Hashvehartar

ÎáÕùÇ ÝÏ³ñÁª

Ú³Ïáµ »Õµûñë 1950-³Ï³ÝÝ»ñáõ Ýå³ñ³í³×³é³ïáõÝÁ

ì²Ð¾ ¾ÈØ²Öº²Ü

Ð²ÞàôºÚ²ð¸²ð

ä¾ÚðàôÂ

2017

ÞÜàðÐ²Î²ÈÆø

ÞÝáñÑ³Ï³ÉáõÃÇõÝë »õ »ñ³Ëï³·ÇïáõÃÇõÝë ÏÁ

Û³ÛïÝ»Ù ²Ù»ñÇÏ³Û¿Ý ·ñ³ë¿ñ μ³ñ»Ï³ÙÇ ÙÁ, áñ

ëï³ÝÓÝ»ó Ñ³ïáñÇë Ù»Ï»Ý³ëáõÃÇõÝÁ£

ì³Ñ¿ ¾ÉÙ³×»³Ý

²äðºÈàô Ö²Î²î²ðàô²Ì

ìÎ²ÚàôÂÆôÜ ØÀ

²Ù¿Ý ³Ý·³Ù áñ Ûáõß³·ñ³Ï³Ý μÝáÛÃÇ ·ÇñùÇ ÙÁ ÏÁ

Ñ³Ý¹ÇåÇÙ Ï³Ù ³É ÏÁ Ï³ñ¹³Ù, ÏÁ Ùï³μ»ñ»Ù Þ³Ñ³Ý

Þ³ÑÝáõñÇ §ì³õ»ñ³ÃáõÕÃÁ¦ ·ñáõÃÇõÝÁ, áñ ³é³çÇÝ ³Ý -

·³Ù ÉáÛë ï»ë³Í ¿ ö³ñÇ½Ç §²å³·³Û¦ Ã»ñÃÇÝ Ù¿ç 1938-ÇÝ,

»õ áñáõÝ ÁÝÃ»ñóáõÙÁ Ï³ï³ñ³Í »Ù í³Õ »ñÇï³ë³ñ ¹áõ -

Ã»³Ýë ë»ÙÇÝ£ Þ³ÑÝáõñ, ³Ûë ·ñáõÃÇõÝáí, Ç ÙÇçÇ ³ÛÉáó,

³Ý·³Ù ÙÁ »õë Ïþ³ñÓ³Ý³·ñ¿ áõ ÏÁ ß»ßï¿ Ï³ñ»õáñáõÃÇõÝÁ

Ûáõß³·ñ³Ï³Ý ·ñ³Ï³ÝáõÃ»³Ý, ³éûñ»³Û ¹¿åù»ñáõ »õ

ÇñáÕáõÃÇõÝÝ»ñáõ ·ñ³ÝóáõÙÇÝ` ¹»ñ³Ï³ï³ñÝ»ñáõ »õ ³Ï³ -

Ý³ ï»ëÝ»ñáõ ÏáÕÙ¿, ÝáÛÝÇëÏ ³é³Ýó ·ñ³Ï³Ý³óáõÙÇ »õ

·»Õ³½³ñ¹áõÙÇ ×Ç·Ç, áñå¿ë½Ç å³ïÙáõÃÇõÝÁ »õ Ñ»ï» õ³ -

μ³ñ` ×ßÙ³ñïáõÃÇõÝÁ ãË»Õ³ÃÇõñáõÇÝ áõ ï³ñμ»ñ ÇÙ³ëï

ãëï³Ý³Ý£

ºñμ ßáõñç ï³ñÇ ÙÁ ³é³ç ëï³ó³Û ì³Ñ¿ ¾ÉÙ³×»³ÝÇ §öá -

ÃáñÇÏÁ¦ Ñ³ïáñÁ, μ³ÕÏ³ó³Í 50 ·ñáõÃÇõÝÝ»ñ¿, »õ Ù»Í Ñ» -

ï³ùñùñáõÃ»³Ùμ áõ Ï³ñ× Å³Ù³Ý³ÏÇ Ù¿ç Ï³ï³ñ»óÇ ³Ýáñ

ÁÝÃ»ñóáõÙÁ, ³Ý·³Ù ÙÁ »õë ÛÇß»óÇ Þ³Ñ³Ý Þ³ÑÝáõñÇ Ûáõ ß³ -

·ñ³Ï³Ý ·ñ³Ï³ÝáõÃ»³Ý Ù³ëÇÝ Ï³ï³ñ³Í Ñ³ëï³ïáõÙÁ£

ÆëÏ »ñμ ï³ñÇ ÙÁ ³Ýó, §öáÃáñÇÏÁ¦ Ñ³ïáñÇ Ñ»ÕÇÝ³ÏÁ

³é³ç³ñÏ»ó Ï³ñ¹³É Çñ Ýáñ Ñ³ïáñÇÝ Ó»é³·ÇñÁ »õ áõÝ»Ý³É

Ï³ñÍÇùë, Çñ»Ý ÷áË³Ýó»óÇ Þ³ÑÝáõñÇ ï»ë³Ï¿ïÁ£ Ê³Ý ¹³ -

í³é` ÇÝÍÇ ³é³ç³ñÏ»ó ·ñ»É Û³é³ç³μ³ÝÁ Çñ »ñÏñáñ¹

Ñ³ïáñÇÝ, áñ ³Ûë ³Ý·³Ù ÏÁ μ³ÕÏ³Ý³Û 35 ·ñáõÃÇõÝÝ»ñ¿

***

Â¿»õ »ñÏáõ Ñ³ïáñÝ»ñÁ ÙÇ³ëÝ³μ³ñ ÏÁ μ³ÕÏ³Ý³Ý 85

·ñáõ ÃÇõÝÝ»ñ¿ »õ Çõñ³ù³ÝãÇõñÁ ³ÝáÝóÙ¿ Ï³ñ»ÉÇ ¿ í»ñóÝ»É

3

Çμñ»õ ³é³ÝÓÇÝ ¹ñáõ³·, ë³Ï³ÛÝ ³Û¹ ³ÙμáÕçáõÃÇõÝÁ Çñ³ -

ñáõ ³·áõóáÕ áõ ½û¹áÕ ³Ùáõñ »õ Ñ³Ùá½Çã ÙÇ³ëÝ³Ï³ Ýáõ -

ÃÇõÝ ÙÁ ÏÁ å³ñ½¿ ÁÝÃ»ñóáÕÇÝ ³ãùÇÝ£

²é³çÇÝ Ñ³ïáñÇ §Ü³Ë³μ³Ý¦ÇÝ Ù¿ç Ñ»ÕÇÝ³ÏÁ ÏÁ ·ñ¿.§…

·Çñùë ÇÝùÝ³Ï»Ýë³·ñáõÃÇõÝ ÙÁ Ï³Ù §Ëáëïáí³ÝáõÃÇõÝ¦

ÙÁ ã¿ Ä³Ý-Ä³· èáõëáÛÇ Ï³Ù ²Éýñ¿ï î¿û ØÇõë¿Ç

½·³Û³óáõÝó »ñÏ»ñáõÝ ÝÙ³Ý, ³ÛÉ íÏ³ÛáõÃÇõÝ ÙÁ ½Çë ßñç³ -

å³ïáÕ ÙÇç³í³ÛñÇÝ, ÁÝÏ»ñáõÃ»³Ý »õ Ù³ñ¹áó Ù³ëÇÝ¦£

²ñ¹³ñ»õ, ½áÛ· ·Çñù»ñáõ ³ÙμáÕç μáí³Ý³ÏáõÃÇõÝÁ

ÑÇõëáõ³Í ¿ Ñ»ÕÇÝ³ÏÇÝ Ù³ÝÏáõÃÇõÝÁ, å³ï³Ý»ÏáõÃÇõÝÁ »õ

»ñÇï³ë³ñ¹áõÃÇõÝÁ μÝáõÃ³·ñáÕ ¹¿åù»ñáõÝ, ³ÝÓ»ñáõÝ »õ

»Õ»ÉáõÃÇõÝÝ»ñáõÝ ßáõñç£ ¼³ÝáÝù å³ñ÷³ÏáÕ ßñç³å³ïÁ

ß³ï Ý»Õ ¿£ ²ßË³ñÑ³·ñ³Ï³Ý ë³ÑÙ³ÝÝ»ñÁ` ë³ÑÙ³Ý³÷³Ï.

Ã³Õ ÙÁ` Üáñ Ø³ñ³ß, ·»ïáí ÙÁ »½»ñáõ³Í, ³Û¹ Ã³ÕÇÝ ÏÇó`

ÝÙ³ÝûñÇÝ³Ï Ã³Õ»ñ, áñáÝó ³ÙμáÕçáõÃÇõÝÁ ÏÁ Ï³½Ù¿ äáõñ×

Ð³ÙáõïÁ£ à°ã ³Ûëûñáõ³ÝÁ, ³ÛÉ` ÛÇëáõÝ³Ï³Ý Ãáõ³ Ï³Ý Ý» -

ñáõÝ Û³çáñ¹áÕ ù³ÝÇ ÙÁ ï³ëÝ³Ù»³ÏÝ»ñáõÝÁ£ Æñ»Ýó

Ñ³Ù»ëï μÝ³ÏÇãÝ»ñáí, Ï»Ý¹³ÝÇ, ³éÇÝùÝáÕ, ÏáåÇï áõ

Ïáßï, Û³×³Ë ³Ýáõë, μ³Ûó ³Û¹ Ã³ÕÇÝ áõ Ã³Õ»ñáõÝ μáÛñ »õ

»ñ³Ý· å³ñ·»õáÕ ã³ñù³ß ¹¿Ùù»ñáí, Çñ»Ýó ÁÙμéÝ»ÉÇ »õ

Û³×³Ë ³ÝÁÝ¹áõÝ»ÉÇ μ³ñù»ñáí£ Æñ³Ï³Ý Ù³ñ¹ÇÏ, ÙÇë áõ

áëÏáñáí£

Ð»ÕÇÝ³ÏÇÝ Ï³ï³ñ³Í Ù¿çμ»ñáõÙ¿ë Ïþáõ½»Ù ³Ýç³ï»É

μ³é ÙÁ` §íÏ³ÛáõÃÇõÝ¦£ ²Ûë íÏ³ÛáõÃÇõÝÝ ¿, áñ ÏÁ ÷Ýïé¿

Þ³ÑÝáõñ Ûáõß³·ñ³Ï³Ý ·ñ³Ï³ÝáõÃ»³Ý Ù¿ç£ ìÏ³ÛáõÃÇõÝ

ÙÁ` áñ Ïþ³ñ¹³ñ³óÝ¿ ³ÙμáÕç ·áñÍÇÝ ³éÏ³ÛáõÃÇõÝÁ£

ì³Ñ¿ ¾ÉÙ³×»³ÝÇ ·áñÍÁ Ïþ³ñÅ»õáñáõÇ ·Ý³Ñ³ï³ÝùÇ

³ñÅ³ÝÇ ù³ÝÇ ÙÁ Û³ïÏáõÃÇõÝÝ»ñáí.

³. ²ÝÏ»ÕÍáõÃÇõÝ

¼áÛ· Ñ³ïáñÝ»ñáõÝ Ù¿ç ÏÁ Ñ³Ý¹ÇåÇÝù Ýá°ÛÝ ³ÝÏ»ÕÍ

á·ÇÇÝ£ ²ÝÏ»ÕÍáõÃ»³Ùμ ÏÁ Ûáñ¹ÇÝ μáÉáñ ¿ç»ñÁ£ Ð»ÕÇÝ³ÏÇÝ

4

ù³Ý¹³Ï³Í ¹¿Ùù»ñÝ áõ »Õ»ÉáõÃÇõÝÝ»ñÁ ½»ñÍ »Ý ßå³ñ¿,

·áõÝ³·»ÕáõÃ»Ý¿£ ²ÝáÝù ÑáÝ »Ý ³ÙμáÕç Çñ»Ýó Ù»ñÏáõ -

Ã»³Ùμ, ³ÛÝå¿ë ÇÝãå¿ë áñ »Ý£

μ. Ð³Ù»ëïáõÃÇõÝ

Ð»ÕÇÝ³ÏÁ ·ñ³Ï³Ý »ñÏ ÙÁ ÛûñÇÝ»Éáõ áã ×Ç· ÏþÁÝ¿ »õ áã ³É

Û³õ³ÏÝáõÃÇõÝÁ ÏÁ ÷³Û÷³Û¿£ »ñ³·áÛÝ Ýå³ï³ÏÁ` ï³É

íÏ³ÛáõÃÇõÝ ÙÁ Çñ ûñ»ñáõ Ï»³ÝùÇÝ »õ ßñç³å³ïÇÝ Ù³ëÇÝ,

áñ ³Ûëûñ ïÅ·áõÝ³Í ¿, Ùßáõß³å³ï »õ, ½³Ý³½³Ý å³ï×³é -

Ý» ñáí, ³ÝÑ»ï³Ý³Éáõ ¹³ï³å³ñïáõ³Í£

·. ø³çáõÃÇõÝ

²ñ¹³ñÝ áõ Çñ³õáõÝùÁ å³ßïå³Ý»Éáõ çÇÕÇ ÙÁ ³éÏ³ Ûáõ -

Ã»³Ý ÏÁ Ñ³Ý¹ÇåÇÝù μ³½Ù³ÃÇõ ¿ç»ñáõ Ù¿ç£ ÖßÙ³ñ ïáõ -

ÃÇõÝÁ Çμ»ñõ ½¿Ýù ¹³õ³ÝáÕ ³ÝÓÇ ÙÁ Ý»ñ³ßË³ñÑÇÝ

³Ï³Ý³ï»ë-íÏ³Ý ÏÁ ¹³éÝ³Ýù, Ñ³Ï³é³Ï ëå³éÝ³óáÕ

íï³Ý·ÇÝ »õ íï³Ý·Ý»ñáõÝ£

***

²Ûë ½áÛ· Ñ³ïáñÝ»ñáí, ì³Ñ¿ ¾ÉÙ³×»³Ý, Çñ Ñ³Ù»ëï ÙÇ -

çáóÝ»ñáí, ÏÁ ù³Ý¹³Ï¿ μ³ñù»ñÝ áõ ëáíáñáõÃÇõÝÝ»ñÁ, ¹¿Ù -

ù»ñÝ áõ ¹¿åù»ñÁ, Ù¿Ï Ëûëùáí` Å³Ù³Ý³ÏÇ ÙÁ å³ïÏ»ñÁ, áñ

³Ûëûñ ÙÃ³·Ý³Í ¿, Ùßáõß³å³ï ¹³ñÓ³Í ¿, Ùáé³óáõÃ»³Ý

·ÇñÏÁ ÇÛÝ³Éáõ ¹³ï³å³ñïáõ³Í ¿£

´³Ûó ³Û¹ μáÉáñÇÝ íÇ×³Ïáõ³Í ¿ ³åñÇÉ ³Ûë íÏ³ÛáõÃ»³Ý

Ù¿ç£

ÄÆð²Úð ¸²ÜÆ¾Èº²Ü

5

§ä²ðàÜÆÜ ²È ºÈ²ô, ²âø¸ ÈàÚê¦

Ø»ñ ïáõ ÝÁ ÏÁ ·ïÝáõ¿ñ Ø³ ñ³ß ÷á Õá ó¿Ý ¹¿ åÇ Þ³ÙÉ »³Ý-

Â³ ÃÇÏ »³Ý í³ñ Å³ ñ³Ý ï³ ÝáÕ ³Ýó ùÇÝ íñ³Û£

»ï Ý³ Û³ñÏ »õ ³é³ çÇÝ Û³ñ Ïáí ïáõÝ ÙÁÝ ¿ñ, ÁÝ ¹³ Ù¿ ÝÁ

ãáñë ë»Ý »³Ï£ ºñμ Ú³ Ïáμ »Õ μ³Ûñë ³Ùáõë Ý³ ó³õ, Ý³Ë μÝ³ -

Ï»ó³õ ·»ïÝ³Û³ñÏÁ£ ²Ýáñ ³õ»ÉÇ Û³ñÙ³ñ μÝ³Ï³ñ³Ý ÙÁ ï³-

Éáõ Ñ³ Ù³ñ, Ñ³Ûñë ï³ ÝÇ ùÇÝ ï³ ñ³ ÍáõáÕ ³ñÇ ßÇÝ ÑÇõ Ã»Õ

Ï³ñ ÙÇñ Ë³ Õá ÕÇ áñ Ã³ ïáõÝ ÏÁ Ïïñ»É ïáõ³õ »õ ³õ»É óáõó

Û³ñÏ ÙÁ »õë£ àõ Ý¿ ÇÝù Ñ³Û »õ ßÇ³ ¹ñ³ óÇ Ý»ñ, áñáÝù Ã³ ÕÇÝ

Ë³éÝ μÝ³Ï ãáõ ÃÇõÝÁ ÏÁ Ï³½ Ù¿ ÇÝ£ ²Ù¿ Ý¿Ý ·ñ³ õÇã í³Û ñÁ

²åáõ Ä³ ÙÇ ÉÇÝ ÷áõéÝ ¿ñ, áõñ ë» ÷³ Ý³ Ï³ ï¿ ñÁ ëÏ½μÝ³ Ï³Ý

ßñç³ ÝÇÝ Ñ³ó Ïþ»÷¿ñ, ³å³ μ³ õ³ Ï³ Ý³ ó³õ ÙÇ³ÛÝ §³ë ñáõÝÇ¿

ù³ ³ù¦Ç ³ñ ï³¹ ñáõ Ã»³Ùμ£ ²Ù¿Ý ³é ïáõ »õ Ï¿ ëû ñ¿ í»ñç,

ÑáÝÏ¿ ÏÁ μáõñ¿ñ ßáõßÙ³Û³Í³ÍÏ ÏëÏáõÍÝ»ñáõÝ ³Ýáõß ÑáïÁ,

áñ ÏÁ ï³ ñ³Í áõ¿ñ ³Ù μáÕç Ã³ ÕÇÝ Ù¿ç£ Ú³ ×³Ë ³ÝáÝó Ù¿ ÏÁ

×³ ß³ Ï¿Ç ï³ ëÁ ¹³ Ñ» Ï³Ý í×³ ñ» Éáí£ ´³Ûó ÍáÃ ñÇ ÝÇ ÷á Ë³ -

ñ¿Ý ÏÁ Ý³ ËÁÝï ñ¿Ç Ù¿ çÁ ³Õ ïáñ ó³ Ý»É, áñáí Ñ» ï»õ ³Û¹ Ñ³ -

Ù» ÙÇÝ Ñ³ ÙÁ ÏÁ ½á í³ó Ý¿ñ ùÇÙùë£ öáõ é¿Ý ×Çß¹ ³é³ç ÏÁ

μÝ³Ï¿ñ ²åáõ Ø³ÑÙáõïÁ, Ü»ëÇÙ »³ÝÝ»ñáõÝ ·»ïÝ³Û³ñÏÁ »õ

áñáõÝ åÇ ïÇ ³Ý¹ ñ³ ¹³é Ý³Ù Û³ ïáõÏ ·Éáõ Ëáí ÙÁ£ ¸Ç Ù³ óÁ

ÏÁ ·ïÝáõ¿ñ ²åáõ Ê³ ÉÇ ÉÇÝ ß¿Ý ùÁ »õ ³Ýáñ ÏáÕ ùÇÝ` ²åáõ Ð³ -

ë³ ÝÇ ÝÁ£

úñÝÇμáõÝ, ßñçáõÝ í³ ×³éáñ¹Ý»ñ Ïþ³ÝóÝ¿ÇÝ Ù»ñ ÷áÕáó¿Ý,

áñáõÝ ·» ïÇ ÝÁ Ïáõå ñ³ å³ï áõ³Í ã¿ñ ï³ Ï³ õÇÝ£ ²Û¹ å³ï -

×³ éáí ³É, ÓÙ»é Ý» ñÁ ³Ý ÏÁ å³ñ ½¿ñ ó» Ëáï »ñ» õáÛÃ ÙÁ£ §²ë -

ñáõÝÇ¿¦ Í³ ËáÕ Ý» ñáõ ÏáÕ ùÇÝ, ÑáÝ Ïáõ ·³ ÛÇÝ ÷» ñ» ½³Ï Ý»ñ,

§Ô³½ ½ÁÉ å³ Ý¿Ã¦ Í³ ËáÕ Ý»ñ, ÓÇ ³ ù³ñß Ï³é ù» ñáí ù³ ñÇõÕ

³é³ ç³ñ ÏáÕ Ý»ñ (ù³ ÝÇ áñ ³Û¹ ûñ» ñáõÝ »É»Ïï ñ³ Ï³Ý Ñá ë³Ý -

ùÁ ÁÝ¹ Ñ³Ý ñ³ ó³Í ã¿ñ, áõë ïÇ ïáõ Ý» ñÁ ù³ ñÇõ ÕÇ É³å ï» ñáí

ÏÁ Éáõë³õáñáõ¿ÇÝ), ïûÝ³Ï³Ý ûñ»ñáõÝ óåÇÏÝ»ñáõ íñ³Û Ï³ñ-

ÙÇñ ß³ ù³ ñáí ÙËñ×áõ³Í ÷áùñ ËÝÓáñ Ý»ñ Í³ ËáÕ Ý»ñ, »õÝ£ ÎÁ

7

ÛÇ ß»Ù Ù³ Ý³ õ³Ý¹ ã³ Ù³ Ýáí å³ï ñ³ëï áõ³Í Ù³ Íáõ óÇÏ áõ -

ï»ëï ÙÁ Í³ËáÕÁ, áñ ÁÝ¹Ñ³Ýñ³å¿ë »ñ»ÏáÝ»ñÁ ÏÁ ßñç¿ñ ÷á -

ÕáóÝ»ñáõÝ Ù¿ç »õ Ã³Õ»óÇÝ»ñ¿Ý áÙ³Ýó ÁÝÃñÇùÇ áõï»ÉÇùÁ ÏÁ

Ù³ ïáõ ó¿ñ Ã»ñ ÃÇ Ïïá ñÇ ÙÁ íñ³Û Çñ ï³Ë ï³ Ï¿ ¹·³ ÉÇÝ å³ -

ñáõ Ý³ Ïáõ ÃÇõÝÁ ùë» Éáí£ Ü»ñ Ï³ ÛÇë, ³ñ¹ »ûù Ï³ ñ» ÉÇ± ¿ ÝÙ³Ý

μ³Ý ÙÁ »ñ» õ³ Ï³ Û»É Ù»Ï Ý» Éáí ³éáÕ ç³ å³ Ñ³ Ï³Ý ³é³ç Ý³ -

Ñ»ñ Ãáõ ÃÇõÝ Ý» ñ¿…

ê³ Ï³ÛÝ ³Ù¿ Ý¿Ý Û³ï Ï³Ý ß³ Ï³Ý ¹¿Ù ùÁ ÃáõË ê³ñ ·Çë

²Õ³Ý ¿ñ£ ²ÝÇ Ï³ ï³ ñ»ó ¿ñ, ÙÇßï ë»õ §ß³É í³ñ¦ ÙÁ ÏÁ Ñ³· -

Ý¿ñ »õ ·ÉËáõÝ ÏÁ Ïñ¿ñ ³Ý μ³ Å³Ý ·¹³Ï ÙÁ£ ³ñ Ý³Ý í»ñ ç³ -

õá ñáõ Ã»³Ý »õ ³Ù³ éÁ, ³Ý ÏÁ Í³ Ë¿ñ ¸³ Ù³ë Ïá ëÇ ë»õ ÃáõÃ,

ÇëÏ ÓÙñ³Ý` Ñ³Ý·ë ï³ å³ ï³ éÇ ÝÙ³ ÝáÕ ³Ýáõß å³ë ï»Õ£ ²Ý

Çñ Í³ Ë³ ÍÁ Ï³é ùÇ íñ³Û ã¿ñ ½» ï» Õ»ñ, ³ÛÉ` Ù¿Ï Ù»Ãñ ïñ³ -

Ù³ ·Ç Íáí ÷³Ûï »³Û ³÷ ë¿Ç ÙÁ Ù¿ç Ãáõ ÃÇ å³ ñ³ ·³ ÛÇÝ, ÇëÏ

ÝáÛÝ ã³ ÷Ç áõ ñÇß ÏÉáñ ï³Ë ï³ ÏÇ ÙÁ íñ³Û` å³ë ï» ÕÇ å³ ñ³ -

·³ ÛÇÝ£ Âáõ ÃÇ ûñ» ñáõÝ, ³Ý Û³ ×³ Ëáñ¹ Ý» ñÁ ÏÁ Ï³Ý ã¿ñ §àõ -

ñáõ ÙÁ Ãáõ ÃÁ ãáË, å³ë ïÁË »áË¦ Ý³ Ë³ ¹³ ëáõ Ã»³Ùμ

(Ãáõ ÃÁ ³é³ï ¿, å³ë ï»Õ ãÏ³Û)£ ä³ë ï» ÕÁ »ñ Ïáõ ã³ ÷Ç ¿ñ.

Ù¿ÏÁ μÃ³Ù³ïÇ Ñ³ëïáõÃ»³Ùμ ï³ëÁ ë³ÝÃÇÙ»Ãñ »ñÏ³ñáõ-

ÃÇõÝ áõ Ý¿ñ, ÇëÏ ÙÇõ ëÁ` ³é³ çÇ ÝÇÝ »é³ å³ ïÇ ÏÁ£

ê³ñ ·Çë ²Õ³ ÙÇ³ÛÝ ã¿ñ Í³ Ë»ñ, ³ÛÉ μ³Ë ï³ Ë³ ÕÇ ³É ÏÁ

¹Ç Ù¿ñ£ ²Ý Çñ ³÷ ë¿ ÇÝ μá Éá ñ³ ÏÇÝ ßñç³ ·Ç ÍÇÝ ·³ Ù³Í ¿ñ

Ï³ñ× ·³ Ù»ñ »õ Ñ³ï ÙÁÝ ³É Ëá ßáñ, áñáõÝ Í³Û ñÁ ³Ù ñ³ óáõ -

ó³Í ¿ñ Ï³ßÇÇ Ïïáñ ÙÁ£ ´³Ë ïÁ ÷áñ Óá ÕÁ ï³ ëÁ ¹³ Ñ» Ï³Ý -

Ýáó ÙÁ ÏÁ ¹Ý¿ñ »ñ Ïáõ ·³ Ù» ñáõ ÙÇ ç»õ ·ïÝáõáÕ μ³ó ÙÇ çá óÇÝ

íñ³Û »õ μá Éá ñ³ ÏÁ ÏÁ ¹³ñÓ Ý¿ñ£ ºÃ¿ Ï³ßÇ¿ É»½ áõ³ ÏÁ Ï³Ý·

³é Ý¿ñ ï³ ëÁ ¹³ Ñ» Ï³Ý Ýá óÇÝ íñ³Û, å³ñ ·» õÁ ÏþÁÉ É³ñ »ñ» -

ëáõÝ ë³ÝÃÇÙ»Ãñ »ñÏ³ñáõÃ»³Ùμ å³ëï»Õ ÙÁ£ ÜáÛÝ μáÉáñ³-

Ï¿Ý Ñ³ï ÙÁÝ ³É ³Ù ñ³ óáõ ó³Í ¿ñ Ø»ë ñáå »³Ý í³ñ Å³ ñ³ ÝÇÝ

¹ñ³Ý ¹ÇÙ³ó »ñμ»ÙÝÇ ù³ñ³ß¿Ý Ï³éáÛóÇÝ ·»ïÝ³Û³ñÏÁ ·áñ-

Í³ ï» ÕÇ ÙÁ áõ Ý» óáÕ ¹»ñ Ó³Ï Ð¿ ùÇÙ »³ ÝÁ£ ²Ù¿Ý ÇñÇ ÏáõÝ,

¹åñá ó¿ ³ñ Ó³Ï Ù³Ý å³ ÑáõÝ, Ï³ñ· ÙÁ ³ß³ Ï»ñï Ý»ñ Çñ»Ýó

8

μ³Ë ïÁ ÏÁ ÷áñ Ó¿ ÇÝ »õ ß³ Ñ» Éáõ å³ ñ³ ·³ ÛÇÝ ïáõÝ ÏÁ Ù»Ï Ý¿ -

ÇÝ áõ ñ³Ë-½áõ³ñÃ£

²é³ õûï ÙÁ, ê³ñ ·Çë ²Õ³ ëá íá ñ³ Ï³ ÝÇÝ å¿ë »Ï³õ Ù»ñ

÷á Õá óÁ£ ø³ ÝÇ ÙÁ ïÕ³ù ·Ý» óÇÝ å³ë ï»Õ, ÙÇÝã áõ ñÇß Ý»ñ

÷áñ Ó» óÇÝ Çñ»Ýó μ³Ë ïÁ£ à·» õáñ áõ» Éáí ß³ ÑáÕ Ý» ñ¿Ý, »°ë ³É

áõ ½» óÇ ÷áñ Ó»É μ³Ëïë£ î³ ëÁ ¹³ Ñ» Ï³Ý Ýáó ÙÁ ½» ï» Õ» óÇ »ñ -

Ïáõ ·³ Ù» ñáõ ÙÇ ç»õ »õ áõÅ ·ÇÝ ¹³ñ Óáõ óÇ μá Éá ñ³ ÏÁ£ ä³Ñ ÙÁ

í»ñç, Ï³ßÇ¿ É»½ áõ³ ÏÁ, ùëáõ» É¿ »ïù μá Éáñ ·³ Ù» ñáõÝ, Ï³Ý·

³é³õ ×Çß¹ ï³ë Ýá óÇë ùá íÇ ÙÇ çá óÇÝ íñ³Û. ·ñ³õë ÏáñëÝ óáõ -

ó³Í ¿Ç£ ÎáñëÝ óáõ ó³Í ¿Ç Ý³ »õ ûñ áõ³Ý Í³Ë ë» ÉÇù ·áõ Ù³ñë£

ê³ñ ·Çë ²Õ³ ã»ñ ·»ó ß³ ÑÇ å³ ñ³ ·³ ÛÇÝ Çñ Ï³Ý ã³Í Ãñù³ -

ÑáõÝã Ý³ Ë³ ¹³ ëáõ ÃÇõÝÁ. §ä³ ñá Ý³ ï³ ãÁË ïÁ, Ï¿ û ½ÇõÝ ³Û -

ïÁÝ¦£ êñïÝ» Õ» ó³Û »õ å³ï ñ³ëï áõ» ó³Û Ñ» é³ Ý³É£ ²Û¹

í³ÛñÏ »³ÝÇÝ, ê³ñ ·Çë ²Õ³ ³é³ï³Ó»éÝûñ¿Ý ÇÝÍÇ »ñÏ³ñ»ó

Ï³ñ× å³ë ï»Õ ÙÁ£ Ø»ñ Å» óÇ ½³ÛÝ ³é Ý»É£ ´³Ûó ³Ý ³ÛÝ ù³Ý

åÝ¹»ó, áñ ï» ÕÇ ïáõÇ »õ å³ë ï» ÕÁ ³éÇ£ ºñμ ½³ÛÝ ÏÁ ×³ ß³ -

Ï¿Ç, ÝÏ³ ï» óÇ »Õ μûñë ÷³Û ÉáõÝ ³ã ù» ñÁ, áñáÝù ½Çë ÏÁ ë» õ» -

é¿ ÇÝ áõ ñ³ Ëáõ Ã»³Ùμ£ Ð³ëÏ ó³Û »Õ» Éáõ ÃÇõÝÁ. áñ å¿ë ½Ç

ãïËñÇÙ Ïá ñáõë ïÇë å³ï ×³ éáí, »Õ μ³Ûñë ê³ñ ·Çë ²Õ³ ÛÇÝ

Í³ Íáõ Ï¿Ý »ñ Ï³ ñ³Í ¿ñ å³ë ï» ÕÇÝ ·Ç ÝÁ áõ ³Ûë í»ñ çÇ ÝÁ ÷á -

Ë³ ñ¿ ÝÁ ÇÝ ÍÇ ïáõ³Í ¿ñ å³ë ï» ÕÁ£ Æñ μ³ ñ» ·áñ Íáõ ÃÇõÝÁ

Ï³ ï³ ñ» É¿ í»ñç, ê³ñ ·Çë ²Õ³ Çñ ÷³Ûï »³Û μá Éá ñ³ ÏÁ ½» ï» -

Õ»ó ·ÉËáõÝ íñ³Û »õ ³Ýáñ Û» Ý³ ñ³ ÝÁ ³Ý óÁ Ý» Éáí Ã» õÇÝ, Ñ» -

é³ ó³õ Ã³ Õ¿Ý ³ñ ï³ ë³ Ý» Éáí Çñ Û³Ý Ï»ñ ·Ç í» ñ³Í áõ³Í

Ý³ Ë³ ¹³ ëáõ ÃÇõÝÁ£

´³Ë ï³ Ë³ ÕÁ Ñ³ õ³ Ý³ μ³ñ ³ß Ë³ñ ÑÇ ëÏÇ½ μ¿Ý Ç í»ñ ·á -

Ûáõ ÃÇõÝ áõ Ý» ó³Í ¿£ Ø³ñ¹ ³ñ³ ñ³ ÍÁ, ãμ³ õ³ Ï³ Ý³ Ý³ Éáí Çñ

áõ Ý» ó³ Í¿Ý, Ó·ï³Í ¿ ÙÇßï ³õ» ÉÇÝ áõ Ý» Ý³ Éáõ »õ ¹Ç Ù³Í`

³åû ñÇ ÝÇ ÙÇ çáó Ý» ñáõ Çñ ó³Ý Ïáõ ÃÇõÝÁ Û³ ·»ó Ý» Éáõ Ñ³ Ù³ñ£

ê³ñ ·Çë ²Õ³ Ý»ñ »õ ¹»ñ Ó³Ï Ð¿ ùÇÙ »³Ý Ý»ñ ¹³ëï Ç ³ ñ³ ÏÇã

¹»ñ ã»Ý Ë³ Õ³ ó³Í ÁÝ Ï» ñáõ Ã»³Ý Ù¿ç£ ²ÝáÝù ß³ ÑÇ ÑÙ³Û ùÁ

ßÉ³ó Ý» Éáí å³ñ ½áõ Ý³Ï Ù³ ÝáõÏ Ý» ñáõ »õ ÁÝ ã³ ù³Õó ã³ ÷³ -

9

Ñ³ë Ý» ñáõ ³ã ùÇÝ, ½³ ÝáÝù ³é³ç Ýáñ ¹³Í »Ý ¹¿ åÇ ³Ý ÏáõÙ

³°ÛÝå¿ë, ÇÝã å¿ë ³Û ëûñ íÇ ×³ Ï³ Ñ³ Ýáõ ÃÇõÝÁ, §Éá Ãû¦Ý §ù³ -

½Ç Ýû¦Ý »õ ³ÛÉ §½áõ³ñ ×áõ Ã»³Ý Ï»¹ ñáÝ Ý»ñ¦ ÏÁ ÑÙ³ Û»Ý Ë³ -

Õ³ ÙáÉ Ý»ñÝ áõ ÝáÛ ÝÇÏë å³ñ½ Ù³Ñ Ï³ Ý³ óáõ Ý» ñÁ ½·ÉËÇã

Ë³Û Í» ñáõ ÙÇ çá óáí£

Ê³μ Ï³Ýù »Ý ³Ûë μá Éá ñÁ »õ ³ÝáÝó ÏÁ Û³ çáñ ¹»Ý Ûáõ ë³ Ë³ -

μáõ ÃÇõÝ »õ ó³õ…

10

Èàôê Üàî ¼úÐ ð² äÀ

Ø»ñ ÷á Õá ó¿Ý Ïþ³Ýó Ý¿ ÇÝ ½³ Ý³ ½³Ý ³ñ Ñ»ë ï³ õáñ Ý»ñ,

áñáÝù Ùáõ Ý» ïÇ ÏÇ ÝÙ³Ý ÏÁ Û³Û ï³ ñ³ ñ¿ ÇÝ Çñ»Ýó ·³ Éáõë ïÁ

»õ ÏÁ Ù³ïáõó¿ÇÝ Çñ»Ýó Í³é³ÛáõÃÇõÝÝ»ñÁ£ ²ÝáÝóÙ¿ ÙÇÝ ¿ñ

Û» ë³ Ý³ ·áñÍ ÙÁ, áñ ³é³ õûï Ý» ñÁ Ïáõ ·³ñ »õ ÏÁ ëñ¿ñ Ã³ -

Õ» óÇ Ý» ñáõÝ ¹³ Ý³Ï Ý»ñÝ áõ ÙÏñ³ï Ý» ñÁ, áñáÝù ÏÁ μÃ³ Ý³ -

ÛÇÝ ß³ï ·áñ Í³Í áõ» ÉáõÝ Ñ» ï» õ³Ý ùáí£ ²Ý Çñ ³ç áï ùáí ÏÁ

μ³ Ý»ó Ý¿ñ Çñ Ï³½ Ù³ ÍÇÝ Û»ï Ý³ ÏÁ, áñ Çñ Ï³ñ ·ÇÝ ÏÁ ¹³ñÓÁ -

Ý¿ñ áñáß ïñ³ Ù³ ·Ç Íáí ³ÝÇõ ÙÁ, ³Ý ³É Çñ Ï³ñ ·ÇÝ` ëñ³ ù³ -

ñÁ£ ØÇÝã»õ Ï¿ëûñ, ³Ûë Û»ë³Ý³ ·áñÍÁ ÏÁ ëñ¿ñ Ã³Õ»óÇÝ»ñáõÝ

μÃ³ ó³Í Çñ» ñÁ, ³å³ ÏÁ ï» Õ³ ÷áË áõ¿ñ áõ ñÇß Ã³Õ ÙÁ£

àõ ñÇß ïÇ å³ñ ÙÁÝ ¿ñ §Õ³ É³Û ×Á¦Ý, áñ ³ÙÇ ëÁ ³Ý ·³Ù ÙÁ ÏÁ

ßñç¿ñ Ã³ Õ» ñÁ »õ ÷³ ÷³ ùáÕ Ý» ñáõÝ Ëá Ñ³ Ýá óÇ ëå³ë Ý» ñÁ

Ïþ³Ý³ ·³ ½û Í¿ñ, áñáí Ñ» ï»õ ³ïáÝù ÑÇ Ù³Ï áõ³Ý å¿ë áã Ã¿

Û³Ë ×³ å³ÏÇ¿ ßÇÝ áõ³Í ¿ÇÝ, ³ÛÉ` åÕÇÝ Ó¿£ ²Ûë Ù» ï³ ÕÁ Ï³ -

ñÇùÝ áõ Ý¿ñ »ñ μ»ÙÝ-»ñ μ»ÙÝ ÏÉ³ Û» Ïáí Í³ÍÏ áõ» Éáõ, áñ å¿ë ½Ç

ëå³ëÝ»ñÁ íÝ³ë³½»ñÍáõ¿ÇÝ »õ ÃáõÝ³õáñáõÃ»³Ý å³ï ×³é

ã¹³é Ý³ ÛÇÝ, ÝÏ³ ïÇ ³é³Í, áñ ³ÝáÝó Ùáí ÏÁ Ù³ ïáõó áõ¿ñ

×³ßÁ£ §Ô³É³Û ×Á¦Ý Çñ Í³é³ÛáõÃÇõÝÁ Ñ³ÛóáÕÝ»ñáõÝ ï³Ý í³ñÁ

ÏÁ Ñ³ë ï³ï áõ¿ñ Ñá Õ³ Í³ÍÏ ·»ï ÝÇ íñ³Û, ÏÁ í³ é¿ñ Çñ

§÷áõé¦Á, ÏÁ Ñ³ É»ó Ý¿ñ ÏÉ³ Û» ÏÁ »õ Ñ³ É³Í Ù» ï³ Õáí ÏÁ ÏÉ³ -

Û» Ï¿ñ μá Éáñ ëå³ë Ý» ñÁ£ Ø³Ûñë Çñ Ï³ñ ·ÇÝ ³Ýáñ ×³ñ ï³ñ

Ù³ï Ý» ñáõÝ ÏÁ Û³ÝÓ Ý¿ñ Çñ ¹·³É Ý» ñÁ, ¹³ Ý³Ï Ý» ñÁ, å³ ï³ -

é³ ù³Õ Ý» ñÁ, åÝ³Ï Ý» ñÁ, ¹áÛ É» ñÁ »õ ÝáÛ ÝÇëÏ Ù»Í ï³ß ïÁ,

áñáõÝ Ù¿ç Ã¿° Éáõ³óù ÏþÁÝ¿ñ »õ Ã¿° ½Çë ÏÁ Éá·ó Ý¿ñ£ ´³Ûó ³Ý

»ñ μ»ù ï³Ý ³Ý Ï³ ÝÁ ³Ý³ ·³ ½û Í»É ã¿ñ ï³ñ, Ñ³ Ï³ é³Ï ³ÛÝ

Çñá Õáõ Ã»³Ý, áñ ³Ýáñ Ù¿ç Û³ ×³Ë ÏÁ Í» Í¿ñ ½³ Ý³ ½³Ý ï» -

ë³ ÏÇ ÑáõÝ ï»ñ£ ²Û ëûñ, Ùûñë åÕÝÓ»³Û ëå³ë Ý» ñ¿Ý ÇÝ ÍÇ ÙÝ³ -

ó³Í »Ý ÙÇ³ÛÝ ³Ý Ï³ÝÝ áõ ³Ýáñ Ïá ÃÁ, ½áñ »ñ μ»ÙÝ ÏÁ

·áñ Í³ Í»Ù ³ÝÑ ñ³ Å»ßï å³ ñ³ ·³ ÛÇÝ£ ØÝ³ó »³É Ý» ñÁ ³Ù μáÕ -

çáõ Ã»³Ùμ ³Ý Ñ» ï³ ó³Í »Ý...

11

Ø»ñ Ã³ ÕÇ ³Û ó» Éáõ Ý» ñ¿Ý ¿ñ Ý³ »õ ¼ûÑ ñ³å ³ÝáõÝ Ñ³ Ûáõ

μ» Ïáñ ÙÁ, áñ Ïáõ ·³ñ ß³ μ³ ÃÁ ³Ý ·³Ù ÙÁ, ÝáÛÝ ûñÁ£ â»Ù ·Ç -

ï»ñ ³Û¹ ·¹³ Ï³ Í³ÍÏ ·Éáõ Ëáí, ÃáõË ¹¿Ù ùáí, ³ã ù» ñáõÝ áë -

Ïá ñ¿ ë»õ ßñç³ Ý³ Ïáí Ñ³ëï ³å³ÏÇ¿ ³Ï Ýá óáí, ÙÃ³ ·áÛÝ

μ³× Ïá Ýáí »õ ï³ μ³ ïáí, ÇÝã å¿ë Ý³ »õ Ù³ ß³Í Ïû ßÇÏ Ý» ñáí

³Ûó»ÉáõÇÝ å³ñ³ ·³Ý»ñÁ. ÁÝï³ÝÇù áõÝ¿±ñ, ïáõÝ ï»Õ áõÝ¿±ñ,

Ç±Ýã ³ñ Ñ»ë ïáí ÏÁ ½μ³ Õ¿ñ »õ ÇÝ ãá±õ Ïáõ ·³ñ Ù»ñ Ã³ Õ» ñÁ…

ê³ Ï³ÛÝ ³Ý Í³ ÝûÃ ¹¿Ùù ÙÁÝ ¿ñ Ã³ Õ» óÇ Ý» ñáõÝ, áñáÝù ù³Õó -

ñáõ Ã»³Ùμ ÏÁ í³ñ áõ¿ ÇÝ Ñ» ïÁ£

Æñ ³Û ó» Éáõ ÃÇõÝ Ý» ñáõÝ Ù¿ ÏáõÝ ÁÝ Ã³ó ùÇÝ, ¼ûÑ ñ³å Û³Ý -

Ï³ñÍ ·» ïÇÝ ï³ å³ É» ó³õ ×Çß¹ Ù»ñ å³ïß ·³ ÙÇÝ ï³Ï£ ²Ûë -

å¿ë ÷éáõ³Í ³Ý ß³ñÅ ÙÝ³ó, μ» ñ³ ÝÁ ÷ñ÷ñá ï» ó³õ »õ ³Ý Ï¿

¹áõñë Ñá ëáÕ ÷ñ÷áõ ñÁ Ãñç»ó Çñ íÇ ½Á, ß³ åÇÏÝ áõ μ³× Ïá ÝÁ£

Ø³Ûñë íñ³Û Ñ³ë Ý» Éáí ÷áñ Ó»ó ½ÇÝù ³ñÃÝó Ý»É£ ´³Ûó ¹ñ³ óÇ

ïÇ ÏÇÝ ÎÇõ ÉÇ ½³ ñÁ Ã³ õÇ ß¿ É³ ÃÇ Ïïáñ ÙÁ »õ ÉáõóÏÇÇ ïáõ÷ ÙÁ

Ý» ï» Éáí Ùûñë, ËÝ¹ñ»ó, áñ Ïïá ñÁ í³ é¿ »õ ¼ûÑ ñ³ åÇ ùÇ ÃÇÝ

Ùû ï»ó Ý¿£ Ø³Ûñë ·áñ Í³¹ ñ»ó å³ï áõ¿ ñÁ£ ¼ûÑ ñ³å ù³ ÝÇ ÙÁ

³Ý ·³Ù ·ÉáõËÁ μ³ñÓñ³óÝ»Éáí ÷áñÓ»ó áõßùÇ ·³É, μ³Ûó ³Ýû-

·áõï£ Æ í»ñ çáÛ, »ñ Ï³ñ å³ Ñ¿ ÙÁ »ïù, ³Ý §³ñÃÝ ó³õ¦, áï ùÇ

Ï³Ý·Ý»ó³õ, Ñ³õ³ù»ó Çñ ·»ïÇÝ ÇÝÏ³Í ³ÏÝáóÁ »õ Ù»ÏÝ»ó³õ

³Ý Ëûë£ ²Ûë »Õ³õ í»ñ çÇÝ ³Ý ·³Ù ½ÇÝù ï»ë Ý»Éë£ ²Ûë ÙÇ ç³ -

¹¿ å¿Ý »ïù, ³Ý »ñ μ»ù ã³Û ó» É»ó Ù»ñ Ã³ Õ» ñÁ, ÇëÏ Ù»Ýù ³Ý -

·Ç ï³Ï ÙÝ³ óÇÝù Çñ ×³ Ï³ ï³ ·Ç ñ¿Ý£ îÇ ÏÇÝ ÎÇõ ÉÇ ½³ñ

Û³ÛïÝ»ó, áñ ¼ûÑñ³åÇÝ å³ï³Ñ³ÍÁ ÉáõëÝáïÇ ÙÁ íÇ ×³ÏÝ ¿ñ,

ÑÇõ³Ý¹ ÙÁ, áñáõÝ μáõ Åáõ ÙÁ ³ÝÑ Ý³ñ ¿ñ, áñáí Ñ» ï»õ Éáõë Ýá -

ïáõ ÃÇõÝÁ óÏ»³Ýë ÏÁ ÙÝ³ñ£

î³ ñÇ Ý»ñ »ïù, ³Ï³ Ý³ ï»ë »Õ³Û ÝÙ³Ý å³ ï³ Ñ³ ñÇ ÙÁ£

îÝûñ¿ÝáõÃ»³Ýë ßñç³ÝÇÝ ¿ñ, áñ í»ñ³åñ»ó³Û ÝáÛÝ ï»ë³ñ³-

ÝÁ£ ¼μû ë³Ý ùÇ ³õ³ñ ïÁ ÑÝãáÕ ½³Ý ·ÇÝ, »ñμ ³ß³ Ï»ñï Ý» ñÁ

ß³ñù Ï³½ Ù³Í ÏÁ å³ï ñ³ëï áõ¿ ÇÝ ¹³ ë³ ñ³Ý Ý» ñÁ μ³ñÓ ñ³ -

Ý³É, Û³Ý Ï³ñÍ ÝßÙ³ ñ» óÇ Ù³ ñáÕ ³ã ù» ñáí ïÕ»Ï ÙÁ, áñ Ïþ»ñ» -

ñ³ñ£ Êûëùë áõÕ Õ» Éáí ³Ýáñ` áõ ½» óÇ ·Çï Ý³É Ã¿ Ç°Ýã áõ Ý¿ñ,

12

μ³Ûó å³ ï³ë Ë³Ý ãëï³ ó³Û£ ø³ ÝÇ ÙÁ ³Ý ·³Ù Ï³Ý ã» óÇ ½ÇÝù,

μ³Ûó Ç ½áõñ, å³ ï³ë Ë³Ý ãÏ³ñ£ Ú³Ý Ï³ñÍ ³Ý ·» ïÇÝ ÷éáõ» -

ó³õ£ Æë ÏáÛÝ Ëá Û³ ó³Û ¹¿ åÇ ß³ñù »õ ïÕ» ÏÁ ·ñÏ» Éáí ï»ë ã³ -

ñ³Ý μ³ñÓ ñ³ ó³Û£ Þ÷á ÃÇ Ù³ïÝ áõ³Í ¿Ç£ àñá ß» óÇ ½ÇÝù

ÑÇõ³Ý ¹³ Ýáó ÷á Ë³¹ ñ»É£ ÆÝ ÍÇ ÁÝ Ï» ñ³ ó³õ ù³ñ ïáõ Õ³ ñáõ -

ÑÇÝ£ ÐÇõ³Ý ¹³ÝáóÁ »ñμ ïÕ»ÏÁ μÅÇßÏÇÝ ë»Õ³ÝÇÝ íñ³Û »ñÏ³ñ»

óÇ, ï» ë³Û áñ μ» ñ³ Ý¿Ý ÷ñ÷áõñ ¹áõñë Ïáõ ·³ñ, ÇëÏ ÇÝù

ï³ Ï³ õÇÝ ÏÁ ÙÝ³ñ Ù³ ñ³Í íÇ ×³ ÏÇ Ù¿ç£ ²ÝÑ ñ³ Å»ßï ËÝ³Ùù -

Ý» ñÁ ëï³ Ý³ É¿ »ïù, Ç í»ñ çáÛ ³Ý áõß ùÇ »Ï³õ£ Ú³ÛÝ Å³Ù μÅÇß -

ÏÁ Û³Ûï Ý»ó, áñ ïÕ» ÏÇÝ áõ Ý» ó³ ÍÁ Éáõë Ýá ïáõ ÃÇõÝ ¿ñ, áñ

μáõ ÅáõÙ ãáõ ÝÇ »õ Ã¿ ÏÁ Ù»Õ Ù³ó áõÇ ÙÇ³ÛÝ Çõ ñ³ Û³ ïáõÏ ¹» -

Õ» ñáí£

ì» ñ³ ¹³ñ Ó³Û ¹åñáó, ³å³ áõÕÕ áõ» ó³Û ïÕ» ÏÇÝ ïáõ ÝÁ£

Ø³Û ñÁ ¹áõ éÁ μ³ ó³õ »õ ï»ë Ý» Éáí ½³ õ³ ÏÁ ï³Ï Ýáõí ñ³Û

»Õ³õ£ Ð³Ý ¹³ñï»óáõóÇ ½ÇÝù »õ ÇÙ³óáõóÇ å³ï³Ñ³ÍÁ£ Ê»Õ×

ÏÇ ÝÁ ßßÙ» ó³õ »õ Û³Ûï Ý»ó, áñ ³ë Ï¿ ³é³ç ÝÙ³Ý μ³Ý »ñ μ»ù

ã¿ñ å³ï³Ñ³Í£ öáË³Ýó»óÇ ³Ýáñ μÅÇßÏÇÝ å³ïáõ¿ñÁ »õ Ã»-

É³¹ ñ» óÇ, áñ Ù³ë Ý³ ·¿ ïÇ ÙÁ ¹Ç Ù¿ Çñ áñ ¹ÇÝ ³Ûë ÑÇõ³Ý ¹áõ -

Ã» Ý¿Ý Ó»ñ μ³ ½³ ï» Éáõ Ñ³ Ù³ñ£

Ð³ õ³ Ý³ μ³ñ ²ñ³ ÙÇÝ ÍÝáÕ ùÁ ÁÝ ¹³ é³ ç» óÇÝ Ã» É³¹ ñ³Ý -

ùÇë »õ ËÝ³ Ù»É ïáõÇÝ Çñ»Ýó ½³ õ³ ÏÁ, áñáí Ñ» ï»õ ³Û Ýáõ Ñ» -

ï»õ ÝÙ³Ý ¹Çå áõ³Í ÙÁ ãå³ ï³ Ñ» ó³õ ¹åñá ó¿Ý Ý»ñë£ îÕ» ÏÁ

³ÛÅÙ Ù»Í ó³Í ¿ »õ` áõ ëáõó ã³ Ï³Ý ³ë å³ ñ¿½ ÁÝ¹·ñ Ï³Í Íá óÇ

»ñ ÏÇñ Ý» ñ¿Ý Ù¿ ÏáõÝ Ù¿ç£ ¸åñá óÁ Éù» É¿Ý »ïù` »ñ μ»ù ã»Ù ï» -

ë³Í ½³ÛÝ£ Ð³ õ³ Ý³ μ³ñ ³Ý ÙÇÝ ã»õ ³Û ëûñ ÏÁ Ñ» ï» õÇ Çñ»Ý Ã» -

É³¹ñ áõ³Í μáõ Åáõ ÙÇÝ »õ ÏÁ å³ Ñ¿ ³éáÕç íÇ ×³Ï ÙÁ,

áñáí Ñ» ï»õ »Ã¿ ·Çïó áõÇ Çñ ÑÇõ³Ý ¹áõ ÃÇõÝÁ, ³Ý ÏñÝ³Û ·áñ -

Í³ ½áõñÏ ÁÉ É³É…

13

§È²ÐØ²ÖàôÜÆ Ø²êÜ²¾î¦À

öé³ å³Ý ºë³õ Ñ³Ý ñ³ Í³ ÝûÃ ¹¿Ùù ÙÁÝ ¿ñ Üáñ Ø³ ñ³ ßÇ

Ù¿ç£ ²Ýáñ ÷áõ éÁ ÏÁ ·ïÝáõ¿ñ Ø³ ñ³ß ÷á Õá óÇ ÏÇ ëáõÝ, êñμáó

ø³ é³ë ÝÇó Ø³Ý Ï³Ýó »Ï» Õ»óÇ ÇÝ »ï» õÇ Ã³ ÕÁ, ¹¿ åÇ ²ñ³ùë

÷á Õáó ï³ ÝáÕ ×³Ù μáõÝ íñ³Û£ ²Ýáñ ë» ÷³ Ï³ Ýáõ ÃÇõÝÝ ¿ñ

ÙÇ³ Û³ñÏ ß¿Ý ùÁ, áõñ ³Ý ÏÁ μÝ³ Ï¿ñ »õ áñáõÝ ·»ï Ý³ Û³ñ ÏÁ ÏÁ

·ïÝáõ¿ñ ÷áõ éÁ£ ºë³õ »õ Çñ ÏÇ ÝÁ, »ñ»ù ³Õ çÇÏ Ý» ñÁ »õ ïÕ³Ý

Ïþ³ß Ë³ ï¿ ÇÝ ÑáÝ, Ù³ Ý³ õ³Ý¹ ÎÇ ñ³ ÏÇ ³é³ õûï Ý» ñÁ, áñáí -

Ñ»ï»õ Û³ ×³Ëáñ¹Ý»ñÁ ËáõéÝ»ñ³Ù μ³½ÙáõÃ»³Ùμ Ï³ñ ·Ç ÏÁ

Ï» Ý³ ÛÇÝ Çñ»Ýó Ùë³ ßá ÃÁ »÷»É ï³ Éáõ Ñ³ Ù³ñ£

Ð³ óÇ í³ ×³é ù¿Ý ³õ» ÉÇ, ÷é³ å³ ÝÇÝ Ù³ë Ý³ ·Ç ïáõ ÃÇõÝÁ

§É³ÑÙ³ ×áõÝ¦Ý ¿ñ, áñáõÝ å³ïñ³ëïáõÃ»³Ý Ù¿ç Ù»Í Ñ³Ùμ³õÇ

ïÇ ñ³ ó³Í ¿ñ ³Ý£ Â¿ »õ Üáñ Ø³ ñ³ ßÇ Ù¿ç ÏÁ ·áñ Í¿ ÇÝ ß³ï

ÙÁ ÷é³å³ÝÝ»ñ, ë³Ï³ÛÝ ºë³õÇÝ ÷áõéÇÝ óáõó³ï³Ëï³ÏÇÝ

§É³Ñ Ù³ ×áõ ÝÇ Ù³ë Ý³ ·¿ï¦ ³ñ Ó³ Ý³· ñáõ ÃÇõÝÁ Çñ Ùûï ÏÁ

Ññ³ õÇ ñ¿ñ ³Û¹ áõ ï» ÉÇ ùÇÝ ëÇ ñ³ Ñ³ñ Ý» ñÁ, áñáÝù ³é ïáõ Ï³ -

Ýáõ Ë¿Ý ÏÁ μ» ñ¿ ÇÝ Çñ»Ýó ÙÇ ëÁ£ ºë³õ ³Ý ÙÇ ç³ å¿ë ·áñ ÍÇ ã¿ñ

ÉÍáõ»ñ, ³ÛÉ Å³Ù ÏÁ ×ß¹¿ñ Û³ ×³ Ëáñ ¹ÇÝ, áñ å¿ë ½Ç ³Ýáñ

Û³ÝÓ Ý¿ñ »÷ áõ³Í Ùë³ ßáÃ Ý» ñÁ£ ºõ ³Û¹ Å³ ÙÁ ×Çß¹ Ï¿ ëûñ »õ

³õ» ÉÇ ÏþÁÉ É³ñ, ³ÛÝ å¿ë áñ Û³ ×³ Ëáñ¹ Ý» ñÁ ³Ý Ñ³Ù μ» ñáõ -

Ã»³Ùμ ÏÁ ëå³ ë¿ ÇÝ áñáß áõ³Í Å³ Ù³ Ý³ ÏÇÝ£ Ú³ ×³Ë ÏÁ å³ -

ï³ Ñ¿ñ, áñ ³åëå ñ³Ý ùÁ Ý³ Ë³ å¿ë å³ï ñ³ëï ÏþÁÉ É³ñ

×ß¹áõ³Í Å³ Ù¿Ý ³é³ç, »õ Û³ ×³ Ëáñ ¹Á Ñ³ë Ý»É ÝáõÝ å¿ë ½³ÛÝ

³é Ý» Éáí ÏÁ Ù»Ï Ý¿ñ£

Øë³ ßá ÃÇÝ ËÙá ñÁ ÏÁ μ³ Ý³ ÛÇÝ ºë³ õÇÝ ÏÇÝÝ áõ ³Õ çÇÏ Ý» -

ñÁ£ ÆëÏ ïÕ³Ý ÙÇ ëÇ »õ Ï³ Ý³ ã» Õ¿ ÝÇ Ë³é Ýáõñ ¹áí å³ï áõ³Í

μ³ó Ñ³Û ë» ñÁ Ñû ñÁ ÏÁ ÷á Ë³Ý ó¿ñ, áñ å¿ë ½Ç ³Ûë í»ñ çÇ ÝÁ ½³ -

ÝáÝù ÑÝáó ÙïóÝ¿ñ »õ »÷¿ñ£ ºë³õ çÕ³ ÛÇÝ Ù³ñ¹ ¿ñ. »ñμ Çñ

ÁÝ ï³ ÝÇ ùÇÝ ³Ý ¹³Ù Ý» ñÁ Ïþáõ ß³ Ý³ ÛÇÝ Çñ»Ý Ñ³ëó Ý»É »÷ áõ» -

ÉÇù Ùë³ ßáÃ Ý» ñÁ, ³Ý ÏÁ μéÝÏ¿ñ »õ Ñ³Û Ñá Û³Ýù Ý» ñáõ ï³ ñ³ -

÷áí ÙÁ »ñ ÏÇÝ ùÁ ÏþÇç»ó Ý¿ñ ³ÝáÝó ·ÉËáõÝ£ ´³ñ Ï³ó Ïáï

14

å³ïáõ¿ñÝ»ñÝ áõ μ³½Ù³ÃÇõ Ñ³ÛÑáÛ³ÝùÝ»ñÁ Ïþ³ñÓ³Ïáõ¿ÇÝ

³Ý ßáõßï Ãñù» ñ¿ Ýáí£ ÎÇÝÝ áõ ³Õ çÇÏ Ý» ñÁ ã¿ ÇÝ Ñ³ Ù³ñ Ó³ Ï»ñ

Çñ»Ýó μ» ñ³ ÝÁ μ³ Ý³É, ÙÇÝã ïÕ³Ý »ñ μ»ÙÝ Û³Ý¹· Ýáõ ÃÇõÝÁ

Ïþáõ Ý» Ý³ñ Ñû ñÁ ¹Ç Ù³ ¹³ñ Ó» Éáõ, ÇÝã áñ ³õ» ÉÇ ÏÁ ½³Û ñ³ó Ý¿ñ

ºë³ õÁ, áñ Çñ ÙÇ ³ Ùû ñÁ Ééáõ Ã»³Ý ÏÁ Ù³ï Ý¿ñ£ êå³ ëáÕ Û³ -

×³ Ëáñ¹ Ý» ñÁ` ³Ûñ Ã¿ ÏÇÝ, ã¿ ÇÝ Ñ³ Ù³ñ Ó³ Ï»ñ ÙÇ ç³Ù ï»É,

áñáí Ñ» ï»õ ³ÝáÝù ³É ÏñÝ³ ÛÇÝ »Ý Ã³ñÏ áõÇÉ Ù» Ý³ ïÇ ñáç ó³ -

ëáõ ÙÇÝ£

Ð³Ï³é³Ï ³Ûë ³Ýí³Û»É í³ñáõ»É³Ï»ñåÇÝ, ºë³õÇÝ ÷áõéÁ

ÙÇßï É» óáõÝ ÏþÁÉ É³ñ£ Æ±ÝãÝ ¿ñ áñ ÏÁ Ý»ñ· ñ³ õ¿ñ Ùë³ ßá ÃÇ ëÇ -

ñ³ Ñ³ñ Ý» ñÁ ³Ýáñ ÷áõ é¿Ý Ý»ñë£ ²ñ¹ »ûù ³Ý Çë Ï³ å¿ë Ù³ë -

Ý³ ·¿±ï ÙÁÝ ¿ñ, Ã¿± áã` ÑÙ³ ÛáÕ ³ÝÓ Ý³ õá ñáõ ÃÇõÝ ÙÁ£ ºñμ

Û³ ×³ Ëáñ¹ ÙÁ ×Çß¹ Å³ ÙáõÝ Ñ³ë Ý¿ñ μ³Ûó å³ï ñ³ëï ã·ïÝ¿ñ

Çñ ³åëå ñ³Ý ùÁ, ÏÁ ëñïÝ» Õ¿ñ£ ºë³õ Çë ÏáÛÝ ÏÁ å³ ï³ë Ë³ -

Ý¿ñ, Ã¿ ËÙá ñÁ ÑÝá óÇÝ Ù¿çÝ ¿ »õ Ã¿ å¿ïù ¿ ùÇã ÙÁ Ñ³Ù μ» -

ñ»É£ àñáß Å³ Ù³ Ý³Ï í»ñç, ºë³õ í»ñ çÇÝ ß³ ñáóÝ ³É ÷áõ é¿Ý

¹áõñë Ñ³ Ý» Éáí ÏþÁë¿ñ. §ì»ñ ç³ ó³õ, »³í ñáõë, É³Ñ Ù³ ×áõÝ¹

ùë³Ý í»ó Ñ³ï »É³õ¦£ Ú³ ×³ Ëáñ ¹Á ½³ñ Ù³ ó³ Ï³Ý ³Ï Ý³ñ Ïáí

ÙÁ ÏÁ ë» õ» é¿ñ ºë³ õÁ, μ³Ûó Çñ áõ ï»ë ïÁ ³é Ý» Éáí ÏÁ Éù¿ñ

÷áõ éÁ£

ºë³õ, §É³ÑÙ³ ×áõÝÇ Ù³ëÝ³ ·¿ï¦ ÁÉÉ³Éáí Ñ³Ý ¹»ñÓ, ¿ñ Ý³-

»õ ½»Õ Í³ ñ³ ñáõ Ã»³Ý ³Õ áõ¿ë ÙÁ£ Ð³ Ï³ é³Ï Çñ í³ Û» É³Í

Ñ³Ù μ³ õÇÝ, ³Ý ³Ý å³ñ Ï»ßï ¿ñ »õ ÏÁ Ë³ μ¿ñ Û³ ×³ Ëáñ¹ Ý» -

ñÁ` ³ÝáÝó ï³ Éáí ³ÏÝ Ï³É áõ³ Í¿Ý ùÇã Ùë³ ßáÃ Ý»ñ£ ºñμ ³Ý

§í»ñ ç³ ó³õ¦ ÏþÁë¿ñ, ÷áõ éÇÝ Ù¿ç ÏÁ å³ Ñ¿ñ ÑÇÝ ·¿ ³õ» ÉÇ »÷ -

áõ³Í Ùë³ßáÃÝ»ñ, ½áñë Û³ ×³Ëáñ ¹ÇÝ Ù»ÏÝáõÙ¿Ý »ïù ÏÁ Ñ³-

Ý¿ñ áõ Û³ ïáõÏ ï³Ë ï³ ÏÇ ß»ñ ïÇ ÙÁ íñ³Û ÏÁ ½» ï» Õ¿ñ£

Ú³ çáñ ¹³ μ³ñ ß³ï ÙÁ Ùë³ ßáÃ Ý»ñ í³ñ ¹Ý» Éáí, ³Ý ÏÁ ·á Û³óÁ -

Ý¿ñ áñáß ù³ Ý³Ï ÙÁ, áñ Ù¿ ù³ ÝÇ ÙÁ Ñ³ï μ³ ÅÇÝ ÏÁ Ñ³ Ý¿ñ Çñ

Ùï» ñÇÙ μ³ ñ» Ï³ ÙÇÝ, ÇëÏ ÙÝ³ó »³ ÉÁ ÏÁ Í³ Ë¿ñ£ ²ñ¹ »ûù Û³ -

×³Ëáñ¹Ý»ñÁ ÏÁ ·Çï³Ïó¿Ç±Ý ³Ýáñ Ë³μ¿áõÃ»³Ý£ ´³óÇ ù³-

ÝÇ ÙÁ Çñ³ ½»Ï Ý» ñ¿, ÙÝ³ó »³É Ý» ñÁ ã¿ ÇÝ ³Ý¹ ñ³ ¹³é Ý³ñ ³Ûë

15

Ù» ù» Ý³ Ûáõ Ã»³Ý »õ áã Ë³ ñÇ ÝÙ³Ý ÏÁ Ù»Ï Ý¿ ÇÝ ÷áõ é¿Ý£

ºë Ë³μ áõ³Í Ý» ñáõÝ ß³ñ ùÇÝ ¿Ç, ÙÇÝ ã»õ áñ »ñ» õ³Ý Ñ³ Ý»Ù

Çñá Õáõ ÃÇõÝÁ£ Â¿ »õ Ï³ë Ï³Í Ý»ñ Ïþáõ Ý» Ý³ ÛÇ Ù»ñ Ùë³ ßáÃ Ý» -

ñáõÝ ùÇã ù³ Ý³ ÏÁ ïáõÝ ï³ Ý» Éáí, ë³ Ï³ÛÝ »ñ μ»ù ã¿Ç Ïñó³Í

ÉáõÍ»É ³Û¹ Ñ³Ý»ÉáõÏÁ£ ²Ñ³ ¹¿åùÁ£ Ðûñë μ³ñ»Ï³ÙÝ»ñ¿Ý ÙÇÝ

Ù³ñÙÝ³Ï³Ý ó³õ»ñ¿ ÏÁ ï³é³å¿ñ£ Ø³ñÙÇÝÇÝ á°ñ»õ¿ ³Ý ¹³-

ÙÇÝ áñ ¹åÝ³ ÛÇÝù, ³Ý ó³ õÇ ×Ç ã»ñ Ïþ³ñ Ó³ Ï¿ñ »õ Ïáõ É³ñ£ úñ

ÙÁ, Ù³Ûñë ½ÇÝù μÅÇß ÏÇ ï³ ñ³õ, ù³ ÝÇ áñ ³Ýáñ ÏÇÝÝ áõ ½³ -

õ³ ÏÁ ½μ³ Õ³Í ÁÉ É³ Éáí, ã¿ ÇÝ ÏñÝ³ñ Çñ»Ý ÁÝ Ï» ñ³ Ý³É£ ´ÅÇß -

ÏÁ` îáùÃ. ÖÇ ï¿× »³Ý, Ñ³Ý ñ³ Í³ ÝûÃ íÇ ñ³ μáõ ÅÁ, áñ ÏÁ

·áñ Í¿ñ ä¿Û ñáõ ÃÇ ²Ù» ñÇÏ »³Ý Ñ³ Ù³É ë³ ñ³ ÝÇ ÑÇõ³Ý ¹³ Ýá -

ó¿Ý Ý»ñë, ùÝÝ»É¿ »ïù ÑÇõ³Ý ¹Á, ã¿ Û³ÛïÝ³Í ³Ëï³ ×³Ý³ãáõ-

ÙÁ, ³ÛÉ å³ï áõÇ ñ³Í ¿, áñ ³ÙÇë ÙÁ Û» ïáÛ ¹³ñÓ »³É Çñ»Ý

Ý»ñÏ³Û³Ý³Û£ ´³Ûó ³ÙÇëÁ ã³Ýó³Í, Ñûñë μ³ñ»Ï³ÙÁ ÏÝù»ó Çñ

Ù³Ñ Ï³ Ý³ óáõÝ. ³Ý ÏÁ ï³ é³ å¿ñ ù³Õó Ï» Õ¿, μ³Ý ÙÁ áñ μÅÇß -

ÏÁ ã¿ñ Áë³Í ³Ýáñ£ Â³Õ Ù³Ý Û³ çáñ¹ ûñÁ, áñ å¿ë Ñá ·» ×³ß

Ù³Ûñë áñá ß»ó Ùë³ ßáÃ »÷»É ï³É£ ²é ³Û¹, Ùë³ í³ ×³ éÇÝ

å³ï ñ³ë ï»É ïáõ³õ »ñ Ïáõ ùÇ Éû ÙÇë, áñáõÝ ³õ»Éó Ý» Éáí ³ÝÑÁ -

ñ³ Å»ßï Ë³é Ýáõñ ¹Á (ëáË, ³½³ï ù»Õ, Éá ÉÇÏ, »õÉÝ) åÇ ïÇ ·á -

Û³ Ý³ñ áõÃ ëáõ ÝÇ Ùû ï» óáÕ Ùë³ ßá ÃÇ ù³ Ý³Ï ÙÁ£ àõÕÕ áõ» ó³Û

ºë³ õÇÝ ÷áõ éÁ »õ Ë³é Ýáõñ ¹Á Û³ÝÓ Ý» óÇ §Ù³ë Ý³ ·¿ï¦ÇÝ£

êå³ ë» óÇ, áñ ºë³õ Ùë³ ßá ÃÁ »÷¿, áñ å¿ë ½Ç ï³ ÝÇÙ Ù» é» ÉÇÝ

ïáõ ÝÁ£ Ø»Í »Õ³õ ½³ñ Ù³Ýùë, »ñμ Ë³ μ» μ³Û ÷é³ å³ ÝÁ ÇÝ ÍÇ

Û³ÝÓ Ý»ó ÙÇ³ÛÝ ù³ é³ ëáõÝ »ñ Ïáõ Ùë³ ßáÃ Ý»ñ£ §ì»ñ ç³ ó³õ,

ûÕ ÉáõÙ, ³é ï³ñ¦ ·á ã»ó ³Ý å³ñ Ï»ß ïÁ£ §Î³ ñ» ÉÇ μ³±Ý ¿, Ù» -

é» ÉÇ å³ ñ³ ·³ ÛÇ±Ý ³É ·á Õáõ ÃÇõÝ ÏþÁÉ É³Û¦ Ùï³ Í» óÇ »õ »÷á -

óÁ ß³É Ï» Éáí Ù»Ï Ý» ó³Û£ âÏñó³Û μ³ ó³ï ñ»É ³Ûë ³ñ³ñ ùÁ`

Ñ³Ï³é³Ï ÇÝÍÇ ïñáõ³Í Ùë³ßáÃÝ»ñáõÝ ë³Ï³õáõÃ»³Ý£ Æ¯Ýã

ËÇÕ× å¿ïù ¿ áõ Ý» Ý³É ÝÙ³Ý ·á Õáõ ÃÇõÝ ÙÁ ÁÝ» Éáõ Ñ³ Ù³ñ£

´³Ûó Ù¿Û ÙÁ áñ Ù³ñ¹ í³ñÅ áõ³Í ¿ Ë³ μ» Éáõ, ³°É Ù¿Ï ¹Ç ÏÁ

¹Ý¿ ËÇÕ× »õ Ï»Ý ó³ Õ³ í³ ñáõ ÃÇõÝ »õ ÏÁ ·áñ Í¿ Áëï Çñ Ñ³ -

ßÇõ Ý» ñáõÝ£ ²Û¹ ûñ ×³ ßÁ Ñ³ ½Çõ μ³ õ»ó Ý»ñ Ï³ Ý» ñáõÝ£ ºÃ¿

16

Ùë³ßáÃÇ ÏáÕùÇÝ ãÁÉÉ³ÛÇÝ Û³ñ³ÏÇó áõï»ÉÇùÝ»ñ, Ñ³õ³Ý³μ³ñ

Ý»ñ Ï³Û ë·³ õáñÝ»Á ³Ýû ÃÇ ÙÝ³ ÛÇÝ…

î³ ñÇ Ý»ñ »ïù ºë³õ Ç°Ýù ³É Ù³ Ñ³ ó³õ£ ²ñ¹ »ûù Çñ Ñá·Ç ÇÝ

Ñ³ Ù³ñ ÁÝ ï³ ÝÇ ùÁ Ùë³ ßáÃ »÷»±ó »õ ³ï Ï¿ í»ñ óá±õó áñáß ù³ -

Ý³Ï ÙÁ, Áëï Å³ é³Ý· áõ³Í ³õ³Ý ¹áõ Ã»³Ý£ êá íá ñáõ ÃÇõÝÁ

»ñÏ ñáñ¹ μÝáõ ÃÇõÝ ÙÁÝ ¿, ÏþÁë áõÇ£ ²ñ¹ »ûù ºë³ õÇ ë·³ õáñ

ÁÝ ï³ ÝÇ ùÁ å³Ñ å³ Ý»ó ³Û¹ μÝáõ ÃÇõÝÁ£

ºë³ õÇ Ù³ Ñ¿Ý »ïù, ÷áõ éÁ ß³ ñáõ Ý³ Ï»ó ·áñ Í»É£ ºë³ õÇ

ÏÇÝÝ áõ ½³ õ³Ï Ý» ñÁ ëï³ÝÓ Ý» óÇÝ ·áñ ÍÁ£ àñ ¹ÇÝ ³Ý ó³õ Ñû ñÁ

ï» ÕÁ, ÑÝá óÇÝ ¹Ç Ù³ó£ úñ ÙÁ, ³Ï³ Ý³ ï»ë »õ ³Ï³Ý ç³ Éáõñ

»Õ³Û ÇÝ ÍÇ Ñ³ Ù³ñ ëá íá ñ³ Ï³Ý ¹³ñ Ó³Í ¹¿å ùÇ ÙÁ£ Î³ ñ¿Ý

μéÝÏ» ó³õ »õ ÛÇ ßáó Ý»ñ ³ñ Ó³ Ï»ó Çñ Ùûñ »õ ùáÛ ñ» ñáõÝ Ñ³ë ó¿ -

ÇÝ£ ²Û¹ ÙÇ çá óÇÝ Ù³Û ñÁ ó³ë Ïáï ¹¿Ù ùáí ÙÁ ËûëùÝ áõÕ Õ»ó

³Ýáñ »õ åáéÃ Ï³ó.

- §Ò³ÛÝ¹ ù³ ß¿° áõ Éé¿°, ·áñ ÍÇ¹ Ý³ Û¿° »õ ÙÇ° Ëû ëÇñ. Ñûñ¹

ï»Õ ÙÇ ³Ýó ÝÇñ¦£

îÕ³Ý, ³Ý ë³ Éáí Çñ Ùûñ å³ï áõ¿ ñÇÝ, Éé»ó »õ ³Ý Ëûë ß³ -

ñáõ Ý³ Ï»ó Ùë³ ßáÃ ÃË»É£ î³ ñÇ Ý»ñ »ïù, ³Ý ³É ï³ ñ³ Å³ Ùû -

ñ¿Ý Ù³ Ñ³ ó³õ ëñïÇ Ï³Ã áõ³ Í¿ áõ ß¿Ý ùÇÝ Ù¿ç ³Û É»õë

§É³Ñ Ù³ ×áõ ÝÇ Ù³ë Ý³ ·¿ï¦ ãÙÝ³ó, Ã¿ »õ Ù³Ûñ áõ ³Õ çÇÏ Ý»ñ

ß³ ñáõ Ý³ Ï» óÇÝ ÷áõ éÁ μ³ó å³ Ñ»É£

²ÛÅÙ ï³ Ï³ õÇÝ Ï³Û ºë³ õÇÝ ÷áõ éÁ£ ÐáÝ á°ã Ñ³ó »õ á°ã Ùë³ -

ßáÃ Ïþ»÷Ç£ ²Ýáñ »ñ Ïáõ ³Õ çÇÏ Ý» ñÁ, áñáÝù å³ é³ õ³Í »Ý, ÏÁ

½μ³ ÕÇÝ Ù³Ý ñ³ í³ ×³ éáõ Ã»³Ùμ. ³ÝáÝù ß³ ù³ñ-ßá ùá É³,

ÓÇõÃ, ÏñÏÝ» ÷áõÏ »õ §ãÇ÷ë¦ ÏÁ Í³ Ë»Ý Ã³ ÕÇ É³ ×» ñáõÝ,

áñáÝù »ñ μ»ÙÝ ÝáÛ ÝÇëÏ ÏÁ Í³Õ ñ»Ý ½Ç ñ»Ýù »õ ÏÁ ÷³Ë ãÇÝ Éáõ -

ï³Ýù Ý»ñ ³ñ Ó³ Ï» Éáí£ ä³ï Ùáõ Ã»³Ý ³Ý ó³Í ¿ ºë³ õÇ ÷áõ éÁ

áõ` Ù³ ñ³Í ³Ýáñ ÑÝá óÁ£

17

Ê² ´¾ àô ÂÆôÜ

²ï» Ýûù Ø³ ñ³ß ÷á Õá óÇ íñ³Û »ñ Ïáõ Ýå³ ñ³ í³ ×³é Ú³ -

Ïáμ Ý»ñ Ï³ ÛÇÝ, Çñ³ñ Ù¿ »ñ»ù Ã³Õ Ñ» é³ õá ñáõ Ã»³Ý íñ³Û£

²ÝáÝó Ù¿ Ù¿ ÏÁ Ú³ Ïáμ »Õ μ³Ûñë ¿ñ, ÇëÏ ÙÇõ ëÁ` Ú³ Ïáμ ²éÇõ -

Í »³ ÝÁ£ ºÕ μûñë Ýå³ ñ³ í³ ×³ é³ ïáõ ÝÁ ÏÁ ·ïÝáõ¿ñ úÃáõ-

½ »³Ý Ý» ñáõ ß¿Ý ùÇÝ ·»ï Ý³ Û³ñ ÏÁ, ÇëÏ ²éÇõÍ »³ ÝÇ ÝÁ` êñμáó

ø³ é³ë ÝÇó Ø³Ý Ï³Ýó »Ï» Õ»óÇ ÇÝ ³Ý ÏÇõÝÁ, Ý»ñ Ï³Û §ØÇ ÝÇ

Ù³ñ ù¿Ã¦ÇÝ ï» ÕÁ£ Üå³ ñ³ í³ ×³ éáõ ÃÇõÝÁ ³å» ñ³Ëï ·áñÍ

¿ñ, áñáí Ñ» ï»õ ùáí-ùá íÇ »õ ¹Ç Ù³ óÇ ß³ñ ùÇÝ íñ³Û ß³ï ÙÁ

Ë³ÝáõÃÝ»ñ Ï³ÛÇÝ, áõñ ÏÁ Í³Ëáõ¿ÇÝ ÝáÛÝ³ÝÙ³Ý Ýå³ñ»Õ¿Ý-

Ý»ñ, áõëïÇ Ùñó³ÏóáõÃÇõÝÁ ëáõñ ¿ñ í³ ×³é³Ï³ÝÝ»ñáõÝ ÙÇç»õ£

²Ûë ³éÝ ãáõ Ã»³Ùμ ÏÁ ÛÇ ß»Ù, áñ ûñ ÙÁ »Õ μ³Ûñë §ùáõÉ

¿Ûï¦ ûß³ñ³ÏÇ ÷áßÇ μ»ñ³õ »õ Ï³åáóÁ ÛÇëáõÝ ¹³Ñ»Ï³ÝÇ Í³-

Ë»ó` Ñ³ ïÇ íñ³Û ß³ Ñ» Éáí ï³ ëÁ ¹³ Ñ» Ï³Ý£ Ú³ çáñ¹ ûñ, »ñ Ïáõ

Ùñó³ ÏÇó Ý»ñ, ÙÇÝ Ó³ ËÇÝ, ÇëÏ ÙÇõ ëÁ` ¹Ç Ù³ óÁ, ÝáÛÝ ³å ñ³Ý -

ùÁ μ» ñÇÝ »õ »ñ»ù Ï³ åá óÁ Ù¿Ï áëÏÇÇ Í³ Ë» óÇÝ£ Ú³ ×³ Ëáñ¹ -

Ý» ñÁ áõÕÕ áõ» ó³Ý ³ÝáÝó Ùûï£ ºÕ μ³Ûñë Ññ³ Å³ ñ» ó³õ ³Û¹

÷á ßÇÝ Í³ Ë» É¿, ù³ ÝÇ áñ åÇ ïÇ íÝ³ ë¿ñ£ ºñ Ïáõ ûñ í»ñç, Ï³ -

åá óÇÝ ·Ç ÝÁ μ³ñÓ ñ³ ó³õ… »û Ã³ Ý³ ëáõÝ ÑÇÝ· ¹³ Ñ» Ï³ ÝÇ£

Â¿ »õ »Õ μ³Ûñë Ýå³ ñ³ í³ ×³é ¿ñ, μ³Ûó ³Ý Ï³ñ· ÙÁ áõ ï» -

ÉÇù Ý»ñ ã¿ñ í³ ×³ é»ñ£ ²Ý ã¿ñ í³ ×³ é»ñ Ù³ Ý³ õ³Ý¹ §Ñ³ Ù³ ÛÇ

ÇõÕ¦Á, ½áñ Ï³ñ· ÙÁ í³ ×³ éáñ¹ Ý»ñ Ð³ É¿ å¿Ý ÏÁ μ» ñ¿ ÇÝ£ ÆëÏ

³Ý ×³ ß» ñÁ ÙÇ³ÛÝ ³Û¹ Çõ Õáí »÷ áõ³Í Ïþáõ ï¿ñ£ úñ ÙÁ, Ù³Ûñë

½Çë ÕñÏ»ó ²éÇõÍ »³ ÝÇÝ Ë³ Ýáõ ÃÁ, áñ å¿ë ½Ç Ï¿ë ùÇ Éû ÇõÕ

·Ý»Ù£ Ü»ñ Ï³ Û³ ó³Û Ýå³ ñ³ í³ ×³ éÇÝ, ËÝ¹ñ³Ýùë Ï³ ï³ ñ» -

óÇ »õ Ã³ëë ³Ýáñ »ñ Ï³ ñ» óÇ£ ²Ý Íé» ó³õ ë» Õ³ ÝÇÝ ï³ ÏÁ, áõñ

½» ï»Õ áõ³Í ¿ñ Çõ ÕÇÝ ÃÇ Ã» ÕÁ£ êå³ ë» óÇ, áñ Ã³ëë É»ó Ý» É¿

»ïù ½³ÛÝ ÏßÇé ùÇ ÝÅ³ ñÇÝ íñ³Û ¹Ý¿ñ£ ´³Ûó ²éÇõÍ »³Ý Ïþáõ -

ß³ Ý³ñ£ Ð» ï³ùñù ñáõ Ã» Ý¿ ÙÕáõ³Í, Ùû ï» ó³Û ë» Õ³ ÝÇÝ »õ

·ÉáõËë Íé» óÇ, ï»ë Ý» Éáõ Ñ³ Ù³ñ, Ã¿ Ç°Ýã ÏÁ å³ ï³ Ñ¿ñ£ ºñ³ -

ÝÇ Íé³Í ãÁÉ É³ ÛÇ. äñÝ. Ú³ Ïáμ, å³ñ Ï»ß ïÇ Ñ³Ù μ³ õÇÝ ïÇ ñ³ -

18

ó³Í ³Û¹ Ù³ñ ¹Á, Ã³ ëÇë Ù¿ç ÏÁ É»ó Ý¿ñ á°ã Ã¿ Ñ³ Ù³ ÛÇ ÇõÕ, ³ÛÉ

ÛáõÝ³Ï³Ý §Ð»ÉÇáë¦ Ù³ÏÝÇßÇ, ·ñ»Ã¿ ÝáÛÝ ·áÛÝÁ áõÝ»óáÕ Çõ-

Õ¿Ý£ ²Ûë Çõ ÕÇÝ ùÇ ÉáÝ Ïþ³ñ Å¿ñ ÑÇÝ· áë ÏÇ, ÙÇÝã ¹»é Ñ³ Ù³ ÛÇ

Çõ ÕÇ ÝÁ` ùë³Ý ÑÇÝ· áë ÏÇ£ àõ ñ»ÙÝ ³Û¹ §å³ñ Ï»ßï¦ Ýå³ ñ³ -

í³ ×³ éÁ Çë Ïáõ Ã»³Ý Ù¿ç Ë³ μ» μ³Û ÙÁÝ ¿ñ, áñ ÏÁ ·áÕ Ý³ñ Çñ

Û³ ×³ Ëáñ¹ Ý» ñÁ å³ï áõ³ μ»ñ Ï»ñ åáí… »õ Áë»É, Ã¿ ³Ù μáÕç

÷³ Õ³Ý· ÙÁ ÏÁ ¹Ç Ù¿ñ ³Û¹ ½»Õ Í³ ñ³ ñÇÝ, Ñ³ Ùá½ áõ³Í ÁÉ É³ -

Éáí ³Ýáñ í³ Û» É³Í ïÇ å³ñ Ýå³ ñ³ í³ ×³ éÇ Ï»Ý ó³ ÕÇÝ£

Îßéáõ³Í Çõ ÕÁ ³éÇ »õ í» ñ³ ¹³ñ Ó³Û Ù»ñ Ë³ Ýáõ ÃÁ, áõñ Çñá -

Õáõ ÃÇõÝÁ å³ï Ù» óÇ »Õ μûñë, áñ ÇÝù ³É ÏÁ Í³ Ë¿ñ ÝáÛÝ §Ð»ÉÇ -

áë¦ Çõ Õ¿Ý£

Ú³ Ïáμ ²éÇõÍ »³ ÝÇÝ ÝÙ³Ý áõ ñÇß í³ ×³ éáñ¹ Ý»ñ »õë Ï³ -

ÛÇÝ ³Ý ßáõßï ³Û¹ ûñ» ñáõÝ£ ²ÝáÝó Ù¿ Ù¿ÏÝ ¿ñ äÁ ß³ ñ³ Ïá ã»-

ó »³É ·Çõ Õ³ óÇ ÙÁ, áñ Ô³ ½Ç ñ¿Ý §×» å¿ ÉÇ å³ ÝÇñ¦ ÏÁ μ» ñ¿ñ

Ø³ ñ³ß ÷á Õáó »õ Ýå³ ñ³ í³ ×³é Ý» ñáõÝ ÏÁ Í³ Ë¿ñ£ ºÕ μ³Ûñë

³Ýáñ ï³ ñÇ Ý» ñáõ Û³ ×³ Ëáñ¹Ý ¿ñ£ Â³ Õ» óÇ Ý» ñÁ ÏÁ ·Ý¿ ÇÝ

³Û¹ å³ ÝÇ ñ¿Ý, ½áñ ³Õ» Éáí »õ Ë³ ß» Éáí å³ Ñ³ ÍáÛ ÏÁ å³ï -

ñ³ë ï¿ ÇÝ ÓÙ»é áõ³Ý Ñ³ Ù³ñ£ ²Û¹ ûñ» ñáõÝ ³Û¹ ¿ñ ëá íá ñáõ -

ÃÇõÝÁ »õ ·ñ» Ã¿ μá Éáñ ïáõ Ý» ñ¿Ý Ý»ñë ³Ý å³ Ï³ë ¿ñ ³Û¹

å³ ÝÇ ñÁ£

²éïáõ ÙÁ, äÁß³ñ³Ý ÃÇÃ»ÕÝ»ñáí ³Û¹ å³ÝÇñ¿Ý μ»ñ³õ áõ

Í³ Ë»ó Ýå³ ñ³ í³ ×³é Ý» ñáõÝ£ ºñμ Ï³ñ ·Á »Õ μûñë Ñ³ ë³õ,

å³ ÝÇ ñÇ ù³ Ý³ ÏÁ μ³ õ³ Ï³Ý ëå³ é³Í ¿ñ, Ñ» ï» õ³ μ³ñ Ï³ ñ» -

ÉÇ åÇïÇ ãÁÉÉ³ñ »Õμûñë å³Ñ³ÝçùÁ ·áÑ³óÝ»É£ ²ëáí Ñ³Ý ¹»ñÓ,

äÁ ß³ ñ³ ëÏë³õ Çñ ÏßÇé ùÇÝ íñ³Û å³ ÝÇ ñÇ Ïïáñ Ý»ñ Ïßé»É£

â»Ù ÛÇ ß»ñ, Ã¿ »Õ μ³Ûñë ù³ ÝÇ° ùÇ Éû å³ Ñ³Ý ç³Í ¿ñ, ÙÇ³ÛÝ ³ÛÝ

·Ç ï»Ù, áñ äÁ ß³ ñ³ Çñ ÃÇ Ã» Õ¿Ý ÏÁ Ñ³ Ý¿ñ Ïïáñ Ý»ñ, ½áñë ÏÁ

Ïßé¿ñ »õ ÷á Ë³ Ý³Ï áõ ñÇß ÃÇ Ã» ÕÇ ÙÁ Ù¿ç ¹Ý» Éáõ, ÏÁ ¹Ý¿ñ

³é³ çÇÝ ÃÇ Ã» ÕÇÝ Ù¿ç »õ ¹³ñÓ »³É í»ñó Ý» Éáí ÏÁ Ïßé¿ñ£ ²Ûë

Ó» õáí ¿ áñ ³Ý ÏÁ ·á Ñ³ó Ý¿ñ »Õ μ³Ûñë… ÝáÛÝ å³ ÝÇ ñÁ ù³ ÝÇ

ÙÁ ³Ý ·³Ù Ïßé» Éáí£ ÆÙ³ óáõ óÇ Ë³ μ¿ áõ ÃÇõÝÁ Ñûñë »õ »Õ -

μûñë£ ²ÝáÝù äÁ ß³ ñ³ ÛÇÝ »ñ» ëÇÝ ½³ñ ÏÇÝ Çñ ½»Õ Í³ ñ³ ñáõ -

19

ÃÇõÝÁ »õ å³ ÝÇ ñÁ ·Ý» óÇÝ Çñ Çë Ï³ Ï³Ý ù³ Ý³ Ïáí£ äÁ ß³ ñ³,

áñ í³ ×³ é³ Ï³Ý ÁÉ É³ É¿ ³é³ç Ñûñë í³ Õ» ÙÇ μ³ ñ» Ï³ÙÝ ¿ñ,

Ï³ñÙ ñ» ó³õ »õ ¹ñ³ ÙÁ ·³Ý Ó» É¿ í»ñç ³Ý Ëûë Ñ» é³ ó³õ£ ²Ý -

·³Ù ÙÁÝ ³É ½ÇÝù ãï» ë³Û Üáñ Ø³ ñ³ ßÇ Ù¿ç£

ÜÙ³Ý ³ñ ï³ éáó ¹¿åù ÙÁÝ ³É å³ ï³ Ñ» ó³õ Ù»ñ Ýå³ ñ³ -

í³ ×³ é³ ïáõ Ý¿Ý Ý»ñë£ ²é ïáõ ÙÁ, Ù»ñ ¹ñ³ óÇ Ïûß Ï³ ñ³ ñÇ

åÇ ïáÛù Ý»ñ Í³ ËáÕ ¿í» ñ»Ï óÇ äñÝ. Úáí ë¿ ÷Á, áñáõÝ Ã³ ÕÇÝ

Ù¿ç §Ùáõ ÏÇ ÑÇõ³Ý ¹áõ ÃÇõÝ¦ ³Ý áõ³ Ý³Í ¿ÇÝ, ßÇß ÙÁ ¹Ý» Éáí

ÏßÇé ùÇ ÝÅ³ ñÇÝ íñ³Û, ËÝ¹ñ»ó ½³ÛÝ É»ó Ý»É ½áõï ÓÇ Ã³ Çõ Õáí£

ºÕ μ³Ûñë Ó¿ ÃÇ Ýáñ ÃÇ Ã» ÕÁ μ³ Ý³ Éáí ·á Ñ³ óáõó ËÝ¹ñ³ñ -

ÏáõÝ£ Ú³ çáñ¹ ûñ, äñÝ. Úáí ë¿÷ Ý»ñ Ï³ Û³ ó³õ Ù»ñ Ë³ Ýáõ ÃÁ

»õ ·³Ý ·³ ï» ó³õ. §ºë Ó»½ Ù¿ Çë Ï³ Ï³Ý ÓÇ Ã³ ÇõÕ áõ ½» óÇ,

¹áõù ½Çë Ë³ μ» óÇù »õ åÇë ï³ ÏÇ Ó¿Ã ïáõÇù ÷á Ë³ ñ¿ ÝÁ¦£

Ð³Ûñë »ñ ¹áõÙ-å³ ï³é »Õ³õ Áë» Éáí áñ Çñ»Ý ïñáõ³ ÍÁ ½áõï

ÓÇ Ã³ ÇõÕ ¿ñ£ ²å³ñ ¹ÇõÝ. ³Ý ãÑ³ Ùá½ áõ» ó³õ£ ²Û¹ ûñ» ñáõÝ,

åÇë ï³ ÏÇ Ó¿ ÃÁ, áñ ÏÁ ·áñ Í³Í áõ¿ñ ï³å Ïá óÇ Ñ³ Ù³ñ, ÓÇ -

Ã³ Çõ ÕÇÝ ³ñ Å¿ ùÇÝ Ï¿ë Ñ³ Ù» Ù³ ïáõ ÃÇõÝÝ ¿ñ£ äñÝ. Úáí ë¿÷

ÏÁ åÝ¹¿ñ Çñ Ëûë ùÇÝ íñ³Û »õ Ù»½ Ïþ³Ù μ³ë ï³ Ý¿ñ ½ÇÝù Ë³ -

μ³Í ÁÉÉ³Éáõ Û³Ýó³Ýùáí£ Ö³ñ³Ñ³ï, Ñ³Ûñë Ëáëï³ó³õ ³Ýáñ

ßÇ ßÇÝ Ù¿ç É»ó Ý»É Çë Ï³ Ï³Ý Ó¿Ã£ Î¿ ëû ñÇÝ, äñÝ. Úáí ë¿÷ å³ -

ñ³å ßÇß ÙÁ Û³ÝÓ Ý»ó »Õ μûñë, å³ï áõÇ ñ»ó, áñ ½³ÛÝ É»ó Ý¿

§Ù³ ùáõñ¦ Ó¿ Ãáí »õ Ù»Ï Ý» ó³õ£ àñ å¿ë ½Ç ³Ûë ¹Åáõ³ ñ³ Ñ³×

Û³ ×³ Ëáñ ¹Á ·á Ñ³ó Ý¿, »Õ μ³Ûñë ³Ûë ³Ý ·³Ù ßÇ ßÁ É» óáõó ÏÇ -

ëáí åÇë ï³ ÏÇ »õ ÏÇ ëáí ÓÇ Ã³ Çõ ÕÇ Ó¿ Ãáí£ Ú³ çáñ¹ ³é ïáõ,

³Ý Ý»ñ Ï³ Û³ ó³õ »Õ μûñë »õ §ÑÇ Ù³, ×Çß¹ Ó¿ ÃÁ ïáõ»ñ ¿ù, åÇë -

ï³ ÏÇ Ó¿Ã ã¿ù Ë³é Ý³Í Ù¿ çÁ¦, Áë³õ »õ ·á Ñáõ Ý³Ï ëñïáí

Ù»Ï Ý» ó³õ£

ØÇÝã ³Ý ¹ÇÝ ²éÇõÍ »³Ý Ý»ñ ÏÁ ·áñ Í¿ ÇÝ ½»Õ Í³ ñ³ ñáõ -

Ã»³Ùμ »õ Û³ ×³ Ëáñ¹ Ý» ñÁ ÏÁ Ë³ μ¿ ÇÝ ÁÝ ã³ ù³Õ óáõ Í» Ý¿ Ù»Ï -

Ý³Í, ³ë ¹ÇÝ, ãË³μ áõ³Í §Ùáõ ÏÇ ÑÇõ³Ý ¹áõ ÃÇõÝ¦Ý»ñ ÏÁ

·³Ý ·³ ï¿ ÇÝ »õ Ýå³ ñ³ í³ ×³ éÁ ÏÁ ½ñå³ñ ï¿ ÇÝ£ Ð³ õ³ Ý³ -

μ³ñ äñÝ. Úáí ë¿÷ ³ÛÝ ù³¯Ý Ë³μ áõ³Í ¿ñ Çñ ³éûñ »³ ÛÇ

20

·ÝáõÙ Ý» ñáõÝ Ù¿ç, áñ ãÏñó³õ Ñ³ ñ³ ½³ ïÁ Ï»Õ Í¿Ý ½³ Ý³ ½³ -

Ý»É£ ²Ý ÃáÕ Çñ §Ë³μáõ³Í¦ ÁÉÉ³ÉÁ ÁÝ ¹áõÝÇ ÷áË³Ý³Ï ¹ÇÙ³óÇ

ÝÁ ³Ù μ³ë ï³ Ý» Éáõ »õ í³ñ Ï³ μ» Ï» Éáõ£

21

²äàô Ø²ÐØàôî

Ø»ñ ¹ñ³ óÇ Ü» ëÇÙ »³Ý Ý» ñáõ ß¿Ý ùÇÝ ·»ï Ý³ Û³ñ ÏÁ ÏÁ μÝ³ -

Ï¿ñ ßÇ³ ²åáõ Ø³Ñ Ùáõ ïÁ, áñ ÈÇ μ³ Ý³ ÝÇ Ñ³ ñ³ õ¿Ý ·³ Éáí

Ñ³ë ï³ï áõ³Í ¿ñ Ù»ñ ÷á Õá óÁ£ Ø¿Ï ë»Ý »³Ï Ýáó »õ ³Ýáñ ã³÷

·³ õÇ Ãáí ÙÁ μ³Õ Ï³ ó³Í ïáõÝ ÙÁÝ ¿ñ ³Ýáñ μÝ³ Ï³ ñ³ ÝÁ£

²åáõ Ø³Ñ Ùáõï Ï³ñ ×³ Ñ³ ë³Ï, ÝÇ Ñ³ ñ³ Ï³½Ù, ¹¿ åÇ »ï»õ

ë³Ýïñ áõ³Í ë»õ ·ñáõ½ Ù³ ½» ñáí ³ÝÓ ÙÁÝ ¿ñ, áñ μ³½ Ù³Ý -

¹³Ù ÁÝ ï³ ÝÇ ùÇ ÙÁ ï¿ñ ¿ñ, ù³ ÝÇ áñ ³Ýáñ ÏÇ ÝÁ ³Ù¿Ý ï³ ñÇ

³é³Ýó μ³ ó³ éáõ Ã»³Ý ÏÁ ÍÝ¿ñ ½³ õ³Ï ÙÁ£ ÎÇ ÝÁ Û³Õ Ã³Ý ¹³Ù

¿ñ, μ³Ûó` ÙÇ ³ Ï³ ÝÇ£

²åáõ Ø³Ñ Ùáõï ×³Ýãó áõ³Í ¹¿Ùù ÙÁÝ ¿ñ Ù»ñ Ã³ Õ³ Ù³ ëÇÝ

Ù¿ç£ ²Ý áõ Ý¿ñ »ñ Ïáõ ½μ³ ÕáõÙ. ³Ù³é Ý» ñÁ ëáõë, Ã³ ÙÁñ ÑÇÝ -

ïÇ »õ ÅÁÉ É¿å ÏÁ Í³ Ë¿ñ ÷á Õáó Ý» ñáõ Ù¿ç ßñç» Éáí Çñ ³ç Ó»é -

ùÇ Ù³ï Ý» ñáõÝ ³Ýó áõ³Í åÝÓ»³Û ·³ õ³Ã Ý» ñÁ Çñ³ ñáõ

½³ñÝ»Éáí, ÇëÏ ÓÙ»éÝ»ñÁ ÏÁ å³ïñ³ëï¿ñ ³ñ³μ³Ï³Ý ³Ýáõß»

Õ¿Ý Ý»ñ` Ý³Ù Ùáõ ñ³, Ùß³å å³ù, ëýáõý »õ ³áõ¿ Ý¿Ã, ½áñë

³å³Ï»Í³ÍÏ Ó»éÝ³ï³ñ Ï³éùÇÝ Ù¿ç ÏÁ ½»ï»Õ¿ñ »õ ³ÝÏÇõÝ

ÙÁ Ñ³ë ï³ï áõ» Éáí Ïþ³é³ ç³ñ Ï¿ñ Û³ ×³ Ëáñ¹ Ý» ñáõÝ£ ²Ýáñ

ÙÝ³ ÛáõÝ Ï³Û ùÁ ÏþÁÉ É³ñ ÁÝ¹ Ñ³Ý ñ³ å¿ë Ø»ë ñáå »³Ý í³ñ Å³ -

ñ³ÝÇ ÙáõïùÇÝ ¹ÇÙ³óÁ, ¹»ñÓ³Ï Ð¿ùÇÙ »³ÝÇ Ë³ÝáõÃÇÝ Ù³Û-

ÃÁ£ ²ß³ Ï»ñï Ý» ñ¿Ý ß³ ï»ñ, »ñ» ÏáÛ »³Ý ³ñ Ó³Ï Ù³Ý Å³ ÙáõÝ,

ÑÇÝ· Ï³Ù ï³ ëÁ ¹³ Ñ» Ï³Ý í×³ ñ» Éáí Ïïáñ ÙÁ ³Ýáõ ß» Õ¿Ý ÏÁ

·Ý¿ ÇÝ »õ ïáõÝ ÏÁ Ù»Ï Ý¿ ÇÝ£ ºë Û³ï Ï³ å¿ë Ùß³å å³ ùÁ ÏÁ ëÇ -

ñ¿Ç, ³Ýáñ Ñ³ Ù³ñ Ñá ·Ç Ïáõ ï³ ÛÇ »õ ³Ù¿Ý ³Ý ·³Ù, áñ ³Ý Ï¿

·Ý¿Ç ÏÁ íÇ ×¿Ç ²åáõ Ø³Ñ Ùáõ ïÇÝ Ñ»ï ³õ» ÉÇ Ù»Í Ïïáñ ÙÁ

å³ Ñ³Ý ç» Éáí£ ²Ýáõ ß³ í³ ×³ éÁ ÙñÙé³ Éáí ÏÁ ·á Ñ³ó Ý¿ñ ½Çë

»õ Ãñù³Ë³éÝ Ñ³Û»ñ¿Ýáí ³ñï³ë³Ýáõ³Í ù³ÝÇ ÙÁ μ³é»ñáí

ïáõÝ ÏÁ ×³Ù μ¿ñ£

Ä³Ù³Ý³Ï ÙÁ í»ñç, Ïþ»ñ»õÇ Çñ ÝÇõÃ³Ï³Ý μ³ñûñ íÇ ×³ÏÇÝ

ßÝáñ ÑÇõ, ²åáõ Ø³Ñ Ùáõï, Ü» ëÇÙ »³Ý Ý» ñáõ ß¿Ý ùÁ Éù» Éáí,

·Ý³ó Ñ³ë ï³ï áõ» ó³õ ³Ýáñ ¹Ç Ù³ óÇ ÏáÕ ÙÁ ·ïÝáõáÕ ²åáõ

22

Ê³ ÉÇ ÉÇÝ ß¿Ý ùÁ. ³Ý ³É Çñ»Ý å¿ë ûß³ ñ³Ï »õ ³Ýáõ ß» Õ¿Ý Í³ -

ËáÕ ÙÁ£ 1958ÇÝ, ÀÙ Ø³Ñ Ùáõï ³Ý ·³Ù ÙÁ »õë ÛÕ³ Ý³ Éáí ÏÁ

ëå³ ë¿ñ »ñ»ù »ñ» Ë³ Ý»ñ, áñáÝù åÇ ïÇ ·³ ÛÇÝ ³õ»É Ý³ Éáõ

ï³ë Ý» ñ» ùÇÝ íñ³Û£ ê³ Ï³ÛÝ, Å³ Ù³ Ý³ ÏÁ Û» Õ³ ÷á Ëáõ Ã»³Ý

ï³ ñÇÝ ÁÉ É³ Éáí, ·Ç ß»ñ ÙÁ, Ø³Ý áõ¿É ØáÙ× »³ ÝÇÝ ß¿Ý ùÇÝ ï³ -

ÏÁ å³Û Ã» ó³õ éáõÙμ ÙÁ£ ²Ûë å³Û Ãáõ ÙÇÝ å³ï ×³ é³Í óÝóáõ -

ÙÇÝ »õ í³ ËÇ Ñ» ï» õ³Ý ùáí, ÀÙ Ø³Ñ Ùáõï, áñ Çñ ÛÕáõ Ã»³Ý

³õ³ñïÇÝ ã¿ñ Ñ³ë³Í, ÍÝÝ¹³μ»ñ»ó, μ³Ûó Ýáñ³ÍÇÝÝ»ñÁ ã³åñ»

