Untitled

Z A A K E N
VAN
STAAT EN OORLOG.

Z A A K E N
V A N
STAAT EN OORLOG,
B E T R E F F E N D E DE
VEREENIGDE NEDERLANDEN;
ZEDERT HET BEGIN VAM HET JAAR
M D C C L X X X .
NEGEN-EN-TWINTIGSTE DEEL.
TE AMSTERDAM, IY
JOHANNES ALLART.
MDCCECIII.

L Y S T
VAN ALLE DE STUKKEN, WELKE IN
DIT NEGEN-EN TWINTIGSTE DEEL
GEPLAATST ZYN.
(Tervelg van No. LXXF. van het XXVIII. Deel.*)
RAPPORT van de Heeren, volgens hun Ed.
Gr Mogende Refolutie, door bun Hoog
Mogende benoemd tot het onderhoek der
redenen van het niet volbrengen der ordres
tot het verzenden van tien Schepen naar
Brest. . • • W. i
LXXVI. ADRES aan de Ed. Achtb. Heeren Burgemeefteren
en Regeerders der Stad Wyk
by Duurftede. In dato . . July 1785. bl. 176
LXXVII. MISSIVE van de Staaten van Utrecht aan
de Magiftraat van W-^k by Duurjlede; nevens
het Antwoord op dezelve. In dato
19 en 26 July 1785. • bl. 180
LXXVIII. ADRES van de Geconftitueerdens der
Burgery aan de Edele Groot Achtb. Heeren
Burgermeefteren en Vroedfchappen der
Stad Utrecht. In dato 1 Augustus 1785.
bl. 184
LXXIX. ADRES van Gecommitteerden der Schuttery
aan de Edele Groot Achtb. Heeren
Burgemeefteren en Vroedfchappen der Stad
Utrecht. In dato 1 Augustus 1785. bl. 190
* 3 LXXX.

vi LYST DEfc STUKKEN.
LXXX. RESOLUTIE van de Regeering der Stad
Vollenboven. In dato 15 Augustus 1785.
• • > bl. 195
LXXXI. REQUEST aan de Edele Achtbaare Hee*
ren Burgemeefteren en Vroedfchap der
Stad Wyk by Duurftede; nevens de Refolutie
daarop. In dato 16 Augustus 1785.
bl. 198
LXXXII. REQUEST van Geconftitueerden en Gecommitteerden
aan de Ed. Achtb. Magiftraat
van Wyk by Duurftede. In dato 18
Augustus 1785. . . bl. 203
LXXXIII. EXTRACT uit de Refblutien van deHeeren
van de Vroedfchap der Stad Schoonhoven.
In dato 2a Augustus 1785. bl. 206
LXXXIV. REQUEST aan de Ed. Groot Achtb.
Heeren Burgemeefteren en Vroedfchap der
Stad Utrecht. In dato 23 Augustus 1785.
bl. 207
LXXXV. MISSIVE van de Regeering van Deventer,
aan den Prinfe Erfftadhouder. In dato
26 Augustus 1785. . bl. 216
LXXXVI. RESOLUTIE van hun Ed. Gr. Mogende
op de Memorie van den Generaal DE
MAILLEBOIS, raakende het vastftellen van
een Militair Departement. In dato 26 Augustus
1785. . . bl. 219
LXXXVÏI. EXTRACT uft de Refolntien van de
Ed. Achtb. Heeren Burgemeefteren en Regeerders
der Stad Brielle. In dato 27 Augustus
1785. bl. 225
LXXXVIH.

L Y S T DER. S T U K K E N -
LXXXVIII. RESOLUTIE van hun Ed. Gr. Mogende
op het Request van Amfterdamfche Kooplieden
en Asfuradeurs, om befcherming
van hunnen handel; als mede nopens eene
Commisfie tot 'het Zeeweezen , en eene
Memorie van zyne Hoogheid. In dato 27
Augustus 1785. . . bl. 226
LXXXIX. PROPOSITIE der Gedeputeerden van de
Stad Schoonhoven, nevens een Request van
Burgers, enz. van Heusden, tot de te rug
Marsch der Troepen uit Amersfoort* Ingebragt
ter Vergaderinge van hun Éd. Gr.
Mogende , in 'dato 27 Augustus 1785.
bl. 23t
XC. QUALIFICATIE op den Hoofdofficier Mr.
p. GEVERS, te Rotterdam, tot het hooren
van eenige Perfoonen ter zaake van het
voorgevallene op zeeker Spceltogtje, onder
belofte van impuniteit. In dato %t
Augustus 1785. . . bl. 237
XCI. MISSIVE van de Staaten van Utrecht, omtrent
het voorgevallene te Amersfoort Ingeleverd
ter Vergaderinge van hnn Ed.
Gr. Mogende, in dato 31 Augustus 1785.
bl. 240
XCII. CIRCULAIRE - MISSIVE van Burgemeefteren
en Vroedfchap der Stad Utrecht, aan
de Staaten der andere Provintie. In dato
31 Augustus 1785. . . bl. 248
XCIII. BRIEF aan Zyne Doorl. Hoogheid den
Heer Prins Erfftadhouder, van de gezvvo-
* 4
re
"

vin L Y S T DER S T U K K E N .
rene Gemeente van Hattem. In dato . :
Augustus 1785. . . bl. 250
XCIV. REQUEST van twee Officieren aan de
Edele Mogende Heeren Gedeputeerde Staaten
's Lands van Utrecht. In dato .. Augustus
1785. . . bl. 253
XCV. MISSIVE van Burgemeefteren en Vroedfchappen
der Stad Utrecht, tot favorable
refleclie op het verzoek daar by vervat,
raakende de Militie , en betreffende het
voorgevallene te Amersfoort. Ingebragt ter
Vergaderinge van hun Ed. Gr. Mogende;
in dato 1 September 1785. bl. 254
XCVI. MISSIVE van Zyne Hoogheid, omtrent
de nieuwe Vaandels en Ringkragen der
Officieren van het Regiment Hollandfche
Gardes te Voet. In dato 1 September
1785. . , bl. 258
XCVII. RESOLUTIE der Staaten van Ovgrysfel,
raakende het emploi van Militie. In dato
3 September 1785. . bl. 261
XCVIII. VOORZIENING by Publicatie tegen attroupeeringen,
infolentie en geweld in den
Haag. In dato 8 September 1785. bl. 262
XCIX. REQUEST van Burgers en Ingezeetenen,
aan de Edele Groot Achtbaare Heeren
Burgemeefteren en Vroedfchap der Stad
Amfterdam; raakende de zaak van Amersfoort.
In dato 8 September 1785. bl. 270
C.

L Y S T DER S T U K K E N .
C. MISSIVE der Regeering van Wyk by Duurftede
, aan de Staaten van Utrecht. In dato
12 September 1785. • bl. 272
Cl. MISSIVE van Burgemeefteren der Stad
Wyk by Duurftede, aan hnn Ed. Gr. Mogende,
tot favorable reflexie op het daar
by gedaan verzoek, raakende de Militie en
het ^voorgevallene te Amersfoort. In dato
12 September 1785. . bl. 275
CII. MISSIVE van Gecommitteerde Raaden
'over de praétycq omtrent het werk der Patenten
, en nopens het afleggen der Eedeh
door de Officieren op Hollandfche repartitie
en in deeze Provincie in Guarmloen
komende. In dato 13 September 1785.
bl. 279
CIII. MISSIVE van Schepenen, Raaden en Gezworens
van 's Hertogenbosch, aan de
Heeren Staaten van Holland en Westfriesland.
In dato 14 September 1785. bl. 285
CIV. VOLKOMENE goedkeuring van de geftelde
ordres by Gecommitteerde Raaden , om'
trent de Attachés op de Patenten , door
hun Ed. Gr. Mog. verleend, in dato 14
September 1785. . BL
- A 8
9
CV. TEN volle geapprobeert en gelaudeert,
door hun Ed. Gr. Mog. de conduites van
Gecommitteerde Raaden en derzelver genoomen
Refolutien met en zeedert 9 deezer,
aangaande de beweegingen den 4 dee-
0
zer

Jt LYST DER STUKKEN.
zer in den Haag. In dato 14 September
1785. . bl. t 9 3
CVT. RESOLUTIE op het beklag van Burgemeefteren
der Stad Leidtn, over het inbrengen
van Geapprehendeerden tot aan de Gevangenis
in het midden dier Stad, met gewapende
Militie, door 'den Subftitut van den ,
Bailliuw van Rhynland, volgens deszelfs '
fchriftelyke order; en op zyn berigt deswegens.
In dato 14 September 1785.
• • • • bl. 508
pVII. MISSIVE van Gecommitteerde Raaden
met hun Reglement: op de begeeving der
Ampten tot dispofitie van het zelve Collegie
en met een Lyst der Dominiaale Ampten
daar toe behoorende. Ingeleverd by
hun Ed. Gr. Mog. in dato 15 September
J
7 8
5* • bl. 3n
CV UI. EXTRACT uit het Register van de Aften
en Refolurierj der Edele Mogende Heeren
Gedeputeerden Staaten van Stad en Lande.
In dato 15 September 1785. bl. 321
CIX. EXTRACT uit de Acten en Refolutien der
Edele Mogende Heeren Gedeputeerde Staaten
van Stad en Lande. In' dato J 8 September
1785. . . W. 324
CX. MISSIVE van de Regeerders der Stad
Amersfoort aan de Staaten van Holland ,
tot afwyzing der verzoeken omtrent het
voorgevallene aldaar. In dato 26 September
1785. . . bl, 327
CXI.

L Y S T DIK. STUKKEN. X2
r*YT PRSOLUTIE op het maaken van nieuwe;
Vaendels voor de Lyf-Guardes te Voet
van hun Ed. Gr. Mog., en omtrent de
Ringkraagen der Officieren by dat Regiment.
In dato 28 September 1785. bl. 332
CXÏl RETROACTIVE Confideiatien van de Hee-
* 'ren Gecommitteerde Raaden , omtrent de
voorzieninge en het gebruüc der Wapens
boven de Placaaten en de Busfen van de
Bodens, uit kragt der Refolutie Commisforiaal.
In dato 28 September 1705.
bl. 335
CXIII. MISSIVE van den Koning van Pruisfen
zoo aan hun Edele Groot Mog. als hun
H002 Mog. concerneerende de voorregten
van het Erfftadhouderfchap. Ingeleverd
in dato 28 September 1785. bl. 33 8
CXIV. MISSIVE der Admiraliteit op de Maze,
om voorziening tegen de uitlovingen door
WILLIAM CONYNGHAM, Ontfanger Generaal
van Ierland , aan een Schipper te
Vlaardingen gedaan, voor die zig in Ierland
op de Noordwester Kusten van Donegal
ter Commercie, of fpeciaal ter Visofchery
willen nederzetten. Ingebragt ter
Vergaderinge van hun Ed, Gr. Mogende.
In dato 28 September 1785. bl. 344
CXV. EXTRACT uit de Refolutien van de Edele
Achtbaare Heeren Burgemeefteren en Vroedfchap
der Stad Utrecht. In dato 1 Oéfcober
1785. . . bl
- 351
CXVL

xu L Y S T DER. STUKKEN.'
CXVI. ADVIES van Mr. F. G. BLOK , over de
Praeliminaire Vredes - Artikelen, tusfchen
Hun Hoog Mog. en den Keizer, gefloten
op den 21 September 1785. Ingebragt in
de Vroedfchap der Stad Leiden. In dato
6 Oétober 1785. . , bl. 35a
ZAA-

Z A A K E N
V A N
S T A A T EN O O R L O G .
M D C C L X X X V .
{Vervolg van Ne. LXXV. van het XXVIII. Deel)
Rapport van de Heeren, volgens hun
Ed. Gr. Mogende Refolutie , door
hun Hoog Mogende benoemd tot het
onderzoek der redenen van het niet
volbrengen der ordres tot het verzenden
van tien Schepen naar Brest.
TPXat uit het zoo even verhandelde gebieeken
JL/ zynde, dat de V. A» Hartfinck niets naders,
wegens de intentie van Z. H., uit den V.
A van Byland vernomen hebbende, da2r door
zich het begrip bad geformeerd, dat by nadere
ordres dienaangaande moest afwagten; verder bevonden
was, dat dezelve, desniettegenfraande,
oogenbükkelyk daar op, en zonder tusfchenkouist
van nieuwe orders, die hy evenwel zelf te vooren
getoond had noodig te oordeelen, had gotd.
gevonden, de bekende Conferentie met de Vlag»
Officieren over de reis naar Brest aanteleggen ;
. en zulks, volgens zyn opgaaf, op iiiftigaüe (/)
of
(») Verhoor V. A. Hartfinck, No. 19. Art. 2.
XXIX. DEEL. A

2 JULY, ZA A K E N VAN I 78J.
of aanraading van den V. A. van Byland en
S. b. N. van Kinsbergen, mat welken laacsrgemclden
hy Commandant we! geene bepaalde
confultatien over deze zaak gehouden, maar
wel in 'c algemeen daar over gefproken zoude
hebben, en denzelven voor den 7 October onderrigt
, hoe de orders van den Heer Admiraal
Generaal én de Refolutien van H. H. Mog.,
waar uit dezelven gefprooccn waren , lagen ;
fchoon hy zeide zich niet te herinneren, weike
confideraiien de gemelde Schout by Nagt aan
hem, mat betrekking tot dien To^t, vóór de
Conferentie van den 7 October gefuppeaueerd
had: terwyl deze inltigatie of aanraading der
bei :e zoo evengenoemde Officieren , ingevolge
de elucidatien van den V. A. Hartfinck, alleen
li. een bloote raadgeeving lcheen beftaan te hebben
, op dit motif gegrond, om, zoo de begripy
11 der Vlag-Olficieren met die van hem V. A.
overeenkwamen, langs dezen weg eene meerdere
verft rkiug toe te brengen aan 't geen by wegens
deze zaak gedacht, en aan Z. H. gefchreeven
had. — Düt ook dienaangaande verder was
opgegeeven, dat hy V. A. met de gezegde Officieieti
begrepen had, (/) rot meerdere opheldering
noodzaakelyk te zyn, de Rapporten van
de Capiteioen met de praefeut zyn de Vlag-Offi*
eieren te txantineeren ; als mede de doenlyk.
heü, of niet wel doenlykheid, om de reis naar
Brest te onderneemen in dien tyd van 't jaar ,
en met zoo weinig Victualie, behoeften üc:
gelyk ook wyders in het byzonder, dat de gezegde
meerdere ophelderingen dienen moeften
(m) voor H. H, Mog. en Z. H. : dan dat,
met betrekking tot dit laatfte , hy Commandant
evenwel tevens had moeten erkennen, dat, daar
de
(k) Verhoor V. A. Hartfinck, No. 20. Art. I, s,
3 , 4- en 5.
(/) Idem No. 19. Art. 3.
{tn) Idem No. 20. Art. 6, 7, 8 en 9.

JotYi STAAT EN OORLOG. 1785. 3
de orders tot de voorzeide Expeditie, proflaeerende
uit de Refolutien van H. H. Mog., met
den 8 October vervielen, derhalven deze meerdere
ophelderingen van geene influentie ter wae.
reld zyn konden op bet arresteeren van zoodanige
nadere ordres by Koogstdezelven , als hy
V. A. gezegd had, nog vóór of op den 8 Oo
tober, op zyne Misfive van den 5 te vooren,
te hebben kunnen ontvangen en verwachten.
Dat Heeren Gecommitteerden derhalven hieruit
moeften afleiden , of dat de evengem. zoogenaamde
meerdere ophelderingen volilrekt niets
betekenden, of wel, zoo ze eenig effect zouden
hebben kunnen produceeren , dat dan derzelver
eigenlyke bedoeling zou hebben moeten geweest
zyn, om, door het opperen en aandringen van
nieuwe zwarigheden tegen den Togt naar Brest,
de ordres, die op of vóór den 8 Ottober nog
zouden mogen zyn ingekomen , buiten effecte
houden. Immers, dat niet wel lcheen te
kunnen worden gedefereerd aan de verklaaring
van den V. A. Hartfinck , op de voorfz.
laatfte tegenwerping gefuppediteerd , dat naamenlyk
de gezegde ophelderingen zouden hebben
moeten dienen, om , ingeval 'er geene nadere
ordres mogten inkomen, dan daar door te
doen zien , dat de geopperde zwaarigherien tegen
den gemelden Togt niet gepratexeerd, maar
direct gegrond geweest zouden zyn op het eenpaarig
begrip der Vlag-OfScieren, of om, ingeval
'er nadere ordres waren ingekomen ('t geen
gebleeken is voor den 8 October niet wel mogelyk
te zyn geweest) als dan de daadelyke
voortzetting van de revs meerder buiten verantwoording
te houden wegens de gevolgen , die
uit de nakoming van zoodanige ordres mogten
zyn voortgevloeid.
Dat zoodanige uitvlucht tog te minder kon
worden geadmitteerd, *iaar het kennelyk was,
dat commandeerende .Officieren, welker pli?t ze*
ker medebrengt om de ordres van H. H. Mog.,
A 2 voor

4 JULY, Z A A K E N V A N 1785.
voor alles te moeten gehoorzaamen, daar mede
dan ook voor alle gevolgen en verantwoordelykbeid
zyn gedekt, en dat alle andere conduite
fteeds in een' meerderen of minderen graad ,
naar maate van de omftandigheden , een begrip
ann den dag legt, dat gem. commandeerende
Officieren zich zouden kunnen aanmaatigen de
beoordeeling van het al of niet raadzaamt van
pofitive bevélen van hunnen Souverain.
Dat zy Heeren Gecommitteerden niet ontveinzen
konden , dusdanige geneigdheid, zoo zy
meenden, by den V. A. Hartfinck in 't byzonder
ook te hebben ontdekt ; en in dit begrip,
'L welk uit het gantsch beloop van alles ontleend
was, nog verfterkt waren geworden, wanneer
zy denzelven uicdrukkelyk hadden hooren
declareeren, dat by de meergem. Conferentie van
den 7 Oöober onder anderen ook had aangelegd,
om te examineeren de doenlykheid, of
riet wel doenlykheid (»_) om de reis naar Brest
te onderneemen in dien tyd van 'c jaar en met
zoo weinig Vi&ualie en Behoeften,
Dat het derhalven blykbaar was, dat, inditn
deze Conferentie al niet was aangelegd om een
nieuw middel tot vertraaging by der hand te
hebben, ingevalle 'er nadere orders tot het daadelyk
onderneemen der Expeditie mogten inkomen
, dezelve ten minften alleenlyk heeft moeten
dienen , of om den V. A. Hartfinck, ten
aanzien zyner vertraagde handelingen , en het
niet doen uitvoeren van H. H. Mog. orders,
te dekken; of om de executie dier orders van
het begrip der Vlag-Officieren afhangelyk te maa*
ken : eene handelwyze , welke , in beide opzichten
, alle orders en Refolutien van den Souverain
ondermynende, tegen s Hoogstdeszelfs wettig
gezag, en de zoo noodzaakelyke fubordinatie
in den dienst regelregt, naar de gedachten
van hun Heeren Gecommitteerden, aanloopt.
Dat
(«) Verhoor V. A. Hartfinck, N

JULY, STAAT EN OORLOG. 1785. 5
Dat men uit hoofde van dit alles dan ook
geenszins zich had te verwonderen, dat de uitïiag
dier Conferentie zoo volkomen aan de gezegde
beginfelen had beantwoord, als zynde in
de meegedachte Conferentie , na eene lefture
van H. H. Mog. Refolutien (0) en der Orders
van den Heer Admiraal Generaal van den 3 Oc
tober, mitsgaders na eene fpeciale examinatie der
ingeleverde Rapporten van de Capiteinen, en
dus in 't generaal van alles, wat tot den Togt
naar Brest betrekking had, de Scheepen, daartoe
gedestineerd, (ƒ>) volkomen buiten ftaat verklaard
, om de voorgeftelde Expeditie ter uitvoer
te brengen.
Dat ondertusfchen het gegronde of ongegronde
dezer decifie hier niet nader zoude worden
onderzocht, alzoo bereids , by de behandeling
van hei eerfte HoofdpoincT:, opzettelyk was opgegeeven
niet alleen alles, wat, met relatie tot
de volftrekte mogelykheid of onmogelykheid,
om met de Scheepen in den ftaat, waar in dezelven
waren of nog konden gefteld worden, de
reis te onderneemen, in aanmerking kon komen,
- maar ook hoedanig een befluit daaromtrent behoorde
te worden gemaakt: gelyk ook, en uit
het zoo even aangeroerde , en uit het te vooren
gedaan onderzoek over het al of niet exiteeren
van wettige redenen om den geordonneerden
Togt naar Brest, ingevolge den teneur van H.
H. Mog. Refolutien, natelaaten , genoegzaam
zoude zyn afteleiden, hoe men over de bevoegdheid
der Vlag-Officieren, om op zulke politive
ordres, als de V. A. Hartfinck dezen aangaande
ontvangen had, zoodanig befluit te neemen, als
zy gedaan hebben, zoude moeten oordeelen.
Dat evenwel op dit ftuk in 't voorbygaan
moest worden aangemerkt, dat, ter nadere ophel-
(#) Verhoor V. A. Hartfinck, No. 19. Art. 3.
(/>) Zie Byligen van Verbaal V. A. Hartfinck, Litt.
U, pag. 33*.
A3

6 JULY, ZAAKEN VAN 1735.
heldering van het geen door de Officieren, we.
gens de zwaarigheden der reis naar Brest, was
bygebragt , dezelve reis in het neemen der infoi
manen by een Kruistogt in de Noord-Zee (?)
begrepen was vergeleken te moeten worden, ten
einde hier uit te doen zien, in hoe verre de bygebragte
zwaarigheden tegen zulk een Togt,
waartoe de Scheepen door de Officieren gefchikt
verklaard waren, en welke ook door zommigen
derzelven kort daarna ondernomen is , mede in
aar.meiking kwamen; of waar in het onderfcheid
tUÊfchen het een en ander gelegen was, — Gelyk
mede had moeten- onderzocht worden zekere
door den V. A. Haitfinck opgegeven regel,
behelzende, (r) aat 'er nooit Scheepen naar buitenlandfche
Plaatfen of Havens worden gezonden,
dan na dat zy van alle de behoeften voorzien
zyn, welken zy voor zoodanig eene abfentie
noodig hebben , en beiaaden met zoo veel
Victualie, als zy bergen kunnen, en de dienst
der Scheepen in Oorlog's of Vrede's-tyd permitteert.
Ten opzichte van welken opgegeeven regel,
echter de onbeftaanbaarheid , ten minften.
in Oorlogstyd, aan voorn. Vice-Admiraal onder
het oog gebragt was: omtrent welk poinct, ter
betrachting van alle mogeiyke kortheid, wederom
tot het geen dien aangaande by 't gedaan
onderzoek is ter nedergefteld , zal worden gere.
feretrd: (O zvnde het genoeg ter dezer plaatfe
daarop te reiL fteeren , dat in allen gevalle de
zwaarigheid, uit dien regel afgeleid , nimmer
met eenigeu fchyn onder de by H. H. Mog.
Refolutie vermelde onvoorziene toevallen zoude
kuru.en gerangeerd worden.
Dat eindelyk aan den voorfz. V. A. Hartfinck
ook
(?) Verhoor V. A. Hartfinck, No. 22. Art. 6.
tot 11.
(O Idem No. 26. Art. 4.
(s) Idem No. 56. Art. 1. tot 7,

JULY, STAAT EN OORLOG. 178J. 7
ook nog gelegenheid was gegeeven, om , (/)
het zy uit'de Refolutien van H. H' Mog., of
uit d» Ordre van den Heer Admiraal Generaal,
of wel uit den aart der zaak iets bytebrërtgen ,
waarom de abfolute en Heilige orders van H H.
Mog. niet volttrektelyk zouden hebben uitgevoerd
behoeven te worden ; dan dat dit door
denzelven niet anders, dan met eene herhaaling
van dikwyls bygebragte en even dikwyls geresteerde
voorwendzelen, was beantwoord.
Dat nu uit al het geen in de hier voorenge.
melde Conferentie der Vlag-Officieren is verhandeld,
als mede uit de wvze, op welke de Commandanten
en verdere Officieren zich beitendig,
raakende de Expeditie naar Brest, hebben geëxpliceerd,
gebleeken zynde, dat dezelven wch
daar van een gantsch ander denkbeeld gevormd,
en de orders van H, H. Mog. nopens dien Togt
niet in dien zin opgevat fchynen te hebben, als
onder het eerfte Hoofdpoint, by het aldaar opzettelvk
gedaan onderzoek nopens den waaren
zin en meening der gezegde Refolutien, teu duidelvklten,
zoo vertrouwd wordt, getoomt is,
dat dezelven moeiten geënvifageerd worden; dierhalven
by Heeren Gecommitteerden noodig was
geoordeeld , nopens de gezegde opvatting eenig
rader onderzoek te doen, ten einde dus te ontdekken
, of dezelve ook op de verklaarirg der
Officieren , dat de Scheepen tot het volvoeren
dier orders buiten ftaat waren , en dus op de
bepaaling van het fait , naar welk s reeele exiftentie
byzonder moest worden geioquireerd, eenigen
invloed mogt gehad hebben. _ . . .
Dat zy Heeren Gecommitteerden m het denkbeeld
, dat zy zich nopens het verkeerd begrip
der vóorfz. Officieren omtrent den Togt naar
Brest en H. H. Mog. dien aangaande gegeeven
ordres. hadden gemeend te moeten vormen, te
' meer
(/>) Verhoor V. A. Hartfinck, Ne. ac". Art. 8 tot 10.
A 4