ó³Ý£

Ú³çáñ¹ ï³ñÇÝ»ñáõÝ, ²åáõ Ø³ÑÙáõïÇÝ ·áñÍÁ, Áëï »ñ»-

õáÛ ÃÇÝ, É³õ ÁÝ Ã³ Ý³ Éáí, ³Ý Ïñó³õ Çñ Ýëï³Í ß¿Ý ùÁ ·Ý»É Çñ

·áñ Í³ ÏÇ ó¿Ý »õ ß³ ñáõ Ý³ Ï»ó ½μ³ ÕÇÉ ÝáÛÝ ·áñ Íáí£ ²Ýáñ

³Ý¹ ñ³ ÝÇÏ áñ ¹ÇÝ` Ø³Ñ Ùáõ ïÁ Ñ³ Ù³É ë³ ñ³ Ý³ õ³ñï »Õ³õ£

ØÝ³ó »³É ½³ õ³Ï Ý» ñ¿Ý ³ÝáÝù, áñáÝù Ù»Í ó»ñ ¿ÇÝ, ÏÁ Û³ ×³ -

Ë¿ ÇÝ Ã³ ÕÇÝ å» ï³ Ï³Ý ¹åñá óÁ, ÇëÏ ÷áù ñ» ñÁ ûñ ÝÇ μáõÝ

áï³ μá åÇÏ ÏÁ ßñç¿ ÇÝ Ù»ñ ÷á Õá óÇÝ Ù¿ç£

²åáõ Ø³Ñ Ùáõï ³Ýí Ý³ë ¿ñ »õ μá Éá ñÇÝ Ñ»ï É³õ Û³ ñ³ μ» -

ñáõ ÃÇõÝ Ùß³ Ï³Í ¿ñ£ ²Ý ã¿ñ ÝÙ³ Ý»ñ ÀÙ ê» ÉÇ ÙÇÝ, ¹³ñÓ »³É

Ü» ëÇÙ »³Ý Ý» ñáõ í³ñ Ó³ Ï³ Éáõ ÑÇÝ, áñ ûñ ÙÁ Ùûñë Û³Ûï Ý»ó`

Ñ³Ï³é³Ï Çñ óáõó³μ»ñ³Í ëÇñ³ÉÇñ Ùûï»óáõÙÇÝ »õ ¹ñ³óÇáõ-

Ã»³Ý, áñ »Ã¿ ³éÇ ÃÁ Ý»ñ Ï³ Û³ Ý³ñ ³é³ çÇÝ ³Ý ·³Ù Ç°Ýù Ù»½

ÏÁ Ùáñ Ã¿ñ£ ´³ ñ» μ³Ë ï³ μ³ñ ³Ýáñ Ýå³ ï³ ÏÁ ãÇ ñ³ ·áñÍÁ -

õ» ó³õ, áñáí Ñ» ï»õ ³Ùáõ ëÇ ÝÁ` ²åáõ ê» ÉÇÙ, ·Ç ß»ñ ÙÁ ²ñ³ùë

÷á Õá óÇÝ ³Ý ÏÇõÝÁ §êÁÙ ëÁÙÇ¿¦ Í³ Ë³Í ÙÇ çá óÇÝ, Û³ ×³ Ëáñ -

¹Ç ÙÁ Ñ»ï í¿ ×Ç μéÝáõ» Éáí ¹³ Ý³ ÏÇ Ñ³ñ áõ³Í Ý»ñ ëï³ ó³õ,

μ³Ûó ãÙ» é³õ£ ²å³ ùÇ Ýáõ Ù¿Ý »ïù, ³Ý ÁÝ ï³Ý »ûù ÂñÇ ÷á ÉÇ`

Çñ ÍÝÝ¹³ í³Û ñÁ ÷á Ë³¹ñ áõ» ó³õ£

²åáõ Ø³ÑÙáõï, Ñ³Ï³é³Ï Çñ ³½ÝáõáõÃ»³Ý, áõÝ¿ñ ïÕ³Û

ÙÁ` ²Ñ Ù¿ï ³Ýáõ Ýáí, áñ Çñ ÷áñ Ó³ÝùÝ ¿ñ£ ²Ý ËÝ¹ñ³ Û³ ñáÛó

»õ Ïéáõ³ ½³Ý å³ ï³ ÝÇ ÙÁÝ ¿ñ, áñ Éù» Éáí ¹åñá óÁ, ûñ ÝÇ μáõÝ

÷á Õáó Ý» ñÁ ³ëáñ-³Ýáñ Ñ»ï ÏÁ íÇ ×¿ñ »õ ÏÁ Ïéáõ¿ñ£ Ê»Õ×

Ñ³Û ñÁ ³Ù¿Ý ·Ýáí ÏÁ ç³ Ý³ñ ½ÇÝù ×³Ù μáõ μ» ñ»É£ ²å³ñ ¹ÇõÝ

23

ç³Ýù. ²Ñ Ù¿ï ã¿ñ ½·³ë ï³ Ý³ñ »õ ÏÁ ß³ ñáõ Ý³ Ï¿ñ Çñ ÷á Õá -

ó³ ÛÇ ÝÇ ÁÝ Ã³ó ùÁ£

ìñ³Û Ñ³ ë³õ ÈÇ μ³ Ý³ ÝÇ ù³ Õ³ ù³ó Ç ³ Ï³Ý å³ ï» ñ³½ ÙÁ£

Ø»ñ Ã³ÕÇ ßÇ³ μÝ³ÏÇãÝ»ñÁ ãÉù»óÇÝ Çñ»Ýó μÝ³Ï³ñ³ÝÝ»ñÁ »õ

ÙÝ³ óÇÝ ßñç³ ÝÇÝ Ù¿ç£ ²åáõ Ø³Ñ Ùáõ ïÇÝ ²Ñ Ù¿ï áñ ¹ÇÝ ¹³¹ -

ñ»ñ ¿ñ Ïéáõ³ ½³Ý ÁÉ É³ É¿ »õ í» ñ³Í áõ»ñ ¿ñ ÑÉáõ ÑÝ³ ½³Ý¹

·³é Ýáõ ÏÇ ÙÁ£ ²Ý ÝáÛ ÝÇëÏ ³ñ Ñ»ë ïÇ ·Ý³ó »õ Ïû ßÇ ÏÇ »ñ»ë

Ï³ ñá ÕÇ ÙÁ Ùûï ³ß Ï»ñï »Õ³õ£ Ð³Û ñÁ ëÏë³õ ßáõÝã ù³ ß»É,

áñáí Ñ» ï»õ ·áÑ ¿ñ, áñ Çñ ³Ý³ é³Ï áñ ¹ÇÝ ¹³ñ ÓÇ »Ï»ñ ¿ñ áõ

³É ËÝ¹Çñ ã¿ñ Ñ³ Ý»ñ, ¹³ñ Ó»ñ ¿ñ ù³ Õ³ ù³ í³ñ »õ Í³ é³ Û³ -

ë¿ñ£

ê³ Ï³ÛÝ ûñ ÙÁ å³ ï³ Ñ» ó³õ ³Ý» ñ» õ³ Ï³ Û» ÉÇÝ. ·áñ Í³ -

ï»ÕÇ ÇÝ Ù¿ç, ²Ñ Ù¿ï ³Ý³ÏÝ Ï³ Éû ñ¿Ý ëå³ÝÝ áõ» ó³õ ù³ ÝÇ ÙÁ

÷³Ù ÷áõßï Ý»ñ ëï³ Ý³ Éáí ³Ý Í³ Ýû ÃÇ ÙÁ ÏáÕ Ù¿£ ÆÝ ãá±õ ³Ûë

á×Ç ñÁ. ÙÇÝ ã»õ ³Û ëûñ ï³ Ï³ õÇÝ å³ ï³ë Ë³Ý ãÏ³Û£ Æñ ½³ õ³ -

ÏÇÝ Ù³ Ñ¿Ý óÝóáõ³Í, ²åáõ Ø³Ñ Ùáõï, ³Ýáñ Ã³ Õáõ ÙÁ Ï³ -

ï³ ñ» Éáõ Ýå³ ï³ Ïáí, ÁÝ ï³Ý »ûù Ù»Ï Ý» ó³õ Ñ³ ñ³ õÇ Çñ

ÍÝÝ¹³ í³Û ñÁ áõ ³É ãí» ñ³ ¹³ñ Ó³õ£ Æñ»Ý Ñ³ Ù³ñ áÕ μ»ñ ·áõ -

ÃÇõÝ ÙÁÝ ¿ñ ½³ õ³ ÏÇ ÙÁ Ïá ñáõë ïÁ, áñ ù³°Ý ³É ³ÝÇ Ï³ ½ÇÝù

ã³ñ ã³ ñ³Í ÁÉ É³ñ Çñ Ïéáõ³ ë¿ ñÇ í³ñ áõ» É³ Ï»ñ åáí£

²åáõ Ø³Ñ Ùáõ ïÇ ß¿Ý ùÁ ÙÇÝ ã»õ ³Û ëûñ ¹³ ï³ñÏ íÇ× ³ ÏÇ

Ù¿ç Ï³Ý ·áõÝ ÏÁ ÙÝ³Û ÇÙ Ù³Ý Ïáõ Ã»³Ýë ÷á Õá óÇÝ íñ³Û£

ÜáÛÝ å¿ë ³Ýμ Ý³Ï ¿ ²åáõ Ê³ ÉÇ ÉÇÝ ß¿Ý ùÁ£ ²Ûë »ñ Ïáõ ³Ýáõ -

ß³ í³ ×³é Ý» ñ¿Ý ³Ù¿ Ý¿Ý Ù³ñ ¹³ Ùû ïÁ ²åáõ Ø³Ñ ÙáõïÝ ¿ñ£

²Ýáñ Ñ³å ×»å Ù»Ï Ýáõ Ù¿Ý »ïù μÝ³õ ã×³ ß³ Ï» óÇ Ñ³ Ù»Õ

Ùß³å å³ù ÙÁ »õ ã½á í³ ó³Û ë³éÝ Ã³ ÙÁñÑÝïÇ áí£ ²ñ¹ »ûù ³Ý

ï³ Ï³ õÇÝ Ïþ³å ñÇ±, Ã¿± áã ÙÇ ³ ó³Í ¿ Çñ Ï³ åáõ ï³ã »³Û í³ -

Õ³ Ù» éÇÏ áñ¹Ç ÇÝ, áñáõÝ ëå³ Ýáõ ÃÇõÝÁ ³Ý μ³ ó³ï ñ» ÉÇ

·³Õï ÝÇù ÙÁ ÏÁ ÙÝ³Û£

24

öè²ä²Ü Ø¾ØØ¾î

²ñ³ùë ÷á Õá óÇ íñ³Û, Ø»ë ñáå »³Ý í³ñ Å³ ñ³ Ý¿Ý »ñ Ïáõ

Ã³Õ ³é³ç, ÑáÝ áõñ Å³ Ù³ Ý³ ÏÇÝ §î¿ ûñ ïÇõÝ ×Á¦ ÏÁ Ïáã áõ¿ñ,

Ó³Ë ÏáÕ ÙÁ ³Ý ÏÇõ ÝÇ ÙÁ íñ³Û ÏÁ ·ïÝáõ¿ñ Ø¿Ù Ù¿ ïÇÝ ÷áõ -

éÁ, ÙÇ³ Û³ñÏ ß¿Ý ùÇ ÙÁ ·»ï Ý³ Û³ñ ÏÁ£ Ð³ Ï³ é³Ï Ø¿Ù Ù¿ï

Ïáãáõ»ÉáõÝ, ÷é³å³ÝÁ Ñ³Û ¿ñ£ ²Ý »Õ»éÝ³ ·áñÍ ÃáõñùÇÝ »³-

Ã³ Õ³ Ý¿Ý ³½³ ï» Éáõ Ñ³ Ù³ñ ¹³ õ³ Ý³Í ¿ñ Ù³Ñ Ù» ï³ Ï³Ý

ÏñûÝ ùÁ` í» ñ³ Ïáã áõ» Éáí Ø¿Ù Ù¿ï£ Â¿ »õ ³Ý Çñ ûÓÇ ùÁ ³½³ -

ï³Í ¿ñ, μ³Ûó í» ñ³ ¹³é Ý³ É¿ »ïù Çñ Çë Ï³ Ï³Ý Ñ³ õ³ï ùÇÝ`

Ø¿ÙÙ¿ï ³ÝáõÝÁ ÇñÙ¿ ã¿ñ μ³ÅÝáõ³Í ³éÛ³õ¿ï£ àõëïÇ, Üáñ

Ø³ ñ³ ßÇ Ù¿ç ³Ý ÏÁ ×³Ýãó áõ¿ñ Ø¿Ù Ù¿ï Ù³Ï ¹Ç ñáí£ â»Ù ·Ç -

ï»ñ »Ã¿ ³Ûë Çñá Õáõ ÃÇõÝÁ ÏÁ ½³Û ñ³ó Ý¿ñ ½ÇÝù, ³ñ ¹¿Ý μáõÝ

³ÝáõÝÝ ³É ³Ý Í³ ÝûÃ ¿ñ μá Éáñ Û³ ×³ Ëáñ¹ Ý» ñáõÝ ³ÝË ïÇñ£

Ø¿Ù Ù¿ï Çñ ÷áõ éÁ ÏÁ í³ é¿ñ Ï¿ ëûñ áõ³Ý »õ ÇñÇÏ áõ³Ý

Ë×áÕ áõ³Í Å³ Ù» ñáõÝ, ³ÛÝ å¿ë áñ ÷áõ éÁ ÙÇßï É» óáõÝ ÏþÁÉ É³ñ

³Û¹ å³ Ñ» ñáõÝ£ Ø¿Ù Ù¿ï ÁÝ¹ Ñ³Ý ñ³ å¿ë §³ñ³ åÇ¦ Ñ³ó

Ïþ»÷¿ñ, áõÅ ã¿ñ ï³ñ ³ÛÉ ï» ë³ ÏÇ Ñ³ ó» ñáõÝ£ ²Û¹ ûñ» ñáõÝ,

§³ñ³ åÇ¦ Ñ³ óÇÝ í»ó Ñ³ ïÁ Ù¿Ï ùÇ Éû ÏÁ Ïßé¿ñ£ Ø¿Ù Ù¿ ïÇÝ

÷áõ éÁ å³ï ñ³ëï Ñ³ó ã¿ñ ÁÉ É³ñ, ³ÛÉ ÑÝá ó¿Ý »É³Í Ã³ñÙ Ñ³ó,

áñ Ù¿ ÏÁ å³ ñáõ ñ¿ ÇÝ ßá·ÇÇ ùáõ É³ Ý» ñÁ£ ÎßÇé ùÇÝ íñ³Û ÏÁ

·ïÝáõ¿ñ Ø¿Ù Ù¿ ïÇÝ ÏÇ ÝÁ` Ï³ñ ×³ Ñ³ ë³Ï, ëåÇ ï³ Ï³ Ë³éÝ

·³Ý ·áõñ Ù³ ½» ñáí »õ í» ñÇ ßáõñ ÃÁ ëåÇ ³ ó³Í í¿ñ ùÇ ÙÁ ³Ý -

Ñ»ï ×»Õ ùáí ÙÇ çÇÝ ï³ ñÇ ùÇ ÏÇÝ ÙÁ£ ²ÝÑ Ý³ñ ¿ñ ³Ýáñ Ùûï ³½ -

ÝÁõáõ ÃÇõÝ ·ïÝ»É, ³ÛÝ ù³°Ý áñ Ïáßï ¿ñ Û³ ×³ Ëáñ¹ Ý» ñáõÝ

Ñ»ï Çñ ÷áË Û³ ñ³ μ» ñáõ ÃÇõÝ Ý» ñáõÝ Ù¿ç£ ²Ùáõ ëÇ ÝÁ Ï³Ù

ïÕ³Ý, áñ »ñ μ»ÙÝ Ñ³Û ñÁ ÏÁ ÷á Ë³ ñÇ Ý¿ñ »÷á óÇ Å³ Ù³ Ý³Ï,

Ñ³ ½Çõ Ñ³ óÇ ß³ ñáó Ý» ñÁ ÑÝá ó¿Ý ¹áõñë ÏÁ Ñ³ Ý¿ ÇÝ, ÏÇ ÝÁ ³Ý -

ÙÇ ç³ å¿ë ÏÁ Ïßé¿ñ Ñ³ óÁ£ ÜÅ³ ñÁ ùÇ Éá Ýáó »ñ Ï³ Ã»³Û ½³Ý·Á -

õ³ Í¿Ý ³õ» ÉÇ Í³Ýñ Ïáõ ·³ñ£ àõë ïÇ, ³Ý Ñ³ó ÙÁ ÏÁ ÏÇ ë¿ñ áõ

Ù¿Ï ùÇ Éû Ñ³ óÁ í»ó Ñ³ ïÇ ÷á Ë³ ñ¿Ý ÏÁ í» ñ³Í áõ¿ñ ÑÇÝ· áõ

Ï¿ë Ñ³ óÇ£ Â¿ »õ Û³ ×³ Ëáñ¹ Ý» ñÁ ÏÁ ·³Ý ·³ ï¿ ÇÝ ³Ûë Ï³ óáõ -

25

Ã» Ý¿Ý, μ³Ûó ³é³Ýó μ³é ÙÁ ³ñ ï³ ë³ Ý» Éáõ ÏÁ Ù»Ï Ý¿ ÇÝ`

¹Å·á Ñáõ Ã»³Ý ³ñ ï³ Û³Û ïáõ Ã»³Ùμ ÙÁ Çñ»Ýó ¹¿Ù ùÇÝ£

Ø»Ýù Ù»ñ Ñ³ óÁ ÏÁ ·Ý¿ ÇÝù ÖÇÝ å³ ßÇÝ ÷áõ é¿Ý£ ÐáÝ ÙÇßï

å³ï ñ³ëï Ñ³ó Ï³ñ »õ Ù»Ýù ã¿ ÇÝù Ñ³ñ Ï³¹ñ áõ»ñ ßá·Ç ÇÝ

·ÇÝÝ ³É í×³ ñ» Éáõ£ ÖÇÝ å³ß Ïþ»÷¿ñ Ý³ »õ §Ï» ÉÇ ÝÇ¦ Ñ³ ó»ñ,

áñáÝù ùë³Ý-ùë³ÝÑÇÝ· ë³ÝÃÇÙ»Ãñ ïñ³Ù³ ·ÇÍáí Ï³ñÙñ³Í

Ñ³ëï Ñ³ ó» ñ ¿ÇÝ, Ñ³ ïÁ ùë³Ý ÑÇÝ· ¹³ Ñ» Ï³Ý£ ´³Ûó ÏÁ å³ -

ï³Ñ¿ñ, áñ »ñμ»ÙÝ ³ÝÑá ·áõÃ»³Ý å³ï ×³éáí Ïþáõß³Ý³ÛÇÝù

³Ý Ï¿ Ñ³ó ·Ý»É, áõë ïÇ, »ñ» ÏáÛ »³Ý ÏþáõÕÕ áõ¿Ç Ø¿Ù Ù¿ ïÇÝ

÷áõ éÁ Ã³ñÙ Ñ³ óáí ïáõÝ í» ñ³ ¹³é Ý³ Éáõ Ñ³ Ù³ñ£

ÆñÇÏáõÝ ÙÁ, ³Ï³Ý³ï»ë »Õ³Û ëñï³×ÙÉÇÏ ï»ë³ñ³ÝÇ ÙÁ£

Ø»ë ñáå »³Ý í³ñ Å³ ñ³ ÝÇ ïÝï»ë Ù³Û ñÇ ÏÁ` îÇ ÏÇÝ Ø³ ñÇÝ,

Ø¿Ù Ù¿ ïÇÝ ÷áõ éÁ »Ï³Í ¿ñ Ñ³ó ·Ý» Éáõ Ñ³ Ù³ñ£ Ø³ ñÇ μ³½ -

Ù³Ý ¹³Ù ÁÝ ï³ ÝÇ ùÇ Ù³Ûñ ¿ñ, áñ ûñ ÝÇ μáõÝ ÏÁ ½μ³ Õ¿ñ Ù³ù -

ñáõ Ã»³Ùμ, áñ å¿ë ½Ç û· ï³ Ï³ñ Ñ³Ý ¹Ç ë³ Ý³ñ Çñ ÍáÛÉ

³ÙáõëÇÝÇÝ` ³Ýáñ μ»éÁ Ã»Ã»õóÝ»Éáõ Ñ³Ù³ñ£ Ê×áÕáõÙÇÝ Ù¿ç,

ïÇ ÏÇÝ Ø³ ñÇ ÷é³ å³ ÝÇÝ ÏÝáç ³Ï³Ý çÇÝ μ³ Ý»ñ ÙÁ ÷ë÷ë³ó£

²Ûë í»ñ çÇ ÝÁ ãÑ³ëÏ Ý³É Ó» õ³ óáõó »õ μ³ñÓ ñ³ Ó³ÛÝ Ñ³ñ óáõó,

Ã¿ Ç°Ýã Ïþáõ ½¿ñ£ ²Û¹ ÙÇ çá óÇÝ, ïÇ ÏÇÝ Ø³ ñÇ ùÇ Éû ÙÁ Ñ³ó

ËÝ¹ñ»ó, Áë» Éáí, áñ ¹ñ³ ÙÁ í³ ÕÁ ³é ïáõ ÏÁ μ» ñ¿£ öé³ å³ -

Ýáõ ÑÇÝ §¹ñ³ ÙÁ í³ ÕÁ ÏÁ μ» ñ¿ »Õ»ñ¦ ÙñÙé³ Éáí ËÝ¹ñ³ñÏ áõÇÝ

Ó»é ù¿Ý μéÝ»ó »õ ÷áõ é¿Ý ¹áõñë ùß»ó §³Ý³ÝÏ μ³Ý ãÏ³Û¦

³õ»ÉóÝ»Éáí£ ²ëáñ íñ³Û, Ë»Õ× ïÇÏÇÝ Ø³ñÇ Ûáõë³Ñ³ï íÇ ×³-

Ïáí ¹áõñë »É³õ »õ ·ÉËÇ Ïáñ μéÝ»ó ïáõ ÝÇÝ ×³Ù μ³Ý£ ²ñ¹ »ûù

³Ý ÇÝãå¿±ë Çñ ½³õ³ÏÝ»ñáõÝ åÇïÇ μ³ó³ïñ¿ñ ³Û¹ »ñ»ÏáÛ Çñ

Ñ³ó ã×³ñ»ÉÁ£ ´áÉáñ Ý»ñÏ³Ý»ñÁ ßßÙ³Í ¹Çï»óÇÝ ßáõñÃÁ ×»ÕùÁõ³Í

¹³ Å³Ý ¹¿Ù ùáí ÏÇ ÝÁ, áñ ³Õ ù³ ïÇ ÙÁ ÏÁ ½É³ Ý³ñ å³ñï -

ùÇ Ñ³ó ï³É£ ²ñ¹ »ûù ù³ é³ ëáõÝ ÑÇÝ· ¹³ Ñ» Ï³ Ýáí (Ñ³ óÇÝ

ùÇÉáÛÇÝ ·ÇÝÁ) ³Ý åÇïÇ ³Õù³ï³Ý³±ñ »õ ëÝ³ÝÏáõÃ»³±Ý åÇïÇ

Ù³ïÝ áõ¿ñ£ ìëï³Ñ »Ù, áñ ³Û¹ ·Ç ß»ñ ïÝï»ë Ù³Û ñÇ ÏÇÝ ÁÝ -

ï³ÝÇùÇÝ ³Ý ¹³ÙÝ»ñÁ ³ÝûÃÇ ÷áñáí å³éÏ»ó³Ý£ ²ñ¹ »ûù Ç±Ýã

ËÇÕ ×áí ùÝ³ ó³Ý Ø¿Ù Ù¿ï »õ Çñ ÏÇ ÝÁ…

26

§ø²ü¾ ÄÆðú¦

Ø³ñ³ß ÷áÕáóÇ íñ³Û, úÃáõ½ »³ÝÝ»ñáõ ß¿ÝùÇÝ ·»ïÝ³Û³ñ-

ÏÁ, ï³ë Ý»ñ Ïáõù ä»ï ñá ëÇ »ñ μ»Ù ÝÇ μÝ³ Ï³ ñ³ ÝÇÝ Ùáõï ùÁ

Ë³ Ýáõ ÃÇ í» ñ³Í áõ» ó³õ ï³Ý ïÇ ñáç ÏáÕ Ù¿£ ²ÝÇ Ï³ Ý»Õ ÉÇÏ

³Ýóù ÙÁÝ ¿ñ, áõñ Ï¿ Ñ³ ½Çõ Ù¿Ï Ñá ·Ç ÏñÝ³ñ ³Ýó ÝÇÉ »õ áñ »Õ -

μûñë Ë³ Ýáõ Ã¿Ý Ë³ ÝáõÃ ÙÁ ³Ý ¹ÇÝ ÏÁ ·ïÝáõ¿ñ£ ÐáÝ Û³ çáñ -

¹³ μ³ñ ·áñ Í» óÇÝ »ñ Ïáõ ëñ×»÷ Ý»ñ£ ²é³ çÇ ÝÁ` ¾ÝÇß ï¿

×³Ýãó áõ³Í, ëáõñ× Ïþ³Õ³ñ, ½áñ Ã³ ÕÇ ëñ×»÷ Ý» ñáõÝ ÏÁ Ñ³Û -

Ã³Û Ã¿ñ£ Ê³ ÕÁÝ Ï»ñë` Ú³ ñáõ ÃÁ ³Ýáñ ùáí ³ß Ï»ñï ¿ñ »õ

³åëå ñ³Ýù Ý» ñÁ ÏÁ Ñ³ëó Ý¿ñ Çñ»Ýó ï¿ ñ» ñáõÝ£ Ä³ Ù³ Ý³Ï

³Ý ó³õ »õ ³åëå ñ³Ýù Ý» ñÁ Ýáõ³ ½» ó³Ý£ ¾ÝÇß ï¿Ý ëñ×»÷ Ý» -

ñáõÝ Ñ³ñ óáõó Çñ»Ýó ëáõñ× ã·Ý» ÉáõÝ å³ï ×³ éÁ£ ²ÝáÝù å³ -

ï³ë Ë³ Ý» óÇÝ, Ã¿ ³Ù¿Ý ³é ïáõ Ï³ ÝáõË Ú³ ñáõÃ Çñ»Ýó ÏÁ

μ»ñ¿ñ ³åëåñ³ÝùÁ£ ²ÛÝáõÑ»ï»õ Ú³ñáõÃ ·áñÍ¿ ³ñÓ³Ïáõ»-

ó³õ »õ ß³ ñáõ Ý³ Ï»ó Çñ ÷á Õá ó³ ÛÇÝ Ã³ ÷³ éáõÙ Ý» ñÁ£

Ä³ Ù³ Ý³Ï ÙÁ í»ñç, ¾ÝÇß ï¿Ý Ñ³Ý·ëï »³Ý Ïáã áõ» ó³õ »õ Çñ

·áñ ÍÁ Í³ Ë»ó áõ ñÇß ëñ×» ÷Ç ÙÁ£ ²Ûë í»ñ çÇ ÝÁ, ¼Ç³ Ïá ã»ó »³É

ï³ ñ»ó ³ÝÓ ÙÁÝ ¿ñ, áñ ëÇ ñ³ ÉÇñ Û³ ñ³ μ» ñáõ ÃÇõÝ Ùß³ Ï»ó Çñ

ßñç³å³ïÇÝ Ñ»ï£ ²Ý Û³ïÏ³å¿ë μ³ñ»Ï³Ù³ó³õ »Õμûñë Ñ»ï£

Âñù³ Ëûë ³½ ÝÇõ ¹ñ³ óÇ ÙÁÝ ¿ñ, Ñ³Ûñ »ñ Ïáõ ÝÏ³ ñÇã áñ ¹Ç Ý» -

ñáõ, áñ ë³ Ï³ÛÝ Ñ»ïë Ñ³ Û» ñ¿Ý ÏÁ Ëû ë¿ñ£ ÎÁ ëÇ ñ¿ñ ½Çë áõ ÏÁ

·áõñ ·áõñ³ñ íñ³ë£ ²Ù¿Ý ³éïáõ, äëùÇÉ»Ã ×Ç ì³ñ ¹³í³é¿Ý

Ñ» ÍÇÏ ÙÁ í³ñ Ó» Éáí ½Çë Çñ ïáõ ÝÁ ÏÁ ÕñÏ¿ñ, ÏÝá çÁ Ñ³ëó Ý» -

Éáõ Ñ³ Ù³ñ ³ÝÑ ñ³ Å»ßï å³ ñ¿Ý Ý» ñÁ, áñ å¿ë ½Ç ³Ý ×³ß »÷¿ñ£

îáõ ÝÁ ÏÁ ·ïÝáõ¿ñ ä¿Û ñáõÃ ·» ïÇ »ñ Ï³ÛÝ ùÇÝ, êÇÝ ¿É üÇ ÉÇ

ßñç³ ÝÁ£ ÐáÝ Ñ³ë Ý» Éáõë, ÏÇ ÝÁ Ååï³ ¹¿Ù ÏÁ ¹Ç Ù³ õá ñ¿ñ ½Çë,

å³ñ¿ÝÝ»ñÁ Ïþ³éÝ¿ñ »õ §áõß³ ¹Çñ ùß¿¦ å³ïáõ¿ñáí ÏÁ ×³Ùμ¿ñ

½Çë£ áÑ ¿Ç ³Ûë Í³ é³ Ûáõ ÃÇõÝÁ Ù³ ïáõ ó» É¿, áñáí Ñ» ï»õ

ÇÝ ÍÇ Ñ³ Ù³ñ ³éÇÃ ¿ñ Ñ» ÍÇÏ ùß» Éáõ »õ ùÇã ÙÁÝ ³É ßñç³ ·³ Û» -

Éáõ£

î³ ñÇ Ý»ñ ³Ý ó³Ý£ ¼Ç³ ·áñ Í¿Ý §Ó³ÝÓ ñ³ ó³õ¦ »õ áõ ½»ó

27

Ñ³Ý·ëï »³Ý Ïáã áõÇÉ. ïÕ³ ùÁ ³Û¹ å¿ë å³ï áõÇ ñ»ñ ¿ÇÝ Çñ»Ý£

Ú³Ïáμ »Õμûñë Ùï»ñÇÙÝ ÁÉÉ³Éáí, ¼Ç³ ³é³ç³ñÏ»ó ·áñÍÁ Ûû-

Å³ ñ³ Ï³Ù ëáñ í»ó Ý»É, áñ å¿ë ½Ç ³Ý Ýå³ ñ³ í³ ×³ éáõ Ã» Ý¿

Ññ³ Å³ ñÇ »õ ³õ» ÉÇ ß³ Ñ³ μ»ñ ½μ³ ÕáõÙ ÙÁ áõ Ý» Ý³Û£ ¸Åμ³Ë -

ï³ μ³ñ »Õ μ³Ûñë Ù»ñ Å»ó ·áñ ÍÁ ëï³ÝÓ Ý»É ³é³ñ Ï» Éáí ³Ýáñ

Ûá· Ý» óáõ óÇã ÁÉ É³ ÉÁ£ ¼Ç³ ß³ï åÝ¹»ó, μ³Ûó »Õ μ³Ûñë ³Ý¹ñ¹Á -

õ» ÉÇ ÙÝ³ó Çñ Ù»ñ Åáõ ÙÇÝ Ù¿ç£ Ö³ ñ³ Ñ³ï, ëñ×» ÷Á ·áñ ÍÁ ëáñ -

í» óáõó ÄÇ ñá ÛÇÝ, áñ Ïû ßÇ ÏÇ Ý»ñ μ³Ý Ý»ñ Ï³ ñáÕ ÙÁÝ ¿ñ`

§ù³½Ù³ ×Á¦£ ÄÇñû ëÇñáí ÁÝ ¹³é³ç»ó ¼Ç³ÛÇÝ ËÝ¹ñ³ÝùÇÝ »õ

ï¿ñ ¹³ñ Ó³õ ·áñ ÍÇÝ£

ºÕμ³Ûñë ³Ýëñμ³·ñ»ÉÇ ëË³É ÙÁ ·áñÍ»ó Ù»ñÅ»Éáí ¼Ç³ÛÇÝ

³é³ ç³ñ ÏÁ, áñáí Ñ» ï»õ ÝÙ³Ý ³éÇÃ ÙÁ »ñÏ ñáñ¹ ³Ý ·³Ù

ãÝ»ñ Ï³ Û³ ó³õ Çñ»Ý£ Ú» ïáÛ ½Õç³ó, μ³Ûó áõß ¿ñ ³ñ ¹¿Ý£

ÄÇ ñû á·Ç Ç μéÇÝ Ý»ï áõ» ó³õ ³ë å³ ñ¿ ½ÇÝ Ù¿ç »õ ï»Õ Ñ³ -

ë³õ£ ²Ý, ½»ñáÛ¿Ý Ù»ÏÝ»Éáí, ßÝáñÑÇõ Çñ ïùÝ³ç³Ý ³ßË³ï³ÝùÇÝ

Ñ³ ë³õ ·³ ·³Ã Ý»ñ »õ Ñ³ñë ï³ ó³õ£ ²Ý ßáõßï ³Ýáñ

Ñ³ñë ïáõ ÃÇõÝÁ ³ñ ¹³ñ ×³Ï ïÇ ùñïÇÝ ùáí ãÏáõ ï³Ï áõ» ó³õ,

³ÛÉ` ½»Õ Í³ ñ³ ñáõ Ã»³Ùμ »õ Ïá Õá åáõ ïáí£

ÄÇ ñû Ïá Õá íáí Ñ» ÍÇÏ ÙÁ ·Ý»ó »õ ³Ýáí ëÏë³õ ëáõñ× Ñ³Û -

Ã³Û Ã»É Ã³ ÕÇ »õ ³ÛÉ ßñç³Ý Ý» ñáõ ëñ×»÷ Ý» ñáõÝ »õ Ýå³ ñ³ -

í³ ×³éÝ»ñáõÝ£ Ä³Ù³Ý³Ï ÙÁ í»ñç, Ñ»ÍÇÏÁ ÷áË³ñÇÝáõ»ó³õ

§êÃ¿Û ßÁÝ¦ ÇÝù Ý³ ß³ñ Åáí ÙÁ£ áñ ÍÁ ÁÝ ¹³ñ Ó³ Ï» Éáí, ÄÇ ñû

ëÏë³õ ·Çõ Õ» ñÁ ßñçÇÉ »õ ëáõñ× ³é³ ç³ñ Ï»É ûñ¿ ûñ μ³½ Ù³ óáÕ

Û³ ×³ Ëáñ¹ Ý» ñáõÝ£ ²Ý ·Ç ß»ñ ó» ñ»Ï Çñ³ ñáõ ÏÁ Ë³é Ý¿ñ£ Ç -

ß»ñ Ý» ñÁ Ï³ Ý³ã ëáõñ ×Á ÏÁ Ë³ñ Ï¿ñ »õ Ïþ³Õ³ñ, ÇëÏ ó» ñ»Ï Ý» -

ñÁ ³Û¹ ëáõñ ×Á ÏÁ μ³ß Ë¿ñ Û³ ×³ Ëáñ¹ Ý» ñáõÝ£

Ð³ Ï³ é³Ï ·áñ ÍÇ Û³ çá Õáõ Ã»³Ý, ÄÇ ñá ÛÇÝ ëáõñ ×Á ³Ý Ñ³Ù

ÁÉ É³ Éáõ ³ë ïÇ ×³Ý ï³ñ μ»ñ ¿ñ ßáõ Ï³ ÛÇ íñ³Û Í³ ËáõáÕ ÙÇõë

ëáõñ ×» ñ¿Ý£ º÷ áõ» É¿Ý í»ñ çÁ, ëáõñ ×Ç Ã³ ëÇÝ Ù³ Ï» ñ» ëÁ ÏÁ

Í³ÍÏ áõ¿ñ ÷ñ÷áõ ñáí »õ áñ ù³°Ý ³ÝÇ Ï³ Ïá Ïáñ ¹¿ í³ñ ÏþÇç -

Ý¿ñ, ³ÛÝ ù³°Ý ÏÁ ëñ¿ñ ³Ýáñ ³Ý Ñ³ Ùáõ ÃÇõÝÁ£ Æ±Ýã ¿ñ ³ëáñ

·³Õï ÝÇ ùÁ£ ÄÇ ñû ÇÝ ãá±õ ÙÇ³ÛÝ ·Ç ß»ñ Ý» ñÁ ÏÁ Ë³ñ Ï¿ñ áõ

28

Ïþ³Õ³ñ£ àã ¹ñ³ óÇ Ý» ñáõÝ ·³Ý ·³ ïÁ »õ áã ³É ù³ Õ³ ù³ å» -

ïáõÃ»³Ý áëïÇÏ³ÝÝ»ñáõÝ ë³ëïÁ ã¿ÇÝ ½·³ëï³óÝ»ñ ÄÇñáÝ,

áñ ³Ý³ÛÉ³ÛÉ ÏÁ ß³ñáõÝ³Ï¿ñ Çñ Ý»Õ³óáõóÇã ³ßË³ï³ÝùÁ£ ÎÁ

ÛÇ ß»Ù, ³é ïáõ ÙÁ, ·Ç ß» ñ³ å³Ñ ºÕ Ç ³Ý, ³ïñ ×³ Ý³ ÏÁ Ó»é ùÇÝ,

Ñ»ï³åÝ ¹»ó ÄÇñáÝ, áñ ëïáÛ· ëå³ÝáõÃ»Ý¿ Ëáõë³ ÷»Éáõ Ñ³-

Ù³ñ Ã³ Õ¿ Ã³Õ í³ ½»ó »õ ³å³ë ï³ Ý» ó³õ ß¿Ý ù» ñáõ Ùáõ ùÇÝ£

²ñ ¹³ ñ»õ, ºÕ Ç³, áñ ÏÁ μÝ³ Ï¿ñ ÄÇ ñá ÛÇ Ë³ Ýáõ ÃÇÝ Û³ ñ³ ÏÇó

ß¿Ý ùÇÝ í»ñ çÇÝ Û³ñ ÏÁ, Ý» Õ³ Ý³ Éáí Ë³ñÏ áõ³Í »õ ³Õ³ó áõ³Í

ëáõñ ×Ç Ùáõ Ë¿Ý »õ Ñá ï¿Ý, ³É ã¿ñ ¹Ç Ù³ ó³Í Çñ Ïñ³Í ã³ñ ã³ -

ñ³Ý ùÇÝ »õ áõ ½³Í ¿ñ ÏïñáõÏ ÙÇ çá óáí í»ñç ¹Ý»É ³Ýáñ ûñÇ -

Ý³ ½³Ý óáõ Ã»³Ý£ ´³ ñ» μ³Ë ï³ μ³ñ, ºÕ Ç³ ãÛ³ çá Õ» ó³õ Çñ

ã³ñ Ýå³ ï³ ÏÁ ·áñ Í³¹ ñ»É »õ Ã¿° ÇÝù »õ Ã¿° ÄÇ ñû ³½³ ï» -

ó³Ý ÷áñÓ³Ýù¿£ Ð³Ï³é³Ï ³Ûë ÙÇç³ ¹¿åÇÝ, ³Ý½ ·³ëï ëñ×»-

÷Á ß³ ñáõ Ý³ Ï»ó Çñ ·Ç ß» ñ³ ÛÇÝ ·áñ ÍÁ »õ ÙÝ³ó ³Ý å³ ïÇÅ£

²Û¹ ûñ»ñáõÝ, ëÇë»éÇÝ ùÇÉáÝ Ïþ³ñÅ¿ñ ù³é³ëáõÝ ÑÇÝ· ¹³-

Ñ»Ï³Ý, ÇëÏ Ï³Ý³ã ëáõñ ×ÇÝÁ` »ñ»ùáõÏ¿ë áëÏÇ£ Ø»ÏÝ»Éáí ³Ûë

ï³ñ μ» ñáõ Ã» Ý¿Ý, ÄÇ ñû ÑÝ³ ñ³Í ¿ñ ß³ Ñ³ μ»ñ ÙÇ çáó ÙÁ, áñ

Çñ»Ý Ïþ³å³ Ñá í¿ñ ã³ ñ³ Ñ³ë »Ï³ Ùáõï ÙÁ£ ²Ñ³ Ã¿ ÇÝã å¿ë.

Ù¿Ï ùÇ Éû ëáõñ ×ÇÝ Ë³é Ý» Éáí Ù¿Ï ùÇ Éû ëÇ ë»é, ÄÇ ñû Ë³é Ýáõñ -

¹Á ÏÁ Ë³ñ Ï¿ñ, ³å³ Ïþ³Õ³ñ áõ ³Ûë å¿ë ÏÁ μ³½ Ù³ å³ï Ï¿ñ

Çñ ß³ ÑÁ£ ²Ý ã¿ñ ÏñÝ³ñ ³É³ ÝÇ áñ ¹»· ñ»É ÝÙ³Ý ·áñ Í» É³ Ó»õ

ÙÁ, Û³ ×³ Ëáñ¹ Ý» ñÁ ÏñÝ³ ÛÇÝ ï»ë Ý»É »õ ½ÇÝù ³Ù μ³ë ï³ Ý»É

·á Õáõ Ã»³Ùμ£ Ð» ï» õ³ μ³ñ, ³Ý å¿ïù ¿ñ áñ ·³Õï ÝÇ ³ß Ë³ -

ï¿ñ Û³Ý ó³Ý ùÇ íñ³Û ãμéÝáõ» Éáõ Ñ³ Ù³ñ£ àõ ³Ûë å¿ë, ï³ ñÇ -

Ý»ñ ß³ ñáõ Ý³Ï, ÄÇ ñû ½»Õ Í³ ñ³ ñáõ Ã»³Ùμ ¹Ç ½»ó Çñ

Ñ³ñë ïáõ ÃÇõÝÁ. Ù¿Ï Ë³ Ýáõ ÃÁ »ñ Ïáõ »Õ³õ, Ù¿Ï ÇÝù Ý³ ß³ñ -

ÅÁ` »ñ Ïáõ, ³å³ »ñ»ù, Ñû ñ» Ý³ Ï³Ý Å³ é³Ý ·áõ ÃÇõÝÁ Ë³ μ¿ -

áõ Ã»³Ùμ Çõ ñ³ó áõ» ó³õ, »õ ·Çõ ÕÁ ÁÝ ¹³ñ Ó³Ï ÑáÕ ÙÁ

·Ýáõ» ó³õ, áñáõÝ íñ³Û μ³ñÓ ñ³ ó³õ »ñ»ù Û³ñ Ï³ ÝÇ ß¿Ýù ÙÁ£

áñ Í³ ï» ÕÇÝ ÑáÝ ÷á Ë³¹ñ áõ» ó³õ£ àõë ïÇ, ³Ù» Ý³ÛÝ ³½³ -

ïáõ Ã»³Ùμ »õ ³ã ù¿ Ñ» éáõ, ³Ý ÏñÝ³ñ Çñ ëáõñ×-ëÇ ë» éÁ Ë³ñ -

Ï»É »õ ³Õ³É£ áñ ÍÁ ³ÛÝ ù³¯Ý ÁÝ ¹³ñ Ó³Ï áõ» ó³õ, áñ ÄÇ ñû

29

ãμ³ õ³ Ï³ Ý³ ó³õ ÙÇ³ÛÝ ëáõñ× Í³ Ë» Éáí, ³ÛÉ Ó»é Ý³ñ Ï»ó Ý³ -

»õ ½³ Ý³ ½³Ý ï» ë³ ÏÇ ÁÝ ¹» Õ¿Ý Ý» ñáõ, Ñ³ ï» Õ¿Ý Ý» ñáõ »õ Ñ³ -

Ù»Ù Ý» ñáõ í³ ×³é ùÇÝ` ½³ ÝáÝù Ý» ñ³ Í» Éáí Ý³Ë Ð³ É¿ å¿Ý,

³å³` Âáõñù Ç³ Û¿Ý£ ²Ý ³ÛÝ ù³Ý Ñ³Ý ñ³ Í³ ÝûÃ ¹³ñ Ó³õ, áñ

ÝáÛÝÇëÏ ï»Õ³óÇÝ»ñ Ñ»é³õáñ í³Ûñ»ñ¿ Ø³ñ³ß ÷áÕáó Å³Ù³-

Ý» Éáí ÏÁ Ñ³ñó Ý¿ ÇÝ ÄÇ ñá ÛÇÝ Ë³ Ýáõ ÃÁ, áõñ ÏÁ Ï³ ï³ ñ¿ ÇÝ

Çñ»Ýó ·ÝáõÙ Ý» ñÁ£ ºÃ¿ ³ÝáÝù ·Çï Ý³ ÛÇÝ ÄÇ ñá ÛÇÝ Í³ Ë³Í

³å ñ³Ýù Ý» ñáõÝ áñ³ ÏÇÝ Ù³ ëÇÝ, Ñ³ õ³ Ý³ μ³ñ åÇ ïÇ Ññ³ Å³ -

ñ¿ ÇÝ ½³ ÝáÝù ·Ý» É¿, ÇÝã áñ ß³ ï»ñ ÏþÁÝ»Ý…

²ÛÅÙ, Ã³ ÕÇÝ Ù¿ç ÄÇ ñû áõ ÝÇ ß³ï ÙÁ Ùñó³ ÏÇó Ý»ñ, áñáÝù

ÏÁ ÷áñÓ»Ý Ï³ë»óÝ»É Çñ Û³çáÕáõÃÇõÝÁ£ ²å³ñ ¹ÇõÝ ç³Ýù. ÄÇñû

÷Ýïéáõ³Í Ý»ñ Ï³ Ûáõ ÃÇõÝ ÙÁÝ ¿, áñáõÝ Ñ³Ù μ³ õÁ ³Ý ó³Í

¿ Çñ Ý»Õ ßñç³Ý³ÏÇÝ ë³ÑÙ³ÝÝ»ñÁ »õ Í³Ë³Í å³ñ¿ÝÝ»ñÁ É³õá

ñ³Ï »Ý ÙÇßï, íÏ³Û` Ãñù³ Ï³Ý áõ ï» ÉÇù Ý» ñÁ£

ÞÇ Ý³ ñ³ ñáõ Ã»³Ý Ù¿ç Û³Ûï ÝÇ ÉÇ μ³ Ý³ÝóÇÇ ÙÁ Ñ³ñ óáõ ó³Í

»Ý, Ã¿ ÇÝã å¿°ë ¹Ç ½³Í ¿ Çñ Ñ³ñë ïáõ ÃÇõÝÁ£ §ØÇ° Ñ³ñó Ý¿ù

³é³ çÇÝ ÙÇÉÇ á ÝÇÝ Ù³ ëÇÝ, ÙÝ³ó »³ ÉÁ ÇÝù Ý³ μ» ñ³ μ³ñ »Ï³Í

¿¦, å³ ï³ë Ë³ Ý³Í ¿ ³Ý ³Ù μ³ñ ï³ õ³ Ýáõ Ã»³Ùμ£

²ñ¹, »Ã¿ ÄÇ ñá ÛÇÝ Ñ³ñó Ý¿ù, Ã¿ Ç°Ýã Ó» õáí Ñ³ ë³Í ¿ Çñ

Ý»ñÏ³ÛÇ ÝÇõÃ³Ï³Ý áõÝ»óáõ³ÍùÇÝ, ÝÏ³ïÇ áõÝ»ó¿ù ëÇë»éÁ,

áñ ³Ýáñ Ñ³ñë ïáõ Ã»³Ý Ù»Ï Ý³ Ï¿ ïÁ Ñ³Ý ¹Ç ë³ ó³Í ¿£

30

²ðºôºÈº²Ü ´ÄÞÎàôÂÆôÜ

Ð³Ï³é³Ï ç³ñ ¹Ç »õ ³ñÑ³õÇñùÇ μ»ÏáñÝ»ñ ÁÉÉ³Éáõ Ñ³Ý ·³-

Ù³Ý ùÇÝ, äáõñ× Ð³ Ùáõ ïÇ μÝ³Ï ãáõ ÃÇõÝÁ, Û³ï Ï³ å¿ë Üáñ

Ø³ ñ³ ßÇ ÝÁ, ïá Ï³ óáÕ »õ ó³ õÇ ¹Ç Ù³¹ ñáÕ Ñ³ õ³ ù³ Ï³ Ýáõ -

ÃÇõÝ ÙÁÝ ¿ñ£ ²ÝÇ Ï³ ³é Ñ³ ë³ ñ³Ï ³éáÕç ¿ñ »õ Ñ³½ áõ³ ¹¿ -

åûñ¿Ý Ïþ³Ûó»É¿ñ μÅÇßÏÝ»ñ îûëÃáõÙ »³ÝÇÝ »õ ñÇ ·áñ »³ÝÇÝ,

áñáÝù Ñ³ Ù» Ù³ ïû ñ¿Ý ·ñ» Ã¿ ÓñÇ ÏÁ Ù³ ïáõ ó¿ ÇÝ Çñ»Ýó Í³ -

é³ Ûáõ ÃÇõÝÁ£

Üáñ Ù³ ñ³ß óÇ Ý» ñÁ μÅÇß ÏÇ ·³ óáÕ Ý»ñ ã¿ ÇÝ£ ØÇ³ÛÝ Ñ³ñ Ï³ -

õáñ å³ ñ³ ·³ ÛÇÝ »õ ¹ñ³ óÇ Ý» ñáõ åÝ¹áõ ÙÇÝ íñ³Û ¿ñ, áñ

³ÝáÝù ÏÁ Ñ³ õ³ Ý¿ ÇÝ μÅÇßÏ ï»ë Ý»É »õ Çñ»Ýó ó³ õÇÝ ¹³ñ Ù³Ý

ÙÁ ·ïÝ»É£ ÎÁ å³ ï³ Ñ¿ñ, áñ ÇÝã-ÇÝã å³ï ×³ éáí ÙÇ áÙÝ Û³Ý -

Ï³ñÍ Ù»é Ý¿ñ£ Äá Õá íáõñ ¹Á` ³Ý³ÏÝ Ï³ ÉÇ »Ï³Í, §ùáõ ÝÇÝ Ù¿ç

³ñÇõÝÁ Ë»Õ ¹»ñ ¿¦ ÏÁ å³ïñ áõ³ Ï¿ñ »õ Ïþ³÷ ëá ë³ñ ³Û¹ ï³ -

ñ³ Å³Ù Ù³ ÑÁ£ ÐÇõ³Ý¹ Ý» ñÁ ï³ñ ñ³ Éáõ Í³ ñ³ Ý³ ÛÇÝ ³ñ »³Ý

ùÝÝáõ Ã»³Ý ã¿ ÇÝ »Ý Ã³ñÏ áõ»ñ, ÇÝã å¿ë áñ ÏþÁÝ»Ýù ÑÇ Ù³,

Éáõñ çÇ ã¿ ÇÝ ³é Ý»ñ Çñ»Ýó ³Ý Ñ³Ý·ë ïáõ ÃÇõÝÁ »õ ³Ý å³ ï³ë -

Ë³ Ý³ ïáõ Ï»ó áõ³Í ùáí ÙÁ Ïþ³ñ³ ·³ó Ý¿ ÇÝ Çñ»Ýó Ù³ ÑÁ£ ÐÇ -

Ù³ ¿, áñ ÏÁ Éë»Ýù ëñïÇ »ñ³Ï Ý» ñáõ Ëóáõ ÙÇÝ Ù³ ëÇÝ,

§ùá É»ë Ã» ñáÉ¦Ç »õ §ÃñÇÏ ÉÇ ë» ñÇï¦Ç Ù³ ëÇÝ »õ ³ÛÉ Ù³ Ñ³ óáõ

³Ë ï» ñáõ Ù³ ëÇÝ, áñáÝù ·ÉË³ õáñ å³ï ×³éÝ »Ý ³Ý³ÏÝ Ï³É

Ù³Ñ áõ³Ý ÙÁ£

ÎÁ ÛÇ ß»Ù, §³ñÇõÝ ³é ÝáÕ¦ ÏÇ Ý»ñ Ï³ ÛÇÝ, áñáÝù ÑÇõ³Ý¹

Ï³Ù ³éáÕç ³Ý Ñ³ ïÇ ÙÁ ÏéÝ³ ÏÇÝ ½Ù» ÉÇ ÏÁ ½³ñ Ý¿ ÇÝ ï³ ñÇÝ

³Ý ·³Ù ÙÁ §³Õ ïáï¦ ³ñÇõÝÁ ¹áõñë Ñ³ Ý» Éáõ Ñ³ Ù³ñ£ ²Ûë

³ñ³ñ ùÁ Ñ³ Ù³ ½ûñ ¿ñ ³ñ »³Ý ×Ýßáõ ÙÁ ã³ ÷» Éáõ ³ÝÑ ñ³ Å»ß -

ïáõÃ»³Ý, áñ ³Ýßñç³Ýó»ÉÇ ÙÇçáó³éáõÙ ÙÁÝ ¿£ §ê»õ ³ñÇõÝÁ¦

ù³ ß» Éáõ áõ ñÇß Ó»õ ÙÁÝ ³É Ç ½û ñáõ ¿ñ. ³ÝÇ Ï³ Ïþ³å³ õÇ Ý¿ñ

ï½ñáõÏ Ý» ñáõ, áñáÝù ËÝ¹ñáÛ ³é³ñ Ï³Û ³Ý ÓÇÝ Ù³ñ ÙÇ ÝÇÝ

½³ Ý³ ½³Ý Ù³ ë» ñáõÝ Ëñ» Éáí Å³ Ù»ñ ß³ ñáõ Ý³Ï ÏÁ ÍÍ¿ ÇÝ

³ñÇõÝÁ »õ Ç í»ñ çáÛ Û³ ·» ó³Í ·» ïÇÝ ÏþÇÛ Ý³ ÛÇÝ ³Ý ß³ñÅ£ ²Û¹

31

ûñ» ñáõÝ, ³Ù¿Ý ï»Õ Ï³ ñ» ÉÇ ã¿ñ ï½ñáõÏ ·ïÝ»É£ Üáñ Ø³ ñ³ß -

óÇ Ý» ñÁ Û³ ×³Ë ÏÁ ¹Ç Ù¿ ÇÝ ÙÇ ³ Ï³ ÝÇ àí ë³Ý Ý³ Ù³Û ñÇ ÏÇÝ`

Úáí ë¿÷ ä»ñ ÃÇ½É »³ ÝÇ ½á ù³Ý ãÇÝ, áñ ÙÇßï ë»õ ÏÁ Ñ³· Ý¿ñ,

Ñ³ õ³ Ý³ μ³ñ ç³ñ ¹ÇÝ ÏáñëÝ óáõ ó³Í Çñ ³Ùáõ ëÇ ÝÇÝ »õ Ñ³ ñ³ -

½³ï Ý» ñáõÝ ³Ý í»ñç ëáõ ·Á Ïñ» Éáõ Ýå³ ï³ Ïáí£ Éáõ ËÁ ë»õ

É³ã³Ïáí Í³ÍÏ³Í ³Ûë Ñ»½³μ³ñáÛ å³é³õÁ ÙÇßï å³ïñ³ëï

¿ñ ·á Ñ³ó Ý» Éáõ ËÝ¹ñ³ñ Ïáõ Ý» ñáõÝ å³ Ñ³Ýç ùÁ£ ²ñ ¹³ ñ»õ,

ä»ñ ÃÇ½É »³Ý Ý» ñáõÝ ß¿Ý ùÇÝ Ùáõï ùÇÝ ÏÁ Ñá ë¿ñ ÷áùñ ³éáõ

ÙÁ, áñáõÝ Ù¿ç ÏÁ íËï³ ÛÇÝ ï½ñáõÏ Ý» ñÁ£ â»Ù ·Ç ï»ñ, Ã¿ ³Û¹

³éáõÝ áõñ Ï¿° ÏÁ ÍÝ¿ñ, ÙÇ³ÛÝ ·Ç ï»Ù, áñ ³Ýáñ å³ñ ·» õ³Í

μ³ ñÇù Ý» ñ¿Ý Ïþû·ï áõ¿ ÇÝ Ã³ Õ» óÇ Ý»ñÝ áõ Ñ» é³ õáñ ï» Õ» ñ¿

Å³ Ù³ Ý³Í ÑÇõ³Ý¹ Ý»ñ£ ¸Åμ³Ë ï³ μ³ñ »°ë ³É »Ý Ã³ñÏ áõ³Í

»Ù ³Û¹ ïÇ åÇ μáõ Åáõ ÙÇ` Ñ³ Ï³ é³Ï ï½ñáõÏ Ý» ñáõÝ ÇÝ ÍÇ

å³ï ×³ é³Í åÅ·³Ý ùÇÝ£

Ð³½Ç »õ Ñ³ñμáõËÇ å³ñ³ ·³ÛÇÝ, Ï³ñ μáõÅáõÙÇ áõñÇß Ó»õ

ÙÁ, ÍÍá óÁ, ³Û ëÇÝùÝ` §ßÇ ß¿Ý¦£ öá Ë³ Ý³Ï μÅÇß ÏÇ Ï³Ù ¹» Õ³ -

·áñ ÍÇ ¹Ç Ù» Éáõ, ÑÇõ³Ý ¹Á ÏÁ ÏÏ½¿ñ Çñ ³Ý Ïá ÕÇ ÝÇÝ Ù¿ç »õ ÏÇ -

ÝÁ Ï³Ù Ù³Û ñÁ ÏéÝ³ ÏÇÝ ÏÁ ÷³Ïó Ý¿ñ ³å³Ï »³Û ëñáõ³Ï Ý»ñ,

³ÝáÝó Ù¿ç ï» Õ³¹ ñ» Éáí Ùá ÙÇ ÙÁ μá ó¿Ý í³ é³Í Ã»ñ ÃÇ Ïïá -

ñÇÏ ÙÁ£ Ð³ ½Çõ Ã¿ ëñáõ³ ÏÁ ÏéÝ³ ÏÇÝ ÷³Ïó áõ¿ñ, Ùáñ ÃÁ ÏÁ

ÍÍáõ¿ñ »õ ³Ý ÙÇ ç³ å¿ë Ïþáõ é¿ñ, Ï³ë-Ï³ñ ÙÇñ ÏþÁÉ É³ñ »õ

³Ý³ ë» ÉÇ ½·³ óáõÙ ÙÁ ÏÁ å³ ï¿ñ ï³ é³å »³ ÉÁ£ Â¿ »õ Å³ Ù³ -

Ý³ ÏÇÝ ùÝÝ³ ¹³ï áõ³Í, ³Ûë μáõ Åáõ ÙÁ ³Û ëûñ ÏñÏÇÝ ÁÝ ¹áõÝ -

õ³Í ¿ »õ ß³ï ³Ý ·³Ù ÏÁ ÏÇ ñ³ñÏ áõÇ ïáõ Ý» ñ¿Ý Ý»ñë£ ²Ûë

³éÝãáõÃ»³Ùμ, ³Ñ³õ³ëÇÏ Ñ»ï³ùñùñ³Ï³Ý ¹ñáõ³· ÙÁ. ³-

Ý³ ï³ Ù»ñ Ï» óáõ Ã»³Ý ÁÝ Ã³ó ùÇÝ, ÏÇÝë Í³ Ýû Ã³ ó³Í ¿ ¹ñ³ -

óÇ ß¿Ý ùÇ μÝ³ ÏÇã Ý» ñ¿Ý ÃñÇ ÷á ÉÇ óÇ å³ é³ õÇ ÙÁ, áñ ó³Í

Ó³Û Ýáí Û³Ûï Ý³Í ¿, áñ ß³ μ³Ã ûñ ÉéÇÏ-ÙÝçÇÏ ÈÇ μ³ Ý³Ý åÇ -

ïÇ í» ñ³ ¹³é Ý³Û ÁÝ ï³Ý »ûù£ ä³ï Ù³Í ¿ áñ Ãáé Ýáõ ÑÇÝ Ñ³ -

½Ç »õ Ñ³ñ μáõ ËÇ μéÝáõ³Í ÁÉ É³ Éáí, Ù³Û ñÁ ³Ýáñ ÏÇ ñ³ñ Ï³Í ¿

ÍÍáóÝ»ñáõ μáõÅáõÙÁ£ ¸åñáóÁ áõëáõóãáõÑÇÝ ¹Çåáõ³Íáí Ù³-

Ýáõ ÏÇÝ ÏéÝ³ ÏÁ ÝßÙ³ ñ³Í ¿ ë»õ ó³Í å½ïÇÏ ßñç³ Ý³Ï Ý»ñ£

32

Ð³ñ óáõ ó³Í ¿, Ã¿ á°í Ñ³ë óáõ ó³Í ¿ ³Û¹ íÝ³ ëÁ£ §Ø³Ûñë¦

Ëáëïáí³Ý³Í ¿ ³ÕçÝ³ÏÁ£ ²Ñ³ áÕμ»ñ ·áõÃÇõÝÁ. ÁÝï³ÝÇùÇÝ

Ù³ÛñÁ §Ù³ÝáõÏ åÕÍ³Í¦ ÁÉÉ³Éáõ Û³Ýó³Ýùáí Ó»ñμ³Ï³É³Í áõ

áëïÇÏ³Ý³ïáõÝ ï³ñ³Í »Ý »õ Û³ÛïÝ³Í` áñ ³ÕçÝ³ÏÁ å»ïáõ-

Ã»³Ý Ñá ·³ ï³ ñáõ Ã»³Ý ï³Ï åÇ ïÇ ³éÝ áõÇ, ù³ ÝÇ áñ ÍÝáÕ -

ùÁ ³ï³Ï ã¿ ½³ÛÝ ËÝ³ Ù» Éáõ »õ ¹³ëï Ç ³ ñ³ Ï» Éáõ£ ºñ-

¹áõÙ-å³ ï³é, Ñ³ ½³ñ áõ Ù¿Ï Ñ³ Ùá ½Çã Ëûëù. áë ïÇ Ï³ Ýáõ-

ÃÇõÝÁ ³Ý¹ñ¹ áõ» ÉÇ ÙÝ³ ó³Í ¿ Çñ áñá ßáõ ÙÇÝ íñ³Û£ Æ í»ñ çáÛ,

³ÕÇ ï³ Ñ³ñ Ù³Û ñÁ Ïñó³Í ¿ μ³ ó³ï ñ»É Çñ ·áñ Í³Í §á×Çñ¦ÇÝ

û·áõ ïÁ »õ μ³ ñÇ ïñ³ Ù³¹ ñáõ ÃÇõÝÁ, áñ Ù¿ »ïù áë ïÇ Ï³ Ýáõ -

ÃÇõÝÁ Ñ³ õ³ Ý³Í ¿ ³½³ï ³ñ Ó³ Ï»É Ù³Ûñ áõ ³Õ çÇÏ, å³ï áõÇ -

ñ» Éáí ë³ Ï³ÛÝ ³Õç Ï³Ý, áñ »Ã¿ »ñÏ ñáñ¹ ³Ý ·³Ù Ù³Û ñÁ ÝÙ³Ý

§μéÝ³ ñ³ñù¦ ÙÁ ·áñ Í¿, ³Ý ÙÇ ç³ å¿ë ÇÙ³ó ï³Û Çñ áõ ëáõó -

ãáõÑÇÇÝ£ ²Ûë ÃÇõñÇÙ³óáõÃ»³Ý Ñ»ï»õ³Ýùáí, ÂñÇ ÷áÉÇóÇ ÁÝï³

ÝÇ ùÁ, ³Ý Ó³ÛÝ Éù»ó ØáÝ ñ¿ ³ ÉÁ »õ í» ñ³ ¹³ñ Ó³õ Ñ³Û ñ»-

ÝÇù…

ì» ñ³ ¹³é Ý³ Éáí ³ÝÓ Ý³ Ï³Ý μáõ Åáõ ÙÇ ÏÇ ñ³ñ Ïáõ ÙÇÝ,

Û³Ûï Ý»Ù, áñ Üáñ Ø³ ñ³ ßÇ Ù¿ç Í³ ÝûÃ ¹¿Ùù ¿ñ §³ë»Õ ½³ñ -

ÝáÕ¦ ²ñ ß³ ÉáÛ ëÁ£ Î³ñ ×³ Ñ³ ë³Ï, ÃáõË, ë»õ Ù³ ½» ñÁ »ïÇÝ

ë³Ýï ñ³Í ³Ûë ÙÇ ³ Ï³ ÝÇ ûñÇ áñ¹ ²ñ ß³ ÉáÛ ëÁ ÙÝ³ ÛáõÝ Ý»ñ Ï³ -

Ûáõ ÃÇõÝ ÙÁÝ ¿ñ μÝ³ ÏÇã Ý» ñáõÝ ïáõ Ý» ñ¿Ý Ý»ñë£ ²Ý Ñ³Ý·Áë -

ïáõ Ã»³Ý å³ ñ³ ·³ ÛÇÝ, ÏÁ ¹ÇÙ áõ¿ñ ³Ýáñ, áñ å¿ë ½Ç ·³Û »õ

§μ» ÝÇ ëÇ ÉÇÝ¦ ³ë»Õ ÙÁ ½³ñ Ý¿ ÑÇõ³Ý ¹ÇÝ£ ²Ý Ïþ³å ñ¿ñ Çñ ï³ -

ñ»ó ùñáç Ñ»ï, Çñ»Ýó ë» ÷³ Ï³Ý ï³Ý Ù¿ç, áñ ÏÁ ·ïÝáõ¿ñ §îû -

Ýáõ½ Éáõù¦ Ã³ Õ³ Ù³ ëÁ, ²å ñáÛ »³Ý ·áñ Í³ ñ³ ÝÇ ß³ñ ùÇÝ£

ÀÝ ï³ ÝÇ ùÁ ÏÁ μ³Õ Ï³ Ý³ñ ÙÇ³ÛÝ »ñ Ïáõ ¿· ³Ý ¹³Ù Ý» ñ¿, ³½ -

·³ Ï³Ý Ï³Ù Ùû ïÇÏ Í³ ÝûÃ ãÏ³ñ£ úñÇ áñ¹ ²ñ ß³ ÉáÛ ëÇÝ ÙÝ³ -

ÛáõÝ ÑÇõ³Ý¹ Ý» ñ¿Ý ¿Ç »ë, áñ ·ñ» Ã¿ ÙÇßï Ñ³ñ μáõË »õ

ï³ ùáõ ÃÇõÝ Ïþáõ Ý» Ý³ ÛÇ£ ²Ý ßáõßï ¹Çõ ñ³õ í³ñ ã¿Ç ³é Ý»ñ

ï³μ³ïë, ¹Åáõ³ñáõÃÇõÝ Ïáõ ï³ÛÇ£ ê³Ï³ÛÝ, Å³Ù³Ý³ÏÇ ÁÝ-

Ã³óùÇÝ ÁÝï»É³ó³Û ³Ýáñ Ñ»ï »õ Ñ³ñÏ³õáñ å³ñ³ ·³ÛÇÝ áïùáíë

·³ óÇ ³Ýáñ Ùûï£

33

úñ ÙÁ, ä»ñ ×áõ ÑÇ ùáÛñë ³Ý Ñ³Ý·ë ï³ ó³õ£ Ø³Ûñë ÇÝ ÍÇ

å³ï áõÇ ñ»ó Ï³Ý ã»É úñÇ áñ¹ ²ñ ß³ ÉáÛ ëÁ£ øáÛñë ÁÝ¹ ¹Ç Ù³ ó³õ

»õ ãáõ ½»ó ³ë»Õ ½³ñÝ áõÇÉ£ Ø³Ûñë ½³Û ñ³ ó³õ »õ ³ÛÝ ù³°Ý

åÝ¹»ó, áñ ùáÛñë ï» ÕÇ ïáõ³õ »õ »Ý Ã³ñÏ áõ» ó³õ ³Ýáñ Ññ³ -

Ñ³Ý ·ÇÝ£ Ð³½Çõ úñÇáñ¹ ²ñß³ÉáÛë ³ëïÇ ×³ÝÝ»ñ¿Ý í³ñ Çç³õ,

ùáÛñë ë³ë ïÇÏ ³Ý Ñ³Ý·ë ï³ ó³õ. ù»ñ áõÁ ïáõ ùÇ μéÝáõ» ó³õ,

»ñ» ëÁ ³Û É³Ý ¹³Ï áõ» ó³õ »õ ³Ù μáÕç Ù³ñ ÙÇ ÝÁ Í³ÍÏ áõ» ó³õ

Ï³ñ ÙÇñ å³ É³ñ Ý» ñáí£ ¸áõé-¹ñ³ óÇ Ñ³ õ³ù áõ» ó³Ý »õ Çñ»Ý

ÁëÇÝ, áñ ãù» ñ¿£ ´³Ûó ùáÛñë Ëûëù ã¿ñ Éë»ñ. Ïþ³Û ñ¿ñ ³Ù μáÕç

¿áõ Ã»³Ùμ »õ ³õ» ÉÇ áõ ³õ» ÉÇ ÏÁ ù» ñ¿ñ áõ é»óù Ý» ñÁ£ ÜáÛ ÝÇëÏ

ÏÇï ñá ÝÇ ½áí ûß³ ñ³ ÏÁ ³½ ¹» óáõ ÃÇõÝ ã·áñ Í»ó£ Ö³ ñ³ Ñ³ï,

Ù³Ûñë áñá ß»ó ½ÇÝù ³Ù» ñÇÏ »³Ý Ñ³ Ù³É ë³ ñ³ ÝÇ ÑÇõ³Ý ¹³ Ýá -

óÁ ÷á Ë³¹ ñ»É, áñáí Ñ» ï»õ §ï³ å³ë Ã³ ÷³Í ¿ñ¦£ øáÛñë ù³ -

ÝÇ ÙÁ ûñ ÑÇõ³Ý ¹³ Ýáó ÙÝ³ó, áõñ ËÝ³Ù áõ» É¿ »ïù ïáõÝ

í» ñ³ ¹³ñ Ó³õ ³Ý óÁ Ý» Éáõ Ñ³ Ù³ñ ³å³ ùÇ Ýáõ ÙÇ ßñç³Ý ÙÁ£

²é³Ýó ³Ë ï³ ×³ Ý³ ãáõ ÙÇ ³Ýáñ §μ» ÝÇ ëÇ ÉÇÝ¦ Ý» ñ³ñ Ï» ÉÁ Ñ³ -

Ï³ é³Ï ³½ ¹» óáõ ÃÇõÝÁ ïáõ³Í ¿ñ áõ` íï³Ý ·³Í Ï»³Ý ùÁ£ ²Û -

Ýáõ Ñ» ï»õ ùñáçë óÏ»³Ýë ³ñ ·ÇÉ áõ» ó³õ §μ» ÝÇ ëÇ ÉÇÝ¦ ³é Ý»É£

²Ûë ¹¿å ùÁ ¹³ë »Õ³õ Ùûñë »õ ¹ñ³ óÇ Ý» ñáõÝ, áñáÝù »ñ -

¹áõÙ ÁñÇÝ ³Û É»õë ã¹Ç Ù»É ûñÇ áñ¹ ²ñ ß³ ÉáÛ ëÇÝ »õ ³Ý Ñ³Ý·Áë -

ïáõ Ã»³Ý å³ ñ³ ·³ ÛÇÝ ¹Ç Ù»É μÅÇß ÏÇ£ ²Û Ýáõ Ñ» ï»õ úñÇ áñ¹

²ñ ß³ ÉáÛ ëÁ ãï» ë³Û Ù»ñ ïáõ Ý¿Ý Ý»ñë£

34

§äàôÈÔàôðÖÀ¦Ü

Ø»ëñáå »³Ý í³ñÅ³ñ³ÝÇ ¹³ëÁÝÏ»ñÝ»ñ¿ë ¿ñ Ú³Ïáμ Þáñ-

»³ ÝÁ, ³Ý áñ ³÷» ñáõÝ ·áñ ïÇ ³ñÇõÝ ÏÁ ùë¿ñ, áñ å¿ë ½Ç ã½·³Û

ëï³ ó³Í ·³ õ³ ½³ ÝÇ Ñ³ñ áõ³Í Ý» ñáõÝ ó³ õÁ£ Ú³ Ïá μÇ ÁÝ ï³ -

ÝÇ ùÁ ÏÁ μÝ³ Ï¿ñ Ð³Ûñ äû Õáë Ì. ìñ¹. ²ñÇ ëÇ Ï³ éáõ ó³Í ß¿Ý -

ù» ñáõÝ Ù¿ç »õ ÏÁ μ³Õ Ï³ Ý³ñ Ñûñ Ù¿, Ùûñ Ù¿, »ñ Ïáõ ïÕ³Û

½³ õ³Ï Ý» ñ¿ »õ Ñ³ñ ë¿ ÙÁ£ ²Ýó »³ ÉÇÝ, ëá íá ñáõ ÃÇõÝ ¿ñ, áñ

Ñ³ñ ëÁ μÝ³ ÏÇ Çñ Ï»ë ñáç ïáõ ÝÁ, áñáí Ñ» ï»õ ÁÝ ï³ ÝÇù Ý» ñÁ

Ý³ Ñ³ å» ï³ Ï³Ý ¿ÇÝ »õ »ñμ ³Ùáõë Ý³ óáÕ ïÕ³Ý ïáõ Ý¿Ý

μ³ÅÝ áõ» Éáí ÏÁ Ñ» é³ Ý³ñ Çñ ÁÝ ï³ ÝÇ ù¿Ý, Ïþ³Û å³Ý áõ¿ñ£

Ú³ Ïá μÇÝ Ñ³Û ñÁ ³ñ Ñ»ë ïáí §åáõÉ Õáõñ ×Á¦ ¿ñ£ ²Ý Çñ Ó»é -

Ý³ ù³ñß ß³ñ Å³ ÏÁ ÏÁ åïïóÝ¿ñ ÷á Õáó Ý» ñáõÝ Ù¿ç »õ Ã³ ÕÇ

ïÇÏÇÝÝ»ñáõÝ óáñ»ÝÁ Ó³õ³ñÇ ÏÁ í»ñ³Í¿ñ£ Â¿ »õ Ýå³ñ³í³-

×³é Ý» ñáõ Ùûï Ï³ ñ» ÉÇ ¿ñ ·ïÝ»É Ó³ õ³ ñÇ ½³ Ý³ ½³Ý ï» ë³Ï -

Ý»ñ, ïÇ ÏÇÝ Ý» ñÁ ³Û ëáõ Ñ³Ý ¹»ñÓ ÏÁ Ý³ ËÁÝï ñ¿ ÇÝ Çñ»Ýó

Ó»é ùÇ ·áñ ÍÁ, ³Û ëÇÝùÝ ³Ù³ éÁ ·Ýáõ³Í áõ ³ñ» õÇ ï³Ï ãáñóÁ -

õ³Í óá ñ» ÝÁ ³Õ³É ï³ Éáí Ù³Ýñ »õ Ù»Í Ó³ õ³ ñÇ í» ñ³ Í» Éáõ

·áñ ÍÁÝ Ã³ óÁ£

- â»ë ·Ç ï»ñ, Ç±Ýã ï» ë³Ï åáõÉ Õáõñ ¿ Ë³ ÝáõÃ Ý» ñáõÝ Ù¿ç

Í³Ë áõ³ ÍÁ, Ïþ³é³ñ Ï¿ ÇÝ ³ÝáÝù£

òáñ»ÝÁ Ó³õ³ñÇ í»ñ³Í»Éáõ Å³Ù³Ý³ÏÁ ÁÝ¹Ñ³Ýñ³å¿ë ³ß-

Ý³Ý ÏÁ ½áõ ·³ ¹Ç å¿ñ£ ²Û¹ å³ï ×³ éáí, Üáñ Ø³ ñ³ ßÇ Ã³ Õ» -

ñáõÝ Ù¿ç §åáõÉ Õáõñ ×Á¦Ý ûñ ÝÇ μáõÝ ÏÁ ßñç¿ñ »õ á·» õá ñáõ-

Ã»³Ùμ Ïþ³ß Ë³ ï¿ñ£

úñ ÙÁ, ¹³ëÁÝÏ»ñë` Ú³ÏáμÁ, ¹åñáó ã»Ï³õ£ Îþ»ñ»õÇ ³ñï³ëá

íáñ ¹¿åù ÙÁ å³ ï³ Ñ³Í ¿ñ, ù³ ÝÇ áñ ³Ý ëá íá ñáõ ÃÇõÝ ãáõ -

Ý¿ñ μ³ ó³ Ï³ Û» Éáõ` Ñ³ Ï³ é³Ï ¹³ ë» ñÁ ãëáñ í» ÉáõÝ£ Ú³ çáñ¹

ûñ» ñáõÝ, ßßáõÏ Ý»ñ ëÏë³Ý ï³ ñ³ Ó³ÛÝ áõÇÉ Ã³ Õ³ Ù³ ëÇÝ Ù¿ç,

ßßáõÏ Ý»ñ, áñáÝù ÓÇõ Ý³ Ñá ëÇ å¿ë Ù»Í ó³Ý »õ í» ñ³Í áõ» ó³Ý

³ÕÇ ï³ ÉÇ ³Ù μ³ë ï³ Ýáõ ÃÇõÝ Ý» ñáõ£ §äáõÉ Õáõñ ×Á¦Ý ·áñ Í³Í

¿ñ ³Ùû Ã³ ÉÇ ³ñ³ñù ÙÁ. ³Ý Û³ñ Ó³ Ï³Í ¿ñ Çñ Ñ³ñ ëÇÝ íñ³Û

35

»õ ÷áñ Ó³Í ¿ñ ½³ÛÝ μéÝ³ μ³ ñ»É… êÏÇ½ μÁ ³Ûë ³Ù μ³ë ï³ -

Ýáõ ÃÇõÝÁ ½ñå³ñ ïáõ ÃÇõÝ ÝÏ³ï áõ» ó³õ Ñ³Ý ñáõ Ã»³Ý ÏáÕ -

Ù¿. ³Ý Ñ³ õ³ ï³ ÉÇ ¿ñ ÝÙ³Ý ³ñ³ñù ÙÁ£ ²ñ¹ »ûù Ï³ ñ» ÉÇ± ¿ñ Çñ

Ñ³ ñ³ ½³ï áñ¹Ç ÇÝ ÏÝáç ó³Ý Ï³É »õ ÷áñ Ó»É ½³ÛÝ μéÝ³ μ³ ñ»É£

à°ã, ÝÙ³Ý μ³Ý ã¿ñ ÏñÝ³ñ å³ ï³ ÑÇÉ, »Õ³ ÍÁ Ñ³ñ ëÇÝ ÏáÕ Ù¿

ßÇÝ Íáõ ÷áñÓ ÙÁÝ ¿ñ, áñáõÝ Ýå³ ï³ÏÝ ¿ñ Ï» ëáõ ñ¿Ý ½³ï áõ» -

Éáõ Ëáñ ÷³ ÷³ ùÁ Çñ³ ·áñ Í»É£ ê³ Ï³ÛÝ Û³ãë Åá Õá íáõñ ¹ÇÝ,

§åáõÉ Õáõñ ×Á¦Ý Û³Ý ó³ õáñ ÝÏ³ï áõ» ó³õ Çñ Ï³ ï³ ñ³Í ïáÑ -

Ù³åÕ Íáõ Ã»³Ý Ñ³ Ù³ñ »õ ËëïÇõ ¹³ ï³ å³ñï áõ» ó³õ£ Æ¯Ýã

³ÙûÃ. åÕÍ»É Ñ³ ñ³ ½³ï Ñ³ñ ëÁ, ½áñ å¿ïù ¿ñ Ñá ·³É ½³ õ³ -

ÏÇ ÙÁ å¿ë£ ²é³ çÇÝ ¹³ ï³ å³ñ ïáÕ Ý» ñÁ »Õ³Ý ¹áõé-¹ñ³ óÇ -

Ý» ñÁ, áñáÝù É³õ ÏÁ ×³Ýã Ý³ ÛÇÝ Û³Ý ó³ ·áñ ÍÁ. ³Ûá°, ³ÝÇ Ï³

ëñÇ Ï³Û ¿ñ »õ ³ãù ïÝÏ³Í ¿ñ Çñ ïÕáõÝ ÏÝáç£ ²ÝÓ Ý³ Ï³Ý ë³Ñ -

Ù³ Ý¿Ý ¹áõñë »É É» Éáí, Ñ³ñ óÁ ëï³ ó³õ ³½ ·³ ÛÇÝ μÝáÛÃ£

- Ø»ñ ³½ ·ÇÝ Ñ³ Ù³ñ ³ÙûÃ ¿ ÝÙ³Ý ³ñ³ñù ÙÁ, Ñ³ Ûáõ í³ -

Û»É ã¿ ³Ûë í» ñ³ μ» ñáõ ÙÁ, ³Õ³ Õ³ Ï»ó ³Ýáñ ¹ñ³ óÇ ³½ ·³ ÛÇÝ

ÙÁ, áñ ³½ ¹» óÇÏ ³ÝÓ ÙÁÝ ¿ñ Ñ³Û Ñ³ ë³ ñ³ Ïáõ Ã»³Ý Ù¿ç£

È³õ ÏÁ ×³Ýã Ý³ ÛÇ ³Ûë ³½ ·³ ÛÇ ÝÁ, áñáõÝ Ï»Ý ó³ ÕÁ ³Û¹ ù³Ý

³É ³½ ·ÇÝ í³ Û»É »ñ» õáÛÃ ÙÁ ã¿ñ£ ´³Ûó…

ºñμ §åáõÉÕáõñ ×Á¦Ý Ñ³Ù³ï³ñ³Í ³ÙûÃÇ ùûÕáí ÙÁ Í³ÍÏÁõ»

ó³õ Çñ ³ñ³ñ ùÇÝ å³ï ×³ éáí, ³½ ·³ ÛÇÝ ¹³ ï³ å³ñ ï³Ý -

ùÇ ³é³ñ Ï³Û ¹³ñ Ó³õ »õ Çñ μÝ³ Ï³ ñ³ Ý¿Ý áõ μÝ³ Ï³ í³Û ñ¿Ý

³ñ ï³ùë áõ» ó³õ, ³Ýáñ ïáõ ÝÁ ³Å³Ý ·Ç Ýáí ·Ý»ó ³Û¹ ÝáÛÝ

³½ ·³ ÛÇ ÝÁ, áñ ½³ÛÝ ³É³ ÝÇ »õ μ³ñÓ ñ³ Ó³ÛÝ ¹³ ï³ å³ñ ï»ó

·áñÍ áõ³Í ³ñ³ñ ùÁ ÝÏ³ ï» Éáí ³½ ·³ ÛÇÝ ³Ùû Ã³Ýù…

²Ûë ¹¿åù¿Ý »ïù, ¹³ëÁÝÏ»ñë ³ÛÉ»õë ¹åñáó ãÝ»ñÏ³Û³ó³õ£

ÀÝ ï³ ÝÇ ùÁ ßñç³ Ý¿Ý Ñ» é³ ó³õ, ï³ñïÕÝ áõ» ó³õ, ïÕ³Ý ½³ï -

õ» ó³õ Çñ ÍÝáÕ ù¿Ý »õ í³ñ Ó»ó ³é³Ý ÓÇÝ ïáõÝ ÙÁ£ â³ ñ³ ·áñ -

ÍÁ ³É ãï»ëÝ áõ» ó³õ Ù»ñ Ã³ Õ» ñáõÝ Ù¿ç »õ ÏÇ Ý» ñÁ ëÏë³Ý

Çñ»Ýó Ó³ õ³ ñÁ ·Ý»É Ýå³ ñ³ í³ ×³é Ý» ñ¿Ý£ ²ÛÅÙ Ñ³ñó Ïáõ

ï³Ù. ³ñ¹ »ûù å³ï³Ñ³ÍÁ Çñ³Ï³ÝáõÃ»³Ý ÏÁ Ñ³Ù³å³ï³ë-

Ë³ Ý¿±, Ã¿ Û» ñÇõ ñ³Ýù ¿£ ä³ ï³ë Ë³ ÝÁ ÏñÝ³Ý ï³É ÙÇ³ÛÝ

36

§åáõÉ Õáõñ ×Á¦Ý »õ ³Ýáñ Ñ³ñ ëÁ, Ù¿Ï μ³Ý ë³ Ï³ÛÝ Ûëï³Ï ¿ »õ

ÏÁ ÝÏ³ï áõÇ ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ Éáõñç Ñ³ñó ÙÁ£ ²Û¹ μ³ ÝÁ ÁÝ ï³ Ý» -

Ï³Ý Û³ñ Ï¿Ý Ý»ñë ïÇ ñáÕ Ùû ï³ õá ñáõ ÃÇõÝÝ ¿ (promiscuité)£

²ñ ¹³ ñ»õ, ³Ù¿Ý ³Ý Ñ³ï ÏÁ Ó·ïÇ ³½³ï ÁÉ É³ Éáõ Çñ Ï»³Ý ùÇÝ

»õ ï³Ý Ù¿ç£ ²Ûë Ó·ïáõ ÙÁ ³ñ ¹³ ñ³ óÇ ¿, ÷³ ÷³ ù»ÉÇ ¿Ý ³õ» -

ÉÇ ³ÝÑ ñ³ Å»ßï, áñ å¿ë ½Ç ³å³ μ³ ñáÛ ³ñ³ñù Ý» ñ¿Ý Ëáõ ë³ -

÷ÇÝ Ù³ñ ¹ÇÏ£ ê³ Ï³ÛÝ ³Ýó »³ ÉÇÝ, ³Ù¿Ý ³Ùáõë Ý³ óáÕ ïÕ³Û

Ï³ ñá Õáõ ÃÇõÝÁ ãáõ Ý¿ñ ½³ï ïáõÝ μ³ Ý³ Éáõ£ ²Ûë ËÝ¹Ç ñÁ

³õ³Ý ¹³ å³ßï ÁÝ ï³ ÝÇ ùÇ Ï³ éáÛ ó¿Ý ³õ» ÉÇ ÝÇõ Ã³ Ï³Ý Ñ³ñó

¿ñ£

- Ø¿Ï ë»Ý »³ ÏÇ Ù¿ç ÝëïÇÙ, ÙÇ³ÛÝ ½³ï ÁÉ É³Ù, ÏÁ Û³Û ï³ -

ñ³ ñ¿ ÇÝ Ñ³ñ ë» ñÁ£

Ð³ õ³ Ý³ μ³ñ §åáõÉ Õáõñ ×Á¦ÇÝ Ñ³ñëÝ ³É, ÙÕáõ³Í ³½³ï

ÁÉÉ³Éáõ Ù³ñÙ³ç¿Ý »õ Ñ³Ý ¹Çå»Éáí Çñ ³ÙáõëÇÝÇÝ ³Ý½ÇçáÕáõ-

Ã»³Ý, ÷áñ Ó³Í ¿ñ Ó»õ ÙÁ ·ïÝ»É Çñ³ Ï³ Ý³ó Ý» Éáõ Ñ³ Ù³ñ Çñ

÷³ ÷³ ùÁ£ ²ëÇ Ï³ »Ý Ã³¹ ñáõ ÃÇõÝ ÙÁÝ ¿, áñ ÏñÝ³Û ëË³É ÁÉ -

É³É, ë³ Ï³ÛÝ Ñ³ õ³ Ý³ Ï³ Ýáõ ÃÇõÝ ÙÁ ÁÉ É³ É¿ Ñ» éáõ ã¿£

àñ å¿ë »½ ñ³ Ï³ óáõ ÃÇõÝ Û³Ûï Ý»Ù, áñ μéÝ³ μ³ ñáõ ÙÇ ÙÁ

»Ý Ã³ñÏ áõ³Í ÁÉ É³ Éáõ í³ñ Ï³ ÍÁ å³ï ×³é ¹³ñ Ó³õ ÁÝ ï³ ÝÇ -

ùÇ ÙÁ ù³Û ù³ Ûáõ ÙÇÝ, áñ ÙÇÝ ã»õ ³Û¹ ûñ Ã» ñ»õë Ñ³ Ù» ñ³ßË

Ïþ³å ñ¿ñ ÝáÛÝ Û³ñ ÏÇÝ ï³Ï£ ê³ Ï³ÛÝ ³Û¹ í³ñ Ï³ ÍÁ ¹³ñ Ó³õ

³Ùμ³ëï³ÝáõÃÇõÝ, Ñ³ëï³ïáõ»ó³õ ÅáÕáíñ ¹³ÛÇÝ ³ï »³ÝÇÝ

ÏáÕ Ù¿ »õ ³õ»ñ Ý»ñ ·áñ Í»ó£

37

ê²ÂÆÎÜ àô úê²ÜÀ

ê³ ÃÇ ÏÁ Ø» Ýáõß Ñû ñ³ù ñáçë Ñ³ñëÝ ¿ñ£ ¼³ñ ÙÇÏë, ÁÝ ï³ -

ÝÇùÇÝ áÕç ÙÝ³ó³Í ÙÇ ³Ï ïÕ³Ý ÁÉÉ³Éáí, Çñ Ñá ·³ï³ñáõÃ»³Ý

ï³Ï ³é³Í ¿ñ Ù³Û ñÁ£ Ú³ ×³Ë Ñ³ñë áõ Ï» ëáõ ñÇ ³Ý Ñ³ Ù» -

ñ³ßË Ï» óáõ Ã»³Ý Ñ³ñó ÏÁ ëï»ÕÍ áõ¿ñ ï³Ý Ù¿ç, ÇÝã áñ ÏÁ

½³Û ñ³ó Ý¿ñ ½³ñ ÙÇÏë »õ çÕ³Û Ýáõ Ã»³Ý Ýá å³ Ý» ñáõ Ïþ³é³ç -

Ýáñ ¹¿ñ ½³ÛÝ£

¼³ñ ÙÇÏë áõ Çñ ÏÇ ÝÁ ³Ýáõë ¿ÇÝ §Ù»ù Ã¿å-Ù»ï ñ¿ ë¿¦ ã¿ ÇÝ

ï» ë³Í£ Ð³ Ï³ é³Ï ³Ûë Çñá Õáõ Ã»³Ý, ½³ñ ÙÇÏë ï¿ñ ¹³ñ Ó»ñ

¿ñ ÏûßÏ³Ï³ñáõÃ»³Ý ·áñÍ³ï»ÕÇÇ ÙÁ£ ²Ý Ãáõ³μ³ÝáõÃ»³Ý

Ù¿ç É³õ ¿ñ »õ É³õ ÏÁ Ù³ ï³ Ï³ ñ¿ñ Çñ ·áñ ÍÁ£ ²ÝáÝù ÑÇÝ· ½³ -

õ³Ï Ý» ñáõ ï¿ñ ÍÝáÕù ¿ÇÝ£ ¼³ñ ÙÇÏë, ãáõ ½» Éáí áñ Çñ ½³ õ³Ï -

Ý» ñÁ Çñ»Ý å¿ë ³Ýáõë ÙÝ³Ý, ³Ù¿Ý ç³Ýù ÏÁ Ã³ ÷¿ñ ½³ ÝáÝù

áõë »³É ¹³ñÓ Ý» Éáõ Ñ³ Ù³ñ£ ²é ïáõ ÙÁ, Çñ ³Ý¹ ñ³ ÝÇÏ áñ ¹ÇÝ

É³ Éáí ¹åñá ó¿Ý ïáõÝ í» ñ³ ¹³ñ Ó³õ£ Ð³Û ñÁ ³Ýáñ Ï³ ÝáõË

Å³ Ù³ Ýáõ ÙÇÝ å³ï ×³ éÁ Ñ³ñ óáõó£ §öáñë ÏÁ ó³ õÇ Ïáñ¦ É³ -

É³ ·ÇÝ å³ ï³ë Ë³ Ý»ó ïÕ» ÏÁ` Í³ ÕÇÏ ¹³ ë³ ñ³ ÝÇ ³ß³ Ï»ñï£

²Ûë å³ ï³ë Ë³ ÝÇÝ íñ³Û, ½³ñ ÙÇÏë Çñ Ïûß Ï³ Ï³ ñÇ ¹³ Ý³ Ïáí

Ñ³ñ áõ³ Í»ó ³Ýáñ μáõÙ μ» ñÁ »õ ½³Û ñ³ó Ïáï å³ï áõÇ ñ»ó.

§Þáõï ¹åñáó ·Ý³°¦£ îÕ» ÏÁ »Ý Ã³ñÏ áõ» ó³õ Çñ Ñûñ Ññ³ Ñ³Ý -

·ÇÝ »õ ÇÙ ÁÝÏ»ñ³ÏóáõÃ»³Ùμ Ø»ëñáå »³Ý í³ñÅ³ñ³Ý í»ñ³-

¹³ñ Ó³õ£

²õá ÛÇÝ ¹³ ë» ñáõÝ ÏÁ Ý³ Û¿ñ Ù³Û ñÁ` ê³ ÃÇ ÏÁ Çñ ã·Çï ó³Í

Ñ³ Û» ñ¿ Ýáí »õ ýñ³Ý ë» ñ¿ Ýáí£ ²Û¹ ûñ» ñáõÝ, Ù³Ý Ï³ å³ñ ï¿ -

½Ç ³ß³Ï»ñïÝ»ñÁ ·ñ»Ã¿ ûñÇÝ³õáñ ¹³ë³õ³Ý ¹áõÃ»³Ý ÏÁ Ñ»-

ï»õ¿ÇÝ, Ë³ÕÁ »õ Å³Ù³ÝóÁ ³Û¹ù³Ý Ï³ñ»õáñ ã¿ÇÝ ÝÏ³ïáõ»ñ

Ù³ ÝáõÏ Ý» ñáõ ¹³ëï Ç ³ ñ³ Ïáõ Ã»³Ý Ù¿ç£ úñ ÙÁ, ýñ³Ý ë» ñ¿Ý

ëáñ í» óáõ ó³Í ÙÇ çá óÇÝ, ä»ñ× »Õ μûñë Ñ»ï ³Ï³Ý ç³ Éáõñ »Õ³Û

¹³ë³õ³Ý ¹áõÃ»³Ý Ó»õÇÝ£ ê³ÃÇÏ Ñ» ·»Éáí ÏÁ ëáñí»óÝ¿ñ£ ²Ý

Û³ï Ï³ å¿ë ÏÁ Í³Ý ñ³ Ý³ñ l'école (¹åñáó) μ³ éÇÝ íñ³Û »õ

ïÕ» ÏÇÝ Ïþ³é³ ç³ñ Ï¿ñ Ñ» ï»õ »³ ÉÁ. §¿É ¿û É¿û, ë¿ ¿û ¿É ù¿ ûÉ

38

É¿ û ù¿ ûÉ, ¿É ¿û É¿û É¿ û ù¿ ûÉ ÉÁ¦£ àñ ù³¯Ý ËÝ¹³ óÇÝù »ñ Ïáõ »Õ -

μ³Ûñ, Éë» Éáí Ñ» ·» Éáõ ³Ûë Ó» õÁ. ³ÝÇ Ï³ ï·Ç ïáõ Ã»³Ý ·³ -

·³ÃÝ³Ï¿ïÝ ¿ñ£ ´³Ûó, ê³ÃÇÏ¿Ý Ï³ñ»ÉÇ ã¿ñ ³ÏÝÏ³É»É áõñÇß

μ³Ý, áñáí Ñ» ï»õ ³Ý Ñ³ ½Çõ Ý³ Ë³Ïñ Ã³ ñ³ ÝÇ ³é³ çÇÝ Ï³ñ -

·» ñÁ ï» ë³Í »õ ÙÇ³ÛÝ ³Û¹ ù³Ý ëáñ í³Í ¿ñ£

¼³ñ ÙÇ ÏÇë ïÕ³Ý Ñ³ ½Çõ ï³ ñÇÝ ³õ³ñ ï»ó, Ñ³Û ñÁ ½ÇÝù

¹åñáó¿Ý Ñ³Ý»Éáí ùáíÁ ÏûßÏ³Ï³ñáõÃ»³Ý ³é³õ, áñáíÑ»ï»õ

ïÕ³Ý áõë Ù³Ý ³Ý³ ï³Ï Ù³ ÝáõÏ ÙÁ Ç Û³Ûï »Ï³õ£ ø³ ÝÇ ÙÁ

ï³ ñÇ í»ñç, Û³ çáñ ¹³ μ³ñ ÙÇõë »ñ»ù Ù³Ýã ½³ õ³Ï Ý»ñÝ ³É Ñ» -

ï» õ» ó³Ý Çñ»Ýó ³Ý¹ ñ³ ÝÇÏ »Õ μûñ ûñÇ Ý³ ÏÇÝ »õ Ï³½ Ù» óÇÝ

³Ý·ñ³ ·¿ï ÁÝï³ÝÇùÇ ÙÁ ÑÇÙÝ³ù³ñ»ñÁ£ Ð³Ï³é³Ï áõëÙ³Ý

³Ý³ ï³Ï ÁÉ É³É ÝáõÝ, ³ÝáÝù Û³ çá Õ» ó³Ý ·áñ ÍÇ Ù¿ç »õ Çñ»Ýó

Ñûñ ÑÇõ³Ý ¹áõ Ã»³Ý Ñ» ï» õ³Ý ùáí Ó»éù ³éÇÝ ·áñ Í³ ï» ÕÇÝ

»õ ÁÝ ¹³ñ Ó³ Ï» óÇÝ Å³ é³Ý· áõ³Í ³ñ Ñ»ë ï³ Ýá óÁ£ Â¿ »õ ê³ -

ÃÇÏ ãÏñó³õ ³ÝáÝó ¹³ë ëáñ í»ó Ý»É, μ³Ûó ³ÝáÝù ëáñ í» ó³Ý

Çñ»Ýó Ñûñ ³ñ Ñ»ë ïÁ »õ áõë »³ É¿ ÙÁ ³õ» ÉÇ ¹ñ³Ù í³ëï Ï» ó³Ý£

ê³ÃÇÏÇÝ ¹ñ³óÇÝ ¿ñ úë³ÝÁ` Ù»ñ ·»ïÝ³Û³ñÏÇ í³ñÓ³Ï³-

ÉÁ, ÁÝ ï³ ÝÇ ùÇ ³Ý· ñ³ ·¿ï Ù³Ûñ ÙÁ, ï¿ñ »ñ»ù ½³ õ³Ï Ý» ñáõ£

Ð³ É¿ åÇ Ù¿ç ³Ý »ñ μ»ù ¹åñáó ã¿ñ ·³ ó³Í »õ §³Û μÁ ï»ë Ý» ÉáõÝ

ë³Ýïñ ÏÁ Ï³ñ Í¿ñ¦, ÇÝã å¿ë áñ ëá íáñ ¿ñ ³ñ ï³ Û³Ûï áõÇÉ

³Ý·ñ³ ·¿ïÇ ÙÁ å³ñ³ ·³ÛÇÝ£ úë³ÝÇÝ ½³õ³ÏÝ»ñÁ ß³ï ÷áùñ

¿ÇÝ »õ ¹åñáó ã¿ ÇÝ Û³ ×³ Ë»ñ£ ´³Ûó Ï³ óáõ ÃÇõÝÁ ³Ûë å¿ë

ãÙÝ³ó. Å³ Ù³ Ý³ ÏÁ Ñ³ ë³õ ï³Ý ³Ý¹ ñ³ ÝÇ ÏÁ ¹åñáó ÕñÏ» Éáõ£

²Õç Ý³ ÏÁ ëÏë³õ Ã³ ÕÇ í³ñ Å³ ñ³ ÝÁ »ñ Ã³É£ ²é³ çÇÝ ï³ ñÇÝ

³Ý ¹³ë ãáõ Ý¿ñ£ ê³ Ï³ÛÝ μáÕ μáç ¹³ ë³ ñ³ Ý¿Ý ëÏë»³É ³Ý áõ -

Ý» ó³õ Ñ³ Û» ñ¿Ý, ³ñ³ μ» ñ¿Ý »õ ³Ý· É» ñ¿Ý ·Çñ ù»ñ£ úë³Ý, Ã¿ -

»õ ÏÁ Ëû ë¿ñ Ñ³ Û» ñ¿ÝÝ áõ ³ñ³ μ» ñ¿ ÝÁ, μ³Ûó ³Ý Ï³ ñáÕ ¿ñ Çñ

¹ëï»ñ ¹³ ëÇÝ Ý³ Û» Éáõ£ ºõ ³Ñ³ å³ ï³ Ñ» ó³õ ³Ý» ñ» õ³ Ï³ Û» -

ÉÇÝ. ³Ý ëÏë³õ Ñ³ Û» ñ¿Ý Ï³ñ ¹³É ëáñ íÇÉ Çñ å½ïÇ ÏÇÝ ëáñ í» -

óáõ ó³Í ÙÇ çá óÇÝ£ ²Ý ã·Çï ó³ ÍÁ ÏÁ Ñ³ñó Ý¿ñ ÇÝ ÍÇ, »Õ μûñë

Ï³Ù ùñáçë£ ²Ý ëÏë³õ Ý³Ë ·Ç ñ» ñÁ ×³Ýã Ý³É, ³å³ ½³ ÝáÝù

ÙÇ ³ó Ý» Éáí μ³ é» ñÁ Ñ» ·»É£ âÛáõ ë³ Ñ³ ï» ó³õ »ñ μ»ù, ³ÛÉ`

39

¹Åáõ³ñáõÃ»³Ý ÙÁ å³ñ³ ·³ÛÇÝ ½³ÛÝ Ñ³ñÃ»ó Ñ»ï»õáÕ³Ï³-

Ýáõ Ã»³Ùμ£ ²Ûë å¿ë, ³Ù¿Ý ¹³ë, áñ ³Õ çÇ ÏÇÝ ÏÁ ïñáõ¿ñ, Ý³Ë

Ç°Ýù ÏÁ ëáñ í¿ñ, ³å³ ÏÁ ëáñ í»ó Ý¿ñ ³Ýáñ£

ø³ ÝÇ ÙÁ ï³ ñÇ ³Ýó Ý» É¿ »ïù, úë³Ý ÏÁ ·ñ¿ñ áõ ÏÁ Ï³ñ -

¹³ñ ë³ ÑáõÝ Ñ³ Û» ñ¿Ý£ Ü³Ë Ù³Ý Ï³ å³ñ ï¿ ½Ç ·Çñ ù»ñÝ ¿ÇÝ

Çñ É» ½áõÝ Çõ ñ³ó Ý» Éáõ ·áñ ÍÇù Ý» ñÁ, ³å³` ³ë ïÇ ×³ Ý³ μ³ñ

Ý³ Ë³Ïñ Ã³ ñ³ ÝÇÝ Ý» ñÁ£ ²Ý Ý³ Ë³ å¿ë Çñ ÍÝáÕ ùÇÝ ÕñÏ³Í

Ý³ Ù³Ï Ý» ñÁ ¹ñ³ óÇ Ý» ñáõÝ ·ñ»É Ïáõ ï³ñ£ ²ÛÅÙ, ³Ý ·³Ù ÙÁ

áñ ëáñ í³Í ¿ñ Ñ³ Û» ñ¿ ÝÁ, Ç°Ýù ÏÁ ·ñ¿ñ ³Û¹ Ý³ Ù³Ï Ý» ñÁ »õ

³Ý Ó³Ùμ ÏÁ Ï³ñ ¹³ñ ëï³ ó³Í Ý» ñÁ£

Æë Ï³ å¿ë ·Ý³ Ñ³ ï³Ý ùÇ ³ñ Å³ ÝÇ ¿ñ ³Ûë ³Ýáõë ÏÝáç Û³ -

Ù³é ³ßË³ï³ÝùÁ, áñ Ñ³ñÏ³¹ñáõÃ»³Ý ï³Ï ·ïÝáõ»Éáí Ý³-

Ë³ Ó»é Ý»ó ÇÝù Ý³ ½³ñ ·³ óáõ ÙÇ »õ Û³ çá Õ» ó³õ Çñ Ýå³ ï³ ÏÇÝ

Ù¿ç£ §ºñμ Ï³Ùù Ï³Û, Éáõ ÍáõÙ Ï³Û¦ ÏþÁë¿ ³é³ ÍÁ£ úë³ ÝÇÝ

å³ ñ³ ·³ ÛÇÝ, Çñ³ õ³ óÇ ¿ ³Ûë ³é³ ÍÁ, áñáí Ñ» ï»õ ³Ý Ï³Ù ùÇ

»õ Û³ ñ³ ï» õáõ Ã»³Ý ûñÇ Ý³Ï ÙÁ Ñ³Ý ¹Ç ë³ ó³õ μá Éáñ ³ÝáÝó,

áñáÝù Ï»³Ý ùÇ å³Û Ù³Ý Ý» ñáõ μ» ñáõ Ùáí áõ ëáõ Ù¿ ½ñÏáõ³Í

»Ý, μ³Ûó ÏÁ ç³ Ý³Ý ÇÝù Ý³ß Ë³ ïáõ Ã»³Ùμ Éñ³ó Ý»É ³Ûë μ³ óÁ£

40

1958

1975-ÇÝ μéÝÏ³Í ù³ Õ³ ù³ó Ç ³ Ï³Ý å³ ï» ñ³½ Ù¿Ý 17 ï³ ñÇ

³é³ç, ÈÇ μ³ Ý³Ý ×³Ýã ó³õ Û» Õ³ ÷á Ëáõ ÃÇõÝ ÙÁ, áñ Ñ» ï» -

õ³ÝùÝ ¿ñ ûñ áõ³Ý Ñ³Ý ñ³ å» ïáõ Ã»³Ý Ý³ Ë³ ·³ ÑÇÝ, Çñ

Ýëï³ßñ ç³ ÝÁ »ñ Ï³ ñ³Ó ·» Éáõ ³é³ ç³¹ ñ³Ý ùÇÝ£ ºñ ÏÇ ñÁ »ñ -

Ïáõ ùÇ μ³ÅÝ áõ» ó³õ å» ïáõ Ã»³Ý ÏáÕÙ Ý³ ÏÇó Ý» ñáõÝ »õ ÁÝ¹ -

¹Ç Ù³ ¹Çñ Ý» ñáõÝ ÙÇ ç»õ, »õ Í³Ûñ ³éÇÝ ÏéÇõ Ý»ñ, áñáÝù ³Ù É³óáõóÇÝ

ù³Õ³ù³-ïÝï»ë³Ï³Ý Çñ³íÇ ×³ÏÁ£ ²é³çÇÝ ³Ý ·³ÙÝ

ÁÉÉ³Éáí, μ³ñ ·³õ³× ÉÇμ³Ý³ÝóÇÝ»ñÁ ³Ý ·áñÍáõÃ»³Ý Ù³ïÝÁõ»

ó³Ý »õ ïáõ Å» óÇÝ Ã¿° ýÇ ½Ç ù³ å¿ë »õ Ã¿° ïÝï» ë³ å¿ë£

ø³Õ³ùÇ Ï»¹ñáÝ³Ï³Ý ßáõÏ³Ý»ñÁ »ñÃ³É ³ÝÑÝ³ñ ¹³ñÓ³Í

ÁÉ É³ Éáí, Ñ³Ûñë ëïÇå áõ» ó³õ ³Ý ·áñÍ ÙÝ³ Éáõ, Ú³ Ïáμ »Õ -

μ³Ûñë »õë, áñ Ýå³ ñ³ í³ ×³ éáõ Ã» Ý¿ Ññ³ Å³ ñ» Éáí ¹³ñ Ó³Í

¿ñ Ï³ åÇ ×³ Ï³ñ, ÝáÛÝ å¿ë ³Ý ·áñ Íáõ Ã»³Ý ¹³ ï³ å³ñï áõ» -

ó³õ Å³ Ù³ Ý³ ÏÇ ÁÝ Ã³ó ùÇÝ£ Æñ Ë³ Ýáõ ÃÁ ¹³ñ Ó³õ Ñ³Ý ¹Çå -

Ù³Ý í³Ûñ ÙÁ ¹áõé-¹ñ³óÇÝ»ñáõÝ »õ μ³ñ»Ï³ÙÝ»ñáõÝ Ñ³Ù³ñ,

áñáÝù ³Ù μáÕç ó» ñ» ÏÁ Ïþ³ñ Í³ñ Í¿ ÇÝ ûñ áõ³Ý Ñ³ñ ó» ñÁ »õ

ÃáõÕÃ Ï³Ù ï³ å³ ÉÇ ÏÁ Ë³ Õ³ ÛÇÝ£ àÙ³Ýù å» ïáõ Ã»³Ý

ÏáÕÙ Ý³ ÏÇó ¿ÇÝ áõ ÃÇ ÏáõÝù ÏÁ Ï³Ý· Ý¿ ÇÝ Çß Ë³ Ýáõ ÃÇõÝ Ý» -

ñáõÝ£ àõ ñÇß Ý»ñ ÏÁ ¹ñáõ³ ï¿ ÇÝ ÁÝ¹ ¹Ç Ù³ ¹Çñ Ý» ñáõÝ Ï»óõ³Í

ùÁ` Ñ³ Ù³ Ó³ÛÝ ·ïÝáõ» Éáí Ý³ Ë³ ·³ ÑÇÝ Ññ³ Å³ ñáõ ÙÇÝ£

Ä³ Ù³ Ý³ ÏÁ Ïþ³Ýó Ý¿ñ »õ Ï³ óáõ ÃÇõÝÁ ûñ¿ ûñ ÏÁ í³ï Ã³ ñ³ -

Ý³ñ£ ²ëáí Ñ³Ý ¹»ñÓ, Ù»ñ ßñç³Ý Ý» ñáõÝ Ù¿ç Ï»³Ý ùÁ ÏþÁÝ Ã³ -

Ý³ñ μÝ³ Ï³ ÝáÝ Ï»ñ åáí` Ñ³ Ï³ é³Ï ³Ý ·áñ Íáõ Ã»³Ý ³ÉÇ ùÇ

Í³ õ³ Éáõ ÙÇÝ£

²é ïáõ ÙÁ, ³Ý¹ ñ³ ÝÇÏ »Õ μ³Ûñë Å³ Ù³ Ý³Ï ³Ý óÁ Ý» Éáõ Ñ³ -

Ù³ñ, áñá ß»ó ÓÏÝáñ ëáõ Ã»³Ý »ñ Ã³É£ ä»ñ× »Õ μ³Ûñë »õ »ë Çñ»Ý

ÁÝÏ»ñ³ó³Ýù£ ÒÏÝáñëáõÃ»³Ý ËÙáñ¿ Ë³ÛÍÁ å³ïñ³ëï»óÇÝù

»õ óáõ å» ñÁ Ù¿Ï Ó»é ùÇÝ, ÇëÏ ë³ Ï³é Ý» ñÁ ÙÇõ ëÇÝ, áõÕÕ áõ» -

ó³Ýù Íá í» ½»ñ »³Û Ù³Û ñáõ ÕÇ, áõñ ÷á Ë³¹ ñ³ Ï³éù ÙÁ μ³ñÓ -

ñ³ Ý³ Éáí Ù»Ï Ý» ó³Ýù Ü³Ññ ¿É-ø¿Éå£ æáõ ñÇ »½»ñ ùÇÝ Ï³ ÛÇÝ

41

áõ ñÇß Ý»ñ »õë, áñáÝù ³ñ ¹Çõ Ý³ μ»ñ ÓÏÝáñ ëáõ ÃÇõÝ ÙÁ Ïþáõ Ý» -

Ý³ ÛÇÝ£

ø³ ç³ É»ñ áõ³Í ³ÝáÝó Ó»éù μ» ñ³Í ³ñ ¹ÇõÝ ù¿Ý, É³ õ³ ï» -

ëáõ Ã»³Ùμ çáõñ Ý» ï» óÇÝù Ù»ñ Ï³ñ Ã» ñÁ£ ²é³ çÇÝ ù³ ÝÇ ÙÁ

÷áñÓ»ñÁ Ó³ËáÕáõÃ»³Ùμ åë³Ïáõ»ó³Ý£ Ø»Ýù` »ñ»ù »Õμ³Ûñ,

ÏÁ ëå³ ë¿ ÇÝù, áñ íËï³ óáÕ Óáõ Ï» ñÁ, áñáÝù ÏÁ Éá Õ³ ÛÇÝ Ù»ñ

Ï³Ý· Ý³Í ÙÇ çá óÇÝ ·ïÝáõáÕ Ëá éáã Ý» ñáõÝ Ù¿ç, Ë³Í Ý¿ ÇÝ

Ï³ñ ÃÁ »õ Ù»ñ ë³ Ï³é Ý» ñÁ É»ó Ý¿ ÇÝ£ ¸Åμ³Ë ï³ μ³ñ á°ã Ù¿Ï

ÓáõÏ Ùû ï» ó³õ Ù»ñ Ï³ñ Ã» ñáõÝ£ ÎÁ Ý³ Û¿ ÇÝù Ù»ñ ùá íÇÝ Ý» -

ñáõÝ »õ Ý³ Ë³Ý Óáí ÏÁ ï»ë Ý¿ ÇÝù ³ÝáÝó Û³ çáÕ ÓÏÝáñ ëáõ -

ÃÇõÝÁ£ Øû ï³ õá ñ³ å¿ë »ñ»ù Å³Ù ³Û¹ å¿ë ÙÝ³ óÇÝù ³ñ» õÇÝ

ï³Ï, ³é³Ýó ÓáõÏ Ùþ³Ý ·³Ù áñ ë³ Éáõ£ ²ñ¹ »ûù Ù»ñ å³ï ñ³ë -

ï³Í Ë³Û ÍÁ ëË³±É ËÇõë ÙÁÝ ¿ñ, áñ ÏÁ Ñ» é³ó Ý¿ñ Óáõ Ï» ñÁ£ Æ

í»ñçáÛ, Ûáõë³μ»Ï »õ ¹³éÝ³ó³Í, Ó»éÝáõÝ³ÛÝ í»ñ³ ¹³ñÓ³Ýù

ïáõÝ£ ²Ûë Ó³ ËáÕ ÓÏÝáñ ëáõ Ã» Ý¿Ý »ïù, ³Ý ·³Ù ÙÁ »õë ã÷áñ -

Ó» óÇÝù ÝÙ³Ý Ý³ Ë³ Ó»é Ýáõ ÃÇõÝ ÙÁ ÏñÏÝ»É£

ÎéÇõ Ý» ñÁ ÏÁ ß³ ñáõ Ý³ Ï¿ ÇÝ, ÝáÛÝ å¿ë` ³Ý ·áñ Íáõ ÃÇõÝÁ£

Ðûñë »õ »Õ μûñë ³Ý ·áñ Íáõ ÃÇõÝÁ Ïþáõ Ý» Ý³ñ Çñ í³ï ³½ ¹» -

óáõ ÃÇõÝÁ Ù»ñ ÁÝ ï³ ÝÇ ùÇÝ ³å ñáõë ïÇÝ ·Íáí£ Æ±Ýã ÁÝ»É, áñ -

å¿ë ½Ç Ï³ ñ» ÉÇ ÁÉ É³ñ ï³Ý Ï³ ñÇù Ý» ñÁ Ñá ·³É£ ÜÏ³ ï» Éáí, áñ

Ï³ñ· ÙÁ ³ñ Ñ»ë ï³ õáñ Ý»ñ, Çñ»Ýó ·áñ ÍÇÝ Ù³ñ ½ÇÝ Ù¿ç »Éù

ãáõ Ý» Ý³ Éáí, ÏÁ ½μ³ Õ¿ ÇÝ ½³ Ý³ ½³Ý ï» ë³ ÏÇ í³ ×³éù Ý» ñáí,

Ùûñë ³é³ç³ñÏ»óÇ, áñ §×»ÝÝ¿Ã¦ å³ïñ³ëï¿, áñå¿ë½Ç ½³ÛÝ

Í³ Ë»Ù ÷á Õáó Ý» ñáõ Ù¿ç£ ²Ûë §×»Ý Ý¿Ã¦ Áë áõ³ ÍÁ »·Çå ï³ -

Ï³Ý Ù³Ýñ ÏáõïÝ ¿ñ, ½áñ »÷» Éáí Ï³ ñ» ÉÇ ¿ñ ³ÝÉ Ç ³ó Ý»É »õ

Ëá Ý³õ íÇ ×³ ÏÇ Ù¿ç ëå³ é»É£ Ðûñë »õ »Õ μûñë Ñ³ õ³ Ýáõ -

Ã»³Ùμ, Ù³Ûñë ³Ù¿Ý ûñ ùÇ Éû ÙÁ ³Û¹ Ïáõ ï¿Ý ÏÁ å³ï ñ³ë ï¿ñ

áõ »ë ½³ÛÝ ÏÁ Í³ Ë¿Ç Ù»ñ ï³Ý Ùû ï³ Ï³Û ùÁ »õ ÝáÛ ÝÇëÏ ³Ý Ï¿

Ñ»éáõ ßñç³ÝÝ»ñáõ Ù¿ç£ Ú³ ×³Ëáñ¹Ý»ñë ÑÇÝ· Ï³Ù ï³ëÁ ¹³-

Ñ» Ï³Ý ï³ Éáí ÇÝ ÍÇ, Ïþ³é Ý¿ ÇÝ Ïá Ý³ Ó»õ áÉáñ áõ³Í Ã»ñ ÃÇ ¿çÇ

ÙÁ Ù¿ç Çñ»Ýó ¹ñ³ ÙÇÝ Ñ³ Ù³ñ Å¿ù ù³ Ý³ ÏÁ »õ Ïþáõ ï¿ ÇÝ Ï×» -

åÁ ·» ïÇÝ Ãù» Éáí£ úñ ÝÇ μáõÝ ÏÁ ßñç¿Ç ÷á Õáó Ý» ñÁ »õ »ñ» ÏáÛ -

42

»³Ý ïáõÝ ÏÁ í» ñ³ ¹³é Ý³ ÛÇ` ·ñå³Ýë ù³ ÝÇ ÙÁ áëÏÇ áí£ úñ

ÙÁ, ³ÛÝ ù³¯Ý Ñ» é³ ó³Û ÇÙ ßñç³ ·³ Ûáõ Ã»³Ýë Ù¿ç, áñ Û³Ý Ï³ñÍ

ÇÝù ½ÇÝùë Ïáñë áõ³Í ½·³ óÇ£ Þ³ ñáõ Ý³ Ï» óÇ ¹» ·» ñáõÙë »õ

Ñ³ñ óáõ ÷áñ Ó» Éáí ³Ý óáñ¹ Ý» ñÁ, í» ñ³· ï³Û ÇÙ ×³Ù μ³ë áõ

ïáõÝ í» ñ³ ¹³ñ Ó³Û£

²Û¹ ÙÇ çá óÇÝ, ï³ëÝ Ù¿Ï ï³ ñ» Ï³ ÝÇë, »ñ Ïáõ ³ÙÇë Ñ³Ý ¹Ç -

ë³ó³Û ÍÝáÕùÇë Ý»óáõÏÁ »õ ³å³Ñáí»óÇ Ù»ñ ÁÝï³ÝÇùÇÝ ûñ³å³

ÑÇ ÏÁ£

1958-Ç ³Ù ñ³Ý å³ ï³ Ñ» ó³õ Í³Ý ñ³Ï ßÇé ¹¿åù ÙÁ, ëå³ -

Ýáõ ÃÇõÝ ÙÁ, áñáõÝ Ù³ ë³Ùμ ³Ï³ Ý³ ï»ë »Õ³Û »õ áñ ÏñÝ³ñ

Í³Ýñ Ñ» ï» õ³Ýù Ý»ñ áõ Ý» Ý³É Ù»ñ ÁÝ ï³ ÝÇ ùÇÝ ³å³ ·³ ÛÇÝ

·Íáí£ ²ñ ¹³ ñ»õ, ³ñ» õáï ÎÇ ñ³ ÏÇ ³é³ õûï ÙÁ Éë» óÇ Ùû ïÇÏ

Ïñ³ Ïáó Ý»ñ£ §²ñ¹ »ûù áñá±õÝ ïáõ ÝÁ ù³Ý¹ áõ» ó³õ¦ Ñ³ é³ ã»ó

Ù³Ûñë£ àõ ñÇß Ý» ñáõ Ñ»ï, »ë ³É í³ ½» óÇ Ïñ³ Ïá óÇÝ Éëáõ³Í

áõÕ Õáõ Ã»³Ùμ£ Ø³ ñ³ß ÷á Õá óÇÝ í»ñ ç³ õá ñáõ Ã»³Ý, §ê³ ÉáÝ

»ñÇï³ë³ñ ¹³ó¦Ç Ñ³Ý ¹Çå³Ï³ó ³ÝÏÇõÝÁ, Ù³ÛÃÇÝ íñ³Û, ·»-

ïÇÝ ÷éáõ³Í ¿ñ Ã³Õ»óÇ Ï³åÇ ×³Ï³ñ ·»Õ³ ¹¿Ù Û³ÕÃ³Ý ¹³Ù

²ñ³Ý` ³ñÇõÝÉ áõ³Û íÇ ×³ ÏÇ Ù¿ç »õ áñ áõ ß³ Ïá ñáÛë ÏÁ ËéÝã¿ñ£

ØÇÝ ã»õ ³Û ëûñ ³Ýáñ ËéÝãá óÁ ï³ Ï³ õÇÝ ³Ï³Ýç Ý» ñáõë Ù¿çÝ

¿£ ²Ý Çñ ·áñ Í³ ï»ÕÇ ÇÝ Ã³ ÕÁ Å³ Ù³ Ý³Í ¿ñ åÉáÃ Ë³ Õ³ Éáõ

Ñ³Ù³ñ, ³é³Ýó Ùïù¿Ý ³ÝóÁÝ»Éáõ, áñ í»ñçÇÝ ³Ý ·³Ù ÁÉÉ³Éáí

åÇ ïÇ ½μ³ Õ¿ñ Çñ Ý³ Ë³ ëÇ ñ³Í ÃÕÃ³ Ë³ Õáí£ ²Û¹ ÙÇ çá óÇÝ,

ÇÝù Ý³ ß³ñÅ ÙÁ »Ï³Í ¿, ³Ý Ï¿ Çç³Í ¿ »ñÇ ï³ ë³ñ¹ ÙÁ »õ Ë³ -

Õ³ óáÕ Ý» ñ¿Ý »ñ» ùÇÝ Ññ³ Ñ³Ý ·³Í ¿ áï ùÇ »É É»É »õ Ñ» é³ Ý³É£

²ñ³ Ñ³ñ óáõ ó³Í ¿, áñ Ç±ÝùÝ ³É áï ùÇ å¿ïù ¿ »É É¿£

- à°ã, ¹áõÝ Ýëï¿, »Õ³Í ¿ Ññ³ Ñ³Ý ·á ÕÇÝ å³ ï³ë Ë³ ÝÁ, áñ

Çë ÏáÛÝ Çñ ï³ëÝ ãáñë Ýáó ³ïñ ×³ Ý³ ÏÇÝ ÷³Ù ÷áõßï Ý» ñÁ ³ñ -

Ó³ Ï³Í ¿ ³Ýáñ íñ³Û£

ØÇÝã ÏÁ ¹Ç ï¿Ç ²ñ³ ÛÇÝ ·» ïÇÝ ÷éáõ³Í ë³ÑÙé Ï» óáõ óÇã

ï»ë³ñ³ÝÁ, ï»ë³Û, áñ ¹ÇÙ³óÇ ÷áÕáóÇÝ ÙáõïùÇÝ »ñÏáõ ³Ý-

Ó»ñ ÏÁ Ïéáõ¿ÇÝ£ ØÇÝ àëÏáñ »³Ý »Õμ³ÛñÝ»ñáõÝ »ñÏñáñ¹Ý ¿ñ,

ÇëÏ ÙÇõ ëÁ` Û³Õ Ã³Ý ¹³Ù ïÇ å³ñ ÙÁ, áñ Çñ Ù³ñ ÙÇ ÝÇÝ ³Ù μáÕç

43

Í³Ý ñáõ Ã»³Ùμ ÏÁ ×½Ù¿ñ Çñ íñ³Ý Û³ñ Ó³ Ïá ÕÁ, áñ ÏÁ ç³ Ý³ñ

³Ýáñ Ó»é ù¿Ý ËÉ»É ÝÏ³ñ ã³ Ï³Ý ·áñ ÍÇù ÙÁ£ ÜÏ³ ñÇ ãÇÝ ¹¿Ù ùÁ

Í³ÝûÃ ¿ñ, μ³Ûó ³ÝáõÝÁ ãÛÇß»óÇ£ ²ñ ¹³ñ»õ, á×ÇñÇÝ ï»ë³ñ³-

ÝÁ Çñ áëåÝ »³ ÏÇÝ ÁÝ¹ Ù¿ ç¿Ý ÝÏ³ ñ³Í ¿ñ ³Ý£ àõë ïÇ, àë Ïáñ -

»³Ý` áõ ½» Éáí ãù³ó Ý»É á×Ç ñÇÝ ÷³ë ïÁ, ÏÁ ×·Ý¿ñ ³Ù¿Ý ·Ýáí

ÝÏ³ñ ã³ Ï³Ý ·áñ ÍÇ ùÇÝ ïÇ ñ³ Ý³É£ ºõ Çë Ï³ å¿ë ³É ³Ý Û³ çá -

Õ» ó³õ ·áñ ÍÇ ùÁ ËÉ»É »õ í³ ½» Éáí Ñ» é³ ó³õ£ î³ ëÁ í³ÛñÏ »³Ý

³Ýó, Ùû ï³ Ï³Û áë ïÇ Ï³ Ý³ ïáõ Ý¿Ý Ñ³ ë³Ý ËáõÙμ ÙÁ áë ïÇ -

Ï³Ý Ý»ñ, áñáù ½á ÑÇÝ Ó»é ù» ñ¿Ý »õ áï ù» ñ¿Ý μéÝ» Éáí ÇÝù Ý³ -

ß³ñ ÅÇÝ Ù¿ç Ý» ï» óÇÝ »õ Ù»Ï Ý» ó³Ý£

²Ûë á×Ç ñÁ Ù»Í ³Õ ÙáõÏ μ³ñÓ ñ³ óáõó »õ Ñ³ñ ó³ Ï³Ý Ý»ñ

ëï»Õ Í»ó á× ñ³ ·áñ ÍÇÝ ÇÝù Ýáõ Ã»³Ý ßáõñç£ Ú³ Ïáμ ³ÝáõÝ ÙÁ

ÏÁ Éëáõ¿ñ Ñáë áõ ÑáÝ Ù»ñ ³å ñ³Í ÙÇ ç³ í³Û ñÇÝ Ù¿ç »õ ³Ý Ï¿

³Ý ¹ÇÝ, áõñ áñáß ·ñ·éáõ ÃÇõÝ ÙÁ Û³Ûï ÝÇ ¿ñ »õ Ýå³ ï³Ï Ï³ñ

³Û¹ Ú³ÏáμÁ ëå³ÝÝ»É Çμñ»õ Ñ³Ï³½ ¹»óáõÃÇõÝ »õ íñÇÅ³éáõ-

ÃÇõÝ£ ²Û¹ ³Ýë ïáÛ· íÇ ×³ ÏÇÝ Ù¿ç, Ù»ñ í³ñ Ó³ Ï³É îÇ ÏÇÝ

Ø³ñÇ ÇÝ Ïñïë»ñ ïÕ³Ý Ùûñë ÇÙ³ óáõó, áñ Ú³ Ïáμ »Õ μûñë

Ï»³Ý ùÁ íï³Ý· áõ³Í ¿ñ, áñáí Ñ» ï»õ á×Ç ñÁ Çñ»Ý ÏÁ í» ñ³·ñ -

áõ¿ñ£ ºÕ μ³Ûñë Ï»³Ý ùÇÝ Ù¿ç ³ïñ ×³ Ý³Ï Ùþ³Ý ·³Ù ã¿ñ

μéÝ³Í, Ñ» ï» õ³ μ³ñ, ÇÝã å¿±ë ÏñÝ³ñ Ù³ñ ¹³ë å³Ý ÁÉ É³ É£

²Ñáõ ¹á ÕÇ Ù³ïÝ áõ³Í, Ù³Ûñë ³é ïáõ ÙÁ ïáõ Ý¿Ý μ³ ó³ Ï³ Û» -

ó³õ. ã·Çï ó³Ýù á°õñ ·Ý³ó£ Ä³ Ù»ñ »ïù, ³Ý í» ñ³ ¹³ñ Ó³õ ·á -

Ñáõ Ý³Ï ëñïáí£ à±õñ ·³ ó³Í ¿ñ ³Ý£ Ðá°Ý, áõñ ½ñáÛó Ý»ñ ÏÁ

ßñç¿ ÇÝ »Õ μûñë Ñ³ õ³ Ý³ Ï³Ý á× ñ³ ·áñ Íáõ Ã»³Ý ·Íáí, áñáí -

Ñ» ï»õ ³Ý ÑÇÙÝ ßßáõÏ Ý»ñ áõ ï³ ñ³ Ó³Û Ýáõ ÃÇõÝ Ý»ñ Ïþ³Ù μ³ë -

ï³ Ý¿ ÇÝ »Õ μ³Ûñë£ Ø³Ûñë, ÷ñÏ» Éáõ Ýå³ ï³ Ïáí Çñ ÁÝ ï³-

ÝÇ ùÇÝ Ïéáõ³ ÝÁ, Ï³ Ùáõñ ç¿Ý ³Ý ¹ÇÝ ³Ýó Ý» Éáí ·³ ó³Í ¿ñ

íñÇ Å³ éáõ Ý» ñáõÝ μáÛ ÝÁ, å³ßï å³ Ý³Í ¿ñ »Õ μûñë ¹³ ïÁ »õ

μáõéÝ Ñ³ Ï³ ×³ éáõ Ã»³Ùμ ÷³ë ï³Í ¿ñ ÃÇõ ñ³ Ù³ óáõ ÃÇõÝÁ

·á é³ Éáí, áñ ³Û¹ Ï³ñ Í»ó »³É Ú³ Ïá μÁ Çñ ïÕ³Ý ã¿ñ, ³ÛÉ` áõ -

ñÇß Ú³ Ïáμ ÙÁ, áñ ³Ý Ù»Õ ÙÁ ëå³Ý Ý» Éáí Éáõ Í³Í ¿ñ Çñ ½³ñ -

ÙÇ ÏÇÝ íñ¿ ÅÁ£

44

ºñμ Ù³Ûñë »ñ»ù Å³Ù áõ³Ý μ³ ó³ Ï³ Ûáõ Ã» Ý¿ »ïù í»ñë ïÇÝ

ï» ë³Ýù, ßáõÝã ÙÁ ù³ ß» óÇÝù ÁÝ ï³Ý »ûù£ Ø»Ýù ³É Çñ»Ý å¿ë

áõ ñ³Ë ¿ÇÝù, áñ ³Ýëñ μ³· ñ» ÉÇ ³ñ³ñ ùÇ ÙÁ ³é³ç ùÁ ³éÝ áõ³Í

¿ñ »õ Ù»ñ »Õ μ³Û ñÁ ÷ñÏáõ³Í ¿ñ ëïáÛ· Ù³ Ñ¿£

45

Ø²Úðê øàô¾²ðÎºÈàô ÎþºðÂ²Ú

1958-Ç Û» Õ³ ÷á Ëáõ ÃÇõÝÁ í»ñç ·ï³õ §áã Û³Õ ÃáÕ »õ áã

å³ñ ïáõáÕ¦Ç ÉÇ μ³ Ý³Ý »³Ý Û³ ïáõÏ ¹ñáõ Ã»³Ùμ£ Ê³ Õ³ Õáõ -

ÃÇõÝ ïÇ ñ»ó »ñÏ ñÇÝ ï³ ñ³Í ùÇÝ, ù³ ÝÇ áñ ÏáÕ Ù» ñÁ Ñ³ßï áõ» -

Éáí áñá ß» óÇÝ Ë³ Õ³Õ Ñ³ Ù³ Ï» óáõ ÃÇõÝÁ ß³ ñáõ Ý³ Ï»É£

Ð³Ý ñ³ å» ïáõ Ã»³Ý Ýáñ Ý³ Ë³ ·³ ÑÇ ÙÁ ÁÝï ñáõ Ã»³Ùμ

åë³Ï áõ» ó³õ ³Ûë Ñ³ß ïáõ ÃÇõÝÁ£ Ü³ Ë³ ·³Ñ ÁÝïñ áõ» ó³õ ÉÇ -

μ³ Ý³Ý »³Ý μ³ Ý³ ÏÇ Ññ³ Ù³ Ý³ ï³ñ ½û ñ³ í³ñ üáõ³ï Þ» -

Ñ³å, áñ Ó»é Ý³ñ Ï»ó μ³ ñ» Ï³ñ ·áõ ÃÇõÝ Ý» ñáõ` ù³ Õ³ ù³ Ï³Ý

»õ ïÝï» ë³ Ï³Ý Çñ³ íÇ ×³Ï Ý» ñÁ μ³ ñ» É³ õ» Éáõ ³é³ ç³¹ ñ³Ý -

ùáí£ Ü³ Ë³ ·³ ÑÇÝ Ã» É³¹ ñáõ Ã»³Ùμ, ËáñÑñ ¹³ ñ³ ÝÁ áñ ¹»· -

ñ»ó ÁÝï ñ³ Ï³Ý Ýáñ ûñ¿Ýù ÙÁ` ÑÇÙÝ áõ³Í Ù» Í³ Ù³ë Ý³ Ï³Ý

¹ñáõ Ã»³Ý íñ³Û£ ²Û¹ ûñ¿Ý ùÁ, áñ ï³ Ï³ õÇÝ ÙÇÝ ã»õ ³Û ëûñ Ç

½û ñáõ ¿, ÏÁ Ïáã áõÇ 1960-Ç ûñ¿Ýù, Áëï áñáõÝ ÁÝï ñáõ ÃÇõÝ Ý» -

ñÁ ï» ÕÇ Ïþáõ Ý» Ý³Ý ãáñë ï³ ñÇÝ ³Ý ·³Ù ÙÁ »õ ùáõ¿ Ý» ñáõ

μ³ñÓ ñ³ ·áÛÝ ÃÇõ ³å³ Ñá íáÕ »ñ»ë ÷á Ë³Ý Ý» ñáõ ½³Ý· áõ³ ÍÁ

ÏÁ Ï³½ Ù¿ Ù» Í³ Ù³ë Ýáõ ÃÇõÝÁ, áñáõÝ ß³ñ ù» ñ¿Ý ÏÁ Ï³½Ù áõÇ

Ï³ é³ í³ ñáõ ÃÇõÝÁ£

â»Ù ·Ç ï»ñ, Ý³ Ë³ å¿ë ÁÝï ñáõ ÃÇõÝ Ý» ñÁ Ç°Ýãå¿ë ÏþÁÝ Ã³ -

Ý³ ÛÇÝ£ öáùñ ¿Ç »õ ù³ Õ³ ù³ Ï³ Ýáõ Ã» Ý¿ ã¿Ç Ñ³ëÏ Ý³ñ, ÙÇ³ÛÝ

§²½ ¹³Ï¦ ûñ³ Ã»ñ ÃÁ Í³Û ñ¿ Í³Ûñ ÏÁ Ï³ñ ¹³ ÛÇ Ñûñë ³Ù¿Ý ûñ£

1960-Ç ÁÝï ñáõ Ã»³Ý ë³ Ï³ÛÝ, ùáõ ¿ ³ñ Ïáõ Ã»³Ý ûñÁ ÝßÙ³ ñ» -

óÇ »éáõ ½»é ÙÁ Ù»ñ Ã³ Õ» ñáõÝ Ù¿ç, ½Ç ½³ Ý³ ½³Ý Ï³½ Ù³ Ï»ñ -

åáõ ÃÇõÝ Ý» ñáõ ³Ý ¹³Ù Ý»ñ Ïþ³Û ó» É¿ ÇÝ ïáõ Ý»ñ »õ ùáõ ¿ ³ñ-

Ï» Éáõ ï³ ñÇù áõ Ý» óáÕ ³Ý Ñ³ï Ý» ñÁ Ïþ³é³ç Ýáñ ¹¿ ÇÝ ÁÝï ñ³ -

Ï³Ý Ï»¹ ñáÝ Ý»ñ£ ²Ý ßáõßï, ×³Ù μáõ ÁÝ Ã³ó ùÇÝ, ùáõ ¿ ³ñ ÏáÕ -

Ý»ñáõÝ ÏÁ ïñáõ¿ÇÝ ÃÕÃÇÏÝ»ñ` Ã»ÏÝ³ÍáõÝ»ñáõ ÉÙ³Ý ó³ÝÏÁ,

áñ å¿ë ½Ç ³ÝáÝù ùáõ ¿ ³ ïáõ ÷» ñáõ Ù¿ç Ý» ï»Ý ½³ ÝáÝù£ ÀÝ¹ -

Ñ³Ý ñ³ å¿ë, ùáõ ¿ ³ñ Ïá ÕÁ ÏÁ ÑÝ³ ½³Ý ¹¿ñ Çñ»Ý »Õ³Í Ã» É³¹ -

ñáõ Ã»³Ý »õ Ù³ë Ý³ ÏÇó ÏÁ ¹³é Ý³ñ ³Ûë Ï³Ù ³ÛÝ Ïáõ ë³Ïóáõ

Ã»³Ý Û³ çá Õáõ Ã»³Ý£

46

ÎÇñ³ÏÇ ³é³õûï ÙÁ, Ù»ñ ïáõÝÁ Ý»ñÏ³Û³ó³Ý ïáõ »³É ÏáÕ-

ÙÇ ÙÁ Ý»ñÏ³Û³óáõóÇãÝ»ñÁ »õ Ù³Ûñë ï³ñÇÝ ùáõ ¿ ³ñÏáõÃ»³Ý£

²ÝáÝù Ù³Ûñë ½³ ï¿Ý ï³ ñÇÝ, áñáí Ñ» ï»õ Áëï ÈÇ μ³ Ý³ ÝÇ

ÁÝï ñ³ Ï³Ý Ùá Éáñ ëÇë ï» ÙÇ, ³ñ³ Ï³Ý Ý» ñÁ ½³ï »õ Ç·³ Ï³Ý -

Ý» ñÁ ½³ï Ï»¹ ñáÝ Ý» ñáõ Ù¿ç ÏÁ ùáõ ¿ ³ñ Ï¿ ÇÝ£ àõ ñ»ÙÝ Ù³Ûñë

ãÁÝ Ï» ñ³ ó³õ Ñûñë »õ »Õ μûñë, ³ÛÉ áõÕÕ áõ» ó³õ ï³ñ μ»ñ Ï»¹ -

ñáÝ ÙÁ£ øáõ ¿ ³ñ Ïáõ Ã»³Ý ·³ óá ÕÁ ³é³ õ» É³ ·áÛ ÝÁ »ñ Ïáõ Å³ -

Ù¿Ý ÏÁ í» ñ³ ¹³é Ý³ñ£ Øûñë å³ ñ³ ·³ ÛÇÝ, ³Ûë Å³ Ù³ Ý³ ÏÁ

»ñ Ï³ ñ» ó³õ áõ »ñ Ï³ ñ» ó³õ »õ Ù³Ûñë ã¿ñ í» ñ³ ¹³é Ý³ñ£

êÏÇ½ μÁ ãÙï³ Ñá· áõ» ó³Ýù£ Ä³ Ù» ñÁ Çñ³ ñáõ »ï» õ¿ ÏÁ ë³ Ñ¿ -

ÇÝ »õ Ù³Ûñë Ñá ñÇ ½á ÝÇ íñ³Û ã¿ñ »ñ» õ»ñ£ ²ÝÓ Ïáõ ÃÇõÝ ÙÁ å³ -

ï»ó Ù»½ ÁÝ ï³Ý »ûù£ Øûñë ³áÕ ç³ Ï³Ý íÇ ×³ ÏÁ ³Û¹ ù³Ý ³É É³õ

ã¿ñ, ³Ý Ý» Õáõ Ã»³Ý ã¿ñ ·³ñ, Ïþ³Ý Ñ³Ý·ë ï³ Ý³ñ »õ áõß ùÁ ÏÁ

ÏáñëÝó Ý¿ñ£ ì³Ë Ý³ Éáí, áñ ÝÙ³Ý ¹¿åù ÙÁ å³ ï³ Ñ³Í ¿,

ëÏë³Ýù áÕ μ³É, áñáí Ñ» ï»õ ã¿ ÇÝù ·Ç ï»ñ, Ã¿ á°õñ ÏÁ ·ïÝáõ¿ñ

³Ý£ ì»ñ ç³ å¿ë »ñ» ÏáÛ »³Ý Å³ ÙÁ í» óÇÝ, Ù³Ûñë ïáõÝ í» ñ³ -

¹³ñ Ó³õ μ³ñÓñ ïñ³ Ù³¹ ñáõ Ã»³Ùμ »õ Ï»Ý ëáõ ñ³Ë£ ²Ý -

Ñ³Ý·ë ïáõ Ã»³Ý áã Ù¿Ï Ýß³Ý Ï³ñ ³Ýáñ ¹¿Ù ùÇÝ íñ³Û, ³ÛÉ

É³ÛÝ ÅåÇï ÙÁ Ïþáõñ áõ³·Í áõ¿ñ ³Û ï» ñáõÝ íñ³Û£ ºñμ Ñ³ñ óáõ -

óÇÝù, Ã¿ ÇÝ ãá°õ ³Ûë ù³Ý áõ ß³ ó³õ, ³Ýû ÃÇ-Í³ ñ³õ ÙÝ³ó ÙÇÝ -

ã»õ ÇñÇ ÏáõÝ, ³Ý ÷³ ñ³ ï»ó Ù»ñ Ùï³ Ñá ·áõ ÃÇõÝÁ »õ å³ï Ù»ó,

áñ »ñÇ ï³ ë³ñ¹ Ý» ñÁ É³õ Ñá· ï³ ñ³Í »Ý Çñ»Ý »õ ³ÝÑ ñ³ Å»ßï

μá Éáñ ÙÇ çáó Ý» ñÁ ³é³Í »Ý ½ÇÝù Ñ³Ý·ë ï³ó Ý» Éáõ Ñ³ Ù³ñ£ ²Ý

ãμ³ õ³ ñ³ñ áõ» ó³õ ³Ûë ù³ Ýáí, ³ÛÉ Û³Ûï Ý»ó, áñ ÑÇÝ· ³Ý ·³Ù

ùáõ ¿ ³ñ Ï³Í ¿£ ÞßÙ» ó³Ýù£ ÆÝã å¿±ë ÏñÝ³Û å³ ï³ ÑÇÉ ³ëÇ Ï³£

²ñ ¹³ ñ»õ, Ù³Ûñë Ý³Ë Çñ ³ÝÓ Ý³ ·Ç ñáí ùáõ ¿ ³ñ Ï³Í ¿ ³é³ -

çÇÝ ³Ý ·³Ù, ³å³ Ñ»ñÃ³μ³ñ Ñ³ ·áõëïÝ»ñÁ »õ ³ñ ¹áõ½³ñ ¹Á

÷á Ë» Éáí ï³ñ áõ³Í ¿ ãáñë ï³ñ μ»ñ ëÝïáõÏ Ý»ñ »õ ùáõ ¿ ³ñ -

Ï³Í ¿ ï³ñ μ»ñ ³ÝáõÝ Ý» ñáí£ ºõ í»ñ ç³ å¿ë Çñ ³ÝÓ Ý³ ·Ç ñÁ…

ÏáñëÝ óáõ ó³Í ¿ ×³Ù μáõ ÁÝ Ã³ó ùÇÝ£

²Ûë ù³Ý ù³ ç³ ·áñ Íáõ ÃÇõÝ ã¿ ÇÝù ³ÏÝ Ï³ É»ñ Ù»ñ Ùûñ Ù¿Ý,

ã¿ ÇÝù ·Ç ï»ñ, áñ ³Ý ÏñÝ³ñ ³Ûë ³ë ïÇ ×³Ý Û³Ý ¹áõ·Ý ÁÉ É³É

47

§Ï³ñ ·³¹ñ»Éáõ¦ Ñ³Ù³ñ ëÝïáõÏÇ íñ³Û ÝëïáÕ ÑëÏÇãÝ»ñÁ£ ºõ

ÏþÁë»Ý Ã¿ ÈÇ μ³ Ý³ ÝÇ Ù¿ç ÁÝï ñáõ ÃÇõÝ Ý» ñÁ ÏþÁÝ Ã³ Ý³Ý ½»Õ -

Í³ñ³ñáõÃ»Ý¿ Ñ»éáõ, ÅáÕáíñ ¹³í³ñ³Ï³Ý ³ñ ¹³ñ Ó»õáí£ ºë

ã»Ù Ñ³ õ³ ï³ñ ³Û¹ Åá Õáíñ ¹³ í³ ñáõ Ã»³Ý, áñáí Ñ» ï»õ áÕç

Ï»³Ý ùÇë ÁÝ Ã³ó ùÇÝ ã»Ù Ñ³Ý ¹Ç å³Í ³Ýáñ£ ÀÝï ñ³ Ï³Ý ÇÙ

÷áñ Ó³ éáõ ÃÇõÝë Ëñ³ Ëáõ ëÇã ã¿ »Õ³Í£ ò³ñ¹ ÙÇ³ÛÝ »ñ Ïáõ

³Ý ·³Ù ùáõ ¿ ³ñ Ï³Í »Ù. ³é³ çÇ ÝÁ 1972-Ç »ñ»ë ÷á Ë³ Ý³ Ï³Ý

ÁÝïñáõÃÇõÝÝ»ñáõÝ, ÇëÏ »ñÏñáñ ¹Á` 2000-ÇÝ, ù³Õ³ù³å»ï³-

Ï³Ý ÁÝï ñáõ ÃÇõÝ Ý» ñáõÝ£ 1972-ÇÝ, ëá íá ñ³ Ï³ ÝÇÝ å¿ë, »ñÇ -

ï³ ë³ñ¹ Ý»ñ »Ï³Ý ½Çë ïáõ Ý¿Ý ï³ ñÇÝ ùáõ ¿ ³ñ Ïáõ Ã»³Ý

Ï»¹ ñáÝ, áñ ÏÁ ·ïÝáõ¿ñ ø³ ñ³Ý ÃÇ Ý³ ÛÇ Ù¿Ï ³Ý ÏÇõÝÁ£ ºñμ

ÑáÝ Ñ³ ë³Û, Ú³ Ïáμ »Õ μ³Ûñë Ýëï³Í ï» ë³Û ëÝïáõ ÏÇÝ ·Éáõ -

ËÁ£

- Ð³Û ï¿ ì³ Ñ¿, ³é ³Ûë ÃáõÕ ÃÁ »õ ëÝïáõ ÏÇÝ Ù¿ç Ý» ï¿,

Áë³õ ÇÝ ÍÇ ³Ý »ñ Ï³ ñ» Éáí Ã»Ï Ý³ Íáõ Ý» ñáõ ó³ÝÏ ÙÁ£

Æ±Ýã ÏñÝ³ ÛÇ ÁÝ»É. ÑÝ³ ½³Ý ¹» ó³Û »õ ³é³ÝÓ Ý³ Ý³ Éáí ËóÇ -

ÏÇ í³ñ³ ·áÛñÇÝ »ïÇÝ, ÃÕÃÇÏÁ ½»ï»Õ»óÇ ëÝïáõÏÇÝ Ù¿ç, Áëï

»Õ μûñë å³ï áõ¿ ñÇÝ£ ²é³ÝÓ Ý³ Ý³ Éáõ Ï³ ñÇù ³É ãÏ³ñ. ÏñÝ³ -

ÛÇ ³É³ ÝÇ Ï³ ï³ ñ»É ÇÝ ÍÇ å³ï áõÇñ áõ³ ÍÁ£ ´³Ûó ³ÝÑ ñ³ Å»ßï

¿ñ Ó» õ³ Ï»ñ åáõ ÃÇõÝ Ý» ñÁ Û³ñ ·»É£ ²Ûë »Õ³õ ÇÙ ù³ Õ³ ù³óÇÇ

Çñ³ õáõÝùë ·áñ Í³¹ ñ» Éáõ ³é³ çÇÝ »õ í»ñ çÇÝ ÷áñ Ó³ éáõ -

ÃÇõÝë£ ²Û¹ ûñ¿Ý Ç í»ñ »ñ μ»ù »ñ»ë ÷á Ë³Ý ÁÝï ñ» Éáõ ã»Ù »ñ -

Ã³ñ »õ ³Û ëáõ Ñ» ï»õ ³É »ñ Ã³ Éáõ Ýå³ ï³Ï ãáõ ÝÇÙ£ à±õñ ÙÝ³ó

³½³ ïáõ ÃÇõÝë, á±õñ ÙÝ³ó Áëï ÇÙ ÁÙμé ÝáõÙ Ý» ñáõë »õ Ñ³ -

Ùá½áõÙÝ»ñáõë ùáõ ¿ ³ñÏ»Éáõ ³½³ïáõÃÇõÝë£ ÆÝãá±õ ³Ûë Ï³Ù

³ÛÝ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÃÇõÝÁ ÇÝÍÇ åÇïÇ å³ñï³¹ñ¿ ë³ Ï³Ù Ý³

Ã»Ï Ý³Í áõÇÝ ùáõ ¿ ³ñ Ï» Éáõ Ã» É³¹ ñáõ ÃÇõÝÁ Ï³Ù Ññ³ Ñ³Ý ·Á£

ºñÏñáñ¹ ³Ý ·³Ù, ù³Õ³ù³å»ï³Ï³Ý ËáñÑáõñ ¹Ç ÁÝïñáõ-

Ã»³Ý ÷áñ Ó³ éáõ ÃÇõÝÁ ³å ñ» ó³Û 2000-ÇÝ£ ä³ß ïû ÝÇ íñ³Û ÏÁ

·ïÝáõ¿Ç áñ å¿ë Ï³ Ãá ÕÇ Ï¿ Ñ³ Ù³ÛÝ ùÇ Ý»ñ Ï³ Û³ óáõ óÇã Ý» ñ¿Ý

Ù¿ ÏÁ£ ÐáÝ »õë Ç¯Ýã Ëá ïá ñáõÙ. Ñ³ Ù³ÛÝ ù³ ÛÇÝ ¹ñáõ Ã»³Ùμ

Ýß³ Ý³Ï áõ³Í ¿ÇÝ ùáõ ¿ ³ Ï»¹ ñáÝ Ý» ñÁ£ ²Ù¿Ý Ù¿Ï Ñ³ Ù³ÛÝ ùÇ

48

Û³ï Ï³ó áõ³Í ¿ñ í³Ûñ ÙÁ, ÝáÛ ÝÇëÏ ³ñ³ Ï³ ÝÇ »õ Ç·³ Ï³ ÝÇ

ï³ñ μ» ñáõ ÃÇõÝ Ý» ñÁ Û³ñ· áõ³Í ¿ÇÝ, ½Ç ³Ý ç³ï Ï»¹ ñáÝ Ý»ñ

Ýß³ Ý³Ï áõ³Í ¿ÇÝ£ ²Û¹ Å³ Ù³ Ý³Ï ³É Ý³ Ë³ å³ï ñ³ëï áõ³Í

ó³Ý ÏÁ Ý» ï» óÇ ùáõ ¿ ³ ïáõ ÷ÇÝ Ù¿ç, μá Éáñ ùáõ ¿ ³ñ ÏáÕ Ý» ñáõÝ

ÝÙ³Ý£ Ò³ÛÝë ïáõÇ ã×³Ýã ó³Í Ã»Ï Ý³ Íáõ Ý» ñáõë, áñáÝù Ï³½ -

Ù³ Ï»ñ åáõ ÃÇõÝ Ý» ñáõ ÏáÕ Ù¿ Ù¿Ï ï»Õ áõ³Í ¿ÇÝ Ñ³ Ù³ Ï» óáõ -

Ã»³Ý ëÇ ñáÛÝ£ ºñ»ë ÷á Ë³ Ý³ Ï³Ý ÁÝï ñáõ Ã»³Ý, 1972-ÇÝ,

ùáõ ¿ ³ñÏ»óÇ »õ ïáõÝ í»ñ³ ¹³ñÓ³Û£ ´³Ûó ù³Õ³ù³å»ï³Ï³Ý

³Ûë ÁÝïñáõÃ»³Ý ÙÇÝã»õ áõß ·Çß»ñ ÁÝïñ³Ï³Ý Ï»¹ñáÝÁ ÙÝ³óÇ,

áñáí Ñ» ï»õ ëÝïáõÏ Ý» ñÁ μ³ó áõ» ó³Ý »õ ÏáÕ Ù» ñáõ Ý»ñ Ï³ -

Û³ óáõ óÇã Ý» ñáõ ÑëÏá Õáõ Ã»³Ý ï³Ï ÃÕÃÇÏ Ý» ñÁ Ñ³Ùñ áõ» ó³Ý

»õ Ó³Û Ý» ñáõ μ³ß Ëáõ ÙÁ ëïáõ· áõ» ó³õ£ ²Û¹ ûñ »õë í×é» óÇ

ùáõ ¿ ³ñ Ïáõ Ã»³Ý ã»ñ Ã³É, ãÙ³ë Ý³Ï óÇÉ ÁÝï ñ³ Ï³Ý μ» Ù³¹ -

ñáõÃ»³Ý£ ²Ûá°, ÁÝïñáõÃÇõÝÝ»ñÁ μ»Ù³¹ñáõÃÇõÝÝ»ñ »Ý Ý»ñ-

Ï³Û ÁÝï ñ³ Ï³Ý ûñ¿Ý ùÇÝ ÑÇ Ù³Ùμ£

²ÛÅÙ, ù³ Õ³ ù³ Ï³Ý ÏáÕ Ù» ñÁ, »Ý Ã³ñÏ áõ» Éáí Åá Õáíñ ¹³ -

ÛÇÝ ×ÝßáõÙ Ý» ñáõ, ÏÁ ÷áñ Ó»Ý ÁÝï ñ³ Ï³Ý ³ñ¹ Ç ³ Ï³Ý ûñ¿Ýù

ÙÁ Ñ³ëï³ï»É, Û³ïÏ³å¿ë ËáñÑñ ¹³ñ³ÝÇ Ý»ñÏ³Û³óáõóÇãÝ»-

ñáõ å³ ñ³ ·³ ÛÇÝ£ ÎÁ Ëûë áõÇ 1960-Ç ûñ¿Ý ùÇÝ ³Ý³ñ ¹³ ñáõ -

Ã»³Ý Ù³ ëÇÝ »õ ç³Ýù ÏÁ Ã³÷ áõÇ ÁÝï ñáõ ÃÇõÝ Ý»ñ Ï³ ï³ ñ»É

Ù» Í³ Ù³ë Ý³ Ï³Ý-Ñ³ Ù³ Ù³ë Ý³ Ï³Ý Ë³éÝ ¹ñáõ Ã»³Ý ÙÁ ÑÇ -

Ù³Ùμ£ ²ÙÇë Ý» ñ¿ Ç í»ñ ÏáÕ Ù» ñáõ ÙÇ ç»õ »ñÏ Ëû ëáõ ÃÇõÝÁ ³Ûë

³éÝ ãáõ Ã»³Ùμ ¹ñ³ Ï³Ý ³ñ ¹ÇõÝ ùÇ ÙÁ ã¿ Û³Ý ·³Í£ ºÃ¿ Ï³ -

óáõ ÃÇõÝÁ ÙÝ³Û ³ÛÝ å¿ë ÇÝã å¿ë áñ ¿ ÑÇ Ù³, Ûû¹ë ÏÁ óÝ¹Ç Ýáñ

ûñ¿Ý ùÇ ÙÁ áñá Ýáõ ÙÁ »õ ÏÁ ÙÝ³Ýù 1960-Ç ³Ý³ñ ¹³ñ ûñ¿Ý ùÇÝ

»³Ã³Õ³ÝÇÝ ï³Ï£ ²ñ¹ »ûù ÙÇÝã»õ Û³çáñ¹ »ñ»ë ÷áË³Ý³Ï³Ý

ÁÝï ñáõ ÃÇõÝ Ý» ñáõÝ Ï³ Û³ óáõ ÙÁ åÇ ïÇ áõ Ý» Ý³±Ýù ûñ¿Ýù ÙÁ,

áñ Ó·ïÇ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÇõÝÁ í» ñ³ Ñ³ë ï³ ï»É »õ Åá Õáíñ ¹³ Ï³Ý

Çñ³õ Ý»ñ Ï³ Û³ó ãáõ ÃÇõÝ ÙÁ ³å³ Ñá í»É£ ØÇÝã ³Û¹ ÏÁ ÙÝ³Ù

Ñ³Ùá½áõÙÇë íñ³Û μÝ³õ ãùáõ ¿ ³ñÏ»Éáõ »õ Ñ»éáõ ÙÝ³Éáõ ÁÝïñ³

Ï³Ý ½³ õ»ß ï¿Ý£

49

Øúðê Ø²øð²êÆðàôÂÆôÜÀ

Üáñ Ø³ ñ³ ßÇ ÑÇÙ Ý³¹ ñáõ Ã»³Ý Ãáõ³ Ï³ Ý¿Ý ÙÇÝ ã»õ 1950-

1960 Å³Ù³Ý³Ï³ßñç³ÝÁ ï³ÝïÇÏÇÝÝ»ñÁ Ý»ñÏ³ÛÇ ÁÝÓ»éáõ³Í

ÙÇçáóÝ»ñÁ ãáõÝ¿ÇÝ Ù³ùñáõÃ»³Ý Ù³ñ½¿Ý Ý»ñë£ ²ÝáÝù ³éïÁõÁ

Ý¿ ÙÇÝ ã»õ ÇñÇ ÏáõÝ ³Ý ¹³ ¹³ñ Ïþ³ß Ë³ ï¿ ÇÝ Çñ»Ýó ïáõ Ý» -

ñÁ Ù³ ùáõñ å³ Ñ» Éáõ Ñ³ Ù³ñ. ³õ É»É, ëñμ»É, §÷ñÇ ÙÇõë¦ û×³-

ËÇÝ íñ³Û ×³ß »÷»É, Ó»é ùáí Éáõ³óù ÁÝ»É (ù³ ÝÇ áñ Éáõ³ó ùÇ

Ù»ù»Ý³Ý»ñÁ ï³Ï³õÇÝ ï³ñ³Íáõ³Í ã¿ÇÝ), å½ïÇÏÝ»ñÁ Éá·óÁ-

Ý»É, »õÝ… Î³ñ Í¿ù ïáõ ÝÇ ·áñ ÍÁ μ³ õ³ ñ³ñ ãÁÉ É³ñ, Ï³ ÛÇÝ ÏÇ -

Ý»ñ, áñáÝù áõ ñÇ ßÇÝ Éáõ³ó ùÁ ÁÝ» Éáõ Ïþ»ñ Ã³ ÛÇÝ ÝÇõ Ã³ Ï³Ý

áñáß »Ï³ Ùáõï ÙÁ ³å³ Ñá í» Éáõ »õ ÁÝ ï³ ÝÇ ùÇ Ñûñ μ» éÁ Ã» -

Ã»õó Ý» Éáõ Ñ³ Ù³ñ£

Ø³Ûñë ã³ ÷³ ½³Ýó Ù³ù ñ³ ë¿ñ ¿ñ »õ ¹»·. ³Ý μÍ³ËÝ ¹Çñ

³ß Ë³ ï³Ý ùáí ÙÁ ÏÁ ÑëÏ¿ñ ï³Ý Ïá ÏÇ Ïáõ Ã»³Ý »õ Ù³ù ñáõ -

Ã»³Ý íñ³Û£ Ð³ Ï³ é³Ï ÝÇ Ñ³ ñ³ Ï³½Ù ÁÉ É³ ÉáõÝ »õ ÓÙ»é Ý» ñÁ

·ñ» Ã¿ ³Ù μáÕ çáõ Ã»³Ùμ ³Ý Ïá ÕÇ ÝÇ Í³ é³ Û» ÉáõÝ, ³Ý ã¿ñ Ã» -

ñ³ Ý³ñ Çñ ï³Ý Ù³ù ñáõ Ã»³Ý Ù¿ç£ ²Ý Éáõ³ó ùÁ Ó»é ùáí

ÏþÁÝ¿ñ, áñáíÑ»ï»õ Éáõ³óùÇ Ù»ù»Ý³Û ãáõÝ¿ñ ³Û¹ ûñ»ñáõÝ, »õ

çáõ ñÇÝ Ù¿ç É» Õ³ ÏÇ ù³ é³ Ïáõ ëÇ ÙÁÝ ³É ÏÁ ¹Ý¿ñ£ ÇÝ ãÇ± ÏÁ Í³ -

é³ Û¿ñ ³Û¹ ùÇÙ Ç ³ Ï³Ý ù³ é³ Ïáõ ëÇ Ï³ åáÛï Ïïá ñÁ£ Ú» ïáÛ

ÇÙ³ ó³Û ³ïáñ ·áñ Í³ Íáõ Ã»³Ý Ýå³ ï³ ÏÁ£

úñÇÝ Ù¿ÏÁ, ³ÙμáÕç Å³Ù³Ý³ÏÁ Éáõ³óùÇ Û³ïÏ³óÝ»É¿ »ïù,

Ù³Ûñë ãáñ ó³Í É³ Ã» ñÁ »õ Ñ³ ·áõëï Ý» ñÁ Í³É É»ó-Ïá Ï»ó »õ Çñ

ë»Ý »³ ÏÇÝ Ù¿Ï ³Ý ÏÇõÝÁ ·ïÝáõáÕ ÷³Ûï »³Û Ï³ åáÛï å³ Ñ³ -

ñ³ ÝÇÝ Ù¿ç ½» ï» Õ»ó£ ²Û¹ å³ Ñ³ ñ³ ÝÁ ¹éÝ³ ÏÇ ÷á Ë³ ñ¿Ý ÏÁ

·áó áõ¿ñ í³ ñ³ ·áÛ ñáí ÙÁ£ ºñ Ïáõ ûñ »ïù, Ù³Ûñë í³ ñ³ ·áÛ ñÁ

ù³ ß»ó Ó»éù ÙÁ É³Ã ³é Ý» Éáõ Ñ³ Ù³ñ, Û³Ý Ï³ñÍ ×ã³ó »õ É³ Éáõ

ëÏë³õ£ ì³ ½» óÇ ï»ë Ý» Éáõ, Ã¿ Ç°Ýã å³ ï³ Ñ³Í ¿ñ£ ¼áÛ· ÙÁ ³ã -

ù»ñ ³Ý ß³ñÅ ÏÁ ë» õ» é¿ ÇÝ Ù»½ »õ ³Û¹ ³ã ù» ñáõÝ ï¿ ñÁ ï» Õ¿Ý

ã¿ñ ß³ñ Å»ñ£ Î³ ïáõ ÙÁÝ ¿ñ, áñ μ³½ Ù³Í ¿ñ ÑáÝ »õ ÏÁ å³ßï -

å³Ý¿ñ Çñ Ýáñ³ÍÇÝ Ó³ ·»ñÁ£ ²é³Ýó í³ñ³Ý»Éáõ, ³Ýí³Ë áë-

50

ïáõÙáí ÙÁ ³Û¹ Ï³ïáõÇÝ åáã¿Ý μéÝ»Éáí å³Ñ³ñ³Ý¿Ý ¹áõñë

Ñ³ Ý» óÇ »õ Ù»ñ ³ë ïÇ ×³Ý Ý» ñáõÝ ¹Ç Ù³ óÁ ·ïÝáõáÕ μ³ó ï³ -

ÝÇ ùÇÝ íñ³Û Ý» ï» óÇ£ ²å³, í» ñ³ ¹³é Ý³ Éáí ë»Ý »³Ï, ÑÇÝ·

Ó³ ·» ñÁ ïáå ñ³ ÏÇ ÙÁ Ù¿ç ¹Ý» Éáí Çñ»Ýó Ùûñ Ùûï ßåñï» óÇ£

Ø³Ûñë ÇëÏáÛÝ å³Ñ³ñ³ÝÇÝ μáÉáñ Ñ³ ·áõëïÝ»ñÝ áõ ï³ÏÇ É³-

Ã» ñÁ ¹áõñë Ñ³ Ý»ó, Ëá Ñ³ Ýáó ï³ ñ³õ, çáõñ ï³ù óáõó û×³ ËÇÝ

íñ³Û »õ ½³ ÝáÝù ÏñÏÇÝ ³Ý ·³Ù Éáõ³ó£ ²Ý ßáõßï Ñ³ ·áõëï Ý» -

ñÁ ³Õ ïá ï³Í ã¿ ÇÝ, μ³Ûó Ù³Ûñë ã¿ñ ÏñÝ³ñ Ñ³Ý ·Çëï ùÝ³ Ý³É

ÙÇÝ ã»õ áñ ³ÝáÝó íñ³ Û¿Ý Ï³ ïáõ Ý» ñáõÝ ·³ñ ß³ Ñá ïÁ ãóÝ¹¿ñ£

²Û¹ å¿ë ³É »Õ³õ£

Ü³ Ë³ å¿ë ·ñ³Í »Ù, áñ Ù³Ûñë ÇÝ ÍÇ ÃáÛÉ ã¿ñ ï³ñ, áñ Íáí

»ñ Ã³Ù, ÏÁ í³Ë Ý³ñ ³éáÕ çáõ Ã»³Ýë íñ³Û£ ´³Ûó ä»ñ× »Õ -

μ³Ûñë ³½³ï ¿ñ, ÏñÝ³ñ »ñ Ã³É á°õñ áñ áõ ½¿ñ£ Ìá íÇ å³ ñ³ -

·³ ÛÇÝ, ÏÁ ËÝ¹ñ¿Ç ä»ñ ×¿Ý, áñ ½Çë ³É ï³ Ý¿ñ, μ³Ûó ³Ý ÏÁ

Ù»ñ Å¿ñ »õ ÁÝ Ï»ñ Ý» ñáí Ïþ»ñ Ã³ñ£ ä³ ï³Ñ Ù³Ùμ ÇÙ³ ó³Û, áñ

³ÝáÝù Íá í» ½»ñ ùÁ ÏÁ ÍË»Ý »õ »Õ μ³Ûñë í³Ë Ý³ Éáí áñ Çñ

³ñ³ñ ùÁ ÏñÝ³Ù ÍÝáÕ ùÇë Áë»É, ÏÁ Ëáõ ë³ ÷¿ñ ½Çë ï³ Ý» É¿£ Èá -

Õ³ Éáõ Ù³ñ Ù³çë Û³ ·»ó Ý» Éáõ Ýå³ ï³ Ïáí, ûñ ÙÁ ÑÝ³ ñ» óÇ

·Çõï ÙÁ£ §Ø³ Ûû¦ë Ñ³ ·³Û »õ Ù»ñ ï³Ý ï³ ÝÇ ùÇ çñ³Ù μ³ ñÇÝ

Ù¿ç ëáõ½ áõ» ó³Û Ùûñë μ³ ó³ Ï³ Ûáõ Ã»³Ý£ æñ³Ù μ³ ñÁ Ï¿ë É» -

óáõÝ ¿ñ, ³ÛÝ å¿ë áñ ÏñÝ³ ÛÇ ³Ýáñ Ù¿ç Éá· Ý³É, ù³ ÝÇ áñ Éá Õ³É

ã¿Ç ·Ç ï»ñ£ ºñμ Ù³Ûñë ïáõÝ Ñ³ ë³õ »õ ½Çë ï» ë³õ ³Û¹ íÇ ×³ -

ÏÇÝ Ù¿ç, ³ß Ë³ñ ÑÁ ·ÉËáõÝ ÷É³õ. ½Çë ¹áõñë Ñ³ Ý»ó çáõ ñ¿Ý

§³Ù³Ý, Ç±Ýã ÁñÇñ, ë³ÃÉÁ ×³Ý ÏþÁÉÉ³ë¦ Áë»Éáí ³ñï³ëáõ³ÉÇó,

ãáñ óáõó, Ñ³· óáõó »õ í³ñ Çç» óáõó£ ²å³, Ëá Ñ³ Ýá óÇÝ μá Éáñ

Íá ñ³Ï Ý» ñÁ μ³ Ý³ Éáí çñ³Ù μ³ ñÇÝ å³ ñáõ Ý³ Ïáõ ÃÇõÝÁ å³ñ -

å»ó É³õ ÙÁ û×³ é» Éáí Ý³ »õ å³ ï»ñÝ áõ Û³ ï³ ÏÁ£ ²Û¹ ûñ» -

ñáõÝ, ³ÛÅ Ùáõ çáõ ñÇ Ý» Õáõ ÃÇõÝÁ ãáõ Ý¿ ÇÝù, ûñÁ ùë³Ý ãáñë

Å³Ù çáõñ Ï³ñ, ³ÛÝ å¿ë áñ ù³ ÝÇ ÙÁ Å³ Ù¿Ý çñ³Ù μ³ ñÁ ÏñÏÇÝ

É»ó áõ» ó³õ£

àõñÇß ûñ ÙÁ, ¹³ñÓ »³É û·ïáõ»Éáí Ùûñë μ³ó³Ï³ÛáõÃ»Ý¿Ý,

ÉáÕ³½ ·»ëïë ï³μ³ïÇë ï³Ï¿Ý Ñ³ ·³Û »õ îáñ³ Ù»ÏÝ»ó³Û Éá-

51

Õ³ Éáõ Ñ³ Ù³ñ£ ²Û¹ Å³ Ù³ Ý³Ï, îá ñ³Ý ÑÇ Ù³Ï áõ³Ý å¿ë ³Õ -

μ³ ÏáÛ ïÇ É»é ÙÁ ã¿ñ, Íá í» ½»ñ ùÁ Ù³ ùáõñ ¿ñ »õ Ù³ñ ¹ÇÏ ³½³ -

ïû ñ¿Ý ÏÁ Éá Õ³ ÛÇÝ£ Îñó³ ÍÇë ã³÷ Éá Õ³ óÇ »õ ³ñ» õÁ Ù³ñ

ãÙï³Í, Ã³ó §Ù³ Ûû¦Çë íñ³ Û¿Ý ï³ μ³ïë Ñ³· Ý» Éáí μéÝ» óÇ

í»ñ³ ¹³ñÓÇ ×³Ùμ³Ý£ â³ñ μ³Ëï¿ë, áïùë ÷ß³Ã»ÉÇ ÙÁ ëáõñ

Í³Û ñÇÝ ³Ý ó³õ »õ ³ñÇõ Ý» ó³õ£ Ðá· ãÁ ñÇ, ³õ³ ½áí ëñμ» óÇ

³ñÇõÝÁ »õ ×³Ù μ³ë ß³ ñáõ Ý³ Ï» óÇ£ îáõÝ Ñ³ë Ý» Éáõë, Ñû ñ³ù -

ñáçë Ñ³ñëÇÝ` ê³ÃÇÏÇÝ ÇÙ³óáõóÇ ¹¿åùÁ, ËÝ¹ñ»Éáí áñ Ùûñë

μ³Ý ãÁ ë¿£ ²Ý ËÝ³ Ù»ó áïùë, Éáõ³ó, ãáñ óáõó áõ ½Çë ïáõÝ

ÕñÏ»ó£ Ú³ çáñ¹ ³é³ õûï »ñμ ³ñÃÝ ó³Û, áïùë áõ é»ñ ¿ñ »õ

ã¿Ç ÏñÝ³ñ ½³ÛÝ ß³ñ Å»É£ Ø³Ûñë ï»ë Ý» Éáí áõ é»ó ùÁ Ñ³ñ óáõó,

Ã¿ Ç°Ýã Áñ»ñ »Ù£ ê³ ÃÇÏ ³ñ ¹¿Ý ³Ýáñ å³ï Ù»ñ ¿ñ å³ ï³ Ñ³ -

ñÁ£ ÀëÇ, áñ Ã» ÉÇ ³Ý ó³õ »õ íÇ ñ³ õáñ áõ» ó³õ£ ´ÅÇß ÏÁ, áñáõÝ

³Û ó» É» óÇÝù, Áë³õ, áñ §ÙÇù ñáå ³é³Í ¿¦ »õ ³ÝÑ ñ³ Å»ßï ¹³ñ -

Ù³ Ýáõ ÙÁ Ï³ ï³ ñ» Éáí ½Çë ïáõÝ ×³Ù μ»ó£ Þ³ μ³Ã ÙÁ í»ñç,

áïùë í» ñ³· ï³õ Çñ μÝ³ Ï³Ý »ñ» õáÛ ÃÁ, áõ ³É ãÑ³ Ù³ñ Ó³ Ï» -

ó³Û ³é³Ý ÓÇÝ Íáí »ñ Ã³É…

øáÛ ñ»ñë ÏÁ å³ï Ù»Ý, Ã¿ Ù³Ûñë ÝáÛÝ ³Ý ½Ç çá Õáõ ÃÇõÝÁ ÏÁ

óáõ ó³ μ» ñ¿ñ Ñûñë ÝÏ³ï Ù³Ùμ£ Ð³Ù Ù³ Ý³ ·Çõ ÕÁ, Ñ³Ûñë ÏÁ

ßñç¿ñ ÷á Õáó Ý» ñÁ »õ Ñ³ ·áõë ï³ Ï³É áõ ÷»ï ñ³ õ»É ÏÁ Í³ Ë¿ñ£

Çõ ÕÇ ÷á Õáó Ý» ñÁ ÷á ßáï ÏþÁÉ É³ ÛÇÝ »õ Ñûñë Ñ³ ·³Í ë³Ý ï³ -

ÉÇÝ Í³ Ï» ñáõÝ å³ï ×³ éáí ³Ýáñ áï ù» ñÁ Ïþ³Õ ïá ï¿ ÇÝ£ ²Û¹

íÇ ×³ Ïáí ³ñ ·ÇÉ áõ³Í ¿ñ ³Ý Ïá ÕÇÝ ÙïÝ»É£ àõë ïÇ, Ù³Ûñë`

Ñ³Ûñë Ññ³ å³ ñ³ ÏÇ ³ÏÁ ï³ Ý» Éáí ÏÁ Éáõ³ñ ³Ýáñ áï ù» ñÁ »õ

ÏÁ Ëá ½³ Ý³ Ï¿ñ, áñ å¿ë ½Ç ³ïáÝù É³ õ³ å¿ë Ù³ùñ áõÇÝ£ Ðûñë

³Õ³ Õ³Ï Ý» ñáõÝ »õ ó³ õÇ ×Ç ã» ñáõÝ ³Ï³Ýç ã¿ñ Ï³ Ë»ñ Ù³Ûñë

»õ ³Ýáñ áï ù» ñÁ É³õ ÙÁ Éáõ³ ó³Í ïáõÝ ÏÁ í» ñ³ ¹³é Ý³ ÛÇÝ£

²Ý ÝáÛÝ Ó» õáí ÏÁ í³ñ áõ¿ñ Ý³ »õ Ñ»ïë, μ³Ûó ³é³Ýó Ëá ½³ -

Ý³Ï ·áñ Í³ Í» Éáõ, »ñμ ûñ áõ³Ý Ã³ ÷³ éáõÙ Ý» ñáõë ³õ³ñ ïÇÝ

ïáõÝ ÏÁ í» ñ³ ¹³é Ý³ ÛÇ. ÏÁ Éáõ³ñ Ã» õ»ñë, ÍáõÝ Ï»ñë »õ

ëñáõÝù Ý»ñë »õ ÏÁ Í³Ý ñ³ Ý³ñ áï ù» ñáõë íñ³Û£

Ø³Ûñë ÙÇÝ ã»õ Çñ í»ñ çÇ ÝÁ ßáõÝ ãÁ ÙÝ³ó ÝáÛÝ Ù³ù ñ³ ë¿ñ ÏÇ -

52

ÝÁ£ Ð³Ûñë ÏÁ å³ï Ù¿, Ã¿ Ù³Ñ áõ³Ý Ý³ Ëû ñ¿ ÇÝ, ·Ç ß» ñÁ ³Ý -

Ïá ÕÇÝ ÙïÝ» É¿ ³é³ç, Ù³Ûñë å³ï ñ³ë ï³Í ¿ Éáõ³ó ùÇ Ù» ù» -

Ý³Ý »õ É³ Ã» ñÁ μ³Õ ÝÇ ùÁ ¹Ç ½³Í, áñ å¿ë ½Ç ³é ïáõ Ï³ ÝáõË

³ñÃÝ Ý³ ÉáõÝ å¿ë Éáõ³óù ÁÝ¿£ ¸Åμ³Ë ï³ μ³ñ É³ Ã»ñÝ áõ Ù» -

ù» Ý³Ý ÙÝ³ óÇÝ Ý³ Ë³ å³ï ñ³ë ï³ Ï³Ý ³ß Ë³ ï³Ý ùÇ ÍÇ ñÇÝ

Ù¿ç, áñáí Ñ» ï»õ Ù³Ûñë ³Ý³ÏÝ Ï³ Éû ñ¿Ý Ù³ Ñ³ ùáõ ÝÇ Ùï³õ£

ºñμ ³é ïáõ Å³ ÙÁ ÇÝ ÝÇÝ Ñûñë ïáõ ÝÁ Ñ³Ý ¹Ç å» ó³Û Ù³Ûñë

μÅÇß ÏÇ ï³ Ý» Éáõ Ñ³ Ù³ñ, Ñ³Ûñë Áë³õ, Ã¿ ½³ÛÝ Ïþ³ñÃÝó Ý¿ñ

μ³Ûó ³Ý å³ ï³ë Ë³Ý ã¿ñ ï³ñ áõ ã¿ñ ³ñÃÝ Ý³ñ£ ÆÙ Ï³ñ ·Çë,

»ë ³É ù³ ÝÇ ÙÁ ³Ý ·³Ù §Ù³Ûñ¦ Ï³Ý ã» óÇ, μ³Ûó å³ ï³ë Ë³Ý

ãëï³ ó³Û£ Æë ÏáÛÝ í³ ½» óÇ áõ μÅÇßÏ μ» ñÇ£ ²Ûë í»ñ çÇ ÝÁ, ùÝÝ» -

É¿ »ïù å³é Ï³Í ÑÇõ³Ý ¹Á, Û³Ûï Ý»ó, áñ ³Ý Ù³ Ñ³ ùáõ ÝÇ ³Ý -

ó³Í ¿ »õ í³Ë ×³ ÝÁ ²ë ïáõ ÍáÛ Ó»éùÝ ¿£ ²é³ ç³ñ Ï» óÇ

ÑÇõ³Ý ¹³ Ýáó ÷á Ë³¹ ñ»É Ù³Ûñë, μ³Ûó μÅÇß ÏÁ ÁÝ¹ ¹Ç Ù³ ó³õ`

Ñ³ë ï³ ï» Éáí Ï³ óáõ Ã»³Ý ³Ý ÛáÛë ÁÉ É³ ÉÁ£ ²å³, »ñ»ù ûñ ³Ýó,

Ù³Ûñë` í»ñ çÇÝ ³Ý ·³Ù Çñ ë»õ ³ã ù» ñÁ ÇÝ ÍÇ áõÕ Õ³Í, Û³ õÇ -

ï»³Ýë ÷³ Ï»ó ½³ ÝáÝù£ ÎþÁë áõÇ, Ã¿ Ù³ Ñ³ ùáõ ÝÇ ÙïÝá ÕÁ ÏÁ

Éë¿, μ³Ûó ãÇ ÏñÝ³ñ å³ ï³ë Ë³ Ý»É£ ØÇÝ ã»õ ³Û ëûñ ³Û¹ ½áÛ·

³ã ù» ñáõÝ Ý³Û áõ³Í ùÁ ÏÁ ½·³Ù Ñá·Ç Çë Ëá ñÁ£

²ñ¹ »ûù Çñ ·ïÝáõ³Í ï» ÕÁ Ù³Ûñë ÏÁ ß³ ñáõ Ý³ Ï¿± Çñ Ù³ù -

ñ³ ëÇ ñáõ ÃÇõÝÁ...

53

Øºð ²Ø²ð²ÜàòÀ

ÈÇ μ³ Ý³ ÝÇ ³Ù³ éÁ ³Ý ï³ Ý» ÉÇ ï³ù ÏÉÇ Ù³Û áõ ÝÇ ä¿Û ñáõÃ

ù³ Õ³ ùÁ »õ ³Ýáñ ³ñ áõ³ñ Ó³Ý Ý» ñÁ ³å ñáÕ Ý» ñáõÝ Ñ³ Ù³ñ£

²Ûë å³ï ×³ éáí, ù³ Õ³ ù³ óÇ Ý» ñÁ û¹³ ÷á Ëáõ Ã»³Ý Ïþ»É É»Ý

·Çõ Õ» ñÁ, È»é Ý³ ÉÇ μ³ Ý³ ÝÇ ½³ Ý³ ½³Ý ßñç³Ý Ý» ñáõÝ Ù¿ç£ ÐÇ -

Ù³Ï áõ³Ý å¿ë, Ù³ñ ¹ÇÏ Ã¿° ù³ Õ³ ùÁ »õ Ã¿° ·Çõ ÕÁ ïáõÝ ãáõ -

Ý¿ ÇÝ£ ²ÝáÝù ³Ù³é áõ³Ý Ñ³ Ù³ñ ·Çõ Õ¿Ý ïáõÝ ÏÁ í³ñ Ó¿ ÇÝ

áõ ù³Õ³ùÇ Çñ»Ýó ï³Ý Ï³ÑáÛùÝ áõ ³ÝÏáÕÇÝÝ»ñÁ ÷áË³¹ñ³-

Ï³é ù» ñáõ ï³ ÝÇ ùÁ μ»éó Ý» Éáí, ù³ Õ³ ùÁ ÏÁ Éù¿ ÇÝ »ñ»ù ³ÙëÁ -

õ³Ý Ñ³ Ù³ñ áõ ·Çõ Õ» ñáõ ½áí û¹ÇÝ ï³Ï Ïþ³Ý óÁ Ý¿ ÇÝ Çñ»Ýó

ó» ñ»Ï Ý» ñÁ »õ Ù³ Ý³ õ³Ý¹` ·Ç ß»ñ Ý» ñÁ£ Çõ Õ» ñÁ Çë Ï³ å¿ë

·ÇõÕ ¿ÇÝ, ã¿ÇÝ ÝÙ³Ý»ñ ³Ûëûñáõ³Ý ·ÇõÕ³ù³Õ³ùÝ»ñáõÝ, áõñ

Ù³ñ¹ ãÇ ½·³ñ û¹³ ÷á Ëáõ Ã»³Ý »É É» ÉÁ£

ÌÝáÕùë, Ñ³ ½Çõ ¹åñáó Ý» ñÁ ÷³Ï áõ¿ ÇÝ, Ð³Ù Ù³ Ý³ ÏÁ ÷á -

Ë³¹ñ áõ¿ ÇÝ »õ äáõñ× Ð³ Ùáõï ÏÁ í» ñ³ ¹³é Ý³ ÛÇÝ í» ñ³ Ùáõ -

ï¿Ý ³é³ç£ Ø»Ýù ùë³Ý ï³ ñÇ ÍÝÝ¹³ í³Ûñë »É³Í »Ýù, ù³ ÝÇ

ÙÁ ³Ù³é Ý» ñáõ μ³ ó³ éáõ Ã»³Ùμ, áõñ ³Ý óáõ ó³Í »Ù ÇÙ Ù³Ý -

Ïáõ Ã»³Ý, ³å³ å³ ï³ Ý» Ïáõ Ã»³Ý ûñ»ñë£ ì»ñ çÇÝ ³Ý ·³Ù

ÑáÝ ·³ ó³Í »Ýù 1972-ÇÝ »õ ³Û¹ Ãáõ³ Ï³ Ý¿Ý ëÏë»³É Ññ³ Å³ -

ñ³Í »Ýù ³Û¹ ·Çõ Õ³· Ý³ óáõ Ã»³Ý í³Û ñ¿Ý£ ºñμ û¹³ ÷á Ëáõ -

Ã»³Ý ã¿ ÇÝù »ñ Ã³ñ ÏÁ μ³ñÓ ñ³ Ý³ ÛÇÝù Ù»ñ ë» ÷³ Ï³Ý ï³Ý

ï³ ÝÇ ùÁ, áõñ ·Ç ß»ñ Ý» ñÁ ÏÁ ùÝ³ Ý³ ÛÇÝù Ù»ñ áñ Ã³ ïáõÝ ÏÇ

³ñÇ ßÇÝ ë³ Õ³ñÃ Ý» ñáõÝ ï³Ï£

ºñμ û¹³ ÷áËáõÃ»³Ý Ïþ»ñÃ³ÛÇÝù, Ñ³Ûñë ³ÙμáÕç ß³μ³ÃÁ

ù³ Õ³ ùÁ ÏÁ ÙÝ³ñ, ÙÇ³ÛÝ Þ³ μ³Ã »ñ» ÏáÛ »³Ý Ð³Ù Ù³ Ý³ ÏÁ

Å³ Ù³ Ý¿ñ »õ ºñ Ïáõ ß³μ ÃÇ ³é ïáõ ÏÁ í» ñ³ ¹³é Ý³ñ Çñ ·áñ -

ÍÇÝ Ú³ Ïáμ »Õ μûñë Ñ»ï£ ²ÛÝ å¿ë áñ Ù³Ûñë, ùáÛ ñ»ñë, ä»ñ×

»Õ μ³Ûñë »õ »ë ÏÁ ÙÝ³ ÛÇÝù ·Çõ ÕÁ£ Øáé Ý³ Éáí ³Ù³é Ý³ ÛÇÝ

å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÇõÝ Ý» ñÁ, ½áñë Ù» ½Ç Ïáõ ï³ ÛÇÝ ¹åñá ó¿Ý, ÏÁ

ï³ñ áõ¿ ÇÝù Ë³ Õáí áõ Å³ Ù³Ý óáí ÙÇ³ÛÝ£ ä³ñ ï³ Ï³ Ýáõ -

ÃÇõÝÝ»ñÁ ÏÁ Ï³ï³ñ¿ÇÝù í»ñ³Ùáõï¿Ý ß³μ³Ã ÙÁ ³é³ç, »ñμ

54

³Û É»õë ëïÇå áõ³Í ÏþÁÉ É³ ÛÇÝù í» ñ³ ¹³é Ý³É Ù»ñ ÓÙ» é³ Ýá óÁ£

úñ ÝÇ μáõÝ, ³é³Ýó ³Ý ë³ Éáõ Ùûñë å³ï áõ¿ñ Ý» ñáõÝ, ·ñ» Ã¿

áï³ μá åÇÏ ÏÁ Ã³ ÷³ é¿Ç ·Çõ ÕÇÝ ¹³ß ï» ñáõÝ Ù¿ç, ³ñ» õÇÝ

ï³Ï, ÏÁ ÙïÝ¿Ç å³ñ ï¿½ Ý» ñÁ, áñáÝó ï¿ ñ» ñÁ Ñ» éáõ ÏÁ μÝ³ -

Ï¿ ÇÝ, ÏÁ ù³ Õ¿Ç ÑÇõ Ã»Õ ë»õ Ãáõ½, ½áñ ÙÇÝ ã»õ ³Û ëûñ ß³ï ÏÁ

ëÇ ñ»Ù£ ²éáõ Ý» ñáõ ³÷ÇÝ ³×³Í ÁÝ Ïáõ ½» ÝÇ Ý» ñáõÝ ù³ñ Ïþ³ñ -

Ó³ Ï¿Ç »õ ùÇã Ã¿ ß³ï ÏÁ Û³ çá Õ¿Ç í³ñ ³é Ý»É Ï³ Ý³ã ÁÝ ÏáÛ½ -

Ý»ñ, ½áñë ÏÁ Ï»Õ áõ¿Ç Ó»é ù»ñë ë»õó Ý» Éáí, ù³ ÝÇ áñ ³ÝáÝù

¹»é Ë³Ï ÏþÁÉ É³ ÛÇÝ£ ²é³Ýó ÝÏ³ ïÇ ³é Ý» Éáõ ·Éïáñ áõ» Éáõ

íï³Ý ·Á, ÏÁ Ã³ ÷³ é¿Ç Ý³ »õ Óá ñ» ñáõ »½ ñÇÝ, áõñ μáõ ë³Í

ÏþÁÉ É³ ÛÇÝ í³Û ñÇ Ùáñ Ù» ÝÇ Ý»ñ, áñáÝó Ï³ñ ÙÇñ Ï³Ù ë»õ Ùá ñÇ -

Ý»ñÁ Û³÷ßï³ÏáõÃ»³Ùμ Ïþáõï¿Ç£ ²Û¹ ûñ»ñáõÝ Ï³ñ× ï³μ³ï

ÏÁ Ñ³· Ý¿Ç, Ñ» ï» õ³ μ³ñ ÍáõÝ Ï»ñë, ëñáõÝù Ý»ñë »õ áï ù»ñë

÷áõ ß» ñ¿Ý »õ ï³ ï³ëÏ Ý» ñ¿Ý ÏÁ íÇ ñ³ õáñ áõ¿ ÇÝ, ÝáÛ ÝÇëÏ

Ïþ³ñÇõ Ý¿ ÇÝ, μ³Ûó Ñá· ã¿Ç ÁÝ»ñ£ úñ ÙÁ, »ñμ ³ñ ïÇ ÙÁ Ù¿ç ÏÁ

¹» ·» ñ¿Ç, ó³ Ë» ñáõ Ù¿ç ·ï³Û Ñ³õ ÏÇÃ Ý»ñ. Ý³Ë Ù¿Ï, ³å³

»ñ Ïáõ »õ Û³ çáñ ¹³ μ³ñ ÙÇÝ ã»õ »û ÃÁ Ñ³ï, ½áñë ã»Ù ·Ç ï»ñ á°ñ

Ñ³ õÁ ÑáÝ ³Í»ñ ¿ñ£ ²Ý ßáõßï ½³ ÝáÝù Ñ³ õ³ ù» Éáí ïáõÝ ï³ -

ñÇ£ ²Ûë ³ñ ïÁ ÏÁ ·ïÝáõ¿ñ ³Ýáõ ß³ í³ ×³é üñ³Ýë áõ³ ÛÇ Í³ -

Õ³ ñ³ ÝÇÝ »ï» õÁ, ³ÛÝ üñ³Ýë áõ³ ÛÇÝ, áñ Ù¿ Û³ ×³Ë ÏÁ ·Ý¿Ç

§ß³ ³ åÇ Û¿Ã¦ ÙÁ Ï³Ù ·áõ Ý³ õáñ §ÙÁ ß³å å³ù¦ ÙÁ` Ý³ Ë³ ëÇ -

ñ³Í ³Ýáõ ß» Õ¿Ý Ý»ñë£ ì» ñ³ ¹³é Ý³ Éáí ë»õ Ãáõ ½ÇÝ, Áë»Ù, áñ

Ù»ñ í³ñÓ³Í ï³Ý å³ñï¿½ÇÝ Ù¿ç Ï³ÛÇÝ »ñÏáõ Í³Ýñ³μ»éÝÁõ³Í

Í³ é»ñ, áñáÝó ×Çõ Õ» ñ¿Ý ÏÁ Ï³Ë áõ¿ ÇÝ ½Çë Ññ³ õÇ ñáÕ

åïáõÕ Ý» ñÁ£ Æë ÏáÛÝ ÏÁ μ³ñÓ ñ³ Ý³ ÛÇ Í³é »õ ù³ Õ» Éáí Ù»Õ -

ñ³ Íáñ Ëá ßáñ Ãáõ ½» ñÁ, ÏÁ É³ ÷¿Ç áõ ã¿Ç Û³ ·» Ý³ñ£ î³Ý ïÇ -

ñáõ ÑÇÝ ³Ûë ï»ë Ý» Éáí, Ñ³ Ù³ Ó³Û Ýáõ ÃÇõÝ ÙÁ ÏÝù»ó Ñ»ïë.

ÇÝ ÍÇ ïáõ³õ »Õ¿ ·¿ ßÇÝ áõ³Í ÷áùñ ë³ Ï³é ÙÁ »õ Áë³õ, áñ Ù¿Ï

Ïá Õáí Çñ»Ý Ñ³ Ù³ñ ù³ Õ»Ù, Ù¿Ï Ïá Õáí ³É` ÇÝ ÍÇ Ñ³ Ù³ñ£

ä³ï³Ý»ÏáõÃ»³Ýë, ì³Ñ¿ ÁÝÏ»ñáçë Ñ»ï ·³ÕïÝûñ¿Ý ·É³-

ÝÇÏ ÙÁ ÍË» É¿ »ïù, ÏþáõÕÕ áõ¿ ÇÝù Ññ³ å³ ñ³ ÏÇ ³ÏÁ, ÏÁ Éáõ³ -

ÛÇÝù Ù»ñ Ó»é ù»ñÝ áõ μ» ñ³Ý Ý» ñÁ, ³å³ Ïþáõ ï¿ ÇÝù

55

ø³ýù³ýÇÝ ·áõ Ý³ õáñ å³Õ å³ Õ³Ï Ý» ñ¿Ý, áñ å¿ë ½Ç ïáõ ÝÁ

»ñ» õ³Ý ã»É É¿ñ Ù»ñ ëËñ³ ·áñ Íáõ ÃÇõÝÁ£

Ð³ÙÙ³Ý³Ý ³Ù³ñ³ÝáóÝ ¿ñ Ý³ »õ ùáõ¿ÛÃóÇÝ»ñáõ »õ Çñ³ùóÇ

Ý» ñáõ, áñáÝù Çñ»Ýó »ñ ÏÇñ Ý» ñáõÝ ïû Ã¿Ý ÷³Ë ã» Éáí, Ïáõ

·³ ÛÇÝ ÑáÝ ³Ý óÁ Ý» Éáõ ï³ù »Õ³ Ý³ ÏÁ£ ²ÝáÝù ÏÁ ßñç¿ ÇÝ ³Ù» -

ñÇÏ »³Ý å»ñ× §ù³ ïÇ É³ù¦Ý» ñáí£ ²Û ñ» ñÁ ÙÇßï ëåÇ ï³Ï Ñ³ -

·áõë ïáí »õ §¿ÏÇÉ¦áí ¿ÇÝ, ÙÇÝã ÏÇ Ý» ñÁ ë»õ §åáõñ ù³¦ ÏÁ

Ïñ¿ ÇÝ, Í³ÍÏ áõ³Í áï ù¿Ý ÙÇÝ ã»õ ·ÉáõË, ÝáÛ ÝÇëÏ ¹¿Ù ù»ñ ÝÇÝ

å³ Ñ³Í ÏþÁÉ É³ ÛÇÝ ë»õ ¹Ç Ù³ ÏÇ ÙÁ ï³Ï, áõñ Ï¿ ÙÇ³ÛÝ ½áÛ· ÙÁ

³ã ù»ñ Ïþ»ñ» õ¿ ÇÝ£ ²Ûë Ìá óÇ »ñÏ ñ³ óÇ Ý» ñÁ Ñ³ ñáõëï ¹³ ë³ -

Ï³ñ ·Ç ÏÁ å³ï Ï³ Ý¿ ÇÝ, áñáí Ñ» ï»õ ³Ý Ñ³ ßÇõ ÏÁ Í³Ë ë¿ ÇÝ£

Þ³μ³Ã »õ ÎÇñ³ÏÇ »ñ»ÏáÝ»ñÁ ³ÝáÝù ÏÁ É»óÝ¿ÇÝ §Þ³Õáõñ¦Ç

½áÛ· ëñ×³ ñ³Ý Ý» ñÁ, áõñ Ï» ñáõ Ëáõ ÙÇ ÁÝ Ã³ó ùÇÝ ÏÁ í³ Û» É¿ -

ÇÝ ÉÇ μ³ Ý³Ý »³Ý Ñéã³ Ï³ õáñ §Ø» ½¿¦Ý »õ ÏÇ ë³ Ù»ñÏ »ñ· -

ãáõÑÇÇ ÙÁ Ó³Û Ý¿Ý ³õ» ÉÇ Ù³ñ ÙÇ ÝÁ£ ²Û¹ »ñ» Ïá Ý» ñÁ, ëñ×³ñ³Ý

Ý» ñáõÝ Ùáõï ùÇÝ ÏþÁÝ Ï» ñ³Ï ó¿Ç Ñûñë, áñ ÏÁ í³ ×³ é¿ñ Çñ

ß³É³ÏÁ Ïñ³Í ëå³éáÕ³Ï³Ý ³é³ñÏ³Ý»ñ` §³ëýáõñ³ù Ã³Û-

»³ñ¦ Ï³Ýã»Éáí£ àõß ·Çß»ñÇÝ, ù³É»Éáí ïáõÝ ÏÁ í»ñ³ ¹³éÝ³-

ÛÇÝù íï³Ý ·¿ ½»ñÍ. ½» ÷Çõ éÁ ÏÁ ½á í³ó Ý¿ñ Ù»½£

³ Éáí Ùûñë »õ ùáÛ ñ» ñáõë, ³ÝáÝù ³Û¹ ù³Ý ³É Ñ³Ý ·Çëï ã¿ -

ÇÝ ÁÝ»ñ û¹³ ÷á Ëáõ Ã»³Ý »ñ»ù ³ÙÇë Ý» ñáõÝ ÁÝ Ã³ó ùÇÝ£

²ÝáÝù ÓÙñ³Ý å³ ß³ ñÁ ÏÁ å³ï ñ³ë ï¿ ÇÝ μ³ ñ» Ï³Ù Âá ñáë -

»³Ý ÁÝ ï³ ÝÇ ùÇÝ û· Ýáõ Ã»³Ùμ£ ØÇ Ý³ë Âá ñáë »³Ý ÑÝ³ Ï³ñ -

Ï³ï ¿ñ »õ Çñ ÏÝáç »õ Ù¿Ï Ñ³ ïÇÏ ïÕáõÝ Ñ»ï Ñ³ë ï³ï áõ³Í

¿ñ Ð³Ù Ù³ Ý³£ àõ Ý¿ñ å³ñ ï¿ ½áí ïáõÝ ÙÁ »õ ËÝÓá ñÇ ÁÝ ¹³ñ -

Ó³Ï å³ñ ï¿½ ÙÁ É»é Ý³ Ïá ÕÇÝ£ ²Ý ×³Ýãó áõ³Í ¿ñ ·Çõ ÕÇÝ Ù¿ç

§Ñ³ ×³³¦ ³Ýáõ Ýáí, ÇëÏ ïÕ³Ý ³É` Ø³ ñáõÝ ¿É ²ñ Ù³Ý Ù³Ï -

¹Çñáí£ Ð³ ×³³ ·ÇõÕÇ Ññ³å³ñ³Ï¿Ý ùÇã í³ñ áõÝ¿ñ Ë³ÝáõÃ

ÙÁ, áõñ Ïáõ ·³ ÛÇÝ ·Çõ Õ³ óÇ Ý» ñÁ Çñ»Ýó Ïû ßÇÏ Ý» ñÁ Ýá ñá ·»É

ï³Éáõ Ñ³Ù³ñ, Ï³Ù å³ñïÇ½å³ÝÇ Û³ïáõÏ ÏûßÇÏÝ»ñ ·Ý»Éáõ£

Âáé ÝÇ ÏÁ, ì³ Ñ¿Ý, Ï¿ ëûñ áõ³Ý ×³ ßÇ ¹³ ¹³ ñÇÝ ½ÇÝù ÏÁ ÷á -

Ë³ ñÇ Ý¿ñ »õ Ýá ñá ·áõ Ã»³Ý Ñ³ Ù³ñ ·³Ý Ó³Í ·áõ Ù³ñ Ý» ñ¿Ý

56

μ³ ÅÇÝ ÏÁ Ñ³ Ý¿ñ Ù»ñ ÍË» ÉÇù ·É³ ÝÇÏ Ý» ñÁ ·Ý» Éáõ Ñ³ Ù³ñ£

²Ù³ éÁ å³ ß³ñ Ïáõ ï³ Ï» Éáõ »Õ³ Ý³Ï ¿ñ£ Ø³Ûñë óá ñ»Ý ÏÁ

·Ý¿ñ, ÇÝã å¿ë Ý³ »õ §ùÇõ É¿Ï¦Ý» ñáí Ù³ ÍáõÝ£ øáÛ ñ» ñáõë û· -

Ýáõ Ã»³Ùμ »õ Âá ñáë »³Ý Ý» ñáõ Ï³ Ý³Ýó ³ç³Ï óáõ Ã»³Ùμ óá -

ñ»ÝÝ áõ Ù³ Íáõ ÝÁ Çñ³ ñáõ ÏÁ Ë³é Ý¿ñ »õ ÏÁ ëï³ Ý³ñ ëåÇ ï³Ï

Ë³é Ýáõñ¹ ÙÁ£ ø³ ÝÇ ÙÁ Ó»é ù» ñáí, ÏÇ Ý» ñÁ ³Û¹ Ë³é Ýáõñ ¹Á

Çñ»Ýó Ù³ï Ý» ñáí ë»Õ Ù» Éáí ÏÁ ëï³ Ý³ ÛÇÝ ÏÇ ë³ åÇÝ¹ Ïïáñ -

Ý»ñ, áñáÝù ÏÁ Ïñ¿ ÇÝ Ù³ï Ý³ Ñ»ï ù»ñ, ½áñë ÏÁ ÷é¿ ÇÝ ï³ ÝÇ -

ùÁ ï³ñ³Íáõ³Í ë³õ³ÝÝ»ñáõ íñ³Û, áñå¿ë½Ç ³ÝáÝù ãáñÝ³Ý£

²Ûë å³ï ñ³ëï áõ³ ÍÁ §Ã³ñ Ë³ Ý³¦Ý ¿ñ, áñáí ÓÙ» éÁ ³åáõñ

Ïþ»÷¿ñ Ù³Ûñë£ ºë ß³ï ÏÁ ëÇ ñ¿Ç ³Ûë Ë³é Ýáõñ ¹Á Çñ ÏÇ ë³ -

ãáñ íÇ ×³ ÏÇÝ Ù¿ç »õ Û³ ×³Ë ·³Õ ï³ ·á ÕÇ ÏÁ É³ ÷¿Ç ³Ý Ï¿£

§Â³ñ Ë³ Ý³¦Ç ÏáÕ ùÇÝ, Ù³Ûñë ÏÁ å³ï ñ³ë ï¿ñ Ý³ »õ

³Ýáõ ßÇ ï» ë³Ï Ý»ñ - ë»ñ Ï» õÇ ÉÇ, ¹»Õ ÓÇ, ËÝÓá ñÇ (»ñ Ïáõ ï» -

ë³Ï` Ïïáñ »õ §é»Ý ï¿¦ ù» ñÇ ã¿ ³Ý ó³Í)£ ²Ûë ³Ýáõß Ý»ñÝ ³É

ÓÙ»é áõ³Û å³ï ñ³ë ïáõ ÃÇõÝ ¿ÇÝ£ Ð³ Ï³ é³Ï Ýå³ ñ³ í³ ×³ -

é³ïáõÝ ÙÁ áõÝ»Ý³ÉÝáõë, Ù»Ýù ïáõ ÷Ç ³ÝáõßÝ»ñ ã¿ÇÝù ëå³é»ñ,

³ÛÉ Ïþáõ ï¿ ÇÝù Ùûñë Ó»é ùáí å³ï ñ³ëï áõ³Í ³Ýáõß-

Ý» ñÁ, áñáÝó, »÷» É¿ ³é³ç, ÏÇñ ÏÁ Ë³é Ý¿ñ Ù³Ûñë »õ Ù¿Ï ûñ

ëå³ ë» É¿ »ïù Ïþ»÷¿ñ£

²ß Ý³Ý, »ñμ §û¹» ñÁ å³ Õ¿ ÇÝ¦, ä¿Û ñáõÃ ÏþÇç Ý¿ ÇÝù Ù»ñ ³Ý -

Ïá ÕÇÝ Ý» ñÁ, Ï³Ñ-Ï³ ñ³ ëÇ Ý» ñÁ »õ ÓÙ»é áõ³Ý å³ ß³ ñÁ μ»éóÁ -

Ý»Éáí ÷áË³¹ñ³Ï³éùÇÝ ï³ÝÇùÁ£ ²Ù³éáõ³Ý §Ñ³Ý ·Çëï¦¿Ý

»ïù, Ù³Ûñë ÏÁ ÑÇõ³Ý ¹³ Ý³ñ »õ ³Ù μáÕç ÓÙ» éÁ ³Ý Ïá ÕÇ ÝÁ

Ïþ³Ý óÁ Ý¿ñ£ â¿ ÇÝù ·Ç ï»ñ ³Ýáñ ÑÇõ³Ý ¹áõ Ã»³Ý å³ï ×³ éÁ£

ÆÝ ãá±õ å¿ïù ¿ñ áñ ÑÇõ³Ý ¹³ Ý³ñ. ÙÇ Ã¿ ³Ù³ éÁ ãÏ³½ ¹áõñ -

õ» ó³±õ… î³ ñÇ Ý»ñ ï» õ»ó ³Ûë í³ ï³ éáÕç íÇ ×³ ÏÁ£ Ø³ë Ý³ -

·¿ï μÅÇß ÏÇ ÙÁ ¹Ç Ù» óÇÝù, Ç Û³Ûï »Ï³õ, áñ Ù³Ûñë ÏÁ

ï³ é³ å¿ñ Ûû ¹³ ó³ õ¿, ½áñ ëá íá ñ³ Ï³Ý ¹» Õ» ñÁ ã¿ ÇÝ μáõ Å»ñ£

àõë ïÇ Ñ³ñÏ »Õ³õ ³Ýáñ ï³É §ùáñ ÃÇ ½áÝ¦, áñ §Ù» é» ÉÁ

Ïþ³éáÕ ç³ó Ý¿¦£ ²ñ ¹³ ñ»õ, Ùûñë Ûû ¹³ ó³ õ» ñÁ Ñ» ï» õ³Ýù ¿ÇÝ

Ð³ÙÙ³Ý³ÛÇ ËáÝ³õ »õ ÙÇßï Ùßáõßáï û¹ÇÝ, áñáõÝ ³Ý ·Çï³Ï-

57

ó³ μ³ñ »Ý Ã³ñÏ áõ» ó³õ Ù³Ûñë ³Ù μáÕç ùë³Ý ï³ ñÇ£ Çõ ÕÁ

÷á ëÇ ÙÁ Ù¿ç ·ïÝáõ» ÉáõÝ å³ï ×³ éáí, ·ñ» Ã¿ ³Ù¿Ý ûñ ËÇï

Ùßáõß ÙÁ ÏÁ å³ ï¿ñ ÙÃÝá Éáñ ïÁ »õ ³ãù-³ã ùÇ ã¿ñ ï»ë Ý»ñ£ ²Û¹

Ùßáõ ßÁ ÏÁ Ã³ ÷³Ý ó¿ñ Ùûñë Ù³ñ ÙÇ ÝÇÝ Ù¿ç, ÏÁ Ñ³ë Ý¿ñ ÙÇÝ -

ã»õ ³Ýáñ áë Ïáñ Ý» ñáõÝ Íáõ ÍÁ »õ ³õ»ñ Ý»ñ ÏÁ ·áñ Í¿ñ£ ´³Ûó

Ïþ³Ý ·Ç ï³ Ý³ ÛÇÝù ³Ûë Çñá Õáõ ÃÇõÝÁ »õ ÏÁ ß³ ñáõ Ý³ Ï¿ ÇÝù

·Çõ Õ³· Ý³ óáõ Ã»³Ý »É É»É ÝáÛÝ í³Û ñÁ£

Ð³Ù Ù³ Ý³Ý Ñéã³ Ï³ õáñ ¿ Çñ Ï» é³ ëáí »õ… Ùßáõ ßáí£

²é³çÇÝÁ û·ï³Ï³ñ ¿, ÙÇÝã »ñÏñáñ ¹Á` íÝ³ë³Ï³ñ£ ºñμ ·Çïó³Ýù

Ùûñë ÑÇõ³Ý ¹áõ Ã»³Ý å³ï ×³ éÁ, ³É ¹³¹ ñ» ó³Ýù Ð³Ù -

Ù³ Ý³ »ñ Ã³ É¿£ 1974-ÇÝ »õ 1975-ÇÝ, »ñ Ïáõ ³Ù³é ØÁ Ã¿ÛÝ

·Çõ ÕÁ ÁÝï ñ» óÇÝù Çμ ñ»õ ³Ù³ ñ³ Ýáó, Çñ ãáñ û¹ÇÝ »õ ³ñ» õáï

ÏÉÇ Ù³ ÛÇÝ Ñ³ Ù³ñ£ Ø³Ûñë ß³ï û·ï áõ» ó³õ ³Ûë û¹³ ÷á Ëáõ -

Ã» Ý¿Ý, ³éáÕ ç³ Ï³Ý íÇ ×³ ÏÁ μ³ ñ» É³õ áõ» ó³õ »õ ÓÙ» éÁ ³Ý -

Ïá ÕÇ ÝÁ ã³Ý óáõó£ ²Û¹ Ãáõ³ Ï³ Ý¿Ý Û» ïáÛ, å³ ï» ñ³½ ÙÇ

å³ï ×³éáí ãÏñó³Ýù ·ÇõÕ »ÉÉ»É£ Ð»ï»õ³μ³ñ, Ù³Ûñë ½ñÏáõ»-

ó³õ ãáñ û¹¿Ý, μ³Ûó ³éáÕ çáõ ÃÇõÝÁ ãïáõ Å»ó, ù³ ÝÇ áñ ß³ ñáõ -

Ý³Ï Ïþ³éÝ¿ñ §ùáñÃÇ½áÝ¦ ¹»Õ³Ñ³ï»ñÁ£ Ø³ëÝ³ ·¿ï μÅÇßÏÁ

÷áñ Ó»ó ³Û¹ μáõ Åáõ ÙÁ ÷á Ë³ ñÇ Ý»É Ûû ¹³ ó³ õÇ Û³ ïáõÏ ¹» Õ³ -

Ñ³ï»ñáí áõ Ó³ËáÕ»ó³õ, áñáíÑ»ï»õ Ùûñë ûñÏ³ÝÇ½ÙÁ ãÑ³Ý-

¹áõñ Å»ó ³ÝáÝó£ ²Ý Áë³õ, Ã¿ ûñ ÙÁ ÑÇõ³Ý ¹Á ÏñÝ³ñ

Ù³Ñ³ùáõÝÇ ÙïÝ»É£ ²Û¹å¿ë ³É å³ï³Ñ»ó³õ. 1984-ÇÝ, ÜáÛ»Ùμ»ñ

25-ÇÝ, Ù³Ûñë ÝÝç»ó áõ »ñ»ù ûñ í»ñç Ñá ·ÇÝ ³õ³Ý ¹»ó£

Ð³Ý ·Çëï ³Ýáñ Ûá· Ý³ ï³Ýç Ù³ñ ÙÇ ÝÇÝ »õ Û³ õÇ ï» Ý³ Ï³Ý

Ï»³Ýù` ³Ýáñ Ñá·Ç ÇÝ£

58

§ÎÜÆ°Î, ²Úê îÔ²¸ äàÈÞàìÆÎ ¾¦

Ü³ Ë³ å¿ë Áë³Í »Ù, áñ Ú³ Ïáμ »Õ μ³Ûñë Ýå³ ñ³ í³ ×³é

¿ñ£ ²Ýáñ ëÝ³Ý Ïáõ Ã» Ý¿Ý »ïù, ½³ñ ÙÇÏë, áñ Ïûß Ï³ Ï³ ñáõ -

Ã»³Ý ³ñ Ñ»ë ï³ Ýáó ÙÁ áõ Ý¿ñ, Ëáñ Ñáõñ¹ ïáõ³õ, áñ ³Ý Ï³ -

åÇ ×³ Ï³ ñáõ ÃÇõÝ ëáñ íÇ »õ Çñ ³ñ ï³¹ ñ³Í Ïû ßÇÏ Ý» ñáõÝ

»ñ» ëÁ Ï³ ñ¿£ ºÕ μ³Ûñë ³Ý ë³ó ³Ýáñ å³ï áõ¿ ñÇÝ »õ »Õ³õ

§ë³ Û³ ×Á¦£ î³ ñÇ ÙÁ ×·Ý» É¿ »ïù, ³Ý í³ñ å»ï ¹³ñ Ó³õ »õ ³Ù -

μáÕçáõÃ»³Ùμ ÝáõÇñáõ»ó³õ ½³ñÙÇÏÇë Í³é³ÛáõÃ»³Ý£ ÆÝãÇ±

ÏÁ Í³ é³ Û¿ ³½ ·³ Ï³ Ýáõ ÃÇõÝÁ, »Ã¿ ³½ ·³ Ï³ ÝÁ ³ñÇõ Ý³ ÏÇ -

óÇÝ û· ï³ Ï³ñ åÇ ïÇ ãÁÉ É³Û£

ºÕ μ³Ûñë ½³ñ ÙÇ ÏÇë ³ñ Ñ»ë ï³ Ýá óÁ ãÑ³ë ï³ï áõ» ó³õ, ³ÛÉ

ÙÝ³ó ³Ý Ï³Ë »õ ³ñ Ñ»ë ïÁ ÏÇ ñ³ñ Ï»ó Çñ Ý³Ë ÏÇÝ Ýå³ ñ³ í³ -

×³ é³ ï³Ý Ù¿ç£ ²Û¹ Å³ Ù³ Ý³Ï, Ï³ åÇ ×³ Ï³ñ Ý» ñÁ ½áÛ ·Ç

·ÉáõË ÏÁ ·³Ý Ó¿ ÇÝ Çñ»Ýó ³ß Ë³ ï³ í³ñ ÓÁ£ Ü³ Û³Í ·áñ ÍÇÝ

¹Åáõ³ ñáõ Ã»³Ý Ï³Ù ¹Çõ ñáõ Ã»³Ý, ½áÛ ·Á áõ Ý¿ñ Ýáõ³½ Ï³Ù

³é³ õ»É ë³Ï ÙÁ. ¹Çõ ñÇ ÝÁ Ïþ³ñ Å¿ñ ùë³Ý ÑÇÝ· ¹³ Ñ» Ï³Ý,

¹Åáõ³ ñÁ` »ñ» ëáõÝ ÑÇÝ· Ï³Ù ù³ é³ ëáõÝ ¹³ Ñ» Ï³Ý£ Ü³ Ë³ -

å¿ë ½³ñ ÙÇÏë áõ ñÇß Ï³ åÇ ×³ Ï³ ñÇ Ïáõ ï³ñ ³ñ ¹³ñ ³ß Ë³ -

ï³ í³ñÓ ÙÁ, ù³ ÝÇ áñ »Ã¿ Ýáõ³½ í×³ ñ¿ñ, ³Ûë í»ñ çÇ ÝÁ

ÏñÝ³ñ ½ÇÝù Éù»É »õ áõ ñÇ ßÇÝ ·áñ ÍÁ Ï³ ñ»É£ ºÕ μûñë å³ ñ³ ·³ -

ÛÇÝ ½³ñÙÇÏë ³Ý³ñ ¹³ñ ·ïÝáõ»ó³õ. áõñÇßÇÝ ïáõ³Í ·áõÙ³ñ¿Ý

ï³ ëÁ ¹³ Ñ» Ï³Ý å³ Ï³ë í×³ ñ»ó »Õ μûñë£ ºÕ μ³Ûñë ³Ûë

³Ý³ñ ¹³ñáõÃ»³Ý ¹ÇÙ³ó ã¹Å·áÑ»ó³õ, ³ÛÉ ÝÏ³ïÇ ³é³Í ³½-

·³ Ï³ Ý³ Ï³Ý Ï³ åÁ ß³ ñáõ Ý³ Ï»ó Ï³ Ùû ñ¿Ý Çñ³ õ³½ñÏ áõÇÉ£

¼³ñ ÙÇÏë áõ ñÇß ÑÝ³ñù ÙÁ »õë ·ï³õ. ·áñ ÍÇ É³õ »Õ³ Ý³ ÏÇÝ,

³ÛëÇÝùÝ ïûÝ»ñáõ Ý³Ëûñ¿ÇÝ, ³Ý ·áñÍÁ ÏÇë»ó »õ ×³ñ»Éáí áõñÇß

Ï³ åÇ ×³ Ï³ñ ÙÁ »Õ μûñë ï³ ÉÇù ·áñ ÍÇÝ ù³ Ý³ ÏÁ Ýáõ³ ½» -

óáõó£ ²Ûë Ï³ óáõ Ã» Ý¿Ý ïáõ Å»ó »Õ μ³Ûñë. ³Ý É³õ »Õ³ Ý³ ÏÇÝ

ÏÁ ëå³ ë¿ñ, áñ å¿ë ½Ç ûñ ÝÇ μáõÝ ³ß Ë³ ï¿ñ »õ ß³ μ³ Ã³ Ï³Ý

ÝÏ³ ï³ é» ÉÇ éá ×ÇÏ ÙÁ áõ Ý» Ý³ñ, áñáí Ñ» ï»õ ï³ñ áõ³Ý ·ñ» -

Ã¿ Ï¿ë ÁÝ Ã³ó ùÇÝ Ïûß Ï³ Ï³ñ Ý» ñáõÝ ·áñ ÍÁ ÏÁ Ã» Ã»õ Ý³ñ,

59

§Ù» é³Í ë» ½áÝ¦ ÏÁ ïÇ ñ¿ñ »õ ³Ý ·áñ Íáõ ÃÇõÝÁ Í³Ûñ Ïþ³é Ý¿ñ£

¼³ñ ÙÇÏë ï³ ñÇ Ý»ñ ß³ ñáõ Ý³ Ï»ó Çñ ³Ûë ³Û å³ Ý» ÉÇ ·áñ Í» -

É³ á ×Á »Õ μûñë ÝÏ³ï Ù³Ùμ£ Ð³Ûñë ù³ ÝÇóë ³Ýáñ μá Õá ù»ó Çñ

í» ñ³ μ» ñáõ ÙÇÝ Ñ³ Ù³ñ, ÝÏ³ ï»É ï³ Éáí áñ Áñ³ ÍÁ ³Ý³ñ ¹³ -

ñáõ ÃÇõÝ ¿ñ£ ¼³ñ ÙÇÏë ³Ý¹ñ¹ áõ» ÉÇ ÙÝ³ó »õ å³ï ×³ é³ μ³ -

Ý»ó.

- àõ ñÇ ßÁ ÃáÕ ·ïÝ¿, »Ã¿ »ë Ù»é ÝÇÙ, Ñ»±ïë åÇ ïÇ Ù»é ÝÇ£

ê³ Ï³ÛÝ, áõ ñÇ ßÁ ·ïÝ» ÉÁ ¹Åáõ³ñ ¿ñ, ·áñ Í³ ï¿ ñ» ñÁ ã¿ ÇÝ

Ñ³ Ù³ñ Ó³ Ï»ñ Çñ»Ýó Ï³ åÇ ×³ Ï³ ñÁ Ý» Õ³ó Ý»É, í³Ë Ý³ Éáí áñ

³ÝáÝù ÏñÝ³Ý ½Ç ñ»Ýù Ù¿ç ï»Õ Ó·»É É³õ »Õ³ Ý³ ÏÇÝ£

Â¿ »õ ï³ Ï³ õÇÝ §ãû ×áõË¦ ¿Ç, ë³ Ï³ÛÝ ã¿Ç ÏñÝ³ñ Ñ³Ý ¹áõñ -

Å»É ½³ñ ÙÇ ÏÇë ·áñ Í³Í ³Ý³ñ ¹³ ñáõ Ã»³Ý£ ²Ý Çñ ËÙ³Í ûÕÇ -

ÇÝ ¹ñ³ ÙÁ »Õ μûñë ³ß Ë³ ï³Ý ù¿Ý ÏÁ Ñ³ Ý¿ñ. Ç±Ýã

³½ ·³ Ï³ Ýáõ ÃÇõÝ ¿ñ ³Ûë Ùû ï» óáõ ÙÁ£ Î¿ ëûñ ÙÁ, »ñμ ÏÁ ×³ -

ß¿ ÇÝù, Ñ» ï»õ »³É Ó» õáí ³ñ ï³ Û³Ûï áõ» ó³Û »Õ μûñë.

- ºÕ μ³Ûñ, ½³ñ ÙÇÏ ÝÇë ù»½ ÏÁ ß³ Ñ³ ·áñ Í¿ »õ ÏÁ ½ñÏ¿ ùáõ

³ñ ¹³ñ Çñ³ õáõÝ ù¿¹£ ÆÝ ãá±õ Ñ³ Ù³ñ ã»ë μá Õá ù»ñ »õ Çñ³ -

õáõÝù¹ ã»ë å³ßï å³ Ý»ñ£

ºÕ μ³Ûñë å³Ñ ÙÁ ë» õ» é»ó ½Çë »õ ËûëùÝ áõÕ Õ» Éáí Ùûñë`

Ãñù» ñ¿ Ýáí åáéÃ Ï³ó.

- ²õ ñ³ï, åáõ ûÕ ÉáõÝ åáÉ ßá íÇÏ ïÁñ (ÏÝÇÏ, ³Ûë ïÕ³¹

Ñ³ Ù³Û Ý³ í³ñ ¿)£

Æ¯Ýã ÑÇ ³ë Ã³ ÷áõ ÃÇõÝ£ ºë Ïþáõ ½¿Ç »Õ μ³Ûñë ½·³ë ïáõ -

Ã»³Ý Ññ³ õÇ ñ»É »õ ½ÇÝù ÙÕ»É, áñ å³ Ñ³Ý ç³ ï¿ñ ¹³é Ý³Û,

½ñÏ»³ ÉÇ íÇ ×³ Ï¿Ý ¹áõñë »É É¿, ½³ñ ÙÇ ÏÇë »ñ»ëÝ Ç í³ñ ³Õ³ -

Õ³ Ï¿ ³Ýáñ ·áñ Í³Í ³Ý³ñ ¹³ ñáõ ÃÇõÝÁ »õ í» ñ³ ïÇ ñ³ Ý³Û Çñ

áïÝ³ÏáËáõ³Í Çñ³õáõÝùÝ»ñáõÝ£ ºÕμ³Ûñë, ÷áË³Ý³Ï ëÇñï

³éÝ»Éáõ ÇÙ Ëûëù»ñ¿ë, ¹¿Ùë Ïþ»ÉÉ¿ñ »õ í³ËÝ³Éáí Ëûëù»ñ¿ë,

½Çë Ñ³ Ù³Û Ý³ í³ ñáõ Ã»³Ùμ Ïþ³Ù μ³ë ï³ Ý¿ñ£ ºë á°ã Ø³ñùë

Ï³ñ ¹³ ó»ñ ¿Ç »õ á°ã ÇëÏ ·³ Õ³ ÷³ñ áõ Ý¿Ç ³Ýáñ ·ñ³Í Ý» ñ¿Ý£

ØÇÝ ã»õ ³Û ëûñ ³É ã»Ù Ï³ñ ¹³ ó³Í Ñ³ Ù³Û Ý³ í³ ñáõ Ã»³Ý ï» -

ë³μ³ÝÇÝ §¸ñ³Ù³·ÉáõËÁ¦ ·áñÍÁ£ ²ñ ¹¿Ý Ï³ñ ¹³Éáõ Ï³ñÇùÝ

60

³É ã»Ù ½·³ ó³Í, ½Ç ³ã ù» ñáíë ï» ë³Í »Ù ¹ñ³ Ù³ ïÇ ñ³ Ï³Ý

¹ñáõ Ã»³Ý ·áñ Í³Í ïÝï» ë³ Ï³Ý ³õ»ñ Ý» ñÁ£

àñáß Å³ Ù³ Ý³Ï »ïù, »Õ μ³Ûñë í×é»ó ÇÝ ùÇß Ë³Ý ¹³é Ý³É

»õ Ïá ÏÇÏ ¹ñ³ Ù³· ÉáõË ÙÁ ·á Û³ó Ý» Éáí »ñ Ïáõ í³ñ å»ï ³ñ -

Ñ»ë ï³ õáñ Ý»ñ - Õ³Éý³ - μ» ñ³õ Ë³ Ýáõ ÃÁ, ½áñ Ïûß Ï³ Ï³ ñáõ -

Ã»³Ý ·áñ Í³ ï»ÕÇÇ í» ñ³ Í»ó£ ÆÝù ÏÁ Ï³ ñ¿ñ »ñ»ë Ý» ñÁ, ÇëÏ

³ñ Ñ»ë ï³ õáñ Ý» ñÁ ÏÁ Ï³ ï³ ñ¿ ÇÝ Ïûß Ï³ Ï³ ñáõ ÃÇõÝÁ£ àõ ñÇß

í³ñ å»ï Ý»ñ Ï³ ÛÇÝ Ã³ ÕÇÝ Ù¿ç, ³ÝáÝù ³É ·áñÍ áõ Ý¿ ÇÝ »õ

ßáõ ïáí ÏÁ ëå³ é¿ ÇÝ Çñ»Ýó ³ñ ï³¹ ñáõ ÃÇõÝÁ£ ì³ñ å» ïáõ -

Ã»³Ý Ñ³Ý·ñ áõ³ ÝÇÝ ³É Û³ çá Õáõ ÃÇõÝ ã·ï³õ »Õ μ³Ûñë£ Þ³ -

μ³Ã Ï¿ ëû ñ¿ í»ñç, ³Ý Çñ ³ñ ï³¹ ñ³Í Ïû ßÇÏ Ý» ñÁ ÏÁ ï³ Ý¿ñ

§êáõù ¿É-²ñ Ù³Ý¦ ×³Ýãó áõ³Í ßáõ Ï³Ý, áõñ í³ ×³ é³ Ï³Ý Ý»ñ

Ï³ ï³ ñ³Í ¿ÇÝ ³åëå ñ³Ý ùÁ£ ²ÝáÝó Ù¿ ·ÉË³ õá ñÁ. §Øáõ ÏÇ

ÑÇõ³Ý ¹áõÃÇõÝ¦ Ûáñçáñçáõ³Í ¾í¿ñ»ÏóÇÇÝ Ú³ñáõÃ ïÕ³Ý, ÏÁ

·Ý¿ñ »Õ μûñë ³ñ ï³¹ ñáõ ÃÇõÝÁ, μ³Ûó ³Ý Ï³Ý ËÇÏ ã¿ñ í×³ -

ñ»ñ, ³ÛÉ` §ù³Ùå Ç ³É¦áí, ³Û ëÇÝùÝ` í×³ ñ³ ·Ç ñáí, »õ ß³ μ³Ã

ÙÁ áõß Ãáõ³Ï³Ýáí£ Ð»ï»õ³μ³ñ, »Õμ³Ûñë Ó»éÝáõ³ÛÝ ÏÁ í»-

ñ³ ¹³é Ý³ñ ·áñ Í³ ï» ÕÇ »õ ³Ý»É Ï³ óáõ Ã»³Ý ÏÁ Ù³ïÝ áõ¿ñ.