8 JULY, ZAAKEN VAN
meer verderkt waren geworden, wanneer zy dezelve
Officieren telkens van de reis naar Br-sr
met zoo veel emphafe, als van zulk een Reis '
hadden hooren gewag maaken, waartoe zoo veel
meer prajparatien zouden vereischt worden en
waar in vry meerder zwarigheden , dan in an.
dere Togten welken mogten geordonneerd zvn
zouden zyn geleegen geweest. '
Dat by het gedaan onderzoek hier omtrent de
V. A. Hartfinck expresfelyk verklaard had, begreepen
te hebben, r» dat, alzoo Brest geleegen
is aan de andere zyde van den Vyand 'er
ous meer zwarigheid in was , om de Scheepen
derwaards te zenden, dan wel naar andere Plfat.
ren, welker legging aan 't gemelde bezwaar niet
onderhevig was ; en wel voornamelyk , dat de
bcheepen, te Brest gekomen zynde, dan, zoo
hy meende , volgens de Refolutie van H. H
Mog., werkzaam zouden hebben moeten zvn iii
het doen van gecombineerde Expeditien met de
Franfche Scheepen , of het dekken van de Colomenj
tot welk een en ander zy, zonder eene
r e e n
^frf t
t e i
u^
volftrekt buiten ftaat waren.
0 o r z i e n i n
V S» naar zyn oordeel
Dat, naar de gedachten van Heeren Gecommitteerden
, uit deeze opgave al aanfionds te
«en was, dat de gemelde Commandant de Re.
folutien van H. H. Mog. niet naar derzefver
wezenlyk en by dit Rapport te vooren geëxpliceerd
oogmerk had opgevat, maar daar aan een
zin gehegt, die, misfchien wel vorens de Dra:
paratoire informatie van Z. H, doch , in allen
gevalle geenszins, na de bekomene vifie en
leclure der Refolutien zeiven, aan dezelven toegefchreeven
konde worden. In welke gedachten
zy Heeren Gecommitteerden nog nader waren
bevestigd, wanneer hy V. A. vervolgens erkend
had, dat, O) ,„dien de Scheepen, naar Brest
g &
00 Verhoor V. A. Hartfinck, No. 27. Art. 1. '
7 U
{ij Idem No, 8 7. Art. 2. '

JULY, STAAT EN OORLOG. 1785. 9
gedestineerd, door H. H. Mog. aan Zyne Majefteit
den Koning van Frankryk waren overgedaan
geweest , onder voorwaarde , van alleen
naar Brest bezorgd te moeten worden ; hy dan
ook geen zwarigheid zou gevondeu hebben, om
de orders daartoe te doen executeeren, wanneer
hy die op den 5 üctober had ontvangen , met
byvoeging , om de Scheepen , den wind goed
zynde , 'vóór of op den 8 te doen zeilen , zoo
zy maar van meerder Victualie waren voorzien
geweest.
Dat, wanneer na deeze erkentenis de inhoud
der Refolutien van H. H. Mog. aan den V. A.
nader was onder't oog gebragt, en hem aangetoond,
dat, ingevolge derzelver duidelyken in«
houd, even eens als in 't geval dat de Scheepen
aan den Koning van Frankryk zouden zyn overgedaan
geweest, de gegeeven last zich ook hier
voor eerst bepaalde tot het doen eener reis uit
Texel na Brest, zonder meer; hy V. A. nu weder
zyn voorig gezegde had veranderd , met
daarby te voegen , dat ook , (w) ingeval van
overdoening der Scheepen aan den Koning van
Frankryk, het transporteeren derzelven alken
kon gelchieden op bepaalde en wel onderzochte
orders van den Staat: verklaarer.de voorts al wederom,
dat, wanneer de Capiteiaen hem hunne
zwarigheden voordroegen, hy begreep, dat dezelven
van zoo veel aangeleegenheid waren, dat
ze bepaaldelyk moeiten worden onderzocht; en
dat hy het voor zich onverantwoordelyk zou
hebben gevonden , die Scheepen op die wyze
derwaards te zenden, dewyl het weinig eer aan
den Staat zou gedaan hebben, Scheepen in dien
ftaat naar Frankryk te zenden , waar door het
alternative oogmerk van die Refolutie, het doen
van Expeditien in de Europeefche Zeeën , immediaat
geheel verviel ; en dat het dus voor
(«») yerhoor V. A. Hartfinck, Ko. 28. Art. 1.
A 5
zy-

io JULY T Z A A K E N V A N I78J.
zyne verantwoording noodig was , dat H, H»
Móg. zeiven bepaalden , dat de Scheepen in
dien ftaat zouden worden gezonden ; en zulks
te meer (*) wyl 'er maanden zouden zyn verhopen
, eer dat aan het tweede oogmerk van
voorfz. Refolutie , om Expadiuen in de Europeefche
Zeeën te doen , zoude hebben kunnen
voldaan worden : voegende hy daar verder by,
dat, indien de Franfchè Commandant eenig versoek
tot dierge'yke Expeditien gedaan had, het
dan zeer onaangenaam zou zyn geweest , daarop
te antwoorden, dat de Scheepen daarroe buiten
ftaat waren; indien zulks niet bepaaldelyk
door de kennis van IJ. H. Mog. en de Refolutie
, daarop genomen, was gewettigd.
Dat uit deeze gezegdens derhalven nader de
waare redenen , welken het obftacul tegen de
uitvoering der geordonneerde Expeditie wd voornatnélyk
hebben uitgeleverd , fcheenen te kun«
r,en worden opgemaakt, en teffens vry klaar gezien
, da: by dat alles het belang van den Staat
en de groore aangeleegenheid , dat in tyd van
Oorlog pofitive orders promptelyk worden ter
uitvoer gebragt , meer dan waaifchynlyk, vry
mir-er in aanmerking waren gekomen , dan wel
de byzondere confideratien, welken meer onmiddelyk
op de Officieren zeiven haare betrekking
hadden: terwyl hier uit althans zeker was, tot
hoedanige en hoe meenigvuldige voorwerpen ,
weiken in der daad eenig en aüeen tot de overweeging
van H. H. Mog. behoorden, de Officieren,
die niet de voor en tegen in aanmerking
komende redenenen , omftandigheden en toekomende
gebeurtenisfen, maar fpeciaal de eenvoudige
uitvoering hunner ontvangen' orders-, moesten
in 't oog houden, hun eigen overleg hebben
uirgeltrekr; daar by alryd, Ichoon zonder eenigen
grond of waa,fcbynlykneid, H. ti. Mog.
(*) Verhoor V. A. Hartfinck, Art. s.
aan-

JULY, STAAT EN OORLOG. 1785. H
aanmerkende, als waren die niet behoorlyk onderrigt
geweest.
Dat al verder, met betrekking tot den langduurigen
tyd van verfcheiden maanden , weike
»er naar de opgaaf van gezegden V. A. noodig
zoude geweest zyn, om de Scbeepen, te B est
gearriveerd zvnde, tot het voldoen aan den verderen
inhoud van H. HL Mog. Refolutie, in
ftaat te (tellen (over welk point al we krom de
Officieren niet behoefden te oordeelen) moest
worden aangemerkt, dat het uitdrukkelyk bevel,
in de gem. Refolutie vervat, om namelyk de
Scheepen te Brest te doen overwinteren , en aldaar
nadere orders af te wagten , uit deszelfs
eigen aart een' zeer gepasten tyd tot dat voorzien
en in ftaat (tellen overliet en aan de hand
gaf.
Dat dit dan ook aan den V. A. Hartfinck
voorgehouden zynde , dezelve daarop als nog,
volgens zyn geliefkoosd Syttema, gefultineerd
had , (y) dat het tweeledig bevel van H. H.
Mog., om te Brest te overwinteren , of Expeditien
in de Europeefche Zeeën te doen , niet
wel van den anderen kon gefcheiden worden j
(hoe zeer dit door den duicielyken inhoud deezer,
en naar den aart van alle akernative Refolutien,
ten klaarften wederfprooken wordt, daar
by dezelven of het eene of het andere gefteld
wordt plaats te zullen hebben, en hier fpectaal
het eerfte alternatif direct: geordonneerd , maar
het laatlte daar en tegen aan het goedvinden van
den Commandant geheel en al overgelaaten
wierd) beroepende zich den gem. V. A. voorts
weder op het voorwendzel , dat hy van de bewustheid
hunner H. Mog. nopens den ftaat,
waar in .de Scheepen te Brest zouden komen,
zeker moest zyn , en dat de Officieren bepaaldelyk
moeften weeten , dat H. H. Mog. den
tyd
(y) Verhoor V. A. Hartfinck, No. 28. Art. 4.

ia JULY, Z A A K E N V A N 178^.
tyd daar toe hadden gefchikt, en goedgevonden,
de Scheepen in die Haven van 't noodige te
voorzien en in ftaat te (tellen: gelyk hy 'er mede
bad bygevoegd, dat voorts wel moest worden
opgelet, dat, volgens den ftaat der zaaken
des tyds , het tweede alternatif der Refolutie
wel het voornaamfte was, dewyl niets natuurly.
ker en apparenter zoude zyn geweest, dan dat
door de Franfche Officieren gevraagd was , om
oit Esquader op het retourneerend Esquader van
den Admiraal Howe te employeeren ; gelyk dit
ook, uit 't geen daaromtrent wezenlyk gebeurd
was, kon worden opgehelderd ; en dat het dan
zeer haatelyk en zelfs van afFreufe gevolgen had
kunnen zyn, indien de commandeerende Officier
had moeten zeggen, dat zyne Scheepen daartoe
buiten ftaat waren : ten minften , dat zoodanig
!? tV
P e e n b e
ï?°». °
a a I d e
P
kennis en order van
«• Mog. moest zyn gewettigd.
Dat de meergem. V. A. by dit fyftema dan
ook verder beftendig was blyven volharden,
mettegenfhande hem , volgens het hier vooren
gereflecteerde, was onder het oog gebragt dat
het uoen van Expeditien in de Europeefche Zeeën
by de Refolutie van H. H. Mog. geenszins
als een last, maar als een permisjie , voorkwam,
en dus als iets, waartoe de Commandant , in'
dien hy het raadzaam , en de Scheepen daartoe
gelchikt keurde , zich zou mogen , doch niet
moeten, laaten employeeren , zonder dat hy,
wegens de ongefchiktheid van zyne onderheb.
bende Scheepen , verantwoordelyk was, of dat
door de Franfche Officieren eenige aanfpraak op
hem gemaakt zoude hebben kunnen worden.
Dat ondertusfchen uit deeze zoo even op

JULY, STAAT EN OORLOG. 1785. U
ven hebben willen weeten en beoordeelen , en
dat zy aan hunne onderlfellingen en vooruitzichten
geoordeeld hebben , de voorkeur te moeten
geeven -boven de gemanifesteerde intentie van
H. H. Mog., vvelke zigtbaar was , ten einde
van het tegenwoordig gunftig tydftip te profiteeren
, om de Scheepen naar den anderen kant
van het Canaal overtebrengen.
Een Syftema en handelwyze, welke, indien
dezelven in den Zeedienst mogten geadopteerd
blyven , aan H. H, Mog. de vrye befchikking
over 't employ der Scheepen van den Staat, althans
de uitvoering hunner befluiten daaromtrent
, geheel en al zouden' ontneemen en precair
maaken, mitsgaders de gereedfte aanleiding
geeven, dat een geval, 't welk by Hoogstdezelven
en de geheele Natie eene zoo billyke verwondering
en misnoegen verwekt heeft, telkens
wederom plaats konde hebben.
Dat het meergemelde fyftema vervolgens een
onderzoek van diverfe byzondere details noodzaakelyk
gemaakt hebbende , ten einde dus onder
anderen in het byzonder volleediger te ftaaven
H. H. Mog. oogmerk, dat het genoeg was,
de Scheepen naar Brest overrebrengen; geïnquireerd
had moeten worden, of de gezegde Schepen
, in die Haven gekomen zynde , niet zouden
hebben kunnen in ftaat geiïeld en van het
nodige tot hunnen dienst voorzien worden, dan
dat dit wederom door den V. A. Hartfinck,
(z) als bezwaarlyk was aangemerkt, dewyl
Frankryk zelve in Oorlog was; fchoon hy niet
fupponeeren kon , dat de Scheepen aldaar in 'c
aanftaande faizoen niet zouden hebben kunnen
worden gekield , en van de noodige reparatie
voorzien; echter zulks niet zeker kunnende be- >
paaien, als nooit te Brest geweest zynde: gelyk
hy
(2) Verhoor V. A. Hartfinck, No. 28. Art. 5, 6,
7 en 9.

14 JDLY, Z A A K ü N V A N
1785-
hy ook rwyrt'elde, of 'er aldaar, zelfs in 's Koriügs
Magazynea., voorraad genoeg van Ankers,
louwen, Zeilen &c. zou geweest zyn: hebbende
hy daar eindelyk nog bygevoeftd , dai hy,
fchoon zulks niet wel weetenue, echter wd geloofde^,
dat 'er te Brest genoegzaamen voorraad
van Victualie zou zyn te bekoomen geweest
tot onderhoud van de Equipage; maar dat dee*
ze Viclualie van een geheel andere natuur en
foort zou zyn geweest, dan die, waar aan ons
Scheeps-Volk gewoon is : en dac hy ook wel
durfde verzekeren, dat het Volk daar mede zich
op den duur niet zou hebben iaateu vergenoegen;
terwyl ook in dat geval, daar de fchafting
by H. H. Mog. gereguk.id is, hier aan mee
zulke vreemde Victualie niet zou heoben kunnen
worden voldaan , zonder Hoogstderzelver
nader order.
Dan dat hier op te remarqueeren valt, dat
zodanige nadere order ligtelyk van H. H. Mog.
had kunnen zyn gevraag.!, én, zonder dat daar*
om de reis behoefde rmgeiaaten te worden, aan
den Commandant over Land nagezonden; zynde
het, wanneer nage.;aan wordt, wat eigenlyk
volgens de opgaaf der Capiteïnen, aan Scheepsbehoeftens
ontbrak , gansch niet waarfchynlyk,
dat , (zonder hier de mogelykheid tot het 11azenuen
derzdven in aanmeikiug te neemen) het
zelve in eene Haven , waar zulke importante
uitrustingen plaats hadden, niet zou kunnen ver- •
zorgd zyn: gelyk ook de voorn. V. A. reeds te
vooren zelf had erkend, dat de iituatie der Schepen
niet zoodanig was, of zy zouden, zonder
tegenlpoed («) te Brest gearriveerd zynde, na
het ïnnecmen van eenige Victualie, nog wel, 'c
zy alleen , 'c zy gecombineerd met Franfche
Scheepen, de een of andere Kruistogt hebben
kunnen doen; waar in zy echter, na zyn oordeel,
O») Verhoor V. A, Hartfinck, No. 28, Art. 10.

JULY, STAAT EN OORLOG» 1785. ïj
deel, alleen door hunne vuilheid , en dus niet
door gebrek aan behaieftens, van minder nut
hadden kunnen wezen.
Dat nu verder zullende worden onderzocht,
wat door den Commandant der Vloot had kunnen
of behooren te worden verrigt , om, zoo
veel de omftaidigheden en tyd's gelegenheid toelieten
, in het plaats hebbende gebrek te voorzien
• het geenszins te ontkennen was, dat men
van denzelven met het hoogfte recht had mogen
verwagten, dat hy, immediaat na het bekomen
van eenige kennis nopens de ophanden zynde
Expeditie, reeds in voorraad, ten minden zeker
na den daadelyken ontvangst der finaale orders
tot dezelve, alles wat mogelyk was , zou
hebben in 't werk gefteld, om derzelver uitvoering
te faciliteeren: hebbende dan ook den gezegden
Commandant niet kunnen tegenfpreeken,
fb') wanneer, in cas van eene opkoomende Expeditie,
de Commandant van een Vloot vreest,
dat de voorraad van de Scheepen, tot dezelvs
gefchikt, het niet zal uithouden, 'er als dan
wel eene overneeming van Victualie uit de andere
Scheepen geordonneerd, en als het gereedfte
middel van verzorging in het werk gefteld
wordt, en dat zoodanig een overneeming, by
voorbeeld, om tien Scheepen voor veertien dagen
te voorzien, in één of twee dagen, na dat
weêr en wind het permitteeren, kan geleideden.
Dat nu wel, volgens eene met den V. A.
Hartfinck gemaakte bereekening (O nopens den
voorraad, welke uit deinTexei blyvende Schee»
pen zou te bekomen geweest zyn , fcheen te
volgen , dat op deze wyze de Victualie der
Scheeptn naar Brest gedestineerd, voor ten minften
anderhalve week konde zyn vermeerderd;
dan dat naderhand, gelyk by het eerfte Hoofdpoint,
(£) Verhoor V. A. Hartfinck No. M. Art. 7. en 8.
(c) Ibidem Art, o.

i6 JULY, Z A A K E ï! V A N i 78 5,
point, ter gekegeflheid der opgave van den ftast
der Victualie in fa&o getoond is, gebleeken zynde
, dat die voorraad niet zoodanig was , als
men billyk had moeten verwagten , derhalven
ook deze beteekening ten deele was vervallen.
Dat, dien onverminderd evenwel ter even gezegde
gelegenheid met grond geremarqueerd zynde
, dat 'er 'eenige fuppletie van Victualie "by
overneeming had kunnen gefchieden, dierhalven
alroos billyk mogt worden gevraagd, waarom,
met betrekking tot de Scheepen naar Biest gedestineerd
, dit middel van fuppletie in het geheel
niet in het werk gefield, en minder in confideratie
gekoomen was , dan ten aanzien der
Scheepen van het klein Esquader, op den 10
October onder den S. b. N. van Kinsbergen
uitgeloopen: doch waar voor door V. A, Hartfinck
geene andere reden was opgegeeven, dan
dat hy , (rf) ren aanzien der Scheepen, naar
Brest gedestilleerd niet wel aan eene verzorging
van een klein gedeelte der Victualie had
kunnen deuken, om dat het daarmede alleen niet
te doen was; alzoo die Scheepen, buiten dat,
aan zoo veel' andere dingen gebrek hadden, door
welker gemis, gevoegd by den ftaat der Scheepen
zeiven , hy de reis niet wel doenlyk keurde;
dan oat het echter, gelyk te meermaalen is
aangetoond, gebleeken zynde, dat, ten ergften
genomen, her Articul der Victualie in der daad
de voornaamfte en eenige weezenlyke hinderpaal
tegen deze reis opleverde, gelyk de V. A.
Hartfinck , volgens de kennis, welke hy van deri
ftaat der Scheepen had, wel voorzien kon; en
voorts mede zynde gebleeken, dat het volvoeren
der reis naar Brest, vooral met eene zelfs
zeer geringe fuppletie der Victualie, zeer mogelyk
en zelfs zeer waarfchynlyk was; het dus
volgens een onpartydig oordeel, niet kon worden
00 Verhoor V. A. Hartfinck, No. 22. Art.. 10.

jfLY, STAAT EN OORLOG. i 7?£ } ?
den ontkend, dat hy V. A. wet degelyk tot het
doen in t werk Hellen van dit middel verplat
was geweest, en dat daar toe, vooral op den
j Udrober, by het ontvargen der préparatoire
mformatien van Z. H., eene ruims geleepenbeH
voor handen was; ten minf», dat, indien al de
wyze, üp welke die informatien ingerigt waren
hem, gelyk zeker Iigtelyk kon gebeurd zyn, in
«nander denkbeeld had gebragt , het voorlz
middel van overneeming dan nog zeer wel na
den y Oclober, wanneer het gezegde excus r.in
meer geallegueerd kon worden, kon in het werk
gefield, immers beproefd zyn.
Dat evenwel, behalven het zoo even realK
gueerde, de V. A. Hanlïnck nog als een reden
voor het nalaaten van het middel der overneeming
gevoegd had, O) dat hy van alles aan
den Heer Admiraal Gsneraal had kennis gegeeven,
en deszelfs nadere orders moest verwag.
ten; hoedanig iets, met betrekking tot het uittezeilen
Esquader onder den S. b N. van Kinsbergen,
geen plaats had; behalven ook, dat in
dat geval hem V. A. door Z. H. expresfelvk
was geordonneerd, om Viétualië uit de andere
Scheepen overreneemen. Dan dat het onbesrvpelyk
en met den in der daad gewigtigen post
van Commandant eener Vloot , die men veroni
derftellen moet , iets meerder dan een blootmachine
re zyn, niet wel overeenkomftig moest
voorkomen, dac zulk een Commandant in gevallen
van de grootiïe aangelegenheid , en daade
tyd zoodanig presfeert , zich niet bevoegd
zou cordeelen , om zulk een overneem-nsr, op
eigen gezag te mogen ordonneeren: zyode het
ook by de even voorgaande en diverle andere
geleegenheden gebleeken, dat niet zoo zeer de.
ze voorgewende onbevoegdheid, maar altyd het
verkeerdeljk geimagineerd denkbeeld van eene
W T ^ ^ Verhoor V. A, Hartfinck, No. sa. Art, i«,
AAlX. UKEI,. B
ge.

i8 JÜLY, Z A A K E N V A N 1785.
gewaande ondoenlykheid der reis , de oorzaak
geweest was, waarom alle poogingen, ten einde
zoo veel de tyd en omltandigheden toelieten, in
de plaats hebbende defecten te voorzien, geheel
en al waren nagelaaten : welk verzuim ondertusfehen
, wanneer men de zaak uit het eigen
oor/punt met den V. A. Hartfinck zelfs befchouwt,
des te minder verfchoonlyk kan worden
gekeurd, wyl daardoor noodwendig te weeg
moest gebragt worden, dat, ingevalle 'er, volgens
zyne gedeclareerde verwachting, nadere orders
mogten ingekomen zyn, om de Scheepen
als nog te doen uitloopen , die orders door de
voorfz. nalaatigheid niet dan met des te meer
zwaarigheid en gevaar zouden hebben kunnen
uitgevoerd worden.
Dat al verder was gebleeken , dat, met betrekking
tot de Scheepsbehoeften, door den V.
A. Hartfink mede geene voorziening gedaan, en
zelfs geene informatie genomen, of daar omtrent
iets in het werk gefield was; als hebbende
hy , zoo hy zeide , gemeend , zulks op de
Officieren zelven , en fpeciaal op den S. b. N.
van Braam, te hebben moeten laaten aankomen:
(f) dan waar op weder te reflecteren valt,
dat, hoe zeer de zorg over de Scheepsbehoeften
wel aan den gezegden S. b. N. was gedemandeerd
(waar van ter zyner plaats nader zal
worden gewaagd) hier mede tchrer de üpperdireclie
en toezicht van hem Commandant geenszins
was uitgefloten; waarom dan ook deeze
handelwyze met zyn pligt in die hoedanigheid
niet wel kon worden overeen gebragt: het welk
aan hem V. A. ten dttidelyklten (g) onder het
oog gebragt zynde, niets anders dan eeDfi lang»
wylige op onderfcheidene reeds te meermaalen
wederlegde politiven gefundeerde , en in eflècte
(ƒ) Verhoor V. A. Hartfinck, No. 34. Art. |.
(j) Idem Ne. 30. Art. 1 en s.
niets

jOLY, S T A A T E N OORLOG. 1785. 12
niets ter zaak doende rescontra , ten gevolge
had gehad.
Dat, wat de vuilheid der Scheepen aangaat,
hoewel 'er tot redres daar van, 'na den 5, en
zelfs na de praeparatoire informatie van den eerfteti
October, zeker geen tyd genoeg was overgefchooten,
echter billyk dien aangaande in confideratie
moest komen , of dan evenwel hier in
by een tyd van Oorlog, wanneer men nooit veronderftellen
kon, dat de Scheepen tot geen andere
employen, als alleen tot het figureeren op
de Rheede zouden gebruikt worden, niet reeds
vroeger had kunnen en behooren te worden voorzien
; en tot wiens departement de zorg hier
voor moest worden gebragt: op welke confideratie,
na dat die aan den V. A. Hartfinck voorgefield
was, door denzelven was geantwoord
d a t d e
en opgegeevèu , (JO Commandant der
Vloot, dien aangaande opgaaf van de Scheeps-
Capiteinen krygende , alsdan, zoo ras hy de
Scheepen maar misten kan, hier van kennis moet
geeven aan de Admiraliteiten, aan welken het
dan ftaat om order tot het kielen te geeven ;
doch dat hy vóór Oétober de Scheepen, welker
getal niet te groot was, volftrekt niet kon ontbeeren:
gelyk 'er ook wel Scheepen naar de
Vloot waren gezonden , welken nodig hadden
gekield te worden; zonder dat zulks gedaan
was, om dat het kielen, by gebrek van Dokken,
veel tyd wegneemt, en men in het gebrek
van Scheepen wilde voorzien. Een antwoord,
waar uit, naar de gedagten van Heeren Gecommitteerden
, niet zonder grond zoude zyn af te
leiden, dat men in den jaare 178a, ten einde
alleen de vertooning te maaken van een meerder
aantal Scheepen in gereedheid te hebben , 's
Lands Vloot, ten minden geduurende een groot
gedeelte van den Zomer, had doen beftaan uit
(i) Zit Elucidatiea op de eerfte Bedenking.
B 2
Schee-

so JULY, ZAAK EN VAN 1785.
Scheepen, welken buiten een behoorlyken ftaat
waren om , anders dan met veel nadeel, tegen
den Vyand te kannen worden gebruikt; en dat
men dus fcheen voorzien te hebben, dat, niettegenftaande
alle de enorme depenfes, hier toe
gemaakt, het voornaamfte employ der Scheepen
in het blyven liggen op de Rheede beftaan zoude.
Terwyl voor het overige, wat den V. A.
Hartfinck betreft , ut het verhandelde genoeg
kon worden opgemaakt, dat dezelve zyne verpligting
in dezen, als Commandant, uit hoofde
van het zoo fiandvastig als gevaarlyk denkbeeld
(/) eener aafiaande oplegging der Scheepen, niet
verder geoordeeld had in acht te moeten neemen
, maar zyn gedrag naar dat denkbeeld meest
al te moeten regelen.
Dat Heeren Gecommitteerden, in aanmerking
genomen hebbende , (zonder alsnu op de abfolure
en onwederfpreekelyke verpligting in den
dienst te letten , om fiellige orders, zoo ras
daar toe eene beweeze mogelykheid is, hoe gevnmlyk
zulks anders zyn moge , te moeten uitvoeren
,) of ook niet het gewigt, het welk men
aan de zwaarigheid, uit het gebrek aan Victualie
ontleend, gehecht had (danr het zelve, gelyk
te vooren gezien is , in allen gevalle niet,
dan by een zamenloop van diverfe omitandigheden,
tegens den overtogt naar Brest of het retour
naar herwaards eene effectif plaats grypende
zwaarigheid worden kon) eenigzins behoor*
de te zyn verminderd , door het vooruitzicht,
dat, des noods, tot het middel van vermindering
der ordinaire uitdeeling en rantfoenen toevlugt
kon worden genomen, zonder dat daarom
evenwel , het Esquader , by zulk een onwaarfchynlyk
geval , direct in gevaar van hongersnqod
en gebrek zou zyn gebragt; zulks door
den V. A. Hartfinck (£) wel dadelyk was ge.
(i) Verhoor V. A. Hartfinck, No. 30. Art. 3.
(k) Idem No. 22. Art. 11,
ad*