å¿ïù ¿ñ áñ í×³ ñ¿ñ Çñ ·áñ Í³ õáñ Ý» ñáõÝ, ³é³Ýó ß³ μ³ Ã³ -

Ï³ ÝÇ ½³ ÝáÝù ïáõÝ ÕñÏ» ÉÁ ïÙ³ñ ¹Ç ³ñ³ñù ¿ñ£ Æ±Ýã ÁÝ»É£

Ü»Õ Ï³ óáõ Ã» Ý¿Ý ÷ñÏáõ» Éáõ Ñ³ Ù³ñ, »Õ μ³Ûñë ³Û¹ í×³ ñ³ -

·Ç ñÁ ÛÇ ëáõÝ, »ñ μ»ÙÝ ÝáÛ ÝÇëÏ Ñ³ ñÇõñ áë ÏÇ Ýáõ³ ½áí ÏÁ Í³ -

Ë¿ñ ßáõ Ï³ ÛÇ íñ³Û ·á Ûáõ ÃÇõÝ áõ Ý» óáÕ í³ß Ë³ éáõ Ý» ñáõÝ »õ

Çñ ·áñ Í³ õáñ Ý» ñÁ ÏÁ ·á Ñ³ó Ý¿ñ£ Î³ åÇ ×³ Ï³ ñáõ Ã»³Ý ßñç³ -

ÝÇÝ ³Ý ·á Ý¿ Çñ Ï³ ñ³Í »ñ»ë Ý» ñáõÝ ¹ñ³ ÙÁ ÏÁ ·³Ý Ó¿ñ, ÙÇÝã

ÑÇ Ù³, §í³ñ å» ïáõ ÃÇõÝ¦Ç ßñç³ ÝÇÝ ³Û¹ ¹ñ³ÙÝ ³É Ó»é ùÁ ã¿ñ

³Ýó Ý»ñ£

ºÕ μûñë Ñ³Ý ¹¿å ·áñÍ áõ³Í ³Ý³ñ ¹³ ñáõ ÃÇõÝÁ Ëá ñ³ å¿ë

ÏÁ óÝó¿ñ ½Çë, áñáí Ñ» ï»õ ï»ë Ý» Éáí ³Ýáñ Ûáõ ë³ Ñ³ï íÇ ×³ -

ÏÁ, ÏÁ ó³ õ¿Ç, ÏþÁÝ¹í ½¿Ç, μ³Ûó ÏÁ ÙÝ³ ÛÇ ³Ý ½ûñ£ ²ñ¹ »ûù

ÝÙ³Ý Ï³ óáõ Ã»³Ý ÙÁ Ù¿ç Ý³ ËÁÝï ñ» ÉÇ ã¿±ñ Ñ³ Ù³Û Ý³ í³ ñ³ -

Ï³Ý í³ñ ã³ Ï³ñ· ÙÁ, áñ ÏÁ Û³ñ ·¿ñ μ³ Ýáõá ñÇÝ Çñ³ õáõÝ ùÁ »õ

61

ÃáÛÉ ã¿ñ ï³ñ Ñ³ñë ï³ Ñ³ ñáõ ÃÇõÝ£ ÆÝ ãá±õ í³Ë Ý³É Ñ³ Ù³Û -

Ý³ í³ ñáõ Ã» Ý¿, ëÇ ñ» ÉÇ »Õ μ³Ûñë, »ñμ ³Ýáñ ßáõ ùÇÝ ï³Ï ¹áõÝ

ÏÁ ïÇ ñ³ Ý³ë ùáõ Çñ³ õáõÝù Ý» ñáõ¹ »õ ³Ý ËÇÕ× ½³ñ ÙÇÏ Ý» ñáõ

»õ Û³ ñáõÃ Ý» ñáõ ½á ÑÁ ã»ë ¹³é Ý³ñ…

62

§ÐàÆÜºðàô ´ÄÆÞÎ ÀÜºÜø øº¼, îÔ²ê¦

ø³ Ñ³ Ý³ Ûáõ ÃÇõÝÁ Ïá ãáõÙ ¿£

Îá ãáõÙ` Í³ é³ Û» Éáõ Ý³Ë ²ë ïáõ ÍáÛ, ³å³` »Ï» Õ»óÇ ÇÝ »õ

Ñ³ õ³ ï³ó »³É Ñ³ ë³ ñ³ Ïáõ Ã»³Ý£

²é³Ýó Ïá ãáõ ÙÇ Ïñû Ý³ õáñ ÙÁ Ó³ ËáÕ ÏÕ» ñ³ Ï³Ý ÙÁÝ ¿, áñ

ÏÁ ÝÙ³ ÝÇ çáõ ñ¿Ý ¹áõñë ÙÝ³ ó³Í Óáõ ÏÇÝ£

²Û¹ Ïá ãáõ ÙÁ ÏþÁÉ É³Û Ç ÍÝ¿, Ï³Ù Û³Ý Ï³ñ Í³ Ï³Ý Éáõ ë³ õá -

ñáõ Ùáí »õ Ï³Ù ³É ÏÁ Ï³½Ù áõÇ å³ ï³ÝÇÇ ÙÁ »Ï» Õ» óÇ Û³ ×³ -

Ë»Éáõ ï³ñÇÝ»ñáõÝ ÁÝÃ³óùÇÝ` Ñ»ï»õáÕáõÃ»³Ùμ ÅáÕáíñ ¹³å»ïáõÃ»Ý¿Ý

Ý»ñë ·áñÍáÕ ÏÕ»ñ³Ï³ÝÝ»ñáõ μ³ñÇ ûñÇÝ³ÏÇÝ£

²ñ ¹³ ñ»õ, ï»ë Ý» Éáí μ³ ñÇ ÑáíÇõÇÝ Ï»Ý ó³ ÕÁ, ¹åñá ó³ Ï³Ý

³ß³ Ï»ñï Ý»ñ Ïþáõ ½»Ý ÝÙ³ ÝÇÉ ³Ýáñ »õ Çñ»Ýó Ï»³Ý ùÁ ½á Ñ»É Ç

ëå³ë ²ë ïáõ ÍáÛ£ ²ÛÝ ³Ý Ñ³ ïÁ, áñ Ïá ãáõÙ ãáõ ÝÇ, ÃáÕ ã÷áñ -

Ó¿ ëù» Ù³ õáñ ÁÉ É³É, ³ÛÉ Çñ Ï»³Ý ùÁ ÃáÕ Û³ï Ï³ó Ý¿ Çñ ÁÝ ï³ -

ÝÇ ùÇÝ, ½áñ ÏÁ Ï³½ Ù¿ ³å³ ·³ ÛÇÝ »õ áñáõÝ ÏÁ ÝáõÇñ áõÇ

³Ù μáÕ çáõ Ã»³Ùμ£

Ø³ÝÏáõÃ»³Ýë »Ï»Õ»ó³ë¿ñ ¿Ç£ Ðûñë ¹³ëïÇ ³ñ³ÏáõÃÇõÝÁ

½Çë ÏÁ ÙÕ¿ñ ³Û¹ ×³Ùμ³Û¿Ý ÁÝÃ³Ý³Éáõ£ Ú³ ×³Ë, ÷áË³Ý³Ï

Ë³Õ³Éáõ, Å³Ù³Ý³Ïë ³Ýóáõó³Í »Ù »Ï»Õ»óÇÇÝ Ù¿ç£ Þ³åÇÏ

ÏÁ Ñ³·Ý¿Ç, å³ï³ñ³ ·ÇÝ ÏÁ ëå³ë³õáñ¿Ç »õ Ã³ÕáõÙÝ»ñáõÝ

ÙÇßï Ý»ñ Ï³Û ÏÁ ·ïÝáõ¿Ç áñ å¿ë Ùá Ù³ ÏÇñ Ï³Ù ³ñ³ ñá Õáõ -

Ã»³Ý Í³ é³ ÛáÕ£ Ð³Ûñë Ïþáõ ½¿ñ, áñ »ë í³ñ ¹³ å»ï ÁÉ É³Ù,

áõë ïÇ ³Ù¿Ý Ï»ñå ÏÁ ÷áñ Ó¿ñ ½Çë Ñ³ Ùá ½»É, áñ å¿ë ½Ç áñ ¹»· -

ñ»Ù ²ëïáõÍáÛ Í³é³ÛáõÃ»³Ý ³ëå³ñ¿½Á£ â»Ù ·Çï»ñ, ³Ý ÇÝãá±õ

³Ûë ù³Ý ÏÁ åÝ¹¿ñ Çñ ó³Ý Ïáõ Ã»³Ý íñ³Û »õ ÏÁ ç³ Ý³ñ ½Çë

Ñ³Ùá½»É£ ÜáÛÝ Ï³ñÍÇùÝ ³É áõÝ¿ñ ûñáõ³Ý ÅáÕáíñ ¹³å»ï »õ

Ø»ëñáå »³Ý í³ñÅ³ñ³ÝÇ ïÝûñ¿Ý í³ñ ¹³å»ïÁ` î¿ñ Ø»ëñáå

Â»ñ½ »³ ÝÁ£ ²Ù¿Ý ³Ý ·³Ù, áñ ß³ åÇÏ Ñ³· Ý» Éáõ Ïþ»ñ Ã³ ÛÇ,

³õ³Ý ¹³ ï³Ý Ù¿ç ³Ý ÇÝ ÍÇ ÏÁ Ñ³ñó Ý¿ñ, Ã¿ Ç°Ýã Ïþáõ ½¿Ç ÁÉ É³É£

§´ÅÇßÏ¦ ÏÁ å³ ï³ë Ë³ Ý¿ Ç£ §ºÏá°õñ, ù»½ Ñá ·Ç Ý» ñáõ μÅÇßÏ

ÁÝ»Ýù, ïÕ³°ë¦, ÏþÁë¿ñ Ååï³ ¹¿Ù »õ Ù»Õ ÙÇÏ Ó³Û Ýáí£

63

- Îá ãáõÙ ãáõ ÝÇÙ, í³ñ ¹³ å»ï, ÏþÁë¿Ç »õ Ïþ³õ»Éó Ý¿Ç, Ù»ñ

¹ñ³ óÇÝ áõÃ ïÕ³Û áõ ÝÇ, ³ÝáÝó Ù¿ Ù¿ ÏÁ ³é¿°ù í³ñ ¹³ å»ï£

Ð³ Ï³ é³Ï ÅËï³ Ï³Ý Ï»ó áõ³Í ùÇë, î¿ñ Ø»ë ñáå ã¿ñ Ññ³ -

Å³ ñ»ñ ½Çë Ñ³ Ùá ½» Éáõ Çñ ÷áñ Ó» ñ¿Ý »õ ³Ù¿Ý ³éÇ ÃÇ ÏÁ

ÏñÏÝ¿ñ Çñ ³é³ ç³ñ ÏÁ£ ä³ ï³ë Ë³Ýë ÙÇßï §á°ã¦ ÏþÁÉ É³ñ£

²Ù³é ÙÁ, Ñ³Ûñë å³ïñ áõ³ Ï» Éáí ÇÙ ÝÇ Ñ³ ñáõ ÃÇõÝë,

Íñ³· ñ»ó ½Çë ¼ÙÙ³é û¹³ ÷á Ëáõ Ã»³Ý ÕñÏ»É£ ²éÇ ÃÁ Û³ñ -

Ù³ñ ¿ñ. ëÏ³áõï Ý» ñÁ μ³ Ý³ Ïáõ ÙÇ åÇ ïÇ »É É¿ ÇÝ ÑáÝ£ êÏÇ½ μÁ

Ñ³ õ³ Ýáõ ÃÇõÝë ïáõÇ Ñûñë£ Ø³Ûñë, áñ ÏþÁÝ¹ ¹Ç Ù³ Ý³ñ ³Ýáñ

·³ Õ³ ÷³ ñÇÝ, Ñ³ Ï³ é³Ï Çñ Ï³Ù ùÇÝ, ×³Ùå ñáõÏë å³ï ñ³ë -

ï»ó£ ÎÇ ñ³ ÏÇ Ï¿ ëûñ ×³ ßÇ ¿ÇÝù£ â»Ù ·Ç ï»ñ ÇÝã å¿ë Ùûñ Ù¿ë

μ³ÅÝ áõ» Éáõ Ùï³ Íáõ ÙÁ ï³Ï Ýáõí ñ³Û Áñ³õ ½Çë. ë» Õ³ Ý¿Ý

»É³Û, μ³ñÓ ñ³ ó³Û ï³ ÝÇù »õ ëÏë³Û É³É£ àõ ß³ óáõÙë ÝÏ³ ï» -

Éáí, Ù³Ûñë »Ï³õ ·ï³õ ½Çë »õ Ñ³ñ óáõó É³ Éáõë å³ï ×³ éÁ£

ä³ ï³ë Ë³ Ý» óÇ, áñ ã¿Ç áõ ½»ñ ¼ÙÙ³é »ñ Ã³É »õ ¹³ õáí ÙÁ

í³ñ ¹³ å» ïáõ Ã»³Ý ¹ñáõÇÉ£ È³ Éáí ë»Ý »³Ï Ùï³Û »õ Ñûñë ÁëÇ,

Ã¿ ã¿Ç áõ ½»ñ ¼ÙÙ³é Ù»Ï ÝÇÉ£ Ð³Ûñë ½³Û ñ³ ó³õ »õ Û³Ý ¹Ç Ù³ -

Ý» Éáí ½Çë ß»ß ï»ó, áñ »ï ¹³ñÓ ãÏ³ñ »õ Ã¿ åÇ ïÇ »ñ Ã³ ÛÇ áõ -

½»Ù Ï³Ù ãáõ ½»Ù£ È³ óáõ ÏáÍ ³Ýû ·áõï »Õ³Ý. å¿ïù ¿ñ áñ

·áñ Í³¹ ñ¿Ç Ñûñë í×Ç éÁ£ ÆñÇ Ïáõ ÝÁ, Ñ³ Ï³ é³Ï Ï³Ù ùÇë, ³ñ -

óáõÝ ùáï ³ã ù» ñáí, ÷á Ë³¹ ñ³ Ï³éù μ³ñÓ ñ³ ó³Û ëÏ³áõï Ý» -

ñáõÝ Ñ»ï »õ Å³Ù ÙÁ í»ñç Ñ³ ë³Û ¼ÙÙ³é£ ²ÝáÝù É³ ñ» óÇÝ

íñ³Ý Ý» ñÁ »õ Ñ³ë ï³ï áõ» ó³Ý ³ÝáÝó Ù¿ç£ ÆÝ ÍÇ ³É ï»Õ ÙÁ

í» ñ³ å³ Ñ» óÇÝ íñ³ ÝÇ Ù¿ç£ ²Û¹ ·Ç ß»ñ, ÙÇÝ ã»õ ³é ïáõ ùáõÝ

ã» Ï³õ ³ã ù» ñáõë. ³Ý ¹³ ¹³ñ Ïáõ É³ ÛÇ »õ ù³ Õ³ù í» ñ³ ¹³é -

Ý³ Éáõ Û³Ý Ï»ñ·ë ÏÁ ÏñÏÝ¿Ç£ àõ ñÇß íï³Ý ·³ õáñ ¹¿åù ÙÁÝ ³É

³Ù ñ³ óáõó ½Çë ÇÙ áñá ßáõ ÙÇë Ù¿ç. ³Ý ¹³ ¹³ñ ÏÁ Ë³ÛÃ áõ¿Ç

³Ý³ ÝáõÝ ÙÇ ç³ï Ý» ñáõ ÏáÕ Ù¿, áñáÝù ÙÇ³ÛÝ íñ³ë ÏÁ ·ñá Ñ¿ -

ÇÝ, ÝÏ³ ïÇ ã³é Ý» Éáí íñ³ ÝÇÝ ÙÇõë μÝ³ ÏÇã Ý» ñÁ£ â»Ù ·Ç ï»ñ,

Ç°Ýãå¿ë ³é³õûï »Õ³õ£ ÜßÙ³ñ»Éáí ÇÙ íÇ ×³Ïë, μ³Ý³Ï³í³ÛñÇ

å³ ï³ë Ë³ Ý³ ïáõÝ áñá ß»ó ½Çë ïáõÝ ÕñÏ»É£ ²Û¹ Å³ Ù³ -

Ý³Ï Ð³Ûñ äû Õáë Ì. ìñ¹. ²ñÇë ·Ç ß»ñ Ý» ñÁ ¼ÙÙ³é ÏÁ μ³ñÓ-

64

ñ³ Ý³ñ, û¹³ ÷á Ëáõ Ã»³Ý Ñ³ Ù³ñ£ ²Ý Û³ÝÓÝ ³é³õ ½Çë

ÍÝáÕ ùÇë ï³ ÝÇÉ Çñ §È»Ýï éá íÁñ¦áí£ ºñμ Å³Ù ÙÁ í»ñç Ø³ -

ñ³ß ÷á Õá óÇ Ù»ñ Ýå³ ñ³ í³ ×³ é³ ï³Ý ³é ç»õ Ï³Ý· ³é³õ

ÇÝù Ý³ ß³ñ ÅÁ, »Õ μ³Ûñë ½³ñ Ù³Ý ùáí ë» õ» é»ó ½Çë »õ §Ç±Ýã

»Õ»ñ »ë¦ μ³ ó³ ·³Ý ã»ó£ ìñ³Û Ñ³ ë³õ Ù³Ûñë »õ ï»ë Ý» Éáí ¹¿Ù -

ùÇë íÇ ×³ ÏÁ, ½Çë ³Ý ÙÇ ç³ å¿ë ï³ ñ³õ îáùÃ. ²¹³ ÙÇÝ ¹³ñ -

Ù³ Ý³ ïáõ ÝÁ£ ²Ù μáÕç ¹¿Ùùë Í³ÍÏ áõ³Í ¿ñ Ï³ñ ÙÇñ å³ É³ñ-

Ý» ñáí, ½áñë ³Ý ¹³ ¹³ñ ÏÁ ù» ñ¿Ç »ÕáõÝ· Ý» ñáíë ³°É ³õ» ÉÇ

Í³Ý ñ³ó Ý» Éáí íÇ ×³Ïë£ ²Ë ï³ ×³ Ý³ ãáõ ÙÁ »Õ³õ ³ÛÝ, áñ Ãáõ -

Ý³ õáñ áõ³Í ¿Ç Ë³Û ÃáÕ ÙÇ ç³ï Ý» ñ¿Ý£ ´ÅÇß ÏÁ ù³ ÝÇ ÙÁ ûñ -

áõ³Û ¹³ñ Ù³ ÝáõÙ ïáõ³õ ÇÝ ÍÇ »õ ßÝáñ ÑÇõ ¹» Õ» ñáõÝ ¹¿Ùùë

í» ñ³· ï³õ Çñ μÝ³ Ï³ ÝáÝ »ñ» õáÛ ÃÁ£

²É ³ï Ï¿ »ïù, Ñ³Ûñë ½Çë ¼ÙÙ³é ÕñÏ» Éáõ Ùï³¹ ñáõ ÃÇõÝÁ

ã³ñ ï³ Û³Û ï»ó£ ºÕ³ ÍÁ Ó³ ËáÕ ÷áñÓ ÙÁÝ ¿ñ, ½áñ ³å ñ» ó³Û

Ï³Ù ù¿ë ³Ý Ï³Ë£ ´³Ûó î¿ñ Ø»ë ñáå ìñ¹. Â»ñ½ »³Ý ãÑñ³ Å³ -

ñ» ó³õ ½Çë §Ñá ·Ç Ý» ñáõ μÅÇßÏ¦ ÁÝ» Éáõ ·³ Õ³ ÷³ ñ¿Ý£ ²Ù¿Ý

³éÇ ÃÇ ³Ý ÏÁ ÏñÏÝ¿ñ Çñ ³é³ ç³ñ ÏÁ »õ ÏÁ ëï³ Ý³ñ Ù»ñ Åá -

Õ³ Ï³Ý å³ ï³ë Ë³Ýë£ ²Ýáñ í»ñ çÇÝ ÷áñ ÓÁ ³ÛÝ áõ³ Ù» Ý³Û ÝÇõ

åÇ ïÇ åë³Ï áõ¿ñ Û³ çá Õáõ Ã»³Ùμ, »Ã¿ Ý³ Ë³Ë Ý³ Ùáõ ÃÇõÝÁ

ãÙÇ ç³Ù ï¿ñ£ 1965-Ç ³ß Ý³Ý ³Ý ¹³ñÓ »³É ÇÝ ÍÇ ³é³ ç³ñ Ï»ó

í³ñ ¹³ å»ï ÁÉ É³É£ ºåÇë Ïá åáë ¿ñ »õ å³ïñ Ç ³ñ ù³ Ï³Ý ÁÝ¹ -

Ñ³ Ýáõñ ÷á Ë³ Ýáñ¹£ Æñ Ù¿ ËÝ¹ñ» óÇ, áñ ß³ μ³Ã ÙÁ Ùï³ Í»Ù

í»ñç Ý³ Ï³Ý å³ ï³ë Ë³Ý ï³ É¿ ³é³ç£ ºñ Ïáõ ß³μ ÃÇ Ï¿ ëû ñ¿

»ïù ÙÁ, ä³ïñ Ç ³ñ ù³ ñ³Ý Ý»ñ Ï³ Û³ ó³Û, ï»ë Ý» Éáõ ²ñ ÑÇ. » -

ñ³ å³Û Í³é î¿ ñÁ, ï³ Éáõ Ñ³ Ù³ñ ÇÙ ¹ñ³ Ï³Ý å³ ï³ë Ë³Ýë£

Øáõï ùÇÝ ÇÝ ÍÇ Áë áõ» ó³õ, áñ ·» ñ³ å³Û Í³ éÁ Ñ³Ý ·Çë ïÇ ¿£

§º±ñμ Ïþ³ñÃÝ Ý³Û¦, Ñ³ñ óáõ óÇ£

- Ðáë ã¿, ¼ÙÙ³é »É³Í ¿, ·³É ß³ μ³Ã Ïáõ ·³Û, å³ ï³ë Ë³ -

ÝÁ ëï³ ó³Û£

îáõÝ í» ñ³ ¹³ñ Ó³Û ßï³å£ Þ³ μ³Ã ÙÁ »ïù, »ñμ Ý»ñ Ï³ Û³ -

ó³Û ·» ñ³ å³Û Í³é îÇ ñáç, §Ç±Ýã ¿ å³ ï³ë Ë³Ý¹, ïÕ³°ë¦,

Ñ³ñ óáõó£ §ÄËï³ Ï³Ý ¿¦, å³ ï³ë Ë³ Ý» óÇ ³Ý í³ ñ³Ý£ ²Ûë

65

»Õ³õ Ù»ñ í»ñ çÇÝ ï» ë³Ï óáõ ÃÇõÝÁ£ » ñ³ å³Û Í³é îÇ ñáç

Ñ³Ý·ë ï³ »³Ý »ñ Ã³ ÉÁ ×³ Ï³ ï³· ñ³ Ï³Ý »Õ³õ ÇÝ ÍÇ Ñ³ Ù³ñ£

ºï ¹³ñÓ Ï³ ï³ ñ» óÇ ëË³É áñá ßáõ Ù¿ ÙÁ, áñáí Ñ» ï»õ í³ñ ¹³ -

å» ï³ Ï³Ý Ïá ãáõÙ ãáõ Ý¿Ç »ñ μ»ù »õ í³ñ ¹³ å»ï ÁÉ É³ Éáõ å³ -

ñ³ ·³ ÛÇÝ, åÇ ïÇ Ó³ Ëá Õ¿Ç ÇÙ ³é³ ù» Éáõ Ã»³Ýë Ù¿ç£

66

ØºÔ²¯Ú, î¾°ð

Ü³Ë³ÏñÃ³ñ³ÝÇ »ññáñ¹ ¹³ë³ñ³ÝÇë, ³éïáõ ÙÁ, íÉíÉáõÏ

Í³ ·» ó³õ ¹åñá ó¿Ý Ý»ñë£ àõ ëáõó ã³ Ï³Ý Ï³½ ÙÇ ³Ý ¹³Ù Ý» ñÁ

Çñ³ ñáõ ÏÁ ÷ë÷ë³ ÛÇÝ »õ ¹¿Ù ùÇ Ëá Åáé ³ñ ï³ Û³Û ïáõ Ã»³Ùμ

ÏÁ ëÏë¿ ÇÝ ¹³ ë³ õ³Ý ¹áõ ÃÇõÝÁ£ ²ÝáÝó Ù¿ ³Ù¿ Ý¿Ý ³õ» ÉÇ

íñ¹á í³Í »Õá ÕÁ äñÝ. Î³ ñ³ å»ï ÆÙ³ë ïáõÝ »³ÝÝ ¿ñ, áñ ÏÁ

Ñ³ É³ Í¿ñ ¹³ ëÁÝ Ï»ñ Ý» ñ¿ë ³Ù¿ Ý¿Ý ï³ ñ» óÁ` è³ý³ Û¿É ¼³ -

ÉÁÙ »³ ÝÁ£ §¸áõÝ »ë¦ ÏÁ ·á é³ñ ³Ý ÁÝÏ× áõ³Í ³ß³ Ï»ñ ïÇÝ£

§ºë ã»Ù, å³ ñáÝ¦, ÏÁ μá Õá ù¿ñ ³Ûë í»ñ çÇ ÝÁ£ ´³Ûó å³ ñá ÝÁ

³Ý¹ñ¹ áõ» ÉÇ ÏÁ ÙÝ³ñ »õ ÏÁ åÝ¹¿ñ. §øáõ ·Çñ¹ ¿¦£ Îþ³Ý ·Ç -

ï³Ý³ÛÇÝù »Õ»ÉáõÃÇõÝÁ »õ äñÝ. ÆÙ³ëïáõÝ »³ÝÇÝ çÕ³ ·³ñáõ-

Ã»³Ý ÏÁ í» ñ³· ñ¿ ÇÝù ³Ýáñ í» ñ³ μ» ñáõ ÙÁ£

Ú³ çáñ¹ ûñ, è³ý³ Û¿ ÉÇÝ ¹åñá ó¿Ý íï³ ñáõ Ù¿Ý »ïù, ÇÙ³ -

ó³Ýù å³ ï³ Ñ³ ÍÁ. ³ñ ï³ù Ýáó Ý» ñ¿Ý Ù¿ ÏáõÝ ¹áõ éÇÝ íñ³Û

·ñáõ³Í ¿ñ §²ÉÇÝ ÏÁ ….. ê³Ù áõ¿ ÉÁ¦ Ý³ Ë³ ¹³ ëáõ ÃÇõÝÁ£

ê³Ù áõ¿É »ñ Ïáõ ï³ ñÇ ³é³ç Å³ Ù³ Ý³Í í³ñ ¹³ å»ï ÙÁÝ ¿ñ,

ÇëÏ ²ÉÇÝ` ýñ³Ý ë» ñ¿ ÝÇ ¹³ ë³ ïáõ ûñÇ áñ ¹Á£

²Û¹ ûñ» ñáõÝ ß³ï ÷áùñ ¿Ç, Ï»³Ý ù¿Ý μ³Ý ã¿Ç Ñ³ëÏ Ý³ñ£

Ð» ï» õ³ μ³ñ ã¿Ç ³Ý¹ ñ³ ¹³é Ý³ñ Ï³ óáõ Ã»³Ý Í³Ý ñáõ Ã»³Ý£

²ãùë ·áó ¿ñ ï³ Ï³ õÇÝ£ ºñ Ïáõ ï³ ñÇ »ïù, ¹³ ëÁÝ Ï»ñë Ðñ³Û -

ñÁ ½³ÛÝ μ³ ó³õ ÇÝ ÍÇ Û³Ûï Ý» Éáí Ï»³Ý ùÇ ·³Õï ÝÇ ùÁ£

ê³Ù áõ¿É í³ñ ¹³ å»ï Ýá ñûÍ ÏÕ» ñ³ Ï³Ý ÙÁÝ ¿ñ, ·ñ³ õÇã

³ñ ï³ ùÇ Ýáí£ Àëï ¹åñá óÇÝ §ÑëÏáÕ¦ ³ã ù» ñáõÝ, ³Ý Ï»³Ý ùÁ

»õ ·» Õ»ó Ïáõ ÃÇõÝÁ ëÇ ñáÕ »õ ûÇ ñáñ¹ Ý» ñÁ Çñ ßáõñ çÁ ¹³ñÓ ÝáÕ

Ù¿ÏÝ ¿ñ£ Æñ å³ï ×³éáí, Ù»ñ ¹ñ³óÇ Ï»ñå³ë³í³ ×³é úÉÏ³-

ÛÇÝ ïáõÝÁ ³Ý³ÏÝÏ³É ³ÙáõëÝáõÃÇõÝ ÙÁ ï»ÕÇ áõÝ»ó³õ£ ²Ýáñ

³Õ çÇ ÏÁ áõ ëáõó ãáõ ÑÇ ¿ñ »õ î¿ñ ê³Ù áõ¿ ÉÇÝ Ñ»ï É³õ Û³ ñ³ μ» -

ñáõ ÃÇõÝ ÏÁ Ùß³ Ï¿ñ£ Ø³Ûñë úÉ Ï³ ÛÇÝ ¹Ç ï»É ïáõ³õ, áñ ³Ûë

Ñ³å ×»å ³Ùáõë Ýáõ ÃÇõÝÁ Çñ»Ýó ã×³Ýã ó³Í ïÕáõÝ Ñ»ï ÏñÝ³ñ

ÅËï³ Ï³Ý ³Ý¹ ñ³ ¹³ñÓ áõ Ý» Ý³É£

- îÇ ÏÇÝ ìÇù Ãáñ, ÁÝ ï³ ÝÇ ùÇë ³Ýáõ ÝÇÝ Ñ³ Ù³ñ ³Ûë å¿ë

67

³õ» ÉÇ É³õ ¿, å³ ï³ë Ë³ ÝÁ ëï³ ó³õ Ù³Ûñë£ Ð³ñ óÁ ÷³Ï áõ» -

ó³õ »õ ²ï ÉÇÝ Ð³ É¿å Ñ³ñë ·Ý³ó Ç Ñ³Ý·ë ïáõ ÃÇõÝ Çñ ÍÝáÕ -

ùÇÝ£ ´³Ûó î¿ñ ê³Ù áõ¿ ÉÇÝ ëËñ³ ·áñ Íáõ ÃÇõÝ Ý» ñÁ í»ñç

ã·ï³Ý, áñáíÑ»ï»õ ·áñÍÇ μ»ñáõÙáí ³Ý Û³ñ³ï»õ ß÷Ù³Ý Ù¿ç

¿ñ Ï³ Ý³Ýó Ñ»ï£ Äá Õá íáõñ ¹Á, áñ ³ãù áõ Ý¿ñ, ÏÁ ï»ë Ý¿ñ

³Ýáñ ë³Ý Ó³ñ Ó³ Ïáõ ÃÇõÝÁ »õ ÏÁ μ³Ù μ³ ë¿ñ.

- Ø»Ýù ³É Ù³ñ¹ »Ýù, Ù»Ýù ³É ÙÇ ë¿ »õ áë Ïá ñ¿ ßÇÝ áõ³Í »Ýù,

Ù»Ýù ³É ½·³ óáõÙ Ý»ñ áõ ÝÇÝù, ÏþÁÉ É³ñ ÏÕ» ñ³ Ï³ ÝÇÝ å³ ï³ë -

Ë³ ÝÁ£

Ü»ñ Ï³ ÛÇë áñ ù³°Ý ³É ³ÏÝ Û³Ûï, Ï³ñ· ÙÁ ÏÕ» ñ³ Ï³Ý Ý» ñáõ

ë³Û Ã³ ùáõÙ Ý» ñÁ Éáõé Ïþ³Ýó Ý¿ ÇÝ ³Ýó »³ ÉÇÝ, ù³ ÝÇ áñ ³ÝáÝù

½áõëå ÏþÁÉ É³ ÛÇÝ Ñ³Ý ñáõ Ã»³Ý Ù¿ç, ÙÇ³ÛÝ ë³ Ï³ õ³ ÃÇõ Ý»ñ

ï»Õ »³Ï ÏþÁÉ É³ ÛÇÝ ³ÝáÝó í³ñ ÙáõÝ ù¿Ý£ ê³ Ï³ÛÝ, Å³ Ù³ Ý³ ÏÇ

ÁÝ Ã³ó ùÇÝ, ³ÝáÝó Ï»Ý ó³ ÕÁ ¹³ñ Ó³õ ³Ù¿ ÝáõÝ ë» ÷³ Ï³ Ýáõ -

ÃÇõÝÁ »õ ·³Õï ÝÇù ãÙÝ³ó£ Ú³Ý ó³ õá ñÁ ³ñ¹ »ûù ³Û¹ ë³Û Ã³ -

ùáÕ ÏÕ» ñ³ Ï³Ý Ý»±ñÝ »Ý, ÙÇ³ÛÝ£ â³ ñáõ Ã»³Ý Ç±Ýã μ³ ÅÇÝ ÏÁ

í»ñóÝ»Ý ³ÝáÝó ßáõñç ¹³ñÓáÕ Ç·³Ï³Ý ë»éÇ Ý»ñÏ³Û³óáõóÇã-

Ý» ñÁ£ ø³ ÝÇ ÙÁ ï³ ñÇ ³é³ç, Ññ³ å³ ñ³ ÏÇ íñ³Û, Éñ³ï áõ³ -

ÙÇ çáó Ý» ñáõ ·ÉË³ õáñ ÝÇõ ÃÁ Ñ³Ý ¹Ç ë³ ó³õ ³Ýó »³ ÉÇÝ

å³ï³Ñ³Í Ù³ÝÏ³åÕÍáõÃ»³Ý ¹¿åù»ñáõ ³Ý¹ñ³ ¹³ñÓÁ£ ²ñ-

¹³ ñ»õ, í³Ý ù» ñáõ »õ áñ μ³ Ýáó Ý» ñáõ Ù¿ç Çñ»Ýó Ï»³Ý ù¿Ý ÑáÝ

ßñç³Ý ÙÁ ³Ý óáõ ó³Í ³Ý Ñ³ï Ý»ñ, ã³ ÷³ Ñ³ë ï³ ñÇ ùÇ Ù¿ç Û³Ý -

Ï³ñÍ ù³Ý ¹» óÇÝ Ééáõ Ã»³Ý å³ ïÁ »õ ³Ù μ³ë ï³ Ý» óÇÝ ³Ýó

»³ ÉÇ Çñ»Ýó í³ñ ¹³ å»ï Ý» ñÁ ½Ç ñ»Ýù åÕÍ³Í ÁÉ É³ Éáõ

Û³Ý ó³Ý ùáí£ Ú³ï Ï³ å¿ë Ï³ñ· ÙÁ »õ ñá å³ Ï³Ý Éë³ ï» ëá Õ³ -

Ï³Ý ÙÇ çáó Ý»ñ ³ñ Ó³ ·³Ý ·» óÇÝ ³Û¹ §Ëáë ïá í³ Ýáõ ÃÇõÝ¦Ý» -

ñáõÝ »õ å³ßï å³Ý Ï³Ý· Ý» ó³Ý åÕÍáõ³Í »õ μéÝ³ μ³ñ áõ³Í

Ù³ ÝáõÏ Ý» ñáõÝ£ îÇ » ½» ñ³ Ï³Ý »Ï» Õ» óÇÝ ³Ý ßáõßï Ñ³ Ï³½ ¹»ó

³Ûë §ã³ ñ³ Ëû ëáõ ÃÇõÝ Ý»ñ¦áõÝ, ÁÝ ¹áõ Ý» Éáí Ñ³Ý ¹»ñÓ, áñ

»Õ³Í »Ý Ï³ñ· ÙÁ ë³Û Ã³ ùáõÙ Ý»ñ£ ºÃ¿ Ù³ñ ÙÇ ÝÇ ÙÁ Ù¿Ï ³Ý -

¹³ ÙÁ ÑÇõ³Ý¹ ¿, ë³ ãÇ° Ýß³ Ý³ Ï»ñ, áñ ³Ù μáÕç Ù³ñ ÙÇ ÝÁ ÑÇõ³Ý¹

¿, ³ÛÉ Ñ³ñÏ ¿ μáõ Å»É ÙÇ³ÛÝ ÑÇõ³Ý¹ ³Ý ¹³ ÙÁ »õ ³éáÕ -

68

çáõÃÇõÝÁ í»ñ³ ¹³ñÓÝ»É Ù³ñÙÇÝÇÝ£ ¸Åμ³Ëï³μ³ñ, »Ï»Õ»óÇ-

ÇÝ ¹¿Ù ³Ûë å³Û ù³ ñÁ ³ÛÝ ù³°Ý ëñ» ó³õ, áñ ëï³ ó³õ ó» Ë³ñ -

Ó³ Ïáõ ÙÇ Ñ³Ý ·³ Ù³Ýù£ ²Ý ßáõßï ã»Ù å³ßï å³ Ý»ñ Û³Ý ó³õáñ

Ý» ñÁ, μ³Ûó ã³ ÷³ ½³Ýó áõ³Í ÏÁ ¹³ ï»Ù Ï³ ï³ñ áõ³Í

³Ù μ³ë ï³ Ýáõ ÃÇõÝ Ý» ñÁ, áñáÝù ÉáÏ ½ñå³ñ ïáõ ÃÇõÝ »Ý£

Î³ë Ï³ Í¿ í»ñ ¿, áñ Ù» Õ³Ý ãáÕ Ïñû Ý³ õáñ Ý»ñ Ï³Ý μá Éáñ

»Ï» Õ» óÇ Ý» ñáõÝ Ù¿ç ³É£ Ð³ ë³ ñ³ Ïáõ Ã»³Ý Ù¿ç Ï³Ý Ñ³ õ³ -

ï³ó »³É Ý»ñ, áñáÝù ÏÁ ×³Ýã Ý³Ý ³õ» ï³ ñ³ Ý³ Ï³Ý áõÕÇ ¿Ý ß» -

Õ³Í ÏÕ» ñ³ Ï³Ý Ý»ñ£ ²ÝáÝù ÝáÛ ÝÇëÏ Ù» Õ³Ý ã³Í »Ý ï³ë Ý³μ³Ý

»³ ÛÇÝ ¹¿Ù »õ` ·áñ Í³Í Çñ»Ýó ù³ ñá½ Ý» ñáõÝ Ñ³ Ï³ é³Ï£

¼³ ÝáÝù ã»Ù ¹³ ï»ñ, ù³ ÝÇ áñ ¹³ ï» ÉÁ ÇÙ å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ -

ÃÇõÝÁ ã¿, ³ÛÉ` ²ë ïáõ ÍáÛ£ ê³ Ï³ÛÝ ã»Ù ó³Ý Ï³ñ, áñ ·³Û Ã³Ï -

Õáõ ÃÇõÝÁ ß³ ñáõ Ý³Ï áõÇ »õ »Ï» Õ»óÇ ¿Ý Ñ» é³ó Ý¿ Ñ³ õ³ï³ó

»³É Ý» ñÁ£ î³ ñÇ Ý»ñ ³é³ç, ·ñáõ Ã»³Ùμ ÙÁ ³é³ ç³ñ Ï» óÇ, áñ

Ïáõ ë³Ï ñû Ýáõ Ã»³Ý í»ñç ïñáõÇ ÷³ ÷³ ùáÕ Ý» ñáõÝ Ñ³ Ù³ñ »õ

ÏÕ» ñ³ Ï³Ý Ý» ñáõÝ ³ñ ïûÝ áõÇ ³Ùáõë Ý³ Ý³É£ Î³ Ãá ÕÇ Ï¿ »Ï» -

Õ» óÇÝ Ï³ñ· ÙÁ ¹³ õ³ Ý³Ýù Ý» ñáõ Ù¿ç áõ ÝÇ ³Ûë ¹ñáõ ÃÇõÝÁ£

²ÙáõëÝ³Ý³Éáí, ·³ÛÃ³ÏÕáõÃÇõÝ ë÷éáÕÝ»ñÁ ã»Ý Ù»Õ³Ýã»ñ,

³ÛÉ ²ë ïáõ ÍáÛ ûñÑ Ýáõ Ã»³Ùμ Ïþáõ Ý» Ý³Ý Ï»³Ý ùÇ ÁÝ Ï»ñ£

¸Åμ³Ë ï³ μ³ñ ³Ûë ³é³ ç³ñÏë ÝÏ³ ïÇ ã³éÝ áõ» ó³õ §Ø³ -

ëÇë¦Ç å³ ï³ë Ë³ Ý³ ïáõ ËÙμ³ ·Ç ñÇÝ ÏáÕ Ù¿ »õ Ûû¹ áõ³Íë

ÉáÛë ãï»ë³õ£ ²Ûëûñ, å³ñï³õáñ ãÁÉÉ³Éáí Ñ³Ù³ÛÝùÇ ÙÁ å³ßïûÝ³Ã»ñÃÇÝ

áõÕÕáõÃ»³Ý Ñ»ï»õ»Éáõ, ÏÁ ÏñÏÝ»Ù ³é³ç³ñÏë

ÇÙ Ñ³ ïá ñÇë Ù¿ç£ ²Ýó »³ ÉÇÝ, ÝáÛ ÝÇëÏ Ù»ñ Ñ³Û ñ³ å»ï Ý» ñÁ

Ïþ³Ùáõë Ý³ Ý³ ÛÇÝ£ ²ÛÅÙ, ÇÝ ãá±õ ãí» ñ³ ¹³é Ý³É ¹¿ åÇ ³Ýó »³É

»õ ÃáÛÉ ï³É ÷³ ÷³ ùáÕ Ý» ñáõÝ, áñ ÁÝ ï³ ÝÇù Ï³½ Ù»Ý »õ å³ -

ïáõáí ³å ñÇÝ Çñ»Ýó Ïñû Ý³ õá ñÇ Ï»³Ý ùÁ£ ²ß³ Ï»ñ ïáõ Ã»³Ý

ßñç³ÝÇë, Ñá ·»ÉáÛë ÏÕ»ñ³Ï³Ý ÙÁ, å³ßïå³Ý»ó ³ÛÝ ï»ë³Ï¿-

ïÁ, áñ ³Ùáõë Ý³ó »³É í³ñ ¹³ å» ïÁ ãÇ° ÏñÝ³ñ É³ õ³ å¿ë Ï³ -

ï³ ñ»É Çñ ÏñÏÝ³ ÏÇ å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÇõÝÁ, áñáí Ñ» ï»õ ÁÝ ï³-

ÝÇ ùÇ Ñá· áõ ÝÇ, ³å ñáõë ïÇ »õ ½³ õ³Ï ¹³ëï Ç ³ ñ³ Ï» Éáõ Ñá·

áõ ÝÇ£ àõë ïÇ, åÇ ïÇ ãÏ³ ñ» Ý³Û á°ã »Ï» Õ»óÇ ÇÝ »õ á°ã ³É ÁÝ ï³ -

69

ÝÇùÇÝ Í³é³Û»É É³õ³å¿ë, åÇïÇ Ã»ñ³Ý³Û »õ åÇïÇ ÁÉÉ³Û Ó³-

ËáÕ í³ñ ¹³ å»ï »õ Ó³ ËáÕ ³Ùáõ ëÇÝ£ â»Ù ·Ç ï»ñ, ³ñ¹ »ûù

³Ùáõë Ý³ó »³É í³ñ ¹³ å»ï Ý»ñ ÏÁ μ³Å Ý»±Ý ³Ûë Ï³ñ ÍÇ ùÁ…

Ð³ñÏ ¿ Ñ³ñó Ý»É ³ÝáÝó »õ Áëï ³ÛÝÙ ÁÝ ¹áõ ÝÇÉ Ï³Ù Ù»ñ Å»É

³é³ ç³ñÏë… êå³ ë» Éáí ³Û¹ Éáõ ë³ μ³ Ýáõ Ã»³Ý, Ù» Õ³Ý ãáÕ

í³ñ ¹³ å»ï Ý» ñáõÝ Ñ³ Ù³ñ ÏÁ Ñ³Û ó»Ù ²ë ïáõ ÍáÛ Ý» ñá Õ³ÙÁ -

ïáõ ÃÇõÝÁ »õ ·áñÍ áõ³Í ã³ ñÇ ùÇÝ Ñ³ Ù³ñ ÏþÁë»Ù. §Ø» Õ³¯Û,

î¿°ñ¦£

70

²è²æÆÜ Ð²Ôàð¸àôÂÆôÜê

Î³ Ãá ÕÇ Ï¿ í³ñ Å³ ñ³Ý Ý» ñáõ ùñÇë ïá Ý¿ ³ Ï³Ý ÏñÃáõ Ã»³Ý

·ÉË³ õáñ Ñ³Ý·ñ áõ³Ý Ý» ñ¿Ý Ù¿ÏÝ ¿ Ñ³ Õáñ ¹áõ Ã»³Ý ïáõ ãáõ -

ÃÇõÝÁ£ ²Ù¿Ý Ù³Ýã Ï³Ù ³Õ çÇÏ, áñ μá Éá ñ³Í ¿ ÇÝÁ ï³ ñÇ ùÁ,

ÍÝáÕ ùÇÝ Ñ³ õ³ Ýáõ Ã»³Ùμ ÏÁ Ñ» ï» õÇ ¹åñá ó¿Ý Ý»ñë Ï³ ï³ -

ñáõáÕ Û³ ïáõÏ ¹³ ë³ õ³Ý ¹áõ Ã»³Ý ÙÁ, áñáõÝ ³õ³ñ ïÇÝ ³Ý Çñ

Ï»³Ý ùÇÝ Ù¿ç ³é³ çÇÝ ³Ý ·³ÙÝ ÁÉ É³ Éáí ÏÁ ×³ ß³ Ï¿ î»³éÝ Ù» -

ñáÛ ÚÇ ëáõ ëÇ øñÇë ïá ëÇ Ù³ñ ÙÇ ÝÁ »õ ÏÁ ËÙ¿ ³ñÇõÝÁ£ ²éÇ -

Ã¿Ý û·ïáõ»Éáí, ÍÝáÕù ÏÁ ë³ñù»Ý Ñ³õ³ùáÛÃÝ»ñ, ³õ»ÉÇ ×Çß¹

åÇ ïÇ ÁÉ É³ñ Áë»É Ëñ³Ë ×³Ýù Ý»ñ, áñáÝù ³Ûë Ïñû Ý³ Ï³Ý »Õ» -

Éáõ Ã»³Ý ÇÙ³ë ïÁ Ïþ³Õ³ õ³ Õ»Ý, ½³ÛÝ í» ñ³ Í» Éáí Ñ³ ×áÛ ùÇ

Ñ³Ý ¹Ç åáõ ÙÇ ÙÁ£

²Ýó »³ ÉÇÝ, ÝÙ³Ý »ñ» õáÛÃ ÙÁ ã¿ñ å³ñ ½»ñ ³é³ çÇÝ Ñ³ Õáñ -

¹áõ ÃÇõÝ ³é Ý» ÉÁ. ³ÝÇ Ï³ ÅáõÅ Ï³É ³ñ³ ñá Õáõ ÃÇõÝ ÙÁÝ ¿ñ »õ

ÏÁ ½·» Ýáõñ ÙÇ³ÛÝ Ïñû Ý³ Ï³Ý Ýå³ ï³Ï£ Ü³Ë Ù³ Ýáõ ÏÁ ï³ë -

Ý»ñÏáõ ï³ñÇùÁ å¿ïù ¿ñ áñ Ã»õ³ÏáË³Í ÁÉÉ³ñ, áñå¿ë½Ç ³Ý

³ñÅ³Ý³Ý³ñ øñÇëïáëÇ Ù³ñÙÇÝÇÝ »õ ³ñ »³Ý£ ²å³, Ý³Ëáñ¹

Ï¿ë ·Ç ß» ñ¿Ý ÙÇÝ ã»õ Ñ³ Õáñ ¹áõ ÃÇõÝ ³é Ý» ÉÁ ³Ý å¿ïù ¿ñ áñ

³Ýû ÃÇ ÙÝ³ñ£ ²Ý ·³Ù ÙÁ áñ ³Ý Ñ³ Õáñ ¹áõ ÃÇõÝÝ ³é³õ, ³å³

Çñ³ õáõÝù Ïþáõ Ý» Ý³ñ »Ï» Õ»óÇ ÇÝ Ï³Ù ¹åñá óÇÝ ëñ³ ÑÇÝ Ù¿ç

Ý³ Ë³ ×³ ß» Éáõ Ïïáñ ÙÁ §ùñáõ³ ë³Ý¦ Ï³Ù ³Ýáñ ÝÙ³ ÝáÕ

ÏëÏáõÍ ÙÁ »õ ·³ õ³Ã ÙÁ åïÕ³ ÑÇõÃ£ ²Ûë ù³°Ý »õ í»ñç£ ÌÝáÕù

»õ ½³ õ³Ï ïáõÝ ÏÁ Ù»Ï Ý¿ ÇÝ »õ Ï»³Ý ùÁ ÏÁ ß³ ñáõ Ý³Ï áõ¿ñ£

ÀÝ ¹áõÝ áõ³Í ëá íá ñáõ ÃÇõÝ ¿, áñ ³é³ çÇÝ Ñ³ Õáñ ¹áõ Ã»³Ý

ëáõñμ »õ ³ÝÙ³Ñ å³ï³ñ³ ·Á Ù³ïáõó¿ μ³ñÓñ³ëïÇ ×³Ý ÏÕ»-

ñ³Ï³Ý ÙÁ` Í³Ûñ³ ·áÛÝ í³ñ ¹³å»ï Ï³Ù »åÇëÏáåáë, áñ §ûñõ³Ý¦

»õ Çñ»Ýó ³ñ³ñ ùÇÝ ÇÙ³ë ïÁ í»ñ ³é ÝáÕ ù³ ñá½ ÙÁ Ïáõ

ï³ñ Ù³ ÝáõÏ Ý» ñáõÝ, ÏÁ å½ïÇÏ Ý³ñ ³ÝáÝó å¿ë »õ ³ÝáÝó

É» ½áõáí ÏÁ Ëû ë¿ñ ³ÝáÝó Ñ»ï£

ºë ã»Ù ÛÇ ß»ñ, Ã¿ ù³ ÝÇ° ï³ ñ» Ï³Ý ¿Ç ³é³ çÇÝ Ñ³ Õáñ ¹áõ -

ÃÇõÝ ³é³Í ³ï»Ýë£ ²Û¹ á·» ßáõÝã ³ñ³ ñá Õáõ Ã» Ý¿Ý ÇÝ ÍÇ

71

ÙÝ³ ó³Í ¿ ï³ñ ï³Ù ÝÏ³ñ ÙÁ ÙÇ³ÛÝ, áñáõÝ Ù¿ç ëåÇ ï³ Ï³-

½ ·»ëï Ù³ ÝáõÏ ÙÁ íÏ³ Û³ ·Çñ ÙÁ Ó»é ùÇÝ (Ñ³ õ³ Ý³ μ³ñ ³Û¹

³ñ³ ñá Õáõ Ã»³Ý ÷³ë ïÁ) ÝÏ³ñ áõ³Í ¿ Çñ Ñû ñ» Ý³ Ï³Ý ï³Ý

ë» ÙÇÝ£ ê³ Ï³ÛÝ ³Û¹ »Õ» Éáõ Ã»³Ý Ï³å áõ³Í ¿ ³ÝáõÝ ÙÁ, ½áñ

»ñ μ»ù ã»Ù Ùáé Ý³ñ »õ ó³Û ëûñ ÇÝ ÍÇ Ñ³ Ù³ñ Ñå³ñ ïáõ Ã»³Ý

³éÇÃ ÙÁÝ ¿£ ²Û¹ ³Ýáõ ÝÇÝ ï¿ ñÁ »ñ ç³Ý Ï³ ÛÇ ß³ ï³Ï Î³ñ ïÇ -

Ý³É ñÇ ·áñ-ä»ï ñáë Äº. ²Õ³ ×³Ý »³Ý Î³ Ãá ÕÇ Ïáë ä³ïñ Ç -

³ñùÝ ¿, áñáõÝ Ó»é ù¿Ý ³é³Í »Ù ÇÙ Ñ³ Õáñ ¹áõ ÃÇõÝÁ£

ÆÝãåÇëÇ¯ μ³Ëï³õáñ »ñ»Ë³Û ÙÁ »Õ³Í »Ù ³ñÅ³Ý³Ý³Éáõ Ñ³-

Ù³ñ ³Û¹ ³é³ÝÓ Ý³ß Ýáñ Ñáõ ÙÇÝ£

1950-³Ï³Ý Ý» ñáõÝ, ã»Ù ·Ç ï»ñ ÇÝã Ñ³ñ óáí Ñ³Û Ï³ Ãá ÕÇ Ï¿

å³ïñ Ç ³ñ ù³ ñ³Ý μ³ñÓ ñ³ ó³Û Ñûñë Ó»é ù¿Ý μéÝ³Í£ ²é³Ýó

Å³ Ù³¹ ñáõ Ã»³Ý, Ñ³Ûñë áõ ½»ó ï»ë Ý»É Ðá ·» õáñ î¿ ñÁ£ ÆÙ³ -

Ý³ É¿ »ïù ³Ï Ý³ï Ñûñë ³Û óÁ, ³Ý ëÇ ñáí ÁÝ ¹³ é³ ç»ó ËÝ¹ñ³Ý -

ùÇÝ »õ Ù»½ ÁÝ ¹áõ Ý» ó³õ ¹³Ñ ÉÇ ×Á, Ð³Ûñ ê³ Ñ³Ï »åÇë Ïá åáë

Îá· »³ÝÇ Ý»ñÏ³ÛáõÃ»³Ý£ Ð³Ûñë Û³ÛïÝ»ó Çñ áõÝ»ó³Í ËÝ¹ÇñÁ,

áñáõÝ ßáõ ï³ ÷áÛÃ Éáõ ÍáõÙ ÙÁ ·ïÝ»É Ëáë ï³ ó³õ Î³ñ ïÇ -

Ý³ ÉÁ£ ø³ éáñ¹ Å³Ù áõ³Ý ï» ë³Ï óáõ Ã»³Ý ³õ³ñ ïÇÝ, Ðá ·»-

õáñ î¿ñÁ Ùï³õ Ñûñë Ã»õÁ »õ Îá· »³Ý »åÇëÏáåáëÇ ÁÝÏ»ñ³Ïóáõ

Ã»³Ùμ ½ÇÝù ÙÇÝ ã»õ ß¿Ý ùÇÝ ³ë ïÇ ×³Ý Ý» ñÁ Çç» óáõó£ Æ¯Ýã

Ñ³ Ù»ë ïáõ ÃÇõÝ Ù» Í³ñ Å¿ù ÝáõÇ ñ³ å» ïÇ ÙÁ ÏáÕ Ù¿` óáõ ó³ -

μ»ñ áõ³Í Çñ Ñû ïÇÝ Ù¿Ï Ëá Ý³ñÑ áã Ë³ ñÇÝ Ñ³Ý ¹¿å£

ÎÁ ÛÇß áõÇ Ý³ »õ, áñ 1952-Ç ²å ñÇÉ 29-ÇÝ ²Õ³ ×³Ý »³Ý Î³ -

Ãá ÕÇ Ïáë ä³ïñ Ç ³ñ ùÁ Ùû ï¿Ý Í³ Ýû Ã³ Ý³ Éáõ Ùï³¹ ñ³Ý ùáí,

ÏÁ ëÏëÇ ßñçÇÉ äáõñ× Ð³ Ùáõ ïÇ Ï³ Ãá ÕÇ Ï¿ ÁÝ ï³ ÝÇù Ý» ñáõÝ

Û³ñÏ»ñÁ£ Ø»Í Ù³Ûñë` ì³ñ ¹ÇÏ ²Ý³, ï»ëÝ»Éáí Ñáíáõ³å»ïÁ,

ëÏë³Í ¿ Çñ ëá íá ñ³ Ï³Ý ïñïáõÝ çÁ Ã³ ÷»É μ³Ù μ³ ë» Éáí Çñ

Ñ³ñ ëÁ, áñ Çñ»Ý É³õ ãÇ° Ý³ ÛÇñ »õ ½ÇÝù ÏÁ ½ñÏ¿ áõ ï» ÉÇ ù¿£

âÑ³ëÏÝ³Éáí Ãñù»ñ¿ÝÁ, ä³ïñÇ ³ñùÁ Çñ»Ý ÁÝÏ»ñ³ÏóáÕ í³ñ-

¹³ å» ïÇÝ ÏÁ Ñ³ñó Ý¿, Ã¿ ÇÝã ÏþÁë¿ Ù³ ÙÇ ÏÁ£ ì³ñ ¹³ å» ïÁ,

áñ Ãñù» ñ¿ ÝÇ Í³ ÝûÃ ¿, ï³ é³óÇ û ñ¿Ý ãÇ° Ã³ñ· Ù³ Ý»ñ Ù»Í

Ùûñë Ëû ë» ù» ñÁ, ³ÛÉ ³Õ³ õ³ Õ» Éáí ½³ ÝáÝù ÏÁ Éáõ ë³ μ³ Ý¿

72

ÝáõÇ ñ³ å» ïÁ ³éáÕ ç³ Ï³Ý Ñ³ñ ó» ñáõ ³Ï Ý³ñ Ï» Éáí£

Ð³Ûñë ²Õ³ ×³Ý »³Ý Ï³ñïÇÝ³ÉÇÝ ³Ûó»É»ó ù³ÝÇ ÙÁ ³Ý ·³Ù£

²Û¹ ³Ûó»ÉáõÃÇõÝÝ»ñ¿Ý Ù¿ÏáõÝ ÁÝÃ³óùÇÝ Ù»Í³ÝáõÝ ÏÕ»ñ³-

Ï³ÝÁ ³Ýáñ Ëáëï³ó³õ ÇÙ áõëáõÙÝ³éáõÃÇõÝë Ñá ·³É ÙÇÝã»õ

Ñ³ Ù³É ë³ ñ³ Ý³ Ï³Ý ÏñÃáõ ÃÇõÝ£ ø³ ÝÇ ÙÁ ï³ ñÇ Û» ïáÛ, Ïáã -

õ» Éáí ³õ» ÉÇ μ³ñÓñ å³ß ïûÝ Ý» ñáõ` Ý³Ë ÷áË Ý³ Ë³ ·³Ñ,

³å³ Ý³ Ë³ ·³Ñ Ð³ õ³ ïáÛ î³ ñ³Í Ù³Ý ê. Äá Õá íÇÝ, μ³½ -

Ù³½μ³ÕáõÃ»³Ý Ñ»ï»õ³Ýùáí Ï³ñïÇÝ³ÉÁ ëïÇåáõ»ó³õ Ññ³-

Å³ ñÇÉ å³ïñ Ç ³ñ ù³ Ï³Ý ³Ãá é¿Ý 1962-Ç ú·áë ïáë 23-ÇÝ »õ

í»ñçÝ³Ï³Ý³å¿ë Ñ³ëï³ïáõ»ó³õ ì³ïÇÏ³Ý, áõñ ÷áË³Ý³Ï

³å ñ» Éáõ Çñ»Ý ïñ³ Ù³¹ñ áõ³Í ßù»Õ ³å³ ñ³Ý ùÇÝ Ù¿ç, Ï³Ûù

Ñ³ë ï³ ï»ó È» õáÝ »³Ý í³ñ Å³ ñ³ ÝÁ£ Æñ μ³ ½áõÙ ×³Ù μáñ ¹áõ -

ÃÇõÝ Ý» ñ¿Ý Ù¿ ÏáõÝ ÁÝ Ã³ó ùÇÝ, ³Ý ¹³ ¹³ñ ³é³õ ä¿Û ñáõ ÃÇ

ÙÇ ç³½ ·³ ÛÇÝ û¹³ Ï³ Û³ ÝÁ, áõñ Ëáõé Ý» ñ³Ù μ³½ Ùáõ ÃÇõÝ ÙÁ

÷áõ Ã³ ó³Í ¿ñ ½ÇÝù áÕ çáõ Ý» Éáõ Ñ³ Ù³ñ£ ÐáÝ ¿Ç Ý³ »õ »ë Ñûñë

Ñ»ï£ ²éÇ Ã¿Ý û·ï áõ» Éáí, Ñ³Ûñë ³Ýáñ ÛÇ ß» óáõó Çñ ÇÝù Ýáõ -

ÃÇõÝÁ, ³õ»Éó Ý» Éáí` §Ðá ·» õáñ î¿ñ, ïÕ³ë ì³ Ñ¿Ý ¿¦£ ä³Ñ ÙÁ

Ù»½ ë» õ» é» É¿ »ïù, ³Ý Ëá Ý³ñ Ñ³ μ³ñ Ååï» ó³õ »õ §àõ ñ³Ë

»Ù ²μ ñ³ Ñ³Ù, ïÕ³ë¦, Áë³õ£

ºñÏ ñáñ ¹³ Ï³ ÝÇ áõ ëáõÙ Ý³ éáõ Ã»³Ý ë» ÙÇÝ, Ñ³Ûñë ÇÝ ÍÇ

å³ï áõÇ ñ»ó Î³ñ ïÇ Ý³ ÉÇÝ ·ñ»É ³Ý Ï¿ Ñ³Û ó» Éáõ Ñ³ Ù³ñ Ñá ·³É

ÏñÃ³ Ãá ß³Ïë£ ¸Åáõ³ ñáõ Ã»³Ùμ ·ñ» óÇ ËÝ¹ñ³ ·Çñë, áñáí -

Ñ» ï»õ ã¿Ç áõ ½»ñ ÇÙ Ù³Ý ñáõù Ñ³ ßÇõ Ý» ñáíë ³Ý Ñ³Ý·ë ï³ó Ý»É

»ñ μ»Ù ÝÇ ä³ïñ Ç ³ñ ùÁ£ Æñ μ³ ½áõÙ ½μ³ ÕáõÙ Ý» ñáõÝ Ù¿ç ½Ç±ë

åÇ ïÇ ÛÇ ß¿ñ£ ê³ Ï³ÛÝ Ù»Í »Õ³õ ½³ñ Ù³Ýùë, »ñμ Ø»ë ñáå

»åÇë Ïá åáë Â»ñ½ »³Ý ·ñ³Í Ý³ Ù³Ïë ÇÝ ÍÇ óáÛó ïáõ³õ »õ

Ëáë ï³ ó³õ Ç°Ýù Ñá ·³É ÏñÃáõ Ã»³Ý Í³Ë ë»ñë, Û³ÝÓ Ý³ éáõ -

ÃÇõÝ ÙÁ, ½áñ Ï³ñ ïÇ Ý³ ÉÇÝ ³é ç»õ ïáõ³Í ¿ñ£ ²Û ëáõ Ñ³Ý ¹»ñÓ

³Û¹ Û³ÝÓ Ý³ éáõ Ã»³Ý Ï³ ñÇ ùÁ ã½·³ óÇ, áñáí Ñ» ï»õ ØËÇ Ã³ -

ñ »³Ý í³ñ Å³ ñ³ ÝÇ ïÝû ñ¿ ÝÁ Ñ³Ûñ ú·áë ïÇ Ýáë ê» ùáõ É³ Ç°Ýù

³å³ Ñá í»ó »ñÏ ñáñ ¹³ Ï³ ÝÇ áõ ëáõÙ Ý³ éáõ ÃÇõÝë »õ Ñ³ Ù³É -

ë³ ñ³ ÝÇ ÏñÃ³ Ãá ß³Ïë ãÝãÇÝ ·áõ Ù³ñ ÙþÁÉ É³ Éáí, »ñÏ ñáñ¹

73

ï³ñÇ ¿Ý ëÏë»³É »ë ³ÝÓ Ý³ å¿ë Ñá ·³ óÇ` ³é³ õûï Ý» ñÁ áõ -

ëáõó ãáõ ÃÇõÝ ÁÝ» Éáí£

Î³ñ ïÇ Ý³É ²Õ³ ×³Ý »³ ÝÇ ï³ é³ å³ ÉÇó ÑÇõ³Ý ¹áõ Ã» Ý¿

í³Ë ×³ Ýáõ ÙÇÝ ·áÛ ÅÁ óÝó»ó ½Çë, »ñμ ½³ÛÝ ÇÙ³ ó³Û 1971-Ç Ø³ -

ÛÇ ëÇ 16-ÇÝ£ Î³ñ ïÇ Ý³ É¿Ý ÇÝ ÍÇ ÏÁ ÙÝ³Û ÛÇ ß³ ï³ ÏÁ Ååï³ ¹¿Ù

ÝáõÇ ñ³ å» ïÇ ÙÁ, áñ Ñ³ Ù³Ï Í³ é³ Ûáõ ÃÇõÝ »Õ³õ Ã¿° Çñ ³½ -

·ÇÝ, Ã¿° ïÇ » ½» ñ³ Ï³Ý »Ï» Õ»óÇ ÇÝ »õ Ã¿° Ñ³ Ù³ÛÝ Ù³ñ¹ Ïáõ -

Ã»³Ý, ³ÛÝ ù³°Ý áñ í»Ñ ¿ñ ³Ýáñ Ñá ·ÇÝ£

74

ÐðºÞî²ÎÀ

1962-ÇÝ Ð³½ÙÇ ¿Ç ìÇ »ÝÝ³Ï³Ý ØËÇÃ³ñ »³Ý »ñÏñáñ ¹³Ï³Ý

í³ñ Å³ ñ³ ÝÇ ïÝû ñ¿ ÝÁ Ð³Ûñ ú·áë ïÇ Ýáë í³ñ ¹³ å»ï ê» ùáõ -

É³ ÏÁ Ïáãáõ¿ñ£ Î³ñÙñ³ ¹¿Ù, Ï³åáÛï ³ãù»ñáí, ó³Ýó³é Ù³-

½» ñáí ÙÇ ç³ Ñ³ ë³Ï ³ÝÓ ÙÁÝ ¿ñ, áñáõÝ ¹¿Ù ù¿Ý ÏÁ óá É³ñ

³Ý Ù» Õáõ Ã»³Ý ÝßáÛÉ ÙÁ£ Ú» ï³ ·³ ÛÇÝ ÇÙ³ ó³Û, áñ ³Ý μÝÇÏ

ÑáõÝ ·³ ñ³ óÇ ¿ñ, áñ Ñ³ Ù³ß Ë³ñ Ñ³ ÛÇÝ »ñÏ ñáñ¹ å³ ï» ñ³½ -

ÙÇÝ ÙïÝ» Éáí ìÇ »Ý Ý³ ÛÇ ØËÇ Ã³ñ »³Ý Ñ³Û ñ» ñáõ í³Ý ùÁ ¹³ñ -

Ó³Í ¿ Ñ³Û ù³ Ñ³ Ý³Û£

¸³ ë³ õ³Ý ¹áõ Ã»³Ý ³é³ çÇÝ ûñÁ, Ï¿ ëûñ áõ³Û ½μû ë³Ý ùÇ

³õ³ñïÇÝ, »ñμ ¹³ë³ñ³Ý μ³ñÓñ³ó³Ýù, áõëáõóÇãÁ Å³Ù³Ý»ó.

Ð³Ûñ ú·áë ïÇ ÝáëÝ ¿ñ, áñ Ù» ½Ç ·ñ³ Ñ³ ßÇõ (algebra) åÇ ïÇ ¹³ -

ë³õ³Ý ¹¿ñ£ ¸³ë³ ·ÇñùÁ Ï³Ý³ã ÏáÕùáí Ñ³ëï³ ÷áñ Ñ³ïáñ

ÙÁÝ ¿ñ, áñáõÝ Ù¿ç ÏÁ ïá Õ³Ý ó¿ ÇÝ μ³ Ý³ Ó» õ»ñÝ áõ ÃÇõ» ñÁ »õ

½áñ ·áñÍ³Í»óÇÝù Û³çáñ ¹³μ³ñ »ñ»ù ï³ñÇ£ ²é³çÇÝ ³Ý ·³ÙÝ

¿ñ, áñ ÏÁ Ñ» ï» õ¿Ç ·ñ³ Ñ³ßÇõÇ ¹³ ëÇ ÙÁ£ àõ ëáõ óÇ ãÁ, ³é³Ýó

·Çñ ùÁ μ³ Ý³ Éáõ, ëÏë³õ Çñ μ³ ó³ï ñáõ Ã»³Ý£ Â¿ »õ ·Çñ ùÁ

ýñ³Ýë»ñ¿Ýáí ¿ñ, μ³Ûó ³Ý Çñ ¹³ë³õ³Ý ¹áõÃÇõÝÁ ÏþÁÝ¿ñ Ñ³-

Û»ñ¿Ýáí »õ ÷áË³Ý³Ï ·áñÍ³Í»Éáõ Ù³ëÝ³ ·Çï³Ï³Ý μ³é»ñÁ,

ûñÇÝ³ÏÝ»ñÁ Ù»½Ç Ïáõ ï³ñ Çõñ³Û³ïáõÏ Ó»õáí ÙÁ.

- Ìû° ïÕ³Û, ÑÇÝ· Ïáí ³é³ õ»É ÑÇÝ· ¿ß ï³ ëÁ Ïá±í Ïáõ ï³Û,

Ñ³ñó Ïáõ ï³ñ, ËûëùÝ áõÕ Õ» Éáí ³ß³ Ï»ñ ïÇÝ£

¸³ ë» ñáõ ÁÝ Ã³ó ùÇÝ, Ð³Ûñ ú·áë ïÇ Ýáë Ù»½ ÏþÁÝ ï» É³ó Ý¿ñ

Çñ ¹³ ë³ õ³Ý ¹³Í ÝÇõ ÃÇÝ£ Î³ ÛÇÝ Ý³Ë ·ÉË³ õáñ μ³ Ý³ Ó» õ» -

ñÁ, áñáÝù ·ñ³ Ñ³ßÇõÇ ÑÇÙ ùÁ ÏÁ Ï³½ Ù¿ ÇÝ »õ ½áñë å³ñ ï³ -

õáñ ¿ÇÝù ·áó ëáñ íÇÉ£ ²ÝáÝù ¿ÇÝ (a+b)2, (a-b)2 »õ (a+b)(a-b)

μ³ Ý³ Ó» õ» ñÁ£

- ºÃ¿ ·³Ý »õ Ó»½ ùáõ Ý¿Ý ³ñÃÝó Ý»Ý »õ Ñ³ñó Ý»Ý, Ã¿

³ÝáÝó Ù¿ ³Ù¿Ý Ù¿ ÏáõÝ ³ñ ¹ÇõÝ ùÁ Ç°Ýã ¿, ³Ý í³ ñ³Ý å¿ïù ¿

áñ ×Çß¹ å³ ï³ë Ë³ ÝÁ ï³ù, ÏÁ ÏñÏÝ¿ñ ³Ý Û³ ×³Ë£

Ð³Ûñ ú·áëïÇÝáëÇÝ ³Ûë å³ñ½ »õ Ñ³ëÏÝ³ÉÇ μ³ó³ïñ»Éáõ

75

Ó»õÁ ¹Çõñ³Ñ³Õáñ¹ ¿ñ Ù»½Ç£ ¸Åáõ³ñáõÃ»³Ý ã¿ÇÝù Ù³ïÝÁõ»ñ

»ñμ»ù »õ ËÝ¹ÇñÝ»ñÁ ÏÁ ÉáõÍ¿ÇÝù Ñ»½³ë³Ñûñ¿Ý, ·áÝ¿ ÇÙ

å³ñ³ ·³ÛÇë£ ´³Õ ¹³ï³Í »ñÏñ³ã³ ÷áõÃ»³Ý »ñÇï³ë³ñ¹ áõëáõóÇãÇÝ

³ÝÑ³ëÏÝ³ÉÇ μ³ó³ïñáõÃÇõÝÝ»ñáõÝ, í³ñ ¹³å»ïÇÝ

Ùûï»óáõÙÁ Çñ ³ÝÑ»ñù»ÉÇ û·ï³Ï³ñáõÃÇõÝÁ áõÝ¿ñ£ ²Ý ³Ýå³ëï³Ë³Ý

ã¿ñ ÃáÕáõñ Ñ³ñóáõÙ áõÕÕáÕ ³ß³Ï»ñïÁ, ÙÇßï

ÏÁ ·áÑ³óÝ¿ñ ½³ÛÝ Çñ Ñ³Ùá½Çã μ³é»ñáí, §Çßï¿ ³Ûëå¿ë ¿¦

ã¿ñ Áë»ñ, »ñμ Ù»ñ §ÇÝ ãá±õ¦Ý ÇÙ³ Ý³ñ, ÇÝã å¿ë áñ ÏþÁë¿ñ ³Ý ½û -

ñáõÃ»³Ý Ù³ïÝáõ³Í Ù»ñ »ñÏñ³ã³ ÷áõÃ»³Ý áõëáõóÇãÁ£

²Ù¿Ý ³é³ õûï, ¹³ ë³ ñ³Ý μ³ñÓ ñ³ Ý³ É¿ ³é³ç, ³õ³Ý ¹áõ -

ÃÇõÝ ¿ñ Ñ³ Ùû ñ¿Ý ³Õû Ã»É μ³ ÏÁ£ Ð³Ûñ ú·áë ïÇ Ýáë ÏÁ ëÏë¿ñ

§Ð³Ûñ Ø»ñ¦Á, áñáõÝ ÏÁ Û³ çáñ ¹¿ñ §àÕ çáÛÝ ù»½, Ø³ñ Ç ³Ù¦Á

»õ Ù»Ýù ³É ÙÇ ³ μ» ñ³Ý ÏÁ Ñ» ï» õ¿ ÇÝù ³Ýáñ£ Ü³ Ë³ å¿ë,

§êñμáõ ÑÇ Ø³ñ Ç ³Ù¦Ç Ù¿ç §³Õû Ã»³° í³ëÝ Ù»ñ¦ ÏþÁë¿ ÇÝù£

ØËÇ Ã³ñ »³Ý Ý» ñáõ å³ ñ³ ·³ ÛÇÝ, §³Õû Ã»³°¦ÇÝ ÷á Ë³ ñ¿Ý

ÁëÇÝù §μ³ ñ» Ëûë »³°¦, ÇÝã áñ ³õ» ÉÇ ×Çß¹ ¿£ ²ï Ï¿ Ç í»ñ, ÇÙ

³ÕûÃù Ý» ñáõë Ù¿ç áñ ¹»· ñ³Í »Ù »ñÏ ñáñ¹ ï³ ñ³ ½Á£ ºïÇÝ ùÇ

³ñÓ³ÏÙ³Ý Å³ÙáõÝ, ÝáÛÝå¿ë ³ÕûÃùáí ÏÁ ÷³Ï¿ÇÝù Ù»ñ ûñÁ£

Üñμ³Ýó ùÇÝ Ù¿ç Ï³ñ ·Ç »Ï³Í Ïþ³Õû Ã¿ ÇÝù Ð³Ûñ ú·áë ïÇ Ýá -

ëÇ ³é³ç Ýáñ ¹áõ Ã»³Ùμ, ³å³ ÷á Ë³¹ ñ³ Ï³éù ÏÁ μ³ñÓ ñ³ -

Ý³ ÛÇÝù, ïáõÝ Ù»Ï Ý» Éáõ Ñ³ Ù³ñ£

Ð³Ûñ ú·áë ïÇ Ýáë ÏÁ ¹³ ë³ õ³Ý ¹¿ñ Ý³ »õ ·»ñ Ù³ Ý» ñ¿Ý É» -

½áõ ÙÇç Ý³ Ï³ñ ·¿Ý í»ñ£ ìÇ ×³ Ï³ óáÛ óÇ Ù¿ç ÝÇß ãáõ Ý¿ ÇÝù ³Ûë

ÝÇõ ÃÇÝ Ñ³ Ù³ñ, áñ ëÇ ñá Õ³ Ï³Ý Ñ³Ý ·³ Ù³Ýù ÙÁ ÏÁ Ïñ¿ñ£ Þ³ -

μ³ ÃÁ »ñ Ïáõ å³Ñ áõ Ý¿ ÇÝù£ Â¿ »õ μá Éáñë ãïÇ ñ³ å» ï» óÇÝù

³Û¹ É»½ áõÇÝ, μ³Ûó Ù»ñ Ù¿ ç¿Ý ³μñÇ ¿ ÉÁ É³ õ³ å¿ë ëáñ í» ó³õ

½³ÛÝ »õ Ïñó³õ ×Çß¹ ³ñï³Û³ÛïáõÇÉ£ ºñÏñáñ ¹³Ï³ÝÇ ¹³ë³ñ³Ý

Ý» ñáõÝ ËáÛë ïáõÇ ·»ñ Ù³ Ý» ñ¿ ÝÇ å³ Ñ» ñ¿Ý, áñáí Ñ» ï»õ

ÃÇõ ñÇ Ù³ óáõ Ã»³Ý ÙÁ Ñ» ï» õ³Ý ùáí Û³ ñ³ μ» ñáõ ÃÇõÝ Ý»ñë É³õ

Ñáõ ÝÇ Ù¿ç ã¿ ÇÝ ïÝû ñ¿ ÝÇÝ Ñ»ï, áñ Ù¿ ÏÁ Ëáõ ë³ ÷¿Ç£ Æ°Ýù ³É

ÏÁ ÃáÛ É³ï ñ¿ñ ³Ûë ûñÇ Ý³ ½³Ý óáõ ÃÇõÝë »õ ã¿ñ Û³Ý ¹Ç Ù³ Ý»ñ

½Çë μ³ ó³ Ï³ Ûáõ Ã»³Ýë Ñ³ Ù³ñ£

76

Ð³Ûñ ú·áëïÇÝáëÇ μ³ñáõÃ»³Ý Ñ³Ù³ñ ¹³ëÁÝÏ»ñë` ìÇ ·¿-

ÝÁ ³Ýáñ ïáõ³õ Ññ»ß ï³Ï ³Ýáõ ÝÁ »õ ³Û Ýáõ Ñ» ï»õ Ù»Ýù ½ÇÝù

Ïá ã» óÇÝù ³Û¹ Ù³Ï ¹Ç ñáí£ Æë Ï³ å¿ë ß³ï μ³ ñÇ ¿ñ ³Ý »õ

ËëïáõÃÇõÝ ã¿ñ μ³Ý»óÝ»ñ£ ²é³çÇÝ ï³ñÇë, μ³ó³Ï³Û áõëáõóÇ

ãÇ ÙÁ å³ ÑáõÝ, ¹³ ëÁÝ Ï»ñ Ý» ñ¿ë ÙÇÝ ½³Û ñ³ óáõó ½Çë. çÕ³Û -

Ý³ ó³Û »õ åá é³ óÇ-Ï³Ý ã» óÇ çÉ³Ë ï³ õá ñÇ å¿ë£ Ú³Ý Ï³ñÍ

¹³ ë³ ñ³ ÝÇÝ ¹áõ éÁ μ³ó áõ» ó³õ. ë» ÙÇÝ Ï³Ý· Ý³Í ¿ñ Ðñ»ß -

ï³ ÏÁ, áñ ÷á Ë³ Ý³Ï ½Çë ë³ë ï» Éáõ, Ñ³Ý ¹³ñï áõ ÙáõÝç »Õ³ -

Ý³ Ïáí ÙÁ ½Çë ½·³ë ïáõ Ã»³Ý Ññ³ õÇ ñ»ó »õ Ñ» é³ ó³õ£

²Ùû Ã¿ë ·»ï ÝÇ ï³Ï ³Ý ó³Û£ àõ ñÇß ³é ïáõ ÙÁ, »ñμ ï³ë Ý» -

ñáñ¹ ¿ÇÝù, ¹³ñÓ »³É áõ ëáõ óÇ ãÇÝ μ³ ó³ Ï³ Ûáõ Ã» Ý¿Ý û·ï áõ» -

Éáí, ¹³ë³ñ³ÝÁ ³ñß³Ï³õ³ÝÇ í»ñ³Í»óÇÝù£ Ú³ÝÏ³ñÍ ¹áõéÁ

μéáõÝó ùÇ Ñ³ñ áõ³Í Ý» ñáí μ³ó áõ» ó³õ »õ »ñ Ïáõ Ã» õ»ñ í»ñ

μ³ñÓ ñ³ ó³Í §Ðáë øáÝ Ïû ã¿¦ μ³ñ Ïáõ ÃÇõÝÁ Éë» óÇÝù£ Ðñ»ß -

ï³ÏÝ ¿ñ, áñ Ù»ñ ³Õ Ùáõ Ï¿Ý ½³Û ñ³ ó³Í »Ï³Í ¿ñ Ù»½ ë³ë ï» -

Éáõ, áñáí Ñ» ï»õ ùá íÇ ¹³ ë³ ñ³Ý Ý» ñÁ ÏÁ Ë³Ý ·³ñ áõ¿ ÇÝ Ù»ñ

å³ñáí »õ ÃÙμÏ³Ñ³ñáõÃ»³Ùμ£ ¸áõéÁ ³Ùáõñ ÙÁ ·áóáõ»ó³õ

»õ Ù»Ýù Ù³ïÝ áõ» ó³Ýù ³Ý ß³ñ Åáõ Ã»³Ý£

êáíáñáõÃÇõÝ Áñ³Í ¿ÇÝù Ï¿ëûñÝ»ñÁ ¹åñáó¿Ý ¹áõñë ·³-

Éáõ »õ Ùûï³Éáõï ³Ýï³éÁ Ù»ÏÝ»Éáí, Ù»ñ ³Ïñ³ïÝ»ñÁ ÑáÝ áõï»Éáõ£

²Ýßáõßï ³ñïûÝáõÃ»³Ùμ ¹áõñë Ïþ»ÉÉ¿ÇÝù£ ´³Ûó Ù»ñ

μáõÝ Ýå³ ï³ ÏÁ ÙÇ³ÛÝ ×³ ß»É ã¿ñ, ³ÛÉ` ×³ ß¿Ý »ïù ÍËÇÏ ÙÁ í³ -

é»É »õ ÁÙμáßËÝ»É ³Ýáñ å³ñ ·»õ³Í §Ñ³ ×áÛù¦Á£ ²ÏÝ³ñÏ»Éáí

Ù»ñ Ï¿ëûñáõ³Ý μ³ó³Ï³ÛáõÃÇõÝÝ»ñáõÝ, Ðñ»ßï³ÏÁ Û³ÛïÝ»ó.

- Ç ï»Ù, ÇÝ ãá°õ ¹áõñë Ïþ»ñ Ã³ù, ÍË» Éáõ Ñ³ Ù³ñ£

´á Õá ù» óÇÝù ÇÝù Ý³ñ ¹³ ñ³ óáõ ÙÇ ¹Ç Ù» Éáí »õ ÅËï» óÇÝù

Ù»ñ ÍË» ÉÁ£ ´³Ûó Ù»ñ μá Õá ùÁ ÉëáÕ ³Ï³Ýç ã·ï³õ »õ ³Û Ýáõ Ñ» -

ï»õ Ù» ½Ç ³ñ ·ÇÉ áõ» ó³õ Ï¿ ëûñ Ý» ñÁ ¹åñá ó¿Ý ¹áõñë »É É»É£

1960-³Ï³Ý Ãáõ³ Ï³Ý Ý» ñáõÝ, ³ß³ Ï»ñ ï³ Ï³Ý ÙÇç-í³ñ Å³ -

ñ³ Ý³ ÛÇÝ Ó»é Ý³ñÏ ÙÁ Ï³ñ §øÇã ÙÁ ³Ù¿Ý μ³Ý¦ Ïáã áõ³Í,

áñáõÝ ÁÝ Ã³ó ùÇÝ, ½³ Ý³ ½³Ý í³ñ Å³ ñ³Ý Ý» ñ¿` Úá í³ ÏÇÙ »³Ý-

Ø³ ÝáõÏ »³Ý í³ñ Å³ ñ³ ÝÇ §³ Éáõëï ÎÇõÉ å»ÝÏ »³Ý¦ Ñ³Ý ¹Ç -

77

ë³ë ñ³Ñ Ñ³ Ù³ËÙμ áõ³Í ³ß³ Ï»ñï Ý»ñ ÏÁ Ù³ ïáõ ó¿ ÇÝ »ñ·,

Ýáõ³·, Ã³ï»ñ³Ï³Ý Ý»ñÏ³Û³óáõÙ »õ ³ÛÉ ·»Õ³ñáõ»ëï³Ï³Ý

Û³Ûï³ ·ÇñÝ»ñ£ ²Ûë Ó»éÝ³ñÏÁ Ï³½Ù³Ï»ñåáÕÁ ÛÇßáõ³Í í³ñ-

Å³ ñ³ ÝÇÝ ³ß³ Ï»ñ ïáõ ÃÇõÝÝ ¿ñ£ êá íá ñáõ ÃÇõÝ ¿ñ ³Û¹ Ó»é -

Ý³ñ ÏÇÝ Û³ çáñ¹ ûñÁ ¹åñá óÁ ÷³Ï å³ Ñ»É, áñ å¿ë ½Ç Ûá· Ý³Í

³ß³ Ï»ñï Ý» ñÁ Ñ³Ý·ë ï³ Ý³Ý£ î³ ñÇ ÙÁ, μ» Ï³ Ý» Éáí ³Ûë ëá -

íáñáõÃÇõÝÁ, Ð³Ûñ ú·áëïÇÝáë áñáß»ó ¹åñáóÁ μ³Ý³É£ Ø»Ýù`

ï³ë Ý» ñáñ ¹Ç »ûÃÝ ³ß³ Ï»ñï Ý»ñë, í×é» óÇÝù μ³ ó³ Ï³ ÛÇÉ »õ

Ù»ñ ûñÁ ³Ý óÁ Ý»É μÝáõ Ã»³Ý ·Çñ ÏÁ£ áñ Í³¹ ñ» óÇÝù Ù»ñ í×Ç -

éÁ£ ÄáõÝÇ¿ Ù»ÏÝ»ó³Ýù, ÑáÝÏ¿ ×áå³ÝáõÕÇáí Ð³ñÇë³ μ³ñÓñ³

ó³Ýù, åïï» ó³Ýù ³Ù μáÕç ûñÁ, ×³ ß³ ñ³Ý ÙÁ Ýëï³Ýù

×³ ß» Éáõ, ½áõ³ñ ×³ ó³Ýù »õ »ñ» ÏáÛ »³Ý, ³ñ Ó³Ï Ù³Ý Å³ ÙáõÝ

ïáõÝ í» ñ³ ¹³ñ Ó³Ýù£

Ú³ çáñ¹ ³é ïáõ, »ñμ ¹åñáó ·³ óÇÝù ¹éÝ» ñÁ ÷³Ï ·ï³Ýù

Ù»ñ ³é ç»õ. Ðñ»ß ï³ ÏÁ Ïþ³ñ ·Ç É¿ñ Ù» ½Ç Ý»ñë ÙïÝ»É »õ ÏÁ Ï³ -

Ë³ Ï³ Û¿ñ ù³ ÝÇ ÙÁ ûñ£ ´³Ûó ÷áË-ïÝû ñ¿Ý Ñûñ μ³ñ »³ ó³ Ï³ -

Ùáõ Ã»³Ùμ Ïñó³Ýù ¹åñáó Ùáõïù ·áñ Í»É »õ Ý»ñ Ï³ Û³ Ý³É

ïÝû ñ¿ ÝÇÝ£ ²Ý Ý³Ë Ù»½ ¹áõñë íï³ ñ»ó, ³å³` Éë» Éáí Ù»ñ

³Õ³ã³ÝùÁ, μ³ñ»Ñ³ ×»ó³õ Ù»½ ÙïÇÏ ÁÝ»É£ ²Ýáñ Û³ÛïÝ»óÇÝù,

áñ Ûá· Ýáõ Ã»³Ý å³ï ×³ éáí ãÏñó³Ýù »ñ¿Ï ¹åñáó ·³É »õ Ý» -

ñá Õáõ ÃÇõÝ ËÝ¹ñ» óÇÝù£ Ú³ÛÝ Å³Ù Ï³ ÏáõÕ Ý³ Éáí Ù»ñ Ðñ»ß -

ï³ ÏÁ Ù» ½Ç ¹Ç ï»É ïáõ³õ, áñ å¿ïù ¿ñ Çñ Ù¿ ³ñ ïû Ýáõ ÃÇõÝ

³é Ý»É.

- Ü³Ë ÏÁ Ù»ñ Å¿Ç, á°ã ÏþÁë¿Ç, Û» ïáÛ ÇÙ³ Ý³ Éáí Ó»ñ Ûá· Ýáõ -

ÃÇõÝÁ, ³Ûá° ÏþÁë¿Ç, »½ ñ³ Ï³ óáõó ³Ý£

¸³ñÓ »³É Ý»ñáÕáõÃÇõÝ ËÝ¹ñ»óÇÝù »õ Ëáëï³ó³Ýù Û³çáñ-

¹ÇÝ í³ñáõÇÉ Ù»½Ç å³ïáõÇñáõ³ÍÇÝ å¿ë£ ¸Åμ³Ëï³μ³ñ Û³çáñ¹

³Ý ·³Ù ã» Õ³õ, áñáí Ñ» ï»õ §øÇã ÙÁ ³Ù¿Ý μ³Ý¦Á

ãÏñÏÝáõ»ó³õ ³ß³Ï»ñïÝ»ñáõÝ ³ÝÏ³ñ ·áõÃ»³Ý å³ï ×³éáí£

ØËÇ Ã³ñ »³Ý í³ñ Å³ ñ³ ÝÇ Ù¿ç Ù»Í Ï³ ñ» õá ñáõ ÃÇõÝ ÏÁ

ïñáõ¿ñ ³ß³Ï»ñï³Ï³Ý ·»Õ³ñáõ»ëï³Ï³Ý Ó»éÝ³ñÏÝ»ñáõÝ£

îÝû ñ¿ Ýáõ ÃÇõÝÁ ÏÁ ù³ ç³ É» ñ¿ñ ½³ ÝáÝù£ Ú³ ×³Ë ³Û¹ Ó»é -

78

Ý³ñÏ Ý» ñÁ` Ã³ï ñáÝ, »ñ·, »ñ³Åß ïáõ ÃÇõÝ, ³ñ ï³ ë³ Ý³ Ï³Ý

ÙñóáõÙ, ÏÁ Ï³ï³ñáõ¿ÇÝ Ï¿ëûñáõ³Ý ¹³ ¹³ñÇÝ£ ´³Ûó Ù¿Ïáõ-

Ï¿ë Å³Ù Ýáó ¹³ ¹³ ñÁ ã¿ñ μ³ õ»ñ Ó»é Ý³ñ ÏÇÝ ÉñÇõ Ï³ ï³ ñáõ -

ÙÇÝ£ àõë ïÇ, Ñ³ñÏ ÏþÁÉ É³ñ Û³ ×³Ë ½á Ñ»É ¹³ ¹³ ñÇÝ Ñ» ï» õáÕ

¹³ë³å³ÑÁ£ Ø»Ýù áõñ³Ë ÏþÁÉÉ³ÛÇÝù ¹³ë ÙÁ §÷³ËóÝ»ÉÝáõë¦

Ñ³ Ù³ñ, ã¿ ÇÝù ³Ý¹ ñ³ ¹³é Ý³ñ Ù»ñ Ïá ñáõë ïÇÝ£ ²Ûë Ó»é -

Ý³ñÏ Ý» ñÁ ÏÁ å³ï ñ³ë ï¿ ÇÝ ÁÝ¹ Ñ³Ý ñ³ å¿ë ³õ³ñ ï³ Ï³Ý

¹³ë³ñ³ÝÇ ³ß³Ï»ñïÝ»ñÁ, áñáÝóÙ¿ ß³ï»ñ Û»ï³ ·³ÛÇÝ Ù»Ï-

Ý» ó³Ý Ù³Ûñ Ñ³Û ñ» ÝÇù »õ ÑáÝ ïÇ ñ³ ó³Ý μ» Ù³¹ ñáõ Ã»³Ý ³ñ -

õ»ë ïÇÝ£ îÝû ñ¿ÝÝ ³É Çñ Ï³ñ ·ÇÝ ÃáÛ É³ ïáõ ÏÁ ·ïÝáõ¿ñ »õ ÏÁ

μ³ ñ» Ñ³ ×¿ñ, áñ ³ß³ Ï»ñï Ý» ñÁ å³Ñ ÙÁ ÏáñëÝó Ý»Ý ³Ù μáÕ -

ç³ó Ý» Éáõ Ñ³ Ù³ñ Ï³ ï³ ñáõáÕ Ñ³Ý ¹Ç ëáõ ÃÇõÝÁ£ î³ ñÇÝ ³Ûë -

å¿ë Ïþ³õ³ñ ï¿ñ »õ ³ß³ Ï»ñï Ý» ñÁ, ·Ç ïáõ Ã»³Ý ÏáÕ ùÇÝ, ÏÁ

½³ñ ·³óÝ¿ÇÝ Ý³ »õ Çñ»Ýó ÓÇñù»ñÁ£ ´³Ûó ³Ûë ë³ÝÓ³ñÓ³Ïáõ-

ÃÇõÝÁ áõ Ý» ó³õ Çñ ³Ý³ ËáñÅ Ñ» ï» õ³Ý ùÁ. ï³ ñ» í»ñ çÇÝ,

³õ³ñï³Ï³ÝÇ ³ß³Ï»ñïÝ»ñÁ å³ù³ÉáñÇ³ÛÇ ùÝÝáõÃ»³Ý Ý»ñ-

Ï³ Û³ ó³Ý »õ ³ñ Ó³ Ý³· ñ» óÇÝ Ï³ ï³ñ »³É… Ó³ Ëá Õáõ ÃÇõÝ.

á°ã Ù¿Ï ³ß³ Ï»ñï Û³ çá Õ» ó³õ£ Ðñ»ß ï³ ÏÁ Û³Ý ó³Ý ùÁ í» ñ³· -

ñ»ó ·» Õ³ñ áõ»ë ï³ Ï³Ý Ó»é Ý³ñÏ Ý» ñáõÝ Å³ Ù³ í³ ×³ éáõ -

Ã»³Ý »õ ³Û Ýáõ Ñ» ï»õ ³ñ ·Ç É»ó ³ÝáÝó Ï³ ï³ ñáõ ÙÁ£ à°ã

³Õ³ ã³Ýù, »õ á°ã ËÝ¹ñ³Ýù Ïñó³Ý ïÝû ñ¿ ÝÇÝ í×Ç éÁ μ» Ï³ Ý»É.

³Ý ÙÝ³ó ³Ý¹ñ¹ áõ» ÉÇ »õ í»ñç Ý³ Ï³ Ý³ å¿ë ³ñ ·Ç É»ó ³ß³ -

Ï»ñï Ý» ñáõÝ å³Ñ ·áÕ Ý³É£ Ð» ï» õ³ μ³ñ, Ñ³ ½Çõ ½³Ý ·Á Ïáõ

ï³ñ, ¹³ ë³ ñ³Ý ÏÁ μ³ñÓ ñ³ Ý³ ÛÇÝù »õ ÏÁ Ñ» ï» õ¿ ÇÝù ¹³ ë³ -

õ³Ý ¹áõ Ã»³Ý£ àõë ïÇ Ðñ»ß ï³ ÏÁ ¹³ñ Ó³õ ë³ ï³ Ý³Û£

ØËÇÃ³ñ »³Ý ÙÇ ³μ³ÝáõÃÇõÝÁ Ïþ³ñï³¹ñ¿ñ á·»ÉÇó ³Ýáõß

ÁÙ å» ÉÇ ÙÁ` §ØËÇ Ã³ ñÇÝ¦ ³Ýáõ Ýáí£ øÇÙ ùÇ Ñ³ ×» ÉÇ ÁÙ å» ÉÇ

ÙÁÝ ¿ñ, å³ï ñ³ëï áõ³Í ½³ Ý³ ½³Ý μáÛ ë» ñáõ μ³ Õ³¹ ñáõ -

Ã»³Ùμ£ ²Ýáñ å³ï ñ³ë ïáõ Ã»³Ý ·³Õï ÝÇ ùÁ ÙÇ³ÛÝ Ð³Ûñ

ú·áëïÇÝáëÁ ·Çï¿ñ£ ²é³õûï ÙÁ ½ÇÝù ï»ë³Ýù Ï³Ý³ã ½·»ëïáí

»õ ÷áÕ Ï³ åáí, ³é³Ýó ëù»ÙÇ£ ¼³ñ Ù³ ó³Ýù, áñáí Ñ» ï»õ

³é³ çÇÝ ³Ý ·³ÙÝ ¿ñ, áñ ½ÇÝù ³Ûë ³ñ ï³ ùÇÝ »ñ» õáÛ Ãáí ÏÁ

79

ï»ë Ý¿ ÇÝù£ Ð³ñ óáõ óÇÝù å³ï ×³ éÁ ³Ûë ï³ ñ³ ½Ç ÷á ÷á Ëáõ -

Ã»³Ý£

- ìÇ »Ý Ý³ ÏÁ ×³Ù μáñ ¹»Ù, §ØËÇ Ã³ ñÇÝ¦ å³ï ñ³ë ï» Éáõ,

å³ ï³ë Ë³ ÝÁ ëï³ ó³Ýù£

ºñμ ¹Ç ï»É ïáõÇÝù, Ã¿ ÇÝ ãá°õ áõ ñÇ ßÇÝ ã¿ñ ÷á Ë³Ý ó»ñ ³Ûë

μ³ Õ³¹ ñáõ Ã»³Ý ·³Õï ÝÇ ùÁ, ã³ ñ³× ×Çáõ Ã»³Ùμ å³ ï³ë Ë³ -

Ý»ó.

- â»Ù ï³ñ, »ñμ å¿ïù ½·³Ý, ÃáÕ û¹³ Ý³ õÇ ïáÙëë ÕñÏ»Ý,

Ïþ»ñ Ã³Ù ÏÁ å³ï ñ³ë ï»Ù£

1970-³Ï³Ý Ý» ñáõÝ ëÏÇ½ μÁ, ØËÇ Ã³ñ »³Ý ØÇ ³ μ³ Ýáõ ÃÇõÝÁ

Ð³½ÙÇ ¿Ç ¹åñá óÇÝ ïÝû ñ¿ Ýáõ ÃÇõÝÁ Û³ÝÓ Ý»ó áõ ñÇß ÙÇ ³ μ³ -

ÝÇ ÙÁ »õ Ð³Ûñ ú·áë ïÇ Ýá ëÁ ìÇ »Ý Ý³ Ï³Ý ã»ó£ ²Û¹ ÷á ÷á Ëáõ -

ÃÇõÝÁ »Õ³õ ã³ ñ³ Õ¿ï, áñáí Ñ» ï»õ ³Û¹ ûñ áõÁ Ý¿ ëÏë³õ

¹åñáóÇÝ ³ÝÏáõÙÁ »õ Í³õ³É»ó³õ ï³ñáõ¿ ï³ñÇ£ Ú»ïáÛ å³ï»

ñ³½ÙÝ »Ï³õ ·áñ Í»É Çñ ³õ» ñÁ »õ ¹åñá óÁ ÏáñëÝ óáõó Çñ

å³ï Ï³ é» ÉÇ Ñ³Ý ·³ Ù³Ý ùÁ£

1990-³Ï³Ý Ý» ñáõÝ, Ð³Ûñ ú·áë ïÇ Ýáë ¹³ñÓ »³É Ï³Ýã áõ» -

ó³õ ïÝû ñ¿ Ýáõ Ã»³Ý å³ß ïû ÝÇÝ, ³Ûë ³Ý ·³Ù Èáë ²Ý ×» ÉÁ ëÇ

ØËÇ Ã³ñ »³Ý í³ñ Å³ ñ³ ÝÁ£ ²Ý ÙÇÝ ã»õ Ëáñ Í» ñáõ ÃÇõÝ Ó»éÝ -

Ñ³ ëû ñ¿Ý í³ ñ»ó ³Û¹ å³ß ïû ÝÁ Çñ ³Ý ËáÝç ³ß Ë³ ï³Ý ùáí£

î»Õ »³Ï ã»Ù, Ã¿ Ç°Ýã Û³ çá Õáõ ÃÇõÝ ³ñ Ó³ Ý³· ñ»ó ³Ý áíÏ Ç ³ -

Ýáë Ý» ñ¿Ý ³Ý ¹ÇÝ£ ØÇ³ÛÝ ÇÙ³ ó³Û, áñ ÙÇ ³ μ³ Ýáõ ÃÇõÝÁ Ïþáõ -

½¿ñ ÑáÝ ³É ¹åñá óÇÝ Ñá Õ³ Ù³ ëÁ Í³ Ë»É, μ³Ûó Ð³Ûñ

ú·áë ïÇ Ýáë ÏþÁÝ¹ ¹Ç Ù³ Ý³ñ ³Ûë áñá ßáõ ÙÇÝ »õ ÃáÛÉ ã¿ñ ï³ñ

³Ýáñ ·áñ Í³¹ ñáõ ÃÇõÝÁ£ ØÇ³ÛÝ Ð³Ûñ ú·áë ïÇ Ýá ëÇÝ Ù³ ÑÁ

»Ï³õ Çñ³ ·áñÍ»É ³Û¹ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý ¹åñáóÁ Í³Ë»Éáõ ³ÝÑ³ëÏÁ-

Ý³ ÉÇ áñá ßáõ ÙÁ£ ²ñ ¹³ ñ»õ, ³é çÇ ³Ù³é, ÇÝÝ ëáõÝ »ñ Ïáõ ï³ -

ñ» Ï³Ý Ñ³ ë³ ÏÇÝ, Ðñ»ß ï³ ÏÁ Ï»³Ý ù¿Ý μ³ÅÝ áõ» ó³õ, Ç

Ñ³Ý·ë ïáõ ÃÇõÝ Çñ ÙÇ ³ μ³ Ýáõ Ã»³Ý£

Ð³ Ï³ é³Ï »ñ μ»ÙÝ Çñ óáõ ó³ μ» ñ³Í Û³ Ù³ éáõ Ã»³Ý »õ Ï³ -

Ù³ Û³ Ï³Ý áñá ßáõÙ Ý» ñáõÝ, ÑáõÝ ·³ ñ³ óÇ Ð³Ûñ ú·áë ïÇ Ýá ëÁ

Ù» ½Ç Ñ³ Ù³ñ ³é Û³ õ¿ï ÏÁ ÙÝ³Û Ù»ñ μ³ ñÇ Ðñ»ß ï³ ÏÁ£

80

ÀÜ¸Ð²Üàôð ÐêÎÆâÀ

1962-Ç í» ñ³ Ùáõ ïÇÝ, ÇÝ ÍÇ å¿ë ØËÇ Ã³ñ »³Ý í³ñ Å³ ñ³Ý

»Ï³õ ÁÝ¹ Ñ³ Ýáõñ ÑëÏÇã ÙÁ` ²ÝÃ áõ³Ý Äáõ ñÇ ³ÝáõÝ Ïá ã»-

ó »³É£ îÝûñ¿Ý í³ñ ¹³å»ïÇÝ ËÝ¹ñ³Ýùáí ³Ý »ûÃÝ»ñáñ¹ ¹³ë³

ñ³ ÝÇÝ ïáõ³õ Ý³ »õ ³ß Ë³ñ Ñ³· ñáõ ÃÇõÝ, Ã¿ »õ Çñ Ù³ë-

Ý³ ·Ç ïáõ ÃÇõÝÁ ³Û¹ ã¿ñ£ Üá ñ» ÏÁ å³ Õ»ë ïÇÝ óÇ ¿ñ »õ

²Ù Ù³ Ý¿Ý Å³ Ù³ Ý³Í ¿ñ ÈÇ μ³ Ý³Ý£ ØÇ ç³ Ñ³ ë³Ï, ëåÇ ï³Ï

Ùáñ Ãáí, ÏÉáñ ¹¿Ù ùáí »õ ³é³ ç³ Ù³ ëÁ ×³ Õ³ï ·Éáõ Ëáí ³Ý -

Ñ³ï ÙÁÝ ¿ñ, áñáõÝ Ó»é ù¿Ý ³Ý å³ Ï³ë ¿ñ ·³ õ³ ½³ ÝÁ£ ²Ý É³õ

ÏÁ Ï³ï³ñ¿ñ ÁÝ¹Ñ³Ýáõñ ÑëÏÇãÇ å³ßïûÝÁ, μ³Ûó ³ßË³ñÑ³·-

ñáõ Ã»³Ý Ù¿ç ³Û¹ ù³Ý ³É ÷³Û ÉáõÝ ã¿ñ, áñáí Ñ» ï»õ μ³ ó³ï -

ñáõ Ã»³Ý ÷á Ë³ ñ¿Ý Ù» ½Ç ·Çñ ùÇÝ Ù¿ ç¿Ý ïá Õ»ñ ÁÝ¹· Í»É Ïáõ

ï³ñ, áñ å¿ë ½Ç ·áó ëáñ í¿ ÇÝù ÙÇ³ÛÝ ÁÝ¹·Í áõ³ ÍÁ£

äñÝ. Äáõ ñÇ ËÇëï ¿ñ, ³Ý Ï³ñ ·áõ ÃÇõÝ ã¿ñ ÃáÛ É³ï ñ»ñ »õ

Çñ Ññ³ Ù³ ÝÇÝ ã»Ý Ã³ñ ÏáõáÕ Ý»ñÝ áõ ûñÇ Ý³ ½³Ýó Ý» ñÁ ÏÁ

å³ï Å¿ñ ·³ õ³ ½³ ÝÇ Ñ³ñ áõ³Í Ý» ñáí, ·ñ» ÉÇù ïá Õ» ñáí »õ

§ñ¿ û Ã¿ û ÝÇõ¦áí£ ²Ù¿Ý ½μû ë³Ý ùÇ ³õ³ñ ïÇÝ, »ñμ ½³Ý ·Á

ÑÝã¿ñ, ³Ý ÏÁ ï»Õ³¹ñáõ¿ñ ³ëïÇ ×³ÝÝ»ñáõÝ íñ³Û, ³ß³Ï»ñï-

Ý» ñÁ å¿ïù ¿ñ áñ Ï³ñ ·Ç ß³ñ áõ¿ ÇÝ »õ Éé¿ ÇÝ£ ²Ý ÏÁ ½ÝÝ¿ñ

½³ÝáÝù »õ ËûëáÕÁ ÉéáõÃ»³Ý ÏÁ Ññ³õÇñ¿ñ Çñ μ³ñÏáõÃ»³Ùμ

»õ ·³ õ³ ½³ ÝÇ Ñ³ñ áõ³Í Ý» ñáí£

²é ïáõ ÙÁ, ³é³ çÇÝ ½μû ë³Ý ùÇ ³õ³ñ ïÇÝ, »ñμ ³Ý ÏÁ

·ïÝáõ¿ñ ë³Ý¹ Ë³·É ËÇÝ, ëå³ ë» Éáí áñ ³ß³ Ï»ñï Ý» ñÁ Ñ³Ý -

¹³ñ ï¿ ÇÝ »õ Ééáõ ÃÇõÝ å³ Ñ¿ ÇÝ, ã»Ù ·Ç ï»ñ Ç±Ýã å³ï ×³ éáí

³Ù μáÕç ³ß³ Ï»ñ ïáõ ÃÇõÝÁ ÙÇ ³ μ» ñ³Ý ëÏë³õ ³Õ³ Õ³ Ï»É »õ

ËÝ¹³É£ ²Ý ½áõëå ËÝ¹áõù ÙÁÝ ¿ñ, ³Ý Ï³ ë» ÉÇ »õ Ñ³ õ³ Ý³ μ³ñ

Ýáõ³ë ï³ óáõ óÇã` ÁÝ¹ Ñ³ Ýáõñ ÑëÏÇ ãÇÝ Ñ³ Ù³ñ£ ÐÇÝ· í³Ûñ-

Ï »³Ý ï»õ»ó ³Ûë ËÝ¹áõùÁ£ Æ í»ñçáÛ ³ß³Ï»ñïÝ»ñÁ ½·³ëï³ó³Ý

»õ ³Ý Ëûë μ³ñÓ ñ³ ó³Ý ¹³ ë³ ñ³Ý Ý» ñÁ£ äñÝ. Äáõ ñÇ á°ã

Ù¿Ï Ñ³ Ï³½ ¹» óáõ ÃÇõÝ óáõ ó³ μ» ñ»ó£ ¸³ ë³ ñ³Ý Ùï³Ýù »õ

¹³ ëÇ ëÏë³Ýù£

81

ä³Ñ ÙÁ »ïù, ¹³ ë³ ñ³ ÝÇÝ ¹áõ éÁ μ³ó áõ» ó³õ ³é³Ýó μ³Ë -

õ» Éáõ »õ Ù»ñ ¹¿Ù Ï³Ý· Ý» ó³õ ÑëÏÇ ãÁ, áñ ÝÏ³ ïÇ ã³é Ý» Éáí

¹³ ë³ ïáõÝ, Ëûë ùÁ Ù» ½Ç áõÕ Õ»ó, óáõó Ý» Éáí Ó»é ùÇ ·³ õ³ ½³ -

ÝÁ.

- Ü³ Û» ó¿°ù, Áë³õ, ÙÇÝ ã»õ Ó»ñ ¹³ ë³ ñ³ ÝÁ ³Ûë ³é³ñ Ï³Ý

·áñ Í³ Í» óÇ£ ´³Ûó ù³ ÝÇ áñ ¹áõù Ù»Í ¿ù, Ó»ñ å³ ñ³ ·³ ÛÇÝ

½³ÛÝ åÇ ïÇ ã·áñ Í³ Í»Ù, ³ÛÉ ÷á Ë³ ñ¿ ÝÁ »ñ Ïáõ Ñ³ ñÇõñ ïáÕ

å³ ïÇÅ Ïáõ ï³Ù, ½áñ ·ñ» É¿ »ïù í³ ÕÁ ÇÝ ÍÇ åÇ ïÇ ï³ù£

²Ý³ÏÝ Ï³ ÉÇ »Ï³Ýù. ÇÝ ãá±õ ³Ûë íñÇ Å³ éáõ ÃÇõÝÁ, Ù³ Ý³ -

õ³Ý¹ áñ Ù»Ýù Ñ³Ý ¹»ñÓ ¹³ ë³ ñ³ Ýáí ã¿ ÇÝù ËÝ¹³ ó³Í, ³ÛÉ`

ËÝ¹³ óáÕ Ý» ñÁ ½ëåáõ³ Íáõ Ã»³Ý Ññ³ õÇ ñ³Í£ ÐëÏÇ ãÁ Ù»Ï Ý» -

ó³õ, ÇëÏ Ù»Ýù ß³ ñáõ Ý³ Ï» óÇÝù Ù»ñ ¹³ ëÁ£ ÀÝ¹í ½» ó³Ýù »õ

í×é» óÇÝù å³ ïÇ ÅÁ ã·ñ»É£ ºñÏ ñáñ¹ ½μû ³Ý ùÇÝ, ³ß³ Ï»ñï Ý» -

ñÁ Éáõé ¿ÇÝ, Ù³ Ý³ õ³Ý¹ ÷áù ñ» ñÁ, áñáÝó ÷³ ÷áõÏ ³÷» ñÁ

×³ß³Ï³Í ¿ÇÝ ·³õ³½³ÝÇ Ñ³ñáõ³ÍÝ»ñÁ£ Æ¯Ýã Ùï³ÛÝáõÃÇõÝ.

³Ûëå¿±ë ÏÁ ÏñÃ»Ý áõ ÏÁ ¹³ëïÇ ³ñ³Ï»Ý£ ÆÝãåÇëÇ¯ ³ÝÑ»Ã»Ã

å³ ïÇÅ. ·³ õ³ ½³ Ý¿ ³Ý óÁ Ý»É ³Ù μáÕç Ý³ Ë³Ïñ Ã³ ñ³ ÝÁ`

ÑëÏÇ ãÁ Í³Õ ñ³Í ÁÉ É³ Éáõ ³Ù μ³ë ï³ Ýáõ Ã»³Ùμ£

Ú³ çáñ¹ ûñ, äñÝ. Äáõ ñÇ ¹³ ë³ ñ³Ý »Ï³õ »õ å³ Ñ³Ý ç»ó ïá -

Õ» ñÁ£ Ø»ñ Ééáõ Ã»³Ý »õ Ñ³Ý ¹³ñ ïáõ Ã»³Ý ¹Ç Ù³ó, ³Ý ³Ý-

¹ñ³ ¹³ñÓ³õ, áñ ã¿ÇÝù ·ñ³Í£ Ð³Ï³½ ¹»ó å³ïÇÅÁ ÏñÏÝ³å³ï-

Ï» Éáí` »ñ Ïáõ Ñ³ ñÇõñ ïá ÕÁ μ³ñÓ ñ³ óáõó ãáñë Ñ³ ñÇõ ñÇ£ ÜáÛÝ

Ï»ó áõ³Í ùÁ áñ ¹»· ñ» óÇÝù Ý³ »õ »ñÏ ñáñ¹ ûñÁ áõ Ñ³ë ï³ï

ÙÝ³ óÇÝù Ù»ñ ïáÕ ã·ñ» Éáõ í×é³ Ï³ Ýáõ Ã»³Ý íñ³Û£ êå³ ë» -

óÇÝù, áñ ÑëÏÇ ãÁ ¹³ñÓ »³É å³ ïÇ ÅÁ ÏñÏÝ³ å³ï Ï¿ñ£ ´³Ûó ³Ý

³Û¹ å¿ë ãí³ñ áõ» ó³õ, ³ÛÉ Þ³ μ³Ã Ï¿ ëû ñ¿ í»ñç Ù» ½Ç §ñ¿ û -

Ã¿û ÝÇõ¦ ë³Ñ Ù³ Ý»ó, áñáí Ñ» ï»õ ³Û¹ Å³ Ù³ Ý³Ï Þ³ μ³Ã ûñ» -

ñÁ ÙÇÝ ã»õ Ï¿ ëûñ ¹åñáó Ïþáõ Ý» Ý³ ÛÇÝù£ êáõñ å³Û ù³ñ ÙÁ

ëÏë³Í ¿ñ ÑëÏÇ ãÇÝ »õ Ù»ñ ÙÇ ç»õ£ ²ñ¹ »ûù á±í åÇ ïÇ Û³Õ Ã¿ñ£

Þ³ μ³Ã Ï¿ ëû ñÇÝ, »ñμ ³ñ Ó³Ï áõ» ó³Ýù, ÷á Ë³¹ ñ³ Ï³éù

ãμ³ñÓ ñ³ ó³Ýù, ³ÛÉ ÙÝ³ óÇÝù ¹³ ë³ ñ³ ÝÁ£ î³ ëÁ í³ÛñÏ »³Ý

³Ýó ÑëÏÇ ãÁ Å³ Ù³ Ý»ó »õ Ù» ½Ç Ññ³ Ñ³Ý ·»ó ÃáõÕÃ áõ ·ñÇã Ñ³ -

82

Ý»É »õ ëÏëÇÉ ·ñ»É£ àã Ù¿ ÏÁ ÑÝ³ ½³Ý ¹» ó³õ Çñ»Ý£ Ú³ Ù³ éû ñ¿Ý

Ï³é ã³Í ÏÁ ÙÝ³ ÛÇÝù Ù»ñ ïáÕ ã·ñ» Éáõ áñá ßáõ ÙÇÝ£ ÐëÏÇÏ ãÁ

ù³ ÝÇ ÙÁ ³Ý ·³Ù ÷áñ Ó»ó Ù»Õ Ùáõ Ã»³Ùμ Ù»½ ×³Ù μáõ μ» ñ»É,

³Ý¹ñ¹ áõ» ÉÇ ÙÝ³ óÇÝù áõ ÃáõÕÃ-·ñÇã ãÑ³ Ý» óÇÝù£ Ì³Ûñ

³é³õ ³é Ý»É-ï³É ÙÁ ³Ýáñ »õ Ù»ñ ÙÇ ç»õ£ ÎÁ å³ßï å³ Ý¿ ÇÝù

Ù»ñ Û³Ù³éáõÃÇõÝÁ` ÅËï»Éáí Çñ íñ³Û ËÝ¹³ó³Í ÁÉÉ³Éáõ í»-

ñ³ μ» ñáõ ÙÁ£ Ä³ Ù³ Ý³ ÏÁ Ïþ³Ýó Ý¿ñ, ³Ý ³Ý Ñ³Ù μ» ñáõ Ã»³Ý

Ýß³Ý Ý»ñ óáÛó Ïáõ ï³ñ£ ØÇÝ ã»õ ³Ûë ÙÇ ç³ ¹¿ åÁ, É³õ Û³ ñ³ μ» -

ñáõ Ã»³Ý Ù¿ç ¿Ç ³Ýáñ Ñ»ï, μ³Ûó ³ÛÅÙ É³ñ áõ³Í ÙÃÝá Éáñï

ÙÁ ÏÁ ïÇ ñ¿ñ Ù»ñ ÙÇ ç»õ£ àïùë áï ùÇë íñ³Û ¹ñ³Í ¿Ç£

- àï ù»ñ¹ í³ñ ³°é, Íû, ·á é³ó£

ÐÝ³ ½³Ý ¹» ó³Û, μ³Ûó ë» õ» é» óÇ ½ÇÝù£

- ²ã ù»ñ¹ í³ñ ³°é, Íû, μ³ñ Ï³ ó³õ ³Ý£

²Ûë ³Ý ·³Ù ãÑÝ³ ½³Ý ¹» ó³Û »õ ÙÝ³ óÇ ÝáÛÝ ë» õ» éáõÝ íÇ -

×³ ÏÇÝ Ù¿ç£ Æ°ÝùÝ ³É ÏÁ ë» õ» é¿ñ ½Çë£ ²Ûë å¿ë ÙÝ³ óÇÝù Ùûï

»ñ»ù ãáñë í³ÛñÏ »³Ý »õ Ç í»ñ çáÛ ÇÝù »Õ³õ ³ã ù» ñÁ í³ñ ³é -

Ýá ÕÁ£

Ä³ ÙÁ »ñ Ïáõ »Õ³õ£ ÀÝÏ× áõ³Í íÇ ×³Ï ÙÁ áõ Ý¿ñ äñÝ. Äáõ -

ñÇ »õ ³Ý ¹³ ¹³ñ ÏÁ ÍË¿ñ£ ²Ýû ÃÇ ¿Ç. ³Ï ñ³ïë Ñ³ Ý» óÇ å³ -

Ûáõ ë³ Ï¿ë »õ ëÏë³Û áõ ï»É£ §ØÇ° áõ ï»ñ¦ Ññ³ Ñ³Ý ·»ó£ â³Ýë³óÇ

³Ýáñ »õ ß³ñáõÝ³Ï»óÇ áõï»É£ Ðñ³Ñ³Ý ·Á ÏñÏÝ»ó, μ³Ûó

³Ï³Ýç ãïáõÇ.

- ²Ýû ÃÇ »Ù, ã»Ù ¹Ç Ù³ Ý³ñ, ÏñÝ³Ù Û³Ý Ï³ñÍ Ù³ ñÇÉ, ÁëÇ£

Î³ óáõ ÃÇõÝÁ »É»Ïï ñ³ Ï³ Ý³ ó³Í ¿ñ, »ñ Ïáõë ï»ù çÇ Õ» ñáõ

íñ³Û ¿ÇÝù£ àñ å¿ë ½Ç Ù»½ í»ñç Ý³ Ï³ Ý³ å¿ë ÁÝÏ ×¿, ³Ý ³ß³ -

Ï»ñ ïÇ ÙÁ Ññ³ Ù³ Û»ó »ñ Ã³É »õ ïÝû ñ¿ ÝÁ Ï³Ý ã»É£ ÐÇÝ· í³Ûñ-

Ï »³Ý ³Ýó, ³ß³Ï»ñïÁ í»ñ³ ¹³ñÓ³õ »õ ÷áË³Ýó»ó ïÝûñ¿ÝÇÝ

Ëûë ù» ñÁ.

- ºÃ¿ ÇÝ ÍÇ å¿ïù áõ ÝÇ, ÇÝù ÃáÕ ·³Û ùáíë£

Èë» Éáí Ð³Ûñ ú·áë ïÇ Ýá ëÇÝ ³Ûë Ëûë ù» ñÁ, ëÇñï ³éÇÝù »õ

³Ùñ³ó³Ýù Ù»ñ Ù»ñÅáÕ³Ï³Ý ¹ÇñùáñáßáõÙÇÝ íñ³Û£ ²Ýßáõßï

í» ñ³ μ» ñáõ ÙÁ í³ Û»É ã¿ñ, ³Ý å¿ïù ã¿ñ áñ áõ ëáõ óÇ ãÁ í³ñ Ï³ -

83

μ» Ï¿ñ ³ß³ Ï»ñï Ý» ñáõÝ ¹Ç Ù³ó£ ´³Ûó, ×³Ýã Ý³ Éáí Ù»ñ Ù» Í³ -

õáñ Ñûñ ãáñ ·ÉáõË ÁÉ É³ ÉÁ, ³Ý³ÏÝ Ï³ ÉÇ ã» Ï³Ýù£ Î¿ ëû ñ¿ í»ñç

Å³ ÙÁ ãáñë »Õ³õ£ Ø»ñ ÁÝÏ× áõ³Í »õ Ûáõ ë³ μ»Ï ÁÝ¹ Ñ³ Ýáõñ

ÑëÏÇ ãÁ Ù» ½Ç ³ñ ïû Ý»ó ïáõÝ Ù»Ï ÝÇÉ, áñáí Ñ» ï»õ ÇÝù ³É

ÉÉÏáõ³Í ¿ñ£

²ñ¹ »ûù Ù»ñ óáõ ó³ μ» ñ³Í í³ñ áõ» É³ Ï»ñ åÁ í³ Û»±É ¿ñ ³ß³ -

Ï»ñ ïÇ ÙÁ, áñ ¹åñáó ÏÁ Û³ ×³ Ë¿ ÏñÃáõ» Éáõ Ñ³ Ù³ñ£ ºÃ¿ »ë

äñÝ. ÄáõñÇ ÇÝ ï»ÕÝ ÁÉ É³ ÛÇ, åÇ ïÇ ãí³ñ áõ¿Ç ÇÝã å¿ë áñ ÇÝù

í³ñáõ»ó³õ£ Ð³õ³ù³Ï³Ý å³ïÇÅÁ ³ÝÑ»Ã»Ã ¿, ¹³ëïÇ ³Ï³ñÇã

ã¿£ ¸Çõ³ Ý³ ·Ç ï³ Ï³Ý Ùû ï» óáõ Ùáí ÙÁ ³Ý ÏñÝ³ñ ³ÛÉ

Ï»ñå í³ñ áõÇÉ í» ñ³ó Ý» Éáõ Ñ³ Ù³ñ Çñ Ïñ³Í Ýáõ³ë ï³ óáõ ÙÁ,

»Ã¿ ³Ý ßáõßï Ýáõ³ë ï³ óáõÙ Ï³ñ£ Ð³ õ³ Ý³ μ³ñ ÇÝù »õë Çñ

³ß³ Ï»ñ ïáõ Ã»³Ý ßñç³ ÝÇÝ Ù»Í ó³Í ¿ñ ËÇëï ÙÃÝá Éáñ ïÇ ÙÁ

Ù¿ç »õ Ïþáõ½¿ñ Çñ ÑëÏÇãÇ å³ñï³Ï³ÝáõÃÇõÝÁ Ï³ï³ñ»É ÝáÛÝ

ËëïáõÃ»³Ùμ£ ¸Åμ³Ëï³μ³ñ ³Ý ãÝÏ³ï»ó, áñ Å³Ù³Ý³ÏÝ»-

ñÁ ÷áË áõ³Í ¿ÇÝ »õ Ã¿ ³ÝÑ ñ³ Å»ßï ¿ñ Ýáñ ÙÇ çáó Ý»ñ ·ïÝ»É

Ï³ñ ·³ å³ Ñáõ ÃÇõÝ å³ñ ï³¹ ñ» Éáõ Ñ³ Ù³ñ£

²Ûë ¹¿å ù¿Ý »ïù, äñÝ. ÄáõñÇÇ »õ ÇÙ Û³ ñ³ μ» ñáõ ÃÇõÝ Ý» -

ñÁ »Õ³Ý ÙÇ³ÛÝ å³ß ïû Ý³ Ï³Ý£ ÎÁ Ëáõ ë³ ÷¿Ç Ã» ñÇ í» ñ³ μ» -

ñáõ Ù¿, áñ å¿ë ½Ç ³éÇÃ ãï³Ù Çñ»Ý ½Çë Ë³Û ï³ é³ Ï» Éáõ »õ

å³ï Å» Éáõ£ ²ñ ¹¿Ý, Çñ áñá ßáõ ÙÁ ³é³Í ¿ñ ÇÝ ÍÇ Ñ³Ý ¹¿å.

- ³É ï³ ñÇ, ì³ Ñ¿ ÇÝ å¿ë ³ß³ Ï»ñï Ý»ñ ¹åñá ó¿Ý ¹áõñë

åÇ ïÇ ¹ñáõÇÝ, Û³Ûï Ý³Í ¿ñ ³Ý ¹³ ëÁÝ Ï»ñ Ý» ñ¿ë Ù¿ ÏáõÝ, áñ

Çñ Ñå³ ï³ ÏÁ ¹³ñ Ó³Í ¿ñ£

- Ý³°, Áë¿° Çñ»Ý, áñ ì³ Ñ¿Ý ³ñ ¹¿Ý ³ñ Ó³ Ý³·ñ áõ³Í ¿ ·³É

ï³ñ áõ³Ý Ñ³ Ù³ñ, å³ ï³ë Ë³ Ý» óÇ ÁÝ Ï» ñáçë£

ØËÇ Ã³ñ »³Ý í³ñ Å³ ñ³ ÝÁ Éù» óÇ 1967-ÇÝ£ äñÝ. Äáõ ñÇ ÑáÝ

ÙÝ³ó ù³ ÝÇ ÙÁ ï³ ñÇ »õë£ úñ ÙÁ, μ³ ñ» Ï³ ÙÇë ÁÝ Ï» ñ³Ï óáõ -

Ã»³Ùμ ÏÁ ßñç¿Ç Íá í» ½»ñ »³Û ßñç³Ý ÙÁ£ Ð³Ý ¹Ç å» ó³Ýù ³Ýáñ.

μ³ñ»Ï³Ùë Ý»ñÏ³Û³óáõó ½Çë. §ì³Ñ¿Ý ¿¦£ äñÝ. ÄáõñÇ Ååï»-

ó³õ »õ Ëáñ³ëáõ½áõ»ó³õ Ùï³ÍáõÙÝ»ñáõ Ù¿ç£ ²ñ¹ »ûù ÛÇß»±ó

Çñ ÁÙ μáëï ³ß³ Ï»ñ ïÁ, áñ ·ÉáõË μéÝ³Í ¿ñ Çñ»Ý£ Ð³ õ³ Ý³ -

84

μ³ñ` ³Ûá°£

²Û¹ Ñ³Ý ¹Ç åáõ Ù¿Ý »ñ Ïáõ ï³ ñÇ »ïù, »ñ μ»Ù ÝÇ ÁÝ¹ Ñ³ Ýáõñ

ÑëÏÇãë áñá ß»ó ³ Ý³ ï³ ·³Õ Ã»É£ ¸Çõ ñ³õ ëï³ ó³õ Çñ ³ -

Ý³ï³ ÙáõïùÇ ÃáÕ ·ÇñÁ, Çñ å³Õ»ëïÇÝ »³Ý Ñå³ï³ÏáõÃ»³Ý

ßÝáñÑÇõ£ ²ñ¹ »ûù ³Ý³ï³ÛÇ Ù¿ç ³Ý ß³ñáõÝ³Ï»±ó áõëáõóãáõ-

ÃÇõÝÁ£ ÎÁ Ï³ë Ï³ ÍÇÙ, áñáí Ñ» ï»õ §·» Ý»ïÇ ÁÝ ¿ùë ÷ÇñÇ ÁÝë¦

å¿ïù ¿ñ áõ Ý» Ý³ñ, å³ß ïû ÝÇ Ï³Ýã áõ» Éáõ Ñ³ Ù³ñ, ÇÝã áñ ï³ -

ñÇ Ý»ñ Ïþáõ ½¿ñ£ ´³Ûó »Ã¿ ³Ý Ïñó³õ Çñ Ù³ñ ½ÇÝ Ù¿ç ·áñÍ

·ïÝ»É, ³Ý å³Û Ù³Ý å¿ïù ¿ñ, áñ ÷á Ë¿ñ ³ß³ Ï»ñï Ý» ñáõÝ

Ñ³Ý ¹¿å Çñ óáõ ó³ μ» ñ³Í í» ñ³ μ» ñáõ ÙÁ, áñáí Ñ» ï»õ ³ Ý³ -

ï³ ÛÇ Ù¿ç ³Ý Ï³ ñ» ÉÇ ¿ Çñ áõ Ý» ó³Í Ùï³Û Ýáõ Ã»³Ùμ áõ ëáõ óÇã

ÁÉÉ³É, ³ÛÉ³å¿ë ÏñÝ³Û ³Ùμ³ëï³ÝáõÇÉ Ù³ÝÏ³åÕÍáõÃ»³Ùμ£

²Ûë Ñ³ õ³ Ý³ Ï³ Ýáõ ÃÇõÝÁ »ñ μ»ù ã»Ù ó³Ý Ï³ñ Çñ»Ý Ñ³ Ù³ñ£

85

§ºê øàô ÊºÈø¸ ºðÎàô ÔðàôÞÆ âºØ Üºð¦

ØÇç Ý³ Ï³ñ ·Ç ï³ ñÇ Ý» ñáõë, ·ñ³ Ñ³ßÇõÇ Ù¿ç Û³ é³ ç³ ¹¿Ù

³ß³ Ï»ñï ¿Ç ßÝáñ ÑÇõ Ð³Ûñ ú·áë ïÇ Ýá ëÇ ¹³ ë³ õ³Ý ¹áõ Ã»³Ý

Çõ ñ³ Û³ ïáõÏ »Õ³ Ý³ ÏÇÝ£ ÜÇßë ÙÇßï ùë³ ÝÇ ßáõñç ¿ñ (ùë³ ÝÇ

íñ³Û), ¹Çõñ³õ ÏþÁÝÏ³É¿Ç ¹³ë»ñÁ »õ ÏÁ Ï³ï³ñ¿Ç Ññ³Ñ³Ý·-

Ý» ñÁ£ ÖÇß¹ Ñ³ Ï³ é³ ÏÁ »ñÏ ñ³ ã³ ÷áõ Ã»³Ý ÝÇ ß» ñáõë, áñáÝù

Ñ³ ½Çõ ÏÁ Ñ³ë Ý¿ ÇÝ ÙÇ çÇ ÝÇ ë³Ñ Ù³Ý Ý» ñáõÝ£ ä³ï ×³±éÁ£ ºñÇ -

ï³ ë³ñ¹ ·Ç ïáõÝ áõ ëáõ óÇãë, áñáõÝ μ³ ó³ï ñáõ ÃÇõÝ Ý» ñ¿Ý

μ³Ý ã¿Ç Ñ³ëÏ Ý³ñ£

ºñμ ï³ë Ý» ñáñ¹ ¹³ ë³ ñ³Ý Ñ³ ë³Û, Ï³ óáõ ÃÇõÝÁ í³ï Ã³ -

ñ³ ó³õ. Ýáñ áõ ëáõ óÇã ÙÁ áõ Ý» ó³Û, áñ ÙÇ ³ Å³ Ù³ Ý³Ï ÏÁ ¹³ -

ë³õ³Ý ¹¿ñ ·ñ³Ñ³ßÇõ, »ñÏñ³ã³ ÷áõÃÇõÝ, μÝ³ ·ÇïáõÃÇõÝ »õ

ùÇÙÇ ³ ·ÇïáõÃÇõÝ£ ²Ý ä³ñ¿ï Ý¹³å»ï »³Ý ÏÁ Ïáãáõ¿ñ, Û³é³ç³ó³Í

ï³ñÇùÇ ¿ñ, ³ÝÙûñáõë Ï³ñÙÇñ ³Ûï»ñáí, ó³Ýó³é

×»ñÙ³Ï Ù³½»ñáí »õ ÏÉáñ ßñç³Ý³Ïáí Ï³Ý³ã ³å³ÏÇ¿ ³ÏÝáóáí£

úñÁ ù³ ÝÇ ÙÁ å³Ñ ÏÁ í³ Û» É¿Ç ³Ýáñ Ý»ñ Ï³ Ûáõ ÃÇõÝÁ,

áñáí Ñ» ï»õ ¹³ ë³ õ³Ý ¹³Í ÝÇõ Ã» ñÁ Ï³ ñ» õáñ ÝÇõ Ã»ñ ¿ÇÝ »õ

³ÝáÝó Ù¿ç ïÏ³ñ ÝÇß áõ Ý» Ý³ ÉÁ Ñ³ Ù³ ½ûñ ¿ñ å» ï³ Ï³Ý

ùÝÝáõ Ã»³Ý Ó³ Ëá Õáõ ÃÇõÝ ³ñ Ó³ Ý³· ñ» Éáõ£ ØÇç Ý³ Ï³ñ ·ÇÝ,

·á Ý¿ ·ñ³ Ñ³ßÇõÇ »õ μÝ³ ·Ç ïáõ Ã»³Ý Ù¿ç Û³ çáÕ ¿Ç£ ²ÛÅÙ, Ï³ -

ï³ñ »³É Ó³ Ëá Õáõ Ã»³Ý Ù³ïÝ áõ» ó³Û, áñáí Ñ» ï»õ ¹³ ë» ñ¿Ý

μ³Ý ã¿Ç Ñ³ëÏ Ý³ñ£ ºñμ áõ ëáõ óÇ ãÇÝ Ñ³ñ óáõÙ ÏþáõÕ Õ¿Ç, §ÙÇ°

Ûá· Ý»ó Ý»ñ ½Çë¦ å³ ï³ë Ë³ ÝÁ ÏÁ ëï³ Ý³ ÛÇ£

äñÝ. Ý¹³ å»ï »³Ý Çñ Ù³ñ ½ÇÝ Ù¿ç Ï³ ï³ñ »³É ¹³ ë³ ïáõ

ÙÁÝ ¿ñ. Çõ ñ³ óáõ ó³Í ¿ñ ÝÇõ Ã» ñÁ »õ ³é³Ýó ·Çñù μ³ Ý³ Éáõ

Ù» ½Ç ÏÁ Ã» É³¹ ñ¿ñ ¹³ ë» ñÁ, ½áñë ÏÁ Ýû Ã³· ñ¿ ÇÝù Ù»ñ ï»ï -

ñ³Ï Ý» ñáõÝ Ù¿ç£ Çñ ù¿Ý ³Ý ¹ÇÝ Ï³ ï³ñ »³É ·Çñù ÙÁÝ ¿ñ` Ñ³ -

Ù³Ï ·Ç ïáõ ÃÇõÝ£ Ð³ Ï³ é³Ï Çñ ï³ Õ³Ý ¹ÇÝ, ³Ý ûñÇ Ý³ Ï» ÉÇ

í³ñ áõ» É³ Ï»ñå ÙÁ ã¿ñ óáõ ó³ μ» ñ»ñ ³ß³ Ï»ñï Ý» ñáõÝ Ñ³Ý -

¹¿å, Ù³ Ý³ õ³Ý¹ ³ÝáÝó, áñáÝù ïÏ³ñ ¿ÇÝ áõ ã¿ ÇÝ ÏñÝ³ñ

ÁÙμé Ý»É Çñ ¹³ ë³ õ³Ý ¹³Í ÝÇõ Ã» ñÁ£

86

- ÆÝ ãáõ ¹åñáó Ïáõ ·³ë, ·Ý³° Ïû ßÇÏ Ý»ñ ÏáÕ »ÕÇñ, ·Ý³°

Ñ³Ý ñ³ Ï³é ùÇ ·³Ý ÓÇã »ÕÇñ, »ë ùáõ Ë»Éù¹ »ñ Ïáõ Õñáõ ßÇ ã»Ù

·Ý»ñ, ÏþÁë¿ñ §³Ý μ³Ý¦ ³ß³ Ï»ñï Ý» ñáõ ³Ù¿Ý å³ Ñáõ£ ØÇõë

áõ ëáõ óÇã Ý» ñÁ ÝÙ³Ý ³ñ ï³ Û³Û ïáõ ÃÇõÝ Ý»ñ ã¿ ÇÝ áõ Ý» Ý³ñ£

²ñ¹ »ûù äñÝ. Ý¹³ å»ï »³ ÝÇ ³Ý³ñ ·³ Ï³Ý Ëûë ù» ñÁ ïÝû ñ¿ -

Ýáõ Ã»³Ý ³Ï³Ý çÇÝ ã¿Ç±Ý Ñ³ë Ý»ñ£ ²ñ¹ »ûù ³Ýáñ Ù³ï Ý³Ý ß³Í

·áñ Í³ õáñ Ý» ñÁ Ù³ñ¹ Ï³ ÛÇÝ ¿³Ï Ý»ñ ã¿Ç±Ý, ³å ñ» Éáõ ³ñ Å³ ÝÇ

ã¿Ç±Ý£

ÆÝ ãá±õ Ñ³ Ù³ñ Ý³ Ë³ ï»É ½³ ÝáÝù »õ ³ÝáÝó ÁÝ¹ Ù¿ ç¿Ý`

³ß³ Ï»ñ ïÁ, Ù³ Ý³ õ³Ý¹ ïÏ³ ñÁ, áñ Û³ õ»É »³É Ñá ·³ Íáõ Ã»³Ý

ÏÁ Ï³ ñû ïÇ£

úñ ÙÁ, ¹³ëÁÝÏ»ñÝ»ñ¿ë ³μñÇ ¿ÉÁ, áñ ïå³ ·ÇñÇ Ñ³Ù³½ûñ

ÑÇ ³ Ý³ ÉÇ Ó» é³ ·Çñ ÙÁ áõ Ý¿ñ, ·ñ³ ï³Ë ï³ ÏÇÝ Ù¿Ï ³Ý ÏÇõÝÁ

³ñÓ³Ý³·ñ»ó áõëáõóÇãÇÝ ³Ûë Ñéã³Ï³õáñ Ý³Ë³ ¹³ëáõÃÇõÝ-

Ý» ñÁ£

²Ù¿Ý ³Ý ·³Ù áñ áõ ëáõ óÇã ÙÁ ¹³ ë³ ñ³Ý ÙïÝ¿ñ, ÏÁ Ï³ñ -

¹³ñ ½³ ÝáÝù »õ ÏÁ Ñ³ñó Ý¿ñ, Ã¿ á°í ¿ñ ³ÝáÝó Ñ» ÕÇ Ý³ ÏÁ£ Æ

Éáõñ Ù»ñ å³ï³ëË³ÝÇÝ, ¹¿ÙùÇ ½³ñÙ³ó³Ï³Ý ³ñï³Û³Ûïáõ-

Ã»³Ùμ ÙÁ ÏÁ ëÏë¿ñ ¹³ ëÁ£ ºñμ äñÝ. Ý¹³ å»ï »³ ÝÇÝ »Ï³õ

Ï³ñ ·Á, ³Ý ùÙÍÇ Í³ Õáí Ï³ñ ¹³ó ·ñáõ³Í Ý³ Ë³ ¹³ ëáõ ÃÇõÝ -

Ý» ñÁ, §ÑÁ, ÑÁ, ÑÁ, ÑÁ¦ ÙÁ Ñ³ é³ ã»ó »õ ³Ý ó³õ ¹³ ëÇ£ ²Û Ýáõ Ñ» -

ï»õ, ³Ý ³Ûë Ý³ Ë³ ¹³ ëáõ ÃÇõÝ Ý» ñÁ »ñ μ»ù ã³ñ ï³ ë³ Ý»ó,

Ñ³ õ³ Ý³ μ³ñ ÇÝù ½ÇÝù Ë³Û ï³ é³Ï áõ³Í ½·³ó Û³ãë ÙÇõë áõ -

ëáõ óÇã Ý» ñáõÝ£

î³ë Ý» ñáñ ¹Ç ³é³ çÇÝ »é³Ùë »³ ÏÇ ùÝÝáõ Ã»³Ý, ùÇÙ Ç ³ ·Ç -

ïáõ Ã»³Ý ¹³ ëÇ Ýû Ã» ñáõ ï»ï ñ³Ïë Ñ»ïë ¹³ ë³ ñ³Ý Ùïóáõ -

óÇ£ Üå³ ï³Ïë ã³ñ ¿ñ. åÇ ïÇ ÁÝ ¹û ñÇ Ý³ Ï¿Ç ÙÇõë ¹³ ëÁÝ Ï»ñ-

Ý» ñáõë ÝÙ³Ý, Ã¿ »õ ¹³ ë» ñÁ ·áó ëáñ í³Í ¿Ç£ ²Û¹ å¿ ëáí

Ýáõ³ ½³ ·áÛÝ ÝÇß ÙÁ Ïþ³å³ Ñá í¿Ç, ù³ ÝÇ áñ ã¿Ç ÏñÝ³ñ ËÝ¹Çñ

Éáõ Í»É£ ºñ»ù ¹³ ë³ ñ³Ý ÙÇ ³ ëÇÝ Ñ³ Ù³ËÙμ áõ³Í ¿ÇÝù ÝáÛÝ

ëñ³ ÑÁ£ ÊÇëï ÑëÏá Õáõ Ã»³Ý å³ï ×³ éáí, Ù³ïÝ áõ» Éáí ³Ý -

Ï³ñ»ÉÇáõÃ»³Ý, Ññ³Å³ñ»ó³Û ÁÝ ¹ûñÇÝ³Ï»É¿, ï»ïñ³Ïë ûÃá-

87

óÇë ï³Ï ¹ñÇ, ³å³ ëå³ ë» óÇ£ ÜáÛÝ ÙÇ çá óÇÝ, äñÝ. Ý¹³ å»-

ï »³Ý Ùûï»ó³õ ÇÝÍÇ, Û»ïáÛùÇë ï³Ï¿Ý ï»ïñ³Ïë Ñ³Ý»ó, ½áñ

·ñ³ õ» Éáí ³ÙåÇ á ÝÇ ë» Õ³ ÝÇÝ íñ³Û Ý» ï»ó£ ØÇÝã ³Û¹ ïáÕ ÙÁÝ

ÇëÏ ã¿Ç ·ñ³Í£ öáñ Óáõ Ã»³Ý ³é³ñ Ï³Ý ÇÝÓ Ù¿ Ñ» é³ó áõ³Í

ÁÉ É³ Éáí, Çë ÏáÛÝ ëÏë³Û ·ñ»É£ ÚÇ ßá Õáõ ÃÇõÝë Ã³ñ Ù³ ó³Í ¿ñ

áõ ¹³ëÇÝ å³ñμ»ñáõÃÇõÝÝ»ñÁ Ñ»½³ë³Ñûñ¿Ý Ïþ³ñÓ³Ý³·ñ¿Ç

ÃáõÕ ÃÇë íñ³Û£

Ú³çáñ¹ ùÝÝáõÃ»³Ý ÝÇõÃÁ μáõë³μ³ÝáõÃÇõÝÝ ¿ñ, ½áñ Ù»-

½Ç ÏÁ ¹³ ë³ õ³Ý ¹¿ñ ýñ³Ý ë» ñ¿Ý ·ñ³ Ï³ Ýáõ Ã»³Ý áõ ëáõ óÇã`

äñÝ. Ø³ùë üáÝ ÃÁÝÇ ¿Ý£ ²Ûë ·ñ³ õá ñÇÝ Ñ³ Ù³ñ í» ñ³ ¹³ñ -

Ó³Ýù Ù»ñ ¹³ ë³ ñ³ ÝÁ£ ²Ù μáÕç ù³ é³ ëáõÝ ÑÇÝ· í³ÛñÏ »³Ý,

áõ ëáõ óÇ ãÁ Ùû ï¿ë ãÑ» é³ ó³õ áõ ·ÉËáõë íñ³Û Ï³Ý· Ý³Í ½Çë

ë» õ» é»ó£ Þ³ï É³õ ëáñ í»ñ ¿Ç ¹³ ë» ñÁ, áõë ïÇ ¹Çõ ñ³õ Ïñó³Û

Ñ³ñ óáõÙ Ý» ñáõÝ å³ ï³ë Ë³ Ý»É£ ¼³Ý ·ÇÝ ÃáõÕÃë Û³ÝÓ Ý» óÇ

áõ ëáõ óÇ ãÇÝ »õ å³ï ñ³ëï áõ» ó³Û ¹³ ë³ ñ³ ÝÁ Éù»É£

- ÎÁ ÃáõÇ, Ã¿ ùÇÙ Ç ³ ·Ç ïáõ ÃÇõÝÁ ÁÝ ¹û ñÇ Ý³ Ï³Í »ë, ã³ -

ñ³Ù ïáõ Ã»³Ùμ, Áë³õ äñÝ. üáÝ ÃÁÝÇ ¿Ý£

- à°ã, å³ ñáÝ, ãÁÝ ¹û ñÇ Ý³ Ï» óÇ, Ã¿ »õ ÁÝ ¹û ñÇ Ý³ Ï» Éáõ ÷áñ -

Óáõ Ã»³Ý Ù³ïÝ áõ» ó³Û, å³ ï³ë Ë³ Ý» óÇ£

- ê³ ï³ Ý³Ý, »½ ñ³ Ï³ óáõó áõ ëáõ óÇ ãÁ£

ÌÝÝ¹»³Ý »õ Ï³ Õ³Ý ¹Ç ³ñ Ó³ Ïáõñ ¹¿Ý í» ñ³ ¹³ñ ÓÇÝ, ùÇ-

Ù Ç ³ ·Ç ïáõ Ã»³Ý å³ ÑáõÝ äñÝ. Ý¹³ å»ï »³Ý Ù» ½Ç μ³ß Ë»ó

·ñ³õáñÝ»ñÁ£ ´Ý³ ·ÇïáõÃ»³Ý ÝÇß áõÝ¿Ç, μ³Ûó ùÇÙÇ ³ ·Çïáõ-

Ã»³Ý ÝÇßë ½¿ ñû ¿ñ£ àõ ëáõ óÇ ãÇÝ Ñ³ñ óáõ óÇ, Ã¿ ÇÝ ãá°õ ½¿ ñû

áõ Ý¿Ç£

- ¾°Ñ, μ³ñ»Ï³Ùë, ùÇÙÇ ³ ·ÇïáõÃÇõÝÁ ÁÝ ¹ûñÇÝ³Ï»óÇñ, Ñ»·-

Ý³ Ï³Ý å³ ï³ë Ë³ Ý»ó ³Ý£

Æë ÏáÛÝ ÇÝù ÝÇñ Ù¿ë ¹áõñë »É³Û »õ μ³ñ Ïáõ Ã»³Ùμ ·á é³ óÇ,

áñ ã¿Ç ÁÝ ¹û ñÇ Ý³ Ï³Í£ àõ ëáõ óÇ ãÁ ßï³ åáí ¹³ ë³ ñ³ Ý¿Ý

¹áõñë »É³õ »õ ùÇã »ïù í» ñ³ ¹³ñ Ó³õ ÷áË-ïÝû ñ¿ ÝÇÝ Ñ»ï£

²Ûë í»ñ çÇ ÝÁ Ñ³ñ óáõó.

- Æ±Ýã ¿, ì³ Ñ¿£

88

- ì³ñ ¹³ å»ï, ½Çë Ïþ³Ù μ³ë ï³ Ý¿, áñ ÁÝ ¹û ñÇ Ý³ Ï³Í »Ù£

ºë ãÁÝ ¹û ñÇ Ý³ Ï» óÇ, ³Ûá°, ï»ï ñ³Ïë ùáíë ¿ñ, μ³Ûó »ë íñ³Ý

Ýëï³Í ¿Ç, å³ ï³ë Ë³ Ý» óÇ ùÇã ÙÁ Ñ³Ý ¹³ñ ï³Í£

- ÀÝ ¹û ñÇ Ý³ Ï» óÇñ Ï³Ù áã, ³ÛÝ ù³Ý ³ï»Ý, áñ ï»ï ñ³Ï¹

μéÝáõ³Í ¿, ÏÁ Ýß³ Ý³ Ï¿, áñ ÁÝ ¹û ñÇ Ý³ Ï³Í »ë£ ºÃ¿ ã»ë Ñ³õ -

ÝÇñ, ·³É ï³ ñÇ áõ ñÇß ¹åñáó ·Ý³°, »½ ñ³ Ï³ óáõó ÷áË-ïÝû -

ñ¿ ÝÁ£

Èé» óÇ£ ²Ý³ñ ¹³ ñáõ Ã»³Ý ½áÑ ·³ ó³Í ÁÉ É³ Éáõ Ùï³ ï³Ý -

çáõ ÃÇõÝÁ ½Çë ÏÁ ÉÉÏ¿ñ, ã¿Ç ÁÙμé Ý»ñ áõ ëáõ óÇ ãÇÝ ùÇ Ý³ËÝ¹ -

ñáõ ÃÇõÝÁ£

àõë ïÇ áñá ß» óÇ Ñ» ï» õÇÉ í³ñ ¹³ å» ïÇÝ å³ï áõ¿ ñÇÝ »õ Û³ -

çáñ¹ ï³ ñÇ áõ ñÇß ¹åñáó ÙÁ »ñ Ã³É£ ¼μû ë³Ý ùÇÝ, ÙÇïùë

Û³Ûï Ý» óÇ ¹³ ëÁÝ Ï»ñ Ý» ñáõë, áñáÝù Ã» ñ³ Ñ³ õ³ ïáõ Ã»³Ùμ

¹Ç Ù³ õá ñ» óÇÝ ³é Ý» ÉÇù ù³ÛÉë£

- ì³ Ñ¿°, ¹áõÝ ·³É ï³ ñÇ ³É Ñá°ë »ë, ã»ë ÏñÝ³ñ áõ ñÇß

¹åñáó »ñ Ã³É, ÁëÇÝ ³ÝáÝù£

ñ³ õÇ »Ï³Û£

- ºÃ¿ ·³É ï³ ñÇ ¹³ñÓ »³É Ñáë »Ù, Ó»ñ μá Éá ñÁ ëÇ Ý» Ù³ ÏÁ

Ññ³ õÇ ñ»Ù, ·á ã» óÇ Ñ³ë ï³ ï³ Ï³Ù£

Ú³ çáñ¹ í» ñ³ Ùáõ ïÇÝ, ¹³ñÓ »³É ØËÇ Ã³ñ »³Ý í³ñ Å³ ñ³Ý

Û³ ×³Ë»óÇ£ ä³ñïáõ³Í ¿Ç£ àõñÇß ¹åñáó ÙÁ »ñÃ³Éáõ å³ñ³-

·³ ÛÇÝ åÇ ïÇ ÏñÏÝ¿Ç ¹³ ë³ ñ³Ýë áõ ï³ ñÇ ÙÁ ÏáñëÝó Ý¿Ç£ Ðáë

·á Ý¿ í» ñ³ùÝ Ýáõ Ã»³Ý Û³ çáÕ ³ñ ¹ÇõÝù μ» ñ» Éáí, ³Ý ó³Û

ï³ëÝ Ù¿ Ï» ñáñ¹ ¹³ ë³ ñ³Ý£ äñÝ. Ý¹³ å»ï »³Ý μ³ñ »³ ó³ -

Ï³Ù ·ïÝáõ³Í ¿ñ áõ ÇÝ ÍÇ ÙÇ çÇÝ ßÝáñ Ñ³Í ¿ñ£ ÀÝ Ï»ñ Ý» ñáõë

ïáõ³Í Ëáë ïáõÙë Û³ñ ·» óÇ »õ ½³ ÝáÝù ëÇ Ý» Ù³ ï³ ñÇ£

²õ³ñ ï³ Ï³Ý ¹³ ë³ ñ³ ÝÇë, ³ß³ Ï»ñ ï» ó³Û Ð³ Ù³½ ·³ ÛÇ ÝÇ

Üß³Ý ö³ É³Ý× »³Ý ×» Ù³ ñ³ ÝÇÝ »õ ï³ñ õáÛÝ í»ñ çÁ Û³ çá Õ» ó³Û

å³ ù³ Éáñ Ç³ ÛÇÝ£ ØÇÝã ³Û¹, ØËÇ Ã³ñ »³Ý μ³ñÓ ñ³ Ý³ Éáí ûñ

ÙÁ, Ý³Ë ÏÇÝ áõ ëáõ óÇã Ý» ñ¿ë ËÝ¹ñ» óÇ, áñ íÏ³ Ûáõ Ã»³Ý Û³ -

ïáõÏ ï»ïñÇÝ Ù¿ç ³ñÓ³Ý³·ñ»Ý Çñ»Ýó ¹³ïáõÙÁ ÇÝÍÇ ÝÏ³ï-

Ù³Ùμ£ ²Ûë íÏ³ÛáõÃÇõÝÁ û·ï³Ï³ñ ÏñÝ³ñ ÁÉÉ³É Ã»ÏÝ³ÍáõÇÝ

89

Ï¿ë Ï³Ù Ù¿Ï ÝÇ ßáí Ó³ Ëá Õáõ Ã»³Ý å³ ñ³ ·³ ÛÇÝ£ ²ñ ¹³ ñ»õ,

»Ã¿ ³ß³ Ï»ñ ïÇÝ É³õ íÏ³ Ûáõ ÃÇõÝ ïñáõ³Í ¿, ³Ý ÏñÝ³Û ·ñ³ -

õá ñ¿Ý ³Ýó ÝÇÉ, å³Û Ù³ Ý³õ áñ μ³ óÁ ·á ó¿ μ» ñ³ Ý³óÇ ÇÝ£ ºÃ¿

íÏ³ Ûáõ ÃÇõÝÁ ·¿ß ¿, áõÕ Õ³ ÏÇ ÏÁ Ó³ Ëá ÕÇ£ Æ ß³ñë ÙÇõë áõ -

ëáõ óÇã Ý» ñáõë, äñÝ. Ý¹³ å»ï »³ÝÝ ³É ·ñ»ó Çñ íÏ³ Ûáõ -

ÃÇõÝÁ` Ùáé Ý³ Éáí Çñ»Ý Ñ³Ý ¹¿å ÇÙ áõ Ý» ó³Í Ñ³ Ï³Ï ñ³Ýùë,

»Ã¿ áã` ³ï» Éáõ ÃÇõÝë£ ´³ ñ» μ³Ë ï³ μ³ñ ³Û¹ íÏ³ Ûáõ Ã»³Ý

å¿ïù ãáõ»Ý ó³Û, áñáí Ñ» ï»õ μ³ õ³ Ï³Ý É³õ ³ñ ¹ÇõÝ ùáí Û³ çá -

Õ» ó³Û Ý³Ë ·ñ³ õá ñÇÝ, ³å³ μ» ñ³ Ý³óÇ ÇÝ£

²Û ëûñ »ñμ ÏÁ ÛÇ ß»Ù ³Ûë μá Éá ñÁ, Ý» ñá Õ³Ù ïáõ Ã»³Ùμ ÏÁ

Ùï³ μ» ñ»Ù äñÝ. Ý¹³ å»ï »³ ÝÁ, áñ Çñ íÇ ñ³ õá ñ³ Ï³Ý Ñ»· -

Ý³Ýù Ý» ñáí ÏÁ ¹Ç Ù³ õá ñ¿ñ Ù»½ ¹³ ë³ å³ Ñ» ñáõÝ, ³é³Ýó

ÝÏ³ïÇ ³éÝ»Éáõ Ù»ñ å³ï³ÝÇÇ ½·³óáõÙÝ»ñÁ£ ²ÙμáÕç »ñÏáõ

ï³ ñÇ ³Ý ³Ý ï» ë³Í ¿ñ ½Çë »õ ³ñ Å³ Ý³ å³ ïáõáõ ÃÇõÝë áï -

Ý³ Ïá Ë³Í£ ÜáÛ ÝÇëÏ ï»ï ñÇÝ Ù¿ç Çñ íÏ³ Ûáõ ÃÇõÝÁ ³ñ Ó³ Ý³-

· ñ³Í å³ ÑáõÝ ã¿ñ ËÝ³ Û³Í ÇÝ ÍÇ »õ Çñ ÃáÛ ÝÁ Ã³ ÷³Í ¿ñ »ñ -

·Ç Í³Ý ùáí£ Ð³ õ³ Ý³ μ³ñ μÝ³ õá ñáõ Ã»³Ý »õ Ù³ Ý³ õ³Ý¹

μÝáõ Ã»³Ý Ñ³ñó ¿ñ£

ºñμ Û³ çá Õáõ Ã» Ý¿ë í»ñç, ûñ ÙÁ Ý³Ë ÏÇÝ í³ñ Å³ ñ³Ýë

μ³ñÓ ñ³ ó³Û áõ ëáõó ãáõ Ã»³Ý å³ß ïûÝ ÙÁ ËÝ¹ñ» Éáõ Ýå³ ï³ -

Ïáí, ³Ý ÝÏ³ ï» Éáí Ý»ñ Ï³ Ûáõ ÃÇõÝë áÕ çáõ Ý»ó ½Çë »õ ßÝáñ Ñ³ -

õá ñ»ó.

- ¾É Ù³× »³Ý, Û³ çá Õ» ó³±ù, åñ³ íû, Áë» Éáí ¹Ç Ù³ õá ñ»ó ½Çë

»õ Çñ áõ ñ³ Ëáõ ÃÇõÝÁ Û³Ûï Ý»ó£

ÜáÛÝ ï³ ñÇÝ, Çñ »ñ Ïáõ ïÕ³ ùÁ ³é³ çÇÝ ùÝÝáõ ÃÇõÝ Ý» ñáõÝ

Ó³ Ëá Õ» ó³Ý §Ù³ Ã¿ É»Ù¦Ç Ù¿ç£ ²ÝáÝù Û³ çá Õ» ó³Ý »ñÏ ñáñ¹

ßñç³ ÝÇ ùÝÝáõ ÃÇõÝ Ý» ñáõÝ£ ²ñ¹, »ñμ ³ß³ Ï»ñï ÙÁ Ó³ Ëá Õ³Í

¿ ·Ç ï³ Ï³Ý ÝÇõ Ã» ñáõ Ù¿ç, ë³ ãÇ° Ýß³ Ý³ Ï»ñ, áñ ³Ý áãÝ ãáõ -

ÃÇõÝ ¿, ³Ý ßáõßï Ï³Ý áõ ñÇß ¹³ ë³ ÝÇõ Ã»ñ, áñáÝó Ù¿ç ³Ý Û³ -

çáÕ ¿£

äñÝ. Ý¹³ å»ï »³ ÝÇÝ Ï»³Ý ùÇÝ í»ñ ç³ ÉáÛ ëÁ Û³ï Ï³Ýß áõ» -

ó³õ áÕμ»ñ ·³Ï³Ý å³ï³Ñ³ñáí ÙÁ£ ²ñ ¹³ñ»õ, ³Ýáñ ³Ý¹ñ³-

90

ÝÇÏ ïÕ³Ý Ù³Ñ³ó³õ ³Ý³ÏÝÏ³É éÙμ³Ñ³ñáõÃ»³Ý ÙÁ ÁÝÃ³óùÇÝ`

Ëáñ ëáõ ·Ç Ù³ï Ý» Éáí Çñ ³É» õáñ Ñ³ÛñÝ áõ ÁÝ ï³ ÝÇ ùÁ£

ÆÝã åÇ ëÇ¯ ×³ Ï³ ï³ ·Çñ. Ëáñ Í» ñáõ Ã»³Ý Ù¿ç ÏáñëÝó Ý»É áñ -

¹Ç ÙÁ` ÷³Û ÉáõÝ áõ ë³ ÝáÕ, áñ Å³ é³Ý ·³Í ¿ñ Ñûñ Ù¿Ý ·Ç ï³ -

Ï³Ý ÝÇõ Ã» ñáõ Ù¿ç Ïï³Ï ÙÁ »õ ³ï³Ï ¿ñ μ³ñ ÓáõÝù Ý»ñ

Ýá ³õ ×»Éáõ£ ²÷ëá¯ë, áñ Ï»³ÝùÁ »ñμ»ÙÝ ¹³éÝ ¹Çåáõ³Íáí ÙÁ

ÏÁ ù³Ý ¹¿ ÷³Û ÉáõÝ ³å³ ·³Û ÙÁ£

91

´²Ü²àÔàôÂÆôÜ

Ð³Ûñ ñÇ ·áñ í³ñ ¹³ å»ï Ð¿ åáÛ »³Ý ØËÇ Ã³ñ »³Ý í³ñ -

Å³ ñ³ ÝÇ ÇÙ Ñ³ Û» ñ¿ ÝÇ áõ ëáõ óÇãë ¿ñ »ûÃ Ý» ñáñ¹ »õ áõ Ã» ñáñ¹

¹³ ë³ ñ³Ý Ý» ñáõÝ£ ¼áõ³ñ Ã³ μ³ ñáÛ ÏÕ» ñ³ Ï³Ý ÙÁÝ ¿ñ, ³ñ -

õ»ë ï³ ·¿ï »õ »ñ³ ÅÇßï, áñ Ã¿° ÏÁ ·Í¿ñ Ñ³ñ Ï³ õáñ å³ ñ³ -

·³ÛÇÝ »õ Ã¿° Ó»éÝ³ ¹³ßÝ³Ï ÏÁ Ýáõ³ ·¿ñ ¹åñáó³Ï³Ý ïûÝ³-

Ï³ ï³ ñáõ ÃÇõÝ Ý» ñáõÝ, »ñμ ØËÇ Ã³ñ »³ ÝÇ ù³Û É»ñ ·Á Ïþ»ñ ·¿ -

ÇÝ ³ß³Ï»ñïÝ»ñÁ£ ²Ý ÙÇ ³Å³Ù³Ý³Ï ¹³ßÝ³Ùáõñ Ïþáõëáõó³-

Ý¿ñ ³ß³ Ï»ñ ïáõ ÑÇ Ý» ñ¿Ý áÙ³Ýó, áñáÝù ÏñÝ³ ÛÇÝ Ñá ·³É

¹³ ë³ õ³Ý ¹áõ Ã»³Ý Í³Ë ë» ñÁ£ ¸åñá óÇÝ ¹³ß Ý³ Ùáõ ñÁ ëïá -

ñ»ñÏñ »³Û ëñ³ ÑÁ ÏÁ ·ïÝáõ¿ñ »õ Ï³ ñ» ÉÇ ¿ñ μ» ÙÁ Ùáõïù ·áñ -

Í»É μ³ Ï¿Ý£ ²Ù¿Ý ³Ý ·³Ù, áñ ½μû ë³Ý ùÇÝ ³ß³ Ï»ñ ïáõ ÑÇ ÙÁ

μ³ Ï¿Ý ëñ³Ñ ÙïÝ¿ñ, Çë ÏáÛÝ ã³ ñ³ ÙÇï Ý» ñÁ ÏÁ ëÏë¿ ÇÝ μ³Ù -

μ³ë³ÝùÇ »õ í³ñ ¹³å»ïÇÝ Ñ³ëó¿ÇÝ ÉñμáõÃÇõÝÝ»ñ ÏÁ ÑÇõë¿-

ÇÝ£

àñ å¿ë ¹³ ë³ ïáõ, Ð³Ûñ ñÇ ·áñ ÝÇõ ÃÁ É³ õ³ å¿ë ÏÁ ÷á -

Ë³Ýó¿ñ Ù»½Ç£ ÎþÁÝ¿ÇÝù ÁÝÃ»ñó³ÝáõÃÇõÝ, ù»ñ³Ï³ÝáõÃÇõÝ,

áõÕÕ³·ñáõÃÇõÝ »õ ß³ñ³¹ñáõÃÇõÝ£ Þ³ñ³¹ñáõÃ»³Ý ÝÇõÃ»-

ñÁ Û³ ×³Ë ÇÝù ÏÁ å³ï Ù¿ñ Ù» ½Ç, ³å³ ÏÁ å³ Ñ³Ý ç¿ñ Çñ

å³ïÙ³ÍÁ ·ñÇ ³éÝ»É£ Þ³ñ³¹ñáõÃ»³Ý ÝÇß»ñë ÏÁ ï³ñáõμ»-

ñ¿ ÇÝ 12-14-Ç ë³Ñ Ù³ ÝÇÝ Ù¿ç£

ñáó-μñáó ¿Ç, ÏÁ ç³ Ý³ ÛÇ É³ õ³ å¿ë ³ñ ï³ Û³Ûï áõÇÉ, áñ -

å¿ë ½Ç ³ñ Å³ Ý³ Ý³Ù ·á Ñ³ óáõ óÇã ÝÇ ßÇ ÙÁ£ Â¿ »õ Ð³Ûñ ñÇ -

·áñ Ï³ ï³ Ï³ ë¿ñ ¿ñ, μ³Ûó ³Ý ã¿ñ Ñ³Ý ¹áõñ Å»ñ μ³ó Ãá ÕáõÙ-

Ý» ñÁ μ³ ñá Û³ Ï³Ý ·»ï ÝÇ íñ³Û£ ÊÇëï ¿ñ ³Û¹ Ù³ñ ½ÇÝ Ù¿ç »õ

ÏÁ Ë³Û ï³ é³ Ï¿ñ ³Ù¿Ý ³ß³ Ï»ñï, áñ ÏÁ Ù» Õ³Ý ã¿ñ Ëûë ùáí£

úñ ÙÁ Ä³· äñ¿ ÉÇ §Ü¿û Ù¿û ùÇÃ ÃÁ ÷³¦ ëÇ ñ³ ÛÇÝ ëù³Ý ã» ÉÇ

»ñ ·Á ¹³ï³å³ñï»ó ³Ýáñ μ³é»ñáõÝ Ñ³Ù³ñ£ ²Û¹ »ñ ·Á, Áëï

Çë, ·ÉáõË ·áñ Íáó ÙÁÝ ¿, ÙÇ ³ ÏáÕ Ù³ ÝÇ μáõéÝ ëÇ ñáÛ ³ñ ï³ -

Û³Û ïÇ ãÁ, áñ ëÇ ñ³ Ñ³ñ ³Ý ÓÁ ÏÁ Ýë» Ù³ó Ý¿ »õ ëÇ ñ³ ÍÇÝ ·» ñÇ

ÏÁ ¹³ñÓ Ý¿£ ²ñ¹ »ûù ³Û¹ åÇ ëÇ ï³Ý çáÕ ëïáñ Ý³ óáÕ ë¿ ñ¿ ÙÁ

92

Ù»½ ÷ñÏ» Éá±õ Ñ³ Ù³ñ ¿ñ, áñ Ð³Ûñ ñÇ ·áñ ½³ÛÝ ÏÁ ¹³ ï³ -

å³ñ ï¿ñ£

ÆÝã å¿ë áñ ³Ù¿Ý Ñ³Û Ï³ Ï³Ý ¹åñá óÇ Ù¿ç ³ß³ Ï»ñ ï³ Ï³Ý

å³ñμ»ñ³Ã»ñÃ ·áÛáõÃÇõÝ áõÝ¿ñ, ØËÇÃ³ñ »³Ý í³ñÅ³ñ³ÝÝ

³É áõ Ý¿ñ Çñ §ì» ñ»Éù¦ å³ñ μ» ñ³ Ã»ñ ÃÁ, áñ ÉáÛë ÏÁ ï»ë Ý¿ñ

ï³ ñÇÝ »ñ»ù ³Ý ·³Ù£ ²Û¹ Ã»ñ ÃÁ ·ñ³ Ï³Ý ï³ Õ³Ý¹ Ý»ñ Û³Ûï -

Ý³ μ» ñáÕ ûñ Ï³Ý ÙÁÝ ¿ñ, áñáõÝ ¿ç» ñáõÝ Ù¿ç ÏÁ ÃñÍáõ¿ ÇÝ

³å³ ·³Û μ³ Ý³ë ï»ÕÍÝ áõ ·ñ³ ·¿ ïÁ£ ñ³ Ï³ Ýáõ Ã»³Ý Ñ³Ý -

¹¿å ÇÙ ë¿ñë ³ÏÝ Û³Ûï ¿ñ. ÏÁ Ï³ñ ¹³ ÛÇ Ñ³ Û» ñ¿Ý »õ ýñ³Ý ë» -

ñ¿Ý É» ½áõ Ý» ñáí ·Çñ ù»ñ »õ ·ñ» Éáõ Ý³ Ë³ ÷áñ Ó»ñ ÏÁ

Ï³ï³ñ¿Ç ÙÇçÝ³Ï³ñ ·Ç ï³ñÇÝ»ñáõë£ Úû¹áõ³ÍÝ»ñ¿ë á°ã Ù¿-

ÏÁ ïåáõ» ó³õ §ì» ñ»Éù¦ÇÝ Ù¿ç, áñáí Ñ» ï»õ ³ÝáÝù ³Ý³ñ Å¿ù

¿ÇÝ Ã¿° É»½ áõ³ Ï³Ý »õ Ã¿° ß³ ñ³ ÑÇõ ë³ Ï³Ý ÇÙ³ëï Ý» ñáí£

´³Ûó ï³ë Ý» ñáñ¹ ¹³ ë³ ñ³ Ý¿ë ëÏë»³É ·ñáõ ÃÇõÝ Ý» ñáõë Ù¿ç

·ñ³ Ï³Ý á·ÇÝ ³ñÃÝ ó³õ »õ ³ÝáÝó Ù¿ áñáß Ý»ñ ³ñ Å³ Ý³ ó³Ý

ïå³· ñáõ Ã»³Ý£

²Û¹ ûñ» ñáõÝ, ï³ñ áõ³Í ¿Ç μ³ Ý³ë ï»Õ Íáõ Ã» Ý¿ »õ ëÏëÝ³ -

ÏÇ ÷áñÓ»ñáí Ñ³Ý ¹¿ë Ïáõ ·³ÛÇ£ Ð³ñóÝáÕÝ»ñáõÝ ÏÁ å³ï³ë-

Ë³ Ý¿Ç, Ã¿ μ³ Ý³ë ï»ÕÍ åÇ ïÇ ÁÉ É³Ù ³Ý ·Ç ï³ Ý³ Éáí, áñ

Ù³ñ¹ μ³ Ý³ë ï»ÕÍ ãÇ° ¹³é Ý³ñ, ³ÛÉ μ³ Ý³ë ï»ÕÍ ÏÁ ÍÝÇ£

î³ñ áõ³Ý ³é³ çÇÝ ÃÇõÇÝ Ñ³ Ù³ñ ·ñ» óÇ áï³ Ý³ õáñ ÙÁ, ½áñ

Û³ÝÓ Ý» óÇ äñÝ. ì³½ ·¿Ý ²Û ·áõÝÇ ÇÝ` §ì» ñ»Éù¦Ç ËÙμ³· ñ³ -

å» ïÇÝ£ Ä³ Ù³ Ý³Ï ³Ý ó³õ »õ μ³ Ý³ë ï»Õ Íáõ ÃÇõÝë ãïåáõ» -

ó³õ Ã»ñ ÃÇÝ Ù¿ç£ ä³ï ×³ éÁ Ñ³ñ óáõ óÇ äñÝ. ²Û ·áõÝÇ ÇÝ£ ²Ý

ÇÝÍÇ í»ñ³ ¹³ñÓáõó ·ñáõÃÇÝë, áñáõÝ ³ÙμáÕç μáí³Ý ¹³Ïáõ-

Ã»³Ý íñ³Û Ï³ñ ÙÇ ñáí ³ñ Ó³ Ý³·ñ áõ³Í ¿ñ §μ³ Ý³ ·á Õáõ -

ÃÇõÝ¦ μ³ éÁ£

- Æ±Ýã Áë»É ¿ μ³ Ý³ ·á Õáõ ÃÇõÝ, å³ ñáÝ, Ñ³ñó ïáõÇ£

- îÕ³°ë, Áëï Ð³Ûñ ñÇ ·á ñÇÝ, ¹áõÝ áõ ñÇ ßÇÝ ·ñ³ ÍÁ ³é³Í

»ë »õ ³ÝáõÝ¹ ï³ ÏÁ ·ñ³Í, Éáõ ë³ μ³ Ý»ó áõ ëáõ óÇ ãÁ£

ÞßÙ» ó³Û. áñ Ù¿± åÇ ïÇ ·áÕ Ý³ ÛÇ ³Ûë ëÏëÝ³ ÏÇ μ³ Ý³ë ï»Õ -

Íáõ ÃÇõÝÁ, áñáõÝ Ù¿ç μ³ Ý³ë ï»Õ Í³ Ï³Ý ¿ñ ÙÇ³ÛÝ ïá Õ» ñáõÝ

93

Û³Ý ·³ õá ñáõ ÙÁ£

â»Ù ·Ç ï»ñ, Ç±Ýã ïñ³ Ù³ μ³ Ýáõ Ã»³Ùμ Ð³Ûñ ñÇ ·áñ ½Çë

μ³ Ý³ ·áÕ Ïþáñ³ Ï¿ñ£ ¼³Û ñ³ ó³Û »õ åáéÃ Ï³ óÇ£

- ä³ ñá°Ý, ½ÇÝù åÇ ïÇ Í» Í»Ù, ÇÝ ãá±õ Ïþ³Ù μ³ë ï³ Ý¿ ½Çë£

²Ûë Ïïá ñÁ »ë »Ù ·ñ³Í, ³ñ ¹¿Ý Ç±Ýã ³ñ Å¿ù ÏÁ Ý»ñ Ï³ Û³ó Ý¿

³ÝÇ Ï³£

²Ûë »Õ³õ μ³ Ý³ë ï»Õ ÍÇ ÇÙ ³é³ çÇÝ ÷áñ Ó³ éáõ ÃÇõÝë£

Ú» ï³ ·³ ÛÇÝ ù³ ÝÇ ÙÁ ÷áñ Ó»ñ »õë Ï³ ï³ ñ» óÇ, μ³Ûó í»ñç -

Ý³ Ï³ Ý³ å¿ë Ññ³ Å³ ñ» ó³Û μ³ Ý³ë ï»ÕÍ ÁÉ É³ É¿, áñáí Ñ» ï»õ

μÝ³ ÍÇÝ ï³ Õ³Ý ¹Á ãáõ Ý¿Ç£ Ð³Ûñ ñÇ ·áñ ÷á Ë³ Ý³Ï ½Çë μ³ -

Ý³ ·á Õáõ Ã»³Ý Û³Ý ó³Ý ùáí ½ñå³ñ ï» Éáõ, ÏñÝ³ñ ÇÝ ÍÇ óáõó -

ÙáõÝù Ý»ñ ï³É, Ù¿çë áñá Ý»É μ³ Ý³ë ï»Õ ÍÇ á·ÇÝ, åñåï»É ÇÙ

Ý» ñ³ß Ë³ñÑë` ·Çï Ý³ Éáõ Ñ³ Ù³ñ, áñ Çë Ï³ å¿°ë μ³ Ý³ë ï»ÕÍ

ÙÁÝ »Ù Ï³Ù áã£ ²Ûë μá Éá ñÁ ãÁ ñ³õ ³Ý, ³ÛÉ Ï³ Ù³ Û³ Ï³Ý áñá -

ßáõ Ùáí ÙÁ Ù¿çë ù³Ý ¹»ó ³Û¹ á·ÇÝ£ ÐÇ Ù³ μ³ Ý³ë ï»Õ Íáõ ÃÇõÝ

ÏÁ Ï³ñ ¹³Ù, μ³Ûó ã»Ù ·ñ»ñ, áñáí Ñ» ï»õ ³ï³Ï ã»Ù ³Û¹ Ù³ñ -

½ÇÝ Ù¿ç£ öá Ë³ ñ¿ ÝÁ, ë³ Ï³ÛÝ, ³ñ Ó³ ÏÇ Ù¿ç μ³ õ³ Ï³Ý Û³ çáÕ

·ñáó-μñáó ÙÁÝ »Ù »õ §·ñ³ ·¿ï¦ ¹³ñ Ó³Û ÇÝù Ý³ß Ë³ ïáõ -

Ã»³Ùμ »õ Û³ ñ³ ï» õáõ Ã»³Ùμ£ Ð³ Û³ ·Ç ïáõ Ã»³Ý ¹³ ëÁÝ -

Ã³óùÝ»ñáõ ã»Ù Ñ»ï»õ³Í, Ñ³Ù³Éë³ñ³Ý³Ï³Ý áõëáõÙÝ³éáõ-

ÃÇõÝë »Õ³Í ¿ ýñ³Ý ë» ñ¿ Ýáí, μ³Ûó Ï³ ñáÕ »Ù ·ñ» Ã¿ ³Ýë Ë³É

Ñ³Û»ñ¿Ý ·ñ»É£ ö³ëïÁ` §öáÃáñÇÏÁ¦ ·Çñùë, ÇÙ ·ñ³Ï³Ý »ñ³-

Ë³Û ñÇùë, ³å³ ³Ýáñ Û³ çáñ ¹áÕ ³Ûë Ñ³ ïá ñÁ, áñáõÝ ß³ ñ³¹ -

ñáõÃ»³Ý Ó»éÝ³ñÏ»óÇ ³Ýó »³É ³Ù³é£ à°ã Ù¿ÏÁ ëïÇå»ó ÇÝÍÇ

·ñ³ ·¿ï ¹³é Ý³É, Ý»ñ ùÇÝ å³ Ñ³Ýçù ÙÁÝ ¿ñ, ½áñ ½·³ óÇ »õ

áõ ½» óÇ ·á Ñ³ óáõÙ ï³É ³Ýáñ£

à¯í ëÇ ñ» ÉÇ Ñ³ Û» ñ¿ ÝÇ »ñ μ»Ù ÝÇ ¹³ ë³ ïáõë` Ñ³Ý ·áõó »³É

Ð³Ûñ ñÇ ·áñ, »Ã¿ áÕç ÁÉ É³ ÛÇñ, ³ñ¹ »ûù ³Ûë Ñ³ ïáñ Ý»±ñë ³É

μ³ Ý³ ·á Õáõ ÃÇõÝ åÇ ïÇ áñ³ Ï¿ Çñ£ ÆÝ ãá±õ Ñ³ Ù³ñ Ï³ ë»ó Ý»É

Ã³ ÷Á ëÏëÝ³Ï ·ñá ÕÇÝ, ½³ÛÝ Ûáõ ë³É ù»É, ÷á Ë³ Ý³Ï ù³ ç³ É» -

ñ»Éáõ »õ ÃÇÏáõÝù Ï³Ý·Ý»Éáõ ³Ýáñ` Çñ Ý³Ë³ ÷áñÓ»ñáõÝ Ù¿ç£

94

ä²ðîÆ¼²Ü²òàôÂÆôÜ

Î¿ ëûñ ÙÁ, ÷á Ë³ Ý³Ï ¹åñá óÇÝ Ùû ï³ Ï³Û ³Ý ï³ éÁ »ñ Ã³ -

Éáõ »õ Ù»ñ ×³ ßÁ áõ ï» Éáõ »õ ÍËÇ ÏÁ í³ é» Éáõ, áõÕÕ áõ» ó³Ýù

¹¿ åÇ ÄÁ ëÁñ ¿É ä³ ß³ ÛÇ ÏáÕ ÙÁ` í³ Û» É» Éáõ Ñ³ Ù³ñ ³Ýáñ Ï³ -

Ý³ ã³ ½³ñ¹ μÝáõ ÃÇõÝÁ£ ´³ õ³ Ï³Ý ×³Ù μ³Û Ïïñ» óÇÝù å³ñ -

ï¿½ Ý» ñáõ Ù¿ ç¿Ý, ³å³ ï»Õ ÙÁ Ýëï» Éáí Ï» ñ³Ýù »õ ÍË» óÇÝù£

ä¿Û ñáõÃ ·» ïÁ Ù»ñ Ùû ï¿Ý Ïþ³Ýó Ý¿ñ£ ²ÝÇ Ï³ Ý»ñ Ï³ ÛÇ Å³Ñ -

ñ³ ï» ëÇÉ »ñ» õáÛ ÃÁ ãáõ Ý¿ñ. ½áõ É³É çáõñ ÙÁ ÏÁ Ñá ë¿ñ ³Ýáñ

Ñáõ Ý¿Ý »õ Ï³ñ Ï³ ãÁ Ù»½ ÏÁ ·Ç Ýáíó Ý¿ñ£ ÐÇÝ· ÁÝ Ï»ñ Ý»ñ ¿ÇÝù£

¼áõ³ñ ×³ ó³Ýù »õ »ñμ Å³ Ù³ Ý³ ÏÁ Û³ é³ ç³ ó³Í ÝÏ³ ï» óÇÝù,

μéÝ» óÇÝù ¹åñáó ¹³ñ ÓÇ ×³Ù μ³Ý£ àõ ñ³Ë ¿ÇÝù »õ ÏÁ ßÝã¿ -

ÇÝù Ý³ñÝ ç³ë ï³Ý Ý» ñáõ ³Ýáõß μáÛ ñÁ£ ²Ù¿Ý ï»Õ Ï³ Ý³ã ¿ñ.

³Õ μÇ áã Ù¿Ï Ñ»ïù£

Ð³ ½Çõ ù³ ÝÇ ÙÁ ù³ÛÉ ³éÇÝù, Û³Ý Ï³ñÍ Ù»ñ ¹¿Ù óóáõ» ó³õ

·Çõ Õ³ óÇ ÏÇÝ ÙÁ, Ñ³ õ³ Ý³ μ³ñ å³ñ ï¿ ½Ç ë» ÷³ Ï³ Ý³ ï¿ ñÁ,

áñ Ù» ½Ç Ñ³ñ óáõó, Ã¿ Ç°Ýã ÏþÁÝ¿ ÇÝù Çñ Ñá Õ³ ï³ ñ³Í ùÇÝ Ù¿ç£

ä³ï³ëË³Ý»óÇÝù, áñ ³ß³Ï»ñïÝ»ñ ¿ÇÝù »õ ÏÁ åïï¿ÇÝù Ï³-

Ý³ã μÝáõ Ã»³Ý ·Çñ ÏÁ£

- Æ±Ýã Çñ³ õáõÝ ùáí Ùï³Í ¿ù ÇÙ å³ñ ï¿½ë »õ Ý³ ñÇÝç ÏÁ

÷ñóÝ¿ù, ³é³Ýó ³ñ ïû Ýáõ Ã»³Ý, μ³ñ Ï³ ó³õ ³Ý£

- îÇ ÏÇÝ, Ù»Ýù ÙÇ³ÛÝ Ñáë Ï¿ Ïþ³Ýó ÝÇÝù, á°ã Ý³ ñÇÝç »õ á°ã

áõ ñÇß åïáõÕ ÏÁ ÷ñóÝ»Ýù, ÇÝã å¿ë áñ Ïþ³Ù μ³ë ï³ Ý¿ù Ù»½£

Ò·» ó¿ù, áñ »ñ Ã³Ýù Ù»ñ ¹åñá óÁ, ½³Ý ·Á åÇ ïÇ ÑÝã¿ »õ ¹³ -

ë» ñÁ åÇ ïÇ ëÏëÇÝ, ³Õ³ ã» óÇÝù£

´³Ûó ×³ñ ãÏ³ñ. ·Çõ Õ³ óÇÝ ÏÁ åÝ¹¿ñ Çñ ³Ù μ³ë ï³ Ýáõ Ã»³Ý

íñ³Û »õ ÏÁ ëå³é Ý³ñ Çñ ÄáñÅ ïÕ³Ý Ï³Ý ã»É, áñ å¿ë ½Ç ¹³ -

ë»ñ ÝÇë ï³Û£ Ú³Ý Ï³ñÍ, ³Ûë Ëûë ù» ñáõÝ íñ³Û, ã»Ýù ·Ç ï»ñ

å³ñ ï¿ ½ÇÝ á°ñ ³Ý ÏÇõ Ý¿Ý ¹áõñë »Ï³õ »ñÇ ï³ ë³ñ¹ ÙÁ, Ó»é -

ùÇÝ áñ ëÇ Ññ³ ó³Ý ÙÁ, ½áñ Ù»ñ áõÕ Õáõ Ã»³Ùμ »ñ Ï³ ñ»ó »õ

ëå³éÝ³ó ï»ÕõáÛÝ íñ³Û Ù»½ ëå³ÝÝ»É£ ²Ñáõ ¹áÕÇ Ù³ïÝáõ»-

ó³Ýù ûñÑ³ë³Ï³Ý ³Ûë å³ÑáõÝ£ Ø»ñ Å³Ù³ÝóÁ áÕμ»ñ ·áõÃ»³Ý

95

åÇïÇ í»ñ³Íáõ¿ñ, »Ã¿ »ñÇï³ë³ñ ¹Á ·áñÍ³¹ñ¿ñ Çñ ëå³é-

Ý³ÉÇùÁ£ ²Õ³ã»óÇÝù, å³Õ³ï»óÇÝù, ³Ýû ·áõï£ ì×ÇéÁ ïñáõ³Í

¿ñ, Ù»Ýù ³åû ñÇ ÝÇ Ï»ñ åáí Ùáõïù ·áñ Í³Í ¿ÇÝù áõ ñÇ ßÇÝ å³ñ -

ï¿½Á »õ ÏáÕáåï³Í åïáõÕÝ»ñ£ Æñ ïÕáõÝ í×é³Ï³ÙáõÃÇõÝÁ

ÝÏ³ï»Éáí, ·ÇõÕ³óÇ ÏÇÝÁ, áñ Ý³Ë ëå³éÝ³ó³Í ¿ñ Ù»½Ç Çñ

ïÕáõÝ ×Ç ñ³Ý Ý» ñáõÝ Û³ÝÓ Ý»É, ÇÝù »õë ëÏë³õ Ë»É ùÇ μ» ñ»É Çñ

áñ ¹ÇÝ, áñ å¿ë ½Ç ³Ý á×Çñ ÙÁ ã·áñ Í¿ñ£ ÆÝùÝ ³É ëÏë³õ Ù» ½Ç

å¿ë ³Õ³ ã»É »õ å³ Õ³ ïÇÉ, áñ Ù»½ ³½³ï Ó·¿£ ê³ Ï³ÛÝ áñ ¹ÇÝ

ÏþÁÝ¹ ¹Ç Ù³ Ý³ñ Çñ Ùûñ »õ Çñ Ññ³ ó³ Ýáí Ù» ½Ç ÏÁ ëå³é Ý³ñ£

²ëïáõ³¯Í ÇÙ, Ç±Ýã ÷áñÓ³ÝùÇ Ñ³Ý ¹Çå»ó³Ýù. ÇÝãå¿±ë åÇïÇ

Éáõ Í¿ ÇÝù ³Ûë ÃÝ×áõ ÏÁ »õ ³½³ ï¿ ÇÝù Ù»ñ ûÓÇ ùÁ£ ì³ñ ¹³Ý

Íñ³· ñ»ó ÷³Ë ãÇÉ, μ³Ûó ÙÝ³ó »³É Ý»ñë ãÑ³ Ù³ Ó³Û Ý» ó³Ýù ³Ûë

ÙÇï ùÇÝ Ñ»ï, áñáí Ñ» ï»õ Ù»ñ ÷³ Ëáõë ïÁ ÏñÝ³ñ ³ñ³ ·³ó Ý»É

á×Ç ñÇÝ ³Ý Ëáõ ë³ ÷» ÉÇáõ ÃÇõÝÁ£ ÎñÏÇÝ Ëûë ù»ñ ÝÇë áõÕ Õ» Éáí

»ñÇ ï³ ë³ñ ¹ÇÝ, ï³ë Ý» ñáñ¹ ³Ý ·³Ù μ³ ó³ï ñ» óÇÝù Ù»ñ ³Ý -

Ù» Õáõ ÃÇõÝÁ »õ ß»ß ï» óÇÝù Ù»ñ ÙÇ ³Ï Ýå³ ï³ ÏÁ. åïïÇÉ

μÝáõÃ»³Ý Ù¿ç »õ í³Û»É»É ³Ýáñ ·»Õ»óÏáõÃÇõÝÁ£ ºñÇï³ë³ñ-

¹Á ³Ý¹ñ¹ áõ» ÉÇ ÏÁ ÙÝ³ñ »õ Ù³ ïÁ ÏÁ å³ Ñ¿ñ Ññ³ ó³ ÝÇ μÉÃ³ -

ÏÇÝ íñ³Û, ëË³É ß³ñ ÅáõÙ ÙÁ Ù»ñ ÏáÕ Ù¿ »õ ³Ñ³° áÕ μ»ñ ·³ Ï³Ý

³ñ³ñùÇÝ ·áñÍ³¹ñáõÃÇõÝÁ£ ²Ûëå¿ë ÙÝ³óÇÝù ù³éáñ¹ Å³Ù£

Úáõ ë³ Ñ³ ï³Í ¿ÇÝù μ³ñ õáù Éáõ Íáõ ÙÇ Û³Ý ·» Éáõ »õ Ù¿Ï

í³ÛñÏ »³ Ý¿Ý ÙÇõ ëÁ ÏÁ ëå³ ë¿ ÇÝù ã³ñ Å³Ù áõ³Ý£ Ð³ Ï³ é³Ï

Ï³óáõÃ»³Ý í³ïÃ³ñ³óÙ³Ý, ãÏáñëÝóáõóÇÝù Ù»ñ å³Õ³ñÇõ-

Ýáõ ÃÇõÝÁ£ Ø»ñ ëÇñ ïÁ ÏÁ ïñá ÷¿ñ μÝ³ Ï³Ý Ï»ñ åáí, áñáí Ñ» -

ï»õ ã¿ ÇÝù Ñ³ õ³ ï³ñ, áñ Ù»ñ áëá ËÁ ÏñÝ³ñ ·áñ Í³¹ ñ»É Çñ

ëå³é Ý³ ÉÇ ùÁ£ Ø³ÛñÝ ³É ³Ù¿Ý ç³Ýù ÏÁ Ã³ ÷¿ñ Ñ³ Ùá ½» Éáõ

Ñ³ Ù³ñ Çñ áñ ¹ÇÝ, áñ Ù»½ ³½³ï ³ñ Ó³ Ï¿ »õ ³Ýëñ μ³· ñ» ÉÇÝ

ã·áñ Í¿£ ²Ý ³Ýáõß Ëûë ù» ñáí »õ Ù»Õ ÙÇõ ÏÁ ÷áñ Ó¿ñ Çñ áñ ¹ÇÝ

Ññ³ Å³ ñ»ó Ý»É Çñ ã³ñ ÙÇï ù¿Ý£ Æ í»ñ çáÛ, »ñÇ ï³ ë³ñ ¹Á í³ñ

³é³õ Çñ Ññ³ ó³ ÝÁ »õ ÃáÛ É³ï ñ»ó, áñ Ù»Ýù ß³ ñáõ Ý³ Ï»Ýù Ù»ñ

×³Ù μ³Ý£ Ø³Û ñÁ ßáõÝã ÙÁ ù³ ß»ó »õ Ù» ½Ç å³ï áõÇ ñ»ó Çë ÏáÛÝ

³Ý» ñ» õáõ Ã³ Ý³É, Ý³Ë ù³Ý áñ Çñ çÕ³ ·³ñ áñ ¹ÇÝ ÙÇï ùÁ ÷á -

96

Ë¿ »õ í»ñë ïÇÝ ëå³é Ý³Û Ù» ½Ç£ ²Ûë ³Ý³ÏÝ Ï³É ÷ñÏáõ Ã» Ý¿Ý

û·ïáõ»Éáí, Ù»ñ ù³ÛÉ»ñÁ ³ñ³ ·³óÝ»Éáí Ñ³ë³Ýù Ù³ÛñáõÕÇ »õ

³×³ å³ ñ³Ý ùáí ¹åñáó Ù»Ï Ý» ó³Ýù, »ñ ¹áõÙ ÁÝ» Éáí ³Ý ·³Ù

ÙÁ »õë ãáõ Ý» Ý³É ³ñ Ï³ Í³ËÝ¹ ñ³ Ï³Ý åïáÛï Ý»ñ, ³ÛÉ μ³ õ³ -

ñ³ñ áõÇÉ ÙÇ³ÛÝ ¹åñá óÇÝ Ùû ï³ Ï³Û ³Ý ï³ éáí£

ºñμ ¹åñáó Ñ³ ë³Ýù, ³é³ çÇÝ å³ ÑÁ ³ñ ¹¿Ý ³õ³ñ ï³Í ¿ñ,

½Ç Ù»ñ Ï³ É³Ý ùÁ ï» õ³Í ¿ñ »ñ Ïáõ Å³ Ù¿ ³õ» ÉÇ£ Ð³Ûñ ì³ñ ¹³Ý,

ÝÏ³ï»Éáí Ù»ñ áõß³óáõÙÁ, Áë³õ, áñ Ð³Ûñ ú·áëïÇÝáë ë³ëïÇÏ

½³Û ñ³ ó³Í ¿, »õ Ã¿ ³ñ Ù³ ï³ Ï³Ý Éáõ ÍáõÙ ÙÁ åÇ ïÇ áñ -

¹»· ñ¿ Ù» ½Ç Ñ³Ý ¹¿å£ ´³ ó³ï ñ» óÇÝù ³Ýáñ Ù»ñ ·ÉËáõÝ »Ï³ ÍÁ

»õ Ù»ñ Ññ³ßùáí Ù³Ñ¿ ³½³ïÇÉÁ£ Ü»ñÏ³Û³Ý³Éáí Ý³ »õ ïÝûñ¿ÝÇÝ,

³Ýáñ ³É å³ïÙ»óÇÝù Ù»ñ ³ñÏ³Í³ËÝ¹ñ³Ï³Ý ³ñ³ñùÁ

»õ Ëáë ï³ ó³Ýù ³Û Ýáõ Ñ» ï»õ ãÑ» é³ Ý³É ¹åñá óÇ

ßñç³Ï³Ûù¿Ý£ ²Ý Ñ³ëÏó³õ Ù»ñ ³åñ³Í íÇ ×³ÏÝ»ñáõÝ Í³Ýñáõ-

ÃÇõÝÁ »õ Ý»ñáÕ³ÙïáõÃ»³Ùμ Ù»½Ç ³ñïûÝ»ó ¹³ë³ñ³Ý ÙïÝ»É

»õ Ñ»ï»õÇÉ ¹³ë³õ³Ý ¹áõÃ»³Ý` ÙáéÝ³Éáí å³ï³Ñ³ÍÁ£

²Ûë ³ñ Ï³ Í³ËÝ¹ ñ³ Ï³Ý åïáÛ ïÁ ¹³ë »Õ³õ Ù» ½Ç »õ Ù»½

Ë»É ùÇ μ» ñ³õ£ Ø»ñ å³ñ½ åïáÛ ïÁ Ù» Õ³Ý ã³Ýù ÝÏ³ï áõ» ó³õ

·Çõ Õ³ óÇ ÏÝáç »õ ³Ýáñ áñ¹Ç ÇÝ ÏáÕ Ù¿, áñáÝù ½¿Ý ùÇ áõ Åáí ÏÁ

å³Ñ å³ Ý¿ ÇÝ Çñ»Ýó ÇÝã ùÁ »õ å³ï ñ³ëï ¿ÇÝ ëå³Ý Ý»É ûï³ -

ñ³ Ùáõ ïÁ, Ñá· ã¿ Ã¿ ³Û¹ ûï³ ñ³ ÙáõïÝ ÁÉ É³Û ³Ý Ù»Õ ³ß³ -

Ï»ñï£ àñ ù³¯Ý Å³ Ù³ Ý³ ÏÁ Ïþ³Ýó Ý¿ñ, ³ÛÝ ù³°Ý Ïþ³Ý¹ ñ³ ¹³é-

Ý³ ÛÇÝù Ù»ñ ·áñ Í³Í ëË³ ÉÇÝ »õ ë³ñ ëáõé ÙÁ Ïþ³Ýó Ý¿ñ Ù»ñ

Ñá·Ç ÇÝ Ëá ñ¿Ý£ ²Û¹ ã³ ñ³ ßáõù ûñÁ ÏñÝ³ ÛÇÝù ëå³ÝÝ áõÇÉ »õ

Ù»ñ ÁÝï³ÝÇùÝ»ñÁ Ù³ïÝ»É áÕμ»ñ ·áõÃ»³Ý, μ³Ûó Ý³Ë³ËÝ³-

Ù³Ï³Ý ÷ñÏáõÃ»³Ùμ ³½³ï»ó³Ýù ëïáÛ· Ù³Ñ¿£ ²ÛÝáõÑ»ï»õ

Ññ³Å³ñ»ó³Ýù Ù»ñ Ï¿ëûñáõ³Ý Ã³ ÷³éáõÙÝ»ñ¿Ý »õ ÙÝ³óÇÝù

¹åñáóÁ, áõñ ×³ß³Ï»óÇÝù Ù»ñ ³Ïñ³ïÝ»ñÁ, Ññ³Å³ñ»Éáí Ý³-

»õ ÍËÇ Ï¿Ý£

üñ³Ý ë³ Ï³Ý ³é³ ÍÁ ÏþÁë¿. "Tout est bien qui finit bien"

(³Ù¿Ý ÇÝã, áñ É³õ ÏÁ í»ñ ç³ Ý³Û, É³õ ¿)£ àñ ù³¯Ý ï» ÕÇÝ ¿ ³Ûë

³é³ÍÁ Ù»½Ç å¿ë ³ÝËáÑ»Ù ÑÇÝ· å³ï³ÝÇÝ»ñáõ å³ñ³ ·³ÛÇÝ£

97

¼ÆÜàôàð²Î²Ü Ø²ð¼àôØ

²Ýó »³ ÉÇÝ, ÈÇ μ³ Ý³ ÝÇ Ù¿ç ½Ç Ýáõá ñ³ Ï³Ý å³ñ ï³ ¹Çñ Í³ -

é³ÛáõÃÇõÝ ·áÛáõÃÇõÝ ãáõÝ¿ñ£ ²ÛëáõÑ³Ý ¹»ñÓ »ñÏñáñ ¹³Ï³-

ÝÇ ³ß³ Ï»ñï Ý» ñÁ ß³ μ³ ÃÁ ûñ ÙÁ Ù³ñ ½áõ ÙÇ ÏÁ Ñ» ï» õ¿ ÇÝ

¹åñáóÁ Ï³Ù ³Û¹ Ýå³ï³Ïáí Ñ³ëï³ïáõ³Í Ï»¹ñáÝÝ»ñ£ ´³-

Ý³ Ï¿Ý Ù³ñ ½Çã ÙÁ Ïáõ ·³ñ ïáõ »³É í³ñ Å³ ñ³ ÝÁ »õ ï³ë Ý» -

ñáñ ¹Ç áõ ï³ëÝ Ù¿ Ï» ñáñ ¹Ç ³ß³ Ï»ñï Ý» ñÁ ÏþÁÝ ï» É³ó Ý¿ñ

½¿Ý ùÇ ·áñ Í³ Íáõ Ã»³Ý, ¹³ ë³ õ³Ý ¹» Éáí Ý³ »õ ï³ñ ñ³ Ï³Ý

·Ç ï» ÉÇù Ý»ñ μ³ Ý³ ÏÇÝ ³éÝ ãáõ Ã»³Ùμ£

ØËÇÃ³ñ »³Ý í³ñÅ³ñ³ÝÇ ½ÇÝáõáñ³Ï³Ý Ù³ñ½Çã Ýß³Ý³Ïõ³Í

¿ñ äñÝ. êï» ÷³Ý ú· Ý³Û »³ ÝÁ` Ý³Ë ÏÇÝ Ù³ñ ½ÇÏ »õ Ø»ë -

ñáå »³Ý í³ñ Å³ ñ³ ÝÇ ÇÙ Ù³ñ ½³Ý ùÇ áõ ëáõ óÇãë£

àõñ μ³Ã Û»ï ÙÇ çû ñ¿ Ý» ñÁ Û³ï Ï³ó áõ³Í ¿ÇÝ Ù³ñ ½áõ ÙÇÝ£

àõë ïÇ, ½»ñÍ ÏþÁÉ É³ ÛÇÝù ëá íá ñ³ Ï³Ý ¹³ ë» ñ¿Ý, ÙïÇÏ ÏþÁÝ¿ -

ÇÝù Ù³ñ ½Ç ãÇÝ μ³ ó³ï ñáõ ÃÇõÝ Ý» ñáõÝ£ ²Ý Çñ ¹³ ëÁ ÏÁ Ù³ -

ïáõ ó¿ñ »ñ μ»ÙÝ ¹åñá óÁ, »ñ μ»ÙÝ ³É Ù»½ ½Ç Ýáõá ñ³ Ï³Ý

÷á Ë³¹ ñ³ Ï³éù ÙÁ μ³ñÓ ñ³ó Ý» Éáí, ÏÁ ï³ Ý¿ñ û¹³ Ï³ Û³ ÝÇ

×³Ù μáõÝ íñ³Û ·ïÝáõáÕ ½Ç Ý³ í³ñ Åáõ Ã»³Ý Ï»¹ ñá ÝÁ, áõñ ÏÁ

Ù³ñ½ áõ¿ ÇÝù »õ »ñ μ»ÙÝ ³É` ÏÁ Ïñ³ Ï¿ ÇÝù Ù»ñ ¹¿Ù ¹ñáõ³Í

ÃÇ ñ³ ËÇÝ íñ³Û£

äñÝ. ú· Ý³Û »³ ÝÇ »õ Ù»ñ Û³ ñ³ μ» ñáõ ÃÇõÝ Ý» ñÁ ëÇ ñ³ ÉÇñ

¿ÇÝ. áõëáõóÇãÇ »õ ³ß³Ï»ñïÇ Û³ñ³μ»ñáõÃÇõÝ ã¿ÇÝ£ ²Ý μ³ñ -

»³ ó³ Ï³Ù ¿ñ Ù» ½Ç ÝÏ³ï Ù³Ùμ »õ ³ãù ÏÁ ·á ó¿ñ Ù»ñ ûñÇ Ý³ -

½³ÝóáõÃÇõÝÝ»ñáõÝ, »ñμ ³é³Ýó å³ï ×³éÇ ÏÁ μ³ó³Ï³Û¿ÇÝù

¹³ë¿Ý£ ê³Ï³ÛÝ ³Ý ³Ý½ÇçáÕ ¿ñ Ù»ñ áõÕÕ³·ñ³Ï³Ý ëË³ÉÝ»-

ñáõÝ£

- ú×³ éÁ §é¦áí ÏÁ ·ñ»Ý ïÕ³Û, ÏÁ Û³Ý ¹Ç Ù³ Ý¿ñ ëË³ Éá ÕÁ£

²Ûë Ïßï³Ùμ³ÝùÁ ÏÁ å³ï³Ñ¿ñ »ñμ ³ÝÑñ³Å»ßï ³é³ñÏ³-

Ý» ñÁ Ù» ½Ç ó³Ý Ï³· ñ»É Ïáõ ï³ñ Ù»ñ ³å³ ·³Û ·áñ Íáõ Ý¿ áõ -

Ã»³Ý ·Íáí£ ÎÁ å³ ï³ Ñ¿ñ, áñ ÷á Ë³ Ý³Ï Ù³ñ ½áõ ÙÇ »Ý Ã³ñ-

Ï áõ» Éáõ, ù³Û É³ñ ß³õ ÏþÁÝ¿ ÇÝù »õ ùÇ Éá Ù»Ãñ Ý»ñ ÏÁ ù³ É¿ ÇÝù

98

¹åñá ó¿Ý ÙÇÝ ã»õ áñáß Ñ» é³ õá ñáõ ÃÇõÝ ÙÁ, áõñ Ï¿ ïáõÝ ÏÁ

Ù»Ï Ý¿ ÇÝù£ ²Ù¿Ý àõñ μ³Ã »ñμ ÏÁ Å³ Ù³ Ý¿ñ, ÏÁ ËÝ¹ñ¿ ÇÝù ù³ -

É» Éáõ »ñ Ã³É£ ºñ μ»ÙÝ ÏÁ Ûû Å³ ñ¿ñ, »ñ μ»ÙÝ ³É ÏÁ Ù»ñ Å¿ñ£

ú·ïáõ»Éáí Ù»ñ Ù³ñ½ÇãÇÝ μ³ñ »³ó³Ï³ÙáõÃ»Ý¿Ý, å³ï³-

Ñ» ó³õ, áñ ù³ ÝÇ ÙÁ ß³ μ³Ã »ï»õ-»ï» õÇ μ³ ó³ Ï³ Û» ó³Ýù£ ²Ûë

ë³Ý Ó³ñ Ó³ Ïáõ Ã»³Ý ¹Ç Ù³ó, äñÝ. ú· Ý³Û »³Ý ½³Û ñ³ ó³õ »õ

ëå³é Ý³ó Ù»½ å³ï Å»É£ ÆÝùÝ ³É å¿ïù ¿ñ áñ Ñ³ ßÇõ ï³ñ Çñ

Ù» Í³ õáñ Ý» ñáõÝ, áñáÝù Ëëï³ å³ Ñ³Ýç ¿ÇÝ, Ñ³ Ï³ é³Ï ³ÛÝ

Çñá Õáõ Ã»³Ý, áñ »ñ μ»ÙÝ ³ãù ÏÁ ·á ó¿ ÇÝ£ Ø»½ Ù¿ ³Ù¿Ý Ù¿ ÏÁ

ëáõï ÙÁ ·Éáñ»ó Çñ μ³ó³Ï³ÛáõÃÇõÝÁ ³ñ ¹³ñ³óÝ»Éáõ Ñ³Ù³ñ£

ÆÙ Ï³ñ ·Çë å³ïñ áõ³ Ï» óÇ, áñ ÑÇõ³Ý¹ ¿Ç áõ ³Û¹ å³ï ×³ -

éáí ã¿Ç ÏñÝ³ñ Ù³ñ ½áõ ÙÇ Ñ» ï» õÇÉ£ äñÝ. ú· Ý³Û »³Ý Û³ÛÝ Å³Ù

ÇÝÓÙ¿ å³Ñ³Ýç»ó μÅßÏ³Ï³Ý Ñ³ëï³ï³ ·Çñ ÙÁ, ½áñ å³ñï³õáñ

¿Ç Û³ çáñ¹ àõñ μ³Ã Çñ»Ý Ý»ñ Ï³ Û³ó Ý»É£ ºÝ Ã³ñÏ áõ» ó³Û

³Ýáñ í×Ç éÇÝ »õ Ùï³ Í» óÇ, Ã¿ ÇÝã å¿°ë ÏñÝ³ ÛÇ ³Û¹ Ñ³ë ï³ -

ï³ ·Ç ñÁ ×³ ñ»É£

²Û¹ ûñ» ñáõÝ, Ñ³Ûñë Ù¿ç ùÇ »õ ÏáÝ ùÇ ó³õ áõ Ý¿ñ£ ¸³ñ Ù³ ÝÁ

·ïÝ» Éáõ Ñ³ Ù³ñ, Çñ»Ý Ã» É³¹ ñ»ñ ¿ÇÝ Ý»ñ Ï³ Û³ Ý³É μÅÇßÏ

Ð³Ùμ³ñÓáõÙ ³ëå³ñ »³ÝÇÝ, áñå¿ë½Ç ³½³ïáõ¿ñ Çñ ó³õ»-

ñ¿Ý£ Þ³ μ³ ÃÁ »ñ»ù ³Ý ·³Ù Ñûñë ÏþÁÝ Ï» ñ³ Ý³ ÛÇ ³Û ó» É» Éáí

μÅÇß ÏÇÝ, áñ Û³ ïáõÏ Ý» ñ³ñ ÏáõÙ Ý»ñ ÏþÁÝ¿ñ Çñ»Ý£ ºñ» ÏáÛ ÙÁ,

ÝÏ³ ï» Éáí μÅÇß ÏÇÝ É³õ ïñ³ Ù³¹ ñáõ ÃÇõÝÁ, ³Ý Ï¿ ËÝ¹ñ» óÇ,

áñ ÇÝÍÇ Ñ³ëï³ï³ ·Çñ ÙÁ ï³ñ Í³ÍÏ»Éáõ Ñ³Ù³ñ ÇÙ Ù³ñ½áõ-

Ù¿ μ³ó³Ï³ÛáõÃÇõÝë£ Î»Ýëáõñ³Ë μÅÇßÏÁ Û³ÝÏ³ñÍ μ³ñÏ³ó-

Ïáï ¹¿Ùù ÙÁ áõ Ý» ó³õ »õ ½Çë Û³Ý ¹Ç Ù³ Ý» Éáí ·á é³ó.

- Ð³ ·áõëïë ÏñÝ³ë ³é Ý»É ÇÝÓ Ù¿, μ³Ûó Ñ³ë ï³ ï³ ·Çñ ã»ë

ÏñÝ³ñ ³é Ý»É£

îËñ» ó³Û »õ ³Ýï ñ³ Ù³ ¹Çñ íÇ ×³Ï ÙÁ áõ Ý» ó³Û£ Æ±Ýã Ó» õáí

åÇïÇ ³å³Ñáí¿Ç ÇÙ ÷ñÏ³ñ³ñ Ñ³ëï³ï³ ·Çñë£ øÇã ÙÁ Ñ³Ý-

¹³ñ ï» É¿ »ïù, μÅÇß ÏÁ ÇÝ ÍÇ Ñ³ñ óáõó μ³ ó³ Ï³ Ûáõ Ã»³Ýë

å³ï ×³ éÁ£ ²é³ñ Ï» óÇ, áñ ³Ý Ñ³Ý ·Çëï ¿Ç, »õ Ã¿ ã¿Ç ÏñÝ³ñ

Ù³ñ½áõÙÇÝ ¹ÇÙ³Ý³É£ Êûëù»ñáõë íñ³Û ³Ý ¹³ñÓ »³É ½³Ûñ³-

99

ó³õ »õ ë³ë ï»ó ½Çë, áñáí Ñ» ï»õ ã¿ñ Ñ³ õ³ ï³ñ ïáõ³Í å³ï -

×³ éÇë£

ø³ éáñ¹ Å³Ù ³Ýó, ³Ý ÇÝ ÍÇ Ñ³ñ óáõó, Ã¿ ù³ ÝÇ° ³Ý ·³Ù

μ³ ó³ Ï³Û ¿Ç£

- â»Ù ·Ç ï»ñ, å³ ñáÝ μÅÇßÏ, ÁëÇ£

- àã, å¿ïù ¿ áñ Çñ³ Ï³ Ýáõ ÃÇõÝÁ Ëáë ïá í³ ÝÇë£ ºÃ¿ ã·Çï -

Ý³Ù μ³ ó³ Ï³ Ûáõ ÃÇõÝ Ý» ñáõ¹ ÃÇõÁ Ñ³ë ï³ ï³ ·Çñ ã»Ù ï³ñ,

å³ ï³ë Ë³ Ý»ó ³Ý£

²ëáñ íñ³Û, Ññ³ Å³ ñ» ó³Û Ñ³ë ï³ ï³ ·Çñ ÙÁ Ó»éù μ» ñ» Éáõ

·³ Õ³ ÷³ ñ¿Ý »õ §ã»Ù áõ ½»ñ¦ Û³ ñ» óÇ£

- à°ã, åÇ ïÇ Áë»ë` ù³ ÝÇ ³Ý ·³Ù μ³ ó³ Ï³ Û» ó³ñ »õ »ë ³Ýáñ

Ñ³ Ù» Ù³ï ù» ½Ç åÇ ïÇ ï³Ù Ñ³ë ï³ ï³ ·Çñ ÙÁ, μ³ ó³ ·³Ý ã»ó£

ºÕ³Í-ã» Õ³ ÍÁ Ñ³ë ï³ ï³ ·Çñ ÙÁÝ ¿, ÇÝ ãá±õ ³Û¹ ù³Ý ÏÁ ¹á -

Õ³Û, Ùï³ Í» óÇ áõ ÏñÏÝ» óÇ, áñ ³Û É»õë Ñ³ë ï³ ï³ ·Çñ ã¿Ç áõ -

½»ñ£

- àã, åÇ ïÇ ï³Ù, ÙÇ³ÛÝ ÇÝ ÍÇ Áë¿, Ã¿ ù³ ÝÇ° ³Ý ·³Ù μ³ ó³ -

Ï³ Û» ó³ñ, åÝ¹»ó£

- âáñë ³Ý ·³Ù, å³ ï³ë Ë³ Ý» óÇ£

Æë ÏáÛÝ μÅÇß ÏÁ ·ñ»ó Ñ³ë ï³ ï³ ·Ç ñÁ »õ ½³ÛÝ ÇÝ ÍÇ ï³ Éáí

Û³ÝÓ Ý³ ñ³ ñ»ó.