JULY, STAAT EN OORLOG. 1785. 21
advoneerd, doch dat dezelve echter naderhand
hier had bygevoegd , dat (/) hy het voor zich
zeiven of zyn Vaderland niet konde verantwoorden,
om Scheepen van haar eigen Rheede naar
Zee te zenden, met een vooruitzicht, van gebrek
; vraagende wyders , wat men met het Volk,
indien zulks eens had geëxteerd, zoude uitgerecht
hebben. Dan dat de gemelde V. A. hai
behooren te befeffen , dat hy zyn gedrag voor
zich zelf en voor het Vaderland nooit beter ,
dan met het uitvoeren der pofitive orders vaa
den Souverain, konde verantwoorden ; en dat
het gevaar, van tot eene behoorlyke verantwoording
buiten (laat te zyn, voor een Officier veel
eer byzonder daar in gelegen was, daar hy, eigener
authorïteit, goedvond, zoodanige ordres
onuitgevoerd te laaten.
Dat eindelyk nog een tweede middel ter vermindering
der zwaarigheeden , uit het gebrek
aan Victualie voorspruitend», had toegefcheenen
over te fchieten ; te weeten het nazenden van
Victualie aan het Esquader, na dat het zelve
zoude zyn uitgeloopen : dan dat dit expediënt
door den V. A. Hartfinck , wel (m~) met betrekking
tot het nazenden naar Biest, maar niet
in Zee , Jmogelyk gekeurd zynde , uit hoofde
der onzekerheid , op welke hoogte een Esquader
, het welk een bepaalden cours te houden
heeft, en niet alleen maar aan het kruisfen is,
moet gezocht worden ; Heeren Gecommirteerdens,
by gebrek van kennis dienaangaande, de
beflisfing daar van aan des kundigen moeiten
overlaateu. Hebbende hy V. A, vervolgens bet
nazenden van Scheepsbehoeftens naar Brest wel
als mogelvk, maar teffens als allergevaarlykst,
befchouwd , daar die Artictüen door de Engelfchen
voor Contrabande wierden aangemerkt.
Dat uit al het voorenftaanie, gebleeken zynde,
(/) Verhoor V. A. Hartfinck, No. 22, Art. 13.
(m) Ibidem, Art. 12.
B 3

82 JULY, ZAAKEN VAN if8j.
de, dat de difficulteit om de Scheepen vóór den
bepaalden termyn , en zelfs in het geheel te
d ien uitloopen, in geenerlei opzicht verminderd
wierd, indien men den tyd, welke 'er na den
5 October overfchoot, vrugteloos liet verloopen,
zonder iets, hoe genaamd, tot wegruiming dier
d fficulteiten in het werk te ftellen , en maar alleen
de orders, welken men veronderftelde, nog
te kunnen ontvangen , geheel ftil zitten de bleef
rf.vagten : het vervolgens alzins vreemd moest
vo >rkomen, dat de V. A. Hartfinck, daar hy,
am den eenen kant, uit de Refolurie van H.
H. Mog, zig de pofitive orders om naar B r
esc
te gaan , als mede de abfolute en gemotiveerde
tyds bepaahng van die reis, en aan de andere
zyde wist, dat alle uitfiel de gemaakte zwaarig*
heden nog eerder vermeerderde ; in die zamenloop
van zaaken niet gezorgd hebbe, dat,
terwyl hy V. A. de zwaarigbeeden, welken
'er waren (zoo hy die al gewigtig genoeg
keurde , om 'er eene nadere overweeging
van te begeeren) naar den Haag overfchreef,
het Esquarler inmiddels zich niet alleen tot de
reis prepareerde, maar ook dadelyk uitliep. Een
denkbeeld zeker te natuurlyker, om dat, ingevalle
H. H. Mog. op de gemelde bekomen informatien
al mogten goedgevonden hebben , de
reis te contramandeeren (waar toe dan, als men
pit een Brief, door hem V. A., tot zoodanig
einde gefchreeven, gezien had, dat het Esquader
, ter obediëntie aan de gegeeven ordres ,
zich gereed maakte, of bereids vertrokken was,
wel fpoedig gerefolveerd zoude zyn) niets anders
noodig was geweest , dan om deze contraorder
aan het Ësquader, des noods door het
na/enden van een ligt Vaartuig , te doen weeten:
dan welk natuurlyk en eenvoudig raifonnement
eehter by den gezegden Commandant niet
fcheen te zyn opgekoomen ; hebbende hy veel
ei.r begrepen niet alleen, dat deze Uider (»_) en
dit
O) Verhoor V. A. Hartfanck, No. 30. Art. u.

JULY, S T A A T E N O O R L O G . 1785.* 25
dit uitzenden der Scheepen onnoodig was , om
dat H. H. Mog. de faculteit hadden , om het
Esquader, zoo als het was, nog op den 7 of
8 in Zee te zenden; maar dat boven dien, door
het doen uitloopen van het gemelde Esquader,
naar zyn oordeel, aan H. H. Mog. de faculteit
zou zyn benomen geweest om den termyn van
den S Oclober eenige dagen te verlengen , tot
dat de Viétualie , die op den eenlen Oétober
geordonneerd was, zoude zyn ontfangen.
Dan dat daartegen moest werden geremarqueerd,
dat reeds is gebleeken, hoe weinig H.
H. Mog. in de mogelykheid gefield waren, om
van de eerstgem. faculteit gebruik te maaken:
terwyl het dan nog, in dien gevalle, zeker was,
dat het praepareeren en uitloopen van | Esquader
juist met de intentie van H. H. Mog. zou
zyn overeengekomen: behoevende mede niet nader
gededuceerd te worden, met hoe weinig
recht hy V. A., na een behoorlyk examen van
het waare oogmerk hunner H. Mog., in Hoogstderzelver
Refolutien, zoo duidelyk te kennen
gegeeven , een uitftel van dén bepaalden termyn,
en dat wel tot na het volbrengen der geordonneerde
revictualieering, verwachten kon:
zynde het ten minnen niet te ontkennen (vooral
daar de V. A. Hartfinck zich fteeds eene mo.
gelykheid voorftelde, om zulk een allerfpoedigfte
order van H. H. Mog. te hebben kunnen
ontvangen) dat, indien het Esqualer op devoorengem.
wyze was uitgeloopen, het daardoor vry
meerder van H. H. Mog. welbehaagen zou hebben
afgehangen , om de reis' naar Brest al of
niet te doen voortgaan, dan nu, daar men het
alleen by het opperen van zwaarigheden liet berusten,
zonder verder iets te doen. Dat dit ook
door den gezegden V. A. niet had kunnen worden
tegengefproken, maar dat hy nu weder daar
d a
in zyne verantwoording had gezocht (0)» t
na-
(0) VtrUor V. A. Hartfinck, No. 30. Art. ia.
B 4

H JÜLY, Z A A K E N V A N 1785.
narnelyk hy het niet over zich had durven nee*
men, om de Scheepen uittezendeh, zoo lang hy
'er geen nader orJer toe had; welke order hy,
om het gejvigt der meergem. zwaarigheden, nu
weder niet verondei (telde , dat getendeerd zou
hebben, om uitteloopen.
Dat daar uit dan wederom blyken kon , wat
men van den aart der te vooren door denV.A
Hartfinck geallegueerde verwachting, om nadere
ordres te ontvangen, te denken hebbe; en met
hoe weinig grond die verwachting door denzelyen,
als een voornaamfte excus wegens het niet
daadelyk uitvoeren der orders van H. H. Mog.,
en zelts wegens het nalaaten van alle middelen
tot herftel der zwarigheden , kon worden bygebragt:
daar alle omftandigheden genoegzaam aan.
du:d ien, dat hy waarlyk, van 't begin af, nimmer
met eenigen ernst aan het voortzetten der
reis naar Brest gedacht hebbe ; zich vleijende,
dat de voorgewende onmogelykheid als een voldoende
reden daar van zou mogen worden aangemerkt.
Dat , bnp zeer nu d'e gefuftineerde onmoge-
Jykheii gebleeken is , nimmer in een eigently.
ken zin geëxteerd te heoben, en dat dezelve
dus geenszins, als een wettige grond om ae
executie der fteliige bevetlen van H. H. Mof.
natelaaten, kon worden bygebragt; Heeren Gecommitteerden
echter daar uit gelegenheid hadden
moeten neemen, om te onderzoeken, waarom
de Commandant der Vloot, iugevalle hy dan
in der daad de reis naar Brest volltrekt ondoen,
lyk , en dierhalven de orders van H. H. Mog.
daar toe voor vervallen, oordeelde, geen order
geitel J , of ten munten aanltalte gemaakt had
tot executie der ordres, in de tweede Refolutie
van H. H. Mog. van den 3 Odtober vervat,
even poficif en buiten exceptie didteerende, dat'
zoo de reis naar Brest niet kon worden volvoerd,
als dan met bet Esquader moest worden
gezeild naar de Kusten van Engeland , tot op-
lig.

JULY, S T A A T E N OORLOG. 178;. 25
ligting, ware her mogelyk, van de Convoyen,
in die Refolutie vermeld.
Dan dat bv dit onderzoek gebleeken was, dat
de gezegde Commandant zich ook hiertoe niet
verpligt had geoordeeld ; niet alleen , (>) om
dat, indien hy die order gegeeven had , daar
door geheel zoude zyn vervallen de mogelykheid,
om een klein Esquader naar Brest te zenden;
maar ook ten tweeden, om dat die order
fubordinaat was voor den commandeerenden Officier
van het voorzeide Esquader, en niet voor
hem V. A.; en ten derden, om dat geen' der
b-paalde gevallen, in welken zulks plaats moest
hebben, exceerde.
Dat echter geenszins kan worden tegengefprooken,
dat de gantfche teneur der laatstgemelde
Refolutie van H. H. Mog. eene volftrekte
wil en begeerte aanduidde , dat ten minflen
iets met de Scheepen ondernomen, en daardoor
aan het Hof van Frankryk eenige blyk van bereidwilligheid
gegeeven zou worden, om , ingevolge
deszétfs aanmaanlilgi tot afbreuk van den
Vyand medetewerken ; en dat H. H. Mog, daarom
in de voorn. R-efojutie ordonneerden , dat,
ingevahe de reis naar Biest geen voottgang mogt
hebben , door zoodanige beletzelen , dewelken
door H. H. Mog. by diezelfde Refolutie , als
j;ebeurlyk, waren onderftdd, a:s dan een Togt
jiaar de Kusten van E' geland zou moeten worden
ondernomen: waar uit dus te belluiten was,
cat, wat 'er ook gebeuren mogte , het een of
het ander moest worden in 'c werk gefield. Dat,
in allen gevalle, zoodanig eene explicatie vry
meer met het blikbaar oogmerk van H. H. Mog,
zou hebben gettrookt, dan een gepranexeerd be.
grip van niets te moeten doen, om dat het geval,
in de Refolutie vermeld, niet letterlyk ex>
teerde; h welk ondertusfehen bleek, alleen daarom
{» Verhoor V, A. Hartfinck, No. sr, Art. 1.
B 5

£3 JULY , Z A A K E N V A N iy% 5.
om niet fpecisal te wezen uitgedrukt, dewyl H.
H. Mog-. niets diergelyks hadden kunnen voorzien.
Dat hier nog bykomt, dat ook deeze fubordinate
order niet, volgens de aüegatie van den
V. A. Hartfinck , aan den commandeerenden
Officier; maar aan de commandeerende Officieren
iii het meervoud, gegeeven was; en dat hy Commandant
derhalve geenszins kon veronderftellen,
dat dezelve hem niet zoude aangaan: te minder,
dewyl het geval tot de uitvoering van deeze
sweede Refolutie van H. H. Mog. ook volgens
derzelver klaare intentie moest geoordeeld worden
plaats te kunnen vinden , zelfs dan , wanr.eer
het Esquader nog niet daadelyk uit Texel
zou zyn uitgekropen , met den wil om naar
Brest te zeilen.
Dat gem. Vicr-Admiraal Hartfinck, in de zoo
evengemelde onderftelling, ($) nogtans volfiandig
was blyven volharden, niettegenftaande hem
de onbeftaanbaarheid daar van op het nadrukkelykfte
was onder het oog gebragt, en te gelyk
aangetoond, dat, daar de gem. Refolutie door
Z. H. ook aan hem V. A. was toegezonden,
met last , om zich daar na praecifelyk te reguleeren
, en daar dezelve nieti anders dan het
fnbordinaat bevel inhield, aangaande het geene,
by oiitfientenis van de ordres, in de eerfie Refolutie
vervat, met het Esquader gedaan moett
worden ; mitsdien ook deeze tweede Refolutie
rem V. A. mede we] deegelyk moest geraakt
hebben; althans voor zoo veel die gevallen betrof,
welken, nog vóór het uitloopen uit Tex?l,
konden exteeren: wyl anders de toezending dier
Refolutie aan hem V. A. geheel inutil zoude
geweest zyn.
Behoevende eindelyk nauwelyks geremarquserd
te worden , met hoe weinig grond de gezegde
V. A. het niet uitvoeren dezer fubordiuate order
Verhoor V. A. Hartfinck, No. 3». Art. 1.

JUW, STAAT EN OORLOG. 1785. 2?
der nu weder met eene gefupponeerde mogelykheid
om de reis naar Biest als nog te onderneemen,
had getragt te wettigen; na zich zoo
dikwyls op eene volftrekte onmtgelykheid. daar
toe te hebben beroepen : waaromtrent het verdar
genoeg zoude zyn aantemerken, dat zooda­
nig gedrag van den Vice- Admir Bal
Hartfinck
maar al te zeer bleek een oate^enfpreeklyk bewvs
opreleveren , dat dezelve in het (tellen eener
mogelykheid of onmogdykheid tot de reis
naar Bresr, telkens gevarieerd, en nu eens het
eene , dan weder het andere dier zoo (trydige
begrippen, naar convenië.itie, afgenomen heelt:
mksgadets, dat, in allen geval e, geer.reden
kan worden gegeeven, waarom hy V. A., \J)
uit H. Ha Mog. Refolutie gezien hebbende, dat
de meergem. fubordinate oraer den Togt naar
Brest, zoo dezelve geen plaats had, moest vervangen;
dan ten minfien, by het wstftfllen der
onmogelykheid van den gezegden Togt geen
pofitiven last omtrent de uitvoering dier fubor.
dinate order heeft gevraagd: even w^ung als er
eene reden is uittedenken , waarom hy V. A.,
goedgevonden hebbende , de orders van H. H.
Mog , tot het do.»n der reis naar B/est, te maken
"tor een object: van ovetweegiog voor de
Vlag-OQicieren, den evengenotmde fuDordinate
last daar by niet mede in deliberatie heeft gebragt:
daar echter het eerst^em. object;, waarmede
deeze fubordinata ordres waren geconnecteerd
, door hem V. A. begreepea was aan het
oordeel der gem. Viag-Officieren te moeren worden
voorgefteld: — Dan dat dit een en ander
den gem. Vice-Admiraai onder het oog zynde
. gebragt , daar omtrent geene andere oplosfing,
dan een gebrek van herinnering, door hem ha*
kunnen worden bygebragt.
Dat
(r) Verhoor V. A. Hartfinck, No. 38. Art. 4» 5
en 7.

0 JULY, Z A A K E N V A N i 7g y.
Dat als nu , by de voortzetting van het onderzoek,
nopens 't gedrag der Officieren, wei-
Ken, zoo uit hoofde hunner verpügting, betrekkelyk
het generaal voorzien houden der Scheepen
, als wegens eene directe betrekking tor den
geordonneerden Togt na» Brest, by deeze zaak
geconcerneerd moeten worden aangemerkt tot
de verrichtingen van den Schout by Nacht van
Braam die in het jaar 1782 het commando op
de Rheede van Texel gevoerd had, zullende
worden overgegaan; voor alles, noodig was te
mqtureeren , waar in eigenlyk bet Departement
van gezegden S. b. N. beftaan hebbe.
Dat de bevinding van Heeren Gecommitteerden
op dit refpefl hier in had btftaaïi, dat dezelve,
in de maand Maart, van het evengeniride
|aar , door Zyne Hoogheid tot dit commando
was beroemd op eene Inftructie, (s) in dato
19 dier maand ; en dar hy voorts erkend
had, (?) uit krachte dier Infhuche, tot zyn byzonder
Departement gehad te hebben , om zorg
te draagen, dat alle 's Lands Scheepen van Oorlog,
ter Rheede van Texel zynde of komende,
door derzelver commandeerend*Officieren in £oe.
de order wierderi gehouden ; en dat in het by»
zonder die, welken gefch'kt waren om naar Zee
te kunnen zeilen , altoos in dien ftaat waren
flat zy, op het eerfte aanfcbryven , direct kon'
den zeilen , en allen vereischten dienst doen:
Dan waar onder het Artïcül der Victualie , als
niet ter zyner besorgimr itaande , of eenigzins
van atyne orders afhangende , aiét begieepen
was.
Dat wydeis de gezegde order om de Scheepen
altons tot den noodisren dienst in ftaat te
moeten houden gebleeken was, over den dienst
van
(s) Zie Bytaagen to: de Memorie van Z. H. pag.
156. en Verhoor S. b. N. van Braam, No
r ï- Art. 1 -en 2.
'ƒ) Ibidem, Art. 3.

JÜLÏ, STAAT EN OORLOG. 1785. 29
van het gebeele jaar 1782 te hebben gegaan;
immers dat 'er nog byzondere order, («) noar
iets anders geweest was , waarom hy J>. b. JN.
zoude hebben moeten denken, dat het voorzien
houden der Scheepen voor korter tyd zouda
hebben moeten gefchieden: Zynde voorts door
den voorn. S. b. N. opgegeeven, dat de Schee*
pen. wanneer ze in dienst gefield worden, O)
f't geen op ongelyke tyden, en naar dat dezelven
klaar zyn , gefchiedt) doorgaans volgens een
Schippersboek van Scheeps-behoeften worden
voorzien, voor veertien maanden; terwyl de naderhand
daaraan komende defecten gefuppleerd
worden. ,,
Dat, daar nu deeze pofiuven aldus waren ter
nedergefteld ; maar , daar en tegen , door den
V. A. Hartfinck, en anderen, als een regel was
opgegeeven, dat de tvd van den dienst en> voorziening
der Scheepen naar de orders tot Viftualieering
moest gerigt worden ; en liy i b. JN.
naderhand mede die calculatie, r » als iets, t
welk, zoo in Oorlog's, als Vredes tyd, plaats
heeft, had doen voorkomen; met by voeging,
dat, by prolongatie der viftualieering, ook doordans
by fpecifique lyften opgaaf gedaan wordt
van het geen tot fuppletie der Scheepsoehoeften
wordt vereischt: Heeren Gecommitteerden, van
hunne zyde, hadden geoordeeld, te moeten onderzoeken,
(x) of, dewyl de meelte Scheepen,
aUhans die van het Collagie te Amfterdam , in
het jaar 1782 maar order gehad hebben om te
victualieeren tot ultimo September, (welke vic
tualieering eerst in het laatst van Augustus door
den V. A. Hartfinck met nog ééne maand was
verlengd) de gezegde Scheepen, voor het bekomen
dier laatlte order , ook maar tot ulumo
(«) Verhoor S. b. N. van Braam, No. 2. Art. 1.
O) IbUem Art. 2.
(w) Idem No. 4. Art. 1.
(x) Idem No. 6. Art. 1 en 2.

30 JULY, Z A A K E N V A N 1785,
September, van Scheepsbehoe r
ten voorzien geweest
waren ; en of , ter zei ver tyd , de fup.
pletie dier behoeften , dan ook maar wederom
voor ééne maand, by fchriftelyke Lyiten ge.
vraagd was: dan dat gem. S, b. N. op de voorfz,
vraag niet prjeciflyk h-bbende kunnen antwoorden
; süeerlyk had gezegd , Schcepsbehoeften
voor de Scheepen gevraagd te hebben, als hem
daar van opgaaf gedaan wierd; en dat, zoodanige
opgaaf niet gefchiedende , dit dan een bewys
was, dat de Scheepen niets noodig hadden:
als mede dat hem ook daar van , ter dier tyd,
in \ algemeen geene lylfen waren opgegeeven'
rog dat zelfs, by 't omvangen der order van de
Admiraliteit op (ie M-taze, om de Scheepen (yj
van dar Resfott tot Mey 1783 te reviftualieeren,
byzondere zorg was gedraagen, dat dezelve Schepen
van eenige meerdere behoeften wierden voorzien
, alzoo ook van wegens die Scheepen geene
opgaaf van eenige meerdere benodigdheden
gedaan was.
Dat dit alles van wegen Heeren Gecommitteerden
geremarqueerd zynde niet overeentekomen
met het geen door hem S. b. N. hier vooren
, wegens den regel van voorziening der
Scheepsbehoeftens , in tyden van Oorlog , zoo
wel als "an Vrede , plaats hebbende , was gezegd
; zulks door denzelven was geëlucideerd
door te declareeren , (z) dat zyn oogmerk met
het opgeeven van den aangehaalden regel niet
geweest was, om vasttelteilen, dat de Schepen
altoos maar zoo veel Scheepsbehoeften zouden
inh>bben , als de geordonneerde Viftualietyd
duurt, alzoo dit zou aanloopen tegen zyne voorige
opgaaf, namelyk , dat de Scbeepen, als ze
in dienst gefield worden, teffeus voor 14 maaiden
behoeften krygen, fchoon het zeker was,
f31) Verhoor S. b. N. »an Braam, No. 7. Art. 2.
(z) Idem No. 6. Art. 3.
dat

JULY, STAAT EN OORLOG. 1785. 3*
dat zy voor zoo langen tyd te gelyk geen Victualieinreemen;
doch dat hy alleen had willen
te kennen geeven, dat, by prolongatie van een
Vicïualietyd, doorgaans ook de Scheepen, dooe
derzelver cornmandeerende Officieren, worden
nagezien, of hunne behoeften het zoo lang, als
die nadele vidtualieering zich uuftrekt , zoudeti
kunnen goedmaaken; en dat, wanneer de Capitetnen
dan bevinden, dat zy eene fuppletie nodig
hebben , (het geen , tiaar maate de Scheepen
al of niet hebben geleeden , fomtyds plaats
heeft, en fomtyds niet) dan eerst by fpecfique
lyften opgaaf gedaan wordt van *t geen er no-
dia is. .
'Dat uit deze zogenaamde elucidatie van gem.
S b N Heeren Gecommitteerden wel konden
opm'aaken, dat eene prolongatie van Vicïualietyd,
in fommige byzondere gevallen, en voor.l
in tyd van Vrede, de refpefttve commandeerde
Officieren wel moest herinneren, om te gelyk
nategaan en te zorgen , dar hunne bcuïepen,
geduurende dien tyd van prolongatie, geene
Scheepsbehoeften moeten ombreeken ; hec
geen ook van zelve fpreekt, wyl anders ae vic
tualieering geheel onnut zoude zyn ; maar aai
daar uit geenszins volgde, dat, wanneer de Victualietyd
korter gelïeld was , dan den gepro.ecteerden
dienst der Scheepen, de commanderende
Officieren niet verpligt zouden zyn, in alleit
gevalle, te zorgen , dat hunne Scheepen, gedurende
den geheelen tyd van hunnen geprojecteerden
dienst , met Scheepsbehoeften voorzie»
blvven • terwyl de daadelyke inneeming van Victualie
g'ewoonlyk maar voor korter tyd geordonneerd
, en daartoe telkens nieuwe orders gegeeven
worden , ten einde de Scheepen in hunnen
dienst niet te belemmeres, het welk omtrent de
Scheepsbehoefien geen plaats heeft. En dat net
dierhalven , naar de gedachten van Heeren decommitteerden
, zoo wel van het departement:
des voorn. S. b. N., ais van de overige comuiasi-

3* ItJfiY» ZAA KEN VAN 1 ? 8 f t
mandeerende Officieren, bleef, te z o r f ï e n
Dat Heeren Gecornmmeerden dm ari h. I
weekelvt* r*„> D gebleeken was, dat bv.
tS^S^S^W^ van &
de defecten «ii? 1
C b v z o n d
er ook van
had gezonden aan ffg er A & i g ^
en aan de AdmiraHteie te Arnft^/m 7 "f 1
aan den V. A. Martfinct S > ' a
8 racde
'
de Scheepsbehoeften IvL f'^" T
«fpeftive A.lmirahtei's Co^g en?wm'ondï
d« naar dezelven «oudV ^ " . ^ f f i F ^
^ï.eE^^^ar^^l,,^^
l y d h e C
va e n T a ^ J «^«k °P •
e n a n d e r e
C 1 w e l k e den om w'iV u omüandighe.
dus'bS dac V h
f/- oorbv
^ , aanmerken,
uus DteeK, dac het doen der bovengemelde Rap!
W Verhoor S. b. N. v a n ^ ^ f <
(b) Ibidem t. e.
(0 Ibidem Art. 7'

JULY 5 STAAT EN OÖRLÖG, 1785. 33
porten aart den Commant der Vloot, juist niet
altyd, ten naauwkeurigften was geobferveerd}
en eindelyk , (d) dat by S. b. N. in den loop
van het gemelde jaar 178a van de Admiraliteits
Collegien alles, wat hy Van dezelven , ter vervulling
van de defecten aan Scheepsbehoeften ,
gevraagd had, ook daadelyk had bekoooien.
Dat ondertusfchen uit dit onderzoek van Heeren
Gecommitteerden, en vervolgens ook uit de
voorenftaande door den S. b. N. van Braam gedaane
opgaaf zyner verrigtingen , eene twyffeling
was ontltaan ; of dan het geheele departement
(V) van hem Si b. N. ^ als Commandant
in Texel , zich alleenlyk tot het ontvangen der
Rapporten van de Capiteinen ; het opmaaken
Van een generaal Rapport uit dezelven ; en het
requireeren van die behoeften , welken door de
Capiteinen by fchriftelyke Lyften opgegec/en
waren, bepaald had, ten dien effect; in 'r byzonder,
dat by in geene bezorging van behoeften
voor de Scheepen , naar zyne opinie, te
voorzien, of daar omtrent iets in 't Werk te Hellen
bad , ten zy hem door de Capiteinen by
fchriftelyke Lyften daar toe requiütie gedaan
Was, zodanig, dat alles derhalven op dit refpeéï
van deeze opgaaf der Capiteinen geheel en alleen
afhing: op welk voorftel de gezegde S. b.
N. dan ook zyn departement alleen in diervoegen
, als gemeld is, had begreepen , en telTens
vermeend, niet anders in dezen te nebben moeten
doen , dan de opgaven der Capiteinen aftewagten,
en alsdan , conform die opgaven , dé
nodige requifitie te doen : oordeelende verder
het onderzoek zelve, wat de Schelpen al, dan
niet, nodig hadden, aan de examinatie der Capiteinen
te hebben moeten overlaaten , als dié
de beste kennis hadden van den Haat der Sche~
pen, aan hunne particuliere zorg toebetrouwd.
(d) Verhoor S. b. N. van Braam, No. ïl Art.
(

24 JULY , Z A A K E N V A N i 78y;
Dat op deeze gegeeven explicatie niet kon nagclaaten
worden te reflecleeren , dat , volgens
dezelve , het departement van den voornoemde
S. b, Ni. in dezen waarlyk binnen een zeer engen
kring zou beperkt geweest , en Hechts bepaald
zyn tot verrigungen , waar toe veel eer
een der minlte Bediendens , dan een Vlag-Officier
en Commandant der RheeJe, fcheen geëmployeerd
te kunnen worden ; terwyl ook deeze
zuo zeer gereftringeerde uitlegging weinig kon
worden overeengebragt met de hier vooren gedaane
opgaaf ( ƒ) van het geen tot het departement
van hem S. b. N., uit krachte zyner ontvangen
Inftruclie, en volgens den aart derzelve,
geoordeeld moest worden te behooren.
Dat, daar nu ook, niettegenftaande al het te
vooren opgegeevene , de Scheepen , in *t jaar
1782 tot de Expeditie naar Brest gedestineerd,
ingevolge de bekende Rapporten , door derzelver
commandeerende Officieren aan den V. A,
Hanfinck ingeleverd, aan verfcheidene Scheepsbekceftens
gebrek hadden gehad, welke gebreeken
de S. b. N. van Braam in 't generaal gedeclareerd
had, hem, voor het doen der gemelde
opgaaven, (g~) onbekend te zyn geweest; deeze
byzonderheid een meer fpeciaal onderzoek had
noodzaakelyk gemaakt, of dan namelyk (/*) deze
onkunde van hem S. b. N. op het gemelde
fubjecl zich tot allen de in diervoegen opgegeeven
Articuien , dan alleen tot fommigen derzelven
, had uirgeftrekt; eu welken der gezegde
defecten hem, in 'c laatlïe geval, bekend of onbekend
waren geweest : Dat daar op door den
S« b. N. van Braam informatie was gegeeven,
dat hem, zoo veel hy zich kon te binnen brengen
, geenen van de voorzeide defecten, voor
de
(ƒ) Verhoor S. b. N. van Braam No. I. Art. 3.
(g) Idem No. 2. Art. 9.
{/!) Idem No. 3, Art. 1.