- Ú³ çáñ ¹ÇÝ Ý³Ë Ïáõ ·³ë Ñ»ïë ÏÁ Ëû ëÇë, ³å³ å³ ñá ÝÇ¹

ÏÁ Ëáë ï³ Ý³ë£

²Ý Ï³ ñ» ÉÇ Ãáõ³ óáÕ Ñ³ë ï³ ï³ ·Ç ñÁ ³é Ý» Éáí Ñûñë Ã» õÇÝ

³Ý ó³Û »õ ïáõÝ í» ñ³ ¹³ñ Ó³Û£ àõñ μ³Ã ûñ, ½³ÛÝ Ý»ñ Ï³ Û³ -

óáõ óÇ Ù³ñ ½Ç ãÇë, áñ ½³ÛÝ å³ Ûáõ ë³ ÏÇÝ Ù¿ç ¹ñ³õ »õ Ù»½…

ù³ É» Éáõ ï³ ñ³õ£ ²Û¹ ûñ ³É Ï³ ÝáõË ïáõÝ Ñ³ ë³Ýù£

â»Ù ·Ç ï»ñ, Ã¿ ÇÝ ãá°õ ÏÁ ¹Åáõ³ ñ³ Ý³ ÛÇÝù ½Ç Ýáõá ñ³ Ï³Ý

Ù³ñ½áõÙÇ Ñ»ï»õÇÉ£ â¿± áñ ³ÝÇÏ³ ù³Õ³ù³óÇ ³Ï³Ý å³ñï³-

Ï³ Ýáõ ÃÇõÝ ÙÁÝ ¿ñ, Ù³ Ý³ õ³Ý¹ áñ ï³ëÝ Ù¿ Ï» ñáñ¹ »õ ï³ë -

Ý»ñÏ ñáñ¹ ¹³ ë³ ñ³Ý Ý» ñáõÝ ³Ù ñ³Ý ëïÇå áõ³Í ¿ÇÝù »ñ»ù

ß³μÃ áõ³Ý ½Ç Ýáõá ñ³ Ï³Ý Í³ é³ Ûáõ ÃÇõÝ ÁÝ»É£ 1967-ÇÝ ³ÏÝ -

Ï³ É» óÇÝù, áñ ÑÝ·ûñ »³Û å³ ï» ñ³½ ÙÇÝ å³ï ×³ éáí ½Ç Ýáõá -

100

ñ³ Ï³Ý Í³ é³ Ûáõ ÃÇõÝÁ ã»Õ »³É ÝÏ³ï áõ¿ñ£ êË³É »Õ³õ Ù»ñ

Ùï³ Íáõ ÙÁ. ¹³ ëÁÝ Ï»ñ Ý»ñë áõ »ë Ñ»ñ Ã³ μ³ñ ä¿Û ÃÁï ïÇÝ

μ³ñÓ ñ³ ó³Ýù »õ »ñ»ù ß³ μ³Ã ³å ñ» ó³Ýù ½Ç Ýáõá ñ³ Ï³Ý

Ï»³Ý ùÁ£ ÐáÝ ß³Õ áõ» ó³Ýù Ù»ñ ÝÙ³Ý Ý» ñáõÝ Ñ»ï »õ μ³ ñ» Ï³ -

Ùáõ ÃÇõÝ Ñ³ë ï³ ï» óÇÝù, í³ñÅ áõ» ó³Ýù Ñ³ õ³ ù³ Ï³Ý Ï»³Ý -

ùÇ å³Û Ù³Ý Ý» ñáõÝ »õ Ù³ Ý³ õ³Ý¹ ½³ Ý³ ½³Ý Ï» ñ³Ï ñ³ ï»-

ë³Ï Ý» ñáõ£ ºë, áñ ¹»· ÝÏ³ ñ³ ·Ç ñÇ ï¿ñ å³ ï³ ÝÇ ÙÁÝ ¿Ç, μá -

Éá ñÇÝ ÝÙ³Ý å³é Ï» ó³Û íñ³ ÝÇ ï³Ï, ãáñ Ñá ÕÇ íñ³Û »õ ×³ ß³ -

Ï» óÇ Ñ³ ë³ ñ³ Ï³ó ×³ ß» ñÁ, ½áñë ÙÇÝ ã»õ ³Û¹ Ãáõ³ Ï³ ÝÁ ã¿Ç

áõ ï»ñ£ Ì³ é³ Ûáõ Ã»³Ýë ³õ³ñ ïÇÝ »ñμ ïáõÝ í» ñ³ ¹³ñ Ó³Û,

Ùûñ Ù¿ë ËÝ¹ñ» óÇ, áñ Û³ çáñ ¹³ μ³ñ »÷¿ ³ÛÝ Ï» ñ³ Ïáõñ Ý» ñÁ,

½áñë ã¿Ç áõ ï»ñ£ Øûñë ½³ñ Ù³ ó³ Ï³Ý ³Ï Ý³ñ ÏÇÝ íñ³Û,

ÏñÏÝ» óÇ ËÝ¹ñ³Ýùë »õ ³Û Ýáõ Ñ» ï»õ ëÏë³Û áõ ï»É Ý³ Ë³ å¿ë

ãëÇ ñ³Í Ï» ñ³ Ïáõñ Ý»ñë£ ²Û ëûñ ãëÇ ñ³Í Ï» ñ³ Ïáõñ ãáõ ÝÇÙ,

μ³Ûó áõ ÝÇÙ Ý³ Ë³ ëÇ ñ³Í Ï» ñ³ Ïáõñ Ý»ñ£ ºñ»ù ß³μÃ áõ³Ý ½Ç -

Ýáõá ñ³ Ï³Ý Í³ é³ Ûáõ Ã» Ý¿ë ³Û¹ ÙÝ³ó ÇÝ ÍÇ£

101

Ðàºôàð ÎðÂàôÂÆôÜ

Î³ Ãá ÕÇ Ï¿ Ïñû Ý³ Ï³Ý ¹³ëï Ç ³ ñ³ Ïáõ Ã»³Ý Ù¿ç §Ñá ·» õáñ

ÏñÃáõ ÃÇõÝ¦ Ïáã áõ³ ÍÁ Ï³ ñ» õáñ ï»Õ ÙÁ ÏÁ ·ñ³ õ¿£ ÀÝ¹ Ñ³Ý -

ñ³ å¿ë ³ÝÇ Ï³ ÏÁ Ï³ ï³ñ áõÇ Ïñû Ý³ Ï³Ý ·ÉË³ õáñ ïû Ý» ñáõÝ

Ý³ Ëû ñ¿ ÇÝ. ê. ÌÝáõÝ¹, ê. ¼³ ïÇÏ, »õÉÝ£ ºñ μ»ÙÝ ³É ½³ÛÝ ÏÁ

Ï³½Ù³Ï»ñå»Ý »ñμáñ Ï³ñÇùÁ ÏÁ ½·³Ý Ñá ·»å¿ë í»ñ³Ýáñá·-

õ» Éáõ Ï³Ù îÇ ñáç Ñ»ï Û³ ñ³ μ» ñáõ ÃÇõÝ Ùß³ Ï» Éáõ Ñ³ Ù³ñ£

âÏ³Û Ñá ·» õáñ Ï»³Ýù ³é³Ýó Ñá ·» õáñ ÏñÃáõ Ã»³Ý, áñáõÝ

ÁÝ Ã³ó ùÇÝ ÏÁ Ï³ ï³ñ áõÇÝ Ñ³ñ ó³¹ ñáõÙ Ý»ñ »õ ÏÁ ëï³ó áõÇÝ

Éáõë³μ³ÝáõÃÇõÝÝ»ñ, áñáÝù Ñ³õ³ï³ó »³ÉÇÝ Ý»ñ³ßË³ñÑÁ ÏÁ

Ñ³Ý ¹³ñ ï»ó Ý»Ý£

1968-ÇÝ, äáõñ× Ð³ Ùáõ ïÇ ÐÎºØ-Ç ³Ý ¹³Ù ¿Ç »õ Ù³ë ÏÁ

Ï³½Ù¿Ç ·ñ³ ¹³ñ³ÝÇ Û³ÝÓÝ³ËáõÙμÇÝ£ úñáõ³Ý Ñá ·»õáñ í³ñÇã

í³ñ ¹³ å» ïÁ ê. ¼³ïÏ áõ³Ý ïû Ý¿Ý »ñ Ïáõ ß³ μ³Ã ³é³ç

Ï³½Ù³Ï»ñå»ó Ñá ·»õáñ ÏñÃáõÃ»³Ý »ñÃ ÙÁ ²Å³ÉÃáõÝÇ Ù³ñá

ÝÇÃ ùáÛ ñ» ñáõ í³Ý ùÇÝ Ù¿ç£ Ø»ñ Å» óÇ Ù³ë Ï³½ Ù»É áõË ï³ -

õáñ Ý» ñáõÝ ËáõÙ μÇÝ, áñáí Ñ» ï»õ Ñ³ Ï³ é³Ï ÙÇáõ Ã» Ý³ Ï³Ý

Û³ÝÓ Ý³ éáõ Ã»³Ýë Ïþ³å ñ¿Ç »Ï» Õ»óÇ ¿Ý Ñ» éáõ£ ´³Ûó ÝÏ³ ïÇ

³é³Í ÇÙ Û³ÝÓ Ý³ ËáõÙ μÇ ³Ý ¹³ ÙÇ Ñ³Ý ·³ Ù³Ýùë, ëïÇå áõ» -

ó³Û »Ý Ã³ñÏ áõÇÉ Û³ÝÓ Ý³ ËáõÙ μÇë í³ ñÇ ãÇÝ Û³ÝÓ Ý³ ñ³ ñáõ -

Ã»³Ý£ Ð» ï» õ³ μ³ñ, ß³ μ³Ã Ï¿ ëû ñ¿ í»ñç ÙÁ, ÙÇáõ Ã»³Ý

μá Éáñ Û³ÝÓ Ý³ ËáõÙ μ» ñáõÝ ·áñ ÍûÝ ³Ý ¹³Ù Ý»ñë ÷á Ë³¹ ñ³ -

Ï³éù»ñ μ³ñÓñ³Ý³Éáí Ù»ÏÝ»ó³Ýù ÏñÃáõÃ»³Ý í³ÛñÁ` í³ñãáõ

Ã»³Ý ·ÉË³ õá ñáõ Ã»³Ùμ£ ì³Ýù Ñ³ ë³Ýù »ñ» ÏáÛ »³Ý£

î» Õ³ õáñ áõ» ó³Ýù Ù»ñ ë»Ý »³Ï Ý» ñÁ »õ ÁÝÃ ñÇ ù¿Ý ³é³ç áõ Ý» -

ó³Ýù Ù»ñ ³é³ çÇÝ Ñ³Ý ¹Ç åáõ ÙÁ£ ÎñÃáõ ÃÇõÝÁ ³é³ç Ýáñ ¹áÕ

Ñá ·» õáñ Ñ³Û ñ»ñÝ ¿ÇÝ ê. öñÏÇã »Ï» Õ»ó õáÛ Åá Õáíñ ¹³ å»ï »õ

Ø»ë ñáå »³Ý í³ñ Å³ ñ³ ÝÇ ïÝû ñ¿Ý Ñ³Û ñ» ñÁ£

ºñ» ÏáÛ »³Ý μá Éáñ áõ» ó³Ýù ÁÝÃ ñÇ ùÇ ë» Õ³ ÝÇÝ ßáõñç »õ Ï³ -

ï³ Ï» Éáí áõ ËÝ¹³ Éáí ³Ý óáõ óÇÝù Ù»ñ Å³ Ù³ Ý³ ÏÁ£ ²Ûë ÁÝ -

Ã³ó ùÇÝ ¹Å·áÑ ÙÝ³ó Üá ñÇÏ í³ñ ã³ Ï³ ÝÁ, áñ Íáõé Ý³Û áõ³Íù-

102

Ý» ñáí ë» õ» é»ó Ï³ ï³ ÏáÕ Ý» ñÁ »õ ½³ ÝáÝù ½·³ë ïáõ Ã»³Ý

Ññ³ õÇ ñ»ó£

Ú³çáñ¹ ³é³õûï, ³ÕûÃùÇ »õ ËáñÑñ ¹³ÍáõÃ»³Ý å³Ñ»ñ¿Ý

³é³ç ¹³ñÓ »³É μá Éáñ áõ» ó³Ýù Ý³ Ë³ ×³ ßÇ ë» Õ³ ÝÇÝ ßáõñç£

ÜáñÇÏÇ ë»Õ³ÝÇÝ, ³ÛÉ Ù³ëÝ³ÏÇóÝ»ñáõ ÏáÕùÇÝ Ýëï»ñ ¿ÇÝ ê»-

ñáμ ä»ï ñáë »³Ý »õ ÖáÝ áõ ÛáõÙ× »³ ÝÁ£ ê» Õ³ ÝÁ Í³ÍÏ áõ³Í

¿ñ ³Û É³ ½³Ý áõ ï» ÉÇù Ý» ñáí »õ Ã¿ ÛÇ áõ Ï³ ÃÇ ë³ ÷áñ Ý» ñáí£

êÏë³Ýù Ù»ñ Ã³ ë» ñÁ É»ó Ý»É »õ ×³ ß³ Ï»É É¿å ÝÇÝ, å³ ÝÇ ñÁ »õ

Ï³ ñ³·Ý áõ ³Ýáõ ßÁ£ ê» ñáμ Ó»é ùÁ Ý» ï»ó Ï³ ÃÇ ë³ ÷á ñÇÝ »õ

ëÏë³õ Ã³ ëÁ É»ó Ý»É£ ´³Ûó ³Û¹ Ñ» Õáõ ÏÁ ã¿ñ Ñá ë»ñ Çñ Ã³ ëÇÝ

Ù¿ç£ ²Ûë ï»ë Ý» Éáí, Öá ÝÁ, áñ ³Ýáñ ¹Ç Ù³ óÁ Ýëï³Í ¿ñ, Ý³Ë

Ååï» ó³õ, ³å³ ËÝ¹³ó£ ²Ýáñ ËÝ¹áõ ùÇÝ å³ ï³ë Ë³ Ý»ó ê» -

ñáμ »õ »ñ Ïáõë ï»ù ëÏë³Ý Ï³ ÃÇ ë³ ÷á ñÁ ù³ßù ß»É Çñ³ ñáõ

Ó»éù¿Ý£ ²ëáñ íñ³Û, ³ÝáÝó ËÝ¹áõùÁ ù³Ñù³ÑÇ í»ñ³Íáõ»ó³õ

»õ í³ ñ³ Ï»ó ë» Õ³ ÝÇÝ ßáõñç μá Éáñ áõ³Í Ý» ñÁ, μá Éáñë Ïáõßï

áõ Ïáõé ÏÁ ËÝ¹³ ÛÇÝù, μ³ óÇ Üá ñÇ Ï¿Ý, áñ ½³Û ñ³ ó³Í ¿ñ áõ

¹¿Ù ùÁ` Ï³ë-Ï³ñ ÙÇñ Ïïñ³Í£ Ú³Ý Ï³ñÍ ãÏ³ ñ» Ý³ Éáí ½ëå»É

Çñ ½³Û ñáÛ ÃÁ, ³Ý ê» ñá μÇÝ áõÕ Õ» Éáí Çñ Ëûë ùÁ, ·á é³ó.

- ÊÝ¹³°, ù³ ÝÇ áñ ³ñ ·ÇÉ áõ³Í ¿, ËÝ¹³°£

ê» ñáμ, ÷á Ë³ Ý³Ï Ë»É ùÇ ·³ Éáõ áõ ÇÝù ½ÇÝù ½ëå» Éáõ, ß³ -

ñáõ Ý³ Ï»ó ³°É ³õ» ÉÇ ËÝ¹³É£ ÖáÝÝ ³É ÝáÛ ÝÁ Áñ³õ£ Üá ñÇ ÏÇÝ

½³Û ñáÛ ÃÁ ÏÁ ë³ëï Ï³ Ý³ñ, μ³Ûó ³Ýû ·áõï. ËÝ¹áõ ùÁ ã¿ñ ¹³¹ -

ñ»ñ£ ì»ñ ç³ å¿ë, ÑÇÝ· í³ÛñÏ »³Ý ë³Ý Ó³ñ Ó³ Ïû ñ¿Ý ËÝ¹³ É¿

»ïù, ê» ñáμ »õ ÖáÝ Ïñó³Ý Çñ»Ýù ½Ç ñ»Ýù ½ëå»É »õ ¹³¹ ñ»ó Ý»É

ËÝ¹áõ ùÁ£ ØÝ³ó »³É Ý»ñë ³É Ñ» ï» õ³ ó³Ýù ³ÝáÝó ûñÇ Ý³ ÏÇÝ,

Ã¿ »õ ³ÝáÝó å¿ë ã¿ ÇÝù ËÝ¹³ñ£ ²Ûë ÙÇ ç³ ¹¿ åÁ Ý» Õ³ óáõó Ý³ -

»õ Ñá ·» õáñ í³ ñÇ ãÁ, áñ Çñ Ïá ã» ñáí ë³ ï³ ñ»ó Ï³ óáõ Ã»³Ý

μÝ³Ï³ÝáÝ³óÙ³Ý£ Â¿ »õ ³ÙμáÕç ûñÁ ³ÕûÃùáí »õ êáõñμ ÇñùÇ

ë»ñ ïá Õáõ Ã»³Ùμ ³Ý óáõ óÇÝù, μ³Ûó Ù»ñ ÙÇï ùÇÝ Ù¿ç Ï³ñ

³éïáõ³Ý å³ïÏ»ñÁ ³Ù»Ý³Éáõñç å³Ñ»ñáõÝ ÇëÏ£

Î¿ëûñ¿ »ïù, »ñ»ÏáÛ »³Ý ÷³ÏÙ³Ý å³ï³ñ³ ·¿Ý ³é³ç, áõ-

Ý¿ ÇÝù ³½³ï å³Ñ ÙÁ£ ö³ ÷³ ùáÕ Ý» ñÁ ³Û¹ å³ ÑÁ ³Ý óáõ óÇÝ

103

»Ï» Õ» óÇÝ£ ²ãùë áõÕ Õ» Éáí ³Ý ÏÇõÝ ÙÁ, ï» ë³Û Üá ñÇ ÏÁ, áñ

ÍáõÝ ÏÇ »Ï³Í, Ó»é ù» ñÁ í»ñ μ³ñÓ ñ³ óáõ ó³Í, Ïþ³Õû Ã¿ñ£

Øï³ μ» ñ» Éáí ³Ýáñ ³ñ Ñ»ë ïÁ »õ ·áñ Í³Í ³õ³ ½³ Ïáõ ÃÇõÝ Ý» -

ñÁ, »ë ÇÝ ÍÇ Ñ³ñó ïáõÇ, Ã¿ Ç°Ýã Û³Ý¹· Ýáõ Ã»³Ùμ ³Ý ÷³ñÇ -

ë» óÇÇÝ ÝÙ³Ý ÇÝù ½ÇÝù Ïþ³ñ ¹³ ñ³ó Ý¿ñ ´³ñÓñ »³ ÉÇÝ ³é ç»õ£

²Ý áë Ï» ñÇã ¿ñ£ ÆÝÁ ù³ ñ³Ã áë ÏÇÝ ÏÁ Í³ Ë¿ñ ï³ë Ýáõ ÃÇ ï»Õ£

ÆëÏ ùë³Ý Ù¿ ÏÁ ÏÁ ·Ý¿ñ ÇÝ ÝÇ ï»Õ£ ²õ» ÉÇÝ. ¹áõñ ëÇ ³ß Ë³ñ -

ÑÇÝ Ñ»ï í³ ×³é³Ï³ÝáõÃ»³Ùμ ÏÁ ½μ³Õ¿ñ »õ ÌáóÇ »ñÏÇñÝ»-

ñÁ Ñ³ëï ³å³ ñ³Ý ç³Ý Ý»ñ ÏÁ Í³ Ë¿ñ ³åëå ñáÕ Ý» ñáõÝ£

²Ý ßáõßï ³Û¹ ³å³ ñ³Ý ç³Ý Ý» ñÁ ½áõï áë ÏÇ ã¿ ÇÝ, ³ÛÉ ³ÝáÝó

ÏÉá ñáõ Ã»³Ý Ù¿ç ×»ñ Ù³Ï ³õ³½ É»ó áõ³Í ¿ñ, áñ ÏÁ í³ ×³éáõ¿ñ

áëÏÇÇ ·ÇÝáí£ ²ÛëåÇëÇ ½»ÕÍ³ñ³ñáõÃ»³Ýó ï¿ñ Ù³ñ¹

ÙÁ ÇÝãå¿±ë ÏñÝ³ñ ²ëïáõÍáÛ Ý»ñÏ³Û³Ý³É »õ ÇÝù½ÇÝù ëñμ³óÁ-

Ý»É£ Ð³ õ³ Ý³ μ³ñ ÍáõÝ ÏÇ »Ï³Í áõ Ã» õ» ñÁ »ñ ÏÇÝù μ³ñÓ ñ³ -

óáõ ó³Í §Ñ³ õ³ ï³ó »³ ÉÁ¦ ²ë ïáõ ÍáÛ ÏÁ Ëáë ïá í³ Ý¿ñ Çñ

Ù»Õ ùÁ »õ ²Ý Ï¿ ù³ õáõ ÃÇõÝ ÏÁ Ñ³Û ó¿ñ Çñ ³å³ ·³ ÛÇÝ ·áñ Í» -

ÉÇù Ù»Õ ù» ñáõÝ Ñ³ Ù³ñ ³É£ ö³±ëïÁ. 1980-ÇÝ Ýß³Ý ïáõ ùÇ ûÕ³Ï

Ù³ ï³ ÝÇ Ý»ñë Çñ Ù¿ ·Ý» óÇ£ ØÇÝ ã»õ ïáõÝ »ñ Ã³Ù, ÇÝù Ý³ ß³ñ -

ÅÇÝ Ù¿ç Ù³ ï³ ÝÇë Ù³ ï¿ë ÇÝ Ï³õ, É³ÛÝ ¿ñ£ ºñ»ù ûñ ³Ýó, Ý»ñ -

Ï³ Û³ ó³Û Üá ñÇ ÏÇÝ áë Ï»ñ ã³ ïáõ ÝÁ »õ ËÝ¹ñ» óÇ Ù³ ï³ ÝÇë

÷á Ë³ ñÇ Ý»É ³õ» ÉÇ Ý» Õáí ÙÁ£ ì³ ×³ éáñ ¹áõ ÑÇÝ ÁÝ ¹³ é³ ç»ó

ËÝ¹ñ³Ý ùÇë£ ÞÝáñ Ñ³ Ï³ Éáõ ÃÇõÝ Û³Ûï Ý» Éáí ÏÁ å³ï ñ³ëïÁ -

õ¿Ç Ù»Ï Ý»É, »ñμ Éë» óÇ.

- ºÏá°õñ Ý³ ÛÇÙ, ïáõñ Ïßé»Ù, Ã» ñ»õë ù» ½Ç í» ñ³ ¹³ñÓ Ý» -

ÉÇù áõ ÝÇÙ£

Ø³ ï³ ÝÇÝ ïáõÇ Üá ñÇ ÏÇÝ, áñ ½³ÛÝ Ïßé» É¿ »ïù Áë³õ.

- î»°ë, Ã¿ »õ ³õ» ÉÇ å½ïÇÏ ¿, μ³Ûó ³õ» ÉÇ Í³Ýñ ¿£ ø³ é³ -

ëáõÝ áë ÏÇ ï³ñ μ» ñáõ ÃÇõÝ åÇ ïÇ ï³ë£

îáõÇ å³ Ñ³Ýç áõ³Í ·áõ Ù³ ñÁ »õ ³Û Ýáõ Ñ» ï»õ ³Ý ·³Ù ÙÁÝ

³É Çñ ùáí ã·³ óÇ áë Ï» Õ¿Ý ·Ý» Éáõ Ñ³ Ù³ñ£

ºñ Ïûñ »³Û Ñá ·» õáñ ÏñÃáõ Ã»³Ý ³õ³ñ ïÇÝ, åÇ ïÇ Ù³ ïáõóáõ¿ñ

å³ï³ñ³· ÙÁ, áñå¿ë Ó»éÝ³ñÏÇÝ »½ñ³ ÷³ÏáõÙÁ£ ²ë-

104

ïáõÍáÛ Ùï»ñÙáõÃ»³Ý Û³ÝÓÝ³Í ¿ÇÝù Ù»ñ Ñá ·ÇÝ»ñÁ »õ Ñ³ñÏ

¿ñ Ñ³ Õáñ¹ áõÇÉ£ ²Ûë Ýå³ ï³ Ïáí å¿ïù ¿ñ Ëáë ïá í³ Ý³Ý ùÇ

»ñ Ã³É£ ¸ÅÏ³ Ù» ó³Û, μ³Ûó Ñá ·» õáñ í³ ñÇ ãÇÝ åÝ¹áõ Ùáí

³é³ÝÓÝ³ó³Û Ëáëïáí³Ý³ñ³ÝÁ£ öáË³Ý³Ï Ëáëïáí³Ý³Ñûñ

Áë» Éáõ Ù»Õ ù»ñë, ³Ýáñ μ³ ó³ï ñ» óÇ ÇÙ Ï³ óáõ ÃÇõÝë. ³Ý³ëïáõ³ÍáõÃ»³Ý

³Ûë íÇ ×³ÏÇë Ù¿ç ³ÝÏ»ÕÍ ÁÉÉ³Éáõ Ñ³Ù³ñ, ã¿Ç

ÏñÝ³ñ ÇÝù ½ÇÝùë Ñ³ õ³ ï³ó »³É Ó» õ³ó Ý»É »õ Ë³ μ»É Ã¿° ÇÝù -

½ÇÝùë, Ã¿° Ëáëïáí³Ý³Ñ³ÛñÁ »õ Ã¿° ½²ëïáõ³Í£ ì³ñ ¹³å»-

ïÁ ÷áñ Ó»ó ½Çë Ñ³ Ùá ½»É ²ë ïáõ ÍáÛ ·á Ûáõ Ã»³Ý ³éÝ ãáõ-

Ã»³Ùμ, »Ï» Õ»ó õáÛ »õ Ñ³ õ³ï ùÇ ³ÝÑ ñ³ Å»ß ïáõ ÃÇõÝÁ ß»ß ï» -

Éáí »õ »½ ñ³ Ï³ó Ý» Éáí, áñ ÝáÛ ÝÇëÏ Ñéã³ Ï³ õáñ ³Ý³ëï áõ³Í -

Ý»ñ Ç í»ñ çáÛ ¹³ñ ÓÇ »Ï³Í »Ý »õ` ÁÝ ¹áõ Ý³Í êï»Õ ÍÇ ãÇÝ

·áÛáõÃÇõÝÁ£ ²Ý¹ñ¹áõ»ÉÇ ÙÝ³óÇ£ Êáëïáí³Ý³ÝùÇ ÷áË³ñ¿Ý

áõÝ»ó³Û Ï³ñÍÇùÝ»ñáõ ÷áË³Ý³ÏáõÃÇõÝ ÙÁ Ëáëïáí³Ý³Ñûñ

Ñ»ï, áñ Ç í»ñ çáÛ Û³ñ ·» Éáí ÙÇï ùÇ ³½³ ïáõ ÃÇõÝë ½Çë ½»ñÍ

å³ Ñ»ó ³ñ Ó³Ï Ù³Ý »Ý Ã³ñÏ áõ» Éáõ ï³Ý ç³Ý ù¿Ý£ ²Û¹ »ñ» ÏáÛ,

Ã¿ »õ å³ï³ñ³ ·ÇÝ Ý»ñÏ³Û ·ïÝáõ»ó³Û, μ³Ûó Ñ³Õáñ ¹áõÃÇõÝ

ã³ éÇ, áñáí Ñ» ï»õ ã¿Ç áõ ½»ñ óáõ ó³ ÙáÉ ÁÉ É³É ÷³ñÇë»óÇÇÝ

ÝÙ³Ý£

²Û Ýáõ Ñ» ï»õ ³Ý ·³Ù ÙÁ »õë ãÙ³ë Ý³Ï ó» ó³Û Ñá ·» õáñ

ÏñÃáõ Ã»³Ý Ó»é Ý³ñÏ Ý» ñáõÝ£ â¿Ç áõ ½»ñ ÝÙ³ ÝÇÉ Ï³ñ· ÙÁ

Ù³ë Ý³ ÏÇó Ý» ñáõÝ, áñáÝù ëïÇ åá Õ³ μ³ñ ÏÁ Ù³ë Ý³Ï óÇÝ,

å³ßïûÝÇ μ»ñáõÙáí »õ Ñá ·»õáñ ÏñÃáõÃÇõÝÁ ÏÁ í»ñ³Í»Ý Å³-

Ù³Ý óÇ »õ ½áõ³ñ ×áõ Ã»³Ý£ ²ÝáÝù, ÷á Ë³ Ý³Ï ÙïÝ» Éáõ ²ë -

ïáõ ÍáÛ Ùï»ñ Ùáõ Ã»³Ý Ù¿ç, ÏÁ ß³ñ áõÝ³ Ï»Ý ³å ñÇÉ Çñ»Ýó

³ß Ë³ñ ÑÇÏ Ï»Ý ó³ ÕÁ ÝáÛ ÝÇëÏ ³ÕûÃ ùÇ ë³Ñ Ù³Ý áõ³Í å³ Ñ» -

ñáõÝ »õ ·Ç ß»ñ Ý» ñÁ ÏÁ Éáõëó Ý»Ý ÃÕÃ³ Ë³ Õáí, ³Ý ßáõßï

·³Õï Ý³ μ³ñ£ ²ÝáÝù ÏÁ Ý»Ý ·³ ÷á Ë»Ý ÏñÃáõ Ã»³Ý ÇÙ³ëïÝ

áõ Ýå³ï³ÏÁ£ àõëïÇ, Ý³ËÁÝïñ»ÉÇ ¿ ³Ûë å³ÛÙ³ÝÝ»ñáõÝ Ù¿ç

½»ñÍ ÙÝ³É Ñá ·» õáñ ÏñÃáõ Ã» Ý¿Ý, áñ ÏÁ Ñ³Ý ¹Ç ë³ Ý³Û ³é³ -

õ»É Ù»Õ³Ýã³ÝùÇ ³éÇÃ ÙÁ` ³ÝÑ³Ý ¹áõñÅ»ÉÇ »õ ·³ÛÃ³ÏÕ»óáõóÇã£

105

§²äðàÚº²Ü¦ àðÌ²ð²ÜÆ

´²ÜàôàðàôÐÆÜºðÀ

äáõñ× Ð³ Ùáõ ïÁ êÇÝ ¿É üÇ É¿Ý μ³Å ÝáÕ ·» ï» ½»ñ »³Û ×³Ù -

μáõÝ ÑÇõ ëÇ ë³ ÛÇÝ ÏáÕ ÙÁ, Ý³ñÝ ç³ë ï³ ÝÇ ÙÁ Ù¿ç ÏÁ Ï³Ý· Ý¿ñ

Ý»ñù Ý³½ ·»ëï Ý» ñáõ, ÑÇõë áõ³ Í» Õ¿Ý Ý» ñáõ »õ ·áõÉ å³ Ý» ñáõ

²åñáÛ »³Ý ·áñÍ³ñ³ÝÁ, áñ ï³ñÇÝ»ñ ³é³ç ÷³Ïáõ»ó³õ£ îû-

Ýáõ½ Éáõ ùÇ í»ñ ç³ õá ñáõ Ã»³Ý, ÙÇÝ ã»õ ×³Ù μ³Û »ñ Ï³ ñáÕ ù³ -

ñ³ ß¿Ý å³ï ÙÁ ³Ýáñ ë³Ñ Ù³ ÝÁ ÏÁ μ³Å Ý¿ñ Ã³ Õ³ Ù³ ë¿Ý£

Ú³ ×³Ë, ³Û¹ å³ ïÇÝ íñ³ Û¿Ý å³ñ ï¿½ ó³ï Ï» Éáí, ÏÁ ù³ Õ¿ -

ÇÝù Ý³ ñÇÝç Ý»ñ£ Ú³Ý ó³Ý ùÇ íñ³Û μéÝáõ» Éáõ í³Ë ãáõ Ý¿ ÇÝù,

áñáí Ñ» ï»õ å³ñ ï¿ ½Á å³ Ñ³Ï ãáõ Ý¿ñ£ ìï³Ý ·Ç å³ ñ³ ·³ ÛÇÝ

ë³Ï³ÛÝ Ïþ³å³ëï³Ý¿ÇÝù ä»ïñáë »³ÝÝ»ñáõÝ ïáõÝÁ, áñ å³ïÇÝ

¹Ç Ù³ óÁ ÏÁ ·ïÝáõ¿ñ£

²å ñáÛ »³Ý ·áñ Í³ ñ³ ÝÁ Ñ³Ý ñ³ Û³Ûï Ñ³ë ï³ ïáõ ÃÇõÝ ÙÁÝ

¿ñ »õ ³Ýáñ ³ñ ï³¹ ñáõ ÃÇõÝÁ ÷Ýïéáõ³Í ¿ñ í³ ×³ é³ Ï³Ý -

Ý» ñáõÝ ÏáÕ Ù¿£ ØÇÝ ã»õ ³Û ëûñ ï³ Ï³ õÇÝ, »ñμ ·áñ Í³ ñ³ ÝÁ áõ -

ñÇß ë» ÷³ Ï³ Ý³ ï¿ñ ÙÁ áõ ÝÇ, ²å ñáÛ »³Ý Ù³Ï ÝÇ ßÇ ×»ñ Ù³-

Ï» Õ¿Ý Ý» ñÁ É³ õá ñ³Ï ³å ñ³Ý ùÇ Ñ³Ù μ³õÝ áõ ÝÇÝ£ ²Ýó »³ ÉÇÝ,

ßñç³ å³ ïÇ ÃÇ Ã» Õ³ õ³Ý Ý» ñáõÝ »õ Üáñ Ø³ ñ³ ßÇ ÁÝ ï³ ÝÇù Ý» -

ñáõÝ ³Õ çÇÏ ½³ õ³Ï Ý» ñÁ Ïþ³ß Ë³ ï¿ ÇÝ ÑáÝ£ ºñμ Ï¿ ëûñ áõ³Ý

×³ ßÇ Å³ ÙÁ ÑÝã¿ñ, ÷³ Õ³Ý· Ý» ñáí ³Õ çÇÏ Ý»ñ ·áñ Í³ ñ³ ÝÇÝ

¹³ñ å³ ë¿Ý ¹áõñë Ïþ»É É¿ ÇÝ, Üáñ Ø³ ñ³ ßÇ ÷á Õáó Ý» ñ¿Ý ³Ýó -

Ý» Éáí ÏþáõÕÕ áõ¿ ÇÝ ¹¿ åÇ Çñ»Ýó ïáõ Ý» ñÁ` Çñ»Ýó Ù¿Ï Å³-

Ù áõ³Ý ¹³ ¹³ ñÁ ³Ý óÁ Ý» Éáõ Ñ³ Ù³ñ£ ²ÝáÝù, ß³ μ³ Ã³ Ï³Ý

³é³ õ» É³ ·áÛ ÝÁ »ñ» ëáõÝ áë ÏÇ ·³Ý Ó» Éáí, ÃÇ ÏáõÝù ÏÁ Ï³Ý· -

Ý¿ÇÝ Çñ»Ýó ÍÝáÕÝ»ñáõÝ »õ ÏÁ ë³ï³ñ¿ÇÝ ³ÝáÝó` ÁÝï³ÝÇùÇÝ

Í³Ë ë» ñáõÝ ÏÇë Ù³Ý ·Íáí£ Ü»ñ Ï³ ÛÇ Ãá ß³Ï Ý» ñáõÝ Ñ»ï μ³Õ -

¹³ ï³Í, ³Û¹ Ãá ß³Ï Ý» ñÁ Ã¿ »õ ãÝãÇÝ ·áõ Ù³ñ Ý»ñ ¿ÇÝ, μ³Ûó

³ÝáÝù ÝÏ³ ï³ é» ÉÇ ¿ÇÝ ³Õ ù³ï ÁÝ ï³ ÝÇù Ý» ñáõÝ Ñ³ Ù³ñ,

áñáÝó Ù¿ ç¿Ý Ñ³ ñÇõ ñ³ õáñ Ý»ñ μ³ Ýáõá ñáõ ÑÇ ¿ÇÝ ²å ñáÛ »³Ý

·áñ Í³ ñ³ ÝÇÝ Ù¿ç£

106

ÆÝã å¿ë áñ Ù³ñ¹ Ï³ ÛÇÝ ³Ù¿Ý ÁÝ Ï» ñáõ Ã»³Ý Ù¿ç Ï³Ý μ³ó -

ÃáÕáõÙÝ»ñ, ³Û¹ μ³ÝáõáñáõÑÇÝ»ñáõÝ Ù¿çÝ ³É Ï³ÛÇÝ ë³ÛÃ³ùáÕ

Ý»ñ, áñáÝù ³Õ ù³ ïáõ Ã»³Ý Éáõ ÍÁ Ãû Ã³ ÷» Éáí Çñ»Ýó

íñ³ Û¿Ý ÏÁ Ó·ï¿ ÇÝ μ³ ñûñ Ï»³Ýù ÙÁ ³å ñ» Éáõ£ ²Û¹ Å³ Ù³ -

Ý³Ï, í» ó» ñáñ¹ ¹³ ë³ ñ³ ÝÇ ³ß³ Ï»ñï ¿Ç£ àõ Ý¿Ç ûñÇ Ý³ Ï» ÉÇ

¹³ ëÁÝ Ï»ñ Ý»ñ, ÇÝã å¿ë Ý³ »õ ³Ý Ï³ñ· Ý»ñ£ ²Ûë í»ñ çÇÝ Ý» ñ¿Ý

¿ñ Êá ñ¿ ÝÁ, áñ ï³ ñÇ ùáí ÇÝÓ Ù¿ Ù»Í ¿ñ »õ áñ Çñ ÷á Õá ó³ ÛÇ ÝÇ

Ï»³Ý ùÇÝ ³ñ Ï³ Í³ËÝ ¹áõ ÃÇõÝ Ý» ñÁ ÏÁ å³ï Ù¿ñ ³Ù μáÕç ¹³ -

ë³ ñ³ ÝÇÝ£ ²Ý μ³ ñ» Ï» óÇÏ ÁÝ ï³ ÝÇ ùÇ ½³ õ³Ï ¿ñ, ·ñå³ ÝÁ É» -

óáõÝ, ÏÁ ËÙ¿ñ áõ ÏÁ ÍË¿ñ ·³Õï ÝÇ »õ ÷á Õá óÇ ÁÝ Ï»ñ Ý» ñáí

ÏÁ í³ ñ¿ñ ë³Ý Ó³ñ Ó³Ï Ï»³Ýù ÙÁ ½·³ ó³ Ï³Ý ·»ï ÝÇ íñ³Û£ ²Ý

²åñáÛ »³ÝÇ μ³ÝáõáñáõÑÇÝ»ñ¿Ý Ù¿ÏÁ áñë³ó³Í ¿ñ, ³Ýáñ Ñ»ï

ß³ μ³Ã Ï¿ ëû ñ¿ í»ñ ç» ñÁ ¹áõñë Ïþ»É É¿ñ, ÇÝù Ý³ ß³ñ Åáí åïáÛ -

ïÇ ÏÁ ï³ Ý¿ñ »õ Ñ³ ×áÛ ùÇ å³ Ñ»ñ Ïþ³å ñ¿ñ£ ²é³Ýó ÝÏ³ ïÇ

³éÝ»Éáõ ³ÕçÏ³Ý ½·³óáõÙÝ»ñÁ, ³Ý Éñμûñ¿Ý ÏÁ ß³Ñ³ ·áñÍ¿ñ

½³ÛÝ£

ºñ Ïáõ ß³μ ÃÇ ³é ïáõ ÙÁ, Êá ñ¿Ý ¹åñáó »Ï³õ ëñïÝ» Õ³Í£

¼μû ë³Ý ùÇÝ, ÁÝ Ï»ñ Ý» ñÁ ßñç³ å³ ï» óÇÝ ½ÇÝù Ñ³ëÏ Ý³ Éáõ Ñ³ -

Ù³ñ Çñ ³Ýï ñ³ Ù³¹ ñáõ Ã»³Ý å³ï ×³ éÁ£

- ºñ¿Ï, ËñÃÇÝ Ñ»ïÝ ¿Ç ÙÇÝ ã»õ ÇñÇ ÏáõÝ£ Ü» Õ³ óáõó ½Çë£

²Û É»õë ½ÇÝù ¹áõñë åÇ ïÇ ãÑ³ Ý»Ù, áõ ñÇß ÙÁ åÇ ïÇ ×³ ñ»Ù£

Êûëù Ñ³ëÏ óáõó ÇÝ ÍÇ, Áë³õ, áñ ·áõÉ å³Û ãáõ ÝÇ, ¹ñ³Ù ³É ãáõ -

ÝÇ, ù³ ÝÇ áñ ³Ù μáÕç ß³ μ³ Ã³ Ï³ ÝÁ å³ å³ ÛÇÝ Ïáõ ï³Û »Õ»ñ,

½³Û ñ³ ó³õ »õ ³õ»É óáõó. ºë ½ÇÝ ùÁ ÏÁ ….. Ïáñ, ¹»é Ç±Ýã Ïþáõ -

½¿£

²Ù¿Ýùë ßßÙ» ó³Ýù£ Æ±Ýã ïñ³ Ù³ μ³ Ýáõ ÃÇõÝ ¿ñ. ³Õ ù³ï

³Õ çÇÏ ÙÁ ß³ Ñ³ ·áñ Í»É, ³Ýáñ Ñ»ï ë» é³ ÛÇÝ Û³ ñ³ μ» ñáõ ÃÇõÝ

áõ Ý» Ý³É »õ ½É³ Ý³É ½áÛ· ÙÁ ·áõÉ å³ ÛÇ ¹ñ³ ÙÁ - Ï¿ë áë ÏÇ - ï³É

³Ýáñ£ ²Ûë ù³Ý Éñμáõ ÃÇõÝ ³Ý» ñ» õ³ Ï³ Û» ÉÇ ¿ñ£ ºÃ¿ ³Õ çÇ ÏÁ

ë³Û Ã³ ù»ñ ¿ñ, Åá Õáíñ ¹³ ÛÇÝ ³ëáÛ Ãáí §×³Ù μ¿Ý ¹áõñë »É»ñ

¿ñ¦, Ñ³ å³ å¿±ïù ¿ñ ïÙ³ñ ¹Ç ÁÉ É³É, ÷á Ë³ Ý³Ï ³Ýáñ Ñ»ï

ÏÇ ë» Éáõ Çñ ³å ñ³Í ï³ é³ å³Ý ùÁ£

107

ìëï³Ñ »Ù, áñ ³Û¹ μ³ Ýáõá ñáõ ÑÇÝ ½áÑÝ ¿ñ Çñ Ñûñ, áñ Çñ

¹áõëï ñÇÝ ³Ù μáÕç ß³ μ³ Ã³ Ï³ ÝÁ ÏþÇõ ñ³ó Ý¿ñ »õ ·ñå³ ÝÇ

Í³Ëë ã¿ñ ï³ñ ³Ýáñ, áñ å¿ë ½Ç Ñá ·³ñ ³ÝÓ Ý³ Ï³Ý å¿ï ù» ñÁ£

´³ ñá Û³ ·Ç ïáõ Ã»³Ý ¹³ë ã¿, áñ Ïþáõ ½»Ù ï³É ³Ûë ï»Õ »õ

³ñ³ñ ùÁ ¹³ ï³ å³ñ ï»É Ý³ »õ Ïñû Ý³ Ï³Ý ³Ý ÏÇõ Ý¿Ý ¹Ç ï» Éáí

Ñ³ñ óÁ, ³ÛÉ ÙÇ³ÛÝ ³ñ Ó³ Ý³· ñ»É ó³ õ³ ÉÇ »Õ» Éáõ ÃÇõÝ ÙÁ£

¸Åμ³Ë ï³ μ³ñ, å³ ñ³ ·³Ý, áñáõÝ Ïþ³Ý¹ ñ³ ¹³é Ý³Ù á°ã

³é³ çÇÝÝ ¿ »õ á°ã ³É í»ñ çÇ ÝÁ£ ²ñ ¹³ ñ»õ, ²õ» ïÇë ù» é³Ûñë

í³ ñáñ¹ ¿ñ£ ²Ý ÙÇÝ ã»õ Ï¿ ëû ñ¿ í»ñç ³Ý óáñ¹ Ý»ñ ÏÁ ÷á Ë³¹ -

ñ¿ñ Çñ ÇÝù Ý³ ß³ñ Åáí, ÇëÏ »ñ» ÏáÛ »³Ý ÙÇ³ÛÝ §Ã³ù ëÇ¦ Ïþ³ß -

Ë³ï¿ñ£ úñ ÙÁ, »ñÏáõ Ç·³Ï³Ý ë»éÇ å³ïÏ³ÝáÕ ³Ýóáñ¹Ý»ñ

Ïþ»É É»Ý Çñ ÇÝù Ý³ ß³ñ ÅÁ áñáß í³Ûñ ÙÁ »ñ Ã³ Éáõ Ñ³ Ù³ñ£ Ö³Ù -

μáõ ÁÝ Ã³ó ùÇÝ, Ñ³ Û» ñ¿ Ýáí Ëû ë³Ï óáõ ÃÇõÝ ÙÁ Í³Ûñ Ïþ³é Ý¿

»ñ Ïáõ ûñÇ áñ¹ Ý» ñáõÝ ÙÇ ç»õ£ âÏ³ë Ï³ Í» Éáí, áñ í³ ñáñ ¹Á

ÏñÝ³Û Ñ³Û ÁÉ É³É, ³ÝáÝù ³½³ ïû ñ¿Ý ÏÁ Ëû ëÇÝ£ ØÇÝ ÏÁ ·³Ý -

·³ ïÇ, áñ ëñÇ Ï³Ý ½ÇÝù ÏÁ Ë³ μ¿ »õ Çñ ïáõ³Í Ëáë ïáõÙ Ý» ñÁ

ãÇ° Û³ñ ·»ñ£ §êñÇ Ï³Ý¦ ëå³Û ÙÁÝ ¿, áñ ÇÝã-ÇÝã Ó» õáí Í³ Ýû -

Ã³ ó³Í ¿ Ëû ëá ÕÇÝ »õ` ³Ýáñ Ñ»ï Û³ ñ³ μ» ñáõ ÃÇõÝ Ùß³ Ï³Í£

²Ý ßáõßï ÝÙ³Ý Û³ ñ³ μ» ñáõ Ã»³Ý ÙÁ ³õ³ñ ïÁ ³ÏÝ Ï³É áõ³Í

³Ùáõë Ýáõ ÃÇõÝ ¿, ù³ÛÉ ÙÁ, áñ Ù¿ ÏÁ Ëáõ ë³ ÷Ç ëå³Ý£ Â¿ »õ

Ý»Õ áõ³Í ³Ûë í» ñ³ μ» ñáõ Ù¿Ý, ûñÇ áñ ¹Á ÏÁ ß³ ñáõ Ý³ Ï¿ Ñ³Ý -

¹Ç åÇÉ ³Ýáñ Ñ»ï ß³ μ³ Ã³ Ï³Ý ¹ñáõ Ã»³Ùμ »õ û·ï áõÇÉ ³Ýáñ

ÝÇõ Ã³ Ï³Ý ßé³Û Éáõ Ã» Ý¿Ý£ ²Ûë μá Éá ñÁ ÏÁ Éë¿ ù» é³Ûñë, μ» -

ñ³ ÝÁ ãÇ° μ³ Ý³ñ »õ »ñμ ÏÁ Ñ³ë ÝÇ áñáß áõ³Í í³Û ñÁ, Ñ³ Û» ñ¿ -

Ýáí ÏþÁë¿.

- úñÇ áñ¹ Ý»ñ, Ññ³ Ù» ó¿°ù Çç¿ù£

àõ ñÇß å³ ñ³ ·³Û ÙÁ »õë å³ïÙ áõ³Í Ñ³Ý ·áõó »³É μÅÇßÏ

¼³ ù³ñ Ç³ ØÏñ»³ ÝÇ ÏáÕ Ù¿, áñ ·Ç ß»ñ ÙÁ Ý»ñ Ï³Û §Ø³ë ÃÁñ

ØáÉ¦Ç ï³ ñ³Í ùÇÝ íñ³ ÛÇ Ý³Ë ÏÇÝ ÃÇ Ã» Õ³ õ³ ÝÁ ÏÁ Ï³Ýã áõÇ

ÑÇõ³Ý ¹Ç ÙÁ ³Û ó» Éáõ Ã»³Ý£ ÊÝ¹ñáÛ ³é³ñ Ï³Û ÑÇõ³Ý ¹Á ²å -

ñáÛ »³ ÝÇ μ³ Ýáõá ñáõ ÑÇ Ý» ñ¿Ý Ñ³Û »ñÇ ï³ ë³ñ ¹áõ ÑÇ ÙÁÝ ¿, áñ

ç»ñ Ù¿ ÏÁ ï³ é³ åÇ£ ²Ý »ñÏÝ ó³Í ¿ Ëßï»³ ÏÇÝ íñ³Û£ ´ÅÇß ÏÁ

108

ÏÁ ËÝ¹ñ¿, áñ ÝëïÇ, áñ å¿ë ½Ç ùÝÝ¿ ½ÇÝù£ ²Û¹ ñá å¿ ÇÝ μ³ñ -

ÓÁ ³Ý Ïá ÕÇ ÝÇÝ ëÝ³ ñÇÝ ÏÁ ÏéÃÝ»ó Ý¿ »õ Ç¯Ýã ï»ë Ý¿, ÍÝÝ¹³ñ -

·»É ¹» Õ³ Ñ³ ïÇ ïáõ÷ ÙÁ£ ²Ý ßáõßï ÑÇõ³Ý ¹ÇÝ ÍÝáÕ ùÁ ï»Õ »³Ï

ã»Ý, Ã¿ Çñ»Ýó ½³ õ³ ÏÁ Ç°Ýã ×³Ù μáõ ÏÁ Ñ» ï» õÇ, ·³ Õ³ ÷³ñ ÇëÏ

ãáõ ÝÇÝ Çñ»Ýó ïÇ å³ñ ¹áõëï ñÇÝ í³ ñ³Í Ï»³Ý ù¿Ý£ ´ÅÇß ÏÁ,

ùÝÝ» É¿ »ïù ÑÇõ³Ý ¹Á, ÏÁ ·ñ¿ ¹» Õ³ ·Çñ ÙÁ »õ ³é³Ýó Ëûëù ÙÁ

³ñ ï³ ë³ Ý» Éáõ ÏÁ Ù»Ï ÝÇ£

ÜÙ³Ý å³ ñ³ ·³ Ý» ñáõÝ, ³Ý ßáõßï ãù³ õá ñáõ ÃÇõÝÝ ¿, áñ

å³ï ×³é ÏÁ Ñ³Ý ¹Ç ë³ Ý³Û ÁÝ ï³ ÝÇ ùÇ ³Õ çÇÏ Ý» ñáõ ß» Õ» Éáõ

×³Ý³å³ñÑ¿Ý, ÙËñ×áõ»Éáõ Ñ³Ù³ñ ¹ÅáËù£ ²ñ¹ »ûù ³Ûå³Ý»-

ÉÇ± »Ý ³ÝáÝù, Ã¿± áã Ïþ³ñ ¹³ ñ³ó áõÇÝ §Ù»Õ Ù³ óáõ óÇã ¹¿åù

Û³Ý ó³ Ý³ó¦áí£ ºÃ¿ ³Ýó »³ ÉÇÝ ·³Õï ÝÇ ÏÁ å³Ñ áõ¿ ÇÝ ÝÙ³Ý

¹¿å ù»ñ, ³ÛÅÙ ³ÝáÝù ëá íá ñ³ Ï³Ý »ñ» õáÛÃ ¹³ñ Ó³Í »Ý, ³ÛÝ -

ù³°Ý áñ ³Ý μ³ ñá Û³ ó³Í ¿ ÁÝ Ï» ñáõ ÃÇõÝÁ£ ²Õ ù³ ïáõ Ã»³Ý

å³ï ×³ éáí ã¿, áñ Ï³ñ· ÙÁ ³Õ çÇÏ Ý»ñ ÏÁ í³ ñ»Ý ë» é³ ÛÇÝ

ë³Ý Ó³ñ Ó³Ï Ï»³Ýù, ³ÛÉ` Ï³ Ùá íÇÝ »õ ³é³Ýó ³Ùû ÃÇ ½·³ -

óáõ ÙÇ£

109

´²ðºÎ²Øê

1960-³Ï³Ý Ãáõ³ Ï³Ý Ý» ñáõÝ ä¿Û ñáõ ÃÇ Ù¿ç Ï³ñ Ñ³Û Ñ³ -

Ù³É ë³ ñ³ Ý³ Ï³Ý Ý» ñáõ ÙÇáõ ÃÇõÝ ÙÁ£ ²Ý ¹³ Ù³Ï ó» ó³Û ³Ýáñ

»õ Ý»ñ Ï³Û »Õ³Û Û³ çáñ ¹³ Ï³Ý Ùß³ Ïáõ Ã³ ÛÇÝ Ó»é Ý³ñÏ Ý» ñáõ

»õ Ëñ³Ë ×³ÝùÝ»ñáõ£ ÐáÝ Í³ÝûÃ³ó³Û Ê³ãÇÏ ³ÝáõÝáí ÃáõË

»ñÇ ï³ ë³ñ ¹Ç ÙÁ, áñáõÝ Ñ»ï ëÇ ñ³ ÉÇñ Û³ ñ³ μ» ñáõ ÃÇõÝ Ùß³ -

Ï»óÇ »õ ¹³ñÓ³Ýù Ùï»ñÇÙÝ»ñ£ ²Ûë Ùï»ñÙáõÃÇõÝÁ ï»õ»ó »ñ-

Ï³ñ ï³ ñÇ Ý»ñ` ÙÇÝ ã»õ ³Ýáñ ÈÇ μ³ Ý³ ÝÁ Éù» ÉÁ »õ ØÇ ³ó »³É

Ü³ Ñ³Ý· Ý»ñ Ñ³ë ï³ï áõÇ ÉÁ£

ºñ Ïáõ ³Ý μ³ Å³Ý ëñï³ ÏÇó Ý»ñ ¿ÇÝù, ÏÁ μ³Å Ý»Ï ó¿ ÇÝù Ã¿°

áõñ³ËáõÃÇõÝÝ»ñÁ »õ Ã¿° ïËñáõÃÇõÝÝ»ñÁ£ ´³Ý³ëï»ÕÍÇ Ñá-

·Ç áõ Ý¿ñ, ·»ñ½ ·³ ÛáõÝ »õ Ý» Õáõ Ã»³Ý Ù¿ç û· ï³ Ï³ñ Ñ³Ý ¹Ç -

ë³ óáÕ, Ù³ Ý³ õ³Ý¹ ½·³ ó³ Ï³Ý ·»ï ÝÇ íñ³Û£ î³ ñÇ Ý» ñáõ

ÁÝ Ã³ó ùÇÝ Ù»ñ Ùï»ñ Ùáõ ÃÇõÝÁ Í³ õ³ É» ó³õ, ³ÛÝ å¿ë áñ ¹³ñ -

Ó³Ýù ³Ýμ³Å³Ý ½áÛ· ÙÁ£ ÎÁ å³ßïûÝ³í³ñ¿ÇÝù ÝáÛÝ í³ñÅ³ñ³

ÝÁ Çμñ áõ ëáõ óÇã, Çñ³ ñáõ ÏÁ å³ï Ù¿ ÇÝù Ù»ñ ó³ õ»ñÝ áõ

½·³ ó³ Ï³Ý Ó³ Ëá Õáõ ÃÇõÝ Ý» ñÁ »õ Çñ³ ñáõ ÏþûÅ³Ý ¹³ Ï¿ ÇÝù

Ñ³ñóÇ ÙÁ ÉáõÍÙ³Ý ·Íáí£ 1975-Ç ù³Õ³ù³óÇ ³Ï³Ý å³ï»ñ³½-

ÙÁ Ù»½ Çñ³ñÙ¿ ãμ³ÅÝ»ó, Ñ³Ï³é³Ï áñ ù³Õ³ù³Ï³Ý ï³ñμ»ñ

Ñ³ ÏáõÙ Ý»ñ áõ Ý¿ ÇÝù£

ºñμ áõ ëáõó ã³ Ï³Ý ³ë å³ ñ¿ ½Çë í»ñç ¹Ý» Éáí ÷á Ë³¹ñ áõ» -

ó³Û ø²ÐÈ-Ç ³ñ Ñ»ë ï³ Ýá óÁ áñ å¿ë ïÝû ñ¿Ý, áñá ßáõ ÙÇë Ù¿ç

³éÇ Ý³ »õ Çñ Ï³ñ ÍÇ ùÁ£ Üáñ ·áñ ÍÇ Ñ³ Ù³ Ó³Û Ý³ ·Çñë ÏÝù» É¿

³é³ç, Çñ»Ý ÁëÇ å³Û Ù³Ý Ý» ñÁ »õ áñ å¿ë ³Ù ë³ Ãá ß³Ï å³ -

Ñ³Ýç ³Í ·áõÙ³ñë£ ø³ç³É»ñ»ó ½Çë »õ Ñ³Ù³Ó³ÛÝ ·ïÝáõ»ó³õ

³é³Í ù³Û ÉÇë£ ÎÁ ëå³ ë¿Ç äñÝ. òÇÏ ÉÁ ñÇÝ å³ ï³ë Ë³ ÝÇÝ`

å³ Ñ³Ý ç³Í ·áõ Ù³ ñÇë ³éÝ ãáõ Ã»³Ùμ£ ºñμ ³Ýáñ ¹ñ³ Ï³Ý

å³ ï³ë Ë³ ÝÁ ëï³ ó³Û, Çñ»Ý ÷á Ë³Ý ó» óÇ ½³ÛÝ£ Ö³Ù μ³Ý

¿ÇÝù, ù³Õ³ùÇ Ï»¹ñáÝ¿Ý äáõñ× Ð³Ùáõï ÏÁ í»ñ³ ¹³éÝ³ÛÇÝù

§ë»ñ íÇë¦áí£ ºñμ ³Ý ÇÙ³ ó³õ, áñ äñÝ. òÇÏ ÉÁñ Ûû Å³ñ ¿ñ å³ -

Ñ³Ý ç³Í ·áõ Ù³ñë ï³ Éáõ, ³ÏÝ Ã³ñ ÃÇ ÙÁ Ù¿ç ¹¿Ù ùÇÝ íñ³Û

110

ÝßÙ³ ñ» óÇ Ý³ Ë³Ý ÓÇ Ýß³Ý ÙÁ, áñáí Ñ» ï»õ ½Çë ßÝáñ Ñ³ õá ñ» É¿

³é³ç å³Ñ ÙÁ ·áõ Ý³ Ã³ ÷» ó³õ »õ ³Ý Ëûë ÙÝ³ó£ Úº ïáÛ í» -

ñ³· ï³õ Çñ μÝ³ Ï³Ý »ñ» õáÛ ÃÁ »õ ßÝáñ Ñ³ õá ñ³ Ï³Ý Ëûë ù»ñ

áõÕ Õ»ó ÇÝ ÍÇ, Û³Ûï Ý» Éáí Çñ ³Ý ë³Ñ Ù³Ý áõ ñ³ Ëáõ ÃÇõÝÁ£

äáõñ× Ð³ Ùáõï Ñ³ë Ý» É¿ í»ñç, μ³ñÓ ñ³ ó³Ýù Ù»ñ ïáõ ÝÁ »õ

·³ õ³Ã ÙÁ ëáõñ ×Ç ßáõñç ½ñáõ ó» óÇÝù Ù»ñ »ñ Ïáõ ùÁ Ûáõ ½áÕ

Ñ³ñó»ñáõ Ù³ëÇÝ£ ²Û¹ Ñ³ñó»ñÁ ³Ýßáõßï ½·³ó³Ï³Ý Ñ³Ý ·³-

Ù³Ýù ÏÁ Ïñ¿ ÇÝ, áñáí Ñ» ï»õ »ñ Ïáõùë ³É ³Û¹ ûñ» ñáõÝ ëÇ ñ³ -

Ñ³ ñ³Í ¿ÇÝù, ÇëÏ Ù»ñ ëÇ ñ³Í ûñÇ áñ¹ Ý» ñÁ Ù»½ Éáõñ çÇ ã¿ ÇÝ

³é Ý»ñ, ÇÝã áñ ëå³ ëá Õ³ Ï³Ý íÇ ×³ ÏÇ ÏÁ Ù³ï Ý¿ñ Ù»½£

Ê³ ãÇ ÏÇÝ ½Çë ³Ý³ÏÝ Ï³ ÉÇ μ» ñáÕ Ñ³ Ï³½ ¹» óáõ Ã» Ý¿Ý »ïù

Û³ ñ³ μ» ñáõ ÃÇõÝ Ý»ñë ãË½» óÇ ³Ýáñ Ñ»ï, ÁÝ¹ Ñ³ Ï³ é³ÏÝ`

³õ» ÉÇ Ùï»ñ Ù³ ó³Û£ ºñ ÏÁÝï ñ³Ý ùÇ Ù¿ç ¿ñ ³Ý. å³ ï» ñ³½ Ù³ -

Ï³Ý íÇ ×³ ÏÁ ½ÇÝù ³Ý ·áñ Íáõ Ã»³Ý Ù³ï Ý³Í ¿ñ áõ ÏÁ Ùï³¹ -

ñ¿ñ ·³Õ Ã»É£ ê³ Ï³ÛÝ á±õñ£ Ü³ Ë³ å¿ë, ûñ ÙÁ ³Ý Û³Ûï Ý³Í

¿ñ, áñ »Ã¿ ·³Õ Ã» Éáõ ëïÇ åá Õáõ Ã»³Ý ³é ç»õ ·ïÝáõ¿ñ, ÏÁ

Ý³ ËÁÝï ñ¿ñ Ð³ Û³ë ï³Ý »ñ Ã³É, áõ ñÇß á°ã Ù¿Ï ï»Õ£ ºñμ Ï³ -

óáõ ÃÇõÝÁ í³ï Ã³ ñ³ ó³õ, Ê³ ãÇÏ, áñ ÙÇÝã ³Û¹ ³Ùáõë Ý³ ó³õ

áã Ã¿ ëÇ ñ³ ÍÇÝ, ³ÛÉ áõ ñÇß ûÇ ñáñ ¹Ç ÙÁ Ñ»ï - ù³ ÝÇ áñ ëÇ ñ³ -

ÍÁ Çñ»Ý ¹³ õ³ ×³ Ý³Í ¿ñ - Éñçû ñ¿Ý Ùï³ Í»ó ·³Õ Ã»É£ ²ñ ¹¿Ý

ÁÝ ï³ ÝÇ ùÇÝ Ù¿Ï Ù³ ëÁ ²Ù» ñÇ Ï³ ÏÁ ·ïÝáõ¿ñ£ Ø»ñ í»ñ çÇÝ

Ñ³Ý ¹Ç åáõ ÙÇÝ, ³Ý Ñ³ õ³ëï Ç ³ óáõó, áñ ÈÇ μ³ Ý³ ÝÁ åÇ ïÇ

ãÉù¿ñ£ ê³ Ï³ÛÝ Û³ çáñ¹ ³é ïáõ ³Ý å³ïß ·³ ÙÇë í³ ñ¿Ý ½Çë

Ï³Ý ã»ó »õ Û³Ûï Ý»ó, áñ í³ÕÝ ÇëÏ ²Ù» ñÇ Ï³ ÏÁ Ù»Ï Ý¿ñ£ Æ±Ýã

¿ñ ¹ñ¹³ å³ï ×³ éÁ ³Ûë Ñ³å ×»å áñá ßáõ ÙÇÝ, ã·Çï ó³Û£

²é³Ýó ·³ õ³Ã ÙÁ ëáõñ× ³é Ý» Éáõ í»ñ çÇÝ ³Ý ·³Ù, Ññ³ Å»ßï

ïáõÇÝù Çñ³ ñáõ£

î³ ñÇ Ý»ñ »ïù »ñμ »ë ³É ëïÇå áõ» ó³Û áíÏ Ç ³ Ýáë Ý» ñ¿Ý ³Ý -

¹ÇÝ Ñ³ë ï³ï áõÇÉ Ýáñ Ï»³Ýù ÙÁ ëÏë» Éáõ Ñ³ Ù³ñ, Ñ³Ý ¹Ç å» -

ó³Û Ê³ ãÇ ÏÇÝ` μ³ õ³ Ï³Ý ÷Ýïéïáõù Ý»ñ Ï³ ï³ ñ» É¿ »ïù£

ÜáÛÝ Ùï»ñÇÙÝ»ñÝ ¿ÇÝù, Ù»ñ Û³ñ³μ»ñáõÃÇõÝÝ»ñáõÝ Ù¿ç μ³Ý

ã¿ñ ÷áË áõ³Í£ Æñ ïáõ ÝÁ ï³ ñ³õ ½Çë, ÁÝ ï³ ÝÇ ùÇÝ Í³ Ýû Ã³ -

111

óáõó, áñáí Ñ» ï»õ ¹³ñ Ó³Í ¿ñ ½³ õ³Ï Ý» ñáõ ï¿ñ »õ Ñ³ñ óáõó

²Ù»ñÇÏ³ Å³Ù³ÝáõÙÇë å³ï ×³éÁ£ §áñÍÇ Ñ³Ù³ñ¦ å³ï³ë-

Ë³ Ý» óÇ »õ Çñ»Ý Ãáõ» óÇ ³ÛÝ μá Éáñ Ëáë ïáõÙ Ý» ñÁ, ½áñë í³ñ -

å»ïë` §»Õ μ³Ûñë¦, ÇÝ ÍÇ ïáõ³Í ¿ñ »ñμ ÏÁ Ñ³ Ù³ Ó³Û Ý¿ ÇÝù

îáõÝ í» ñ³ ¹³ñ Ó¿ë »ñ Ïáõ ûñ »ïù ëÏë³Û ·áñ ÍÇë£ î³ñ áõ» -

Éáí ²Ù» ñÇ Ï³ ÛÇ Ûá· Ý» óáõ óÇã Ï»³Ý ù¿Ý, Ùáé ó³Û μ³ ñ» Ï³Ù »õ

Í³ ÝûÃ£ Â¿ »õ ã¿Ç Ñ³Ý ¹Ç å»ñ Ê³ ãÇ ÏÇÝ, μ³Ûó ³Ýáñ Ñ»ï ÏÁ

Ëû ë¿Ç Ñ» é³ Ó³Û Ýáí »õ ï» Õ» Ïáõ ÃÇõÝ Ý»ñ Ïáõ ï³ ÛÇ ·áñ ÍÇë

Ù³ ëÇÝ£ ²Ý ÏÁ Ëñ³ ï¿ñ ½Çë »õ ÏÁ Ã» É³¹ ñ¿ñ, áñ Ñ³Ù μ» ñáÕ

ÁÉÉ³Ù, áñáíÑ»ï»õ ¹¿Ùë Û³ñáõóáõ³Í ¹Åáõ³ñáõÃÇõÝÝ»ñÁ Å³-

Ù³ Ý³ ÏÇ ÁÝ Ã³ó ùÇÝ ÏÁ ÉáõÍ áõÇÝ »õ §¹Åáõ³ñ ûñ» ñáõÝ É³õ

ûñ»ñ ÏÁ Û³ çáñ ¹¿ ÇÝ¦ ÏÁ íëï³ Ñ»ó Ý»ñ ÇÝ ÍÇ£

¸Åμ³Ë ï³ μ³ñ, ²Ù» ñÇ Ï³ Ï» óáõ ÃÇõÝë Ó³ ËáÕ »½ ñ³ Û³Ý -

·áõÙ áõ Ý» ó³õ »õ ëïÇå áõ» ó³Û, ·³Õ Ã³ Ï³ ÝÇ óáõ åÁ ÏñÏÇÝ

³Ý ·³Ù Ó»éùë, ÷á Ë»É ·³Õ Ã³ í³Ûñë »õ Ñ³ë ï³ï áõÇÉ ³ Ý³ -

ï³£ Èáë ²Ý ×» ÉÁ ëÁ Éù» É¿ë ³é³ç, áõ ½» óÇ í»ñ çÇÝ ³Ý ·³Ù Ëû -

ëÇÉ Ê³ ãÇ ÏÇÝ »õ, »Ã¿ Ï³ ñ» ÉÇáõ ÃÇõÝ ÁÉ É³Û, Ñ³Ý ¹Ç åÇÉ Çñ»Ý

Ñ»ï, ÷á Ë³Ý ó» Éáõ Ñ³ Ù³ñ ÇÙ áñá ßáõÙë ÇÝã å¿ë áñ ³Ýó »³ ÉÇÝ

ÇÝù Áñ³Í ¿ñ Çñ å³ ñ³ ·³ ÛÇÝ£

Ð» é³ Ó³Û Ý» óÇ ïáõ ÝÁ£ Ð» é³ Ëû ëÇÝ ½³Ý ·Á μ³ õ³ Ï³Ý »ñ -

Ï³ñ ÑÝã»ó, Û» ïáÛ Ï³ Ý³ óÇ Ó³ÛÝ ÙÁ §Ñ»É Éû¦ ÙÁ ³ñ Ó³ Ï»ó£ ÎÇÝÝ

¿ñ£ Ú³Ûï Ý» óÇ, áñ Ïþáõ ½¿Ç Ê³ ãÇ ÏÇÝ Ñ»ï Ëû ëÇÉ£ Ú³Ý Ï³ñÍ ·Ç -

ÍÇÝ Ù¿ ç¿Ý Éë» óÇ Ñ» ï»õ »³ ÉÁ.

- ì³ Ñ¿Ý ¿, »Ïá°õñ ³é, Ý³ ÛÇñ Ç±Ýã Ïþáõ ½¿ Ïáñ£

ÐÇ ³ë Ã³ ÷» ó³Û. ã¿Ç ³ÏÝ Ï³ É»ñ ÝÙ³Ý í» ñ³ μ» ñáõÙ ÙÁ£ ºñμ

Ê³ãÇÏ ÁÝÏ³ÉáõãÇÝ Ù¿ç¿Ý μ³ñ»õ»ó ½Çë, ³é³Ýó áñ ËûëùÁ ß³ñáõ

Ý³ Ï¿, ÁëÇ.

- Ê³ ãÇÏ, μ³Ý ã»Ù áõ ½»ñ, å³ñ ½³ å¿ë ÏÁ Ñ» é³ Ó³Û Ý»Ù ù» -

½Ç Áë» Éáõ Ñ³ Ù³ñ, áñ àõñ μ³Ã ÇñÇ ÏáõÝ ÜÇõ ºáñù ÏÁ Ù»Ï ÝÇÙ,

ÑáÝ Ï¿ ³ Ý³ ï³ ³Ýó Ý» Éáõ Ýå³ ï³ Ïáí£

ÀÝ Ï³ Éáõ ãÁ í³ñ ¹ñÇ£

´³ ñ» Ï³ Ùáõ ÃÇõÝ£ Æ°Ýã ëÇÝ »õ ÇÙ³ë ï³ ½áõñÏ μ³é£ Æñ³õ

112

μ³ñ»Ï³ÙÁ ³Ûëå¿ë ãþÁÉÉ³ñ£ ²Ý Ñá ·Ç Ïáõ ï³Û μ³ñ»Ï³ÙÇÝ Ñ³-

Ù³ñ, ¹Åáõ³ ñáõ Ã»³Ý ûñ» ñáõÝ Ó»éù Ïþ»ñ Ï³ ñ¿ »õ ÏÁ ç³ Ý³Û

Éáõ ÍáõÙ Ý»ñ ·ïÝ»É Ý»Õ Ï³ óáõ Ã»³Ý ¹Ç Ù³ó£ ²ñ¹ »ûù Ê³ ãÇÏ

Çñ³±õ μ³ ñ» Ï³Ù ÙÁÝ ¿ñ ÇÝ ÍÇ Ñ³ Ù³ñ£ ²Ýáñ 1975-ÇÝ áõ Ý» ó³Í

Ñ³ Ï³½ ¹» óáõ ÃÇõÝÁ Ç Éáõñ Ýáñ å³ß ïû ÝÇë éá ×Ç ÏÇÝ »õ 1989-

ÇÝ Çñ ÏÝáç ³ñï³Û³ÛïáõÃÇõÝÁ Ï³ëÏ³ÍÝ»ñ Ïþ³ñÃÝóÝ»Ý ÙÇïùÇë

Ù¿ç »õ ³ñÃ Ýáõ Ã»³Ý ÏÁ Ññ³ õÇ ñ»Ý ½Çë ³Û ëáõ Ñ» ï»õ ÇÙ

áõ Ý» Ý³ ÉÇù μ³ ñ» Ï³Ù Ý» ñáõë ÁÝï ñáõ Ã»³Ý ·Íáí£

113

îàäð²Î ØÀ ²ÈÆôðÆ Ð²Ø²ð…

Ø³Ý Ïáõ Ã»³Ý ûñ» ñáõë, Ø³ ñ³ß ÷á Õá óÇ ÁÝ Ï»ñ Ý»ñë, áñáÝù

ÇÝÍÇ å¿ë ÏÁ Û³ ×³Ë¿ÇÝ Ð³Û Î³ÃáÕÇÏ¿ Ø»ëñáå »³Ý í³ñÅ³ñ³Ý,

Ë³ ÕÇ å³ ÑáõÝ »ñμ çÕ³Û Ý³ Ý³ ÛÇÝ »õ áõ ½¿ ÇÝ íñ¿Å Éáõ -

Í»É` §Î³ Ãá ÉÇÏ ÉÇÏ, ÉÇÏ, åÇñ ãáõ³É Ç÷ ÉÇÏ¦ (ïáå ñ³Ï ÙÁ

¹»ñÓ³Ý) Ý³Ë³ïÇÝùÁ ÏþáõÕÕ¿ÇÝ Ï³ÃáÕÇÏ¿ Ë³Õ³óáÕÝ»ñáõë

Ñ³ë ó¿ ÇÝ£ ²Û¹ Å³ Ù³ Ý³Ï, Ï³ Ãá ÕÇ Ï¿ ÁÉ É³ ÉÁ ³ñ³ï ÙÁÝ ¿ñ »õ

Ñ³ Ûáõ Ã» Ý¿ ¹áõñë ÁÉ É³ Éáõ Û³Ý ó³Ýù ÙÁ£ ²Ûë Ý³ Ë³ ¹³ ëáõ -

ÃÇõÝÁ Éë» Éáí, ã¿ ÇÝù Ý»Õ áõ»ñ, áñáí Ñ» ï»õ Ñ³ßï áõ³Í ¿ÇÝù

¹ñáõ Ã»³Ý Ñ»ï. Ï³ Ãá ÕÇ Ï¿Ý Ñ³Û Ñ³ ë³ ñ³ Ïáõ Ã» Ý¿Ý ¹áõñë

½³Ý· áõ³Í ÙÁÝ ¿ñ, áñ ÏÁ Ñå³ ï³ Ï¿ñ Ðéá ÙÇ »Ï» Õ»ó õáÛ£ ºñμ

Ù» Í» ñÁ ûñÇ Ý³Ï ÏÁ Ñ³Ý ¹Ç ë³ Ý³ ÛÇÝ ÷áù ñ» ñáõÝ, Ñ» ï» õ³ μ³ñ

¹³ ëÁÝ Ï»ñ Ý» ñáõë Ý³ Ë³ ïÇÝ ùÁ áñ å¿ë Ý³ Ë³ ïÇÝù ã¿Ç ³é -

Ý»ñ, ÝáÛ ÝÇëÏ Ñ³ßï áõ³Í ¿Ç ·³ Õ³ ÷³ ñÇÝ Ñ»ï£

ê³ Ï³ÛÝ Ù» Í» ñáõ å³ ñ³ ·³ ÛÇÝ, μá Õá ù» Éáí ÏÁ ¹Ç Ù³ õáñ

áõ¿ñ ³Ûë Ëûë ùÁ, íÇ ×³ μ³ Ýáõ ÃÇõÝ Ý» ñáõ ¹áõé ÏÁ μ³ Ý³ñ,

áñáÝó ÙÇïù μ³ ÝÇÝ Ñ» ï»õ »³ÉÝ ¿ñ. Ï³ Ãá ÕÇ Ï¿ Ý»ñÝ ³É Ñ³Û ¿ÇÝ

³½ ·ÇÝ ÙÇõë ½³ õ³Ï Ý» ñáõÝ ÝÙ³Ý, μ³Ûó á±õñ ¿ÇÝ ÉëáÕ ³Ï³Ýç -

Ý»ñÁ£ Î³ÃáÕÇÏ¿ å³ï³ëË³Ý³ïáõÝ»ñ, Ñ³Ï³½ ¹»Éáí ³Ûë Ù»-

Õ³¹ ñ³Ý ùÇÝ, ³õ» ÉÇ Ïþ³Ù ñ³ Ý³ ÛÇÝ Çñ»Ýó Ï³ Ãá ÕÇ Ï¿ áõ Ã»³Ý

Ù¿ç, ÏþÁÝ ¹áõ Ý¿ ÇÝ Çñ»Ýó ï³ñ μ»ñ ÁÉ É³ Éáõ Ñ³Ý ·³ Ù³Ý ùÁ »õ ÏÁ

ç³Ý³ÛÇÝ ³Ù¿Ý Ï»ñå áõñáÛÝ Û³ñ³Ýáõ³ÝáõÃ»³Ý Ù¿ç ß³Õáõ»-

Éáõ Ùï³¹ ñ³Ý ùáí ³å ñÇÉ£ ²Ûë ³éÝ ãáõ Ã»³Ùμ, î¿ñ Ü»ñ ë¿ë

ì³ñ ¹³ å»ï ³ ñ³ å³ß »³ ÝÁ Û³ ïáõÏ ³ß Ë³ ï³Ýù ÏÁ Ã³ ÷¿ñ

»õ ³é ³Û¹ É³õ ³ã ùáí ã¿ñ ¹Çï áõ»ñ ³½ ·³ ÛÇÝ Ý» ñáõ ÏáÕ Ù¿£

²Ýáñ Ñ³Ý ¹¿å ëå³é Ý³ ÉÇù Ý» ñÁ ³Ý å³ Ï³ë ¿ÇÝ, μ³Ûó ³Ý

ÝÏ³ ïÇ ã¿ñ ³é Ý»ñ ½³ ÝáÝù »õ ÏÁ ß³ ñáõ Ý³ Ï¿ñ Çñ Ï³ Ãá ÕÇ Ï¿ -

³ å³ßï ÁÝ Ã³ó ùÁ£ ÜáÛ ÝÁ ÏþÁÝ¿ ÇÝ Ý³ »õ ³Ýáñ Û³ çáñ¹ Ý» ñÁ£

úñÇ Ý³Ï ÙÁ ï³ Éáí Áë»Ù, áñ ä»ñ ×áõ ÑÇ ùáÛñë Ýß³Ý áõ» ó³õ ³ÛÝ -

×³ñ óÇ ³é³ ù» É³ Ï³Ý »ñÇ ï³ ë³ñ ¹Ç ÙÁ Ñ»ï£ ²Ûë Éáõ ñÁ ³é Ý» -

Éáí, í³ñ ¹³å»ï ÙÁ ³é³ñÏ»ó »õ Û³Ý ¹ÇÙ³Ý³Ï³Ý á×áí Áë³õ.

114

- Î³ÃáÕÇÏ¿ Ù¿ÏÁ ã·ï³±ù, áñ Éáõë³õáñã³Ï³ÝÇ ïáõÇù ùáÛñ»ñ

ÝÇ¹£

Æë ÏáÛÝ ÁÝ¹í ½áõ Ùáí å³ ï³ë Ë³ Ý» óÇ.

- ì³ñ ¹³å»°ï, »ñÃ³Ù Ï³ÃáÕÇÏ¿Ý»ñáõ ¹á±õéÁ ½³ñÝ»Ù »õ

Áë»Ù, áñ ·³Ý ùñáçë Ñ»ï Ýß³Ý áõÇÝ£

Æ±Ýã ï³ñ μ» ñáõ ÃÇõÝ. Ñ³ ÛÁ Ñ³Û ¿£ ´³Ûó ûñÇ Ý³ Ï³Ý Ñ³ñó ÙÁ

Ï³ñ£ ²Û¹ ûñ» ñáõÝ, Ï³ Ãá ÕÇ Ï¿Ç ÙÁ áã Ï³ Ãá ÕÇ Ï¿Ç Ñ»ï ³Ùáõë -

Ýáõ ÃÇõÝÁ ³Ý í³ õ»ñ ¿ñ ì³ ïÇ Ï³ ÝÇ ÏáÕ Ù¿, áõë ïÇ »ñμ ùáÛñë

³Ùáõë Ý³ Ý³ñ, Çñ åë³ ÏÁ ³åû ñÇ ÝÇ åÇ ïÇ Ñéã³Ï áõ¿ñ »õ

³Ùáõ ëÇ ÝÇÝ Ñ»ï Ï»Ý ë³Ï óáõ ÃÇõÝÁ` ßÝáõ ÃÇõÝ£ ´³ ñ» μ³Ë ï³ -

μ³ñ Ñ³Û Ï³ÃáÕÇÏ¿ ÝáõÇñ³å»ïáõÃÇõÝÁ ì³ïÇÏ³ÝÇ Ùûï ³ß-

Ë³ ï³Ýù ï³ ñ³õ, μ³ ó³ï ñ»ó Ñ³Û Åá Õá íáõñ ¹ÇÝ Çñ³ íÇ ×³ ÏÁ

»õ ³ñïûÝáõÃÇõÝ ëï³ó³õ Ï³ÃáÕÇÏ¿ »Ï»Õ»óõáÛ å³ï³ëË³-

Ý³ ïáõ Ý» ñ¿Ý, áñ Ñ³Û Ï³ Ãá ÕÇ Ï¿ ÙÁ áã Ï³ Ãá ÕÇ Ï¿Ç Ñ»ï

³Ùáõë Ýáõ ÃÇõÝÁ ûñÇ Ý³ õáñ ÝÏ³ï áõ¿ñ£ ²Û¹ å¿ë ³É »Õ³õ£

Ø³Ý Ïáõ Ã»³Ýë, ³Ûë μÇõ ½³Ý ¹³ Ï³Ý íÇ ×³ μ³ Ýáõ Ã» Ý¿Ý Û³ -

é³ç³ó³Í »É»Ïïñ³Ï³Ý³ó³Í ÙÃáÉáñïÁ ³Ýï³ñμ»ñáõÃ»³Ùμ

Ïþ³å ñ¿Ç£ Æ±Ýã Ñá·, Ã¿ Ç°Ýã ¿Ç. Ï³ Ãá ÕÇ Ï¿ Ï³Ù ³é³ ù» É³ Ï³Ý,

Ï³ ñ» õá ñÁ Ñ³Û ÁÉ É³Éë ¿ñ£ Ð» ï» õ³ μ³ñ ã¿Ç Ñ³ Ï³½ ¹»ñ Û³ ñ³-

Ý áõ³ Ýáõ Ã»³Ýë Ñ³Ý ¹¿å áõÕÕ áõ³Í ³Ù μ³ë ï³ Ýáõ ÃÇõÝ Ý» -

ñáõÝ£ ÜáÛ ÝÇëÏ μ³ ñ» Ï³ ÙÇ ÙÁ ë³ Ëûë ùÁ. §ºÃ¿ Ï³ ïáõë ³Ý -

·³Ù Ï³ Ãá ÉÇÏ ÁÉ É³Û, ÏÁ Ïïñ»Ù åá ãÁ áõ ÏÁ Ý» ï»Ù¦,

³Ý ï³ñ μ»ñ Ãá Õáõó ½Çë£ Æ ¹¿å, ³Ûë Ëûë ùÇÝ Ñ» ÕÇ Ý³ ÏÇÝ Ñ³ -

ñ³½³ïÝ»ñÁ, μáÉáñÝ ³É ³é³Ýó μ³ó³éáõÃ»³Ý, ³ßË³ï»ó³Ý

Ï³ Ãá ÕÇ Ï¿ Ñ³ë ï³ ïáõ ÃÇõÝ Ý» ñáõ Ù¿ç »õ ß³ï ·áÑ ÙÝ³ óÇÝ

Çñ»Ýó ÙÇ ç³ í³Û ñ¿Ý£

Î³ Ãá ÕÇ Ï¿ ÁÉ É³ Éáí Ñ³Ý ¹»ñÓ, ³ß Ë³ ï» ó³Û áã Ï³ Ãá ÕÇ Ï¿

Ñ³ë ï³ ïáõ Ã»³Ý ÙÁ Ù¿ç »õ ³Ý ¹³ Ù³Ï ó» ó³Û áã Ï³ Ãá ÕÇ Ï¿

ÙÇáõ ÃÇõÝ Ý» ñáõ£ ÎÁ ·áñ Í¿Ç ³é³Ýó μ³ñ ¹áÛ ÃÇ »õ Í³ é³ Ûáõ -

ÃÇõÝ ÏÁ Ù³ ïáõ ó¿Ç ³½ ·Çë£ ú· ï³ Ï³ñ ÷áñ Ó³ éáõ ÃÇõÝ ÙÁ

»Õ³õ ÇÙ Ð³ Ù³½ ·³ ÛÇ ÝÇ äáõñ× Ð³ Ùáõ ïÇ Ù³ë Ý³ ×Çõ ÕÇÝ

(³ÛÅÙ` êÇ ÙáÝ ìñ³ó »³Ý) Ù¿ç ï³ ñ³Í ·ñ³ Ï³Ý »õ Ùß³ Ïáõ Ã³ -

115

ÛÇÝ ³ßË³ï³Ýùë£ áñÍ»óÇ Ý³Ë ·ñ³Ï³Ý Û³ÝÓÝ³ËáõÙμÇ ÍÇñ¿Ý

Ý»ñë, ³å³, ëï³ÝÓ Ý» óÇ Û³ çáñ ¹³ μ³ñ ³ï» Ý³¹ åÇ ñÇ »õ

³ï» Ý³ å» ïÇ å³ß ïûÝ Ý» ñÁ£ ÆÝù ½ÇÝùë Ñ³ ñ³ ½³ï ÏÁ ½·³ ÛÇ

³Ûë ÙÇáõÃ»³Ý Ù¿ç, áõñ Û³ñ³Ýáõ³Ý³Ï³Ý ËïñáõÃÇõÝ ãÏ³ñ,

ÙÇÝ ã»õ ³ÛÝ ûñÁ, »ñμ áã ³Ý ¹³Ù ÙÁ ëÏë³õ ½Çë ËÍμÍ»É »õ »ñ» -

ëÇë ½³ñ Ý»É Ï³ Ãá ÕÇ Ï¿ áõ ÃÇõÝë£ ì³ñ ã³ Ï³Ý ÁÝ Ï»ñ Ý»ñë ÷áñ -

Ó» óÇÝ Ï³ ë»ó Ý»É ³Ýáñ ã³ ñ³Ù ïáõ ÃÇõÝ Ý» ñÁ »õ ½Çë å³ßïå³

Ý»É£ ä³ßï å³ Ýáõ Ã»³Ý Ï³ ñÇù ãÏ³ñ. ã¿Ç Ý»Õ áõ»ñ ³Ýáñ

Ëûë ù» ñ¿Ý »õ ³Ý ï³ñ μ»ñ ÏÁ ÙÝ³ ÛÇ ³Ù¿Ý ³Ý ·³Ù, áñ ÏÁ

·ñ·é¿ñ ½Çë£

- îáå ñ³Ï ÙÁ ³ÉÇõ ñÇ Ñ³ Ù³ñ Ï³ Ãá ÉÇÏ »Õ³ù£ ÆÝ ãá±õ ùáõ

Ñ³ñ³½³ï ¹³õ³Ý³ÝùÇ¹ ã»ë í»ñ³ ¹³éÝ³ñ, »ñμ ·Çï»ë Çñ³-

Ï³ Ýáõ ÃÇõÝÁ, ÏÁ ïñ³ Ù³ μ³ Ý¿ñ ³ë å³ñ£

Î³ ï³ ÏÇ Ïþ³é Ý¿Ç ³Ýáñ Ëûë ù» ñÁ »õ »ë ³É ÇÙ Ï³ñ ·Çë ÏÁ

Ëñ³ ï¿Ç ½ÇÝù, áñ ÇÝùÝ ³É ïáå ñ³Ï ÙÁ ³ÉÇõñ ³é Ý¿ñ »õ Ï³ -

Ãá ÉÇÏ ¹³é Ý³ñ£

- ¸á°õù ï³ ÛÇù ³Û¹ ³ÉÇõ ñÁ, áñ å¿ë ½Ç Ó»½ Ù¿ ãÑ» é³ Ý³ ÛÇÝù,

Ïþ³õ»Éó Ý¿Ç£

²Ûë ³ÉÇõñÇ ïáåñ³ÏÇÝ å³ïÙáõÃÇõÝÁ ÝáñáõÃÇõÝ ã¿ñ, Û³-

×³Ë Éë»ñ ¿Ç ½³ÛÝ áõ ³Ý ó»ñ, ³é³Ýó Í³Ý ñ³ Ý³ Éáõ Ýñμáõ -

ÃÇõÝÝ»ñáõ íñ³Û£ ´³Ûó ³ëå³ñÇÝ Û³Ù³éáõÃÇõÝÁ çÇÕ»ñáõë

ÏÁ ¹åÝ³ñ áõ Ïþ³Ý Ñ³Ý·ë ï³ó Ý¿ñ ½Çë£ ÎÁ ÷áñ Ó¿Ç å³ Õ³ ñÇõ -

Ýáõ ÃÇõÝë å³ Ñ»É »õ ³Ýëñ μ³· ñ» ÉÇ ëË³É ÙÁ ã·áñ Í»É£ Æ í»ñ -

çáÛ ÙÇáõ Ã» Ý³ Ï³Ý ¿Ç, å¿ïù ¿ñ áñ Û³ñ ·¿Ç ÁÝ Ï³É »³É

ëá íá ñáõ ÃÇõÝ Ý» ñÁ »õ ãíÇ ñ³ õá ñ¿Ç ÁÝ Ï»ñ Ý»ñë, áñáÝù áã Ù¿Ï

μ³ ÅÇÝ áõ Ý¿ ÇÝ ³Ýáñ §Ñ³ É³ Í³Ýù¦Ý» ñáõÝ Ù¿ç£ Àëï »ñ» õáÛ -

ÃÇÝ, ³ë å³ñ ã¿ñ Ï³ ï³ Ï»ñ, Éáõñç ¿ñ »õ Çë Ï³ å¿ë ÏÁ ç³ Ý³ñ

½Çë áõ ÕÇÕ ×³Ù μáõ μ» ñ»É, »Ã¿ ÝáÛ ÝÇëÏ Çñ Ëûë ù» ñÁ ÅåÇ ïáí

»õ ËÝ¹áõ ùáí Ïþ³ñ ï³ ë³ Ý¿ñ£ î» ÕÇ ãïáõÇ »õ ÙÇáõ Ã» Ý³ Ï³Ý

·áñÍ»É³Ó»õ¿ë ãß»Õ»ó³Û£ Î³ÃáÕÇÏ¿ ¿Ç, ³Ûá°, ã»Ù ·Çï»ñ ÇÝãå¿ë£

Î³ Ãá ÉÇÏ ÍÝ»ñ ¿Ç »õ ¹³ëï Ç ³ ñ³Ï áõ»ñ Ï³ Ãá ÉÇÏ ÁÝ ï³ -

ÝÇ ùÇ ÙÁ Ù¿ç, Û³ ×³ Ë»ñ ¿Ç Ý³ »õ Ï³ Ãá ÉÇÏ í³ñ Å³ ñ³Ý£ â»Ù

116

·Ç ï»ñ, Ã¿ ÇÙ ·»ñ ¹³ë ï³Ýë »°ñμ ¹³ õ³ Ý³ ÷áË »Õ³Í ¿, »°ñμ

Éáõ ë³ õáñ ã³ Ï³ Ýáõ Ã» Ý¿ Ï³ Ãá ÕÇ Ï¿ áõ Ã»³Ý »Ï³Í ¿£ ä¿ïù ¿

å³ï Ùáõ ÃÇõÝÁ å» Õ»É, ÍÝÝ¹³ μ³ Ý³ Ï³Ý Í³éë ½ÝÝ»É, áñ å¿ë -

½Ç Éáõ ë³ μ³Ý áõÇÙ »õ ·Çï Ý³Ù ×ßÙ³ñ ïáõ ÃÇõÝÁ£ ØÇÝã ³Û¹, »ë

³É ÏÁ ¹³õ³ÝÇÙ Éáõë³õáñã³Ï³Ý ÁÉÉ³É, ù³ÝÇ ÏÁ Ñ»ï»õÇÙ ñÇ-

·áñ Èáõ ë³ õá ñÇ ãÇ ÑÇÙ Ý³Í »Ï» Õ»óÇ ÇÝ£ Ðá·ë ã¿, Ã¿ å³ï Ùáõ -

Ã»³Ý á°ñ Å³ Ù³ Ý³ Ï³ßñ ç³ ÝÇÝ ÁÝ ï³ ÝÇùë §¹áõñë »É³Í ¿¦

Ñ³ÛáõÃ»Ý¿, ûï³ñ³ó³Í ¿. ÎÇÉÇÏ »³Ý Ã³ ·³õáñáõÃ»³Ý ßñç³-

ÝÇ±Ý, Ã¿` Ï³ Ùá íÇÝ£ Ð³ õ³ Ý³ μ³ñ å³ï ×³é ÙÁ Ï³Û, ½áñ Ïþ³Ý -

·Ç ï³ Ý³Ù£ Æ±Ýã ³Ý Ñ» Ã»Ã ïñ³ Ù³ μ³ Ýáõ ÃÇõÝ ³Ûë ¹³ õ³ Ý³-

÷áËáõÃÇõÝÁ í»ñ³·ñ»É… ïáåñ³Ï ÙÁ ³ÉÇõñÇ£ ÆÝãá±õ åÝ¹»É,

ëÇ ñ» ÉÇ° ³ë å³ñ, ³Ûë í³ñ Ï³ ÍÇÝ íñ³Û »õ Ï³ ï³ ñ»É Ýáõ³ë -

ï³ óáõ óÇã ³Ù μ³ë ï³ Ýáõ ÃÇõÝ Ý»ñ£ ºÃ¿ ³ÉÇõ ñÇ Ñ³ñó ¿ñ, ÇÝ -

ãá±õ áõ ñ»ÙÝ ûñ áõ³Ý Çß Ë³ Ýáõ ÃÇõÝ Ý» ñÁ Ã» ñ³ ó³Ý Çñ»Ýó

å³ñï³õáñáõÃÇõÝÝ»ñáõÝ Ù¿ç, áñå¿ë½Ç ³ÙμáÕç Ñ³Ù³ÛÝù ÙÁ

å³ Ñ¿ ÇÝ Çñ»Ýó Íá óÇÝ Ù¿ç£

²É Ñ» ñÇù ¿ óáõ ó³ μ» ñ»É Ùá É» é³Ý ¹áõ ÃÇõÝ »õ ³Ý Ñ³ë Ï³ óá -

Õáõ ÃÇõÝ. ùë³Ý Ù¿ Ï» ñáñ¹ ¹³ñ »Ýù, ³Ýó »³ ÉÇ Ë³ õ³ ñ³Ù ïáõ -

ÃÇõÝÁ ³É Ç ½û ñáõ ã¿ Ïñû Ý³ Ï³Ý ·»ï ÝÇ íñ³Û£ ÎÁ å³ßï áõÇ

ÝáÛÝ ²ëï áõ³ ÍÁ μá Éáñ Ñ³ Û» ñáõÝ »õ ùñÇë ïáÝ »³ Ý» ñáõÝ ÏáÕ -

Ù¿, Ã¿ »õ Ï³Ý ÍÇ ë³ Ï³Ý ï³ñ μ» ñáõ ÃÇõÝ Ý»ñ, áñáÝù ÏÁ Ãáõ -

Ý³ õá ñ»Ý ÙÇç-ùñÇë ïá Ý¿ ³ Ï³Ý Û³ ñ³ μ» ñáõ ÃÇõÝ Ý» ñÁ£ øñÇëïá

Ý¿ áõ Ã»³Ý ëå³é Ý³ óáÕ íï³Ý· Ý» ñáõÝ ¹Ç Ù³ó Ï³ ñ» ÉÇ ã¿

³Û É»õë áñ ¹»· ñ»É μ³ ó³ ë³ Ï³Ý Ï»ó áõ³Íù Ý»ñ£ Ð³ Ï³ é³Ï ¹³ -

õ³ Ý³Ý ù³ ÛÇÝ ï³ñ μ» ñáõ ÃÇõÝ Ý» ñáõ, å¿ïù ¿ ÙÇ ³ ï»Õ ³ß Ë³ -

ïÇÉ »õ å³Ñ å³ Ý»É ùñÇë ïá Ý¿ ³ Ï³Ý Ñ³ õ³ï ùÁ£ Î³ Ãá ÉÇÏ,

³é³ù»É³Ï³Ý Ï³Ù ³õ»ï³ñ³Ý³Ï³Ý, μáÉáñë ³É ùñÇëïáÝ »³Û

»Ýù, ³ÉÇõ ñáí Ï³Ù ³é³Ýó ³ÉÇõ ñÇ£

117

§ºðÆî²ê²ð¸ Ð²Ú¦

1969-Ç ¸»Ïï»Ùμ»ñ ³ÙëáõÝ, ÉÇμ³Ý³Ý³Ñ³Û ·ñ³õáñ Ù³Ùáõ-

ÉÁ Ñ³ñëï³ó³õ Ýáñ³ÍÇÝáí ÙÁ` §ºñÇï³ë³ñ¹ Ð³Û¦ Ïáãáõ³Í,

áñ Çñ ³Ý¹ ñ³ ÝÇÏ Ñ³ Ù³ ñ¿Ý ³ñ ¹¿Ý áÕ çáõÝ áõ» ó³õ ÃßÝ³ Ù³ -

Ï³Ý Ï»ó áõ³Í ùáí ÙÁ£ ²ñ ¹³ ñ»õ, ËáõÙμ ÙÁ »ñÇ ï³ ë³ñ¹ Ý»ñ`

Úáí ë¿÷ Ø»É ùáÝ »³Ý, ÄÇ ñ³Ûñ ¸³ÝÇ ¿É »³Ý, ä»ï ñáë Â»ñ-

½ »³Ý, ÈáõÃýÇ Â³ å³· »³Ý, úßÇÝ ñ·»³ ß³ñ »³Ý »õ Çμ ñ»õ

»ñ¿ó` » ñ³ å³ ïÇõ Ð³Ûñ ²Ý¹ ñ³ ÝÇÏ ì³ñ ¹³ å»ï Îé³Ý »³Ý,

ùáí-ùá íÇ ·³ Éáí §Ø»Ýù¦ Ñ³ õ³ ù³ Ï³Ý ³Ýáõ ÝÇÝ ï³Ï áñá ß» -

óÇÝ Ññ³ï³ñ³Ï»É å³ñμ»ñ³Ã»ñÃ ÙÁ, áñ Çñ ³ÝÏ³ËáõÃ»³Ùμ

åÇ ïÇ ½³ Ý³ ½³Ý áõ¿ñ ó³ñ¹ ·á Ûáõ ÃÇõÝ áõ Ý» óáÕ ÙÇõë ûñ Ï³Ý -

Ý»ñ¿Ý, áñáÝóÙ¿ Çõñ³ù³ÝãÇõñÁ ÏÁ å³ïÏ³Ý¿ñ ÏáÕÙÇ ÙÁ£ ²Û¹

Ã»ñ ÃÁ îÇ ÏÇÝ êÇ ñ³Ý ê» ½³ ÛÇ §ºñÇ ï³ ë³ñ¹ Ð³ Ûáõ ÑÇ¦ ·ñ³ -

Ï³Ý »ñÏ ß³ μ³ Ã³ Ã»ñÃÝ ¿ñ, áñ ë» ÷³ Ï³ Ýáõ ÃÇõÝÁ ¹³ñ Ó³õ

§Ø»Ýù¦ÇÝ »õ ³ñ Í³ñ Í»ó áã ÙÇ³ÛÝ ·ñ³ Ï³Ý Ñ³ñ ó»ñ, ³Û É»õ Ñ³ -

ë³ ñ³ Ïáõ ÃÇõÝÁ Ûáõ ½áÕ ½³ Ý³ ½³Ý ËÝ¹Çñ Ý»ñ. ·ñ³ Ï³ Ýáõ -

ÃÇõÝ, ³ñ áõ»ëï (·» Õ³Ý Ï³ñ ãáõ ÃÇõÝ, Ã³ï ñáÝ, ëÇ Ý» Ù³),

»ñ ·ÇÍ³Ýù, ³ÛÅÙ¿ ³Ï³Ý »õ ÝáÛÝÇëÏ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÇõÝ, Ñ³-

Ï³ é³Ï ³ÛÝ Çñá Õáõ Ã»³Ý, áñ ³Ûë Ù³ñ ½ÇÝ Ù¿ç Ëû ë» Éáõ »õ

·ñ» Éáõ Çñ³ õáõÝù ãáõ Ý¿ñ£ §Ø»Ýù¦Á Çñ Ï»¹ ñá Ý³ ï» ÕÇÝ ÁÝï -

ñ»ó àõ³Ã áõ³Ã Ã³ ÕÇ ÑÇÝ »õ Ñ³ Ù»ëï μÝ³ Ï³ ñ³Ý ÙÁ` Úáí -

ë¿÷ Ø»É ùáÝ »³ ÝÇ ÁÝ ï³ ÝÇ ùÇÝ Ý³Ë ÏÇÝ μÝ³ Ï³ ñ³ ÝÁ, ß³ μ³-

Ãûñ »³Û Ñ»ñ Ã³ Ï³Ý Ñ³Ý ¹Ç åáõÙ Ý»ñ Ï³ Û³ óáõó, áñáÝó ÁÝ-

Ã³ó ùÇÝ Ýá ñ»Ï Ý»ñ Ïáõ ·³ ÛÇÝ ³Ý ¹³ Ù³·ñ áõ» Éáõ ËÙμ³ ÏÇÝ,

»ñÇ ï³ ë³ñ¹ Ý»ñ, áñáÝù å³ñ μ» ñáõ Ã»³Ý ëÇõ Ý³Ï Ý» ñ¿Ý Ïþ³ñ -

ï³ Û³Ûï áõ¿ ÇÝ ³é³Ýó Ï³ß Ï³Ý ¹áõ ÙÇ£

§ºñÇ ï³ ë³ñ¹ Ð³Û¦Á Ïáõ ë³Ï ó³ Ï³Ý å³ï Ï³ Ý» ÉÇáõ ÃÇõÝ

ãáõ Ý¿ñ »õ ³é ³Û¹ ëïÇå áõ³Í ã¿ñ Ïáõ ë³Ï óáõ Ã»³Ý ÙÁ μ³Ý -

μ»ñÝ ÁÉÉ³Éáõ£ ²Ýáñ ï¿ñ»ñÁ` §Ø»Ýù¦Á, Ã»ñ»õë áõÝ¿ÇÝ ù³Õ³ù³

Ï³Ý ï³ñ μ»ñ Ñ³ ÏáõÙ Ý»ñ, μ³Ûó ³ÝáÝù ÏÁ ¹³ õ³ Ý¿ ÇÝ

ÙÇ³ÛÝ ×ßÙ³ñ ïáõ ÃÇõÝÁ »õ ÏÁ ï³ ñ³ Í¿ ÇÝ Çñ»Ýó ÇÝù Ý³Ý Ï³Ë

118

·³ Õ³ ÷³ñ Ý» ñÁ£

²Û¹ ûñ» ñáõÝ ³Ý Ïáõ ë³Ï ó³ Ï³Ý ÁÉ É³ ÉÁ Ëá ïáñ ÏÁ Ñ³ Ù» Ù³ -

ï¿ñ Çß ËáÕ ¹³ ë³ Ï³ñ ·Ç ³ë å»ï Ý» ñáõÝ, áñáÝù ã¿ ÇÝ ÏñÝ³ñ

ÁÝ ¹áõ ÝÇÉ, áñ ³Ý Ïáõ ë³Ï ó³ Ï³Ý ËÙμ³Ï ÙÁ ï³ ñ³Í áõÇ »õ Çñ

Çõñ³Û³ïáõÏ ·³Õ³ ÷³ñÝ»ñáí ÏáÕÙÝ³ÏÇóÝ»ñ ß³ÑÇ£ ñ³õáñ

Ù³ Ùáõ ÉÇÝ Ù¿ç ³Ûë ûï³ñ Ù³ñ ÙÇ ÝÇÝ Ã³ ÷³Ý óáõ ÙÁ ³Ý Ñ³Ý -

¹áõñ Å» ÉÇ ¿ñ, å¿ïù ¿ñ ³Ù¿Ý ·Ýáí Ï³ ë»ó Ý»É ³Ýáñ ÑáÕ ß³ ÑÇ -

ÉÁ£ ´³Ûó áõÕ Õ³ ÏÇ å³Û ù³ñ ãÙÕáõ» ó³õ §ºñÇ ï³ ë³ñ¹ Ð³Û¦Ç

¹¿Ù£ ²é³ çÇÝ ÃÇõ¿Ý ³ñ ¹¿Ý, Ù³ñ ¹ÇÏ ³õ» ï» óÇÝ ³Ýáñ Ùû ï³ -

Éáõï ÇñÇÏ Ý³ Ùáõ ïÁ£ Ü³Ë ËÝ¹ñáÛ ³é³ñ Ï³Û ¹³ñ Ó³õ Ã»ñ -

ÃÇÝ ³Ýáõ ÝÁ. §Ï¿ ï³ õáñ Ñ³Û ¿¦ ³é³ñÏ áõ» ó³õ, §ï»ë É³ Ï³Ý

ãáõ ÝÇ¦ Ù³ï Ý³Ýß áõ» ó³õ£ ÜÏ³ ïÇ áõ Ý» Ý³ Éáí ³Ýáñ ³Ý Ï³Ë

Ñ³Ý ·³Ù³ÝùÁ, Ñ»ñÃ³μ³ñ ³ÝÇÏ³ ³Ùμ³ëï³Ýáõ»ó³õ ë³ Ï³Ù

Ý³ ¹»ë å³ Ý³ ïáõ Ý¿Ý ýÇ Ý³Ý ë³ õá ñáõÙ ëï³ Ý³ Éáõ Û³Ý ó³Ý -

ùáí£ ¼³ÛÝ Ë³Û ï³ é³ Ï» Éáõ ÷áñ Ó»ñ ¿ÇÝ ³Ûë μá Éá ñÁ, áñáÝù

ÏÁ ÏñÏÝáõ¿ÇÝ »ñÏáõ ß³μ³ÃÁ ³Ý ·³Ù ÙÁ, Ã»ñÃÇÝ Ññ³ï³ñ³-

Ïáõ Ã»³Ý ³éÇ Ãáí£

§ºñÇ ï³ ë³ñ¹ Ð³Û¦Á áã Ù¿Ï Ýå³ëï ÏÁ ëï³ Ý³ñ, ³ÛÉ ÏÁ

ýÇ Ý³Ý ë³ õáñ áõ¿ñ ÙÇ³ÛÝ ÇÝù ÝÇñ Ù¿£ Ì³Ë ë» ñÁ ÏÁ Ñá ·³ ÛÇÝ

Ã»ñ ÃÇÝ ë» ÷³ Ï³ Ý³ ï¿ ñ» ñÁ Çñ»Ýó Éáõ Ù³ Ý» ñáí, ÇëÏ Í³ Ýáõ -

óáõÙ Ý» ñÁ ÏÁ ë³ ï³ ñ¿ ÇÝ ãÝãÇÝ ïá Ïá ëáí ÙÁ£ ²ÛÝ å¿ë áñ ³Ù -

ë¿ ³ÙÇë ëÏë³Ý Ïáõï³Ï áõÇÉ å³ñï ù» ñÁ, ½áñë Ã»ñ ÃÇÝ ¹³¹ñ»

óáõ Ù¿Ý ï³ ñÇ Ý»ñ »ïù §Ø»Ýù¦¿Ý Ù³ë ÙÁ Û³ÝÓÝ ³é³õ

·á ó»É ³Ù ë³ Ï³Ý í×³ñ Ù³Ý ¹ñáõ Ã»³Ùμ£ Ä³ Ù³ Ý³Ï »Ï³õ,

»ñμ ÝáÛ ÝÇëÏ Ã»ñ ÃÇÝ Ñ³ Ù³ ÏÇñ Ý» ñÁ »õ ³ß Ë³ ï³ ÏÇó Ý» ñÁ,

áñáÝù Ûû Å³ ñ³ Ï³Ù »õ ³Ýí ×³ñ Ïþ³ß Ë³ ï¿ ÇÝ, Ù³ë Ý³Ï ó» ó³Ý

Í³Ëë»ñáõÝ` Çñ»Ýó Ï³ñáÕáõÃ»³Ý Ñ³Ù»Ù³ï ï³Éáí ·áõÙ³ñ-

Ý»ñ£ ²Ûë Çñá Õáõ ÃÇõÝÁ ÷³ëï ÙÁÝ ¿, áñ Ã»ñ ÃÁ ³ñ ï³ ùÇÝ ÝÇõ -

Ã³ Ï³Ý ÙÇ çáó Ý»ñ ãáõ Ý¿ñ, áã Ù¿Ï ¹»ë å³ Ý³ ïáõ Ý¿ ¹ñ³Ù ÏÁ

ëï³ Ý³ñ, ³ÛÉ ÇÝù Çñ Çõ Õáí ÏÁ ï³åÏ áõ¿ñ£

êÏ½μÝ³ Ï³Ý ßñç³ ÝÇÝ, »ñÏ ß³ μ³ Ã³ Ã»ñ ÃÁ ÉáÛë ï» ë³õ Ï³ -

ÝáÝ³õáñ Ï»ñåáí£ àñ»õ¿ áõß³óáõÙ ã¿ñ ³ñÓ³Ý³·ñáõ»ñ£ ÀÝ-

119

Ã»ñóáÕÝ»ñÁ ³ÝÑ³Ùμ»ñáõÃ»³Ùμ ÏÁ ëå³ë¿ÇÝ ³Ýáñ ÉáÛë ï»ë-

Ý» ÉáõÝ£ ÂÇõÁ ÏÁ Í³Ë áõ¿ñ Ù¿Ï ÉÇ μ³ Ý³Ý »³Ý áëÏÇÇ£ ²Ý ßáõßï

í³ ×³é ù¿Ý ³å³ Ñáí áõ³Í ·áõ Ù³ ñÁ ã¿ñ μ³ õ»ñ Í³Ë ë» ñáõÝ,

Ù³ Ý³ õ³Ý¹ áñ ÏáÕ ùÁ ·áõ Ý³ õáñ ¿ñ, μ³Ý ÙÁ, áñ ÏÁ ÏñÏÝ³ -

å³ï Ï¿ñ ïå³· ñáõ Ã»³Ý Í³Ë ëÁ£ ²Ûë ·áõ Ù³ ñ¿Ý å¿ïù ¿ñ áñ

ß³ Ñ³ μ³ ÅÇÝ Ñ³Ý áõ¿ñ ·ñ³ í³ ×³é Ý» ñáõÝ, Ñ» ï» õ³ μ³ñ í³ -

×³é ù¿Ý ß³Ñ ã¿ñ ³å³ Ñáí áõ»ñ£ àñ ù³¯Ý ¹Åáõ³ñ ¿ñ Ã»ñÃ å³ -

Ñ» ÉÁ ³Û¹ å³Û Ù³Ý Ý» ñáõÝ Ù¿ç, ³é³Ýó ³ñ ï³ ùÇÝ Ý» óáõ ÏÇ£ Æ

μÝ¿ ·³ Õ³ ÷³ ñ³ Ï³Ý ·»ï ÝÇ íñ³Û Ý» óáõ ÏÁ ³Ý å³ Ï³ë ¿ñ£

Îáõ ë³Ï ó³ Ï³Ý ¹Å·áÑ áõ ë³ ÝáÕ Ý»ñ Ïáõ ·³ ÛÇÝ ³Ý ¹³ Ù³·Áñ -

õ» Éáõ Ã»ñ ÃÇÝ »õ Çñ»Ýó Ûû¹ áõ³Í Ý» ñáí ×á Ë³ó Ý» Éáõ ÃÇõ» ñÁ£

Ä³ Ù³ Ý³ ÏÇ ÁÝ Ã³ó ùÇÝ ³Û¹ ïÕáó ³ñ ·ÇÉ áõ» ó³õ Û³ ×³ Ë»É

ËÙμ³· ñ³ ïáõÝ »õ Ù³ë Ý³Ï óÇÉ Ññ³ ï³ ñ³ Ïáõ Ã»³Ý£ ²Ûë Ï³ -

óáõ Ã»³Ý ¹Ç Ù³ó, ³ÝáÝù ¹Ç Ù» óÇÝ é³½ Ù³Ñ Ý³ñù Ý» ñáõ »õ ß³ -

ñáõ Ý³ Ï» óÇÝ áñáß Å³ Ù³ Ý³Ï ÙÁ »õë μ» ñ»É Çñ»Ýó Ù³ë Ý³Ïóáõ

ÃÇõÝÁ£ ²Ûë ÑÝ³ñùÝ ³É Û³Ûï ÝÇ »Õ³õ »õ Ã»ñ ÃÁ í»ñç Ý³-

Ï³ Ý³ å¿ë ½ñÏáõ» ó³õ Û³ÝÓ Ý³ éáõ »ñÇ ï³ ë³ñ¹ ï³ñ ñ» ñáõ

³ç³Ï óáõ Ã» Ý¿Ý£ Ð³ Ï³ é³Ï Ù³ñ ¹áó ëå³ ëáõ ÙÇÝ, §ºñÇ ï³ -

ë³ñ¹ Ð³Û¦Á ß³ ñáõ Ý³ Ï»ó ÉáÛë ï»ë Ý»É Ñ³ õ³ ï³ñ Ù³ μ³ñ »ñ -

Ïáõ ß³ μ³ ÃÁ ³Ý ·³Ù ÙÁ£

³Õ³ ÷³ñ³Ï³Ý ·»ïÝÇ íñ³Û, ë÷ÇõéùÁ Û³ïáõÏ ï»Õ ÙÁ ÏÁ

·ñ³ õ¿ñ §ºñÇ ï³ ë³ñ¹ Ð³Û¦Ç áõ Õ» ·Ç ÍÇÝ Ù³ñ ½¿Ý Ý»ñë£ Ð³Û -

ñ» ÝÇù »õ ë÷Çõéù »ñ Ïáõ ³Ý ç³ï ³Ù μáÕ çáõ ÃÇõÝ Ý»ñ ¿ÇÝ,

áñáÝù ½Ç ñ³ñ ÏÁ Éñ³ó Ý¿ ÇÝ£ Ø¿ ÏÁ ÙÇõ ëÇÝ ·á Ûáõ ÃÇõÝÁ ã¿ñ

çÝç»ñ, »ñ ÏáõùÝ ³É ³Ýáõ ñ³ Ý³ ÉÇ »õ ³Ýßñ ç³Ý ó» ÉÇ ßû ß³ ÷» ÉÇ

Çñ³ Ï³ Ýáõ ÃÇõÝ Ý»ñ ¿ÇÝ` ë»ñï Û³ ñ³Ï óáõ Ã»³Ùμ£ 1971-Ç ³Ù -

ñ³Ý, Û³ ïáõÏ Ñ³ Ù³ ·áõ Ù³ñ ÙÁ Ï³½ Ù³ Ï»ñ å»ó ËÙμ³· ñáõ -

ÃÇõÝÁ »õ ë÷Çõé ùÇ ½³ Ý³ ½³Ý ßñç³Ý Ý» ñ¿Ý Ññ³ õÇ ñ»ó »ñÇ ï³ë³ñ¹

Ý»ñ, áñáÝù ³éÝã áõ³Í ¿ÇÝ ë÷Çõé ùÇ ³å³ ·³ Ûáí£ ÐÇÝ·

ûñ» ñáõ íñ³Û »ñ Ï³ ñ³Ó ·áõáÕ Ñ³ Ù³ ·áõ Ù³ ñÁ ï» ÕÇ áõ Ý» ó³õ

ÈÇ μ³ Ý³ ÝÇ ²É¿Û ßñç³ ÝÇ êáõÉ Ô³ñå ·Çõ ÕÁ Îñ¿Ï áõ³ñ Ð³ï -

ï³ï Éáõ ë³ ÙÇï »åÇë Ïá åá ëÇ Ñ³ë ï³ ï³Í μÝ³ Ï³ í³Û ñÇÝ

120

Ù¿ç£ ²Ýáñ Çñ»Ýó Ù³ë Ý³Ï óáõ ÃÇõÝÁ μ» ñÇÝ Ùï³ õá ñ³ Ï³Ý Ý»ñ

(Þ³õ³ñß ÂáñÇÏ »³Ý, ì³Ñ¿ úß³Ï³Ý, ¼³õ¿Ý ØëÁñÉ »³Ý »õ áõñÇßÝ»ñ)

»õ Ý»ñÏ³Ý»ñÁ Éáõë³μ³Ý»óÇÝ Çñ»Ýó ï»ë³Ï¿ïÝ»ñáí£

²Û¹ ¹¿å ùÁ ³Ý Ý³ ËÁÝ Ã³ó ¿ñ ÉÇ μ³ Ý³ Ý³ Ñ³Û Çñ³ Ï³ Ýáõ Ã»³Ý

Ù¿ç »õ ·ï³õ ÷³Û ÉáõÝ Û³ çá Õáõ ÃÇõÝ ÙÁ£ ²Ý ßáõßï ³õ³Ý ¹³ -

å³ßï Ý» ñÁ ½³ÛÝ É³õ ³ã ùáí ã¹Ç ï» óÇÝ…

¸Åμ³Ëï³μ³ñ, Å³Ù³Ý³ÏÇ Ù³ßáõÙÁ »õ ÝÇõÃ³Ï³Ý ÙÇçáó-

Ý»ñáõ ã·áÛáõÃÇõÝÁ ëÏë³Ý ³õ»ñÝ»ñ ·áñÍ»É »õ Ã»ñÃÇÝ Û³ ×³-

Ë³ Ï³ Ýáõ ÃÇõÝÁ Ë³Ë ï»É£ Ì³Ûñ ³é³õ ï» ñ» õ³ Ã³÷ ÙÁ.

³ß Ë³ ï³ ÏÇó Ý»ñ Ñ» é³ ó³Ý, Ý»ñ ùÇÝ å³ é³Ï ïáõÙ Ý»ñ »Ï³Ý

Ë³Ý ·³ñ»É ïÇñáÕ Ñ³Ù»ñ³ßËáõÃÇõÝÁ, ËÙμ³·ñ³ï³Ý ÷á ÷á-

Ëáõ ÃÇõÝ ï» ÕÇ áõ Ý» ó³õ, áñáß í³Ûñ ÙÁ ãáõ Ý» Ý³ Éáí, ËÙμ³· -

ñ³ Ï³½ ÙÁ ëÏë³õ Çñ Ñ³Ý ¹Ç åáõÙ Ý» ñÁ Ï³ ï³ ñ»É Ñáë áõ ÑáÝ£

³ Õ³ ÷³ ñ³ Ï³Ý ·»ï ÝÇ íñ³Û ó³ñ¹ ÙÇ ³ ï³ññ Ï³½ ÙÁ ïÏ³ -

ñ³ ó³õ í¿ ×» ñáõ å³ï ×³ éáí£ ²å³ Ñá í³ Ï³Ý Çñ³ íÇ ×³ÏÝ ³É

ãë³ï³ñ»ó Ññ³ï³ñ³ÏáõÃ»³Ý Ñ»ßï³óÙ³Ý£ Ü³Ë 1973-Ç å³-

Õ»ëïÇÝ »³Ý áïÝÓ ·áõÃÇõÝÝ»ñÁ, ³å³ 1975-Ç ù³Õ³ù³óÇ ³Ï³Ý

å³ ï» ñ³½ ÙÇÝ Í³ ·áõ ÙÁ çÉ³ ï» óÇÝ ³ß Ë³ ï³Ýù Ý» ñÁ »õ å³ï -

×³é ¹³ñ Ó³Ý ³Ý Ï³ ÝáÝ ÉáÛë ÁÝ Í³Û Ù³Ý ÙÁ£ ²Û ëáõ Ñ³Ý ¹»ñÓ,

Ã»ñ ÃÇÝ ï¿ ñ» ñÁ ÏÁ ß³ ñáõ Ý³ Ï¿ ÇÝ ïá Ï³É Ñ³ Ï³ é³Ï Ï³ Õ³ -

óáõÙ Ý» ñáõ£ Æ í»ñ çáÛ §ºñÇ ï³ ë³ñ¹ Ð³Û¦Á ÏÁ ¹³¹ ñ¿ñ 1975-Ç

Ø³ñ ïÇÝ, ÉáÛë ï»ë Ý» É¿ »ïù 101 ³Ý ·³Ù£ ²Ý ³é³ çÇÝ ³Ý ·³Ù

ÉáÛë ï» ë³Í ¿ñ 1969-Ç ¸»Ï ï»Ù μ» ñÇÝ£ êá íá ñ³ Ï³Ý ÁÝ Ã³ó ùáí

å¿ïù ¿ñ áñ Ññ³ ï³ ñ³Ï áõ¿ñ 135 ³Ý ·³Ù£ ê³ Ï³ÛÝ Ï»³Ý ùÇ

»É» õ¿ç Ý» ñÁ »õ ßñç³ å³ ïÇ ÃßÝ³ Ù³Ý ùÁ Ï³ ë» óáõ óÇÝ Ã³ ÷Á »õ

³Ý Ññ³ å³ ñ³ Ï¿Ý ù³ß áõ» ó³õ ëïÇ åá Õ³ μ³ñ£

§ºñÇ ï³ ë³ñ¹ Ð³Û¦Á 1970-³Ï³Ý Ý» ñáõÝ, áñ å¿ë ³Ý Ï³Ë

å³ñμ»ñ³Ã»ñÃ, »½³ÏÇ »ñ»õáÛÃ ÙÁ Ñ³Ý ¹Çë³ó³õ£ ²Ýáñ ï»ë-

É³ å³ßï ï¿ ñ» ñÁ Ýáñ ß³ñ ÅáõÙ ÙÁ ëï»Õ Í» Éáõ ã¿ ÇÝ Ïáã áõ³Í,

³ÛÉ ÏÁ Ó·ï¿ ÇÝ »ñÇ ï³ ë³ñ¹ Ý» ñáõ μ³Ý μ»ñ »ÕáÕ Ýáñ Ññ³ ï³ -

ñ³ Ïáõ ÃÇõÝ ÙÁ ³ß Ë³ñÑ μ» ñ»É ÇÝù Ýáõ ñáÛÝ áõ Õ» ·Ç Íáí ÙÁ, áñ

á°ã Ù¿Ï ù³Õ³ù³Ï³Ý ÏáÕÙÇ Ñ³Ý ¹¿å »ÝÃ³ñÏáõ³ÍáõÃÇõÝ áõ-

121

Ý» Ý³ñ£ ²ÝáÝù Û³ çá Õ» ó³Ý Çñ»Ýó áõÕÇ ÇÝ Ù¿ç »õ ³éÇÃ ÁÝ Í³ -

Û» óÇÝ Çñ»Ýó å¿ë ï»ë É³ å³ßï »ñÇ ï³ ë³ñ¹ Ý» ñáõ, áñ Éñ³-

· ñáõ Ã»³Ý Çñ»Ýó ßÝáñÑù Ý» ñÁ »ñ» õ³Ý Ñ³ Ý»Ý »õ ½³ Ý³ ½³Ý

Ûû¹ áõ³Í Ý» ñáí Çñ»Ýó Ó³Û ÝÁ Éë» ÉÇ ¹³ñÓ Ý»Ý£

Üáõ³ëïë ³Û¹ Ã»ñ ÃÇÝ ³ß Ë³ ï³Ï ó» ó³Û, ëïá ñ³· ñ» Éáí

³ÛÅ Ù¿ ³ Ï³Ý, Ã³ï ñá ÝÇ »õ ëÇ Ý» Ù³ ÛÇ ùÝÝ³ ¹³ ï³ Ï³Ý Ûû¹õ³Í

Ý»ñ ÇÙ Çõ ñ³ Û³ ïáõÏ á×áíë£ ÐáÝ ¿, áñ ÃñÍáõ» ó³Û »õ

½³ñ ·³ óáõ óÇ ·ñ» Éáõ Ï³ ñá Õáõ ÃÇõÝë£ ²Ýáñ ÁÝ Ó» é³Í ÙÃÝá -

Éáñ ïÇÝ Ù¿ç Ñ³Ý ·Çëï ÏÁ ½·³ ÛÇ, ³ÛÝ ù³°Ý áñ Ñ³ ñ³ ½³ï ÙÇ -

ç³ í³Û ñÇ ÙÁ Ù¿ç ÏÁ ·ïÝáõ¿Ç£ ²Ýáñ ¹³¹ ñ» óáõ Ùáí, ÉÇ μ³-

Ý³ Ý³ Ñ³Û ·ñ³ õáñ Ù³ Ùáõ ÉÁ ÏáñëÝ óáõó áë ÏÇ ³éÇ ÃÁ Ýáñ

áõÕÇ¿ ÙÁ ÁÝ Ã³ Ý³ Éáõ£

²Ýáñ ¹³¹ ñ» óáõ Ùáí Ý³ »õ »ë ÏáñëÝ óáõ óÇ ³½³ï ³ÙåÇ áÝ

ÙÁ, áõñ ÏñÝ³ ÛÇ Ñ³ ñ³ ½³ ïû ñ¿Ý ³ñ ï³ Û³Ûï áõÇÉ£ ²Û ëûñ ÏÁ

÷Ýïé»Ù Ýáñ §ºñÇ ï³ ë³ñ¹ Ð³Û¦ ÙÁ, áñ ¹³ñÓ »³É ÇÝ ÍÇ

³éÇÃÝ ÁÝ Í³ Û¿ Éë» ÉÇ ¹³ñÓ Ý» Éáõ ÇÙ` ß³ ï» ñáõ Ñ³ Ù³ñ ³Û É³ -

Ù»ñÅ ·³ Õ³ ÷³ñ Ý»ñë£

122

Âè¼¾Æ Øîøàì îàôÜ

1970-³Ï³Ý Ý» ñáõÝ, ÈÇ μ³ Ý³ ÝÇ Ù¿ç ÏÁ ·áñ Í¿ñ Ýáõ³ ·³ -

ËáõÙμ ÙÁ The five fingers ³Ýáõ Ýáí£ ²Ýáñ »ñ ·³ ó³Ý ÏÁ ÏÁ

μ³Õ Ï³ Ý³ñ ³ñ»õÙï »³Ý »ñ ·» ñ¿, áñáÝù ÏÁ Ññ³Ùó áõ¿ ÇÝ ë³

Ï³Ù Ý³ ×³ß³ñ³ÝÇÝ Ù¿ç£ 1974-ÇÝ, í»ñáÛÇß »³É Ýáõ³ ·³ËáõÙμÇÝ

³Ý ¹³Ù Ý» ñÁ Ùï³¹ ñ» óÇÝ Ñ³ Û» ñ¿Ý »ñ ·» ñáí Ñ³Ý ¹¿ë ·³É

»õ ³é ³Û¹ ·áñ ÍÇ ÉÍáõ» ó³Ý£ ä³ß ïû Ý³ ÏÇóë` Êáë ñáí ²ëá-

Û »³Ý, áñ ÏÁ å³ß ïû Ý³ í³ ñ¿ñ ²ù ëáñ ³ ë³ñ× »³Ý ³½ ·³ ÛÇÝ

í³ñÅ³ñ³ÝÁ »õ ÙÇ ³Å³Ù³Ý³Ï Ñ³Ûáó å³ïÙáõÃÇõÝ ÏÁ ¹³ë³õ³Ý

¹¿ñ ¼ÙÙ³é »³Ý ê. äû Õáë ×» Ù³ ñ³ ÝÁ, ÇÝ ÍÇ ³é³ ç³ñ Ï»ó

å³ï ñ³ëï áõ» ÉÇù ëÏ³ õ³ é³ ÏÇÝ »ñ ·» ñáõÝ μ³ é» ñÁ Ñ³ Û» ñ¿ -

Ýáí ·ñ»É£ ²ñ ¹³ñ»õ, äûÕáë Þ³ÑÙ»ÉÇù »³ÝÁ, Çñ ùñáç ÙÇçáóáí,

å³ßïûÝ³ÏÇó¿ë ËÝ¹ñ»ñ ¿ñ ³Û¹ å³ñï³Ï³ÝáõÃÇõÝÁ ëï³ÝÓ-

Ý»É, ÇëÏ ³Ûë í»ñ çÇÝÝ ³É ÇÝ ÍÇ ¹Ç Ù³Í ¿ñ, áñ »ë ëï³ÝÓ Ý»Ù

³Û¹ ·áñÍÁ£ ÀÝ ¹³é³ç»óÇ ÊáëñáíÇÝ ËÝ¹ñ³ÝùÇÝ »õ Û³ÝÓÝ³éáõ

»Õ³Û »ñ ·» ñáõÝ μ³ é» ñÁ ·ñ»É£ Êáë ñáí μ³ Ý³ë ï»ÕÍ ¿ñ »õ

ÏñÝ³ñ ¹Çõ ñ³õ ëï»Õ Í»É μ³ é» ñÁ, ÇëÏ »ë ï³ Ï³ õÇÝ ÷áñ Ó³ -

éáõ ÃÇõÝ ãáõ Ý¿Ç ³Û¹ Ù³ñ ½ÇÝ Ù¿ç£ äÇ ïÇ Û³ çá Õ¿Ç±…

Üáõ³ ·³ËáõÙμÇÝ ÉáÛë ÁÝÍ³Û»ÉÇù »ñ ·³ó³ÝÏÁ »ñ»ëáõÝ»ñ»ù

ßñç³Ý ëÏ³ õ³ é³Ï ÙÁ åÇ ïÇ ÁÉ É³ñ, åÇ ïÇ å³ ñáõ Ý³ Ï¿ñ ï³ë -

Ý»ñ Ïáõ »ñ· »õ áñ å¿ë Ëá ñ³ ·Çñ åÇ ïÇ áõ Ý» Ý³ñ §Âéã¿Ç

Ùïùáí ïáõÝ¦, áñ §Ø³ñ ïÇ ÏÇ »ñ ·Á¦ÇÝ ³é³ çÇÝ ïá ÕÇÝ μ³ -

é»ñÝ ¿ÇÝ£ Üáõ³ ·³ËáõÙμÁ ³Ý ·Çï³Ý³Éáí ³Ûë ÇñáÕáõÃÇõÝÁ,

Ëáñ Ñ» Éáí áñ »ñ ·ÇÝ í»ñ Ý³ ·ÇñÝ ¿ ³Ûë ïá ÕÁ, ½³ÛÝ áñ ¹»· ñ³Í

¿ñ£ ²Ñ³ õ³ ëÇÏ ï·Ç ïáõ Ã»³Ý Ëû ëáõÝ ûñÇ Ý³Ï ÙÁ, áñ ³Û¹ ûñ» -

ñáõÝ ·áñÍáÕ Ýáõ³ ·³ËáõÙμ»ñÁ ÏÁ Ññ³ÙóÝ¿ÇÝ »ñ³Åßï³ë¿ñ

Ñ³Ý ñáõ Ã»³Ý£ ²é ³Û¹, ÇÝ ÍÇ ÷á Ë³Ýó áõ» ó³õ ï³ëÝ Ù¿Ï »ñ -

·»ñ å³ñáõÝ³ÏáÕ Ó³ÛÝ³·ñ³ÛÇÝ »ñÇ½ ÙÁ, áñáõÝ ï³ëÁ »ñ ·»-

ñÁ ëå³ Ý» ñ¿Ý É» ½áõáí ¿ÇÝ, ÇëÏ Ù¿ ÏÁ ³Ý· É» ñ¿Ý É» ½áõáí£ àõ

»ë å¿ïù ¿Ç áñ ³Û¹ »ñ ·» ñÁ Ñ³ Û³ó Ý¿Ç£

²ß Ëáõ Åáõ Ã»³Ùμ ÉÍáõ» ó³Û ·áñ ÍÇ£ Î³ß Ï³Ý¹ áõ³Í ¿Ç,

123

áñáíÑ»ï»õ ëïÇåáõ³Í ¿Ç í³ÝÏ»ñáõÝ Ñ³Ù³ã³ ÷áõÃÇõÝÁ å³ -

Ñ»É »õ ïá Õ» ñáõÝ μ³ é» ñÁ Û³ñ Ù³ñó Ý»É »ñ³Åß ï³ Ï³Ý ÏßéáÛ -

ÃÇÝ£ Ü³Ë »ñ· ÙÁ §Ã³ñ· Ù³ Ý» óÇ¦ »õ ïáõÇ Ýáõ³ ·³ ËáõÙ μÇÝ

»ñ ·Ç ãÇÝ` ØÇ Ùû éáõ½ »³ ÝÇÝ£ ²Ýáñ Ñ³ õ³ Ýáõ ÃÇõÝÁ ³é Ý» É¿

»ïù, ß³ ñáõ Ý³ Ï» óÇ ³ß Ë³ ï³Ýùë »õ å³ï ñ³ë ï» óÇ »ñ Ïáõ áõ -

ñÇß »ñ ·» ñáõ μ³ é»ñ »õë£ ä³ï ñ³ë ï» óÇ ÏþÁë»Ù, áñáí Ñ» ï»õ

Áñ³Íë ·ñ³ Ï³Ý ³ß Ë³ ï³Ýù ÙÁ ã¿ñ, ³ÛÉ` μ³ é» ñáõ Ïáõ ï³ -

ÏáõÙ ÙÁ »ûÃ Ý¿Ý ï³ ëÁ í³ÝÏ Ýáó ïá Õ» ñáõ Ù¿ç, áñáÝù ÝáÛÝ

Û³Ý ·áí ÏÁ í»ñ ç³ Ý³ ÛÇÝ£ ²Ý ßáõßï ëå³ Ý» ñ¿Ý ã¿Ç Ñ³ëÏ Ý³ñ,

μ³Ûó ÏÁ ç³ Ý³ ÛÇ Û³ñ Ù³ ñ» óáõ ÙÇ ·áñÍë Û³ çá Õáõ Ã»³Ùμ åë³ -

Ï»É£ êÏ³ õ³ é³ ÏÇÝ ·ÉË³ õáñ »ñ·Ý ¿ñ §Âéã¿Ç Ùïùáí ïáõÝ¦Á,

ÇëÏ ÙÝ³ó »³É ï³ëÝ Ù¿ ÏÁ ëÇ ñ³ ÛÇÝ »ñ ·»ñ ¿ÇÝ£ Îñó³ ÍÇë ã³÷

Û³ñ Ù³ñ μ³ é»ñ ·ï³Û, ½³ñÏ ï³ Éáí »ñ» õ³ Ï³ Ûáõ Ã»³Ýë »õ

½·³ óáõÙ Ý» ñáõë, áñáí Ñ» ï»õ á°ñù³Ý ³É ëÏ³ õ³ é³ ÏÁ ½Çë ã¿ñ

Ñ» ï³ùñù ñ»ñ, »ë ¿Ç ë³ Ï³ÛÝ Parolier-Ý` Ëûë ù» ñáõÝ Ñ» ÕÇ Ý³ -

ÏÁ »õ ³é ³Û¹ Ïþáõ ½¿Ç Ï³ ï³ñ »³ ÉÇÝ Ñ³ë ÝÇÉ£ ºñ ·» ñ¿Ý »ñ» ùÇÝ

μ³ é» ñÁ ·ñ»ó μ³ Ý³ë ï»ÕÍ Êáë ñá íÁ, ÇëÏ ÙÝ³ó »³É áõ ÃÇ ÝÁ`

»ë£

²Û¹ ûñ» ñáõÝ Ïþ³å ñ¿Ç ï³· Ý³å ÙÁ, áñ ³Ù μáÕç ¿áõ ÃÇõÝë

Ïþ³Ý Ñ³Ý·ë ï³ó Ý¿ñ, Ñ³ Ï³ é³Ï áÕç ÙÇï ÙÝ³ Éáõ ÇÙ ç³Ý ùÇë£

²Û¹ Ñá ·»Ë éáí íÇ ×³ ÏÇÝ Ù¿ç, ·ñ» óÇ μ³ é»ñ, áñáÝù Áëï Êáë -

ñáíÇÝ, ÇëÏ³Ï³Ý μ³Ý³ëï»ÕáõÃÇõÝÝ»ñ ¿ÇÝ` ½·³ó³Ï³Ý ëÇñï¿

ÙÁ μËáÕ »õ áõÝÏÝ ¹Ç ñÁ Ûáõ ½áÕ£ Ú³ õ³Ï Ýáõ ÃÇõÝ ãáõ Ý¿Ç

μ³ Ý³ë ï»ÕÍ Ïáã áõ» Éáõ, μ³Ûó Çë Ï³ å¿ë ÏÁ Ñ³õ Ý¿Ç μ³ é»ñë£

²Û ëûñ, »ñμ Û» ï³ ¹³ñÓ ³Ï Ý³ñÏ ÙÁ ÏÁ Ý» ï»Ù ³Û¹ ÷áñ Ó³ éáõ -

Ã»³Ýë íñ³Û, Ñ³ ×áÛ ùáí ÏÁ Éë»Ù »ñ ·» ñ¿ë áÙ³Ýù, ÇëÏ ã»Ù áõ -

½»ñ Éë»É Ï³ñ· ÙÁ áõ ñÇß Ý»ñ£ Æ¯Ýã ï³ñ μ» ñáõ ÃÇõÝ ·áñ ÍÇÝ

ëÏ½μÝ³ Ï³Ý ßñç³ ÝÇÝ ·ñáõ³Í »ñ ·» ñáõÝ »õ í»ñ çÇÝ ßñç³ ÝÇÝ

·ñáõ³Í Ý» ñáõÝ Ù¿ç£

ºñ»ù ³Ùë áõ³Ý ×·Ý³ Å³Ù ³ß Ë³ ï³Ý ùÇ ÙÁ ³õ³ñ ïÇÝ, ï³ -

ëÁ É³ ïÇÝ ³Ù» ñÇÏ »³Ý »õ Ù¿Ï ³Ý·É Ç ³ Ï³Ý »ñ ·» ñáõÝ μ³ é» ñÁ

Ñ³ Û» ñ¿ Ýáí ÷á Ë³ ñÇ Ý» É¿ »ïù, Êáë ñáí »õ »ë ½³ ÝáÝù ÃáõÕ -

124

ÃÇ íñ³Û Û³ÝÓ Ý» óÇÝù Ýáõ³ ·³ ËáõÙ μÇ »ñ ·Çã ØÇ Ùû éáõ½ »³ -

ÝÇÝ£ ÈáÛë ï»ë Ý» ÉÇù ëÏ³ õ³ é³ ÏÁ, áñ »ñ³Åß ï³ Ï³Ý ·»ï ÝÇ

íñ³Û áã Ù¿Ï ³Õ»ñë áõ Ý¿ñ Ñ³Û Ï³ Ï³Ý »ñ³Åß ïáõ Ã»³Ý Ñ»ï,

ÍÝ³õ Çë ÏáÛÝ£ ºñ ·Ç ãÁ å¿ïù ¿ñ áñ »ñ ·³ ó³Ý ÏÇÝ μ³ é» ñÁ ·áó

ëáñ í¿ñ, ÁÝ ï» É³ Ý³ñ ³ÝáÝó å³ ñáõ Ý³ ÏÇÝ »õ ÇÙ³ë ïÇÝ Ñ»ï,

³å³ ÇÝù Ý³íë ï³Ñ Ó³Û Ý³· ñ¿ñ£

àñ ù³°Ý ³É μ³ Ý³ë ï»ÕÍ ã¿Ç, ½·áõ ß³ ó»ñ ¿Ç ë³ Ï³ÛÝ ³Å³Ý

μ³é»ñ ï³É¿ »õ ç³Ý³ó»ñ ¿Ç Û³é³ç³¹ñáõ³Í ëÏ³õ³é³ÏÁ Û³çáÕáõÃ»³Ý

ë»ÙÇÝ μ»ñ»É£ ¸ÇõñÇÝ Û³Ý ·³õáñáõÙÇ Ë³Ûï³é³-

Ïáõ Ã» Ý¿Ý Ñ» é³ ó»ñ ¿Ç »õ Ëáõ ë³ ÷»ñ` ³Ý áõ³ ÝÇ ÷Ýïéáõ³Í

»ñ ·Ç ãÇ ÙÁ ³Ýï ñ³ Ù³ μ³ Ý³ Ï³Ý §μá Éáñ Ï»³Ýùë Ù³ ß³õ¦ ïÇ -

åÇ ³ÝÑ»Ã»ÃáõÃ»Ý¿£ úñ ÙÁ, ØÇÙû éáõ½ »³Ý ÇÝÓÙ¿ ËÝ¹ñ»ó,

áñ Ñ³Ý ¹Ç åáõÙ ÙÁ Ï³ Û³ó Ý»Ýù »ñ ·³ ó³Ý ÏÇÝ μ³ é» ñáõÝ íñ³Û

³ß Ë³ ï» Éáõ Ñ³ Ù³ñ£ Î¿ ëû ñ¿ í»ñç ·³ óÇ ³Ýáñ Ä¿ ³ Ã³áõÇÇ

μÝ³ Ï³ ñ³ ÝÁ, áõñ ³Ý óáõ óÇ »ñ»ù »ñ Ï³ñ Å³ Ù»ñ »õ ÍË» óÇ…

ùë³Ý ÍËÇÏ, ³ÛÝ ù³°Ý áñ çÕ³Û Ý³ ó³Û£ ²Ýáñ μ³ ó³ï ñ» óÇ

§¹Åáõ³ñ¦ μ³ é» ñáõÝ ÇÙ³ë ïÁ, ï»Õ-ï»Õ ÷á ÷á Ëáõ ÃÇõÝ Ý»ñ

Ï³ ï³ ñ» óÇ` ½á Ñ» Éáí μ³ é» ñáõÝ ³ñ Å¿ ùÁ ¹Çõ ñÇ ÝÇÝ ëÇ ñáÛÝ£

²Ù μáÕç »ñ»ù Å³Ù ³Ýáñ ûï³ñ ÏÇ ÝÁ Í³ é³ Ûáõ ÃÇõÝ Ù³ ïáõ -

ó»ó Çñ ³Ùáõ ëÇ ÝÇÝ »õ §ÑÇõñ¦ Ñ» ÕÇ Ý³ ÏÇÝ£ Ä³ Ù³ Ý³ ÏÁ Ïþ³Ýó -

Ý¿ñ, å¿ïù ¿ñ áñ Û³ çáñ¹ ûñ áõ³Ý ùÝÝáõ ÃÇõÝ Ý» ñáõë

Ñ³ñ ó³ ñ³Ý Ý» ñÁ å³ï ñ³ë ï¿Ç£ Ø»Ï Ý» É¿ ³é³ç, ØÇ Ùû ÇÝÓ Ù¿

ËÝ¹ñ»ó »ñ ·Ç ÙÁ Ù¿ ç¿Ý μ³é ÙÁ »õë ÷á Ë»É£

- ºÃ¿ ³Ûë μ³éÝ ³É ÷á Ë»Ù, ë³ ¹áõ éÁ ÏÁ ï»ë Ý»±ë Ïáñ, ³Ý -

Ï¿ ¹áõñë Ïþ»É É»Ù áõ ³É »ï ã»Ù ·³ñ, ëå³é Ý³ óÇ ½³Û ñ³ ó³Í£

- ²Ù³Ý ã¿, ÙÇ° »ñ Ã³ñ, ã»Ýù ÷á Ë»ñ, Ñ³Ý ¹³ñ ï» óáõó ½Çë£

1974-Ç ³Ù ñ³Ý, The five fingersÁ »ÉáÛÃ Ïþáõ Ý» Ý³ñ îÁ Ñáõñ

Þáõ¿Û ñÇ La Fourmi ×³ ß³ ñ³ ÝÁ£ êÏ³ õ³ é³ ÏÁ ï³ Ï³ õÇÝ ÉáÛë

³ßË³ñÑ ã¿ñ »Ï³Í£ Üáõ³ ·³ËáõÙμÇÝ ³Ý ¹³ÙÝ»ñÁ ËÝ¹ñ»óÇÝ,

áñ »ñ» ÏáÛ ÙÁ Ñ³Ý ¹Ç åÇÙ Çñ»Ýó ³ß Ë³ ï³ ï» ÕÇÝ, í»ñ çÇÝ ³Ý -

·³Ù Ù³Ý ñ³ Ù³ë Ýáõ ÃÇõÝ Ý» ñÁ ë»ñ ï» Éáõ Ñ³ Ù³ñ£ ä¿Û ñáõ Ã¿Ý

ØÃ¿ÛÝ »ÉÉ»Éáõ ×³Ùμáõë íñ³Û Ñ³Ý ¹Çå»ó³Û La Fourmi£ î³Ï³-

125

õÇÝ Ñ³Ý ¹Çë³Ï³Ý ãÏ³ñ, Ñ³õ³Ý³μ³ñ Û³ ×³Ëáñ¹Ý»ñÁ áõß Å³-

Ù» ñáõÝ ÏÁ Å³ Ù³ Ý¿ ÇÝ£ Êû ë» ó³Ýù ëÏ³ õ³ é³ ÏÇÝ »ñ ·» ñáõÝ

Ù³ ëÇÝ£ ¸³ñÓ »³É μ³ ó³ï ñ» óÇ Ï³ñ· ÙÁ μ³ é» ñáõ ÇÙ³ë ïÁ,

ß»ß ï» Éáí ³ÝáÝó Ï³ ñ» õá ñáõ Ã»³Ý íñ³Û »ñ ·ÇÝ ÁÝ¹ Ñ³ Ýáõñ

Ï³ éáÛ óÇÝ Ù¿ç£ Ä³ Ù³ Ý³ ÏÁ ÏÁ Ã³ õ³ É¿ñ »õ Ýáõ³ ·³ ËáõÙ μÁ

ï³ Ï³ õÇÝ »ñ ·» Éáõ ã¿ñ ëÏë³Í£ êå³ë »³Ï Ý» ñÁ ×³ ß³ ñ³ ÝÇÝ

ÏáÕ Ù¿ Ýáõ³ ·³ ËáõÙ μÇÝ Ù³ ïáõ óáõáÕ ÁÝÃ ñÇ ùÁ μ» ñÇÝ. ÑÇÝ·

åÝ³Ï Ï» ñ³ Ïáõñ£ ºë Ýáõ³ ·³ ËáõÙ μÇÝ ÑÇõñÝ ¿Ç, ë³ Ï³ÛÝ ÇÙ

Ù³ ëÇë Ùï³ ÍáÕ ãÏ³ñ£ êÏë³Ý §Ñ»Ù åÁñ ÏÁñ¦Á áõ ï»É, ³é³Ýó

Ó» õ³ Ï³Ý §Ññ³Ù Ù¿¦Ý Áë» Éáõ£ ÜÏ³ ï» Éáí Û³ é³ ç³ ó³Í Å³ Ù³ -

Ý³ ÏÁ, áõ ½» óÇ Ññ³ Å»ßï ï³É, áñ å¿ë ½Ç ØÃ¿ÛÝ Çç ÝáÕ í»ñ çÇÝ

÷áË³¹ñ³Ï³éùÁ ã÷³ËóÝ¿Ç£ äûÕáë Þ³ÑÙ»ÉÇù »³Ý Ýëï»óáõó

½Çë »õ Çñ ÁÝÃ ñÇ ù¿Ý μ³ ÅÇÝ Ñ³ Ý» Éáí, ÇÝ ÍÇ Ññ³Ù óáõó£ ²ñ-

¹ »ûù ã¿Ç±Ý ÏñÝ³ñ ÇÝ ÍÇ Ñ³ Ù³ñ ³É §Ñ¿Ù åÁñ ÏÁñ¦ ÙÁ ³åëåÁ -

ñ»É£ ´³Ûó áã. μ³ é» ñáõë ÷á Ë³ ñ¿Ý ¹ñ³Ù ÏÁ ·³Ý Ó¿Ç, ³é³Ýó

Ñ³õ³ï³Éáõ »ñ ·ÇãÇÝ §¹ñ³Ù ãÏ³Û¦ å³ïñáõ³ÏÇÝ£ àõÃ »ñ ·» -

ñáõ Ñ³ Ù³ñ ÏÁ ·³Ý Ó¿Ç »ñ»ù Ñ³ ñÇõñ áë ÏÇ. Ç¯Ýã Ù»Í ·áõ Ù³ñ£

ÀÝÃ ñ» É¿ »ïù, ëå³ ë» óÇ ÷á Ë³¹ ñ³ Ï³é ùÇÝ Å³ Ù³ Ýáõ ÙÇÝ£

Üáõ³ ·³ËáõÙμÇÝ ÑÇÝ· ³Ý ¹³ÙÝ»ñÝ ³É ÇÝùÝ³ß³ñÅÇ ï¿ñ ¿ÇÝ,

ÏñÝ³ ÛÇÝ ½Çë ïáõÝ Ñ³ëó Ý»É, μ³Ûó ³ÝáÝù ³Ý ï³ñ μ»ñ ÙÝ³ óÇÝ£

ì»ñ ç³ å¿ë, ·Ç ß»ñ áõ³Ý Å³ ÙÁ 9£45-ÇÝ »Ï³õ ÷á Ë³¹ñ ¹³ Ï³é -

ùÁ. μ³ñÓ ñ³ ó³Û »õ ïáõÝ Ñ³ ë³Û£

The five fingersÇ §Âéã¿Ç Ùïùáí ïáõÝ¦ ëÏ³ õ³ é³ ÏÁ Ññ³ -

å³ñ³Ï Çç³õ 1974-Ç ³ßÝ³Ý£ Ì³ÝáõóáõÙ³ÛÇÝ ·»ïÝÇ íñ³Û ³ß-

Ë³ ï³Ýù ï³ñ áõ» ó³õ ½³ÛÝ Ñ³Ý ñáõ Ã»³Ý Í³ Ýû Ã³ó Ý» Éáõ£

ÜáÛ ÝÇëÏ ÎÇå ñá ëÇ Ñ³Û Ï³ Ï³Ý é³ïÇ á Å³ ÙÁ ³Ýáñ ïñ³ Ù³¹ -

ñ»ó ³Ù μáÕç ë÷éáõÙ ÙÁ »õ Ëûë Ý³ ÏÁ` ê» åáõÑ ²μ ·³ñ »³Ý,

¹ñá õ³ ïÇ ùáí Ëû ë» ó³õ »ñ ·» ñáõÝ Ù³ ëÇÝ, Ýß» Éáí Ý³ »õ ì³ Ñ¿

¾É Ù³× »³Ý ³Ýáõ ÝÁ »ñ ·Ç ë÷éáõ Ù¿Ý ³é³ç£ Üáõ³ ·³ ËáõÙ μÁ

ÇÙ ³ÝáõÝë ÙÇ³ÛÝ §ì. ¾É Ù³× »³Ý¦ ³ñ Ó³ Ý³· ñ³Í ¿ñ ëÏ³ õ³ -

é³ ÏÇÝ pochette-ÇÝ (å³ Ñ³ ñ³Ý) íñ³Û£ êÏ³ õ³ é³ ÏÇÝ ÏáÕ ùÇÝ

Ï³ñ Ý³ »õ Ó³Û Ý³· ñ³ ÛÇÝ »ñÇ½ ÙÁ£ Â¿° ëÏ³ õ³ é³ Ï¿Ý »õ Ã¿°

126

»ñÇ ½¿Ý ûñÇ Ý³Ï ÙÁ ëï³ ó³õ Êáë ñáí ²ëáÛ »³ ÝÁ, ÇëÏ »ë` áã£

ºñ³Ë³ÛñÇù¿ë ûñÇÝ³Ï ÙÁ áõÝ»Ý³Éáõ Ñ³Ù³ñ, Êáëñáí¿Ý ÷áË

³éÇ Çñ »ñÇ ½Á »õ áõ ñÇß »ñÇ ½Ç ÙÁ íñ³Û ³ñ Ó³ Ý³· ñ» óÇ£

ºñ Ïáõ ï³ ñÇ ³é³ç, μ³ ñ» Ï³Ù ÙÁ, ÇÙ³ Ý³ Éáí áñ »ë ¿Ç ëÏ³ -

õ³ é³ ÏÇ »ñ ·» ñáõÝ μ³ é» ñÁ ·ñáÕ Ý» ñ¿Ý ÙÇÝ, ÇÝ ÍÇ ÝáõÇ ñ»ó

Ëï³ ë³ ÉÇÏ ÙÁ ³Û¹ ·áñ Í¿Ý£

²Ûë ëÏ³ õ³ é³ Ï¿Ý »ïù, The five fingersÁ Ññ³ å³ ñ³Ï Ñ³ -

Ý»ó áõñÇß Ñ³Û»ñ¿Ý »ñ· ÙÁ` §Ð³Ûáñ ¹Çù¦Á, áñáõÝ Ý³Ë³ïÇåÁ

ýñ³Ý ë» ñ¿Ý ¿ »õ »ñ· áõ³Í ¿ ¾Ý ñÇ ùû Ø³ë Ç ³ ëÇ ÏáÕ Ù¿£ ²Û¹

»ñ ·ÇÝ Ã³ñ· Ù³ Ýáõ ÃÇõÝÁ ÇÝ ÍÇ ³é³ ç³ñ Ï³Í ¿ñ ØÇ Ùû éáõ-

½ »³Ý, μ³Ûó »ë Ù»ñ Å³Í ¿Ç, áñáí Ñ» ï»õ »ë ã¿Ç áõ ½»ñ ·áñ Í³Í

ÝáÛÝ ëË³ ÉÇë Ù¿ç ÇÛ Ý³É »ñÏ ñáñ¹ ³Ý ·³Ù£

1975-Ç ù³Õ³ù³óÇ ³Ï³Ý å³ï»ñ³½ÙÁ Ë³Ý ·³ñ»ó Ýáõ³ ·³-

ËáõÙ μÇÝ ³å³ ·³ ÛÇ Íñ³ ·Çñ Ý» ñÁ£ ÊáõÙ μÁ ï³ñ μ³ Õ³¹ñ áõ» -

ó³õ, ³Ù¿Ý Ù¿Ï ³Ý ¹³Ù Çñ ×³Ù μ³Ý ·Ý³ó »õ The five fingersÁ

å³ï Ùáõ Ã»³Ý ³Ý ó³õ£ à±í ÏÁ Éë¿ ÑÇ Ù³ §Âéã¿Ç Ùïùáí

ïáõÝ¦ÇÝ ÙÝ³ó »³É »ñ ·» ñÁ, áñáÝù Ñ³½ áõ³ ¹¿ åû ñ¿Ý ÏÁ Ó³Û -

Ý³ë÷é áõÇÝ ë³ Ï³Ù Ý³ é³ïÇ û Ï³ Û³ Ý¿Ý »õ ½áñë ÏÁ Ùï³ μ» -

ñ»Ù »ñ μ»ÙÝ, »ñμ Ùï³ Í»Ù ³ÝáÝó ÍÝáõÝ ¹ÇÝ Ù³ ëÇÝ, áñ ûñÇÝ

»ñ ÏáõÝù ¿ñ…

127

§ìàÂðÀ üºê, Ø²î²Ø…¦

1968-Ç Üá Û»Ù μ» ñÇÝ ³ñ Ó³ Ý³·ñ áõ» ó³Û ä¿Û ñáõ ÃÇ ·ñ³ Ï³ -

Ýáõ Ã»³Ý μ³ñÓ ñ³ ·áÛÝ ÑÇÙ Ý³ñ ÏÁ (Ecole Supérieure des Lettres

de Beyrouth) Ñ» ï» õ» Éáõ Ñ³ Ù³ñ ·ñ³ Ï³ Ýáõ Ã»³Ý

μ³ Å³Ý ÙáõÝ ùÇ ¹³ ëÁÝ Ã³óù Ý» ñáõÝ, ½áñë ³õ³ñ ï» É¿ »ïù áõ -

ë³ Ýá ÕÁ ÏÁ ïÇ ñ³ Ý³ñ áõ ëáõ ó³ Ý» Éáõ íÏ³ Û³ Ï³ ÝÇÝ (Licence

d’enseignement) »õ ÁÝ¹ Ñ³Ý ñ³ å¿ë ÏÁ Ý»ï áõ¿ñ áõ ëáõó ã³ Ï³Ý

³ë å³ ñ¿½£ ²é³ çÇÝ ¹³ ë³ ñ³ ÝÇ áõ ë³ ÝáÕ Ý» ñáõÝ ÃÇõÁ áõÃ -

ëáõÝ ¿ñ£ ¸³ ëÁÝ Ã³óù Ý» ñÁ ï» ÕÇ Ïþáõ Ý» Ý³ ÛÇÝ Ï¿ ëû ñ¿ í»ñ ç» -

ñÁ, ÇÝã áñ ³éÇÃ ÏþÁÝ Í³ Û¿ñ áõ ë³ ÝáÕ Ý» ñáõÝ ³é³ õûï Ý» ñÁ

³ß Ë³ ï» Éáõ£ ¸Åáõ³ñ ¿ñ ¹³ ë³ ñ³ ÝÇÝ Ù¿ç Ýëï» Éáõ ³Ãáé

·ïÝ»É, áñ ù³Ý ³É ¹³ ë³ ñ³ ÝÁ ÁÝ ¹³ñ Ó³Ï ÁÉ É³ñ£

Æ ëÏ½μ³Ý¿ Ç Û³Ûï »Ï³õ, áñ áõë³ÝáÕÝ»ñáõÝ Ù»Í³Ù³ëÝáõ-

ÃÇõÝÁ ·ñ³Ï³ÝáõÃ»³Ý μ³Å³ÝÙáõÝùÁ ÁÝïñ³Í ¿ñ ËáñÑ»Éáí,

áñ ¹Çõñ³õ åÇïÇ Ï³ñ»Ý³ñ ïÇñ³Ý³É íÏ³Û³Ï³ÝÇ ÙÁ£ Þ³ï»ñ

³É ÑáÝ »Ï³Í ¿ÇÝ å³ñ ½³ å¿ë Å³ Ù³Ý óÇ Ñ³ Ù³ñ, áñáí Ñ» ï»õ

¹³ ëÁÝ Ã³óù Ý» ñ¿Ý ÏÁ μ³ ó³ Ï³ Û¿ ÇÝ Ï³°Ù ³Ý Ñ» ï³ùñù ñáõ -

Ã»³Ý, Ï³°Ù μ³½ Ù³½ μ³Õ áõ³ Íáõ Ã»³Ý å³ï ×³ éáí£ ´³ ó³ -

Ï³ ÛáÕ Ý» ñ¿Ý áÙ³Ýù áõ ñÇß Ý» ñáõÝ Ýû Ã» ñÁ ÏÁ ËÝ¹ñ¿ ÇÝ »ï

ãÙÝ³Éáõ Ñ³Ù³ñ ¹³ë»ñ¿Ý£ ä³ï³Ñ»ó³õ, áñ ëÇñáõÝÇÏ ûñÇáñ¹

ÙÁ` ÃáõË Ù³ ½» ñáí, ë» õáõ ÉÇÏ Ëá ßáñ ³ã ù» ñáí »õ ÈÇÉ Ç ³Ý

³Ýáõ Ýáí, ÇÝÓ Ù¿ ËÝ¹ñ¿ ÇÙ Ýû Ã»ñë, áñáí Ñ» ï»õ »ñ μ»ù ã¿Ç μ³ -

ó³ Ï³ Û»ñ£ êÇ ñáí ÁÝ ¹³ é³ ç» óÇ ³Ýáñ ËÝ¹ñ³Ý ùÇÝ »õ å³ï -

ñ³ëï áõ» ó³Û Ýû Ã»ñë ÷á Ë³Ý ó»É£

- ÆÝãå¿±ë ½³ÝáÝù ù»½Ç åÇïÇ í»ñ³ ¹³ñÓÝ»Ù, Ñ³ñóáõó Ýû-

Ã» ñÁ ³é Ý» É¿ ³é³ç£

Ð³ëÏó³Û ûñÇáñ ¹ÇÝ Ýå³ï³ÏÁ, μ³Ûó Ó»õ³óáõóÇ ãÑ³ëÏÝ³É£

- àãÇÝã, Û³ çáñ¹ ³Ý ·³Ù »ñμ Ñ³ Ù³É ë³ ñ³Ý ·³ë ÏÁ í» ñ³ -

¹³ñÓ Ý»ë, å³ ï³ë Ë³ Ý» óÇ ³Ý» ñ»ñ£

ºë Ñ³ Ù³É ë³ ñ³Ý ÏÁ Û³ ×³ Ë¿Ç áõ ë³ Ý» Éáõ Ñ³ Ù³ñ, áõ ñÇß

Ýå³ ï³Ï ã¿Ç Ñ» ï³åÝ ¹»ñ ß³ï ÙÁ áõ ë³ ÝáÕ Ý» ñáõ ÝÙ³Ý£

128

²ñ ¹¿Ý »ñ Ïáõ ·áñÍ ÙÇ ³ Å³ Ù³ Ý³Ï ã¿Ç ÏñÝ³ñ ÁÝ»É£ Îþáõ ½¿Ç

ïÇ ñ³ Ý³É íÏ³ Û³ Ï³ ÝÇ ÙÁ, áñáõÝ ÙÇ çá óáí Ï³ ñ» Ý³ ÛÇ ³å -

ñáõëïë ×³ ñ»É ³å³ ·³ ÛÇÝ£

²ÝáõßÇÏ ÈÇÉÇ ³ÝÁ μ³Ý ãÑ³ëÏÝ³Éáí ÇÝÓÙ¿, μ³ËïÁ ÷áñÓ»ó

áõ ñÇß Ý» ñáõ Ñ»ï£ ²Ý ¹³¹ ñ» ó³õ Ñ³ Ù³É ë³ ñ³Ý ·³ É¿, ¹³ ë³ -

ñ³ ÝÇë Ï¿ ëÇÝ ÝÙ³Ý, áñáí Ñ» ï»õ ÙÇÝ ã»õ ï³ ñ» í»ñç áõÃ ëáõ ÝÁ

í» ñ³Í áõ» ó³õ ù³ é³ ëáõ ÝÇ£ ñ³ Ï³ Ýáõ ÃÇõÝÁ Ï³ñÍ áõ³ ÍÇÝ

ã³÷ ¹Çõ ñÇÝ ¹³ ë³ ÝÇõÃ ÙÁ ã¿ñ, Ñ³ñ Ï³ õáñ ¿ñ Ï³ñ ¹³É ³Ý -

í»ñç, å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÇõÝ Ý»ñ Ï³ ï³ ñ»É »õ ¹³ ë³ Ëû ëáõ ÃÇõÝ -

Ý»ñ ëï³ÝÓÝ»É` áõë³ÝáÕÝ»ñáõÝ ÷áË³Ýó»Éáõ Ñ³Ù³ñ áõëáõÙ-

Ý³ ëÇñ áõ³Í Ñ» ÕÇ Ý³ ÏÇÝ ÙÇïù μ³ ÝÇÝ£ ²Ûë ÏÁ å³ Ñ³Ý ç¿ñ

ïùÝ³ ç³Ý ³ß Ë³ ï³Ýù, ÇÝã áñ μá Éáñ áõ ë³ ÝáÕ Ý» ñÁ ã¿ ÇÝ Ï³ -

Ù» Ý³ñ ÁÝ»É£

ÈÇÉÇ ³ÝÇ μ³ó³Ï³ÛáõÃ»³Ý ûñ»ñ¿Ý Ù¿ÏáõÝ, L’Orient ýñ³Ýë³

ï³é Ã»ñ ÃÇÝ Ù¿ç Ï³ñ ¹³ óÇ áÕ μ»ñ ·³ Ï³Ý Éáõñ ÙÁ. Ý³ Ù³ -

Ï³ ï³Ý å³ß ïûÝ »³Û ÙÁ, Çñ ëÇ ñ³Í ³Õ çÇ ÏÇÝ Ù»ñ Åáõ ÙÇÝ

μ³ Ë» Éáí, ëå³Ý Ý³Í ¿ ½³ÛÝ »õ ³Ýáñ ÍÝáÕ ùÁ, áñáõÝ ÙÇ ³ ÍÇÝÝ

¿ñ ³Õ çÇ ÏÁ, »õ ÷áñ Ó³Í ¿ ³ÝÓ Ý³ë å³Ý ÁÉ É³É£ Â¿ »õ ³Ý ï»Õ -

õáÛÝ íñ³Û ã¿ Ù» é³Í, μ³Ûó Û» ïáÛ Ù³ Ñ³ ó³Í ¿ Í³Ýñ í¿ñ ù» -

ñáõÝ å³ï ×³ éáí£ ²Ûë áÕ μ»ñ ·áõ Ã»³Ý Ñ» ñá ëáõ ÑÇÝ ÈÇÉ Ç ³ÝÝ

¿ñ, áñ Çñ Í³ ÕÇÏ Ñ³ ë³ ÏÇÝ Ù¿ç Ñ» é³ ó³õ ³Ûë ³ß Ë³ñ Ñ¿Ý

³Ý³ñ· á×Ç ñÇ ÙÁ Ñ» ï» õ³Ý ùáí£ ²Ù μáÕç ¹³ ë³ ñ³ Ýáí ë·³ -

óÇÝù Ù»ñ Ý³Ë ÏÇÝ ¹³ ëÁÝ Ï» ñáõÑÇ ÇÝ Ù³ ÑÁ, ³å³, Å³ Ù³ Ý³ ÏÇ

Ã³ õ³ Éáõ ÙÇÝ Ñ»ï, Ùáé ó³Ýù å³ ï³ Ñ³ ñÁ »õ ß³ ñáõ Ý³ Ï» óÇÝù

Ù»ñ áõ ëáõÙ Ý³ éáõ ÃÇõÝÁ£

àõ ë³ Ýá Õáõ Ã»³Ýë ³é³ çÇÝ ï³ ñÇÝ, ËÉñïáõÙ Ý»ñ ëÏë³Í

¿ÇÝ áõ ë³ Ýá Õ³ Ï³Ý ß³ñ ù» ñ¿Ý Ý»ñë£ àõ ë³ ÝáÕ Ý» ñÁ ÏÁ μá Õá -

ù¿ ÇÝ Ñ³ Ù³É ë³ ñ³ ÝÇÝ ù³ Õ³ ù³ Ï³Ý áõ Õ» ·Ç ÍÇÝ ¹¿Ù »õ Ïþáõ -

½¿ ÇÝ å³ñ ï³¹ ñ»É Çñ»Ýó áõ Õ» ·Ç ÍÁ£ àõë ïÇ, ÏÁ ¹ÇÙ áõ¿ñ

¹³ ë³ ¹áõ ÉÇ »õ ÏÁ ÏáñëÝó Ý¿ ÇÝù ëáõÕ Å³ Ù»ñ, ½ñÏáõ» Éáí ¹³ -

ë³õ³Ý ¹áõÃÇõÝÝ»ñ¿Ý£ Ð³Ù³Éë³ñ³ÝÇ ïÝûñ¿ÝÁ μ³ñ »³ó³Ï³-

Ùáõ Ã»³Ùμ ÏÁ ¹Ç Ù³ Ï³ É¿ñ ³Ûë ß³ñ ÅáõÙ Ý» ñÁ »õ μéÝ³-

129

ñ³ñù Ý» ñ¿ ½»ñÍ ÙÝ³ Éáí Çñ»Ýó å³ ñáõ Ý³ ÏÇÝ Ù¿ç ÏÁ å³ Ñ¿ñ

½³ ÝáÝù£ ºñÏ ñáñ¹ ï³ ñÇÝ ë³ Ï³ÛÝ, áõ ñÇß ïÝû ñ¿Ý ÙÁ áõ Ý» -

ó³Ýù Ð³Ý ñÇ ÎáõÛ»¿ ³Ýáõ Ýáí, áñ Çñ ³ç³ ÏáÕÙ »³Ý Í³Û ñ³ Û»Õ

·áñÍ»É³á ×áí ³ñÅ³Ý³ó³õ áõë³ÝáÕáõÃ»³Ý ÃßÝ³Ù³ÝùÇÝ »õ

¹Ç Ù³· ñ³ õ»ó μá Õáù Ý»ñ »õ ¹³ ë³ ¹áõÉ Ý»ñ, Ï³ñ× ³ë³Í` ³Ý

³ï áõ» ó³õ Çñ ÇëÏ ·ÉË³ õá ñ³Í Ñ³ Ù³É ë³ ñ³ ÝÇÝ Ù¿ç£

²Ûë ïÝû ñ¿ ÝÁ Ù» ½Ç ÏÁ ¹³ ë³ õ³Ý ¹¿ñ Ý³ »õ ûï³ñ ·ñ³ Ï³ -

Ýáõ ÃÇõÝ, μ³Ûó ýñ³Ý ë» ñ¿ Ýáí£ ²Û¹ ï³ ñÇÝ Ïþáõ ëáõÙ Ý³ ëÇ ñ¿ -

ÇÝù Þ¿Ûùë åÇ ñÇ §Ø³ù å»Ã¦Á£ ä³ Ñáõ ÙÁ ÁÝ Ã³ó ùÇÝ, ³Ý ëÏë³õ

ë»ñï áõ³Í Ñ³ ïá ñ¿Ý ïá Õ»ñ Ï³ñ ¹³É Ù»ñ í»ñ Éáõ Í³ Ï³Ý ³ß -

Ë³ ï³Ý ù¿Ý ³é³ç »õ Éáõñç Ï»ó áõ³Í ùáí ÙÁ ³ÙåÇ á Ý¿Ý ³ñ -

ï³ë³Ý»ó Ñ»ï»õ »³É ïáÕÁ. §ìáÃñÁ ý»ë, Ù³ï³Ù, ñ¿ûë³ÙåÉÁ

³ ¿ûÝ ÙÇñ áõ³ñ¦£

Ð³ ½Çõ Éë³Í ³Ûë μ³ é» ñÁ, ³Ù μáÕç ¹³ ë³ ñ³ ÝÁ ù³Ñ ù³ Ñ»ó

»õ ãÏñó³õ Çñ ùñùÇ çÁ ½ëå»É »ñ Ï³ñ Å³ Ù³ Ý³Ï£ äñÝ. ÎáõÛ»¿

Ï³ñÙñ»ó³õ ÙÇÝã»õ ³Ï³ÝçÝ»ñáõÝ Í³ÛñÁ »õ ãÑ³Ù³ñÓ³Ï»ó³õ

Ù»½ ë» õ» é»É£ ²Ý §É³÷ ëÇõë¦ ÙÁ ·áñ Í³Í ¿ñ, í³ëÝ ½Ç §ý³ë¦

μ³ éÁ, áñ ÏÁ Ýß³ Ý³ Ï¿ ¹¿Ùù, ÷á Ë³ ñÇ Ý³Í ¿ñ §ý»ë¦áí, áñ ÏÁ

Ýß³ Ý³ Ï¿ Û» ïáÛù£ Ðá ·áõ¹ Õáõñ å³Ý Ð³Ûñ ñÇ ·áñ, áñ ûñ ÙÁ

Ù» ½Ç μ³ ó³ï ñ»ó §É³÷ ëÇõë ÉÇÝÏ áõ¿¦ »õ §É³÷ ëÇõë ù³ É³ ÙÇ¦

»½ ñ» ñÁ, áñáÝó ó³ñ¹ Í³ ÝûÃ ã¿ ÇÝù£ ²Ý¹ ñ³ ¹³é Ý³ Éáí Çñ

ëË³ ÉÇÝ, äñÝ. ÎáõÛ»¿ Ý» ñá Õáõ ÃÇõÝ ËÝ¹ñ»ó áõ ë³ ÝáÕ Ý» ñ¿Ý,

³å³ ß³ ñáõ Ý³ Ï»ó Ñ³ï áõ³ ÍÇÝ ÁÝ Ã»ñ óáõ ÙÁ Ëá Åáé ¹¿Ù ùáí£

Ð³ õ³ Ý³ μ³ñ ³Ý ³ÝÓ Ïáõ Ã»³Ùμ ëå³ ë»ó ½³Ý ·ÇÝ, áñ ½ÇÝù

åÇ ïÇ ³½³ ï¿ñ Çñ Ïñ³Í ï³Ý ç³Ý ù¿Ý£

äñÝ. ÎáõÛ»¿ ³ÛÝ ù³Ý Ó³ Ë³ õ»ñ ïÝû ñ¿ Ýáõ Ã»³Ý ßñç³Ý ÙÁ

³Ý óáõó, áñ Ñ³ Ù³É ë³ ñ³ ÝÇ ÈÇ á ÝÇ ËÝ³ Ù³ Ï³ Éáõ ÃÇõÝÁ ½ÇÝù

å³ß ïû Ý³ÝÏ Áñ³õ »õ Û³ çáñ¹ ï³ ñÇ Ýß³ Ý³ Ï»ó Ýáñ ïÝû ñ¿Ý

ÙÁ£ ²Ûë í»ñ çÇ ÝÁ Çñ ÅåïáõÝ Ý»ñ Ï³ Ûáõ Ã»³Ùμ »õ ëÇ ñ³ ÉÇñ áõ

Ñ³ëÏ óáÕ Ùû ï» óáõ Ùáí ëÇ ñ³ ß³ Ñ» ó³õ áõ ë³ ÝáÕ Ý» ñÁ, áñáÝù

ï³ñáõ³Ý ÁÝÃ³óùÇÝ á°ã μáÕáù»óÇÝ »õ á°ã ³É ·áñÍ³ ¹áõÉÇ ¹Ç-

Ù» óÇÝ£ ²Ý ù» ñ³ Ï³ Ýáõ Ã»³Ý Ù³ë Ý³ ·¿ï ¿ñ, μ³Ûó Ù» ½Ç ÏÁ

130

¹³ë³õ³Ý ¹¿ñ Ã³ïñáÝ, áñáíÑ»ï»õ Ù³ëÝ³ ·Çï³ó³Í ¿ñ Ý³-

»õ ³Ûë Ù³ñ½ÇÝ Ù¿ç£ Ð»ï»õ³μ³ñ áõë³ÝáÕÝ»ñáõÝ Ù¿ç ³ñÃÁÝóáõó

Ã³ ï» ñ³ Ï³Ý Ñ³ ÏáõÙ »õ ½³ñ ·³ óáõó áõ ù³ ç³ É» ñ»ó

Ã³ ï» ñ³ Ï³Ý »ñ» õáÛÃ Ý» ñÁ£ Æñ ßáõñç Ï³½ Ù»ó Ïá ñÇ½ ÙÁ, áñ

ÝáÛ ÝÇëÏ, Áëï Ï³ñ· ÙÁ áõ ë³ ÝáÕ Ý» ñáõ, ÙÇ ç³ ÙáõË ÏþÁÉ É³ñ

³Ï³ ¹» Ù³ Ï³Ý Ñ³ñ ó» ñáõ »õ Çñ ·³ Õ³ ÷³ñ Ý» ñáí ÏþáõÕ Õ¿ñ

ïÝû ñ¿ ÝÇÝ ù³Û É» ñÁ£ äñÝ. øáñ í¿ ÝÇÝ ßáõñç Ñ³ Ù³ËÙμ áõ» ó³õ

Ý³ »õ áõ ë³ Ýá Õáõ ÑÇ Ý» ñáõ ËÙμ³Ï ÙÁ, áñ Ýáõ³ ×»ó ½³ÛÝ »õ

ùÝÝáõ ÃÇõÝ Ý» ñáõÝ ³ñ Å³ Ý³ ó³õ ßéÝ¹³ ÉÇó Û³ çá Õáõ Ã»³Ý ÙÁ£

²Ûë ïÝû ñ¿ ÝÇÝ ûñáí, Ý³Ë ÏÇÝ ËÝ¹ñ³ Û³ ñáÛó áõ ë³ ÝáÕ Ý» ñÁ

½·³ë ï³ ó³Ý »õ í»ñç ¹ñÇÝ Çñ»Ýó ·ñ·éÇã Ññ³Ñ ñáõÙ Ý» ñáõÝ£

²ÝáÝó Ù¿ ÝáÛ ÝÇëÏ áÙ³Ýù ³ÛÝ ù³¯Ý Ë» Éûù ó³Ý, áñ áñá ß» óÇÝ

Çñ»Ýó áõ ëáõ ÙÁ ß³ñ áõ³Ý Ï»É üñ³Ý ë³` Ñ» éáõ áñ» õ¿ ß³ñ Åáõ -

Ù¿ »õ Ë³ ÷³ ÝÇã ·áñ Íáõ Ý¿ áõ Ã» Ý¿£

ñ³ Ï³ Ýáõ Ã»³Ý ´³ñÓ ñ³ ·áÛÝ ÐÇÙ Ý³ñ ÏÇ »ñ ñáñ¹ ïÝû ñ¿ -

ÝÁ Ïñó³õ Ñ³ ½Çõ »ñ»ù-ãáñë ï³ ñÇ í³ ñ»É Ñ³ Ù³É ë³ ñ³ ÝÁ,

áñáí Ñ» ï»õ ÈÇ μ³ Ý³ ÝÇ å³ ï» ñ³½ ÙÇ μéÝÏáõ ÙÇÝ å³ï ×³ éáí

ýñ³Ý ë³ Ï³Ý Çß Ë³ Ýáõ ÃÇõÝ Ý» ñÁ ïáõÝ Ï³Ý ã» óÇÝ Çñ»Ýó å³ß -

ïûÝ »³Ý»ñÁ »õ ³ëïÇ ×³Ý³μ³ñ Ñ³Ù³Éë³ñ³ÝÁ Û³ÝÓÝ»óÇÝ ÚÇëáõë

»³Ý Ð³Û ñ» ñáõ ³ñ ¹¿Ý ÇëÏ ·áñ ÍáÕ ê¿Ý Äá ½¿ý Ñ³-

Ù³É ë³ ñ³ ÝÇ ï»ë ãáõ Ã»³Ý£

131

Ø²êÜ²ôàð ¸²ê²ð²ÜÜºð

îÝû ñ¿ Ýáõ Ã»³Ýë ßñç³ ÝÇÝ, ÝÏ³ ï» Éáí, áñ Ï³ñ· ÙÁ ³ß³ -

Ï»ñï Ý»ñ ã¿ ÇÝ ÏñÝ³ñ ù³ÛÉ å³ Ñ»É Çñ»Ýó ¹³ ë³ ñ³ ÝÇÝ Ñ»ï,

³é³ ç³¹ ñ» óÇ ½³ ÝáÝù áõ Õ³ñ Ï»É ø²ÐÈ-Ç Ù³ë Ý³ õáñ ¹³ ë³ -

ñ³Ý Ý» ñÁ, áñ å¿ ëÇ áõ ëáõ Ù¿ ½»ñÍ ãÙÝ³ ÛÇÝ »õ Çñ»Ýó Ï³ ñá Õáõ -

ÃÇõÝÝ»ñáõÝ Ñ³Ù³Ó³ÛÝ Ñ»ï»õ¿ÇÝ ¹³ë³õ³Ý ¹áõÃÇõÝÝ»ñáõÝ£

²Û¹ ³ß³ Ï»ñï Ý» ñ¿Ý Ù¿ ÏáõÝ Ñûñ Ñ»ï Ëû ë» ó³Û ³Ûë ³éÝ ãáõ -

Ã»³Ùμ »õ Ù³ï Ý³Ý ß» óÇ, áñ Çñ ½³ õ³ ÏÇÝ ëÇ ñáÛÝ å¿ïù ¿ñ áñ -

¹»· ñ»É ¹³ ë³ õ³Ý ¹áõ Ã»³Ý ³Ûë Ó» õÁ£ ²Ý ½Çë Éë» É¿ »ïù, å³Ñ

ÙÁ ³Ý Ëûë ÙÝ³ó, ³å³ ÁÝ¹í ½áõ Ùáí ³ñ ï³ Û³Ûï áõ» ó³õ.

- àõ ñ»ÙÝ ÇÙ ïÕ³ë Ë»±ÝÃ ¿, å³ ñáÝ ïÝû ñ¿Ý£

- ø³õ ÉÇ óÇ, »ë ³Û¹ åÇ ëÇ μ³Ý ãÁ ëÇ, ³ÛÉ å³ñ ½³ å¿ë ù» ½Ç

μ³ ó³ï ñ» óÇ ïÕáõ¹ å³ ñ³ ·³Ý, áñ »Ã¿ ³Ûë å¿ë ß³ ñáõ Ý³ Ï¿,

åÇ ïÇ ëïÇå áõÇ ¹³ ë³ ñ³ ÝÁ ÏñÏÝ» Éáõ »õ ï³ ñÇ ÙÁ ÏáñëÝó Ý» -

Éáõ, Ñ³Ý ¹³ñ ï» óáõ óÇ Ëéáí »³É Ñ³Û ñÁ£

Ð³ñ óÁ ÑáÝ ÙÝ³ó. ³Ý ·³Ù ÙÁ »õë ãÏñÏÝ» óÇ ÇÙ ³é³ ç³ñÏë

»õ Ñ³ñ Ï³¹ñ áõ» ó³Û ï³ñ áõ³Ý í»ñ çÁ ¹³ ë³ ñ³Ý ÏñÏÝ»É ï³ -

Éáõ Çñ áñ¹Ç ÇÝ, áñáí Ñ» ï»õ ³Ý ëå³ë áõ³Í ÙÇ çÇ Ý¿Ý μ³ õ³ Ï³Ý

ó³Í ÝÇß μ» ñ³õ£

Ø³ë Ý³ õáñ ¹³ ë³ ñ³Ý Ý» ñÁ, áñáÝó Í³ ·áõ ÙÁ Ïþ»ñ Ã³Û 1970-

³Ï³Ý Ý» ñáõÝ, Ñ³ë ï³ï áõ³Í ¿ÇÝ ø²ÐÈ-Ç Ù¿ç£ ÐáÝ ÏÁ ·áñ -

Í¿ÇÝ ÑÇÝ· ¹³ë³ñ³ÝÝ»ñ, áõñ ³ß³Ï»ñïÝ»ñÁ ÏÁ ¹ñáõ¿ÇÝ Áëï

Çñ»Ýó Ï³ ñá Õáõ Ã»³Ý£

²Ûë ¹åñá óÁ ·ÉË³ õáñ áõ³Í ¿ñ Ù³ë Ý³ ·¿ï ¹åñá ó³ Ï³Ý

Ù³ÝÏ³í³ñÅ-Ñá ·»μ³Ý¿ ÙÁ` úñ¹. èÇÃ³ ö³ñÙ³ùëÁ½ »³Ý, áñ

ùÝÝ» É¿ »ïù ³ß³ Ï»ñ ïÁ, ³Ýáñ ÏÁ ë³Ñ Ù³ Ý¿ñ ¹³ ë³ ñ³ ÝÁ, áõñ

³Ý åÇ ïÇ ß³ ñáõ Ý³ Ï¿ñ Çñ áõ ëáõ ÙÁ£ êÏ½μÝ³ Ï³Ý ßñç³ ÝÇÝ,

ÙÇ³ÛÝ Û³ïáõÏ å³ñ³ ·³Ý»ñ ÏþáõÕ³ñÏáõ¿ÇÝ ³Û¹ ¹åñáóÁ, áñ

ÏÁ í³ Û» É¿ñ Ý³ »õ Ñá í³ Ý³ õá ñáõ ÃÇõÝÁ Ñ³Û Ñ³ Ù³ÛÝ ùÇ μ³ ñ» -

ëÇñ³Ï³Ý Ñ³ëï³ïáõÃÇõÝÝ»ñáõÝ£ ê³Ï³ÛÝ, Û»ï³ ·³ÛÇÝ, å³ñ³

·³ Ý» ñÁ μ³½ Ù³ Ý³ Éáí, ¹åñá óÁ å³ïë å³ ñ³ ÝÁ Ñ³Ý ¹Ç ë³-

132

ó³õ ³ÛÝ μáÉáñ Ñ³Û ³ß³Ï»ñïÝ»ñáõÝ, áñáÝù Ý³Ë³ÏñÃ³ñ³ÝÇ

Ù¿ç ÇëÏ ÏÁ Ù³ïÝ áõ¿ ÇÝ ¹Åáõ³ ñáõ ÃÇõÝ Ý» ñáõ »õ ã¿ ÇÝ ÏñÝ³ñ

Ñ»ï»õÇÉ ëáíáñ³Ï³Ý ¹³ëÁÝÃ³óùÝ»ñáõÝ£ ²ÝÑ»ñù»ÉÇ ÇñáÕáõ-

ÃÇõÝ ¿, áñ μá Éáñ ³ß³ Ï»ñï Ý» ñÁ Ùï³ ÛÇÝ ÝáÛÝ Ï³ ñá Õáõ Ã»³Ý

ï¿ñ ã»Ý. Ï³Ý áÙ³Ýù, áñáÝù Ñ» ½³ ë³ Ñû ñ¿Ý ÏÁ ß³ ñáõ Ý³ Ï»Ý

Çñ»Ýó áõ ëáõÙ Ý³ éáõ ÃÇõÝÁ, ÇëÏ áõ ñÇß Ý»ñ` áñáÝù »ï ÏÁ ÙÝ³Ý

ë³ Ï³Ù Ý³ ÝÇõ ÃÇÝ Ù¿ç ïÏ³ñ ÁÉ É³É ÝáõÝ å³ï ×³ éáí£ ²Ûë åÇ -

ëÇ Ý»ñ ÏÁ Ë³Ý ·³ ñ»Ý μÝ³ Ï³Ý ¹³ ë³ õ³Ý ¹áõ ÃÇõÝÁ, »ñ μ»ÙÝ

§ÍáÛÉ¦ Ïþáñ³Ï áõÇÝ »õ Çñ»Ýó ¹³ ëÁÝ Ï»ñ Ý» ñáõÝ Í³Õ ñ³Ý ùÇÝ

³é³ñÏ³Ý ÏÁ ¹³éÝ³Ý£ Êáõë³ ÷»Éáõ Ñ³Ù³ñ ÝÙ³Ý ³Ý³ËáñÅ

¹ñáõ Ã» Ý¿ ÙÁ, Ù³ë Ý³ õáñ ¹³ ë³ ñ³Ý Ý» ñÁ Û³ñ Ù³ñ Éáõ Íáõ ÙÁ

Ïáõ ï³ ÛÇÝ ³ß³ Ï»ñ ïÇÝ, áñ ÝáÛÝ ¹³ ë³ ñ³ ÝÇÝ Ù¿ç ã¿ñ ÙÝ³ñ

μá Éáñ å³ Ñ» ñáõÝ, ³ÛÉ ½³ Ý³ ½³Ý ¹³ ë³ ñ³Ý Ý»ñ Ïþ»ñ Ã³ñ ûñ -

õ³Ý ÁÝ Ã³ó ùÇÝ£ ºÃ¿ ³Ý É»½ áõÇ Ù¿ç É³õ ¿ñ, Ï³Ù Ãáõ³ μ³ Ýáõ -

Ã»³Ý Ù¿ç ÏÁ ·» ñ³ ½³Ý ó¿ñ Çñ ¹³ ëÁÝ Ï»ñ Ý» ñÁ, Ñ³ å³ ³Û¹

¹³ ë» ñáõÝ Ïþáõ Õ³ñÏ áõ¿ñ ³õ» ÉÇ μ³ñÓñ ¹³ ë³ ñ³Ý ÙÁ, ÇëÏ

»Ã¿ ÝÇõ ÃÇ ÙÁ Ù¿ç ïÏ³ñ ¿ñ, Ï³°Ù Çñ ¹³ ë³ ñ³ ÝÁ ÏÁ ÙÝ³ñ,

Ï³°Ù ³É Ïþáõ Õ³ñÏ áõ¿ñ ³õ» ÉÇ ó³Í ¹³ ë³ ñ³Ý ÙÁ£

Ä³ Ù³ Ý³ ÏÇ ÁÝ Ã³ó ùÇÝ, ÍÝáÕ Ý»ñ áñáÝù ¹ÅÏ³ Ùáõ ÃÇõÝ ÏÁ

óáõ ó³ μ» ñ¿ ÇÝ Çñ»Ýó ½³ õ³ ÏÁ ³Û¹ Û³ ïáõÏ ¹åñá óÁ ÕñÏ» Éáõ,

Ñ³Ùá½áõ»ó³Ý ³Ýáñ ·³Õ³ ÷³ñÇÝ Ñ»ï, Ñ³ßïáõ»ó³Ý ³ÛÝ Çñá-

Õáõ Ã»³Ý Ñ»ï, áñ Çñ»Ýó ½³ õ³ ÏÁ ï»Õ ÙÁ Ã» ñÇ ¿ñ »õ ½³ÛÝ

÷ñÏ» Éáõ ÙÇ ³Ï Éáõ Íáõ ÙÁ ÏÁ Ñ³Ý ¹Ç ë³ Ý³ñ ³Û¹ ¹åñá óÁ, áõñ

í»ñ çÇÝ ¹³ ë³ ñ³ ÝÇ ³ß³ Ï»ñï Ý» ñÁ ³ñ ¹¿Ý ÇëÏ ÏÁ ÕñÏáõ¿ ÇÝ

³ñ Ñ»ë ï³ Ýáó Ý»ñ, Áëï Çñ»Ýó Ý³ Ë³ ëÇ ñáõ Ã»³Ý, ³ñ Ñ»ëï ÙÁ

ëáñí»Éáí ³å³ ·³Û ³ñÑ»ëï³õáñÝ»ñ ¹³éÝ³Éáõ£ ²Ûë ³éÝãáõ-

Ã»³Ùμ Û³ï Ï³Ý ß³ Ï³Ý ¿ Ù³ë Ý³ õáñ ¹³ ë³ ñ³Ý Ý» ñáõ áõ ëáõ -

óÇ ãÇ ÙÁ ³ñ ï³ Û³Û ïáõ ÃÇõÝÁ.

- ºë áõ ëáõ óÇã »Ù, ³Ù ë³ Ï³Ý 700 áëÏÇÇ ÏÁ ß³ ÑÇÙ£ ²ß³ Ï»ñïë,

áñ ï³ Ï³ õÇÝ ¹åñáóÝ ¿, ³ñ ¹¿Ý ÇëÏ ß³ μ³ Ã³ Ï³Ý 250 áë ÏÇ ÏÁ

ß³ÑÇ£ àõëïÇ, ï»ë¿ù ï³ñμ»ñáõÃÇõÝÁ Ñ³Ù³Éë³ñ³Ý³õ³ñïÇ

ÙÁ »õ Ù³ëÝ³õáñ ¹³ë³ñ³ÝÝ»ñáõ ³ß³Ï»ñïÇ ÙÁ ÙÇç»õ£

133

î³ ñÇ Ý» ñáõ ÁÝ Ã³ó ùÇÝ ßÝáñ ÑÇõ úñ¹. ö³ñ Ù³ù ëÁ½ »³ ÝÇ

ç³Ý ù» ñáõÝ »õ ø²ÐÈ-Ç ïÝû ñ¿ Ýáõ Ã»³Ý å³ï ñ³ë ï³ Ï³ Ùáõ -

Ã»³Ý, Ù³ëÝ³õáñ ¹³ë³ñ³ÝÝ»ñáõ ³ß³Ï»ñïáõÃÇõÝÁ ³× ³ñ-

Ó³Ý³·ñ»ó£ ê³ ÏÁ Ýß³Ý³Ï¿ñ, áñ ¹åñáóÝ»ñáõ Ù¿ç Ù³ëÝ³õáñ

Ñá ·³ ï³ ñáõ ÃÇõÝ ÏÁ óáõ ó³ μ»ñ áõ¿ñ ³ß³ Ï»ñï Ý» ñáõÝ ÁÝ ¹áõ -

Ý³ Ïáõ Ã»³Ý ·Íáí »õ Ñ³ ½Çõ ³Ýμ Ý³ Ï³Ý »ñ» õáÛÃ ÙÁ ÏÁ μ³ ó³ -

Û³Ûï áõ¿ñ, ÏÁ ¹ÇÙ áõ¿ñ ³ÝÑ ñ³ Å»ßï Éáõ Íáõ ÙÇ` áõ ëáõÙ Ý³ Ï³Ý

·»ï ÝÇ íñ³Û Ã» ñáõ ÃÇõÝ áõ Ý» óáÕ ³ß³ Ï»ñ ïÁ Çñ»Ý Û³ñ Ù³ñ

áõëáõÙÝ³ñ³ÝÁ ×³Ùμ»Éáõ£ ²Ûë ¿ñ ×Çß¹ Ùûï»óáõÙÁ£ Ð»ï»õ³μ³ñ,

Ù³ë Ý³ õáñ ¹³ ë³ ñ³Ý Ý» ñáõ ¹åñá óÁ Ë»Ý Ã³ Ýáó ÙÁ ã¿ñ,

³ÛÉ` ÷ñÏáõÃ»³Ý É³ëïÁ ÷áÕáóÝ»ñáõ Ù¿ç Ã³ ÷³é»Éáõ ¹³ï³å³ñï

áõ³Í Ñ³Û Ù³ ÝáõÏ Ý» ñáõÝ£ ²é³Ýó ³Û¹ ¹åñá óÇÝ, ß³ï

ÙÁ ³ß³Ï»ñïÝ»ñ åÇïÇ ½ñÏáõ¿ÇÝ áõëáõÙ¿ »õ μ»é åÇïÇ ÁÉÉ³-

ÛÇÝ Ã¿° Çñ»Ýó ÍÝáÕ Ý» ñáõÝ »õ Ã¿° ÁÝ Ï» ñáõ Ã»³Ý£ ²Ûë ·Íáí

Û³ñ ·³Ý ùÇ ³ñ Å³ ÝÇ ¿ úñ¹. ö³ñ Ù³ù ëÁ½ »³ ÝÇ ³ß Ë³ ï³Ý ùÁ

»õ` ·Ý³ Ñ³ ï» ÉÇ äñÝ. ü» ÉÇùë òÇÏ ÉÁ ñÇ Û³ÝÓ Ý³ éáõ ÃÇõÝÁ,

³é³Ýó áñáõÝ Ñá ·³ Íáõ Ã»³Ý ¹åñá óÁ åÇ ïÇ ãÑ³Ý ¹Ç ë³ Ý³ñ

Ñ³Û Ã» ñ³× Ù³ Ýáõ ÏÇÝ ÁÝ ¹áõ Ý³ ñ³ ÝÁ£ ²Ûë ¹åñá óÇÝ ·á Ûáõ -

ÃÇõÝÁ ³ñ Å» õá ñ»ó Ã» ñ³ ×Á »õ Ù³ñ ¹áó ÙÇï ù¿Ý í³ Ý»ó

§¼áõ³ñÃ Ýá óÇ ³ß³ Ï»ñï¦ ëË³É ÁÙμé Ýáõ ÙÁ£

²Û ëûñ á±õñ ÙÝ³ó Ù³ë Ý³ õáñ ¹³ ë³ ñ³Ý Ý» ñáõ ¹åñá óÁ »õ

Ç±Ýã íÇ ×³Ï ÏÁ å³ñ ½»Ý ³ÛÝ ³ß³ Ï»ñï Ý» ñÁ, áñáÝù ³Ýáñ Ï³ -

ñÇùÝ áõ ÝÇÝ£ ¸Åμ³Ë ï³ μ³ñ ³Ý áã »õë ¿£ ÆÝ ãá±õ£ Îþ³Ý ·Ç ï³ -

Ý³Ù å³ï ×³ éÁ£ äÇõï ×¿Ç± Ñ³ñó ¿, Ã¿± áã Ñ³Û Ñ³ Ù³ÛÝ ùÇÝ Ù¿ç

³Û É»õë ãÏ³Ý Ã» ñ³× Ý»ñ, ³ÛÝ ù³°Ý áñ μ³ ñ» É³õ áõ³Í »Ý ÁÝ Ï» -

ñ³ ÛÇÝ »õ ÏñÃ³ Ï³Ý å³Û Ù³Ý Ý» ñÁ£

²Ýó »³ÉÇÝ, ø²ÐÈ-Ç Ù¿ç ÏÁ ·áñÍ¿ÇÝ Ý³ »õ ³ã³½áõñÏÝ»ñáõ

»õ ËáõÉ-Ñ³Ùñ»ñáõ ¹åñáóÝ»ñ£ ²ÝáÝù μ³ñ»μ³Ëï³μ³ñ ãÏ³Ý

³Û ëûñ, áñáí Ñ» ï»õ ãÏ³Ý Ñ³Û ³ã³ ½áõñÏ Ý»ñ »õ ËáõÉ-Ñ³Ù ñ»ñ£

²éáÕ ç³ å³ Ñ³ Ï³Ý å³Û Ù³Ý Ý» ñÁ μ³ ñ» É³õ áõ³Í »Ý£ ê³ Ï³ÛÝ

Ù³ë Ý³ õáñ ¹³ ë³ ñ³Ý Ý» ñáõ ·á Ûáõ ÃÇõÝÁ ³ÝÑ ñ³ Å»ß ïáõ ÃÇõÝ

ÙÁÝ ¿, áñáí Ñ» ï»õ ûñ¿ ûñ ÏÁ μ³½ Ù³ Ý³Ý ¹Åáõ³ñ ëáñ íáÕ Ù³ -

134

ÝáõÏ Ý» ñáõ å³ ñ³ ·³ Ý» ñÁ, áñáÝù Û³ ïáõÏ ËÝ³Ù ùÇ »õ Ñá ·³ -

Íáõ Ã»³Ý ÏÁ Ï³ ñû ïÇÝ£ êË³É ¿ ³Û¹ ¹åñá óÁ ÷³ Ï» ÉÁ£ ¼áõÇ -

ó»ñ Ç ³ óÇ Ý³ ñ¿Ý »ïù, ³Ù¿Ý »ÏáÕ Ñ³Û ïÝû ñ¿Ý Çñ ¹ñáß ÙÁ Ó·»ó

ø²ÐÈ-Ç íñ³Û. ÙÇÝ ÷³ Ï»ó ³ñ Ñ»ë ï³ Ýá óÁ, Í³ Ë»ó ³Ýáñ Ù» -

ù»Ý³Ý»ñÁ, ÇëÏ ÙÇõëÁ` ÷³Ï»ó Ù³ëÝ³õáñ ¹³ë³ñ³ÝÝ»ñÁ, ³Ý -

ï¿ñ Ó·» Éáí Ï³ ñÇ ù³ õáñ ³ß³ Ï»ñï Ý» ñÁ£ ²ñ Ñ»ë ï³ Ýá óÇÝ

÷³ Ïáõ ÙÁ Ã» ñ»õë ³ñ ¹³ ñ³ óÇ ÁÉ É³Û, áñáí Ñ» ï»õ ³ã³ ½áõñÏ

³ßË³ï³õáñÝ»ñ ãÏ³Ý ³ÛÉ»õë£ ê³Ï³ÛÝ Ù³ëÝ³õáñ ¹³ë³ñ³Ý-

Ý»ñáõ ÷³ÏáõÙÁ ³ÝÑ³ëÏÝ³ÉÇ ¿, áñáíÑ»ï»õ ³Ýïñ³Ù³μ³Ý³-

Ï³Ý ¿ Ù¿Ï ûñ¿Ý ÙÇõ ëÁ ¹Ç Ù»É ÝÙ³Ý Éáõ Íáõ ÙÇ ÙÁ, Ç°Ýã áñ ³É

ÁÉ É³Ý ÷³ Ïáõ ÙÇ ³é³ç Ýáñ ¹áÕ å³Û Ù³Ý Ý» ñÁ£ ²ñ¹ »ûù Ñ³Û Ñ³ -

Ù³ÛÝ ùÁ ãÇ± ÏñÝ³ñ Ù³ ï³ Ï³ ñ³ ñ»É ³Û¹ ¹åñá óÁ »õ áõ ëáõÙ

ç³Ù μ»É §Ë»ÝÃ¦ Ûáñ çáñç áõ³Í Ù³ ÝáõÏ Ý» ñáõ...

135

âàðê §ØàôêøÀÂºð¦ÜºðÀ

ê. Ê³ã-. Ð³ñ åáÛ »³Ý í³ñ Å³ ñ³ ÝÇ Ý³ Ë³ í»ñ çÇÝ ïÝû ñ¿ -

ÝÇÝ ûñáí, ï³ë Ý» ñáñ¹ ¹³ ë³ ñ³Ý ³ß³ Ï»ñ ï» ó³Ý ì» Ý» ïÇ-

Ï »³Ý ØËÇ Ã³ñ »³Ý ØÇ ³ μ³ Ýáõ Ã»³Ý äÇùý³ Û³ ÛÇ í³Ý ù¿Ý

ãáñë Å³ é³Ý ·³ õáñ Ý»ñ, áñáÝù ï³ë Ýáõ ÃÁ ï³ ñÇ ùÁ μá Éá ñ³Í

¿ÇÝ£ ²ÝáÝù åñ¿ û í¿ ÇÝ ù³ ÝÇ ÙÁ ³Ý ·³Ù Ó³ Ëá Õ» É¿ í»ñç,

ÑáõëÏ Û³ çá Õ³Í ¿ÇÝ ³Û¹ ï³ ñ»ßñ ç³ ÝÇ ùÝÝáõ ÃÇõÝ Ý» ñáõÝ »õ

»Ï³Í ¿ÇÝ Çñ»Ýó áõ ëáõ ÙÁ ß³ ñáõ Ý³ Ï» Éáõ í» ñáÝß »³É í³ñ Å³ -

ñ³ ÝÁ, áñáí Ñ» ï»õ í³Ý ùÁ ¹³¹ ñ³Í ¿ñ ¹åñáó áõ Ý» Ý³ É¿ ÝÇõ -

Ã³ Ï³Ý å³Û Ù³Ý Ý» ñáõ »õ Å³ é³Ý ·³ õáñ Ý» ñáõ ÃÇõÇÝ Ýáõ³-

½áõ ÙÇ å³ï ×³é Ý» ñáí£ Î³ ñ¿Ý, Ä» ñ³ñ, äû Õáë »õ Ô» õáÝ¹

å¿ïù ¿ñ áñ ÁÉ É³ ÛÇÝ å³ ù³ Éáñ Ç³ ÛÇ ¹³ ë³ ñ³Ý »õ Çñ»Ýó ¹³ -

ëÁÝ Ï»ñ Ý» ñáõÝ Ñ»ï μ³Õ ¹³ ï³Í ï³ ñÇ ùáí Ù»Í ¿ÇÝ£ ²Ûë Ï³ -

óáõ ÃÇõÝÁ ÏÁ ëï»Õ Í¿ñ ³ÝáÝó Ñ»ï ß³Õ áõ» Éáõ ¹Åáõ³ ñáõ ÃÇõÝ

ÙÁ, áñáí Ñ» ï»õ ï³ ñÇ ù³ ÛÇÝ Ý»ñ ¹³ß Ý³ Ïáõ ÃÇõÝ ãÏ³ñ£ ´³Ûó

ÝÏ³ ïÇ ³é³Í, áñ »ñÏ ñáñ ¹³ Ï³ ÝÇ μ³ ÅÇ ÝÁ Ýáñ μ³ó áõ³Í ¿ñ

»õ ¹åñá óÁ ³ß³ Ï»ñ ïÇ å¿ïù áõ Ý¿ñ, ³Ûë ãáñë Ýá ñ»Ï Ý» ñÁ ÁÝ -

¹áõÝ áõ» ó³Ý Çñ»Ýó ï» ëáõã Ñûñ ËÝ¹ñ³Ý ùáí »õ ïÝû ñ¿ ÝÇÝ

μ³ñ »³ ó³ Ï³ Ùáõ Ã»³Ùμ£

²é³ çÇÝ ß³ μ³ Ã¿Ý Û³Ûï ÝÇ »Õ³õ, áñ ³ÝáÝù áõë Ù³Ý ³ï³Ï

³ß³Ï»ñïÝ»ñ ã¿ÇÝ, åñ¿ûí¿Ç íÏ³Û³Ï³ÝÇ áõß ïÇñ³Ý³Éáõ »Õ»-

Éáõ ÃÇõÝÁ ³Û¹ ÏÁ ÷³ë ï¿ñ£ ê³ Ï³ÛÝ, áõ ëáõ óÇã Ý» ñÁ å¿ïù ¿ñ áñ

Ñ³Ùμ»ñ³ï³ñ ÁÉÉ³ÛÇÝ »õ Çñ»Ýó Ï³ñ»ÉÇÝ ÁÝ¿ÇÝ ¹³ë³õ³Ý ¹áõ-

ÃÇõÝÁ Ñ» ½³ ë³Ñ ¹³ñÓ Ý» Éáõ Ñ³ Ù³ñ ³ÝáÝó£ ²ÝáÝù ³É Çñ»Ýó

Ï³ñ ·ÇÝ ÏÁ ç³ Ý³ ÛÇÝ ³ß Ë³ ïáõ Ý³Ï »ñ» õÇÉ »õ ³Ù¿Ý Ï»ñå ÏÁ

×·Ý¿ÇÝ í³Ýù¿Ý ãÑ»é³Ý³Éáõ Ñ³Ù³ñ£ Ð»é³Ý³±É, Ã¿± Ñ»é³óÁõÇÉ.

á°ã Ù¿ ÏÁ, á°ã ³É ÙÇõ ëÁ, ³ÛÉ` û¹¿Ý Ï³Ë áõ³Í ÁÉ É³ Éáõ ÙÃÝá -

Éáñï ÙÁ »õ í» ñ³å ñ» Éáõ Ù³ñ Ù³ç ÙÁ£ ºë ³ÝáÝó Ñ³ Û» ñ¿Ý

·ñ³Ï³ÝáõÃÇõÝ ÏÁ ¹³ë³õ³Ý ¹¿Ç, ÇÝãå¿ë Ý³ »õ ýñ³Ýë»ñ¿Ý

É»½áõ£ ØÇ ³Å³Ù³Ý³Ï áõëáõÙÝ³å»ï ¿Ç (ïÇïÕáë ÙÁ, ½áñ ÇÝ-

ÍÇ ßÝáñ Ñ»ó Ð³Ûñ Ø»ë ñáå Ð³ Ûáõ ÝÇÝ) »õ ïÝû ñ¿ ÝÇÝ §³ç μ³ ½áõ -

136

ÏÁ¦£ àñ ù³Ý áñ ÷áñ Ó¿Ç ³ÝáÝó Í³ Ýû Ã³ó Ý»É Ñ³Û ·ñ³ ·¿ï Ý»ñÝ

áõ μ³Ý³ëï»ÕÍÝ»ñÁ, ³ÝáÝù ¹Åáõ³ñáõÃ»³Ùμ ÏþÁÝÏ³É¿ÇÝ ¹³ë³õ³Ý¹áõ³Í

ÝÇõÃÁ »õ ß³ñ³¹ñáõÃ»³Ý Ù¿ç í³ñÅ ·ñáÕÝ»ñ ã¿-

ÇÝ£ ØÇ³ÛÝ Ô»õáÝ¹ »ñÏ³ñ³ßáõÝã ß³ñ³¹ñáõÃÇõÝÝ»ñ ÏÁ ·ñ¿ñ,

³Û¹ ³É É»½áõ³Ï³Ý ëË³ÉÝ»ñáí »õ »ñÏ³ñ³μ³ÝáõÃÇõÝÝ»ñáí

É»óáõÝ£ ÆëÏ ·ñ³õáñÝ»ñáõ å³ñ³ ·³ÛÇÝ, ³ÝáÝó ëï³ó³Í ÝÇß»ñÁ

ÏÁ ë³ÑÙ³Ýáõ¿ÇÝ ÙÇçÇÝÇÝ ßáõñç£

ì» ñ³ Ùáõ ï¿Ý Ñ³ ½Çõ ³ÙÇë ÙÁ ³Ýó, ³Ûë ãáñë §Ùáõë ùÁ -

Ã»ñ¦Ý» ñÁ (Ù³Ï ¹Çñ ½áñ »ë ïáõÇ ³ÝáÝó, Çñ»Ýó §ëËñ³ ·áñ -

Íáõ ÃÇõÝ Ý»ñ¦áõÝ å³ï ×³ éáí) »Ï³Ý Ùûïë »õ ·³Ý ·³ ï» ó³Ý

³ñ³ μ» ñ¿ ÝÇ áõ ëáõ óÇ ãÇÝ ¹¿Ù£

- ä³ ñáÝ, μ» ñ³ ÝÁ ß³ï ·¿ß ÏÁ Ñá ïÇ Ïáñ, Ù»Ýù ÏÁ ·³ ÝÇÝù

Ïáñ, ã»Ýù ÏñÝ³ñ ³Ûë å¿ë ß³ ñáõ Ý³ Ï»É. Éáõ ÍáõÙ ÙÁ ·ï¿ù ³Ûë

³Ý ï³ Ý» ÉÇ Ï³ óáõ Ã»³Ý, ÁëÇÝ »õ ëå³é Ý³ óÇÝ ¹³ ë³ ñ³Ý

ãÙïÝ»É…

²°é ù» ½Ç ÃÝ×áõÏ ÙÁ, áñáõÝ Éáõ ÍáõÙ ·ïÝ» ÉÁ ß³ï ÷³ ÷áõÏ

Ñ³ñó ÙÁÝ ¿ñ£ ²ñ ¹³ ñ»õ, áõ ëáõ óÇ ãÁ Ýá ñ»Ï ã¿ñ ¹åñá óÇÝ Ù¿ç.

³Ý ï³ñÇÝ»ñáõ ¹³ë³õ³Ý ¹áõÃ»³Ý ÷áñÓ³éáõÃÇõÝ áõÝ¿ñ »õ

á°ã Ù¿Ï ûñ ïÝû ñ¿ Ýáõ ÃÇõÝÁ ·ïÝáõ³Í ¿ñ ÝÙ³Ý Ï³ óáõ Ã»³Ý ÙÁ

³é ç»õ£ Ð³ñ óÁ ÇÙ Çñ³ õ³ ëáõ Ã» Ý¿ë í»ñ ÁÉ É³ Éáí, ÇÙ³ óáõ óÇ

ïÝû ñ¿ ÝÇÝ »õ ËÝ¹ñ» óÇ, áñ Ç°Ýù Çñ Û³ñ Ù³ñ ¹³ ï³Í Ó» õáí áõ -

ëáõ óÇ ãÇÝ Ñ³ëÏó Ý¿ñ Çñá Õáõ ÃÇõÝÁ£ Ð³ñ óÁ ß³ μ³Ã Ý»ñ »ñ Ï³ -

ñ» ó³õ. Éáõ Íáõ ÙÁ Ïþáõ ß³ Ý³ñ£ Ð³ õ³ Ý³ μ³ñ ïÝû ñ¿ÝÝ ³É Ý»Õ

Ï³ óáõ Ã»³Ý Ù³ïÝ áõ³Í ¿ñ£ àõ ëáõ óÇ ãÁ »û Ã³ Ý³ ëáõÝ Ýáó ¿ñ,

¹» Õ³ Ñ³ ï»ñ Ïþ³é Ý¿ñ Ñ³ õ³ Ý³ μ³ñ, Ï³Ù ³É ³é³ õûï Ý» ñÁ

³Ýû ÃÇ Ïáõ ·³ñ ¹åñáó. »ñ Ïáõ Ñ³ õ³ Ý³ Ï³ Ýáõ ÃÇõÝ Ý»ñ,

áñáÝù ÏñÝ³ ÛÇÝ μ³ ó³ï ñ»É ³Ýáñ μ» ñ³ ÝÇÝ Ñá ïÁ£ úñ ÙÁ ÝÏ³ -

ï» óÇ, áñ äñÝ. ØÇ ß¿É ¹³ ë³ ñ³ ÝÁ μ» ñ³ ÝÁ ß³ ù³ñ ¹ñ³Í ÏÁ Ëû -

ë¿ñ ³ß³Ï»ñïÝ»ñáõÝ£ ²ïÏ¿ »ïù, ãáñë»ñÁ ã·³Ý ·³ï»ó³Ý áõ

¹Å·á Ñáõ ÃÇõÝ ãÛ³Ûï Ý» óÇÝ áõ ëáõ óÇ ãÇÝ ÝÏ³ï Ù³Ùμ£ â»Ù ·Ç -

ï»ñ, Ã¿ Ç°Ýã Ï»ñå Ñ³ñ óÁ μ³ñ õáù Éáõ Íáõ ÙÇ ÙÁ Û³Ý ·³Í ¿ñ,

¿³ Ï³ ÝÁ ³ÛÝ ¿ñ, áñ ³Û É»õë ³Ûë ³éÝ ãáõ Ã»³Ùμ Ëûëù ãÉë» óÇ£

137

î³ë Ý» ñáñ¹ ¹³ ë³ ñ³ÝÝ ³É »ñÏ ë»é ¿ñ ÙÇõë Ý» ñáõÝ ÝÙ³Ý£

²ÕçÇÏÝ»ñáõÝ Ù¿ç Ï³ÛÇÝ ·»Õ»óÇÏÝ»ñ »õ ßÝáñÑ³ÉÇÝ»ñ£ Ä»ñ³ñ

ïËñ³ Ù³Í ¹³ñ Ó³õ »õ ëÏë³õ ¹³ ë» ñ¿Ý »ï ÙÝ³É£ ²Ý ÙÇßï Ù» -

É³ Ù³Õ Óáï ¿ñ »õ ¹³ ë» ñáõÝ ÝÏ³ï Ù³Ùμ` ³Ý Ñá·£ Øï³ ÍáõÙ

ÙÁ ÏÁ í³ ñ¿ñ Çñ ÙÇï ùÁ »õ ÏÁ ã³ñãñ Ï¿ñ Ñá ·ÇÝ£ ÆÙ³ ó³Û, áñ

³Ý ëÇ ñ³ Ñ³ ñ³Í ¿ ø³ ñÇ ÝÇÝ£ ´³Ûó ³Ûë ëÇ ñ³ Ñ³ ñáõ ÃÇõÝÁ ÙÇ -

³ ÏáÕ Ù³ ÝÇ ¿ñ£ Æ¯Ýã ³Ý Ñ» Ã»Ã Ï³ óáõ ÃÇõÝ` ÍÝáõÝ¹ ³Ý³ñ -

¹ÇõÝù ëÇ ñáÛ£ Ð³Ûñ ²ñÇë ï³ Ï¿ë μ³ õ³ Ï³Ý ïùÝ» ó³õ áõ

ùñïÇÝù Ã³ ÷»ó ÙÇÝ ã»õ áñ Çñ ë³ ÝÁ ×³Ù μáõ μ» ñ¿£

Ð³Ý ¹ÇåáõÙÇ ÙÁ ÁÝÃ³óùÇÝ, ÝáÛÝ ï»ëáõã Ñûñ Ñ³ñóáõóÇ, Ã¿

ÇÝ ãá°õ ³Ûë ãáñë ïÕ³ ùÁ ÏÁ å³ Ñ¿ñ í³Ýù, áñáí Ñ» ï»õ ÝÏ³ ï»ñ

¿Ç ³ÝáÝó Ïñû Ý³ õáñ ¹³é Ý³ Éáõ ³Ý Ñ³ õ³ Ý³ Ï³ Ýáõ ÃÇõÝÁ£

- ºÃ¿ ï³ ëÁ Ñá·Ç ¿Ý Ù¿Ï Ñ³ï »É É¿, ³Û¹ ù³ÝÝ ³É μ³ õ³ Ï³Ý

¿, »Õ³õ ·» ñ³ å³ ïÇõ Ñûñ å³ ï³ë Ë³ ÝÁ

ÆÝã åÇ ëÇ¯ μ³ õ³ ñ³ ñáõ ÃÇõÝ, áñ Éáõ ë³ñ Ó³ ÏÇ ï³Ï Ïþ³é Ý¿

Ñ³ñ óÁ Ïá ãáõÙ Ý» ñáõ, áñáÝù ûñ¿ ûñ ÏÁ Ýáõ³ ½ÇÝ »õ ºÏ» Õ» óÇÝ

Ïþ³é³ç Ýáñ ¹»Ý ¹¿ åÇ ³Ý»É Ï³ñ ·³ íÇ ×³Ï£ ¸¿åù ÙÁ »Ï³õ

÷³ë ï» Éáõ ÇÙ Ï³ë Ï³ Í³Ù ïáõ ÃÇõÝë ³Ûë ãáñë ïÕáó ÝÏ³ï -

Ù³Ùμ£ Ø³ ÛÇ ëÇ í»ñ çÁ, ï³ ñ» Ï³Ý åïáÛ ïÇ ï³ ñÇÝù ³ß³ Ï»ñ -

ïáõ ÃÇõÝÁ ÈÇ μ³ Ý³ ÝÇ ÑÇõ ëÇ ëÁ ·ÇõÕ ÙÁ£ ²Û¹ ³é³ õûï, ³Û¹

ãáñë ïÕ³ ùÁ ¹åñáó Å³ Ù³ Ý» óÇÝ å½ïÇÏ ë³é Ý³ ñ³ Ýáí ÙÁ,

Ñ³ õ³ Ý³ μ³ñ ÁÝ ¹áõ Ý³ ñ³ ÝÁ Çñ»Ýó å³ ß³ ñÇÝ£ ºñμ Ï¿ ëû ñÇÝ

äÝ¿ßÛÇÇ ³ñ áõ»ë ï³ Ï³Ý É×³ ÏÇ ³÷ÇÝ Ñ³ Ù³ËÙμ áõ» ó³Ý ³ß³ -

Ï»ñï Ý» ñÁ, ÇÙ ãáñë §Ùáõë ùÁ Ã»ñ¦Ý»ñë μ³ óÇÝ Çñ»Ýó ë³é Ý³ -

ñ³ ÝÁ, Ù¿ ç¿Ý Ñ³ Ý» óÇÝ §å³½¦ Ï³Ù §¿Ý»ñ Ï³Û ½Áñ¦ Ù³Ï ÝÇ ßÇ

á·» ÉÇó ÁÙ å» ÉÇ Ý»ñ »õ ËÙ» óÇÝ Ñ³ ËÙ» óÇÝ£

²ÝáÝù Ï» ñ³Ý áõ ËÙ» óÇÝ ³Ý ¹³ ¹³ñ, ³é³Ýó Û³ ·»ó Ù³Ý

Ñ³ë Ý» Éáõ£ ÜÏ³ ïá Õáõ ÃÇõÝ ÁñÇ, áñ Çñ»Ýó í³ Û»É ã¿ñ ³Ûë ÁÝ -

Ã³ó ùÁ, ù³ ÝÇ áñ Çñ»Ýù Å³ é³Ý ·³ õáñ Ý»ñ ¿ÇÝ »õ Ã¿ å¿ïù ¿ñ

áñ ½áõëå ÁÉ É³ ÛÇÝ£ Î» ñáõ Ëáõ ÙÇ Ñ³ Ï³ é³Ï ã»Ù, μ³Ûó ³Ù¿Ý

μ³Ý ã³÷ áõ ë³Ñ Ù³Ý áõ ÝÇ£ ºë Ëû ë» ó³Û, »ë Éë» óÇ, Ç í»ñ çáÛ

ïÝû ñ¿ ÝÁ ÙÇ ç³Ù ï»ó »õ í»ñç ¹ñ³õ ³Ûë ã³ ÷³ ½³Ý óáõ Ã»³Ý£

138

¸³ ë³ å³ ÑÇ ÙÁ, ã»Ù ·Ç ï»ñ ÇÝ ã¿°Ý ÙÕáõ³Í »õ ³ÙÇë Ý» ñáõ

ÁÝ Ã³ó ùÇÝ ³ÝáÝó Ï»Ý ó³ ÕÁ ë»ñ ï» É¿ »ïù, ³Ûë ïÕáó ÁëÇ.

- ºÃ¿ ¹áõù í³ñ ¹³ å»ï ÁÉ É³ù, »ë åÇ ïÇ ¹³¹ ñÇÙ »Ï» Õ» óÇ

Ùáõïù ·áñ Í» É¿£

Ü»Õ áõ» ó³Ý »õ Ñ³ Ï³ ×³ é» óÇÝ, Û³Ûï Ý» Éáí Çñ»Ýó Ïáõ ë³ÏÁ -

ñûÝ ù³ Ñ³ Ý³Û ÁÉ É³ Éáõ ³é³ ç³¹ ñ³Ý ùÁ£

î³ ñÇ Ý»ñ ³Ý ó³Ý£ ²ÝáÝó Ù¿ Éáõñ ãáõ Ý» ó³Û, μ³Ûó Éë» óÇ, áñ

ï³ñïÕÝáõ³Í ¿ÇÝ£ Â¿ »õ å³ù³ÉáñÇ³ÛÇÝ Û³çáÕ»ñ ¿ÇÝ, μ³Ûó`

μ³ñÓ ñ³ ·áÛÝ áõë Ù³Ý ã¿ ÇÝ Ñ» ï» õ³Í£ ²ÝáÝó ¹åñá ó¿Ý Ù»Ï -

Ýáõ Ù¿Ý Û» ïáÛ, áõ ñÇß Å³ é³Ý ·³ õáñ Ý»ñ »õë Û³ ×³ Ë» óÇÝ ê.