JULY, S T A A T EN O O R L O G . 1785. 35'
de opgave, waren bekend geweest; zynde ook
geenen derzelven door de Capiteinen in hunne
Rapporten van den 29 September 1782 gefield
of opgegeeven: dat hy dus van geenen had ge.
weeten, dan alleen van de Ankers en Touwen,
•welken hy alle dagen had verwagt, zoo het weê;
zulks toeliet, dat gevischt zouden worden,
waarom hy in eene Misfive aan de Admiraliteit
te Amfterdam verzocht had , geene anderen te
willen zenden.
Dat verder geinquireerd zynde , of de defeo
ten, (O welken hy, S. b. N., niet eerder, dan
uit de opgaaf der Capiteinen aan den V. A. Hartfinck,
geweeten had, van dien aart waren, dat
daar door de gemelde Scheepen eenigzins wier"
den verhinderd , om den dienst, welke in een
tyd van Oorlog van dezelven kon worden ver«.
eischt, te vervullen; hier op door den gezegden
S. b, N- verklaard was , dat de Scheepen door
die defecten niet buiten ftaat gefield waren, om
nog eenigen dienst te doen; gelyk daadelyk ook
gebleeken was, daar fommigen derzelven in dal;
zelfde faifoen nog waren gfëmployeerd; dan dat
zich dit niet tot alle dieniten zonder onderfcheid
kon uitftrekken, vooral tot zulken, die een veel
langer tyd , dan voor welken de Scheepen ge« 0
victualieerd waren, zouden hebben moeten duu»
duuren : tot ftaaving hier van bybrengende den
reeds meermaalen onderzochten regel, raakende
de voorziening der Scheepsbehoeften ingevolge
den Victualietyd; en voor het overige erkennende,
dat, (£) indien de Capiteinen eenigzins verhinderd
geweest waren, otn de dienden, die van
hunne Scheepen konden vereischt worden , te
vervullen , zy dan die defecten aan hem S. b. N.,
als Commandant op de Rheede van Texel, en
aan wien in die qualiteit de defecten moeftsn
wor-
(/) Verhoor S. b. N. van Braam, No. 4. Art. 1.
(A) Ibidem, Art. 2.
C a

36 JULY, Z A A K E N V A N ' ^85.
worden bekend gemaakt , hadden behooren optegeeven
, ten einde dus in de vervulling daar
van langs de gewoone wegen zoude kunnen zyn
voorzien : als mede dat hy ook , by zyn generaal
Rapport van den 33 September 1782 (/)
met betrekking tot de Scheepen, naar Brest ge.
destineerd, doorgaans gezegd hebbende, dat die
Scheepen en hun Tuig in goeden ftaat waren,
zulks gedaan had , cvereenkomftig de Rapporten
, welken hem van die Scheepen door derzeiver
commandeerende Officieren, volgens weekelykfche
gewoonte , gefuppediteerd waren : dat
dus deeze Rapporten, f» aan hem overgegeeven
, wel niet konden worden overeengebragt
met de fchriftelyke opgaven, door dezelfde Capiteinen
op den y Oftober aan den V. A. Hart.
linck gedaan, volgens welken die zelfde Schee,
pen en hun Tuig op diverfe refpeeïen defeétueus
zonden geweest zyn; en dat hy zulks ter
dier tyd ook wel zoo begreepen had: doch dat
hy Schout by Nacht echter moest remarqueeren,
dat de defecten , door de Capiteinen aan
den V. A. Hartfinck opgegeeven , niet betrekkelyk
gemaakt waren in het generaal tot alle
dienften, maar bepaaldelyk tot zodanige Expe.
ditie , als hun door denzelven V. A. was voorgefield.
Dat hem S. b. N. daar op voorgehouden zynde
, O) of hy, daar hy, uit krachte zyner Inftructie,
te zorgen had, dat de Scheepen op de
Rheede van Texel in goeden ftaat wierden gehonden
, en met Scheepsbehoeftens voorzien
ten welken byzonderen einde hy dan ook wee.
kelykfche Rapporten van de Capiteinen moet
begreepen worden ontvangen te hebben ; dan
ook niet tellens van zyn departement had geoor-
(1) Verhoor S. b. N. van Braam, No. 4. Art. 3.
(in) Ibidem , Art. 4.
(n) Idem Wo, 5. Art. f.

JULY, STAAT EN OORLOG. 17S5. 37
oordeeld, om toetezien en zorg te draagen, dat
de fchriftelyke Rapporten , welken de Capiteinen
weekelyks gaven, met de waarheid en effecïiven
ftaat hunner Scheepen overeenkwamen:
hy S. b. N. daarop gedeclareerd had, dat, offchoon
hy niet wel anders had kunnen doen,
- dan aan de Rapporten , welken hy van de Capiteinen
ontving, geloof te geeven; echter, indien
hy naderhand in 't een of ander opzicht
mogt bevonden hebben , dat by eenig Rapport
de waarheid was te kort gedaan, het dan zeker
van zyn departement zou geweest zyn om daaromtrent
te vigileeren.
Dat hier omtrent ook geen ander begrip kunnende
geadmitteerd woeden, en evenwel daarby
gelet zynde , dat de S. b. N, van Braam eene
ftrydigheid in de Rapporten , eerst aan hem, en
naderhand aan den V. A. Hartfinck gegeeven,
erkend had , met byjzevoegde uitdrukkelyke verklaaring
van dezelven nier te hebben kunnen
overeenbrengen ; Heeren Gecommitteerden derhalven,
ratuurlyker wyze, niet wel anders hadden
kunnen verwagten, dan dat hy S. b. N.,
verre van in de by hem alzoo ontvangen en nu
onvoïleedig bevondene Rapporten te berusten,
volgens zyne zoo even ei kende verpligting , als
nu daaromtrent gevigileerd, en dat geene in 't
werk gefield zoude hebben, het geen by nodig
oordeelde, om of het laatfte weekelykfche Rapport
van de Capiteinen, 't welk hy zelf ontvangen
had, te doen ophelderen , of wel de motiven
der aan hem verkeerdelyk gedaane opgaven
natefpooren :• dan dat daarentegen aan Heeren
Gecommitteerden was gebleeken, (0) dat door
denzelven S. b. N. niets dienaangaande was gedaan
, of geoordeeld te kunnen gedaan worden,
op praetens fundament , dat de nadere Rapporten
niet aan hem (aan wicn ze eerst, in de
Con-
(0) Verhoor S. b.N. van Braim N». 5 . Art. 2 en 3.
C 3

33 JULY, Z A A K E N V A N i 7 Sg,
Conferentie san Boord van den Commandant der
Vioot vertoond waren) maar aan den V. A. Hartfinck
waren overgegeeven ; en dar het mitsdien
aan denzelven V. A., welke ook Copie van het
generaal Rapport van den 30 September had,
als die Commandant der Vloot, en dus boven
hem S. b. N. was , had gedaan , om , indien
hier over ieis zou hebben moeten gedaan worden,
hetzelve werkftellig te maaken ; hebbende
hy S. b. N. volgens zyn gegeeven antwoorden
ook niet begreepen , (/>) als toen verder iets,
tot redres of fuppletie van deeze hem nadeihand
bekend gewordéne defecten, in 'c werk te moeten
dellen,^ om dat de zaak in han.len van den
Chef dtr Vloot was , en deeze hiervan kennis
gegeeven had, daar hy meende zulks te behooren;
200 dac daaromtrent nu nadere orlres zouden
hebben moeten worden afgewagt; behalveu
ook , dat volgens diezelfde opgave verfcheiden
defecten eigenlyk niet zouden hebben kunnen
worden herdeld, ten zy fummige Scheepen teffens
gekield wierden.
Dat Heeren Gecommitteerden echter wederom
niet konden nalaaten hierop te remarqueeren,
dat , oiTchoon niet alle de defecten konden
worden weggenomen zonder de Seheepen
teffens te kielen, het evenwel niet te ontkennen
was, dat veelen derzelven hadden kunnen worden
f-ereiresfeerd of vervuld ; en dat , hoezeer
de Commandant der Vloot mogt kunnen goedvinden
, alles te verzuimen , en niets daar toe
in 'c werk re 'laaten dellen , zulks daarom een
ander Officier, met een byzoneier departement
beldS', geenszins van de verpligting ontfloeg ,
081 ia zyn departement, zoo veel aiogelyk, te
vi^ileereri: daar die verpligting , volgens zyn
eigen Sylteina voor handen was , zoo ras de
zaak, op weike wyze zulks dan ook zyn mogr,
tot
(p"j Verhoor S. b, N. van Braam, No. 5. Art. 4.

JVLY, S T A A T E N OORLOG. 1785. 3°
tot zyne kennis was gekomen: terwyl het departement
van hem Schout by Nacht,' als voerende
het .opzicht over den ftaat der Scheepen
in Texel, te dier tyd niet verftaan konde worden
, een einde genomen te hebben: ten minften
niet zoodanig, dat hy den Commandant der
Vloot niet zoude hebben behooren te herinneren
en onder het oog te brengen , hoe zy beiden,
ieder in hunne qualiteit verpligt waren , om 'c
gedrag der Capiteinen in dezen te onderzoeken;
en , in allen gevalle natelpooren en te overleggen,
of, en wat 'er, ter geheeld of immers
gedeeltelyke vervuiling der plaats hebbmde gs«
breken, kon worden verrigt.
Dat nu uit het voorenltaande gebleeken zynde,
waarin, met relatie tot het generaal voorzien
houden der Scheepen, het departement van
den S. b. N. van Braam beltaatï hebbe ; wat
daaromtrent door denzelven is verrigt; en op
welke gronden hy zyne voorfz. verrigtingen ge.
bouwd hebbe ; nog kortelyk moest worden ge.
remarqueerd; voor eerst, dat de dikwyls gebleekene
fituatie der Scheepen , zelfs met uitzondering
van het artieul-der Victualie, weinig fcay.
nende voldaan te hebben aan de beken.1e recommandatie
, door Z, H. in den Krygsraad van
den o September gegeeven, (ten minlten 111 den
zin, welke daar aan, zonder nadere explicatie,
natuurlyk moest worden gehegt) Heeren Gecommitteerden
, na derzelver hiervooren gedeclareerde,
en by den loop van dit onderzoek geappliceerde
opvatting dezer recommandatie, dan
ook geoordeeld hadden, den S. b. N. van Braam
by dezelve te moeten bepaalen: en dat by die
gelegenheid gebleeken was , dat hy S. b. N.
medewerkende, (?) begrepen te hebben, dat de.
ze recommandatie ook byzonder het voorzien
houden der Sclieepen met de noodige Sch^eps-
(q) Verhoor S. b. N. van Braaai, No. 6. Art. 4.
C 4
be-

4° JULY» Z A A K E N VAN , 7 8 J h
t ;
SSSe'? T° i W f t * Commandant der
Kneede van Texel , (>) het best den ftaat der
jcheepen kennende, nochtans (zoo vee 1 hy 7? CJ
kon herinneren) op de gezegde recomrna JaÏÏ
pen en derzelver voorziening met Scheenshe
Sn^T t,
o e
r e
d n
e d
h a
rS• * , waS d "
zeiven de orders om dienst te doen, welken
men uit die recommandatie te verwL'en had
met zouden hebben kunnen nakomen en da?
hy ook niet gemeend had, dat daartegen zwaa
s h
t n
s:t b
wa
NS00 ; ) n Ld mits
r E
«"

JULY, STAAT EN OORLOG. 1785. 4ï
van iets anders of meerder te doen, dan waar.
toe zy buiten die recommandatie reeds per Je
gehouden waren, fcheen te doen vervallen.
Dat, in de tweede plaats , by Heeren Gecommitteerden
eenige informatien genomen waren
, met betrekking tot het gedrag , dat de S,
b. N. van Braam, ter gelegenheid van de meergemelde
Conferentie der Vlag-Ofiïcieren, in zyne
relatie als Medelid van dezelve had gehouden
, en dat hun by dit onderzoek uit de gegeeven
antwoorden van den gemelde S. b. N.
het navolgende was voorgekomen, namenlyk:
dat de préparatoire informatie, («) door Z. H.
aan den V. A. Hartfinck nopens de Expeditie
naar Brest gegeeven, aan hem S. b. N. vóór
de Conferentie niet was gecommuniceerd, maar
dat hy eerst op den 7 October , fV) toen hy
aan Boord van den V. A. gekomen was , OTI
de gemelde Conferentie by te woonen , kennis
had gekreegen (zonder zich te herinneren, door
wien) dat H. H. Mog. tot het zenden van tien
Scheepen naar Brest hadden gercfolveerd : —
dat hy S. b. N. dus , (w) vóór die Conferentie
deswegens geenerhande byzonder entretien
met den V. A. Hartfinck had gehad, noch hem
(x) door denzelven communicatie was gegeeven
van zyn voorneemen tot het doen houden eener
zoodanige Conferentie, of van het oogmerk derz
e l v e : __ dat in die Conferentie , fjy) waarby
hy S. b. N. mede had geadfilteerd , geleezeu
waren de Refolutien van H. H. Mog. van den
o bevoorens , en ook teffens vertoond fz) de
fchriftelyke Rapporten , welken de Capiteinen
der meeite naar Brest gedestilleerde Scheepeu op .
den
(«) Verhoor S. b. N. van Braam, No. 7. Art. 4.
(VJ) Ibidem Art. 6.
(u>) Ibidem Ar. 7.
(x) Ibidem Art. 9.
(y) Idem No. 8. Art. I.
(z) Ibid. Art. a.
S
C 5

4* JULY, Z A A K E N V A N 1?8j.
den j Oflober aan den V. A. Hartfinck had.
den ter hand gefield: — dat hy S. b. N. zich
echter niet konde rappdleeren , of die Rapporten
aldaar waren voorgeleezen , noch ook of
door den V. A. van Byland eenig verflag 'was
gedaan O) van de gefprekken, weiken dezelve,
by geleegenheid zyner onlangs gedaane reis naar
den Haag , met Z. H. had genouden , of van
de affpraak, met Hoogdenzelven wegens de Expeditie
naar Brest gemaakt: — dat hy S. by
N. zich mede niet konde herinneren , hoe'langen
tyd (b) die Conferentie wel omtrent had
geduurd; noch ook, waarom (c) in het Declaratoir
, door de Vlag-Officieren gegeeven en
door hem mede ondertekend, gezegd wasdat
onder anderen de Rapporten, door de Capireinen
Tulhngh en Meurer , wegens de Scheepen
de Prins Frederik en Amfterdam overgegeeven
in rype overweging genomen waren ; fchoon hy
5. bt N. zich nu wel meende te herinneren,
dat er, nopens het eerstgemelde Schip, geen
fchriftelyk rapport van deszelfs Capitein was ingediend
, maar alleen door den S, b. N. van
Hoey mondeling verilag gedaan : — wyders, dat
io de gezegde Conferentie (d) het oordeel en
alvis der aanweezende Vlag-Officieren gevraagd
was, of zy de Scheepen in ftaat oordeelden,
om de geordonneerde reis naar Brest te doen •
— en eindelyk, dat hy S. b. N. zich wederom
(e) niet kon herinneren , of aldaar ook gedelibereerd
was over de middelen , door welken de
zwaarigheeden, die zich tegen de reis naar Brest
opdeeden, zouden kunnen worden uit den weg
geruimd, noch ook, of alle (f) de in voorzeide
(a) Verltoor S. b. N. van Braam, No. 8. Art. %
O) Ibidem Art. 5.
(c, Idem No. 10. Art. 1 en 2.
Cd) Idem No. 8. Art. 6.
(«) Ibidem, Art. 7.
(j) lbid. Art. o.

juxr, STAAT EN OORLOG. 1785- 43
de Conferentie aanweezende Vlag - Officieren geoordeeld
hadden, dat niets, hoe genaamd , tot
wegruiming van de gezegde zwaarigheden kon
worden verricht. . -
Dat op deze gegeeven informatien aanttonds
moest worden gereflecteerd , dat het_ daar by
zoo dikwyls herhaald gebrek van herinnering ,
door voorn. S. b. N. op diverfe refpeélen geallegueerd,
niet anders, dan zeer fingulier kon
voorkomen , daar het zelve door hem tot verfcheidene
zoo weezenlyke pointen wierd ur.g>
ftrekt, welken hem, geconfidereerd het gewigt
der zaak en de zekerheid, welke hy in avans
wel had kunnen opmaaken , dat hier op onderzoek
zoude vallen, zeer naauwkeung behoorden
bekend , zoo al niet zelfs aangeteckend te wezen,
dewyl daar uit het rechtmaatige of onrechtmaatige
van zyn gehouden gedrag , ook m
't bv/onder zoude moeten worden beoordeeld ,
al het welk dan ook , hoewel zonder vrucht ,
aan hem S. b. N. was onder het oog gebragt. (g)
Dat intutfchen hier uit wederom niet anders
kon worden afgeleid , dan dar in de meergedacbte
Conferentie der Vlag-Officieren aan de
middelen ter wegruiming van de geopperde zwaarigheden
weinig fcbynt gedacht te zyn : en dat
daar door dan wederom wordt bevestigd , dat
men aldaar zich veel meer met het opperen en
billvken van zwaarigheden, dan met het uitdenken
vaa maatregelen, om, door dezelven de orders
van H. H. Mog. ter uitvoer te brengen,
bezie: gehouden hebbe.
Dat zy Heeren Gecommitteerden de zwaarigheeden
zeiven , waarop in de gem. Conferentie
de beflisfing der volftrekte onmogelykheid van
den Togt naar Brest gefundeerd geweest was ,
reeds te vooren opgegeeven hebbende, dezelven,
met relatie tot den S. b. N. van Braam, hier
(g) Verhoor S. b. N. van Braam, No. 8. Art. 9.

44 jutr, ZAAKEN VAN , 7gji
!o e
i t
e r
n d e n
aende .liï° r
h e r b a a I e n
' ^ch dien-
volgende alleen refereeren tot hetgeen doorhem
a. b. IN. hier omtrent was bygebragt, m waar
uit onder anderen zoude blyken, da het gebrek
tnZf a
l elke
y a
, n d e
hv

JULY, STAAT EN OORLOG, 1785. 4?
den inneemen , alvoorens zich finaal te bcpaalen
maar dat hy , volgens zyne opgave , het
daar voor houdende, dat hy niet geroepen was
om zyne gedachten over gemelde point te uitten
, maar wel over het gewigt en de validiteit
der zwaarigheden, tegen de volvoering der Expeditie
ingebragt, dan ook fpeciaal geoordeeld
had, zich daartoe te moeten bepaalen; als begrypende
, dat hy de verdere overweeging aan
die geenen moest overlaaten , welken met de
uitvoering der ordres belast waren: hebbende by
S. b. N. evenwel, met relatie tot de gezegde
ingebragte zwaarigheeden , moeten erkennen, dat
hy dezelven ten minften nu (m) niet konde confidereeren
als onvoorziene toevallen, waar van
H. H, Mog. volftrekt onkundig geweest zouden
zyn.
Dat de gemelde S. b. N. al verder aan Heeren
Gecommitteerden had te kennen gegeeven ,
dat hem ook geene (») particuliere orders of
onderrigtingen gecommuniceerd waren , waarom
hy zou gemeend hebben , zich in zyn advis
niet tot de beletzelen van tegenwind en onvoorziene
toevallen, welken alleen by H. H. Mog.
Refolutie vermeld ftonden, te moeten bepaalen,
maar ook zyn byzonder oordeel over het al ©f
niet raadzaame der Expeditie te mogen raadpleegen
: dan dat hier uit wederom eene nadere
vraag zynde geproflueerd, om dat geene , 't
welk evenwel daadelyk in de voorfz. Conferen.
tie gefchied is, meerder te doen ophelderen, by
Heeren Gecommitteerden bevonden was, dat
voor eene diergelyke beoordeeling (0) van het
al of niet raadzaame in de uitvoering van een
duidelyk en pofuif bevel van den Souverain niet
kon worden opgegeeven eenige regel of gewoon.
te,
(«) Verhoor S. b. N. van Braam, No. 9. Art. 3,
(») Ibid. Art. 4.
(0) Ibid. Art. 5.

46 JULY, Z A A K E N V A N i 7 5g,
£'Jn de
Z e e d i e n s t
"u . gebraikelyk, dan alleen in
gevallen, hier geenszins te pas komende; weghalven
wederom niet anders daar uit had kunnen
worden opgemaakt, dan dat dezelve beoore
e n e w i l l e k e u r i
JL°£ g aangemaatigde en
met alle begrippen van fubordinatie en onderwerping
aan het wettig gezag van den Souveram
ftrydende vryheid berust nad.
Dat , laatftelyk, de meergedagte S. b. N
met betrekking tot de mogelykheid, om de'
Scheepen naar Brest gedestineerd , door middel
V r z i e n S ZZZl^ï °° ' S ede

JULY, STAAT EN OORLOG. 1785. 47
met goedvinden van H. H. Mog., was opgedragen,
zullende worden overgegaan, ten einde,
volaens het geen Heeren Gecommitteerden
zich by da behandeling van dit tweede Hoofdpoint
hadden voorgefteld , te kunnen beflisfen ,
in hoe verre de gezegde V. A. kon geoordeeld
worden , door zyn gedrag tot de non-executie
der orders van H. H. Mog. in dezen al of niet
te hebben medegewerkt: het noodig zoude zyn,
ter dezer geleegenheid, vooraf melding te maaken
van het gepasfeerde in diverfe Krygsraaden,
kort voor de geordonneerde Expeditie naar Brest
gehouden en te onderzoeken, hoedanige begrip,
en hy V A. en de verdere Leden derzelve Krysraaden
als toen, ten aanzien van de gereedheid
of ongereedheid der Scheepen, gevormd, or ten
minften gemanifesteerd hadden; en in hoe verre
de doenmaalige denkenswyze van dezelve Utficieren
in 't gemeen, en van den Commandant
dezer Expeditie in het byzonder , nopens den
ftaat en bekwaamheid der Scheepen, met de daar
na, by het opkomen van dezen Togt, geopperde
zwaarigheden en gedeclareerde onmogelykheid
derzelve, kan worden overeengebragt.
Dat in de eerfte plaats, met relatie tot den
Krvesraad, op den 4 September des jaars 1782
in Texel gehouden, het uit de refpecTdve Notulen
gebleeken was, (a) dat, de Commandant
der Vloot het advis der aanweezende Leden,
nopens het doen uitloopen der Scheepen , gevraagd
hebbende; de V. A. van Byland, in de
eerfte plaats , en vervolgens ook alle de verdere
Leden, na diverfe betuigingen van verlangen,
om gelegenheid te vinden tot het doen van ope.
ratieii tegen den Vyand , en daar door de reflexen
van Lasterlchnften &c. te doen ophouden
, eenpaarig verklaard haddeti, het uitloopen
' der
(?) Zie Bylaagen tot het vervolg der Memorie vaa
Z. H. No. 1. Pag. 3.

4* JULY, Z A A K E N V A N
der Scheepen ongeraaden te oordeelen, alleen op
grond der iuperioriteit van de vyandelyke maat.
welke zich destyds op de Kusten vertoonde!
zonder by die gedegenheid van eenige zwarigheden
, uit den (laat der Scheepen ontleend , het
alierminfle gewag te maaken ; zoo dat hier in
derhalven gefupponeerd moest worden , geene
de rrnnfte zwarigheid gefield te zyn : hebbende
den V. A. van Byland dan ook als nu verklaard
met te weeten (r) dat 'er, behalven de gemelde
fuperionteit van den Vyand, by hem eenta andere
redenen tegen het doen uitloopen der Schepen
toen ter tyd hadden plaats gehad, en dat
zoo er die geweest waren , dezelven zekerlvk
zouden zyn genoteerd. '
Dat, vervolgens, in den Krygsraad, op den
9 September, tg praefentie van Z. H. gehouden,
(x) over het uitzenden der Scheepen andermaal
gedehoereert zynde; zulks, volgens het eeupaang
advis der Officieren, daar piaefent, wederom
om geene andere redenen Cgelyk andermaal door
den V. A. van Byland (t) was bevestigd) dan
de gezegde fuperioriteit van den Vyand! ongeraaden
was geoordeeld, zonder dat die ongeraadenheid
, al wederom in dezen Krygsraad , 0p
den georekkigen ftaat der Scheepen , of derzelver
geringe voorziening van Vidualie en Behoef*
tens, gefundeerd was geworden: niettegenftaande
Z. H. , _m dezen zelfden Krygsraad betuigd
hebbende, oat het Hoogdenzelven byzonder aangenaam
zoude zyn, indien door een der Leden
eenig middel aan de hand kon gegeeven worden
, het zy tot meerder beveiliging v a n het
Conyoy van Drontheim, het zy tot afbreuk van
den Vyand; dan ook te gelyk aan de Gapitei.
nen,
(r) Verhoor V. A. van Byland, No. i. Art. %
Z i e
(O Bylaagen tot het V. der M. van z' H
pag. 6. ' -
(/) Verhoor V. A. van Byland, No. i. Art. 7.

JULY, S T A A T E N OORLOG. 178* 4$
nen, welken de Scheepen van 's Lands Esqua»
der commandeerden, de reeds meermaalen ge«
melde en in de ferieufte termen voorgeftelde recommandatie
, nopens het voorzien houden hunner
Scheepen, gegeeven, en dezelven daar door
dus te meer uitgenoodigd, immers volkomen geleegenheid
gegeeven had, om, ingevalle 'er, naar
hun oordeel , waarlyk zwarigheden in den ftaat
of voorziening der Scheepen plaats hadden, waar
door zy tot de gemelde afbreuk van den Vy*
and geheel of ten deele buiten ftaat waren, dezelven
, wanneer het al niet in hunne magt
ftond , die te verbeeteren , als nu ten miaften
op te geeven.
Dat, wat deeze recommandatie nu in het by»
zonder betreft ; het genoeg zoude zyn , ondef
inhsefie, van het geen, zoo ten aanzien der natuurlykfte
explicatie derzelve, en het daar naar
ingerigte onderzoek, als nopens de daar uit ge.
proflueerde verpligting der Officieren bereids is
bygebragt; voor het tegenwoordige nog te remarqueeren,
dat de V. A. van Byland, na door
die recommandatie mede niets meerder of an«
ders, zoo hy zegt, begreepen te hebben , dan
eene aanbeveeling van iets, waar toe de Officieren
, ook zonder deeze recommandatie , even
zeer verpligt en volftrekt gehouden waren , te
weeten, om zorg te draagen, dat zy alles, volgens
de laatfte orders, aan boord hadden; onder
anderen gedeclareerd had, dat zyn particulier
begrip («) omtrent het verftand dezer recommandatie
hier niec te pas kwam , akoo hy
het Commando in Texel niet had.
Dat Heeren Gecommitteerden uit dit fingulier
raifonnement van den Vice-Admiraal van Byland
vervolgens hadden gemeend te kunnen en te moe»
I ten afleiden, dat, hoe zeer hy V. A. aan d;eze
recommandatie een uitgeftrekter betekenis moge
ge-
(«) Verhoor V. A. van Byland, No. \. Ais. IQ,

50 JULY. Z A A K E N V A N 1785.
geattribueerd hebben; mitsgaders , offchoon hy
ook in aanmerking genomen had, dat de Schee»
pen met den Voorraad , welke zy volgens de
laatffe order moeiten inhebben, naauwlyks in
ftaat zouden zyn , om een' kleinen Kruistogt
van weinige weeken te doen; en dat bygevolg,
indien de Scheepen, het zy door een* fuperieure
vyandelyke magt, het zy door tegenwinden,
nog eenigen tyd in Texel wierden opgehouden,
dezelven dan al ras tot alle dienften onbekwaam
zouden geraaken ; hy echter in den gemelden
Krygsraad , volgens zyn eigen opgave, zoude
hebben geoordeeld te kunnen volftaan, met zig,
zonder van dit alles iets te opperen, ilechts aan
de laatlte order te houden; en dat het de zaak
van den Commandant alleen zoude zyn geweest,
by deeze gelegenheid , die bedenkingen in te
brengen of elucidatien te verzoeken.
Een denkbeeld , het welk nogtans geenszins
kon worden gebülykt, wanneer men zich herinnert,
dat, hier, door Z. H. een Krygsraad was
re zamen geroepen , ten einde , niet met den
Commandant der Vloot alleen, maar met alle'
de Officieren, over het employ der Scheepen te
raadpleegen; van welke Krygsraad de V. A.
vaa Byland, niet alleen een Medelid, maar daarenboven,
na den Commandant, de eerfte Vlagofficier
zynde, dus niet lkchts bevoegd, maar
ook wel deegelyk verpligt was, zyne confideratien
over het point in qujeltie mede te deelenj
en zodanige zwarigheden voor te draagen, als
hy oordeelde , uit den aart der zaak te proflueeren.
Dat nogtans dit ongegrond denkbeeld by hem
V. A. beltendig was geinhjereerd (V) en bovendien
gefuftineerd, cac de gefchiktheid der Schepen,
om iets anders, (w) dan een kleinen Kruistogt,
(v) Verhoor V. A. van Byland, No. I. Art. **•
(w) Idem, No. 4. Art. 5.

jDLy, STAAT EN OORLOG. 17S5W 5*
1
togt , te doen , in dien Krygsraad niet te pas
kwam, terwyl 'er alleen gedelibereerd zoude zyn
over een kleinen Kruistogt , ter beveiliging der
Scheepen, welken van Drontheim verwagt wierden;
en dat, de ftaat der Scheepen , en de quan.
titeit van derzelver Victualie aan Z. H. bekend
zynde; Hoogdezelve daar uit zelve kon opmaa-
ken , dat geene andere dan kleine Kruistogten
konden gedaan worden: dan dat van deeze lustenue
(V) hem V, A. het abufive, hoewel vruchteloos,
was onder het oog gebragt, en aangetoond
, dat by de Notulen dier Krygsraad evidentelyk
bleek, dat de deliberatien, in dezelve,
zich geenszins alleen tot het gemelde point bepaald
hadden ; maar ook in het generaal door
Z. H. tot het doen van afbreuk aan den Fyand t
het welk in een tyd van Oorlog volftrekt allerlei
foort van expeditien ii.fiuit , geëxtendeerd
waren: terwyle, op dit fubj\c"t, nog kon worden
geremarqueerd, dat, ingevalle hy V. A. in
der daad had vermeend , dat Z. H. nopens de
voorziening der Seheepen genoegzaame bewustheid
droeg, en dus wel weeten konde, dat dezelven
tot geene andere , dan kleine Kruistogten,
bekwaam waren; zulks voor hem V. A.
eene reden te meer had moeten opleveren, om,
daar Z. H. niettemin hem en de verdere Officieren
over de middelen tot het deen van onbepaalde
afbreuk aan den Vyand raadpleegde, en
daar op eene ferieufe recommandatie liet volgen,
om de Scheepen in ftaat te houden , ten einde
op de eerfte order, behöorlyk toegerust, te kunnen
uitzeilen ; by die geleegenheid aan Hoogdenzelven
den ftaat en geringen voorraad der
Scheepen te herinneren , en de onmogelykheid,
om met dezelven aan zulke onbepaalde oogmerken
te voldoen, onder het oog te brengen.
Dat eindelyk op den 15 derzelve maand Sep-
tem-
(») Vfthdor V. A. vaa Byland, No. 4. Art. 5*
D 2

gi JULY, Z A A K E N V A N 1785,
rember wederom door den Commandant der
Vloot een Krygsraad belegd zynde , ten einde
te delibereeren fjy) over den inbond eener M>sfive
van Z. H., by dewelke het al of n et uitzenden
der Schelpen aan de directie en bet oordeel
der Vi-g-Officieren wierd ov.rgelaaten, dit
voorftel, door ahe dezelven Officieren , ter dezer
geleegenheid , nogmaals a.hen var> wegens
de gevreesde aanweezigheid eener fupericure vy
andehke magt, zonder in den Haat of voorraad
der Scheepen de allermii.fte zwaarigheid te ftelkn,
immers daar van gewag te maaken , ongeraaden
was geoordeeld: nie tegenltaande de gemelde
M'sfive eene fpeciaie order behelsde, om
's Lands Vloot , ingevaile 'er geene fuperieure
magt van den Vyand in de Noordzee was, niet
langer binnen te houden , en den Commandant
daar by gemjungeerd wierd, om , met overleg
der by zich hebbende Vlag-Officeren, zoodanige
maatrcgulen te neemen, als best gelchikt wa«
ren tot protectie der Commerc' -erende Ingezeetenen
; en byzonder van de Scheepen , weiken
va'i D'onthei n verwagt wierden; als mede tot
afbreuk van den f^yand, het zy door htt inteicipieeren
der Convoyeeren uit de Oostzee s
bet zv door zoodanige andere Expe/litien , als
hy Commandant, roe' overleg df;r Vag-Officieren,
raadzaam zou oordeden: tot hri uitvoeren
van welke onbepaahe orders dus de V. A. van
Byland , met de overige Vlag-Officieren , de
Seheepen toen ter tyd bekwaam en voorzien
feneen te hebben aangemerkt, terwvl ook deze
gevolgirekking door denzelven niet had kunrtrn
woroen tegengefprooken, (z) als hebbenoe zich
alleenlyk oaarop beroepen , da' het geeven van
de nodige orders tot voorziening der Scheepen
iets
(y) Zie Bylaagen tot het Vervolg der Memorie van
Z. H. pag. 10.
(s) Verhoor V. A, van Byland, No. 1. Art. 15.

JULY, STAAT EN OORLOG. 1785. 53
iets was , het geen van den G>rnman 'ant der
V'Oor dtpendeerde. Dan waar op , behalven
het geen zoo even de?.en ?a ga is is aange*
merkt, nog moest worden geren. dleerd , dar het
hier eigenlyk de vraag nier. was , wie v >or de
voorziening der Scheepen te zorgen had ; maar
alleen , of r iet wederom de Viag-Officieren, en
in het by*nnder ook de V. A. van Byland, ab«
folut verphgr waren, om, ingevaüe zy, ten tyde
dezes Krygsraad's, tegen het uitloopen der
Scheepen in het generaal eenige andere zwaarigheden,
dan die by de Notulen vermeld Haan,
gevonden hadden, dezelven dan ook fpeciaal op
te geeven; en of, daar zy zulks niet ge-aan
hebben, dan hier uit niet wettig de evengemelde
cnfeqnentie moet worden getrokken , dat,
namen yk hy V. A., en de verdere Le ;
en van
dezen Krygsraad getoond hadden, van begrip

J4 JÜLY, Z A A K E N V A N 1785.
pen volgens de gemelde Misfive van Zyne Hoogheid,
bleek te zyn het verkenen van protectie
aan de Commercie, en bet doen van afbreuk
aan den Vyand; dat dus in 't generaal het oogmerk
, waar toe de Scheepen moeiten geëropioveerd
worden, vooral, wanneer men zich
wilde herinneren, dat het in een tyd van Oorlog
was, niemand der Officieren, en dus in 'c
byzonder den V. A, van Byland, onbekend kon
zyn: waarom derhalve de nu geopperde bedenking
om eerst van de fpeciale deftinatie der
Scheepen onderrigt ie willen zyn , alvooren te
kunnen bepaalen, of zy daartoe gtfchikt waren,
in allen gevalle des tyds had moeten zyn
geopperd; in plaats van ftilzwygende de Schee,
pen , tot alle de als toen in algemeeae termen
voorgcftelde eindens, gefchikt te erkennen; mee
daaromtrent niets by te brengen , noch zelfs
eenige Elucidatien nopens de gedaane aanbeveeling
te verzoeken.
Dat Heeren Gecommitteerden, wyders , in
achting genomen hebbende , dat de V. A. van
Byland zelf had gedeclareerd, reeds op den 9
S ptember de Scheepen fiechts gefchikt gekeurd
te hebben tot het doen van een' kleinen Krujs-
- togt; en voorts hebbende geconfidereerd , niet
alleen , dat 'er thans wederom een week meerder
was verloopen, en dus de voorraad zoo veel
verminderd ; maar dat hy V. A. ook in 't byzonder,
met betrekking (b) tot zyn Schip gezegd
had, dat de conftituiie van hetzelve, en
de quantiteit van Behoeftens en Viclualie , andere
dau kleine Kruistogten verhinderden , tot
redres van welke defecten hy geoordeeld had,
(c) niets in 't werk te moeten Hellen, om dat
flezelven bekend en van dien aart waren , dat
ze niet, zonder het Schip buiten ftaat van dienst
e» Verhoor V. A. vaa Byland, No. 4: Arr, 2.
(O Ibidem Art, 3.
te

JULY, STAAT EN OORLOG. 1785. 55
te (tellen, gerepareerd konden worden: dan ook
uit dit alles hadden moeten beflatten, dat hy
V. A., als Lid van den gem. Krygsraad, by de
deliberatie over het al of niet employeeren der
Scheepen tot oogmerken , waaraan zulk eene generaale
explicatie kon en moest gegeeven worden
, zich geenszins had behooren te dispenfee.
ren, van iets te gewaagen van defecten, waardoor
ondertusfchen naar zyn eigen begrip , alle
Expeditien van eenige aangelegenheid verhinderd
moeiten werden, en dat hy teffens had moeten
begrypen, dat, door dit ftilzwygen niet alleen ,
maar zelfs door het niet requireeren van eenige
nadere Elucidatien, nopens de voorgedekte deftinatien
(ingevalle hy al mogt oordeelen , dat
dezelven niet dutdelyk genoeg waren opgegeeven)
eene direfte aanleiding en gelegenheid zou
worden gegeeven rot geheel verkeerde denkbeelden
nopens den ftaat en gefchiktheid der Scheepen
zeiven. Eene refkxie , welke niet weinig
zoude worden verfterkt, wanneer men hem V.
A met de overige Officieren op het krachtigfte
hoorde betuigen, (d) dat zy met den oprechtften
yver na het oogenhlik verlangden, om finale,
orders te mogen ontvangen tot zoodanige einden*
als, ten nutte van den Lande, noodig
peotrdeeld zouden worden : alzoo nu , na het
onderzoek van alle de gem. voorgeevens van
den voorn. Graave van Byland, deze hoogklinkende
betuigingen op niet anders zouden nederkomen,
dan op een verlongen tot het doen van
een kleine en weinig beduidende Kruistogt; waartoe
de mogelykheid , naar der Officieren eigen
begrip, dag by dag minder wierd.
Dat uit al het zelve dan ook zou kunnen
worden opgemaakt, in hoe verre het uiterlyk
gedrag van den V. A. van Byland, en der «ve-
(/) Zie föylaagen tot het V. der M. van Z. H.
pag. ia.
D 4

jfl JULY, ZAAKEtJ VAN 1785.
rige Officieren, by gelegenheid der opgenoemde
Krygsraaden gehouden, met derzelver reeds Czo
het fchynt) doenmaalig, doch in der daad eerst
naderhand gedeclareerd begrip omtrent de gefteldheid
der Scheepen, kon worden overeenlebragt;
mitsgaders in hoe verre door 't verzwv.
gen of verbergen van den gebrekkelyken ftaat
der Scheepen , zoo die ten tyde der Krygsraaden
effiftivelyk reeds plaats had, eene toen nog
tydige voorziening dienaangaande was agtergebleeven;
en emdelyk, wat men in die gefteldheid
van zaaken 'er van te denken hebbe, wanneer
men den voorn. V. A. t na by alle de
voorfz. onderfcheiden gelegenheeden nimmer te
hebben geloond eenige zwaarigheid hoegenaamd
111 den ftaat, noch bekommering omtrent de
voorziening der Scheepen te ftelieu , evenwel
Kort daarop , z o 0 dra hy maar van den Toet
naar Brest en van zyne beftemming tot het
commando kennis krygt, alle die zwaarigheeden
gewichtig genoeg ziet keuren , om , op grond
derzelven fteihg te declareeren, dat hy, in qua.
liteit als benoemde Commandant tot deze Expeditie,
( e) dezelvé wel /pedaal gantsch infaifabel
aoraeelde.
J
Dat Heeren Gecommitteerden, na dit geprai,
muteerde , zouden overgaan tot het onderzoek
den 3 Octoher, Cden dag, op welke by H, H.
Mog. tot de Expeditie naar Brest belloten wierd)
naar s Haage ondernomen ; en vervolgens al
aanltoncis moeften remarqueeren, dat hy V A
in het eerst, gefustineerd hebbende volftrekt on.'
, gehouden te zyn, om, ten aanzien van zvn»
verrichtingen ter dezer gelegenheid , de gerequireerde
mformaaen te fuppediteeren ; f> e n fuftenue,
die uoor denzelven ook bereids nopens
het
0) Zie Memorie of Verbaal van den V. A. Hart-
UiiCK, pag. 338.

JULY, STAAT EN OORLOG. 1785. 47
het zoo even afgehandelde point was gevoerd)
Heeren Gecommitteerden , na diverfe vruchtelooze
poogingen , om hem V. A. van de onge>
grondheid zyner tergiverfatien te overreeden ,
zich genoodzaakt hadden gevonden, om, wilden
zy zich , in het behoorlyk volvoeren hunner
Commisfie, niet geheel zien te leur gelteld, dit
gedrag van gem. Vice-Admiraal van Byland, by
eene fpeciaale propofitie , op den 15 July des
afgeloopen jaars, ter kennis van H. H. Mog.
te brengen. Dat daarop ten zeiven dage by
Hoogstdezelven eene Refolutie genomen zynde j
vervolgens de tot dien tyd toe aan" den V. A.
van Byland voorgeftelde, doch met een declaratoir
van ongehondenheid bejeegende vraagpointen
, ten grootten deele , nader, hoewel niet
met zoodanig elfecl, als billyk kon worden verwagt,
aan denzelven hadden moeten worden
voorgedrajen; en dat hier van dan eindelyk het
gevolg was geweest, dat, op het voorfz. refprcl:,
uit de antwoorden van den gem. V. A.
gebleeken was: — dat hy V. A., op den hier
vooren gsm. tyd, naar 's Haage was vertrokken,
(/) ten einde aan Z. H., den Heer Admiraal
Generaal, eene Sententie ter approbatie
overtebrengen, als mede, om, naar zyn zeggen,
orders te (lellen omtrent het viclualieeren
van zyn Schip, 'c welk op den 1 Qctober geordonneerd
was; en ook om Z. H. over het
een. en ander te fpreeken: — dat hy V. A.
reeds (g) voor zyn gem. vertrek , kennis had
bekoomen van de apparentie, dat 'er by H. H.
Mog. mogeiyk tot een Togt naar Brest zou
worden belloten; en dat onder de Scheepen,
daar toe in aanmerking komende , ook het 011derhebbend
Schip van hem V. A., als insgelyks
order gekreegen hebbende, om voor vier
maan*
(ƒ) Verhoor V. A. van Byland, No. 2. Art. 1 en 2,'
(-£) Ibidem Art. 3.

5* JÜLY, Z A A K E N V A N J73j,
maanden te reviclualieeren, moest behooren: —
en dat hy hier uit vervolgens gefupponeerd had,
m dat, ingevaile de gem, Togt voortging, hy
i J -
DEN H O O
S
F T E N r a n
g bekleedende on­
der de Officieren , wier Scheepen onder de ge.
zegde order tot reviéhialieering behoorden , die
Expeditie zou commandeeren.
Dit, wyders door Heeren Gecommitteerden
van hem V. A. informatie gevorderd zynde, of
hy dan over dien apparenten Togt (0 niet toen
reeds zyne crmfiderarien aan den V. A. Hartfinck
gecommuniceerd had; en of door laatstgem-,
by die gelegenheid, deswegens niet eenige
bedenkelykheeden waren geopperd: hy V A.
van Byland daar op had gedeclareerd, dat hem"
zulks zoude ontgaan zyn; dan dat hy echter het
een en ander als apparent had opgegeeven, en
teffens ook volmondig geadvoueerd, (T) dat hv
met den V. A. Hartfinck een affpraak gemaakt
nad, om over de bedenkelykheeden tegen het
doen eener reis naar Brest met Z. H., by wien
hy tog gaan zou, te ipreeken: hoe zeer dit gezegde
door hem naderhand , wanneer bepaaldelyk
naar den inhoud dezer affpraak (/) geïnformeerd
wierd, weder geretracreerd was geworden,
met te verklaaren , dat hy eigenlyk geen'
directe affpraak met den V. A. Hartfinck had
gemaakt, maar dat het wel zyn kon , dat hy
op zich genomen had , om de zwaarigheden
weiken hy den gezegden V. A. tegen die reis
des tyds gemoveerd had, doch die hy zich nu
niet meer kon te binnen brengen , ook aan Z.
H. te communiceeren ; zoo dat dan zyn zoo
evengemelde affirmatif antwoord niet verder moest
worden geëxtendeerd.
Dat,
(?) Verboor V. A. van Byland, No. 2. Art. li.
(O Ibidem, Art. 5 en 7.
(k) Ibidem, Art. ï.
(/) Ibidem, Art. o.

JULY, STAAT EN OORLOG. 1785. $9
Dat zonder nu fpeciaal te onderzoeken , ïn
hoe ve'rre een zoo fingulier gebrek aan geheugen
en de op dien grond, zoo by deze, als
andere gelegenheden, door hem V. A. geëviteerde
ftellige beantwoording der Vraag-pointen
nopens diverfe anderszins genoeg remarquable
voorvallen , al, of niet waarfchynlyk moet voorkomen
; het ondertusfchen zeer apparent bleef,
dat 'er daadelyk tusfchen de V. V. A. A. Hartfinck
en van Byland hier omtrent wel eene affpraak
plaats zal gehad hebben: daar de apparentie
der Expeditie naar Brest niet duirter was
gebleeken , het voornaamfle motif der reis van
laatstgem. naar den Haag geweest te zyn; alzoo
hv V» A. van Byland niet alleen had erkend,
Cm) dat hy tot het in perfoon overbrengen der
bpwu?te Sententie geene expresfe order van den
Commandant der Vloot ontvangen bad ; maar
ook dit denkbeeld nader bevestigd had , wanneer
aan hem V. A. was voorgetteld , waarom
(») hy, de apparentie van den Togt naar Brest
weetende, en fupponeerende, dat hy de Expeditie
ingevalle die voortging , eommandeeren
zou, dan ook niet in de Vloot gebleeven was,
om te helpen bezorgen en toezien , dat alles,
tot die Expeditie betrekkelyk, zoo veel mogelvk
geprepareerd en gereed gemaakt wierd, Hever
dan naar den Haag te gaan , tot overbrenging
eener Sententie, die, zonder aan eenigen
regel van dienst of noodzaakelyk vereischte te
kort te doen, door een mindere Officier ten miu-
Iten door den S. b. N. van Hoey, alleen konde
zyn overgtbragt: als hebbende hy Vice-Admiraal
van Cyland daaiop verklaard, juist om
die zelfde reden, wyl hy vernomen had, dat 'er
gedelibereerd wierd , om eenige Scheepen naar
Brest te zenden, en na dat hy, uit hoofde der
reeds
(tn) Verboor V. A. van Byjand, No. 2. Art. 14.
(»; Ibidem, Art. 15.

*» jucv, ZA A K E N V A N w <
reeds gemelde re lenen, befhmen moesc dat
SEf Ji 8
i u ?
* °°' ^«or leeld te he>ben raar
den daag re gaan, z ö 0 om deze en geen re"
fl-x.en tot de reis beirekkelvk. aan deHeer
Admjaal Generaal re comnmniceeren, l"om
de afzending der Victualie voor zyn Sc ,p S
presfecren ; ten welke n einde hy zy S 2 te, r
in 's Hage omboden had: dat wyderi zV e D ó
' sX'LTn "In iü r t 0 t
°d
d e
a , £
noVol e
e ! t i n e e H
was'°"/ hVTaaf i ' ^
0 n
'
gaan prafenteeren.
Z
'
t e
Da' , n a hier alleen in 't voorbygaan te heb-
? V r a l w a , , n e e r
ïert K °° ' zich herin-
1 8
r e
Sch,?! ' ° »! by het onderzoek Jer
'err entingen van den V. A fi q rfi,.r-ir L ">
aT r
i S
Se
e h 3 n d e l d
b
d *
nood«?fe7JT-7 Sm
L„ r, "' "•« r
' ^^rSeu wl ; ï
e e z o <
S * t a
reden der
"y v. A,, indien hv 7uiir«
had ku,per. goedvinden, zypen SoJhcjten?, door
htt fchtyyen eener Müfiw aan dezelven vn,
wat vroeeer zyne orders tot het ïpoe U IkJJ
den dei Vctualie had kunnen doen to k me,
Heeren Gecommitteerden niet konder \.
te «floeren, dat de V.T. van^ and zelf"
by ne voorenjlaande opgaaf , het owÏÏeSen
der Sententie Hechts ais een bykoraS Ï S
zyner re. s had doen vorkomen; erwy het voor"
paame fclgPnlvk ffiotjf » V he voor- -
ne .eflexien nopens oen Tornaar fiS/taan dï
Heer

juxvi STAAT EN OORLOG. 178?. «
Heer Admiraal Generaal te opperen; en de voordragt
van dezelve retlexien by hem V. A zoo
noodzaakelyk lcheen gekeurd te zyn , dat hy
daarom de meergem. reis oordeelde te moeten
doen , offchoon hy zelf wel begreep . dat hy,
dus doende , (0) de verwagt wordende orders
tot de Expeditie naar B est ligtolyk zou croileeren:
zoo dat hy dan zekerlyk niet by der hand
zou zyn, wanneer de gemelde orders in de V.oot
zoSdén arnveeren , en het dus op de executie
derzelven aankomen zou: dan dat het laatlte gedeelte
van deeze gevolgtrekking door hern V. A.
niet was geadvoueerd; om dat hy, zoo hy zeide
met zoude hebben kunnen denken, dat,
daar de order tot reviétualieering voor vier maanden
op den eerften Oftober gegeeven was ; de
order tot het ubzeilen , binnen de agt dagen uaar
na, zoude bepaald worden.
Dat hier mede, wel is waar, wederom bevestigd
wierd, dat de wyze der préparatoire infortnarie,
en van de ter zeiver tyd gegeeven ordeï
tot rev'ctualieering voor vier maanden , verre van
de zaak te bevorderen , veel eer geknikt was,
om de Officieren in een geheel verkeerd begrip
te brengeü nopens den tyd , tot het ondernee.
men der Expeditie te bepaalen , en bereids by
btt ter Vergadering van H. H. Mog. uitgebragt
Rrpp irt voorgetlaagen, mitsgaders dus de b.x.
pe titie zelve meer moest benadeelen: — dan
dat de V. A. van Byland, in allen gevalle, hierom
, zoo IHUg nier had behoeven te befluiten,
dat eene order to: het eerder onderneemen der
Espeditie volftrekt onmogelyk zoude zyn : daar
hv f>efte!d, dat hy voor zich zelt al reden
ha l'om op te maaken, dat, ten tyde van de
door L. H. atgezondene order tot resnctualieerinjr
de iutenue van Hun Hoog Mog. nog met
zou geweest zyu, net gem. Esquader zoo fpoe-
0
dig
(e) Verhoor V. A. van Byland, No. a. Art. 16.