Ê³ã í³ñÅ³ñ³Ý£ Üáñ»ÏÝ»ñÝ ³É ÏÁ ÝÙ³Ý¿ÇÝ Ý³ËÏÇÝÝ»ñáõÝ£

â¿Ç Ñ³ëÏÝ³ñ í³ÝùÇÝ ï»ëáõã Ñûñ Û³Ù³éáõÃÇõÝÁ, ³Ý³ï³Ï-

Ý»ñ Ñ³ õ³ ù» Éáõ »õ ³ÝáÝó áõ ëáõÙ ç³Ù μ» Éáõ£ ²ÝáÝó Ù¿ Ù¿ ÏáõÝ

Ñ³ñ óáõ óÇ, Ã¿ Ïþáõ ½¿±ñ Çë Ï³ å¿ë í³ñ ¹³ å»ï ÁÉ É³É£

- ²ëï áõ³Í ãÁ Ý¿, å³ ï³ë Ë³ Ý»ó£

- àõ ñ»ÙÝ, Ç±Ýã ÏþÁÝ»ë í³Ý ùÁ, μ³ñ Ï³ ó³Û »õ ß³ ñáõ Ý³ Ï» óÇ

¹³ëë£

î³ñÇÝ»ñ ³Ýó, ãáñë §ÙáõëùÁÃ»ñ¦Ý»ñ¿ë Ô»õáÝ ¹Á, Ñáë áõ ÑáÝ

Ã³ ÷³é»É¿ áõ í³Ýù¿ í³Ýù Å³Ù³Ý³Ï ³ÝóÁÝ»É¿ »ïù, áñáß»ó

Ïáõë³ÏñûÝ ù³Ñ³Ý³Û Ó»éÝ³¹ñáõÇÉ£ Æñ Ó»éÝ³¹ñáõÃ»³Ý Ññ³õÇ

ñ»ó ½Çë »õ åÝ¹»ó, áñ ³Ý å³Û Ù³Ý ÁÝ ¹³ é³ ç¿Ç Çñ ËÝ¹ñ³Ý -

ùÇÝ£ Ü»ñÏ³Û »Õ³Û Ó»éÝ³¹ñáõÃ»³Ý »õ ÝáñûÍ í³ñ ¹³å»ïÇÝ

Ó»é ù¿Ý Ñ³ Õáñ ¹áõ ÃÇõÝ ³éÇ£ Îþ»ñ» õÇ ëË³ É»ñ ¿Ç Ï³ñ ÍÇ ùÇë

Ù¿ç. ãáñë¿Ý ·áÝ¿ Ù¿ÏÁ ³Ùãóáõó ½Çë£ ä³ßïûÝ³ÏÇóÝ»ñ¿ë Ù¿-

ÏÁ ÇÝÍÇ ¹Çï»É ïáõ³õ Ý»ñÏ³ÛáõÃÇõÝë ½³ñÙ³Ý³Éáí, áñ ³Ýó

»³ÉÇÝ ïáõ³Í Ï³ñÍÇùÇë ¹¿Ù ÏÁ ·áñÍ¿Ç£ ÊáÝ³ñÑ³μ³ñ ÁÝ-

¹áõÝ»ó³Û ³Ýáñ ¹ÇïáÕáõÃÇõÝÁ »õ ³õ»ÉóáõóÇ, áñ ëË³É»ñ ¿Ç£

Üá ñûÍ í³ñ ¹³ å» ïÁ ëÏë³õ Í³ é³ Û»É å³ß ïû ÝÇ Ï³Ýã áõ³Í

ÅáÕáíñ ¹³å»ïáõÃÇõÝÝ»ñ¿Ý Ý»ñë »õ Çñ Ï»Ýó³Õáí ×³Ýãóáõ»-

ó³õ Ñ³ õ³ ï³ó »³É Ý» ñ¿Ý£ ÆÝã å¿ë áñ ³Ýó »³ ÉÇÝ ³Ý ³Ý³ ï³Ï

Å³ é³Ý ·³ õáñ »Õ³Í ¿ñ, ÏþÁë áõÇ, Ã¿ ÑÇ Ù³ ÝáÛÝ å¿ë ³Ý³ ï³Ï

ÏÕ» ñ³ Ï³Ý ÙÁÝ ¿£ àõë ïÇ ëË³ É³Í ã¿Ç ÇÙ Ï³ñ ÍÇ ùÇë Ù¿ç£

139

´²ðÆ ÐàìÆôÀ

12 ê»å ï»Ù μ»ñ 1982£

¼ÙÙ³áõ îÇ ñ³ Ùûñ í» ñ³ ÷áË Ù³Ý ¹³ ñ³ õáñ í³Ý ùÇÝ Ï³ -

Ù³ñ Ý» ñáõÝ Ý»ñ ù»õ, Ñ³Û Ï³ Ãá ÕÇ Ï¿ Ñ³ Ù³ÛÝ ùÇ ½³ õ³Ï Ý» ñáõ

ÑáÍ μ³½ Ùáõ ÃÇõÝ ÙÁ Ý»ñ Ï³Û ÏþÁÉ É³ñ Ýá ñÁÝ ïÇñ Î³ Ãá ÕÇ Ïáë

ä³ïñ Ç ³ñù` ²Ù» Ý³ å³ ïÇõ »õ » ñ»ñ ç³ ÝÇÏ î¿ñ Úáí Ñ³Ý Ý¿ëä»ï

ñáë ÄÀ. ³ë å³ñ »³ ÝÇ ûÍ Ù³Ý Ñ³Ý ¹Ç ë³ õáñ ëáõñμ »õ

³Ý Ù³Ñ å³ ï³ ñ³ ·ÇÝ£

ä³ñ Ã» õ³ Ñ³ ë³Ï ûÍ »³ ÉÁ Çñ ³½Ý áõ³ Ï³Ý Ý»ñ Ï³ Ûáõ Ã»³Ùμ

ÏÁ ßáÕ³ñÓ³Ï¿ñ Ñ³Ù³Ï»Éáí Ñ³õ³ï³ó »³ÉÝ»ñáõÝ ëÇñï»ñÁ »õ

óÝÍáõ Ã»³Ùμ É»ó Ý» Éáí ³ÝáÝó Ñá ·Ç Ý» ñÁ£ àõ ñ³Ë ¿ÇÝ μá Éá ñÁ

»õ á·» õáñ áõ³Í ¿ÇÝ Çñ»Ýó Ýá ñÁÝ ïÇñ ÝáõÇ ñ³ å» ïáí, áñ Ýáñ

³ñ ß³ ÉáÛë ÙÁ ÏÁ Ý»ñßÝ ã¿ñ, ³ÛÝ ù³°Ý áñ Ûáõ ë³ ÉÇñ ¿ñ »Õ» Éáõ -

ÃÇõÝÁ£

ºõ ÇëÏ³å¿ë ÝáñûÍ Î³ÃáÕÇÏáë ä³ïñÇ ³ñùÁ Ñ³Ý ¹Çë³ó³õ

³Ù¿ ÝáõÝ Ñ³ ñ³ ½³ï Ñ³Û ñÁ£ Â¿ »õ ÇÝù ½ÇÝù ³Ý³ñ Å³Ý Ñ³ Ù³ -

ñ³Í Çñ»Ý ïñáõ³Í å³ß ïû ÝÇÝ, ³Û ëáõ Ñ³Ý ¹»ñÓ ³Ý ÁÝ ¹áõ Ý³Í

¿ñ μ³½ ÙÇÉ å³ïñ Ç ³ñ ù³ Ï³Ý ·³ ÑÇÝ íñ³Û, ù³ç ·Ç ï³Ï ó» Éáí

Çñ»Ý í»ñ³å³Ñáõ³Í ¹Åáõ³ñáõÃÇõÝÝ»ñáõÝ£ ä³ï³ëË³Ý»Éáí

²ëïáõÍáÛ Ï³ÝãÇÝ, ³Ý ÑÝ³½³Ý ¹»ó³õ ²Ýáñ »õ ëÇñáí ëï³ÝÓ-

Ý»ó Çñ»Ý Û³ÝÓÝáõ³Í ³é³ù»ÉáõÃÇõÝÁ` Ï³ï³ñ »³É ³ÝÓÝ³½á-

Ñáõ Ã»³Ùμ Í³ é³ Û» Éáõ Ñ³ Ù³ñ Çñ ³Ãá éÇÝ »õ Ñû ïÇÝ£

Þ³ ñáõ Ý³ Ï» Éáí ÁÝ Ã³ Ý³É ²Õ³ ×³Ý »³Ý Ý» ñáõ ·Í³Í áõÕÇ ¿Ý,

³Ý ³Ûó»É»ó Çñ ÍáõËÇÝ ÷³ñÃ³Ù Ã¿ ËáÝ³ñÑ »ñ ¹ÇÏÝ»ñÁ, Éë»ó

Çñ ½³ õ³Ï Ý» ñáõÝ Ó³Û ÝÁ, Í³ Ýû Ã³ ó³õ ³ÝáÝó Ã¿° áõ ñ³ Ëáõ -

ÃÇõÝ Ý» ñáõÝ »õ Ã¿° ó³ õ» ñáõÝ, Ñ» ï³ùñùñ áõ» ó³õ Ù³ Ý³ õ³Ý¹

Ï³ ñÇ ù³ õáñ Ý» ñáõÝ Ñ³ñ ó» ñáí »õ ÷áñ Ó»ó, Áëï Ï³ ñ»É õáÛÝ,

³ïáÝó Éáõ ÍáõÙ Ý»ñ áñá Ý»É£

ä³ïñ Ç ³ñ ù³ Ï³Ý Ýëï³ ï»ÕÇ ¿Ý Ñ» éáõ, ²Ù» Ý³ å³ ïÇõ »õ

» ñ»ñ ç³ ÝÇÏ Ðá ·» õáñ î¿ ñÁ ïáõ³õ Ý³ »õ Ñáí áõ³ Ï³Ý ³Û ó» -

Éáõ ÃÇõÝ Ý»ñ ³ñ ï»ñÏ ñÇ Ñ³Û Ï³ Ãá ÕÇ Ï¿ Ñ³ õ³ ù³ Ï³ Ýáõ ÃÇõÝ -

140

Ý»ñáõÝ, Ó»éÝ³ñÏ»ó Ýáñ ³é³ù»É³í³Ûñ»ñáõ ëï»ÕÍÙ³Ý` Ù»Ï-

Ý» Éáí ³ÛÝ Çñá Õáõ Ã» Ý¿Ý, áñ ÉÇ μ³ Ý³Ý »³Ý Ñ³Û ñ» ÝÇ ùÁ ï³ Ï³õ

³é ï³ Ï³õ ÏÁ ¹³ ï³ñÏ áõ¿ñ, Ç ß³ñë ³Û Éáó, Çñ Ñ³Û ù³ Õ³ ù³ -

óÇÝ»ñ¿Ý, áñáÝù Ïþ»ñÃ³ÛÇÝ ×áË³óÝ»É áëÏÇ ³ÝáëÝ»ñ¿Ý ³Ý ¹ÇÝ

·³Õ Ãû ×³Ë Ý»ñ£

¸Çõ ñÇÝ ã» Õ³õ Úáí Ñ³Ý Ý¿ë-ä»ï ñáë ÄÀ. ä³ïñ Ç ³ñ ùÇÝ

³é³ ù» É³ Ï³Ý Û³ÝÓ Ý³ éáõ ÃÇõÝÁ, ³Ý Ñ³Ý ¹Ç å» ó³õ μ³ ½áõÙ

¹Åáõ³ñáõÃÇõÝÝ»ñáõ Çñ ³é³ù»ÉáõÃ»³Ý ÁÝÃ³óùÇÝ, ÝáÛÝÇëÏ

Ý³Ë³ïáõ»ó³õ »ñμ»ÙÝ Çñ ÇëÏ ßñç³Ý³ÏÇÝ Ý»Ý ·³ÙÇï ·ÓáõÓ-

Ý»ñ¿Ý£ ê³Ï³ÛÝ, ½ûñ³ó³Í ³ëïáõ³Í³ÛÇÝ ßÝáñÑùáí, ³Ý Ñ³Ùμ»

ñáõ Ã»³Ùμ »õ í» Ñ³ÝÓ Ýáõ Ã»³Ùμ Ñ³Ý ¹áõñ Å»ó Çñ»Ý

áõÕÕáõ³Í ³Ý³ñ ·³ÝùÝ»ñáõÝ` ½ÇÝáõ³Í Ý»ñ»Éáõ Ù»½Ç Ñ³Ù³ñ

³ÝÁÙμé Ý» ÉÇ á·Ç áí ÙÁ£ î³Ý »ûÃ ï³ ñÇ Ý»ñ ß³ ñáõ Ý³Ï ³Ý

ÙÝ³ó ³Ý μ³ ëÇñ Ñáí áõ³ å» ïÁ, áñ Ý³ Ë³Ý Ó³ËÝ¹ ñáõ Ã»³Ùμ

ï¿ñ Ï³Ý· Ý» ó³õ Çñ Ñ³ Ù³ÛÝ ùÇÝ£ Æñ ³Ý ë³Ñ Ù³Ý μ³ ñáõ ÃÇõÝÁ

ûñÇ Ý³ Ï» ÉÇ ³é³ ùÇ Ýáõ ÃÇõÝ ÙÁÝ ¿ñ£ ´³Ûó ß³ ï»ñ û· ï³ ·áñ -

Í» óÇÝ ³Ûë μ³ ñáõ ÃÇõÝÁ Çñ³ Ï³ Ý³ó Ý» Éáõ ÙÇ ïáõ Ùáí ³ÝÓ Ý³ -

Ï³Ý ß³ Ñ»ñ, áõ Çñ»Ýó ³Ûë ëïáñ í» ñ³ μ» ñáõ Ùáí íÝ³ ë» óÇÝ

³Ýáñ í³ñ ÏÇÝ£

ì»ñ ç³ å¿ë, ï³ëÝ »ûÃ ï³ñ áõ³Û Éáõé ï³ é³ å³Ý ù¿ »ïù,

´³ñÇ ÐáíÇõÁ` ãÏ³ñ»Ý³Éáí ³ÛÉ»õë ¹ÇÙ³Ý³É Çñ»Ý ¹¿Ù ßÕÃ³-

Û³ ½»ñÍ áõ³Í ³ÝÁÝ ¹áõ Ý» ÉÇ Ñ³ É³ Í³Ý ùÇÝ, Û³Û ï³ ñ³ ñ»ó Çñ

Ññ³ Å³ ñáõ ÙÁ å³ïñ Ç ³ñ ù³ Ï³Ý ³Ãá é¿Ý, Ññ³ Å³ ñáõÙ, áñ

Ù»½` ³Ý ·Ç ï³Ï Ñ³ õ³ ï³ó »³É Ý»ñë, ³Ý³ÏÝ Ï³ ÉÇ Ù³ï Ý»ó…

ÆÝ ãá±õ Ñ³ Ù³ñ ³Ûë μ³ ó³ ë³ Ï³Ý áñá ßáõ ÙÁ, áñ óÝóÇã Ñ³Ý -

·³ Ù³Ýù ÙÁ ÏÁ Ïñ¿ñ£ úñÇÝ ã·Çï ó³Ýù ³Ýáñ Çë Ï³ Ï³Ý å³ï -

×³é Ý» ñÁ, μ³Ûó Û» ï³ ·³ ÛÇÝ… ÁÝ¹ Ñ³Ý ñ³ å¿ë ÝÙ³Ý

áñá ßáõÙ Ý»ñ ÏÁ í» ñ³·ñ áõÇÝ ýÇ ½Ç ù³ Ï³Ý í³ ï³ éáÕç å³Û -

Ù³Ý Ý» ñáõ£ Æ Ñ» ×áõÏë å³ï ×³ é³ μ³ Ý³ Ï³Ý ³Ûë ¹³ ë³ Ï³Ý

ïáõ »³ÉÇÝ, Ññ³Å³ñáÕ Ðá ·»õáñ î¿ñÁ í³ï³éáÕç ã¿ñ »ñ»õ»ñ£

ÎÇ ñ³ ÏÇ, 3 ÐáÏ ï»Ù μ»ñ 1999-ÇÝ Çñ Ù³ ïáõ ó³Í áÕ ç»ñ ÃÇ å³ -

ï³ñ³ ·ÇÝ Ý»ñÏ³Û ¿ÇÝ ³Ï³Ý³õáñ ³ÝÓÝ³õáñáõÃÇõÝÝ»ñ, Ñ³-

141

õ³ï³ó »³ÉÝ»ñ, ÇÝãå¿ë Ý³ »õ ·ñ³õáñ »õ Éë³ï»ëáÕ³Ï³Ý Ù³-

ÙáõÉÇ Ý»ñÏ³Û³óáõóÇãÝ»ñ, áñáÝù »Ï³Í ¿ÇÝ Í³ÍÏ»Éáõ »Õ»Éáõ-

ÃÇõÝÁ£ ²ÝáÝù μá ÉáñÝ ³É ³Ï³ Ý³ ï» ëÇ íÏ³ Ûáõ Ã»³Ùμ ÏÁ

Ñ³ë ï³ ï¿ ÇÝ å³ ï³ ñ³ ·Çã Ð³Û ñ³ å» ïÇÝ ³éáÕç íÇ ×³ ÏÁ£

ºñ» ÏáÛ »³Ý Éñ³ ïáõáõ Ã»³Ý ÁÝ Ã³ó ùÇÝ, Ñ» é³ ï» ëÇ ÉÇ Ï³ Û³ ÝÇ

ÙÁ ³Ï Ý³ñ Ï³ ·Ç ñÁ (reporter) ÏÁ Û³Ûï Ý¿ñ, áñ §Çñ »ñÇ ï³ ë³ñ -

¹áõ Ã»³Ý »õ ³éáÕ çáõ Ã»³Ý Ï³ ï³ñ »³É íÇ ×³ ÏÇÝ Ù¿ç

·ïÝáõáÕ Ð³Û Î³ Ãá ÕÇ Ï¿ ä³ïñ Ç ³ñ ùÁ ÏÁ Ññ³ Å³ ñ¿ñ Çñ ·³ -

Ñ¿Ý¦£ ÆÝã áñ »Ý Ã³¹ ñ»É Ïáõ ï³ñ, Ã¿ ³Ý ã¿ñ Ñ³ëÏ Ý³ñ ³Ûë

³Ý³ÏÝ Ï³É Ññ³ Å³ ñáõ ÙÁ£

ºñç³ÝÏ³ÛÇß³ï³Ï ³ÝÛÇß³ã³ñ Ðá ·»õáñ îÇñáç í³Ë ×³Ýáõ-

ÙÇÝ ³é ÃÇõ, ã»Ù áõ ½»ñ ùñùñ»É å³ï Ùáõ ÃÇõÝÁ ·Çï Ý³ Éáõ Ñ³ -

Ù³ñ ³Ýáñ ³é³Í áñá ßáõ ÙÇÝ ¹ñ¹³ å³ï ×³ éÁ£ ê³ Ï³ÛÝ ã»Ù

Ùáé Ý³ñ, áñ ÏÕ» ñ³ Ï³Ý ÁÉ É³ É¿ ³é³ç ³Ý Ù³ñ¹ ¿ñ »õ Çμ ñ»õ

³Û¹ ã¿ñ ÏñÝ³ñ, ¹³é Ý³ ó³Í »õ Ñá ·»Ë éáí, ß³ ñáõ Ý³ Ï»É Çñ

³é³ ù» Éáõ ÃÇõÝÁ Çñ»Ý Ñ³Ý ¹¿å óáõ ó³ μ»ñ áõ³Í í» ñ³ μ» ñáõ -

ÙÇÝ Ç ï»ë£ ²ñ¹ »ûù Ûáõ ë³ Ñ³ ï³ Ï³Ý ³ñ³ñ ùá±í ÙÁ ÁÝÏ× áõ» -

ó³õ Ù» ù» Ý³ Ûáõ ÃÇõÝ Ý» ñáõ ¹Ç Ù³ó »õ ³Ý¹ñ¹ áõ» ÉÇ ÙÝ³ó Çñ

áñáßáõÙÇÝ Ù¿ç ÝáÛÝÇëÏ îÇ »½»ñ³Ï³Ý ºÏ»Õ»óõáÛ í»ñÇÝ ÇßË³-

Ýáõ ÃÇõÝ Ý» ñáõÝ ãÑñ³ Å³ ñ» Éáõ í»ñ çÇÝ Å³ ÙáõÝ μ³ Ý» óáõ ó³Í

×ÝßáõÙ Ý» ñ¿Ý ³É ³Ý ¹ÇÝ£ ¼ÇÝù ãëÇ ñáÕ Ý» ñÁ ³Ý ßáõßï »ï ù¿Ý

½Õç³ óÇÝ Çñ»Ýó ã³ñ ·áñ Í» ñáõÝ Ñ³ Ù³ñ »õ ³Ý¹ ñ³ ¹³ñ Ó³Ý

Çñ»Ýó ·áñ Í³Í ëË³ ÉÇÝ ³Ñ³ õá ñáõ Ã»³Ý£ Æñ»Ýó ã³ñ μ³Ë ï¿Ý

Ï³ ñ» ÉÇ ã¿ñ »ï ¹³ñÓ ÁÝ»É ³Û Ýáõ Ñ» ï»õ£ ºõ ³ñ ¹¿Ý ³Ýáñ

ã³ñãñÏ áõ³Í ¿áõ ÃÇõÝÁ å¿ïù áõ Ý¿ñ Ñ³Ý ·Çë ïÇ£ Ð³Ý ·Çëï

Áñ³õ, ë³ Ï³ÛÝ ß³ï Ï³ñ× Å³ Ù³ Ý³Ï. ÑÇõ³Ý ¹áõ ÃÇõÝÁ ·áñ Í»ó

Çñ ³õ»ñ Ý» ñÁ »õ ³Ý` ãïá Ï³ Éáí Çñ Ù³ñ ÙÇ ÝÇÝ Ù³ ßáõ ÙÇÝ »õ

ÙÇïùÇÝ ¹³õ³ ×³ÝáõÃ»³Ý, ³ãù»ñÁ ÷³Ï»ó 16 ÚáõÝáõ³ñ 2011-

ÇÝ, Ëáñ ëáõ ·Ç Ù³ï Ý» Éáí ½ÇÝù ëÇ ñáÕ Ý» ñÁ£ Â¿ »õ ÏëÏÍ³ ÉÇ,

μ³Ûó ï³ Ý» ÉÇ ¿ñ ³Ûë ëáõ ·Á` μ³Õ ¹³ï Ù³Ùμ ³ÛÝ ëáõ ·ÇÝ, ½áñ

Ñ³Û Ï³ Ãá ÕÇ Ï¿ Ñ³ Ù³ÛÝ ùÁ Ïñ»ó 1999-ÇÝ, ³Ýáñ ï³ ñ³ Å³Ù

Ññ³Å³ñáõÙáíÁ£ Ú»ï Ù³Ñáõ ³Ý ³ñÅ³Ý³ó³õ ÷³é³ßáõù Ûáõ-

142

Õ³ñ Ï³ õá ñáõ Ã»³Ý »õ ÛÇ ß³ ï³ ÏÁ å³Ý Í³ó áõ» ó³õ §Ý³° Ù» -

éÇ°ñ, »Ïá°õñ ëÇ ñ»Ù¦Ç ïñ³ Ù³ μ³ Ýáõ Ã»³Ùμ£ ²ÝÓ Ý³ å¿ë

ãÏñó³Û ÇÙ Û³ñ ·³Ý ùÇ í»ñ çÇÝ ïáõñùë Ù³ ïáõ ó»É, μ³Ûó áÕ μ³ -

óÇ ³Ûë Ïá ñáõë ïÁ£

ÐÇ Ù³ áñ ³ ë³ å³ñ »³Ý Ðá ·» õáñ î¿ ñÁ ³Ý ¹» Ý³ Ï³Ý Ù»Ï -

Ý³Í ¿ »õ ÏÁ í³Û»É¿ Ñá ·»Ï³Ý »õ Ù³ñÙÝ³Ï³Ý ³Ý ¹áññáõÃ»³Ý

μ³ ñÇù Ý» ñÁ, íëï³Ñ »Ù, áñ Ý» ñ»ó ³ÛÝ Ûáõ ¹³ Ý» ñáõÝ, áñáÝù

½ÇÝù Ýë» Ù³ óáõ óÇÝ, ½Ç ³Ýáñ Ñá ·ÇÝ ã³ ñÇù ã¿ñ ó³Ý Ï³ñ »ñ -

μ»ù£ Ê³ã »³ ÉÇÝ Ñ»ï ³Ý ³É ³Õ»ñ ë»ó. §Ü» ñ¿° ³ÝáÝó î¿ñ, ½Ç

ã»Ý ·Ç ï»ñ, Ã¿ Ç°Ýã ÏþÁÝ»Ý¦£

àí í³Ë ×³Ý »³É Ðá ·» õáñ î¿ñ, Ñ³Ý· ã¿° Û³ õÇ ï» Ý³ Ï³ Ýáõ -

Ã»³Ý Ù¿ç ³ñ ¹³ñ Ý» ñáõ ³ñ Å³ ÝÇ ÝÇÝ çáí ÙÁ£

ÂáÕ ²Ù» Ý³ Ï³ ÉÁ ù»½ ÁÝ ¹áõ ÝÇ Æñ ³ñ ù³ Ûáõ Ã»³Ý Ù¿ç »õ

Ñ³ ïáõ ó¿ Æñ áÕáñ Ùáõ Ã»³Ùμ£

1 ö»ïñáõ³ñ 2011

143

Ð²ÞàôºÚ²ð¸²ð

àõëáõÙÝ³Ï³Ý ÙÇç³í³Ûñ¿Ý »ñÏ³ñ μ³ó³Ï³ÛáõÃ»Ý¿ í»ñç,

1991-ÇÝ í» ñ³ ¹³ñ Ó³Û ³Ýáñ, ³Ûë ³Ý ·³Ù á°ã Ã¿ áõ ëáõ óÇ ãÇ

Ñ³Ý ·³ Ù³Ý ùáí, ³ÛÉ` ïÝû ñ¿ ÝÇ£

ÆÝ ÍÇ Ý³ Ëáñ ¹áÕ ïÝû ñ¿ ÝÁ » ñ³ å³ ïÇõ Ð³Ûñ Úáí ë¿÷

ì³ñ ¹³ å»ï Âû ÷³É »³ÝÝ ¿ñ` ÝÙ³ Ý³ å¿ë ïÝû ñ¿Ý ìÇ »Ý Ý³ -

Ï³Ý ØËÇÃ³ñ »³Ý »ñÏñáñ ¹³Ï³Ý í³ñÅ³ñ³ÝÇ£ îÝûñ¿ÝÇ ã·á-

Ûáõ Ã» Ý¿Ý ï³ é³ å» Éáí, ²ñÑ Ç ³ å³ ïÇõ î¿ñ ²Ý¹ ñ¿ ³ë ºåÇë-

Ïáåáë ä»ïáÕÉ »³Ý ³Ýáñ ¹ÇÙ³Í ¿ñ, áñ Å³Ù³Ý³Ï³õáñ³å¿ë

ëï³ÝÓ Ý¿ . Ð³ñ åáÛ »³Ý í³ñ Å³ ñ³ ÝÇ Õ» ÏÁ£ ÐÇ Ù³ áñ Ýáñ

ïÝû ñ¿Ý ÙÁ Ýß³ Ý³Ï áõ³Í ¿ñ ëáÛÝ í³ñ Å³ ñ³ ÝÇÝ Ñ³ Ù³ñ, ³°É

Ð³Ûñ Úáí ë¿ ÷ÇÝ Ý»ñ Ï³ Ûáõ ÃÇõÝÁ ³Ý ï» ÕÇ ¿ñ£ ê³ Ï³ÛÝ, Ñ³ -

Ï³ é³Ï ³Ûë Ï³ óáõ Ã»³Ý, ³Ý ÏÁ ß³ ñáõ Ý³ Ï¿ñ ¹åñáó ·³É

³Ù¿Ý ûñ »õ ÏÁ ·ñ³ õ¿ñ ïÝû ñ¿ Ýáõ Ã»³Ý ·ñ³ ë»Ý »³ ÏÁ£ ²Ûë

¹ñáõ ÃÇõÝÁ Ý» ÕÇ ÏÁ Ù³ï Ý¿ñ ½Çë, áñáí Ñ» ï»õ ÙÝ³ ÛáõÝ Ýëï³ -

ï» ÕÇ ÙÁ ãáõ Ý¿Ç, ÇëÏ ³Ù¿Ý ³Ý ·³Ù, áñ áõ ëáõ óÇã ÙÁ ½Çë áÕ -

çáõ Ý¿ñ áñ å¿ë ïÝû ñ¿Ý, Ïþ³ñ Å³ Ý³ Ý³ ÛÇ Ð³Ûñ Úáí ë¿ ÷ÇÝ

½³ñ Ù³ ó³ Ï³Ý Ý³Û áõ³Í ùÇÝ£ Ð³ñ óÇÝ ÏïñáõÏ Éáõ ÍáõÙ ÙÁ

·ïÝ» Éáõ ¹Ç ï³ õá ñáõ Ã»³Ùμ, ¹Ç Ù» óÇ ä» ïáÕÉ »³Ý » ñ³ å³Û -

Í³ éÇÝ, áñ å¿ë ½Ç Ûëï³ Ï³ó Ý¿ñ íÇ ×³ ÏÁ »õ áñá ß¿ñ, Ã¿ á°í ¿

ïÝû ñ¿ ÝÁ£ ²Ý ½Çë ÕñÏ»ó ²ñ ÑÇ. ì³ñ ¹³Ý ºåë. ²ß ·³ñ »³ ÝÇÝ`

Ý³ Ë³ ·³Ñ Ñ³Û Ï³ Ãá ÕÇ Ï¿ í³ñ Å³ ñ³Ý Ý» ñáõ ïÝû ñ¿Ý Ý» ñáõ

Ëáñ Ñáõñ ¹ÇÝ£ ²Ûë í»ñ çÇ ÝÁ íëï³ Ñ» óáõó ½Çë, Ã¿ »ë ¿Ç ïÝû -

ñ¿ ÝÁ »õ Ã¿ ÇÝù ³Ûë Ù³ ëÇÝ åÇ ïÇ Ëû ë¿ñ Ð³Ûñ Úáí ë¿ ÷ÇÝ,

³é³Ýó ³Ýáñ ÇÙ³ó Ý» Éáõ, áñ »ë »Ï³Í »Ù ½ÇÝù ï»ë Ý» Éáõ£

Ú³Ûï Ý» óÇ » ñ³ å³Û Í³ éÇÝ, áñ ÏñÝ³ñ Áë»É, Ã¿ »ë ¿Ç Ñ³ñ -

óÇÝ ÉáõÍ Ù³Ý Û³Ý ·» Éáõ Ý³ Ë³ Ó»é Ýá ÕÁ »õ Ã¿ í³Ë ãáõ Ý¿Ç£

úñ»ñ ³Ýó³Ý£ Ð³Ûñ Úáíë¿÷ ÏÁ ß³ñáõÝ³Ï¿ñ Ñ³õ³ï³ñÙ³μ³ñ

¹åñáó ·³É ³é³ õûï Ý» ñÁ, ù³ ÝÇ ÙÁ Å³Ù Ï³ ï³ ñ» Éáõ Ñ³ -

Ù³ñ Çñ ïÝû ñ¿ ÝÇ å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÇõÝÁ ÙÇÝ ã»õ ³ÛÝ ûñÁ, »ñμ

³éï áõ³Ý ³é³ çÇÝ ½μû ë³Ý ùÇÝ, ³Ý ³Ù μáÕç áõ ëáõó ã³ Ï³Ý

144

Ï³½ ÙÁ Åá Õá íÇ Ññ³ õÇ ñ»ó áõ ëáõó ã³ ñ³ ÝÁ` ÇÙ³ó Ý» Éáõ Ñ³ Ù³ñ,

áñ ÇÝù »ÝÃ³ñÏáõ»Éáí Çñ Ù»Í³õáñÝ»ñáõÝ Ññ³Ñ³Ý ·ÇÝ, ¹åñáóÇÝ

Õ» ÏÁ ÏÁ Û³ÝÓ Ý¿ñ ÇÝ ÍÇ áõ ÏÁ ¹³¹ ñ¿ñ ëï³ÝÓ Ý» É¿ ïÝû ñ¿ -

ÝÇ å³ßïûÝÁ£ ì»ñç¿Ý ÇÙ³ó³Û, áñ ²ß ·³ñ »³Ý ·»ñ³å³ÛÍ³éÁ

÷á Ë³ Ý³Ï áõÕ Õ³ ÏÇ ³Ýáñ Áë» Éáõ, áñ ³Û É»õë ¹åñáó ã·³Û, Ëû -

ë³Í ¿ ìÇ »Ý Ý³, ÙÇ ³ μ³ Ýáõ Ã»³Ý ³μ μ³ Ñûñ, áñ Çñ Ï³ñ ·ÇÝ

Ññ³ Ñ³Ý ·³Í ¿ Çñ ÙÇ ³ μ³ ÝÇÝ ³Û ëáõ Ñ» ï»õ ã»ñ Ã³É §. Ð³ñ -

åáÛ »³Ý¦ í³ñ Å³ ñ³Ý£

²Ûë å¿ë, »ë ¹³ñ Ó³Û ¹åñá óÇÝ Çñ³ õ³ Ï³Ý ïÝû ñ¿ ÝÁ, Ã¿ »õ

å³ß ïû Ý¿ áõ Ã»³Ý ³ÝÓ Ý³ Ï³½ ÙÇÝ Ù¿ç Ï³ ÛÇÝ ³Ý Ñ³ï Ý»ñ,

áñáÝù ã¿ ÇÝ Ñ³ßï áõ»ñ ÇÙ ïÝû ñ¿Ý ÁÉ É³ Éáõ ·³ Õ³ ÷³ ñÇÝ Ñ»ï

»õ ÏÁ ·áñ Í¿ ÇÝ ÇÝù Ý³· ÉáõË£ àõë ïÇ, ïÝû ñ¿Ý Ý» ñáõ ßñç³ å³ -

ïÇ ÙÁ Ù¿ç ëÏë³Û ÇÙ å³ß ïû ÝÇë ÏÇ ñ³ñ Ïáõ ÙÇÝ£ ²ñ ÑÇ. ä» ïáÕ-

É »³Ý ·» ñ³ å³Û Í³ éÁ ÃÇ ÏáõÝù ÏÁ Ï³Ý· Ý¿ñ ÇÝ ÍÇ »õ ß³ μ³ ÃÁ

³Ý ·³Ù ÙÁ, ¹åñá óÇÝ μ³ ñ» ñ³ñ äñÝ. Î³ñ åÇë Ð³ñ åáÛ »³ ÝÇÝ

Ñ»ï ÏÁ Å³ Ù³ Ý¿ñ ·ñ³ ë»Ý »³Ïë, áõñ »ñ» ùáí Ïþ³ñ Í³ñ Í¿ ÇÝù

¹åñá óÁ Ûáõ ½áÕ Ñ³ñ ó»ñ£ ´³ ñ» ñ³ ñÁ Çñ å³ï ñ³ë ï³ Ï³ Ùáõ -

ÃÇõÝÁ ÏÁ Û³Ûï Ý¿ñ ÇÝ ÍÇ ³é Ï³Ë Ñ³ñ ó» ñÁ Éáõ Í» Éáõ »Ã¿ Ñ³ñ -

Ï³õáñ å³ñ³ ·³ÛÇÝ Çñ»Ý ¹ÇÙ¿Ç£ ÄáÕáíÇ ÙÁ ÁÝÃ³óùÇÝ, ³Ýáñ

Û³Ûï Ý» óÇ, áñ ¹³ ë³ ñ³Ý Ý» ñáõÝ å³ ï» ñ¿Ý çáõñ ÏÁ ëáõ½ áõ¿ñ

»õ ³Û¹ å³ï ×³ éáí ³É ³ß³ Ï»ñï Ý» ñÁ ÏÁ ïáõ Å¿ ÇÝ Û³ é³ ç³ -

ó³Í Ëá Ý³ õáõ Ã» Ý¿Ý£ ²Ý ëñïÝ» Õ» ó³õ »õ Û³Ûï Ý»ó, áñ ¹åñá -

óÁ Ï³ éáõó áõ³Í ¿ñ ³Ù¿ Ý¿Ý ³ñ¹ Ç ³ Ï³Ý Ó» õ» ñáí£ ²ëáí

Ñ³Ý ¹»ñÓ ë³ Ï³ÛÝ ¹³ ë³ ñ³Ý Ý» ñÁ Ëá Ý³ õáõ ÃÇõÝ ÏÁ μáõ ñ¿ ÇÝ`

¹Ç ï»É ïáõÇ£ àõ ñÇß Åá Õá íÇ ÙÁ, ³Ýáñ ÇÙ³ó ïáõÇ, Ã¿ áõ ëáõ -

óÇã Ý» ñáõÝ ³ñ ï³ù Ýá óÇÝ ³Ãá éÁ çáõñ ÏÁ ÷³Ëó Ý¿ñ£ Ú³ çáñ¹

ûñÝ ÇëÏ ³Ý ÕñÏ»ó ³ñ Ñ»ë ï³ õáñ ÙÁ, áñ ³Ãá éÁ Ýá ñá ·»ó, μ³Ûó

çáõ ñÇÝ ÷³ Ëáõë ïÁ ÙÝ³ó ÝáÛ ÝÁ£ ²Ûë Ýá ñá ·áõ Ã»³Ý Ñ³ Ù³ñ

äñÝ. Ð³ñ åáÛ »³Ý Ñ³ß áõ³ å³ Ñáõ Ã»³Ý Ý»ñ Ï³ Û³ óáõó 75 ïá -

É³ñ Ýáó Ñ³ß áõ» óáõ ó³Ï ÙÁ£ ÞßÙ» ó³Û. ã¿± áñ ³Ý å³ï ñ³ëï ¿ñ

Çñ Í³é³ÛáõÃÇõÝÁ Ù³ïáõó»É, »ñμ áñ å¿ïù áõÝ»Ý³ÛÇ Çñ»Ý…

Äá Õá íÇ ÙÁ ÁÝ Ã³ó ùÇÝ, ·ñ³ ë»Ý »³ ÏÇë ¹áõ éÁ μ³ Ë»ó ù³ñ -

145

ïáõ Õ³ ñáõ ÑÇÝ` Áë» Éáí áñ ³ÝÓ ÙÁ »Ï»ñ ¿ äñÝ. Ð³ñ åáÛ »³ ÝÁ

ï»ë Ý» Éáõ£

Ð³ ½Çõ ³Û¹ ³Ý ÓÁ Ý»ñë Ùï³õ, É³ É³ ·ÇÝ ËÝ¹ñ»ó μ³ ñ» ñ³ -

ñ¿Ý, áñ Çñ»Ý û· Ý¿ ¹ñ³ Ù³ Ï³Ý ·»ï ÝÇ íñ³Û, áñáí Ñ» ï»õ

ÑÇõ³Ý ¹³ Ýáó Ùáõï ùÇ ³Ý»É å³ ñ³ ·³ ÛÇ ÙÁ ³é ç»õ ÏÁ

·ïÝáõ¿ñ£ ²Ý Ïáõ É³ñ »õ äñÝ. Ð³ñ åáÛ »³ ÝÇÝ Ó»é ù» ñÁ ÏÁ

Ñ³Ù μáõ ñ¿ñ, ÇëÏ ³Ûë í»ñ çÇ ÝÁ ÃáÛÉ Ïáõ ï³ñ áñ ËÝ¹ñ³ñ ÏáõÝ

³Ûë å¿ë í³ñ áõÇ£ Ø³ñ ¹áõ Ñ³Ý ·³ Ù³Ý ùÇë Ù¿ç íÇ ñ³ õáñ áõ» -

ó³Û ³Ï³Ý³ï»ë ÁÉÉ³Éáí ³Ûë Ýáõ³ëï³óáõóÇã μ»Ù³¹ñáõÃ»³Ý

»õ »ñ»ëë ³Ý ¹ÇÝ ¹³ñ Óáõ óÇ£ äñÝ. Ð³ñ åáÛ »³Ý Û³Ûï Ý»ó, áñ

·ñå³ ÝÁ ÉÇ μ³ Ý³Ý »³Ý ÃÕÃ³¹ ñ³Ù ãáõ Ý¿ñ ³ÛÅÙ »õ Ëáë ï³ -

ó³õ É³ óá ÕÇÝ, áñ Û» ïáÛ åÇ ïÇ Ñ³ëó Ý¿ Çñ û· Ýáõ ÃÇõÝÁ£ ²Ûë

Ù³ñ ¹Á ³Û Ýáõ Ñ» ï»õ Ý»ñ Ï³ Û³ ó³õ Ý³ »õ áõ ñÇß »ñ Ïáõ Åá Õáí -

Ý» ñáõ, áñ ¹»· ñ» Éáí ÝáÛÝ ³Õ³ ã³ Ï³Ý í» ñ³ μ» ñáõ ÙÁ, ÇÝã áñ

Ï³ë Ï³Í ³ñÃÝ óáõó Ù¿çë μ³ ñ» ñ³ ÇÝ μ³ ñÇ Ýå³ ï³ ÏÇÝ ·Íáí£

ä³ ï³ Ñ» ó³õ, áñ ûñ ÙÁ ¼ÙÙ³é »³Ý ÙÇ ³ μ³Ý ÙÁ ¹åñáó ³Û -

ó» É»ó ³é³ çÇÝ ³Ý ·³Ù »õ »ñμ ¹³ñ å³ ëÇÝ Ùáõï ùÇÝ Ï³ñ ¹³ó

óáõ ó³ ï³Ë ï³ ÏÁ, ½³Û ñ³ ó³õ »õ Çë ÏáÛÝ ·³Ý ·³ ï» ó³õ.

- ²Ûë Ù³ñ ¹Á Ù» ½Ç Ù¿Ï ¹³ Ñ» Ï³Ý ÇëÏ û· Ý³Í ã¿, Çñ³ Ï³ Ýáõ -

Ã»³Ý Ù¿ç, Ù»Ýù Çñ»Ý û· Ý³Í »Ýù£ Ð» ï» õ³ μ³ñ Ç°Ýù å³ñ ï³ -

Ï³Ý ¿ Ù» ½Ç£ ä¿ïù ¿ Ð³ñ åáÛ »³Ý ³Ýáõ ÝÁ çÝç»É Ù³ñ Ù³ ñÇÝ

íñ³ Û¿Ý, áñáí Ñ» ï»õ ³Ý μ³ ñ» ñ³ ñáõ ÃÇõÝ ã¿ Áñ³Í£

²Ûë Ëûë ù» ñÁ ÁëáÕ í³ñ ¹³ å» ïÁ ¹åñá óÇÝ Ý³Ë ÏÇÝ ïÝû -

ñ¿ÝÝ ¿ñ…

²Ù¿Ý ³Ý ·³Ù áñ Ñ³Ý ¹¿ ëÇ ÙÁ Ï³Ù ¹åñá óÇÝ ÏáÕ Ù¿ Ï³½ -

Ù³ Ï»ñå áõ³Í »ÉáÛ ÃÇ ÙÁ Ññ³ õ¿ñ ï³ ÛÇ ä³ïñ Ç ³ñ ù³ ñ³Ý »õ

í³ñ ¹³ å»ï Ý» ñáõÝ, ÏÁ ¹Ç Ù³ õáñ áõ¿Ç ÅËï³ Ï³Ý Ñ³ Ï³½ ¹» -

óáõ Ã»³Ùμ ÙÁ.

- ÆÝ ãá±õ Ð³ñ åáÛ »³Ý í³ñ Å³ ñ³Ý ·ñ³Í »ë ïáÙ ëÇÝ íñ³Û£

Ø»Ýù ³Û¹ ³Ýáõ Ýáí ¹åñáó ãáõ ÝÇÝù, ³ÛÉ` ê. Ê³ã ³Ýáõ Ýáí£

- » ñ³ å³Û Í³é ä» ïáÕÉ »³ ÝÇÝ ·³Ý ·³ ï» ó¿°ù, ³Ý ³Û¹

³Ýáõ Ýáí ÏÁ Ïá ã¿ ¹åñá óÁ, ÏþÁë¿Ç áõ Ïþ³Ýó Ý¿Ç£

146

úñ ÙÁ, ·» ñ³ å³Û Í³ éÁ ½Çë ³Ù μ³ë ï³ Ý»ó, áñ ã¿Ç ÁÝ ¹áõ -

Ý»ñ ¹åñá óÇÝ Ð³ñ åáÛ »³Ý ³Ýáõ ÝÁ£

- » ñ³ å³Û Í³é î¿ñ, Ñ³ñ óÁ ¹áõù Ó»ñ Ù¿ç Éáõ Í» ó¿ù£ Ò»ñ

í³ñ ¹³ å»ï Ý»ñÝ »Ý, áñ ³Û¹ ³Ýáõ ÝÇÝ Ïþ³é³ñ Ï»Ý, ÝáÛ ÝÇëÏ

Ðá ·»õáñ î¿ñÁ Ñ³Ù³Ó³ÛÝ ã¿ ³Ûë ³Ýáõ³ÝáõÙÇÝ, å³ï³ëË³-

Ý» óÇ£

» ñ³ å³Û Í³ éÁ Ïñ³Ï Ïïñ» ó³õ »õ μ³ ó³ ·³Ý ã»ó.

- Æ±Ýã ÏþÁë»ë, Ðá ·» õáñ î¿ ñÁ ÇÝ ÍÇ ÃáÕ Áë¿, ¹¿Ùë ÷Ç ëÇ ÏÇ

å¿ë ÏþÁÉ É³Û…

²Ûë ù³Ý ³Ý³ñ ·³Ýù ÁÝ ¹áõ Ý» ÉÇ ã¿ñ Ðá ·» õáñ îÇ ñáç Ñ³ë ó¿ -

ÇÝ£ ²Û¹ ´³ ñÇ ÑáíÇõÁ ³Ûë Ý³ Ë³ ïÇÝ ùÇÝ ³ñ Å³ ÝÇ ã¿ñ, Ù³ Ý³ -

õ³Ý¹ å³ïñ Ç ³ñ ù³ Ï³Ý ÁÝ¹ Ñ³ Ýáõñ ÷á Ë³ Ýáñ ¹ÇÝ ÏáÕ Ù¿£

²Ý ßáõßï ³Ûë Ëûë ùÁ ã÷á Ë³Ý ó» óÇ á°ã Ðá ·» õáñ îÇ ñáç »õ á°ã ³É

áõ ñÇ ßÇ. ³é³ çÇÝ ³Ý ·³ÙÝ ¿, áñ ½³ÛÝ ÏÁ ÛÇ ß»Ù ëñïÝ» Õáõ -

Ã»³Ùμ£

Ð³ñ åáÛ »³Ý ³Ýáõ ÝÇÝ ÝÏ³ï Ù³Ùμ ÝáÛÝ í» ñ³ å³ Ñáõ ÃÇõÝÁ

áõ Ý¿ñ Ý³ »õ üñ¿ñ è» ÙáÝ Ïáã áõ³Í Ïñû Ý³ õáñ ÙÁ, áñ ØáÝ È³

ê³ É¿Ý ¹åñáó Ïáõ ·³ñ ß³ μ³ ÃÁ ù³ ÝÇ ÙÁ ³Ý ·³Ù ÑëÏ» Éáõ Ñ³ -

Ù³ñ ³Ý· É» ñ¿ ÝÇ ¹³ ë³ ïáõ Ý» ñáõÝ »õ Ñ³ Ù³ Ï³ñ ·» Éáõ ³ÝáÝó

·áñ ÍÁ£ ØÇÝ ã»õ ³Û ëûñ ã·Çï ó³Û, Ã¿ á°í ½ÇÝù Ñ³ Ù³ Ï³ñ ·áÕ

Ýß³ Ý³ Ï³Í ¿ñ… à±í ³Ýáñ Çñ³ õáõÝù ïáõ»ñ ¿ñ Ë³éÝ áõ» Éáõ

ïÝûñ¿ÝáõÃ»³Ý ·áñÍÇÝ, óáõóÙáõÝùÝ»ñ ï³Éáõ »õ áñáßáõÙÝ»ñ

Ï³ Û³ó Ý» Éáõ ¹åñá ó¿Ý Ý»ñë£ Ð³ õ³ Ý³ μ³ñ ³Ý ÏÁ í³ Û» É¿ñ Ðá -

·» õáñ îÇ ñáç Ñá í³ Ý³ õá ñáõ ÃÇõÝÁ »õ ³Û¹ Ý» óáõ Ï¿Ý ½û ñ³ ó³Í

ÇÝù ½ÇÝù ïÝû ñ¿Ý ÏÁ Ï³ñ Í¿ñ »õ Ïþ³ñ ·» É³ Ï¿ñ ·áñÍë£ ØÇÝ ã»õ

³Ûëûñ ã»Ù Ùáéó³Í ³Ýáñ ë³ ³Ýå³ïÏ³é Ý³Ë³ ¹³ëáõÃÇõÝÁ.

§¸áõÝ ù»½ ïÝû ñ¿Ý Ï³ñ Í» Éáí ÇÝù Ý³· ÉáõË áñá ßáõÙ Ý»ñ ÙÇ

³é Ý»ñ¦£ ²Ý Ç±Ýã Çñ³ õáõÝ ùáí ÏÁ Ýáõ³ë ï³ó Ý¿ñ ½Çë »õ ³ñ -

·»Éù ÏÁ Ñ³Ý ¹Çë³Ý³ñ ÇÝÍÇ ïÝûñ¿ÝáõÃÇõÝë Ï³ï³ñ»Éáõ, Áëï

ÇÙ Ñ³ Û» ó³ Ï¿ ïÇë, »ñμ å³ß ïû Ý³ å¿ë ¹åñá óÇÝ ïÝû ñ¿ÝÝ ¿Ç

Ñ³Ù³Ó³ÛÝ³ ·Çñáí, áõÝ¿Ç Çñ³õ³ëáõÃÇõÝÝ»ñ£ ²Ûë ÏñûÝ³õáñÇÝ

áïÝÓ ·áõ ÃÇõÝ Ý» ñÁ ï» õ» óÇÝ ÙÇÝ ã»õ ¼ÙñáõËï Ö³ Ý³-

147

é »³ ÝÇ ïÝû ñ¿ Ýáõ ÃÇõÝÁ, »ñμ ³Ûë í»ñ çÇ ÝÁ Çñ»Ý Û³ ïáõÏ á×áí

§ë³ Ñ» óáõó¦ ½ÇÝù£ üñ¿ñ è» ÙáÝ Ã¿ »õ Û» ï³ ·³ ÛÇÝ ³õ» ÉÇ μ³ñ

»³ ó³ Ï³Ù ·ïÝáõ» ó³õ ÇÝ ÍÇ Ñ³Ý ¹¿å, μ³Ûó ³Ýáñ ¹Çñ ùá ñá -

ßáõ ÙÇÝ ³õ»ñ Ý» ñÁ ³ÝçÝ ç» ÉÇ ÙÝ³ óÇÝ »õ Ýë» Ù³ óáõ óÇÝ ïÝû ñ¿ -

Ýáõ Ã»³Ýë ßñç³ ÝÁ£

ºÏ³õ Å³ Ù³ Ý³Ï »ñμ ê. Ê³ã »Ï» Õ»ó õáÛ Åá Õáíñ ¹³ å» ïÇÝ

íÇ ×³Ï áõ» ó³õ Ý³ »õ ¹åñá óÇÝ ïÝû ñ¿ Ýáõ ÃÇõÝÁ ³é³Ýó ½Çë

ï»Õ »³Ï å³ Ñ» Éáõ ³Û¹ Ù³ ëÇÝ£ ´³Ûó ûñ áõ³Ý Åá Õáíñ ¹³ å» ïÁ

ÇÝ ÍÇ Û³Ûï Ý»ó, áñ ÇÝù ÙÇ³ÛÝ Åá Õáíñ ¹³ å»ï ¿ñ »õ Ã¿ ïÝû -

ñ¿ ÝÁ »ë ¿Ç£ ²Ýáñ Ù»ñ Åáõ ÙÁ ³Ù ñ³ óáõó ½Çë ÇÙ å³ß ïû ÝÇë

íñ³Û£ ²Û ëáõ Ñ³Ý ¹»ñÓ ³½³ï ã¿Ç ÇÙ ·áñ ÍÇë Ù¿ç, áñáí Ñ» ï»õ,

Ñ³ Ï³ é³Ï Çñ Ñ³ë ï³ ïáõ ÙÇÝ, Åá Õáíñ ¹³ å» ïÁ ëÏë³õ ¹åñá -

óÁ í³ ñ»É Çñ ·ñ³ ë»Ý »³ Ï¿Ý£ Ü³Ë å³ß ïû ÝÇ Ï³Ý ã»ó Çñ»Ý ÑÉáõ

ÑÝ³ ½³Ý¹ ÑëÏÇã ÙÁ, ³å³` Ñå³ ï³Ï Ù³Ý Ï³ å³ñ ïÇ½ å³ Ýáõ -

ÑÇ ÙÁ, áñáÝù ë³Ý Ó³ñ Ó³Ï ³½³ ïáõ Ã»³Ùμ ÏÁ ·áñ Í¿ ÇÝ ¹åñá -

ó¿Ý Ý»ñë£ àñá ßáõÙ Ý»ñ Ïþ³éÝ áõ¿ ÇÝ Åá Õáíñ ¹³ å» ïáõ Ã»³Ý

·ñ³ ë»Ý »³ ÏÁ »õ ·áñ Í³¹ ñáõ Ã»³Ý ÏÁ ¹ñáõ¿ ÇÝ ³é³Ýó ½Çë

ï»Õ »³Ï å³ Ñ» Éáõ£ Þ³ï ³Ý ·³Ù ³Ý³ÏÝ Ï³ ÉÇ Ïáõ ·³ ÛÇ, ë³ -

Ï³ÛÝ ³Ý½ûñ ¿Ç, áñáíÑ»ï»õ ·»ñ³å³ÛÍ³é ä»ïáÕÉ »³ÝÝ ³É Çñ

¹Çñ ùÁ ÷á Ë³Í ¿ñ ÇÝ ÍÇ Ñ³Ý ¹¿å£ Ø³Ý Ï³ å³ñ ïÇ½ å³ Ýáõ ÑÇÝ

Çñ μ³Å³ÝÙáõÝùÁ í»ñ³Í³Í ¿ñ Çñ å³ñï¿½ÇÝ£ ÎÁ ·áñÍ¿ñ Ï³ï³ñ

»³É ³½³ ïáõ Ã»³Ùμ »õ Ñ³ Ù³ ñ³ ïáõ ¿ñ Åá Õáíñ ¹³ å» -

ïÇÝ, ÙÇÝã ÁÝ¹ Ñ³ Ýáõñ ÑëÏÇ ãÁ Çñ Ï»Õ ÍÇ ùáí, ëáõ ï» ñáí »õ

μ³Ù μ³ ë³Ý ùáí ÇÝ ÍÇ ¹¿Ù ÏÁ É³ ñ¿ñ Åá Õáíñ ¹³ å» ïÁ£ Ø» Ïáõ -

ë³ ó³Í ¿Ç ³Ù μáÕ çá íÇÝ, ë³ Ï³ÛÝ ÏÁ ÙÝ³ ÛÇ ïÝû ñ¿Ý, Ñ³ õ³ Ý³ -

μ³ñ` ³Ý áõ³ Ý³ Ï³Ý ïÝû ñ¿Ý£ ö»ïñ áõ³ ñÇ ÏÇ ë³Ù »³Û ùÝÝáõ-

Ã»³Ý ÙÁ, »ñμ ºñ Ïáõ ß³μ ÃÇ ³é ïáõ ¹åñáó Ñ³ ë³Û, ÷á Õá óÇÝ

Ù¿ç ï» ë³Û Ïñ³ ÕÇõ ëÇ ÑëÏ³Û Ù» ù» Ý³ Ý»ñ, áñáÝù ·áñ ÍÇ åÇ ïÇ

ÉÍáõ¿ÇÝ ¹åñáóÇÝ ÏÇë³ß¿Ý Û³ñÏ»ñÁ ³é³ëï³Õ³õáñ»Éáõ Ñ³-

Ù³ñ, áñáíÑ»ï»õ ßÇÝáõÃ»³Ý ³ñïûÝ³ ·ÇñÇÝ Å³ÙÏ¿ïÁ Ñ³ë³Í

¿ñ Çñ ³õ³ñ ïÇÝ£ àõë ïÇ å¿ïù ¿ñ ³Ù μáÕ ç³ó Ý»É ß¿Ý ùÁ£ ²ñ-

¹ »ûù ·áñ ÍÁ Íñ³· ñáÕ Ý» ñÁ ã¿Ç±Ý ÏñÝ³ñ ÇÝ ÍÇ ÇÙ³ó Ý»É Ñ³ñ -

148

óÁ, áñ å¿ë ½Ç ÷á Ë¿Ç ùÝÝáõ Ã»³Ý Ãáõ³ Ï³ ÝÁ »õ ³ß³ Ï»ñï Ý» -

ñÁ ½»ñÍ å³ Ñ¿Ç Ù» ù» Ý³ Ý» ñáõÝ ëï»Õ Í³Í ÅËá ñ¿Ý£

Þ³ï Ûëï³Ï ¿ñ, áñ Åá Õáíñ ¹³ å» ïÁ í»ñ ç³ å¿ë ³Ý ë³ Éáí

Çñ Ù» Í³ õáñ Ý» ñáõÝ Ññ³ Ñ³Ý ·ÇÝ, ëï³ÝÓ Ý³Í ¿ñ ¹åñá óÇÝ Õ» -

ÏÁ »õ ³Ý å³ß ïûÝ Ï»ñ åáí ÏÁ í³ñ áõ¿ñ Çμ ñ»õ ïÝû ñ¿Ý Û³ãë

ÍÝáÕ Ý» ñáõÝ »õ Ñ³ ë³ ñ³ Ïáõ Ã»³Ý£ îÝû ñ¿ ÝÁ »ë ¿Ç ÃáõÕ ÃÇ

íñ³Û, μ³Ûó ·áñÍ Ý³ Ï³Ý ·»ï ÝÇ íñ³Û Ç°ÝùÝ ¿ñ ï» ëáõ ãÁ£ Æ°Ýã

³Ý Ñ» Ã»Ã Ï³ óáõ ÃÇõÝ£ ºñμ Ñ³ñó ÙÁ ëï»ÕÍ áõ¿ñ »õ ³ÝÑ ñ³ -

Å»ßï ¿ñ Éáõ ÍáõÙ ·ïÝ»É, §îÝû ñ¿ ÝÁ ¹áõÝ »ë, ¹áõÝ åÇ ïÇ ëïá -

ñ³· ñ»ë ÃáõÕ ÃÁ¦, ÏþÁë¿ñ ÇÝ ÍÇ, Ñ³ñ ó¿Ý ë» õ» ñ»ë ã»É É» Éáõ

ÙÇ ïáõ Ùáí£ ²Õ¿Ï-·¿ß ÏÁ Ï³ ï³ ñ¿Ç ïÝû ñ¿ ÝÇ å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ -

ÃÇõÝë ½Çë ßñç³ å³ ïáÕ ËáñÃ ÙÃÝá Éáñ ïÇÝ Ù¿ç£ Ú³ çáñ ¹³ -

μ³ñ »ñ Ïáõ ï³ ñÇ, ¹Å·áÑ ÁÉ É³ Éáí »ñ Ïáõ áõ ëáõ óÇã Ý» ñáõ

·áñÍ»É³á ×¿Ý, ½³ÝáÝù ÷áË³ñÇÝ»óÇ »ñÏáõ Ýáñ»ÏÝ»ñáí£ ä³ï³Ñ»ó³õ,

áñ Ýáñ»ÏÝ»ñ¿Ý Ù¿ÏÁ ýÇ½Çù³Ï³Ý ³ÝÝÏ³ï»ÉÇ Ã»-

ñáõ ÃÇõÝ ÙÁ áõ Ý¿ñ£ ¼³ÛÝ ·áñ ÍÇ ³éÇ, áñáí Ñ» ï»õ Ù³ñ ¹Á

Ù³ñ¹ ¿, »ñμ ÏñÝ³Û ·áñÍ ÙÁ Ï³ ï³ ñ»É` ÇÝ ãá±õ Ñ³ Ù³ñ ³éÇ ÃÁ

ãï³É ³Ýáñ£ ²Ûë ÁÝïñáõÃÇõÝë ³Ý ·³Ù Ëáïáñ Ñ³Ù»Ù³ï»ó³õ

½Çë ßñç³å³ïáÕ ïÝûñ¿ÝÝ»ñáõÝ, áñáÝó ùÝÝ³ ¹³ïáõÃ»³Ý »Ý-

Ã³ñÏ áõ» ó³Û£

1995-Ç ï³ ñ» í»ñ çÇÝ, ÏÁ å³ï ñ³ëï áõ¿Ç Ù³Ý Ï³ å³ñ ïÇ½ -

å³ Ýáõ ÑÇÝ »õ É»½ áõÇ áõ ëáõ óÇã ÙÁ ·áñ Í¿ ³ñ Ó³ Ï»É, áñáí Ñ» -

ï»õ ³ÝáÝó ÁÝ Ã³ó ùÁ ·á Ñ³ óáõ óÇã ã¿ñ ¹åñá óÇÝ í» ñ»É ùÇÝ

ï» ë³Ý ÏÇõ Ý¿Ý£ Üå³ ï³Ïë Û³Ûï Ý» óÇ ÁÝ¹ Ñ³ Ýáõñ ÑëÏÇ ãÇÝ,

Ãáõ» Éáí Ý³ »õ ¹Å·á Ñáõ ÃÇõáÝ Ý»ñë£ Æë ÏáÛÝ μ³ Ë» ó³Û ë³ ³ñ -

·»É ùÇÝ.

- ¸áõÝ ù»½ ïÝû ñ¿Ý Ï³ñ Í» Éáí áõ ëáõ óÇã ÙÇ° ³ñ Ó³ Ï»ñ£

ÀÝ¹ Ñ³ Ýáõñ ÑëÏÇ ãÁ Ï³ ï³ ñ³Í ¿ñ Çñ Éñï» ëÇ å³ñ ï³ Ï³ -

Ýáõ ÃÇõÝÁ£ ºÝ Ã³ñÏ áõ» ó³Û ÇÝ ÍÇ ïñáõ³Í Ññ³ Ñ³Ý ·ÇÝ£

Î³ óáõ ÃÇõÝÁ ³É ³Ý ï³ Ý» ÉÇ ¿ñ ÇÝ ÍÇ Ñ³ Ù³ñ£ Ð³Ý ·Çëï ã¿Ç

å³ß ïû ÝÇë íñ³Û áõ ÏÁ Ùï³ Í¿Ç Ññ³ Å³ ñÇÉ£ ºñ μ»Ù ÝÇ μ³ ñ» -

Ï³Ùë` »ñÛ. Ð³Ûñ ²Ý¹ ñ³ ÝÇÏ Ì. ìñ¹. Îé³Ý »³ ÝÁ ë³ë ï»ó

149

½Çë »õ Ûáñ ¹á ñ»ó, áñ ãÑñ³ Å³ ñÇÙ£

- ºÃ¿ ù»½ Ù¿ ¹Å·áÑ »Ý, Ó·¿° áñ Çñ»Ýù ù»½ Ñ³ Ý»Ý, ¹Ç ï»É

ïáõ³õ ³Ý£

²Ýë³Éáí ³Ûë Ûáñ ¹áñÇÝ, ãÑñ³Å³ñ»ó³Û Ç ¹Å·áÑáõÃÇõÝ Åá-

Õáíñ ¹³ å»ï Ñûñ »õ ³Ýáñ Ù³ÝÏ É³ õÇÏ Ý» ñáõÝ£ ²Û¹ ûñ» ñáõÝ,

½Çë ÷á Ë³ ñÇ ÝáÕ Ã»Ï Ý³ Íáõ ÙÁ Ý»ñ Ï³ Û³ ó»ñ ¿ñ Åá Õáíñ ¹³ -

å» ïÇÝ£

- êå³ ë¿°, ì³ Ñ¿Ý åÇ ïÇ Ññ³ Å³ ñÇ£ ì»ñ çÁ »Ïáõñ ¹Ç Ù¿, Áë -

áõ³Í ¿ ³Ýáñ£

Ä³ Ù³ Ý³Ï ÙÁ í»ñç, ÝáÛÝ ³Ý ÓÁ Ý»ñ Ï³ Û³ ó³Í ¿ Ð³Ûñ Îé³-

Ý »³ ÝÇÝ »õ ¹Å·á Ñ³Í ¿, áñ ï³ Ï³ õÇÝ ã»Ù Ññ³ Å³ ñ³Í£

- ì³ Ñ¿Ý åÇ ïÇ ãÑñ³ Å³ ñÇ, ¹áõÝ áõ ñÇß ï»Õ ¹Ç Ù¿, å³ ï³ë -

Ë³ Ý³Í ¿ μ³ ñ» Ï³Ùë£

²ñ ¹³ ñ»õ, Ñ³ Ï³ é³Ï ÇÝ ÍÇ Ñ³Ý ¹¿å óáõ ó³ μ»ñ áõ³Í í» ñ³ -

μ»ñáõÙÇÝ, ãÑñ³Å³ñ»ó³Û Ç Ñ» ×áõÏë Ññ³Å³ñ³Ï³Ýë ëå³ëáÕ-

Ý»ñáõÝ »õ ÙÝ³óÇ å³ßïûÝÇë íñ³Û£ ²Ù³í»ñçÇ Ñ³Ý ¹¿ë¿Ý »ñ»ù

ûñ ³é³ç, ·» ñ³ å³Û Í³é ²ß ·³ñ »³Ý ½Çë Åá Õá íÇ Ññ³ õÇ ñ»ó

Åá Õáíñ ¹³ å» ïáõ Ã»³Ý ·ñ³ ë»Ý »³ ÏÁ »õ ÑáÝ, Åá Õáíñ ¹³ å» -

ïÇÝ Ý»ñ Ï³ Ûáõ Ã»³Ý ÇÝ ÍÇ Áë³õ.

- ì³ Ñ¿°, ³Û É»õë ïÝû ñ¿Ý ã»ë£ ³É ï³ ñÇ ï»Õ¹ í³ñ ¹³ å»ï

ÙÁ åÇ ïÇ Ýß³ Ý³ Ï»Ù£ ø» ½Ç Ïþ³é³ ç³ñ Ï»Ù Préfet des études-Ç

(áõ ëáõÙ Ý³ å»ï) å³ß ïû ÝÁ »õ ³Ù ë³ Ï³Ý¹ »ñ»ù Ñ³ ñÇõñ Ñ³ -

½³ ñáí Ïþ³õ»Éó Ý»Ù, áñáí Ñ» ï»õ ³ÛÅ Ùáõ ³Ù ë³ Ï³ Ýáí¹ ã»ë

ÏñÝ³ñ ÁÝ ï³ ÝÇù ³å ñ»ó Ý»É£

Ç ï¿Ç ³ñ ¹¿Ý, áñ ïÝû ñ¿Ý ã»Ù, ¹¿å ù» ñáõ Ñá Éá íáÛ ÃÁ ³Û¹

ÏÁ óáõó Ý¿ñ, Ñ» ï» õ³ μ³ñ ·» ñ³ å³Û Í³ éÇÝ áñá ßáõ ÙÁ Ýá ñáõ -

ÃÇõÝ ÙÁ ã¿ñ£ ²Û¹ áñá ßáõ ÙÁ ÏÁ μË¿ñ ÇÙ ïÝû ñ¿ ÝÇ Çñ³ õ³ ëáõ -

ÃÇõÝÝ»ñë ·áñÍ³¹ñ»Éáõ Ï³Ùù¿ë£ ²éÇÃ¿Ý û·ïáõ»Éáí, ÅáÕáíñ

¹³ å»ï Ñ³Û ñÁ Û³Ý ¹Ç Ù³ Ý³ Ï³Ý á×áí Áë³õ ÇÝ ÍÇ.

- ÆÝã å¿±ë ÏÁ Ñ³ Ù³ñ Ó³ ÏÇë ³Û¹ »ñ Ïáõ áõ ëáõ óÇã Ý» ñÁ ·áñ -

Í¿ ³ñ Ó³ Ï»É, ã»±ë ·Ç ï»ñ, áñ »ë ½³ ÝáÝù μ» ñ³Í »Ù£

- Ç ï»Ù, μ³Ûó ³ÝáÝù ¹åñá óÁ Ë³ ÝÇ í» ñ³ Í» óÇÝ, å³ ï³ë -

150

Ë³ Ý» óÇ Û³Ý¹· Ýáõ Ã»³Ùμ£

ì»ñ³ ¹³éÝ³Éáí ²ß ·³ñ »³Ý ·»ñ³å³ÛÍ³éÇÝ, »ñ ·ÇÍ³Ï³Ý

ß»ß ïáí ÙÁ ³Ýáñ Ñ³ñ óáõ óÇ.

- Çï óáõ ó¿°ù ÇÝ ÍÇ, Ã¿ Ç°Ýã ¿ ï»Õë ¹åñá ó¿Ý Ý»ñë£ ºÃ¿

¹éÝ³ å³Ý »Ù, ·Çï Ý³Ù »õ Áëï ³ÛÝÙ í³ñ áõÇÙ áõ ·áñ Í»Ù£

- àã, áã, áõ ëáõÙ Ý³ å»ï »ë£ Ý³°, Ùï³ Í¿ ³é³ ç³ñ ÏÇë íñ³Û

»õ ÇÝ ÍÇ »ñ Ïáõ ûñ¿Ý å³ ï³ë Ë³Ý ïáõñ£ ²Ûë Ñ³ Ù³ Ó³Û Ýáõ -

ÃÇõÝÁ Ù»ñ Ù¿ç ÃáÕ ÙÝ³Û, Ù¿ ÏáõÝ μ³Ý ÙÇ° Áë»ñ ³Û¹ Ù³ ëÇÝ,

³ñ ¹³ ñ³ ó³õ Ñ³Û Ï³ Ãá ÕÇ Ï¿ í³ñ Å³ ñ³Ý Ý» ñáõ ïÝû ñ¿Ý Ý» ñáõ

Ëáñ Ñáõñ ¹Ç Ý³ Ë³ ·³ ÑÁ£

- ÎþÁÝ ¹áõ ÝÇÙ ³é³ ç³ñ ÏÁ, Û³ ñ» óÇ Çë ÏáÛÝ£

- â¿, ã¿, ·Ý³° Ùï³ Í¿ »õ Û» ïáÛ å³ ï³ë Ë³Ý ïáõñ, Û³Ûï -

Ý»ó å³ï Ï³ é» ÉÇ μ³ñÓ ñ³ë ïÇ ×³Ý ÏÕ» ñ³ Ï³ ÝÁ£

- ÀÝ ¹áõ Ý³Í »Ù, ÁëÇ »õ Ñ³ë ï³ï ÙÝ³ óÇ áñá ßáõ ÙÇë íñ³Û£

¼Çë Ýáõ³ë ï³ó Ý» Éáõ ³Ûë ÷áñÓÝ ³É ³Ý ó³õ ³Ý Û³ çáÕ, áñáí -

Ñ»ï»õ ³ÏÝÏ³Éáõ³ÍÇÝ å¿ë ãÑñ³Å³ñ»ó³Û£ ÎÇñ³ÏÇ Ï¿ëûñ¿ Û»-

ïáÛ, Ñ³Ý ¹¿ ëÇÝ ÁÝ Ã³ó ùÇÝ, Çñ ÷³Ï Ù³Ý Ëûë ùÇÝ Ù¿ç, ²ß ·³ñ»³Ý

·» ñ³ å³Û Í³ éÁ, ¹ñÅ» Éáí ÇÝ ÍÇ ïáõ³Í Çñ ·³Õï ÝÇ ùÁ

ãÛ³Ûï Ý³ μ» ñ» Éáõ Ëáë ïáõ ÙÁ, ÁÝ¹ Ñ³ Ýáõ ñÇÝ ³é ç»õ Û³Û ï³ ñ³ -

ñ»ó, áñ ·³É ï³ ñÇ ¹åñá óÇÝ ïÝû ñ¿ ÝÁ í³ñ ¹³ å»ï ÙÁ åÇ ïÇ

ÁÉ É³Û£

²Ù¿Ý Ù³ñ¹ ½³ñ Ù³ ó³ Ï³Ý ³Ï Ý³ñÏ Ý»ñ Ý» ï»ó íñ³ë, μ³Ûó

»ë ³Ý» ñ»ñ ÙÝ³ óÇ, Ñ³ Ï³ é³Ï ½Çë μá í³ í³ éáÕ Ý»ñ ùÇÝ Ññ¹» -

ÑÇÝ£

²Ûë »Õ³õ ïÝû ñ¿ Ýáõ Ã»³Ýë á¹Ç ë³ Ï³ ÝÁ£

1995-Ç ÐáÏ ï»Ù μ» ñ¿Ý ÙÇÝ ã»õ 2010-Ç ê»å ï»Ù μ» ñÁ ß³ ñáõ -

Ý³ Ï» óÇ ÙÝ³É ÝáÛÝ ¹åñá óÁ »õ »Ý Ã³ñÏ áõ» ó³Û ãáñë Ï³ Ù³ Ïáñ

ïÝû ñ¿Ý Ý» ñáõ ùÙ³ Ñ³× ·áñ Í» É³ á ×ÇÝ£

²é³ çÇ ÝÁ` »Ï» Õ»ó õáÛ Åá Õáíñ ¹³ å» ïÁ, ³õ» ÉÇ μ³ñ »³ ó³ -

Ï³Ù ·ïÝáõ» ó³õ »õ å³ Ñ»ó ïÝû ñ¿ ÝÇ ïÇï Õáëë£ ²Ù¿Ý ûñ, ³Ý

»õ Çñ ÷á ËÁ Ñ»ñ Ã³ μ³ñ »ñ Ïáõ-»ñ»ù Å³Ù ¹åñáó Ïáõ ·³ ÛÇÝ »õ

ÏÁ Ýëï¿ ÇÝ Ñ³ß áõ³ å³ Ñáõ Ã»³Ý ·ñ³ ë»Ý »³ ÏÁ, Ùû ï¿Ý Ñ» ï» -

151

õ»Éáõ Ñ³Ù³ñ ³Ýóáõ ¹³ñÓÇÝ£ ê³Ï³ÛÝ, 1997-Ç ëÏÇ½μÁ, ÅáÕáíÁñ-

¹³ å» ïÁ Ï³Ýã áõ» ó³õ áõ ñÇß å³ß ïû ÝÇ »õ Ñ» é³ ó³õ »ñÏ ñ¿Ý£

úñ ÙÁ ÷áË Åá Õáíñ ¹³ å» ïÁ ³ÝÓ Ý³ Ï³½ ÙÁ Åá Õá íÇ Ññ³ õÇ ñ»ó

»õ ËûëùÝ áõÕ Õ» Éáí ÇÝ ÍÇ Áë³õ.

- äñÝ. ì³ Ñ¿°, ã»ë ÏñÝ³ñ Ïáñ ïÝû ñ¿ Ýáõ ÃÇõÝ ÁÝ»É, ÇÝ ãá±õ

ã»ë Ññ³ Å³ ñÇñ Ïáñ£

²Ý Ùáéó³Í ¿ñ, áñ ²ß ·³ñ »³Ý ·»ñ³å³ÛÍ³éÇÝ ïÝûñÇÝáõ-

Ùáí »ë ³ñ ¹¿Ý ¹³¹ ñ»ñ ¿Ç ïÝû ñ¿Ý ÁÉ É³ É¿£

î³ ñÇÝ ³Ù μáÕ ç³ ó³õ ³Û¹ å¿ë, ³Ýá ñáß Ï³ óáõ Ã»³Ý Ù¿ç »õ

÷áË-ÅáÕáíñ ¹³å»ïÁ ãÑ³ë³õ Çñ ïÝûñ¿Ý ÁÉÉ³Éáõ »ñ³½Á Çñ³-

Ï³ Ý³ó Ý» Éáõ£

ºñÏ ñáñ¹ ïÝû ñ¿ ÝÁ Ø³ß ïáó ìñ¹. Ð³Û Ïáõ ÝÇÝ ¿ñ, áñáõÝ

³é³ çÇÝ ·áñ ÍÁ »Õ³õ ÇÝÓ Ù¿ å³ Ñ³Ý ç»É, áñ ïÝû ñ¿ Ýáõ Ã»³Ý

·ñ³ ë»Ý »³ ÏÁ å³ñ å»Ù£ ¸åñá ó¿Ý Ý»ñë ³½³ï ë»Ý »³Ï ãÏ³ñ

ë³ Ï³ÛÝ£ Ð³ Ï³ é³Ï ³Ûë Çñá Õáõ Ã»³Ý, Ýá ñ³Ý ß³ Ý³Ï ïÝû ñ¿ -

ÝÁ Çñ å³ Ñ³Ýç ùÁ Ñ³ É³ Í³ Ï³Ý Ï»ñ åáí ÏñÏÝ»ó, ÙÇÝ ã»õ áñ ·áÛ -

ù»ñë ß³É Ï» Éáí, Ï³Ûù Ñ³ë ï³ ï» óÇ áõ ëáõó ã³ ñ³ ÝÁ ³é Å³-

Ù³ μ³ñ£ ²Ûë ïÝû ñ¿ ÝÇÝ ³Ù μáÕç Ùï³ Ñá ·áõ ÃÇõÝÁ »Õ³õ Ù³ù -

ñ³ ·áñ Í»É áõ ëáõó ã³ Ï³Ý Ï³½ ÙÁ, μ³Ûó Ñ³Ý ¹Ç å» ó³õ í» ñ¿Ý

»Ï³Í ³É ·»É ùÇ£ êÏÇ½ μÁ ëÇ ñ³ ÉÇñ Û³ ñ³ μ» ñáõ Ã»³Ý Ù¿ç ¿ñ

Ñ»ïë, μ³Ûó Û» ïáÛ, ÝÏ³ ï» Éáí ÇÙ ëÏ½μáõÝù Ý» ñáõë ï¿ñ Ï³Ý· -

ÝÇÉë »õ ³Ý³ ã³é ·áñ Í»Éë ³é³Ýó åÝ³ Ï³ ÉÇ ½áõ Ã»³Ý, Ñ» é³ó

áõ» ÉÇù Ý» ñáõÝ ó³Ý ÏÇÝ íñ³Û ³é³ çÇÝ ³Ýáõ ÝÁ ³ñ Ó³ Ý³· ñ»ó

ÇÙë£ ²Ûë ïÝû ñ¿ ÝÇÝ å³ß ïû Ý³ í³ ñáõ ÃÇõÝÁ ³ÛÝ ù³¯Ý Ó³ ËáÕ

»Õ³õ, áñ ä³ïñÇ ³ñù³ñ³ÝÁ ½ÇÝù ÷áË³ñÇÝ»ó ¼ÙñáõËï Ö³-

Ý³é »³ Ýáí, áñ å³ß ïû ÝÁ ëï³ÝÓ Ý»ó 1998-Ç í» ñ³ Ùáõ ïÇÝ »õ

å³ß ïû Ý³ í³ ñ»ó ÇÝÝ »ñ Ï³ñ ï³ ñÇ Ý»ñ£

²Ûë ïÝû ñ¿ ÝÇÝ Å³ Ù³ Ý³ Ï³ßñ ç³ ÝÁ Ñ³Ý ¹Ç ë³ ó³õ Û³ çá Õáõ -

ÃÇõÝ Ý» ñáõ ßñç³Ý ÙÁ ÏñÃ³ Ï³Ý ·»ï ÝÇ íñ³Û. å» ï³ Ï³Ý

ùÝÝáõ ÃÇõÝ Ý» ñáõÝ ³ß³ Ï»ñï Ý» ñÁ` ù³ ç³ É»ñ áõ³Í »õ ÙÕáõ³Í

Çñ»Ýó ·ÉË³ õáñ áõ ëáõ óÇ ã¿Ý, û·ï áõ» ó³Ý ÁÝ ¹û ñÇ Ý³ Ïáõ Ã»³Ý

Ñ³ Ù³ ï³ ñ³Í ³Ë ï¿Ý »õ ¹åñá óÇÝ ³å³ Ñá í» óÇÝ Ñ³ ñÇõñ ³é

152

Ñ³ñÇõñ Û³çáÕáõÃÇõÝ, áñ í»ñ³·ñáõ»ó³õ ïÝûñ¿ÝÇÝ Ó»éÝÑ³ëáõÃ»³Ý£

ÜÇõÃ³Ï³Ý ·»ïÝÇ íñ³Û, ³Ýëå³ë»ÉÇ ¹¿åù ÙÁÝ ³É

»Ï³õ μ³ ñ» É³ õ»É »É»õ Ùáõï ùÁ£ ²ñ ¹³ ñ»õ, 2006-Ç Ûáõ ÉÇë »³Ý

å³ ï» ñ³½ ÙÇÝ ³õ³ñ ïÇÝ, Ù³ Ý³ Ý³ ÛÇ ÝÙ³Ý ÈÇ μ³ Ý³Ý »Ï³õ

ïÇ ³ñ Ú³ ñáõÃ ê³ ëáõÝ »³ ÝÁ »õ ·á ó»ó Ñ³Û Ï³ Ï³Ý ¹åñáó Ý» -

ñáõÝ μ³ óÁ` Ã» Ã»õó Ý» Éáí ³ÝáÝó μ» éÁ£ àõ ëáõ óÇã Ý» ñáõ å³ -

ñ³ ·³ ÛÇÝ §Ð³ñ åáÛ »³Ý¦ ¹åñá ó¿Ý Ý»ñë Ï³ñ Ïáõ ï³Ï áõ³Í

Ñ³ ßÇõ. áõ ëáõ óÇã Ý» ñÁ ã¿ ÇÝ ëï³ ó³Í Çñ»Ýó Çñ³ õáõÝù Ý» ñÁ£

ºñÏ Ý³ Ñ³ë Ù» Ï» Ý³ ëÇÝ ·³ Éáõë ïÁ ³Ûë ³éÝ ãáõ Ã»³Ùμ μ³ ñ» -

μ»ñ »Õ³õ£ ´³Ûó ÇÙ å³ ñ³ ·³ ÛÇë, ³ÏÝ Ï³ Éáõ ÃÇõÝë Ç Ã» ñ»õ

»É³õ£ ä³ñï³å³Ñ³Ýç áõëáõóÇãÝ»ñáõÝ ß³ñùÇÝ ¿Ç »õ ÏÁ ëå³ë¿Ç

áñ ïÝû ñ¿ ÝÁ ½Çë ³É ·á Ñ³ó Ý¿ñ£ ´³Ûó å³ ï³ Ñ» ó³õ ×Çß¹

Ñ³Ï³é³ÏÁ£ úñ ÙÁ, ¹åñáóÇÝ ÷³ëï³μ³ÝÁ ë»Õ³ÝÇë íñ³Û Ý»-

ï»ó ÃáõÕÃ ÙÁ, áñ å¿ë ½Ç ëïá ñ³· ñ»Ù£ ²Û¹ ÃáõÕ ÃÁ Ï³ñ ¹³ -

É¿ë »ïù, Ù»ñ Å» óÇ ëïá ñ³· ñ»É, áñáí Ñ» ï»õ åÇ ïÇ Çñ³ õ³-

½ÁñÏ áõ¿Ç£ ²Ýáñ Ù¿ç ·ñáõ³Í ¿ñ Ñ» ï»õ »³ ÉÁ. §ÜÏ³ ïÇ ³é³Í,

áñ ùáõ ³é Å³Ù »³Û ïÝû ñ¿ Ýáõ Ã»³Ý¹ ßñç³ ÝÁ ß³ ïáÝó ³õ³ñ -

ï³Í ¿, ¹áõÝ ³ñ ¹¿Ý ·³Ý Ó³Í »ë å¿ïù »Õ³ Í¿Ý ³õ» ÉÇ£ àõë -

ïÇ, ÙÇÝã»õ áñ ùáõ ·³ÝÓ³Í ·áõÙ³ñ¹ Ñ³õ³ë³ñÇ Û»ï³ ·³ÛÇÝ

·³Ý Ó» ÉÇ ·áõ Ù³ñ Ý» ñáõÝ, ù» ½Ç ³ë ïÇ ×³Ý Ý»ñ¹, áñáÝó Çñ³ -

õáõÝù áõ ÝÇë åÇ ïÇ ãï³Ýù¦£ ºñμ 1998-ÇÝ ¼ÙñáõËï Ö³ Ý³é

»³Ý »ñ Ï³ ñ³Ó ·»ó Í³ é³ Ûáõ ÃÇõÝë, ³Ù ë³ Ï³Ýë ÝáÛ ÝÁ å³ -

Ñ»ó£ Ð»ï»õ³μ³ñ »Ã¿ ³Ùë³Ï³ÝÇ ÷á ÷áËáõÃÇõÝ ÙÁ åÇïÇ ÁÉ-

É³ñ, å¿ïù ¿ áñ ÁÉ É³ñ ³Û¹ Å³ Ù³ Ý³Ï, ³Û É³ å¿ë, Áëï ûñ¿Ý ùÇ,

ÝáÛÝ ·áõ Ù³ ñÁ ÏÁ ·³Ý Ó¿Ç£ ²Ûë Ï³ óáõ ÃÇõÝÁ ï» õ»ó ÙÇÝ ã»õ

Ýáñ ïÝûñ¿ÝÇ ÙÁ Å³Ù³ÝáõÙÁ, »ñμ ³Ûë í»ñçÇÝÁ Ñ³Ùá½áõ»ó³õ

Çñ³õáõÝùÝ»ñáõë ³ñ ¹³ñ³óÇáõÃ»³ÝÁ, ½áñ ÇñÙ¿ ³é³ç ×³Ýãó»ñ

¿ñ Ðá ·» õáñ î¿ ñÁ, áñáõÝ ³Ýáõ Ýáí ¼ÙñáõËï Ö³ Ý³é »³Ý

Ïþáõ½¿ñ Çñ³õ³½ñÏ»É ½Çë£ ²ñ ¹³ñ»õ, »ñÏáõ ï³ñÇ μáõéÝ å³Ûù³ñ

ÙÁ ÙÕ» É¿ »ïù, ïÇ ñ³ ó³Û Çñ³ õáõÝù Ý» ñáõë£

- ºë ã»Ù áõ ½»ñ, áñ ¹áõÝ ïáõ Å»ë£ Æñ³ õáõÝù¹ å³ßï å³ Ý¿

»õ Ï³ Ýá Ý³ ·¿ ïÇ ÙÁ ¹Ç Ù¿£ ºÃ¿ ûñ¿Ý ùÁ ùáõ ÏáÕÙ¹ ¿, ëï³ óÇñ

153

Çñ³ õáõÝù¹, Ñ³ë ï³ ï»ó ÇÝ ÍÇ Ðá ·» õáñ î¿ ñÁ, áñ ÙÇÝã ³Û¹

Ç°Ýù »õë ÏÁ ½É³ Ý³ñ ÇÝ ÍÇ ï³É Çñ³ õáõÝù Ý»ñë£

²Ý ë³ óÇ ³Ýáñ Ëûë ùÇÝ »õ ûñÇ Ý³ Ï³Ý Ó» õáí ï¿ñ ¹³ñ Ó³Û

³é Ý» ÉÇù Ý» ñáõë, ë³ Ï³ÛÝ ÷á Ë³ ñ¿ ÝÁ ÁñÇ ÝÇõ Ã³ Ï³Ý ½Ç çáõÙ

ÙÁ. ù³ÛÉ ÙÁ` ½áñ Ï³ Ùá íÇÝ ³éÇ Ã» Ã»õó Ý» Éáõ Ñ³ Ù³ñ ¹åñá -

óÇÝ μ» éÁ£

ÆÝã å¿ë áñ ³Ýó »³ ÉÇÝ ²ß ·³ñ »³Ý ·» ñ³ å³Û Í³ éÁ ¹Ç ï»É

ïáõ³Í ¿ñ, ·³Ý Ó³Í ·áõ Ù³ñë ÁÝ ï³ ÝÇù ³å ñ»ó Ý» Éáõ »õ »ñ -

Ïáõ ½³ õ³Ï Ñ³ Ù³É ë³ ñ³Ý ÕñÏ» Éáõ μ³ õ³ ñ³ñ ã¿ñ, μ³Ûó ³Û¹

·áõ Ù³ ñÁ ïÝû ñ¿ ÝÇÝ ³ã ùÇÝ ß³ï Ù»Í Ïþ»ñ» õ¿ñ, áõë ïÇ

¼ÙñáõËï Ö³ Ý³é »³Ý ç³ Ý³ó ½³ÛÝ Ýáõ³ ½»ó Ý»É, ¹¿Ùë μ³ñ-

Ó ñ³ó Ý» Éáí íÇ ×» ÉÇ ³ñ ·»Éù Ý»ñ »õ ³Ýû ñ¿Ý ûñ¿Ýù Ý»ñ£

²Ù ë³ Ï³Ý Ý» ñáõ Ýáõ³ ½»ó Ù³Ý ·áñ Í³¹ ñáõ Ã»³Ý ·ÉË³ õáñ

Ï³ Ù³ Ï³ ï³ñÝ ¿ñ èá Ù³ Ýáë á Ñ³ ñ³ í³ ×³é »³ ÝÁ, áñ ³åû -

ñÇ ÝÇ ÙÇ çáó Ý» ñáí ÏÁ Ñ³ë Ý¿ñ Çñ Ýå³ ï³ ÏÇÝ »õ áõ ëáõó ãáõ ÑÇ -

Ý» ñ¿Ý ëïá ñ³· ñáõ ÃÇõÝ ÏÁ Ïáñ ½¿ñ ³ÝáÝó íñ³Û ã³ ñ»ñ·

ÁÝ» Éáí£ ²ñ¹ »ûù ³Ý Ýáõ³ ½» óá±õó Ö³ Ý³é »³ ÝÇ ÙÁ ³Ù ë³ Ï³ -

ÝÁ, áñ ³é³ çÇÝ ³ÙÇ ë¿Ý ÇëÏ ÙÇ ³ ÏáÕ Ù³ÝÇ û ñ¿Ý ³õ»Éó áõ³Í ¿ñ

ÝáÛ ÝÇÝùÝ ïÝû ñ¿ ÝÇÝ ÏáÕ Ù¿, ³Ý ï» ë» Éáí Ñ³ Ù³ Ó³Û Ý³ ·Ç ñÇÝ

Ù¿ç ÛÇß áõ³Í ·áõ Ù³ ñÁ£ ÆÝã åÇ ëÇ¯ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÇõÝ£

Ú³Ûï Ý» óÇ, áñ Çñ³ õáõÝù Ý» ñáõë ïÇ ñ³ ó³Û, μ³Ûó ³ëÇ Ï³

»Õ³õ ÃáõÕ ÃÇ íñ³Û, áñáí Ñ» ï»õ ·áñÍ Ý³ Ï³Ý ·»ï ÝÇ íñ³Û

ëå³ë»óÇ, áñ ¹åñáóÇÝ ÝÇõÃ³Ï³Ý íÇ ×³ÏÁ μ³ñ»É³õáõ¿ñ Ýáñ

ïÝû ñ¿Ý` ²Ý Ã³ é³Ù Ü»ñ Ï³ ñ³ñ »³ ÝÇ ûñáí, áñ ÷á Ë³ ñÇ Ý»ó

Ö³ Ý³é »³ ÝÁ£

²Ûë ïÝûñ¿ÝÁ, Ñ³½Çõ å³ßïûÝÇ Ï³Ýãáõ³Í, ³ñ ¹¿Ý ÇëÏ Û³Û -

ï³ ñ³ ñ³Í ¿ñ, áñ ¹åñá óÁ åÇ ïÇ Ù³ù ñ³ ·áñ Í¿ ³ñ Ó³ Ï» Éáí

ÑÇÝ ¹³ ë³ ïáõ Ý» ñÁ£ ²é³ çÇÝ »ñ Ïáõ ï³ ñÇ Ý» ñÁ μ³ õ³ Ï³Ý

Ñ»ßï »Õ³õ ³Ýáñ Ñ»ï ·áñ Í» ÉÁ£ ²Ý ³é³ çÇÝ ûñ¿Ý Ó»é Ý³ñ Ï»ó

³ñ¹Ç ³Ï³Ý³óÙ³Ý ù³ÛÉ»ñáõ »õ ¹åñáóÁ ûÅï»ó Ñ³Ù³ó³Ýóáí`

·Ç ÍÁ Ñ³ë ï³ ï» Éáí Çñ ·ñ³ ë»Ý »³ ÏÁ, ù³ñ ïáõ Õ³ ñáõ Ã»³Ý

Ùûï »õ áõ ëáõó ã³ ñ³ ÝÁ£ ²Ý Ý³ Ë³ å¿ë ·áñ Í³ ñ³ ÝÇ ÙÁ Ñ³ß-

154

õ³ å³ Ñáõ ÑÇÝ ¿ñ »õ ³Û¹ ·áñ ÍÁ ÑÇ Ù³ ÏÁ ß³ ñáõ Ý³ Ï¿ñ ¹åñá -

ó¿Ý Ï¿ ëû ñ¿ í»ñ ç» ñÁ£ Ú³ Ù³é ³ÝÓ ÙÁÝ ¿ñ` Ï»Ý ó³ Õ³ í³ ñáõ -

Ã» Ý¿ ½áõñÏ, áñ Ýáõ³ ½³ ·áÛÝ Û³ñ ·³ÝùÝ ³Ý ·³Ù ãáõ Ý¿ñ

áõ ñÇ ßÇÝ Ñ³Ý ¹¿å, ³Û¹ áõ ñÇ ßÁ ÁÉ É³Û áõ ëáõ óÇã Ï³Ù ÍÝáÕù.

íÏ³Û` ãÛ³ñ· áõ³Í Å³ Ù³¹ ñáõ ÃÇõÝ Ý» ñáõ Å³ ÙÁ »õ »ñ Ï³ñ

ëå³ ëáõÙ Ý» ñÁ£ ¸Å·á Ñáõ Ã»³Ý ³ÉÇù Ý»ñ μ³ñÓ ñ³ ó³Ý áõ ëáõó -

ã³ ñ³ Ý¿Ý Ý»ñë »õ ÍÝáÕ Ý» ñáõ Ùûï£ ÎÁ ÷Ýïéáõ¿ ÇÝ ûñ» ñÁ

¼ÙñáõËï Ö³ Ý³é »³ ÝÇÝ, áñáõÝ Ñ»ï Ï³ ñ» ÉÇ ¿ñ Ñ³ëÏó áõÇÉ£

ºñμ ²Ý Ã³ é³Ù Ü»ñ Ï³ ñ³ñ »³Ý ïÝû ñ¿Ý Ýß³ Ý³Ï áõ» ó³õ,

áõ Ý¿Ç ¹³ ë³ õ³Ý ¹áõ Ã»³Ý å³ Ñ»ñ£ ²Ýáñ å³ß ïû Ý³ í³ ñáõ -

Ã»³Ý »ññáñ¹ ï³ñÇÝ, ½ñÏáõ»ó³Û ¹³ë³õ³Ý ¹áõÃ»Ý¿ »õ ½μ³-

Õ» ó³Û ÙÇ³ÛÝ Ý³ Ù³ Ï³· ñáõ Ã»³Ùμ, ÑëÏá Õáõ Ã»³Ùμ »õ

μ³ó³Ï³Û áõëáõóÇãÝ»ñÁ ÷áË³ñÇÝ»Éáõ å³ñï³Ï³ÝáõÃ»³Ùμ£

ÜÇõ Ã³ Ï³Ý ·»ï ÝÇ íñ³Û ³ÝÇ ñ³õ áõ³Í ã¿Ç, ë³ Ï³ÛÝ ã¿Ç ëï³ -

ó³Í Çñ³ õáõÝù Ý»ñë£ ²Ù ë³ Ãá ß³Ï Ý» ñáõ ·Íáí, ·³Ý ÓáõÙ Ý» ñÁ

»ñ μ»ù ã¿ ÇÝ Ï³ ï³ñ áõ»ñ ³Ù ëáõÝ í»ñ çÁ, ³ÛÉ` ³õ» ÉÇ áõß, ÝáÛ -

ÝÇëÏ »ñ μ»ÙÝ ï³ ëÁ ûñ áõ³Ý áõ ß³ óáõ Ùáí, μ³Ý ÙÁ, áñ ·á Ûáõ -

ÃÇõÝ ãáõ Ý¿ñ Ö³ Ý³é »³ÝÇ ûñáí£ ²é ïáõ ÙÁ ·ñ³ ë»Ý »³Ï

Ï³Ýã áõ» ó³Û »õ Ý³ Ù³Ï ÙÁ ·ñ» Éáõ å³ñ ï³ õá ñáõ Ã»³Ý ³é ç»õ

·ïÝáõ» ó³Û£ ÜÇõ ÃÁ áõ ëáõó ã³ ñ³ ÝÇ ëáõñ ×Ç ¹ñáõ Ã»³Ý ÏÁ í» -

ñ³ μ» ñ¿ñ. ÝÏ³ ïÇ ³é³Í ¹åñá óÇÝ ÝÇõ Ã³ Ï³Ý ³Ý ÓáõÏ å³Û -

Ù³ÝÝ»ñÁ, ëáõñ ×Ç ¹ñáõÃÇõÝÁ åÇïÇ ß³ñáõÝ³Ïáõ¿ñ… áõëáõóÇã

Ý» ñáõ ùë³ Ï¿Ý£ Ü³ Ù³ ÏÁ ïå»É ïáõÇ »õ í³ ñ³ Ýáõ Ùáí,

ãÁ ë» Éáõ Ñ³ Ù³ñ ³Ùû Ãáí, ÷³Ï óáõ óÇ áõ ëáõó ã³ ñ³ ÝÇ óáõ ó³ -

ï³Ëï³ÏÇÝ íñ³Û£ ÀÝ¹Ñ³Ýáõñ ÑëÏÇãÁ ÇÝÍÇ ¹Çï»É ïáõ³õ, Ã¿

³ñ¹ »ûù Û³ñ Ù³±ñ ¿ñ ³Ûë ·ñáõ ÃÇõÝÁ£

- ºë ³Ùã Ý³ Éáí ·ñ» óÇ ³Ûë Ý³ Ù³ ÏÁ£ ºÃ¿ ïÝû ñ¿ ÝÁ »ë ÁÉ É³ -

ÛÇ` ÝÙ³Ý ù³Û ÉÇ ÙÁ ã¿Ç ¹Ç Ù»ñ, ÁëÇ£

Ð³½Çõ Ý³Ë³ ¹³ëáõÃÇõÝë ³õ³ñï»óÇ, ÇëÏáÛÝ Ï³Ýãáõ»ó³Û

ïÝû ñ¿ Ýáõ Ã»³Ý Ùûï£

- ºë ùÝÝ³ ¹³ ïáõ ÃÇõÝ ã»Ù áõ ½»ñ£ Èë» óÇ ÇÝã áñ ÁëÇñ, Û³Ý -

¹ÇÙ³Ý³Ï³Ý á×áí ËûëùÝ ÇÝÍÇ áõÕÕ»ó îÇÏÇÝ Ü»ñÏ³ñ³ñ »³Ý£

155

- ºÃ¿ ùÝÝ³ ¹³ ï» ÉÇù μ³Ý ÙÁ ï»ë Ý»Ù, ÏÁ ùÝÝ³ ¹³ ï»Ù, Ñ³ -

Ï³ ¹³ñ Ó» óÇ ùÇã ÙÁ ó³ë Ïáï£

- ´³Ûó Ñá°ë, á°ã Ã¿ áõ ñÇß ï»Õ, Û³ ñ»ó ïÝû ñ¿ ÝÁ£

- êÇ ñáí, Û³ çáñ ¹ÇÝ ùáí¹ Ïáõ ·³Ù »õ Áë» ÉÇùë ÏþÁë»Ù, »½ -

ñ³ Ï³ óáõ óÇ »õ ·ñ³ ë»Ý »³ Ï¿Ý ¹áõñë »É³Û£

2010-Ç ê»å ï»Ù μ» ñÇÝ, ïÇ ÏÇÝ Ü»ñ Ï³ ñ³ñ »³Ý ÇÝ ÍÇ Éáõñ

ÕñÏ»ó, áñ Ïþáõ ½¿ñ Ñ»ïë Ëû ëÇÉ£ ºñ Ïáõ ß³μ ÃÇ ³é³ õûï Ý»ñ -

Ï³ Û³ ó³Û ³Ýáñ£

- ²ë ï³ ñÇ ¹åñá ó¿Ý Ý»ñë, ù» ½Ç Ñ³ Ù³ñ ·áñÍ ãáõ ÝÇÙ£

îáõÝ¹ Ýëï¿° »õ ³Ù ë³ Ï³Ý¹ ³°é, Áë³õ ³Ý ³Ý³ Ùû Ã³ μ³ñ£

Éáõ ËÇë ï³ù çáõñ Ã³ ÷» ó³õ£

- ²ëÇ Ï³ ÇÝ ÍÇ Ñ³ Ù³ñ Ýáõ³ë ï³ óáõÙ ¿, ßßÝç³ óÇ, ³õ»Éó Ý» -

Éáí, áñ ¼ÙñáõËï Ö³ Ý³é »³ ÝÇÝ ÷³ ÷³ ùÁ ÇÝù ÏþÇñ³ Ï³ Ý³ó -

Ý¿ñ£

- Ø¿Ï ï³ñ μ» ñáõ Ã»³Ùμ, áñ »ë ³Ù ë³ Ï³Ý¹ Ïáõ ï³Ù, »½ -

ñ³ Ï³ óáõó ³Ý£

î³ ñÇ ÙÁ »õë áõ Ý¿Ç Ñ³Ý·ëï »³Ý Ïáã áõ» Éáõ Ñ³ Ù³ñ, áñáí -

Ñ» ï»õ ã¿Ç μá Éá ñ³Í ï³ Ï³ õÇÝ í³Ã ëáõÝ ãáñë ï³ ñÇ ùÁ£ ´³Ûó

Ñ» ï» õ» ó³Û ïÝû ñ¿ ÝÇë Ã» É³¹ ñ³Ý ùÇÝ »õ ¹åñáó ã·³ óÇ£

´³ñ»μ³Ëï³μ³ñ áñ ³Û¹å¿ë »Õ³õ, áñáíÑ»ï»õ ÑÇõ³Ý ¹³ó³Û,

íÇ ñ³ μáõ Åáõ Ã»³Ý »Ý Ã³ñÏ áõ» ó³Û »õ ëïÇå áõ» ó³Û ïáõ -

ÝÁ ÙÝ³É »ñ Ï³ñ Å³ Ù³ Ý³Ï£ ²å³ ùÇ Ýáõ Ù¿ë »ïù ¹åñáó

Ñ³Ý ¹Çå»ó³Û »õ Ý»ñÏ³Û³ó³Û ïÝûñ¿ÝÇÝ` ÉáõÍ»Éáõ Ñ³Ù³ñ ³é-

Ï³Ë ÙÝ³ ó³Í ÝÇõ Ã³ Ï³Ý Ñ³ñóë£

- â³ ñÇ ùÁ ù» ½Ç μ³ ñÇù »Õ³õ, Áë³õ îÇ ÏÇÝ Ü»ñ Ï³ ñ³ñ »³Ý£

²Ûë Ý³ Ë³ ¹³ ëáõ Ã»³Ùμ ³Ý ÏþÁÝ ¹áõ Ý¿ñ ÇÝ ÍÇ Ñ³Ý ¹¿å Çñ

³é³Í áñáßáõÙÇÝ ³ÝÑ»Ã»ÃáõÃÇõÝÁ£ ²Ýáñ ³Ûë ÁÝÃ³óùÁ Éë»-

Éáí, ³Ù¿Ý Ù³ñ¹ ³Û å³ Ý»ó ½ÇÝù` ³Ýáñ ³ñ³ñ ùÁ áñ³ Ï» Éáí

Ë»Ý Ãáõ ÃÇõÝ£

2013-ÇÝ, ÝÏ³ ï» Éáí, áñ ïÇ ÏÇÝ Ü»ñ Ï³ ñ³ñ »³Ý Çñ³ õáõÝùë

ï³ Éáõ á°ã Ù¿Ï ïñ³ Ù³¹ ñáõ ÃÇõÝ ÏÁ óáõ ó³ μ» ñ¿ñ, ó³õ

Ç ëÇñï ³½ ¹³ ñ³ ñ³ ·Çñ ÙÁ ÛÕ» óÇ ¹åñá óÇÝ ïÝû ñ¿ Ýáõ Ã»³Ý£

156

ê³ Ï³ÛÝ ¹åñá óÁ ¼ÙÙ³é »³Ý ØÇ ³ μ³ Ýáõ Ã»³Ý ë» ÷³ Ï³ Ýáõ -

ÃÇõÝÝ ÁÉÉ³Éáí, ëïÇåáõ»ó³Û ³½ ¹³ñ³ñ³ ·ÇñÁ ÛÕ»É í³ÝùÇ Ù»-

Í³ õá ñÇÝ£ ì³ñ ¹³ Ý³Ýó ïû Ý³ Ï³ ï³ ñáõ Ã»³Ý Û³ çáñ¹ ûñÝ

ÇëÏ, áñ ³ñ Ó³ Ïáõñ ¹Ç ûñ ¿ñ, èá Ù³ Ýáë á Ñ³ ñ³ í³ ×³é »³Ý

½Çë Çñ Ùûï Ï³Ý ã»ó »õ å³ Ñ³Ý ç»ó, áñ ³½ ¹³ ñ³ ñ³ ·Ç ñÁ »ï

ù³ ß»Ù£

- Æñ³ õáõÝùë ïáõ¿°ù »õ ³Û¹ Å³ Ù³ Ý³Ï áã ÙÇ³ÛÝ »ï ÏÁ ù³ -

ß»Ù, ³ÛÉ Ý» ñá Õáõ ÃÇõÝ ³É ÏÁ ËÝ¹ñ»Ù ½³ÛÝ ÛÕ³Í ÁÉ É³ Éáõë Ñ³ -

Ù³ñ, å³ ï³ë Ë³ Ý» óÇ ³Ýáñ£

ºñ Ï³ñ-μ³ ñ³Ï ³é Ý»É-ï³ É¿ »ïù, Ñ³ Ù³ Ó³Û Ý» ó³Û, áñ »Ã¿

ÇÝ ÍÇ å³ñ ï³ Ï³Ý ·áõ Ù³ ñÇÝ Ï¿ ëÁ ïñáõÇ, ¹³ ïÇ ã»Ù ¹Ç Ù»ñ`

μ³ õ³ Ï³ Ý³ Ý³ Éáí ³Û¹ ù³ Ýáí£ ì³ñ ¹³ Ý³Ýó ³ñ Ó³ Ïáõñ ¹Ç

ÐÇÝ· ß³μ ÃÇ ûñÁ ³Ý ó³õ ë³ Ï³ñ Ïáõ Ã»³Ùμ£ Ð» é³ Ó³Û Ýáí

Ï³åáõ»É¿ »ïù îÇÏÇÝ Ü»ñÏ³ñ³ñ »³ÝÇÝ Ñ»ï »õ ³Ýáñ Ñ³ëï³ï»Éáí

å³Ñ³ÝçùÇë Çñ³õ³óÇáõÃÇõÝÁ, áÑ³ñ³í³ ×³é »³Ý Ûû-

Å³ñ»ó³õ ½Çë ·áÑ³óÝ»É£ ê³Ï³ÛÝ ¹åñáóÁ å³ïñ³ëï ·áõÙ³ñ

ãáõ Ý¿ñ£ ²Ûë å³ï ×³ éáí, ïÝû ñ¿ ÝÁ ÏÁ Ñ³ õ³ Ý¿ñ ³é Ý» ÉÇùë

ï³É »ñ Ïáõ ï³ñ áõ³Ý Ù³ë Ý³í ×³ ñáí£

- Î³°Ù ÑÇ Ù³ å³ Ñ³Ý ç³Í ·áõ Ù³ñë Ïáõ ï³ù, Ï³Ù ¹³ ïÇ

Ïþ»ñ Ã³Ù, ëå³é Ý³ óÇ£

²ëáñ íñ³Û, ·á Ñ³ ñ³ í³ ×³é »³Ý Ñ³ñ óÁ Ñ³ë óáõó Ðá ·» õáñ

îÇ ñáç, áñ Çñ Ï³ñ ·ÇÝ Ûû Å³ ñ» ó³õ Ç°Ýù í×³ ñ»É ÇÙ Çñ³ õáõÝùë

ï»ÕõáÛÝ íñ³Û` ïáõ³Í ·áõÙ³ñÁ îÇÏÇÝ Ü»ñÏ³ñ³ñ »³Ý¿Ý ³Ùë³

Ï³Ý ¹ñáõ Ã»³Ùμ ·³Ý Ó» Éáõ å³Û Ù³ Ýáí£

ºõ ³Ûë å¿ë, »û ÃÁ ï³ ñÇ ëå³ ë» É¿ »ïù, ïÇ ñ³ ó³Û ÇÙ Ï¿ë

Çñ³ õáõÝ ùÇë, áñáí Ñ» ï»õ »ñμ Ñ³Ý·ëï »³Ý ï³ ñÇùë Ñ³ ë³õ,

ÇÙ³ ó³Û, áñ ¹åñá óÁ ½Çë Ï» Õ» ù³Í ¿ñ 1998-¿Ý Ç í»ñ, ³Û ëÇÝùÝ

¼ÙñáõËï Ö³ Ý³é »³ ÝÇ ·³ Éáõë ï¿Ý Ç í»ñ, ÇÝ ÍÇ ãí×³ é» Éáí

ë³Ñ Ù³Ý áõ³Í ³ë ïÇ ×³ ÝÇ ÙÁ ·áõ Ù³ ñÁ£ âáõ ½» Éáí ä³ïñ Ç ³ñ -

ù³ñ³ÝÇÝ Ï³Ù ¼ÙÙ³é »³Ý ÙÇ ³μ³ÝáõÃ»³Ý ¹¿Ù ¹³ï μ³Ý³É,

½Ç çáõÙ ÁñÇ, å³ï Ï³ é» ÉÇ ·áõ Ù³ ñ¿ ÙÁ Ññ³ Å³ ñ» ó³Û »õ Ñ³ñ -

óÁ Éáõ Í» óÇ μ³ñ »³ ó³ Ï³ Ùáõ Ã»³Ùμ£ ²Ûë ³ñ³ñùë ·Ý³ Ñ³ ï»ó

157

á Ñ³ ñ³ í³ ×³é »³ ÝÁ »õ Ñ³ñ óÇÝ μ³ñ õáù ÉáõÍ Ù³Ý Ñ³ Ù³ñ Çñ

·áÑáõÝ³ÏáõÃÇõÝÁ ÷áË³Ýó»ó Ã¿° Ðá ·»õáñ îÇñáç »õ Ã¿° Ü»ñ-

Ï³ ñ³ñ »³ ÝÇÝ£ ²ñ ¹¿Ý ³½ ¹³ ñ³ ñ³ ·Çñ ÛÕ» ÉÁ ÇÙ ëÏ½μáõÝù Ý» -

ñáõë ¹¿Ù ¿ñ, ã¿Ç áõ ½»ñ ³Û¹ ÙÇ çá óÇÝ ¹Ç Ù»É, μ³Ûó ëïÇå áõ»-

ó³Û ³Û¹ ù³Û ÉÁ ³é Ý»É, áñ å¿ë ½Ç í»ñç ¹Ý»Ù ÇÝ ÍÇ ¹¿Ù

·áñÍ áõ³Í ³Ý³ñ ¹³ ñáõ Ã»³Ý£ ²ñ¹ »ûù ³é³Ýó ³½ ¹³ ñ³ ñ³ -

·Ç ñÇ ¹åñá óÇÝ ïÝû ñ¿ ÝÁ ã¿±ñ ÏñÝ³ñ ½Çë ·á Ñ³ó Ý»É... Ð³ õ³ -

Ý³ μ³ñ ÇÙ å³ï ×³ é³Í ·ÉË³ ó³ õÇÝ Ñ³ Ù³ñ ¿ñ, áñ ãÑñ³õÇñ

áõ» ó³Û ¹åñá óÇÝ ÑÇÙ Ý³¹ ñáõ Ã»³Ý ùë³Ý ÑÇÝ ·³Ù »³ ÏÇ

×³ß Ï» ñáÛ ÃÇÝ, áñ ï» ÕÇ áõ Ý» ó³õ Le Royal å³Ý ¹á ÏÇÝ Ù¿ç,

2013-ÇÝ£ ²Ýáñ Ññ³ õÇñ áõ» ó³õ Ñ» é³ õáñ ³ Ý³ ï³ ³å ñáÕ

»ñ. î¿ñ äû Õáë ìñ¹. ³ ½³Ý× »³ ÝÁ, áñ å¿ë Ý³Ë ÏÇÝ ïÝû ñ¿Ý,

ÇëÏ »ë, ÈÇμ³Ý³Ý ³åñáÕ Ý³ËÏÇÝ Çñ³õ³Ï³Ý ïÝûñ¿Ýë, ãÑñ³õÇñ

áõ» ó³Û£ Î»Ý ó³ Õ³ í³ ñáõ Ã»³Ý Ç¯Ýã ïÇ å³ñ ûñÇ Ý³Ï£ ²å -

ñÇ°ë, ³Ûë å¿ë í³ñ áõ¿° ïÇ ÏÇÝ ²Ý Ã³ é³Ù Ü»ñ Ï³ ñ³ñ »³Ý »õ

óáÛó ïáõñ ùáõ ïÇ å³ñ ïÝû ñ¿ ÝÇ ûñÇ Ý³ Ï» ÉÇ í³ñ ùÁ ...

158

´àì²Ü¸²ÎàôÂÆôÜ

²åñ»Éáõ ×³Ï³ï³·ñáõ³Í íÏ³ÛáõÃÇõÝ ÙÁ 3

1. §ä³ñáÝÇÝ ³É »É³õ, ³ãù¹ ÉáÛë¦ 7

2. ÈáõëÝáï ¼ûÑñ³åÁ 11

3. §È³ÑÙ³×áõÝÇ Ù³ëÝ³·¿ï¦Á 14

4. Ê³μ¿áõÃÇõÝ 18

5. ²åáõ Ø³ÑÙáõï 22

6. öé³å³Ý Ø¿ÙÙ¿ï 25

7. §ø³ý¿ ÄÇñû¦ 27

8. ²ñ»õ»É»³Ý μÅßÏáõÃÇõÝ 31

9. §äáõÉÕáõñ×Á¦Ý 35

10. ê³ÃÇÏÝ áõ úë³ÝÁ 38

11. 1958 41

12. Ø³Ûñë ù¿áõ³ñÏ»Éáõ Ïþ»ñÃ³Û 46

13. Øûñë Ù³ùñ³ëÇñáõÃÇõÝÁ 50

14. Ø»ñ ³Ù³ñ³ÝáóÁ 54

159

15. §ÎÝÇ°Ï, ³Ûë ïÕ³¹ åáÉßáíÇÏ ¿¦ 59

16. §Ðá·ÇÝ»ñáõ μÅÇßÏ ÁÝ»Ýù ù»½, ïÕ³ë¦ 63

17. Ø»Õ³¯Û, î¿°ñ 67

18. ²é³çÇÝ Ñ³Õáñ¹áõÃÇõÝë 71

19. Ðñ»ßï³ÏÁ 75

20. ÀÝ¹Ñ³Ýáõñ ÑëÏÇãÁ 81

21. §ºë ùáõ Ë»Éù¹ »ñÏáõ ÕñáõßÇ ã»Ù ·Ý»ñ¦ 86

22. ´³Ý³·áÕáõÃÇõÝ 92

23. ä³ñïÇ½³·Ý³óáõÃÇõÝ 95

24. ¼ÇÝáõáñ³Ï³Ý Ù³ñ½áõÙ 98

25. Ðá·»õáñ ÏñÃáõÃÇõÝ 102

26. §²åñáÛ»³Ý¦ ·áñÍ³ñ³ÝÇ μ³ÝáõáñáõÑÇÝ»ñÁ 106

27. ´³ñ»Ï³Ùë 110

28. îáåñ³Ï ÙÁ ³ÉÇõñÇ Ñ³Ù³ñ 114

29. §ºñÇï³ë³ñ¹ Ñ³Û¦ 118

30. §Âéã¿Ç Ùïùáí ïáõÝ¦ 123

31. §ìáÃñÁ ý»ë, Ù³ï³Ù¦ 128

32. Ø³ëÝ³õáñ ¹³ë³ñ³ÝÝ»ñ 132

33. âáñë §ÙáõëùÁÃ»ñ¦Ý»ñÁ 136

34. ´³ñÇ ÑáíÇõÁ 140

35. Ð³ßáõ»Û³ñ¹³ñ 144

160

Hashvehartar

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?