JULY, Z A A K E N V A N 1 ? f} 5,
dig te haten vertrekkeD) ten minften niet weeten
kon, of Hoogstdezelven dan nog kort daar
na, door zoodanige opkomende omihadMieden
als in Uorlogs tyd elk oogenblik kunnen voor'
komen, met zouden hebben gerefoiveerd, deeze
Expeditie ten allerfpoe.iigfte te doen voortgaan
en op ailerlei wyze te verhaaten : in hoedanig
geenszins onmogelyk geval, de abfentie van hem
V. A. wel degelyk niet alleen het in 'c werk
Hellen der noodige mefures tot deeze Expeditie
maar zelfs het onderneemen van dezelve binnen
den bepaalden tyd, had kunnen verhinderen;
tot welk een en ander in allen gevalle door hem
V. A. geene geleegenheid had behooren gegeven
te zyn alleen door aan eene begeerte" te
willen voldoen, om zyne reflexien over den
Togt naar Brest aan Z. H. te gaan voortellen :
een zaai, waartoe hy geenszins geroepen wierd,
en welke ook waarlyk weinig van het departe'
ment was van een Officier, die, een ander, als
Commandant, boven zich hebbende, vry meerder
gefchikt was, om, zoo 'er over het een of
ander gewigtige en aan den Heer Admiraal Ge.
neraal onbekend geoordeelde reflexien moeten
voorgefteld worden ; dit aan dien Commandant
zelf overtelaateu ; en zich alleeulyk tot het uitvoeren
der orders, welken hy door denzelven
van hoogerhand zoude mogen ontvangen re bepaalen.
— Maar dat, boven dien , ingevalle
v i a n d i n d e r d a a d
2 £ begreepeu
had , dat de etedtive uitvoering der Expeditie
naar Brest geen voortgang zou hebben , voor
dat oe Victualie, op den eerften Ücluber geordonneerd,
ingenomen was; en dat evenwel de
ontvangst der orders tot dien Togt zoo aanitaande
was : het des te onbegiypelyker mo=st
voorkomen dat hy V. A. zyne reis naar ten
Haag (welke hy zelf veronderftelde, dat het nemen
der Refolutie tot den 'logt naar Brest niet
meer konde voorkomen , alzoo hy 't niet onwaarfchyniyk
ftelde, die Refolutie te zuilen croi.
fee.

JULY, STAAT EN OORLOG. 1785. 63
feeren) evenwel met zoo veel o whaaftlng ondernomen
had; daar het dan , naar zyn eigen
denkbeeld, immers beeter zou geweest zyn, dat
hv alvoorens die orders had afgewagt, ten einde
dezelven eerst intezieu, en dan zoodanige
reflexien, als *er tegen mogten vallen, met den
Commandant der Vloot te overweegen, om dus
gemeenfcbappelyk te bepaalen, wat als dan nodig
mogt zyn, deswegens nader aan Z. H. voorteftellen.
. -
Dat wyders ook niet gemakkelyk zoude worden
begreepen, welke tog de gewigtige reflexien
mogen geweest zyn, die hy V. A. te dier tyd
voor had, aan Z. H. nopens den logt naar
Brest onder het oog te brengen ; en waar van
hy nu de geheugenis geheel en ai fcheen te hebben
verlooren: fj>) daar immers de naderhand
geopperde zwarigheden van gebrek aan Victua.
lie en Scheepsbehoeftens geen plaats zouden gehad
hebben, ingevalle de reis, gelyk hy V. A.
zeide , abfolut verwagt te hebben, tot na de
nieuwe voorziening veor vier maanden was uitgerteld:
zoo dat hy althans dat gebrek met geen
mogelykheid kon bedoeld or daar aan gedacht
hebben , wanneer hy zyne zwarigheden (q) tegen
die reis aan dien V. A. Hartfinck moveer,
de: Terwyle Heeren Gecommitteerden ook niet
konden begrypen , dat de voorfz. gewigtige reflexien
, die meergemelde Graave van Byland
aan Zyne Hoogheid zoude voorftellen, zouden
moeten werden gezocht in de door Hoogdenzelven
gementioneerde bedenkingen, raakende eene
gevreesde verzwakking van 's Lands even opkomende
Zeemagt; het ten einde loopen van
het concert met Fiaukryk, en diergelyke: daar,
ingevalle de overweeging van foortgelyke pointen
moest worden overgeiaaten, aan de voorftelling
(p) Verhoor V. A. van Byland, No. 2. Art. 9.
{q) Ibidem.

U JÜLY, Z A A K E N V A N 1785,
hng van Officieren , welken alleen tot de uit>
voenng der orders van den Souverain gefchikt
zyn, en die wel eens nu en dan , indien zulks
noodig rnogt wezen, over de wyze dier uitvoering
, maar nimmer over de motiven geconfu.
leerd worden; alle gezonde begrippen van goede
Orde en Regeering ten eenemaale zouden
worden geren verfeerd; zoo als dit zelfs door
den V. A. van Byland , offchoon erkennende,
daar over wel in den Haag gefprooken te hebben
, uit dit oogpunt fcheen befchouwd te zyn
(r\ — Na de overweeging van welk een en
ander , Heeren Gecommitteerden dan ook niet
verwonderd waren geweest, dat de gemelde V.
A. van Byland, verlegen zynde om de voornoemde
zogenaamde gewigtige reflexien te fuppediteeren,
zyn toevlugt tot het zoo gelukkig te
ilade komend gebrek aan geheugen genoomen
Dat, wat nu het verder gedrag van hem V„
A., ten aanzien dezer reis, betreft, uit de verhooren
gebleeken was, (Y) dat hy, op den 4.
Oftober, en dus daags na zyn vertrek uitTexe]
in 's Hage aangekomen zynde, nog dienzelfden
dag (O met Z, H. gefprooken hac :
dat
hy, naar zyne beste herinnering. («) alvoorens
Z. H., die des tyds op de Oranjezaal was, te
zien , met den Fiscaal van der Hoop had gefprooken
en van denzelven kennis bekomen,dat
by H. H. Mog. finaal tot den Togt naar Brest
gerefolveerd was; en dat hy, (v) waarfchynlyk
by diezelfde gelegenheid , van zyne benoeming
om het Esquader, naar Brest gedestilleerd te
commandeeren, geïnformeerd was geworden,
hebfV)
Verboor V. A. van Byland, No. 24. Art. 2.
3 en 4. *
(i) Idem No. 2. Art. 17.
(r) Ibidem Art. 18.
(*) Ibidem Art. 19.
(y) Ibidem Art. 23.

JULY, STAAT EN O ORLOG. 1785. 65
hebbende hy daar op door Z. H. van de beide
Refolutien, (w) by H. H. Mog, op den 3 Oc •
tober genomen, vifie ontvangen. Dan dat, wanneer
Heeren Gecommitteerden hem V. A. balden
voorgehouden , of hy (x) met Z H. over
de uitvoering van gemelde Refolutien, ofte wel,
in het generaal, over de geordonneerde reis raar
Brest, niet gefprooken en daar tegen zyne Bedenkingen
geallegueerd had; als mede waar in
dezelven als dan hadden beftaan; hy V. A. eerst
wederom gedeclareerd had, zulks niemaud aan»
tegaan, en dus daar op niet te zullen antwoorden
; want dat dit alles de exiftentie van het
fait, waar omtrent hy, na een daar van by hem
gevormd denkbeeld , Heeren Gecommitteerden
alleen bevoegd oordeelde onderzoek te doen ,
niet raakte; en dat, zoo 'er in zyne verrichtingen,
gcduurende zyn verblyf in den Haag, iets
gelegen mogt weezen, hy zich deswegens alleen
voor zyn' competenten Rechter, maar geenszins
voor dit Befogne, kon verantwoorden: Dat nogtans,
na dat by H. H. Mog. op dit refpect de
voorfz. Refolutie van den 15 July 1784 genomen
was , gemelde V. A. zich wel niet ianger
tegen het beanrwoorden der voorgetelde Vraagpointen
had durven oppofeeren ; doch zich toen
weder veel al op een gebrek aan geheugen beroepen
had , evenwel erkennende , dat hy , in
's Hage vernomen hebbende,, dat 'er op den 3
October gerefolveerd was, om de reis naar Brest
voortgang te doen hebben, en dat hy, als Commandant
van dat Esquader met hetzelve voor
den 8 dier maand in Zee zou moeten loopen;
zekerlyk met den Heer Admiraal Generaal daar
over gefprooken, en ook zyne bedenkingen daar
omtrent aan Hoogdenzelven gecommuniceerd had;
doch dat het hem onmogelyk was , na verloop
van
Cw) Verhoor V. A. v»n Byland No. 3. Art. 1 en 2.
(V) Ibidem Art. 3 en 4.
XXIX. D8KL. E

66 JULY, Z A A K E N V A N 1785.
van byna 22 maanden , zyne converfatie , met
den Heer Admiraal Generaal op dien tyd gehouden
, par le memu op te geeven; maar dat
dezelve zeekerlyk zou beftaan hebben in eene
opgaave van zoodanige zwarigheden, als onder
anderen ook uit den ftaat van fommige Scheepen
en de qnantiteit van Victualie, waar van
dezelven te dier tyd voorzien waren, noodwendig
voortvloeiden: — dat hy ook, (y) geconfidereerd
de omftandigheden der zaak , de volvoering
eener reis naar Brest, conform de Refolutien
van H. H. Mog. te doen , aan Z. H.
(fchoon zich niet rappelleerende , of zulks op
dien zelfden dag geweest was) had gedeclareerd,
volftrekt infaifabel te zyn: — dat welgedachte
Z. H. (V) de redenen van hem V. A. van bedenkelykheid
wegens den Togt naar Brest, of
van onmogelykheid , om de Refolutien van H.
H. Mog. te executeeren, toen wel eenigermaaten,
voor zoo veel hem bewust was , had ge.
billykt, doch zonder dat evenwel («) Z. H.
(gelyk hy V. A. ftellig declareerde) by die geleegenheid
eenigerhande expresfien had gebruikt,
waar uit hy V. A. met mogelykheid eene vryheid,
hoe ook genaamd, konde afleiden, om in
de executie der gegeeven' ftricte beveelen, omtrent
de reis naar Brest, eenige verandering te
maaken , of zich minder aan de uitvoering daar
van verbonden te reekenen; als hebbende Hoogdenzelven,
integendeel, (7>) de obfervantie der
reeds gegeeven orders aan hem V. A. nogmaals
geïnjungeerd , en hem geene meerdere orders,
relatif tot de reis naar Brest, gegeeven: ——
doch dat, (c) met betrekking tot het geen Z.
H. aan hem V. A. in het byzonder nopens zy«
(y) Verhoor V. A. van Byland, No. 3. Art. 5.
Ibidem Art. 6.
Ca) Ibidem Art. 7.
(b) Ibidem Art. 8 en p.
(

ÏOLY, STAAT EN OORLOG. I 78J. 6j
ne gemaakte bedenkingen en zwarigheden gedeclareerd
of gezegd had , hy zich niet anders
konde herinneren , dan dat Hoogdezelve aan
hem gerecommandeerd had , zich ten ipoedigften
weder naar Texel te begeeven , en aldaar
den (laat der Scheepen naauwkeurig te onderzoeken,
en te zien, of de Scheepen nog tot de
gemelde reis zouden kunnen geëmployeerd worden.
Dat dit laatlte met het even te vooren opgegeevene
niet hebbende kunnen worden overeengebragt,
daar uit de eerstgemelde informatien
niets minder fcheen te moeten worden afgeleid,
dan dat Z. H., zoo als uit deze laatlte opgaaf
fcheen te volgen, den voortgang van de reis
naar Brest van een ander onderzoek , het welk
hy V. A. nog in Texel zoude moeten inftitu»
eeren, volftrekt afhangelyk zou hebben gemaakts
deze zichtbaare tegenltrydigheid, dan ook, aan
hem V. A. in het breede was onder het oog
gebragt, (

68 JULY, Z A A K E N V A N 1785.
woording, zoo veel mogelyk , hunner daaden,
alle gepaste geleegenheici te verfchafFen.
Dat Heeren Gecommitteerden , zonder meer-
- dere reflexien hier op te maaken , zich nu verder
tot de lectuur van het voorfz. voortel en
daar op gegeeven antwoord zelve, kortheidshalven,
zouden refereeren, en ter beflisfing overlaaten,
in hoe verre door de elucüatien, by
den V. A. van Byland op dit refpedr. gefuppediteerd,
genoegzaam kon gezegd worden te zyn
opgelost of vereffend, dat Z. H. eerst, zonder
hem V, A. de allerminfte geleegenheid te geeven,
om te kunnen denken , dat Hoogdezelve
in de volftrekte beveelen van H. H. Mog. de
allerminfte verandering wilde gemaakt hebben,
hem V. A. zelfs nog ten overvloede de obfervantie
daar van zou hebben geïnjungeerd ; en
dat Z. H. evenwel naderhand aan het onderzoek
van hem V. A. gedemandeerd, en dus aan
zyne beflisfing overgelaaten zou hebben , of de
Scheepen nog tot de reis naar Brest geëmploijeerd
zouden kunnen worden.
Dat wyders , met relatie tot de verrichtingen
van den V. A. van Byland, na zyn retour in
de Vloot, gebleeken was: — dat hy, benevens
den Schout by Nacht van Hoey, (die, volgens
opgaaf van hem V. A,, by zyne converfatie met
Z. H. (O
w a
s pra;fent geweest, doch waarvan
de omftandigheden ter zyner plaats nader zullen
worden opgegeeven) op den 5 Oétober (ƒ) uit
's Haage vertrokken zynde , des anderen daags
aan de Helder gearriveerd was; doch dat hy,
wegens het flegte Weêr, op dien dag niet kunnende
aan Boord koomen , eerst den 7 *s morgens
aan het Schip van den Commandant der
Vloot was aangekomen : — dat, hoe zeer natuurlyker
wyze, na dit zyn retour in Texel,
nu
O) Verhoor V. A. van Byland, No. 3. Art. ia.
(ƒ) Idem No. 5. Art. 2.

JULY, STAAT EN OORLOG. 1785. 69
nu zou moeten worden veronderfteld, dat, daar
hy V. A., als de voornaamfte reden zyner reis,
had opgegeeven het oogmerk , om met Z. H.
over de zwarigheden tegen den Togt naar Brest
te fpreeken , en daar hy, vóór zyn vertrek,
zulks met den V. A. Hanfinck verhandeld, en,
zoo het fcheen, een affpraak gemaakt had, over
het geen hy dienaangaande aan Z. H. zou voor-
Hellen; mitsgaders, daar hy dit dan ook daadelyk,
zoo als zoo even is gebleeken , had ge.
daan: hy dus, immediaat na zyn gem. retour,
aan den Commandant een omflandig verfteg zou
gegeeven hebben van zyn wedervaaren in '»Hage,
en fpcciaal van bet geen hem, met betrekking
tot den Togt naar Brest, by den Heer
Admiraal Generaal was voorgekomen, gelyk het
dan ook nog waarfchynelyk moest zyn , dat hy
Vice-Admiraal nopens een zoo esfer.rieel point,
ten einde zyn zwak geheugen te hulp te koomen
, wel eenige nanteekening zou hebben gehouden,
om zich dienaangaande in tyd en wylen
te kunnen verantwoorden: dan dat hy V. A.
op de gerequireerde informatie hier omtrent in
tegendeel gedeclareerd had, onmogelyk al hetzelve
zich te kunnen herinneren, (g) maar dat
by den Commandant verzocht ha t , ten fpoedigften
alle de in Texel zynde Vlag-Officieren
byeen te roepen , om over die zaak met elk3n«
deren te oordeelen; evenwel naderhand daar by
voegende , dat hy zeer waarfchynlyk aan den
Commandant gerapporteerd had, dat hy aan Z.
H. de zwarigheden had voorgefleld, die hy nu
door alle de Vlag-Officieren verzocht te doen
onderzoeken, om te weeten, of zy oordeelden,
dat die reis door hem in den ftaat, waar in de
Scheepen waren , binnen den korten tyd , by
zyne Inftruótie van den 3 Oétober van dat jaar
(g) Verhoor V. A. van ByknJ, No. 5. Att. 3..
£ 3
be-

70 JULY, Z A A K E N V A N 1785.
bepaald, met zekerheid voor het Esquader kon.
de ondernomen worden.
Dat verder hy V, A., gelyk hy nog aan Heeren
Gecommitteerden had gefuppediteerd , het
evengem. zoogenaamd , en nog maar als een
waarichynlyk opgegeeven rapport (waarin van
de onderhandelingen en affpraaken met Z. H.,
noch van de wyze , waarop Hoogdezelve de
voorgeftelde zwaarigheeden van hem V. A. had
befchouwd en beantwoord, geen woord gemeld
wierd) op deszelfs aankomst (h) aan Boord van
den Commandant gedaan had , zonder te weeten,
of eerst de Vlag-Officieren by elkander waren
geweest, dan niet; en dat hy zich ook niet
kon herinneren , (/) aan den V. A. Hartfinck,
nopens diezelfde reis mondeling eenige orders
van Z. H. te hebben overgebragt: — en dat,
hier op wyders de bewuste Conferentie der Vlag-
Officieren gevolgd zynde , dezelve op den gem.
7 October (k) voor den middag was gehouden,
zónder dat hy V. A, van Byland zich konde
herinneren, hoe lang dezelve wel geduurd had.
Door welk laatfte Heeren Gecommitteerden dan
ook verhinderd waten geworden , om uit den
tyd, welke tot die Conferentie was befteed, te
kunnen nagaan, of de zaak met eene behoorlyke
applicatie, dan wel oppervlakkig , behandeld
was.
Dat, daar het verzoek van hem V. A. om de
voorfz. Conferentie der Vlag-Officieren aanteleggen
, dan gebleeken was, het allereerfie geweest
te zyn. 't geen hy by zyn retour uit 's Haage
had in 't werk gefield; Heeren Gecommitteerden
hadden gemeend , dat deze demarche van
gemelde Graave van Byland nu moest worden
geconfidereerd als een gevolg der affpraaken ,
door
(h) Verhoor V. A. van Byland, No. 5. Art, 4.
(/*) Ibidem Art. 5.
(k) Idem No. 6. Art. 1 tn 2.

jüLY, STAAT EN OORLOG. 178j. ft
door hem V. A. met Z. H. gemaakt; te meer,
wanneer men In acht nam, het geen hy by de
hier voorengem. opgaaf nopens de recommandatie
van Z. H. tot het doen van een nader onderzoek
omtrent den ftaat der Scheepen en de
mogelykheid van den Togt, had gezegd , dan
dat Heeren Gecommitteerden zich daarinne hadden
bedrogen gevonden, want dat uit de informatien
van hem V. A., fchoon wederom alleen
gegeeven , voor zoo veel hem voorltond, (/)
wederom was gebleeken, dat de voorfz. demarche
van hem V. A. geenszins uit dien hoofde
gedaan was. —— Dat het ook aan Heeren Gecommitteerden
niet minder vreemd was voorge*
komen, dat, niettegenltaande deze Conferentie,
volgens de eigen opgaaf van hem V. A., was
aangelegd , om te weeten, of de Vlag-Oflicieren
oordeelden , dat hy met de Scheepen in den
ftaat, waar in ze waren, de reis, geconfidereerd
zyne Inftruflie, en den korten tyd , binnen welken
die ondernomen moest worden , kon aanvangen
; hy V. A. echter niet meer pofitif kon
opgeeven, of de (m) ontvangene orders uit den
Haag (welken zyne evengenoenide Inftrudtie evenwel
inhielden) mitsgaders de gegeevene Rapporten
van de Capiteinen (uit welken echter alleen
de juilte ftaat der Scheepen moest worden opgemaakt)
in deze Conferentie geleezen waren:
terwyl hy mede niet ftellig had opgegeeven, of
hy zyne gefprekken, f» met den Heer Admiraal
Generaal over de reis naar Brest gehouden,
ter kennis van de Leden der gemelde Conferentie
gebragt hsd; zulks Hechts zeggende te gelooven
, terwyl over die materie de Conferentie
W
Dat echter, met meer zekerheid, het bepaalde
point
(/) Verhoor V. A. van Byland, No. 6. Art. 3.
{m) Ibidem Art. 4.
(«) Ibidem Art. 6.
E 4

7* JÜLY, Z A A K E N V A N 1785.
point van onderzoek en overweeging in die Conferentie
door den V. A. van Byland was opgegeeven,
daarin beftaan te hebben, (0) namelyk,
dat hy begeerde te weeten, of de Vlag-Officieren,
even als hy V. A., van opinie waren, dat
in den (laat, waar in zy wisten, dat de Schee»
pen, tot deze Expediiie gedefinieerd , zich bevonden
, hy, volgens zyne Inftru&ie , de reis
zou kunnen onderneemen, zonder het Esquader
in «.ogenfchynlyk gevaar te brengen: Dar, offchoon
deze opgaaf reeds, op zich zeWe genomen,
niet zeer duidelyk was, uit dezelve ech«
ter fcheen te blyken, dat hy V. A. hier de redenen
, waarom hy het aanleggen der Conference
verzocht had, met het point van onderzoek
in dezelve confundeerde ; dan dat hy V,
A., zich hier over in het vervolg eenigzins duidelyker
expheeerende , pofitif gezegd had, dat
bepaaldelyk (f>) gedelibereerd was over de middelen,
waar door de zwaar'gheeden , die m?u
meende, in de executie der orders tot de reis
naar Brest aantetr^ffen, zouden kunnen overwonnen
worden: doch dat Heeren Gee mmitteerden
echter , immediatelyk daarop , door denzelven
Graave van Byland hadden vernomen, dat men
zich, in de gemelde Conferentie niet lang met
dat onderwerp moet hebben geoccupeerd; want
dat, volgers nadere opgaaf van hem V*. A.,
geene mi i ielen (q) hiertoe in confi ieratie genomen
of voorgeflagen waren , vermits de tyd,
om ze werkheilig te maaken, ontbrak, daar de
Expeiirie nog op dien eigen dag zou hebben
moeten voortgaan.
Dat al verder de V. A. van Byland de bygebragt
zwaarigheeden als van die natuur had
geoordeeld te moeten aanmerken , dat zy (V)
O) Verhoor V, K. van Byland, No. 6. Art. 5.
f/0 Ib: en Art. 7.
Cf) I >-l

JULY, STAAT EN OORLOG. 1785-. 73
volftrekt het doen eener reis uit Texel naar
Bresr moeften verhinderen ; zonder dat daar tegen
eenige hulpmiddelen, door welken de reis
op den beftemden tyd nog ondernomen had kunnen
worden, naar zyn begrip, te employeeren
waren: dan dat, wanneer Hoeren Gecommitteerden
bepaaldelyk een opgaaf dezer zwaarigheeden
verlangd, en hem V A. gelegenheid gegeeven
ha den, om zich des wegens nogmaals te beraaden,
en dezdven gedetailleerd te Ipecificeeren ,
als mede wel byzonder te betoogen , dat die
zwaarigheeden de reis uit Texel naar Brest volftrekt
ondoenlyk hadden gemaakt, en noch geheel
, noch ten deele te verhelpen waren geweest;
hy nogtans niet anders, dan in generaale
termen, (/) had opgegeeven de weinige Victualie
, flegte ftaat der Scheepen en gebrek aan
Behoefrens ; 't welk alles, zoo hy zeide , in
dien tyd niet te overwinnen was.
Dat hy Vicr-Admiraal, hoe zeer in geen verder
detail dezer zwaarigheeden treedende , echter
, met relatie tot de exiftentje van dezelven ,
aan Heeren Gecommitteerden had te kennen gegeeven
, (O dat hy hier van niet alleen , ten
tyde der gehoudene Conferentie, volkomene zekerheid
had ; daar hem de voorhanden zynde
V.cfualie van alle de Scheepen bekend was; en
hy ook , wat derzelver verdere fituatie betrof,
de gelleldheid van zyn onderhebbend Schip ten
vollen kende , en die van de overige Scheepen
wel byzonder wist uit de Rapporten, die hy op
dien zelfden dag aan Boord van den V. A.
Hartfinck gezien had ; (zonder echter zich te
herinneren, of dit vóór, dan wel in de Couferentie
geweest was) maar dat dezelve zwaarigheeden
daar en boven aan hem genoegzaam
kennelyk waren, daar uit namelytt, dat hy, als
Vlag.
(s) Verhoor V. A. van Byland, No. 6. Art. 12.
(t) Ibidem Art. 13, 14, 15 en 16.
E S

ü L y
ftl J '
z
A A K E N V A N I 78y.
Vlag-Officier in de Vloot zynde , den generalen
fta«, waarin de Scheepen, die dat geheele
jaar in dienst geweest waren, zich moeften bevinden,
genoegzaam, en dus ook vóór het kezen
van de Rapporten der Capiteinen , weeten
kon
Dat Heeren Gecommitteerden hier uit, mitsgaders
uit het verder aveu van gem. Graave van
Byland, (V) met volle zekerheid hadden moeten
opmaaken , dat de redenen, waarom het
werkftellig maaken van middelen tot wegruiming
van de gemaakte zwaarigheeden tegen de reis
naar Brest, naar zyn oordeel, niet meer in confidentie
konde komen, reeds , geduurende zyn
verblyf in den Haag, plaats hadden , en aan
hem V. A. volkomen bekend moeften zyn geweest;
en dat het vervolgens zeer vreemd moest
voorkomen, waarom hy dan, door het aanneemen
der recommandatie van Z. H., om te onderzoeken
, of de zwaarigheeden tegen de Expeditie
naar Brest nog wegteruiroen waren , Hoog-
.denzelven in den waan had gebragt , of gelaaten
, dat 'er nog tyd tot opruiming dier zwaarigheeden
zoude zyn geweest; mitsgaders , dat
fpeciaal over de opruiming van dezelven, en wel
byzonder over de middelen , daartoe dienende,
in Texel zoude worden gedelibereerd.
Dat deze confequentie , uit de gezegdens van
hem Graave van Byland , zoo evidentelyk gededuceerd
, aan hem voorgehouden zynde, hy
V, A. daar tegen had ingebragt, dat hy, (v)
by het aanneemen der voorfz. recommanaaue,
vermeende, na zyne gedaane declaratie omtrent
de onmogelykheid der Expeditie naar Brest, blotelyk
te moeten obediëeren aan de orders van
Z. H. ; en dat hy toen ter tyd niet dacht,
Hoogdenzelven in eenige andere gedachten ge.
bragt
(.«) Verhoor V. A. van Byland, No. 7. Art. r.
(vj Ibidem Art. 3,

JOLT, STAAT EN OORLOG. 1785. 7S
brast te hebben, als alleenlyk, dat over de wegneeming
der gem. zwaarigheeden voor zeker in
Texel zou worden gedelibereerd; maar da', by
zvn retour in Texel, de zaak nader, ingevolge
de recommandatie van Z. H., in overweeging
genomen zynde, zoodanige deliberatie aldaar notoir
wierd gehouden voor vervallen, vermus,m
• zyn afweezigheid door de Rapporten van de Otficieren
omtrent den ftaat der Scheepen, tot de
Expeditie gedeftineerd, en welke Rapporten, by
zyn vertrek uit 's Haage, aldaar nog met waren
gearriveerd, de onmogelykheid van die Lxpeditie
volkomen gebleeken was.
Dan dat Heeren Gecommitteerden hier op
moeften remarqueeren, dat hoe zeer hy V. A.
mogte oordeelen verpligt te zyn, aan de gem.
recommandatie van Zyne Hoogheid te obedieeren
: de bedenking echter daarmede met wierd
weggenomen , waarom hy, des niettegenftaan.
de daar hy de Togt voor ondoenlyk hield, in
, allen gevalle, aan Zyne Hoogheid, by gelegenheid
dezer recommandatie , niet heeft gereprsefenteerd
het weinig effect., dat van dezelve , naar zyne
gedachten, was te wagten: — te meer, daar
hy V. A., naderhand uit hoofde der Rapporten
welken intusfchen overgezonden waren, en
die hy V. A. niet eens zeker wist, vóór de
Conferentie gezien te hebben, en die in alle gevalle
, niets tot de mogelykheid of onmogelykheid,
om zwaarigheeden uit den weg te ruimen
, konden toebrengen ; dacht gelegenheid te
mogen neemen , om aan de gezegde recommandatie
wed.rom niet te obediëeren : zoo dat het
na dit alles volftrekt onzeker blyft, waarom hy
V. A., in plaats van de Conferentie der Vlag-
Officieren te doen dienen, om te weeten, of zy
met hem van dezelfde opiuie waren omtrent het
ondoenlyke der reis naar Brest, met liever zyne
eigene en hunne overweeging bepaald had tot
een onderzoek Da de middelen, om de zwaarighfeden
te overwinnen: waarmede hy tevens aan
de

75 JCLY, Z A A K E N V A N i*8y.
de recommandatie van Z. H., zoo als hy V.
A. die had opgegeeven, completelyk zou hebben
voldaan.
Dat deze confideratien dan al wederom aan
gem. Graave van Byland voorgehouden; doch daarop
door denzelven niet» anders gerepliceerd ?ynde,
dan dat het in Texel (M>) in de Conferentie
gebleeken was, dat geene middelen, wegens
de kortheid des tyds, konden worden in 't werk
gefield ; en dus alle verdere dcliberarien daardoor
waren afgefneeden : Heeren Gecommitteerden van
begrip waren, dat deze zoogenaamde oplosfing
op de voorgeflelde bedenking , welke zich tot
het oogmerk, en niet tot den uit/lag der Conferentie
van den 7 Oclober bepaalde, geenszins
toepasfelyk was: terwyl uit het hier en even te
vooren gedeclareerde van hem V. A. niet anders
kon worden opgemaakt, dan of dat Z. H.
berust had in het doen eener recommandatie,
welke volftrekt infaifabel was, om geëxecuteerd
te worden (iets , 't geen nimmer kon worden
gefupponeenO of wel, dat hy V. A., Zyne
Hoogheid nog laatende blyven in een denkbeeld
van de mogelykheid der Expeditie (alzoo Hoog.
dezelve het anders daarby alleen niet zou hebben
kunnen laaten) verder, zonder eenigzins acht
te flaan op de aan hem gedaane recommandatie,
dermaaten was ingenomen geweest met zyn
denkbeeld omtrent de onmogdykheid van de Expeditie
, dat hy maar alleen had gezocht te zorgen
, om dit zyn begrip door de Vlag-Officieren
bevestigd te zien; zonder zich aan het beraamen
van middelen tot wegneeming der zwaarigheeden
gelegen te laaten zyn. — Al het welk dan
o>:k aan hem V. A., ten einde hem alle mogelyke
gelegenheid tot het elucideeren zyner ge«
zegdens te verfchaffen, nader, hoewel vrugte.
loos was onder 't oog gebragt. (x)
Dat
O) Verboor V. A. van Byland, No. ?. Art. 4.
(*) Ibidem.

JULY, STAAT EN OORLOG. 1785. 77
Dat het wyders mede zeer vreemd moest voorkomen,
hoe de V. A. van Byland voo veel gewigt
kon ftellen in de nadere onderricht ing,
welke Z. H. door de toegezondene fchriftelyke
Rapporten der Capiteinen ontving, dat hy daar.
om alleen zich niet meer verpligt had geoordeeld
, om aan de te meermaalen gemelde recommandatie
van Z. H. te voldoen; alzoo noodwendig
moest worden veronderfteld, en de V.
A. van Byland ook overtuigd moest zyn, gelyk
hv zulks niet direct had kunnen tegenfpreekeu,
O") dat Hoogdezelve door de laatlte weekelyk-
Iche Rapporten van den ftaat der Scheepen,
vóór den 4 Oftober ontvangen , als mede door
de mondelinge informatien van hem. V. A. ,
reeds genoegzaam onderricht was , om te kunnen
oordeelen over den dienst, welke van de
Scheepen kon worden gevorderd.
Dat, daarom , van den gezegden V. A. nadere
opgaaf gerequireerd zynde, van wat natuur
(z) het naauwkeurig onderzoek naar den ftaat
der Scheepen , 't welke Z. H. hem V. A. geiniungeerd
had , om in Texel te doen, wezen
moest, en welke meerdere onderrichting , die
met recht den naam van wezetiiyk en esfentieel,
omtrent de geordonneerde reis naar Brest, zou.
de mogen verdienen , door het aanteleggen onderzoek
in Texel, zou hebben kunnen en moeten
te weeg gebragt worden, boven die, welke
Z. H., by 't geeven van voorzeide recommandatie^
reeds had, en ook byzonder van hem V.
A. had bekoomen: de V. A. van Byland daarop
niets anders bericht had, dan dat Z. H. door
hem niet nauwkeurig onderricht kon worden van
den pr*cifen ftaat der Scheepen , tot zulk eene
wyduitgeltrekte Expeditie gedeftineerd, alzoo de
lysten van die gebreken nog niet aangekomen
wa-
(y) Verhoor V. A. van Byland, No. 8. Art. 3.
(s; Idem, No. 10. Art. 1 en 2.

78 JÜLV, Z A A K E N V A N ï 7g J %
waren; dat Z. H. hem dus had geinjungeerd
om te onderzoeken , hoe zich die Scheepen in
der daad bevonden, om zoo een wyduitgeftrekte
Expeditie , daar mede te kunnen of mogen
onderneemen; en dat de meerdere onderrichting
welke Z. H. daarin beoogd zou hebben, en die
met recht den naam van wtzenlyk verdiende
omtrent de geordonneerde reis naar Brest (bt*
halven de Victualie, die Z. H. bekend was
dat niet verder dan tot ultimo Oftober ftrekte^
en den ftaat van zyn eigen Schip) was de ftaat
van het eafco der andere Scheepen ; mitsgaders
van de behoeften, als Ankers, Touwen, het
Tuig van het Schip, Zeilen, Zieken en diergelyke
gebreken, in het laatst der Campagne
meeftentyds voorkomende; welke allen door
den Commandant der Vloot inmiddels aan Z.
H. gezonden waren.
Dan dat Heeren Gecommitteerden , by deze
opgaave , niet hadden nagelaaten , den V. A.
van Byland onder het oog te brengen , dat de
intentie van het Befogne by deze gelegenheid
geweest was , om geinformeerd te worden, welke
reëele defecten aan de Scheepen, die op zich
zeiven de reis naar Brest infaifabel maakten, en
die Z. H. niet zoude geweeten hebben , noch
door hem V. A. met mogelykheid weeten kon •
daadelyk exteerden : en dat het derhalven aan
een ieder geaffecteerd zou moeten voorkomen
dat de opgaaven, die hy V. A. nu deed, door
hem gefuppediteerd wierden , als een antwoord
op vraagen, met zoodanig duidelyk en gedeclareerd
oogmerk ingericht.
Moetende hier by nog geremarqueerd worden,
dat de voorn. V. A. , fchoon Haderhand ftellig
gedeclareerd hebbende, dat het gebrek aan Victualie
Qa) alleen zoo een wezentlyk impediment
ge-
(«) Verhoor V. A. van Byland, No. ia. Art. Ï
en 2.

JUXT, STAAT EN OORLOG. 1785. 79
geoordeeld was tegen de reis naar Brest, dat
daarom niet eens onderzocht of nagegaan was,
of de defeften van de Scheepen al, dan niet,
permitteerden , om enkel en alleen een reis uit
Texel naar Brest te doen; en dat over het verdere
de deliberatien nutteloos waren , alzoo 'er
in dien korten tyd niets aan kou verbeterd worden:
des niettegenftaande had blyven fuftineeren
, dat Z. H. de Rapporten van de Capiteinen
daar by evenwel noodig had , om te zien,
of het mogelyk was , dat door verlenging van
tyd, of diergelyke, de reis mogt kunnen voortgang
hebben; hoewel hem wederom was aangetoond
, dat hy V. A., verre van door zodanige
voorgeevens de geopperde bedenking optelosfen;
in tegendeel dezelve niet eens toucheerde;
maar veel eer het getal der objedien , uit zyne
gezegdens voortvloeyende, vermeerderde , met
nu van eene verlenging des bepaalden tyds te
gewaagen ; welke niet alleen by de Refolutie
van H. H. Mog. zelve was afgefneeden door de
gedaane volftrekte en duidelyk gemotiveerde verklaaring,
dat namelyk de reis , op den beftemden
tyd geen voortgang hebbende, moest gerekend
worden voor geheel vervallen; maar dat
hy V. A. ook daarenboven, indien hy waarlyk
toen reeds aan deze uitvlugt gedacht had , dan
den Heer Admiraal Generaal had moeten verzoeken
, of ten minften in confideratie geeven
(iets 't geen hy echter niet had durven voorwenden
gedaan te hebben , en 't geen ook by
de uitkomst gebleeken was, niet gefchied te
zyn om het noodige uitflel der reis , gefield
zynde , dat daartoe eene mogelykheid gefupponeerd
kon worden , by H. H. Mog. te bewerken,
waardoor de zaak dan van zelve een anderen
keer zou genomen hebben.
Dat de voorn. V. A. al verder, ten einde zyne
gedaane opgaaf, dat 'er in Texel niets anders
beoordeeld was , dan de ftaat der Victualie,
zonder de verdere defecten der Scheepen in
aan-

8°-2fjm.Y, 2 A A K E N V A N i 7 Sj.
t e n e
eZS?/ T"' teiuftificwren, e n overeentebrengen
met de recommandatie van Z H
ÏS H? c X A
' gedaan
2 vo
ens welke de
's
' fit*
atie der Scheepen nauwkeurig moest worden nagegaan,
en te gelyk onderzocht, of de zwarigheden
nog uit den Weg te ruimen waren ; «al.
egueerd had, dat.OJ) wanneer hy in''Axel
Hg
,en w de defeften
der Scheepen
ïL r
P
, gek
V^nffi,-
??
"'
C O m m a n d a H t d e r V l o o c e n
verdere
Vlag-Officieren daar zynde, reede onderzocht,
en de lyften daarvan aan Z. H. gezonden waren,
en dat bevonden was, dat de zwaiigheden
riet uit den weg te ruimen waren. Dan dat
Heeren Gecommitteerden hem V. A. niet alleen
hadden getoond , dat dit veronderfteld onderzoek
nimmer had plaats gehad ; maar ook dat,
nem V A. by zyn retour in Texel zulks niet
geheel gratis allegueerde: nadien 'er geen Conferentie
van Vlag-Officieren tot dit onderzoek
toen nog had plaats gehad : zoo dat hy dus ,
tot zyne decharge , wegens het niet voldoen
aan eene recommandatie van Z, H., waar van
hy zich abfolut en in allen gevalle had behoo-
TL tS a
u i
f (? . t e e r e n
. 2
>ch beriep op een fait, het
welk volltrekt niet had geëxteerd.
Dat , ten einde eens eindelyk van alle deeze
menigvuldige tegenflrydigheden , en zoo zigtbaar
gezochte uitvlugten afteftappen, het «.
noeg zoude zyn nog kortelyk te refkfteeren ,
aat L. ti., by Hoogdeszelfs fchriftelyke Elucidatien
van eene zodanige recommandatie, welke
Hoogdezelve aan den V. A. van Byland zoude
gegeeven hebben, geene de minfte melding makende
, alleenlyk had opgegeeven, (V) dat in
zekere Conferentie, door Hoogdenzelven met
vertrouwde Peifoonen gehouden, beflooten was,
den
(i) Verhoor V A. van Byland, No. 13. Art. r.
Cc) Zie Elucidatien van Z. H. o P de 7 Bedenking.

jo«, STAAT EN OORLOG. 178J. Si
den V. A. van Byland en S. b. N. van Hoey ,
hos eerder, zoo beter , naar Boord ,te doen
gaan , óm aldaar de orders van • H. H. MogL
te leezen , en hun gedrag te bepaalen : wauc
dat het meer dan waaifc-ynlyk zynde, dat Zy-r ne Hoogheid van gemelde recommandatie , by
aldien dezelve waarlyk gedaan, ware, by deze
gelegenheid, melding zoude hebbn gemaakt;
Heeren Gecommitteerden , daar uit, dan ook
niet anders hadden kunnen opmaaken , dan dat
Z. H zodanige recommandatie, ten minlten zo
als die door den V. A. van Byland . was, voorgefit
ld, aan denzelven 8
nimmer hebbe kunnen
geeven; mitsgaders, dat de gemelde V. A. ook
nimmer, by zyn vertrek uit 's Hage,.het voor»
neemen kan gehad hebben, om, wanneer hy in
ÏJexèl zou gekomen zyn , zodanig een onder-,
zoek nog te doen aanlegden.; maar dat veel eer
de Co. feréniie der Vh^-ülTicteren, volgens alle
omftandigheden , gepiasfumeerd moest worden,'
alle n door hem V. A. voorgefia^en en aangelegd
te zyn, om van de Vla^-Ouicieren een expres
declaratoir te verkryeen, dat de uitvoering
der orders van H. H. Mog. onmogelyk. zoude
zyn ppweest; ten einde aldus het gedrag van
hem V. A., wegens het niet onderneemen van
den Togt naar Brest, daar mede, zoo veel mogelyk,
te kunnen verantwoorden. .. . . ..
Een derkbeeld, 't geen nog .meerder wierd
bevestigd, wanneer de gezegde V. A,, nopet s
de mogelykheid om de Scheepen, tot dezen Togt
geordonneerd , door bet middel van overneming
u't de andere Scheepen , welken ter Rheede van
T xel lagen , in beteren ftaat te ftelien , wel
erkend had, dat het voornoemde middel, (//)
by opkoomende Expeditien , en wanneer men
vreest dat de Scheepen , daartoe gefchikt , het
met
{d) Verboor V. A. van Byland, No. 17. Art. 3
tot 6.
XXIX. DE BI.. F

8a JULY, ZAAKEN VAN 1785.
met den voorraad van Victualie mogelyk niet
zouden uithouden, wel gebruikelyk is, wanneer
zulks geordonneerd wordt ; en ook Diet had
kunnen ontkennen, dat 'er, ten tyde van de
geordonneerde reis naar Brest, behalven de daar
toe gedestineerde Scheepen , nog anderen in
Texel lagen , welken ten minden met een' gelyken
voorraad van Victualie'waren voorzien:
doch zich echter niet had kunnen herinneren,
dat in de Conferentie der Vlag-Officieren dit zo
bekend en gewoon middel fpeciaal was onder»
zocht en overwopgen. Daar het nogtans aan
Heeren Gecommitteerden was voorgekoomen ,
dat hy V. A., indien het zyn ernftig voornee.
men geweest ware, om aan zyne ontvangen' orders,
zoo het eenigzins mogelyk was, te obediaeren;
hier op, in het byzonder, zou hebben
aangedrongen: Nademaal hy in de gefteldheid
der Victualie, naar zyn zeggen, zoo veel zwarigheid
had gevonden , dat hy daarom het onderzoek
der andere defecten niet eens noodig
had gekeurd: zoo dat hy voornamelyk omtrent
deze difficulteit de nakoming der opgegeevene
recommandatie van Z. H., om de zwarigheden,
indien mogelyk, uit den weg te ruimen, vooral
had behcoren in 't werk te ftellen. Want dat
het door hem V. A. op dit refpect geallegueerde
gebrek aan tyd , om dit middefin 't werk
te ftellen , althans niet kon dienen om te jufli.
ficeeren , dat daar over in 't geheel niet gedelibereerd
was; daar hy V. A., vooraf geweeten
hebbende, hoe veel tyd 'er tot die overneeming
zou overfchieten , echter Z. H. in den waan
gelasten had dat over de wegneeming der zwarigheid
omtrent de Victualie, als welke by hem
V, A. vooral in confidentie kwam, ernftig gedelibereerd
zou worden. En dat hy V. A. integendeel
, nu het geheel nalaaten dezer deliberatie
met een gebrek aan tyd, trachtende te verichoonen;
meer en meer grond gaf, om, gelyk
zoo even reeds gezegd is, te vermoeden , dat
hy,

JOLT-, STAAT EN OORLOG. 1785. H
hy Ï reeds by zyn retour naar Tt-xel , een vast
voorneemen heeft gehad, om de reis naar Brest
niet te onderneemen: te meer, daar de geallegueerde
kortheid van tyd ganttch niet als een
reden van oumogeiykheid kon worden aangemerkt,
na dat hy het vertrek van het Esquader
onder den S. b. N. van Kusber^en, zoo weinig
tyd daarna , gebleeken was , dat het zelvï, op
den 9 October i 78a order krygende , om Victualie
uit de andere Scbeepen overteneemen $
deze overneeming reeds dien 2elfden dag prompt
en volkoimen had verricht.
Kunnende al wyders her door den V. A. van
Byland geallegueerde voorwendzel, van geen order
tot overneeming van Victualie gehad te hebben
, even weinig een grond van verfchooning
opleveren , waarom hy dat point ten mmften
niet in ernftige deliberatie had gebragt; vooral,
daar zulk een omneemr-g her eenig middel tot
verbetering van 't gebrek der Victualie inhield;
en de propofitie daarvan dus van zelve in de
recommandatie, die hy V. A. zeirte, van Z. H»
ontvangen en aangenomen te hebben, lag opgefloten
: zoo als dit alles , onder meerder , aan
den voorn. V. A., hoewel zonder vrucht, ferifnfelyk
onder 't oog was gebragt.
Dir Heereu Gecommirteerden daar uit dan
ook hadden moeten beduiten, dat, in de Conferentie
der Vlag-Officieren, noch het onderzoek
naar den ftaat der Scheepen , noch het overwegen
van middelen om de zwaarigheden uit den
weg te ruimen , in deliberatie genomen zynde;
het den Vice-Admiraal alleen te doen was geweest,
om, op grond der gezegde zwarigheden,
een declaratoir van onmogelykheid, zo als reed»
geremarqueerd is, te verkrygen.
Dat cok niet zonder reflexie had kunnen worden
gepasfeerd, dat de V. A. van Byland zich
boven de andere Leden der meergedachte Conferentie
gefignaleerd had ,' door afzonderlyk te
F 2 de*

J4 JÜLY, Z A A K E N V A N 1785.
declareeren, f» dat hy, als gefield zynde, tot
het commandeeren der Scheepen, tot deze Expeditie
gedestineerd , zulks wel fpeciaal gansch
infaifabel oordeelde : doch voor welk gedeclareerde
hy V. A. geen byzondere redenen had
weeten bytebrengen, dan de daar by zynde
expresfien zeiven aanduidden , te weeten ,
dat hy, dit Esquader moetende commandeeren ,
dus voor 't behoud van 't zelve alleen verantwoordelyk
was.
Dat, zonder hier omtrent eenige , misfchien
niet ongegronde , gistingen bytebrengen , of te
onderzoeken , in hoe verre hier ter plaats de
qualiteit van Commandant tot zulk een afzonderlyk
declaratoir eenig recht of verpligting opleverde
; vervolgens, ook niet dan met een
woord, behoefde te worden aangemerkt, dat de
V. A. van Byland, op dezelfde gronden, waar
op hy zich van het in 't werk Hellen of in deliberatie
brengen van middelen , ter wegruiming
van de geopperde zwaarigheeden , omtrent de
Scheepen in V algemeen, had geoordeeld te mogen
dispenfeeren; zulks dan ook, met betrekking
tot de ter zyner plaats opgegeevene defecten
van zyn eigen Schip, van applicatie gemaakt
en tot redres daarvan niets, hoe genaamd, verricht
had.
Dat voorts , daar de V. A. van Byland telkens
, van de geordonneerde reis naar Brest
fpreekende , dezelve als eene bezwaarlyke en
zeer wyd uitgeftrekte expeditie getoond had te
willen doen vooikoomen , onderzocht zynde,
hoedanig een denkbeeld de voorn. V. A. zich
dan omtrent de orders van H. H. Mog., uit
welken alleen de aart der expeditie was te ontdekken,
gevormd had; door den gezegde V, A.
op de deswegens aan hem voorgeltelde vraag
ge-
CO Zie Verbaal vin den V. A. Hartfinck, j>ag. 338.
(f) Verhoor V. A. van BylaodNo. 22. Art. 5.

JULY, STAAT EN OORLOG. 1785: «5
gedeclareerd was , dat hy O) zekerlyk de geordonneerde
reis naar Brest voor eene zeer bezwaarlyke
en wyduitgeftrekte expeditie gehouden
had , wanneer hem dezelve geordonneerd
wierd»', om te onderneemen met een Esquader
van zwaare Oorlogfcheepen, twee dagen na den
ontvangst der order en inftrucYie van H. H. Mog.,
in een tyd , dat de Campagne en de voorraad
van Vivres en Behoeftens ten einde liep; en de
fchikkingen in kort gemaakt zouden worden,
om fommigen in veiligheid te doen plaatfen ,
tbt behoud derzelven , tegen het wintetfaifoen;
en dat hy , overeenkomflig die gedachten , de
zwaarigheid in de uitvoering der Refolutie van
H H. Mog. gemaakt, en het denkbeeld van
die Expeditie gevormd had.
Dan dat op dit gedeclareerde, aanftonds, ver.
fcheidene aanmerkingen zouden kunnen worden
gemaakr, als onder anderen; •— dat de V. A.
van Byland , bereids den eerden Oöober , en
dus een week , vóór dat de reis naar Brest uiterlyk
moest ondernomen worden, van de apparentie
derzelve kennis gehad hebbende; desniettegenfhande
zich , gelyk gebleeken is , zonder
wettipe oorzaak , tot het doen zyner reis naar
den Haag, uit de Vloot geabfenteerd, en daardoor
zelf gelegenheid gegeeven had, dat hy de
finale order van H, H. Mog. niet vroeger, dan
twee dagen na derzelver aankomst, had bekomen
: —. dat zyn denkbeeld, omtrent het ten
einde loopen der Campagne, en zyne vaste veronderftelüng,
dat de Scheepen (tonden opgelegd
te worden, zoo als mede breedvoerig is aangetoond,
in een tyd van Oorlog zeer ongegrond
was: — gelyk ook, dat het gebrek van Vivres
door het bekende , maar, in dit geval alleen,
over het hoofd geziene middel van overneeming
. . uit de andere Scheepen , volgens zyn eisen
aveu,
£>) Verboor V. A. van Byland, No. 10. Art. 3.
E 3

m JULY, Z A A K E N V A N 1785;
aveu, (h) had kunnen worden geredresfeerd ;
van welk middel by eene andere gelegenheid
gebleeken was , in zeer korten tyd gebruik te
kunnen worden gemaakt, en *t geen zelfs oiede
volgens zyn eig :në eerfte opgaaf, binnen den
bepaalden tyd (/') ligtelyk nad kunnen worden
in 't werk gefield ; vioral , indien hy by der
hand geweest was , ten tyde der in de Vjoot
omvangene orders van H. H. Mog., oficioon
by naderhand, misfehien befcffetide, dat hier
uit deeze wettige gevolgtrekking zou kunnen
worden afgcle'd, ttgens alle waarfcbynlykheid
aan , een vry langer tyd tot zulk een' overneeming
gefixeerd had (k).
Dat inxgelyks op het voorfz. in het generaal
gedeclareerde van den voornoemden V. A. moest
Worden perefl-cVer.1 : dat, by de gezegde opgaaf
van htm V. A. het oogmerk der voorgeïlelde
vraas: geheel was uit het oog verlooren;
als by welke vraag eenvoudig onderzoek was
fieriaan naar het denkbeeld van hem V. A. omtrent
het geen eigenlyk by de Refolutien van
H H. Mog. wierd bedoeld; maar niet naar zyne
zwaaiigheden tegen een reis , waar van nog
niet bleek, hoedanig hy dezelve befchouwd had;
en die veelal , door de explicatie van het waa-
|e oogmerk der orders van H. H. Mog., al of
niet gegrond konden verklaard worden : waarom
deihalve ook alsnog aan den gezegden V. A.
had moeten worden afgevraagd, wat hy fpeciaal
begreepen had, (/) dat, by de R folutien van
ïi. H. Mog. omtrent de Expeditie naar Brest,
van hem was gevorderd ; en dat dezelve daar
op had verklaard , dat daar by geordonneerd
wierd , naar Brest te gaan; en, aldaar gekomen
zyn-
(A) Verboor V. A. van Byland, No. 17. Art. ?,
(i) Ibi.tem Art, 7.
(i) lbi lem.
(0 Idem No. ïi, Art. 1.

jutr, STAAT EN OORLOG, 1785. 8?
zynde, den inhoud derzelve Refolutien verder
na te komen: mitsgaders, zoo hy niet zoo ver.
re als Brest, konde komen, naar de Noordzee
te zeilen, om te kruisfen; erkennende hy V.A.
voorts dat de voornoemde Refolutien vau H.
H. Mog. O) hem, in de eerfte plaats, en volftrekt
it jungeerden , om met het Esquader naar
Brest te zeilen , onder de bepaalingen , in die
Refolutien vervat ; en dat hy , by het ontvangen
van H. H. Mog. Refolutien, («) den inhoud
derzelven, eerst in het generaal , geheel
had overwoogen; doch, nader in het byzonder,
bepaaldelyk de reis uit Texel naar Brest: terwyl
hy de overweeging der verdere pointen re.
ferveerde tot de komst aldaar, of wel op de
reis, naar maate de gevallen, in de voonz. Refolutien
uitgedrukt , zich kwamen op te doen :
Dat hy V. A. evenwel deeze duidelyke opgaat
naderhand weder had gecontradiceerd , door te
verklaaren, f» dat, volgens de natuur of eigenichap
der orders voor Zee-Officieren, vooral
voor Commandanten van Esquaders, het geen
in de door hun ontvangen' orders ftaat, niet
fuccesfive, maar alles in zyn zamenhang, wordt
ingezien , om zich daar na te kunnen ricnten,
wegens alle veranderingen , waar aan een Zee.
man onderhevig is; 't welk hy zeirie mede in
de woorden van Soldaat- en Zeemanfchap te be*
grvpen.
Dat de voornoemde V. A. wyders, naar zyn
begrip, omtrent het geen hy, na zyn aankomst
te Brest , ingevolge de Refolutien van H. H.
Mog., zoude hebben moeten doen, gevraagd
zynde, (ƒ>) eerst gezegd had, begreepen te heb.
ben, dat *y aldaar moest ovai winteren en nadere
(«) Verhoor V. A. van Byland, Ni. 11. Art. a.
(«) Ibidem Art. 3.
{«) Ibidem.
(>; Ibidem, Art. 4.
F 4

8S jrjtv, Z A A K E N V A N ' I 78J.
j-e ordres afwagten, doch met vryheid, om in.
tusfchen, gecombineerd mee deFranfchen, eeni«
ge Expeduien te onderneemen, zoo hy zyn Esquader
daar toe in ftaat bevond; dan welke uitdrukkelyke
en met den waaren inhoud der Refolutïen
juist ovéreenkomftige opgaaf, hy V A.
weder naderhand, apparent begrypende, dat hier
door de gepretendeerde onmogelykheid der Expeditie
te veel zoude worden tegengefproken
gealtereerd had , met daar by te vo gen, (q j
dat hy ook Coricert-operatieri'met de Franfchen
zou moeten onderneemen ; en dat hy nu oordeelde,
de klaarblykelyke intentie van H. H.
Mog. te zyn , dat dit Esquader voor de Franfchen
, van dienst zoude wezen , (zoo als hy
uit den zamenhang der order meende te bevinden)
en niet om blootelyk te overwinteren •
Waar op hy öok te letten 'had: Dan dat by deeze
nadere, met de eerfte natuurlyke opgaaf van
hem V. A. zelve zoo weinig ovéreenkomftige
en alleszins gewrongene explicatie , den voornoemde
V. A. uil Hun Hoog Mog. Refolutie
was aangetoond , en op de convincantfte wyze
door Heeren Gecommitteerden beweezen dat
hët opleggen eener verpligting op hem V.' A.
om, by zyne komst te Btesr, en vóór het ontvangen
van nadere orders , gecombineerd met de
Frar.fcie Scheepen , operatien te doen; geenszins
in de bedoeling van H. H. M. was; maar
dat, integendeel, de eers geueeven explicatie van
|iem- V. A. , waar aan deze nadere uitlegging
volftrtkt contrarieerde , met dui teneur van H.
H. Mog,* Refóiutieh eff-ctivelyk infteinde; Nal
demaai het doen der gecombineerde operatien
by die Refolutie afhanaelyk gemaakt was van
de overtuiging des C mmandant's van her Esquader,
dat namelyk zyne Scheepen tot zoodaalge
opeiatien gefchikt waren: dat men die Re-
(?) Verhoor V, A, yan Byland, No. ö. Art. 4.
fo.

JULY, S T A A T E N O O R L O G . 178j. U
folutie ook maar had intezien , en met derz 1ver
permisfen te vergelykrn, om overtuigd te
2 vn dat H. H. Mog-. hunne dehberatien, over
het voorlid van den Heer Ambasfadeur van
F'-mkryk, zoo als dat ingericht was , nog niet
geëindigd hadden'; maar met ryp overleg wilden
vér.vólgèh: doch alleen, om , door dit uitflel
geen' prsjuditie aan de zaak toerebrengen,
de 'nu plaats grypende gunftige gelegenheid ,
waar inne de gevraagde Scheepen veilig net Ciaaal
pasferen konden, begeerden té arnpiCeren,
én de Scheepén , by provifie, naar Brest verkozen
te zend.n, om aldaar de nadere orders at
te wagteni terwyl aan den Commandant van het
' Esquader wierd overgelaaten, om, in jtfwagring
dezer orders, inmiddels zoodanig gebruik van
de Scheepen, tot het doen van afbreuk aan den
Vyand te maaken, als, naar de gelteldheid derzeiven,
g-fchieden kon, mits echter, by der
hand en in de Europeefché Z^ën blyvende, ten
einde de nader, in conformiteit van het verzoek
van welgemelde Ambasfadeur, te geeven
orders niet iaffB£beüs gemaakt zouden worden.
Doch dat , mee dit alleszim) gefundeerd betoog,
de V. A. van Byland zich echter niet
had willen laaten overtuigen, dac de voorenltaande
opgaaf de waare intentie van H. H.
Moer zoude bevatten; alhoewel dezelve daar tegen
geenerhande, redenen had Weeten by te
brengen. . , , , .
Du vervolgens, ten einde het begrip van :iem
V A. omtrent de mogelykheid van den overtogt
naar Brest, des te duidelyker te-bevatten 5
bede aan denzelven, by tegenoverllelling , zyu
denkbeeld, met relatie tot de mogelykheid, om
met de Scheepen een Kruisrogt in de Noordzee
te doen gevraagd zynde: hy dezelven daartoe,
nkttegenltaande (r) de nu zoo onoverwinneiyk
(r) Verhoor V. A. van Bylaad, No. 7. Art. 5.
ff 5

9^ JCLY, Z A A K E N V A N
1733.
gekeurde zwaarigheeden, op dien tyd niet ongefchikt
had aangemerkt, offchoon hy, de reis
naar Brest ("niet anders evenwel dan op grond
van een veronderltelden zamenloop yan op elkanderen
volgende fataliteiten) op een tyd van
zes weeken (r) gecalculeerd hebbende, ter zeiver
tyd, niet had kunnen ontkennen, dat, een
Esquaaer Oorlogfcheepen, (t) in October uit-
Joopende, om een Kruistogt in de Noordzee te
doen; tot zoodanigen Ktuistogt mede , by een
zamenloop van tegenfpoeden , wel zes weeken
dienden gecalculeerd te worden : by confrontatie
van weike beide opgaven , het voor Heeren
Gecommitteerden niet we! te begrypen was ,
waarom, by die zelfde omSlandigheeden, de eene
Expeditie voor volftrekt onmogejyk ; en de andere,
daarentegen, als zeer faifabei gtfteld wierd.
Dat, wel is waar, de V. A. van Byland, na
zich hier op expresfelyk beraaden te hebben ,
een reden van onderfcheid («) in den verren afftand,
en fuuatie van de Haven van Brest, had
getragt te vinden ; (eene opgaaf, die ook wel,
zonder voorafgaand overlegd, had kunnen gefchieden)
welk ondeifcheid hy, naderhand , met
eene omlhndige opgaaf van alle de zwaarigheeden
, (v) weiken, naar zyn voorftel, meerder
by de reis naar Brest, dan by een Ktuistogt in
de Noordzee ie verwagten waren , had uitgebreid:
Doch dat het , in alle gevalle , eene
waarheid bleef, dat beide gezegde Togten , by
een zamenloop van tegenipoeden , en ook in
zulk een geval alleen, naar de opgave van den
V. A. van Byland zelf, een tyd van zes weeken
konden aanloopen; mitsgaders dat, offchoon
de apparentie tot het eene geval meerder moge
CO Verhoor V. A. van Byland, No. 16. Art. 1.
(/) Ibidem Art. 2.
(u) Idem No. 7. Art. 6.
C» Idem No. 13. Art. a.
ge-

JULY, STAAT EN OORLOG. 1785. ?*
geweest zyn, dan tot het andere, het geen d 0or
Lieden, ces kundig zou moeten worden beilist;
echter dit onderlcheid ruim zoo veel in de wyze
van denken en vooiftellen, dan wel m de
zaak zelve fcheen te zyn gelegen geweest ; en
in allen gevalle zoo groot niet kon zyn , om,
uit 'hen hoofle alleen , zonder eenzydigheid, de
eene Expeditie, als zeer faifabel ; en de andere
daarentegen als volftrekt onuitvoerlyk optegee.
Dat wyders aan den V. A. vsn Byland, met
betrekking tot zyne denkbeelden n.opens den
Togt naar Brest, was voorgefteld. of de fituatie
der Scheepen , (w) tot dien Tost geordonneerd
ten aanzien van derzelver Cascos (den
ftaat der Viftualieering hier voor een oogenbhk
ter zyde gefteld zvnde) zoodanig geweest was,
dat het doen van die reis , en dus bepaaldelyk
een Togt van de Rheede van Texel tot in de
ILven van Brest, zonder hiermede te combineeren
eenige verdere uitzigten omtrent het employ
of verblyf der Scheepen te B'est, infaifabel
wierd; en wat 'er in de gemelde fituatie der
Scheepen dan byzonders plaats had, 't welk,
als een reden van onmogelykheid voor het doen
eener zoo bepaalde reis uit Texel tot Brest,
kon geailegueerd worden. Dat op dit voorftel
de voorn. V. A., na genomen beraad, en zonder
zulks direft te beantwoorden, zich ai wederom
op het gebrek aan Victualie , als het
voornaarae point, waarom hy de reis naar Brest
infaifabel oordeelde, beroepen had; declareerende
verder , dat , ingevalle het gezegde gebrek
niet gtëxteerd had, hy ter dier tyd zou hebben
moeten nagaan, of hy de reis, volgens den inhoud
en de bepaaling, in de meergem. Refolutien
vervat, zou hebben kunnen onderneemen,
en of hy het Esquader aan de gevaaren , op
wel-
(w) Verhoor V.A. van Byland, No. 11. Art.5en6.

5* Jt'Lr, Z A A K E N V A N I ? 8 5;
welken liy , volgens de Refolutien van H- H.
Mog., zei.ie te moeten letten, bloot ftelde: dat
by dan ook nader en rypelyk zou hebben overwoogen,
en met den Commandant der Vloot en
verdere Vlag - Officieren overlegd de uitvoerlyk.
heid van de bewuste Expeditie, over welke,
noch hy, noch de commandeerende Officier, ge.
raadpleegd was: terwyl dezelve V. A. voorts,
na het doen eener ipecilique opgave der ondericheidene
defedten, aan de Scheepen plaats gehad
hebbende, daar had by^evoegd, dat het,
in 't generaal, omtrent de behoeften der Scheepen,
gantsch niet onverfchillig was, tot wdken
dienst en_ werwaards de Scheepen gezonden worden,
en in het byzonder, of dezelven tot eene
bepaalde abfeptie worden weggezonden: dat toch
in zoodanig gevat de menigvuldige Articulen ,
die de Schippersboeken bevatten, noodzaakelyk
uit de Magazynen, daar dezelven gemaakt worden
en haare bepaalde maat hebben, dienen aangevuld
te worden , en dat by dus niet bepaaldelyk
decideeren kon (daar het geval , dat de
Scheepen van de noodige Vivres voorzien waren,
niet gcëxteerd had) of de overige defedten
der daartoe gedefinieerde Scheepen, volgens het
begrip, zoo van hem Commandant van liet Esquader,
en des Commrindaht's van de Vloot,
als van de verdere Vlag-Officieren , de reis op
z ch zelve infailabel maakten ; doch dat by zekerlyk,
ten aanzien van zyn onderhebbend Schip,
zonder viilraiie van zyn Fokkemast en het Roer,
die order niet had durven executeeren: dat mede,
zoo hy zeide, gebleeken zou zyn, dot zoodanige
executie dcor de gemelde "fituatie van
zyn Schip voor hem infaifabel wierd ; fchoon
by evenwel niet had opgegeeven , wanneer en
aan wien zulks gebleeken was , en fchoon (gelyk
ter zyner plaats is aangetoond) die zelfde
defedten reeds, (*) by zyn aan weezen te Lis-
fa-
(*) Verhoor V. A. van Byland, No. 15. Art. 6,
7> 8, p en 10.

JULY, STAAT E N O O R L O G . 1785. 93
• fabon, ontdekt zyn'e, hy V. A. daarmede echter
in December i;8l was geretourneerd: ge.
]vk hy V. A. ter zeiver tyd had erkend , dat
hy noch by zyn gemelde reiour van Lisfabon,
noch vervolgens noodi^ geoordeeld had , iet»
tot herftel van de voorfz. defecten van zyn Sc'cup
•antewenden , geevende voor reden hier van,
dat het Roer te dier tyd in zoo verre herfteht
was, dat het wierd goedgekeurd, en aan het
zelve geene nieuwe defedten befp.urd wierden ,
hebbende hy daarmede in 1782 den vereischten
dienst dan ook gedaan : zoo ook aangaande de
Fokkemast: terwyl hy V. A. hier nog had bygevoegd,
dat, zoo veel hy wist, de voorfz. defedten
van zyn particulier Schip in de weekelykfche
rapporten niet waren opgegeeven , om
reden, dat dezelven , gelyk hy zelf erkende,
het Schip niet actueel buiten ftaat fielden, om
dienst te doen , hoedanige defedten gewoonlyk
niet opgegeeven worden.
Dat de voorn. V. A. wyders , fchoon niet
kunnende tegenfpreken , dat, by een Kruistogc
in de Noordzee, de Scheepen dikwyls met
zwaare ftormen te worftelen hebben, echter de
opgemelde defecten by zulk een Togt minder
gevaarlyk had willen doen voorkomen , (y) om
dat men in de Zoordzee veel eerder, volgens
zyn opgaaf, weder in Texel of in ten andere
Haven kon komen , dan wanneer men eens de
Hoofden gepasfeert, en dus in het Canaal is,
van waar men , indien aan de Scheepen iets
overkomt, zoo gemnkkelyk niet te rug kan, of
eenige andere Haven bereiken: Dan dat hier op
moest worden gereflecteerd, dat, wat ook van
de gezegde allegatie wezen moge, uit het vcorenftaande
ten micften afteneemen is , dat deze
eebrtken aan het Schip van den V. A. van Bya
land.
(y) Verboor V. A. van Bjland, No. 15. Art. is
«n 13.

H Juw, Z A A K E N V A N m f S t
c o n f i d e r e e
Jn 1 h ^ [ d
"ad, om dienst te doen;
en die by daarom ook niet had opteeeeven of
d
InT/nP fT,° nder
f- 0eken:
Cwaartoe hy ai'der.
indispenfabel verpl.gc geweest was , en waar
door ook zyn Scnip tot een Kruistogr in de
Noordzee niet onbekwaam gemaakt wierd) met
weinig grond als zoodanige " beletzelen, geconfidereerd
konden worden, om daarom den overtogt
meL dat Schip nir Texel naar Brest volltrekt
onmogelyk aantemerken.
b e t r e f t d e
«2"' 7**2" worengemelde op.
gaaf, raakende her gewigt der beletselen, door
Sn 5" U S
. C h e e P e
Z e l V e
" r " > n
»«* h
" bi P
van den V. A van Byland (zon er den ft.at
hunner Victualie m aanmerking te neemer.) al,
of niet, tot de reis naar Brest bukén «aar konden
gerekend worden; de gezegde V. A hoewe
daaromtrent hier ter plaatP declareerde ,
niets te kunnen beflufen , en tëffet s uitdrukke*
lyk erkennende, dat de ftaat der Schiepen ten
aanzien van derzelver Cascos en B'boefrens,
by de verklaaring der onmogelykheid van de Expeditie
, niet in overweeging genomen was •
evenwel naderhand vol uft Ld* geXreerïI»,
dat, (z) indien aan hem eenvoudig en alleen
doch niettemin , by wege van abfoiut bevel
gelast was, om met het Esquader naar Brest te'
zeilen, t e n einde aldaar de Scheepen te doen
kielen , repareeren en van de nodige Behoeften
voorzien; hy m dat geval ook (gefield, dat de
e e
^" genoeg Victualie tot die reis hadden)
ontwyffelbaar , op grond van de fituatie der
S ?T. , de r £ i S n a a r B r e s t i l ) f a i f a b e
u ' zo" gekeurd
hebben: voegende verder by dit zyn zeegen,
dat, hoe pofitif eene order van H H
Mog. ook zoude kunnen zyn, dezelve noPtans
met uitfloot, dat een Officier, 'die met het Com.
man-
(2; Verhoor V. A. van Byland, No. 13. Art. j.

JULY, STAAT EN OORLOG. 1785. 95
xnando van een Esquader belast wordt, te letten
had op zyn pügt, om het zelve, door het
opvolgen van die order , niet in oogenfchyniyk
gevaar te brengen ; en dat dit zekerlyk ook de
intentie van H. H. Mog. niet zyn kon. _ Dan
dat , zonder hier wederom de abfurditeit der
voorfz. verklaaring van den V. A. van Byland,
als of de Scheepen , niet alleen door hun gebrek
aan Victualie , maar ook door hunne verdere
fituatie , tot den Togt r.aar Brest binten
ftaat zouden moeten geoordeeld zyn, op nieuw
te betoogen, als reeds te vooren, zoo uit de
waare opgaaf van den ftaat der Scheepen , als
uit alle de verdere omftandigheeden, mitsgaders
uit de erkentenis der Officieren zeiven, volledig
genoeg behandeld zynde ; evenwel met relatie
tot den voorfz. ftelregel, welke de V. A. van
Byland, ten richtfnoer van het gedrag eens commandeerenden
Officier's, had opgegeeven, niet
kou nagelaaten worden te remarqueeren ; dat ,
ingevalle zoodanig een Officier, by het ontvaagen
van ftellige bevelen , waar by geene , dm
fpcciaal opgenoemde , uitzonderingen geadmitteerd
worden , tot zulk eene nadere overweeging,
waar door de uitvoering dier bevelen van
zyn begrip afhanglyk zoude gemaakt worden,
bevoegd zou kunnen worden gereekend, als dan
te gelyk alle denkbeelden van fubordinatie den
bodem ingeilagen , en de Oppermagt niet meer
by den Souverain (die wel deegelyk om gewichtig
oorzaaken een min of meer gevaarlyke
onderneeming, ter bereiking van groote oogmerken,
bevelen kan) maar alleen by de perfoo.
nen tot de uitvoering van Hoogstderzelver orders
gefchikt, gezocht zoude moeten worden.
Dat de V. A. van Byland, naderhand, misfchien
befeffeude, dat hy, met den gezegden
ftelregel te willen vasthouden , zich zelf daade-
Jyk aan disobediëntie jegens de Souverain fchuldig
zou verklaaren, zyn gedrag uit de meening
van H. H. Mog. zelve had gezocht afteleiden;
wan-

9

JULY, STAAT EN OORLOG. 1785.
fuperieure magt opgevangen te zullen worden ,
en dat hy, ten dien opzigte, zyn E quader in
een oogenfchyniyk gevaar brengen zou : dat,
mitsdien, het antwoord, door hem V ft. ontworpen
, een' geheel anderen zin aan de Refolutie
van H. H. Mog. geevende', dan dezelve
manifestelyk had; hy V. A. derhalven, zoo hy
daarby perfifteerde , of aan den dag zou leggen
eene ongepermitteerde, en voor een Commandant
geenszins honorable onkunde wegens den
duidelyken letter en intentie van H. H. Mog.
Refolutie; ofwel, met zodanig antwoord, wederom
verraaden zou een fyltema, zoo verkeerd
en inadmisfibel, als beledigend voor den Souverain
, namelyk , dat de uitvoering van Hoogstdeszelfs
gegeeven orders omtrent eene Expeditie
ter Zee , hoe ftellig en volftrekt ook , van de
overweeging des Commandant's afhangelyk gemaakt
zou moeten worden : en dat, uit dezen
hoofde, en, na al het geen hem V. A. hier by
nu op het ernftigfte was onder het oog gebragt,
waarvan, in cas van perfeverance, pertinente
aantekening gehouden zou moeten worden, men
hem dus in confidentie moest geeven, of hy
V. A. niet liever hulde zou doen aan de waarheid,
en van zich afweeren alle verdenkingen
van verkeerd opzet, met het doen van zodanige
manifestelyk verkeerde en tegen alle overtuiging
inloopende opgaven van den inhoud der
Refolutie van H. H. Mog. Doch dat al het
zelve, hoe fterk ook aangedrongen, niets anders
geproduceerd had, dan dat de V. A. van Byland
by zyn opgegeeven antwoord was blyven
volharden, fteeds fufiineerende, dat de gereclameerde
(doch, zoo als bleek, zeer verkeerdelyk
famengevoegde) pasfages uit H. H. Mog. Refolutie
hem eene expresfe vryheid lieten, om alles
te beoordeelen, wat maar eenigzins hem zoude
mogen voorkoomen, tegen het onderneemen van
die reis in aanmerking te kunnen gebragt worden;
en waar uit by zou meenen, een daadelyk
DEEL G ge-

?8 JULY; Z A A K E N V A N 1785.
gevaar voor het Esquader te kunnen fpruiten:
weshalven dan zyn voorfz. gegeeven antwoord,
zoo als hetzelve lag, had moeten worden opgetekend.
Dat de V. A. van Byland verder nog erketd
had, dat de eerfte exceptie, (è) in de Refolutien
van H. H. Mog. voorkomende , namelyk
die van tegenwind, geen plaats had gehad: als
mede dat de gefteldheid der Victualie, CO welke
alleen de reden had uitgemaakt: waarom,
zonder de andere defecten der Scheepen in aanmerking
te neemen, het onderneemen der reis
naar Brest geoordeeld waj, achterwegen te moe.
ten blyven , niet in de termen van onvoorziene
toevallen kon begreepen worden, alzo de tyd
der Viétualieering bekend was; en dat hy V. A.
Cd) door de onvoorziene toevallen , in H. H.
Mog. Refolutie van den 3 Octob;r vermeld ,
niets anders begreep, dan zulke omftandigheden,
die H. H. Mog. op dien tyd niet wisten, en
met geen mogelykheid konden voorzien of fupponeeren,
maar welken echter gebeurlyk waren:
dan dat de voorn. V. A. vervolgens wederom
de expresfie van (e) onvoorziene toevallen rela*
tif had willen maaken tot de eifective gefteldheid
der Scheepen, zoo ten aanzien hunner cascos,
als behoeften ; (welk een en ander echter
hier boven , by de verklaarisg der onmogelykheid
tot den Togt naar Brest, gebleeken is niet
eens in aanmerking gekomen te zyn) en wyders
gefuftineerd, dat hy niet onderfteilea kon, Cf)
dat aan de Gecommitteerden van de Admiraliteiten
(welker confideratien en advis H. H. Mog.
hadden ingenomen) alle de defecten van de Schepen
bekend waren ; en dat hy dus niet kon
weefa)
Verkoor V« A. van Byland, No. 19. Art. 5.
(c~) Idem No. 20. Art. 1.
(d) Idem No. si. Art. 1,
(«) Ibidem Art. a.
(f) Ibidem Att. 3.

JULY, STAAT EN OOR LOC, 1785. 99
weeten, wat, en in hoe verre de ftant der Serie»
pen overwoogen was , of had kunnen worden;
meenende, zoo hy zeide, daarom te moeten veronderftellen
, dat om die reden in de Refolutie
van onvoorziene toevallen gelprooken wierd : en
dat , wat 2. H. aanging , het aan hem V. A.
uit de woorden der Refolutie niet gebleeken
was , dat Hoogdeszelfs confideratkn en advis
dien aangaande by H. H. Mog, ingenomen waren.
Dat aan denzelven hierop voorgehouden zynde
, (g) of hy dan ten minden niet bad moeten
veronderftellen , dat Z. H. , die de voordragi
, welke de aanleiding tot de deliberatien
over deze zaak gegeeven had, had gedaan, daar
over zyne confideratien wel zou gegeeven hebben
; hy V. A. gezegd had, dit zeker te veronderltellen
, ingevolge het Caracler van Z. H.,
als Admiraal Generaal; maar dat hy tevens veronderftelde,
dat aan Z. H. alle de defecten niet
bekend waren. Eene veronderftelling echter,
welke weinig gegrond moest voorkomen , wanneer
men zich rappelleert, dat hy V. A, zeer
wel wist, dat Z. H. de weekelykfche Rapporten
ontvangen had, en dat Hoogdezelve dus
volftrekt niet anders kon worden gt-fupponeerd,
dan van dit alles zeer wel onderrichr te zyn.
Dat hy V. A. evenwel daarna weder erkend
had, dat de generaale fituatie der Scheepen, f?)
zoo als die kennelyk was uit de weekelykfche
Rapporten , uit de gevolgen van den dienst,
die zy hadden gedaan , en uit het geen , 'naar
Zeemanfchap, uit de gevorderdheid van het jaarfaifoen
afgeleid kon worden ; even weinig, als
de bekende gefteldheid der Victualie, onder de
benaaming van onvoorziene toevallen begrecpen
kon zyn ; en dat hy V. A. derhalven móest
avou-
(g) Verhoor V. A. vaa Byland, No. ai. Art. 3.
\h) Ibid. Art. 4.
G 3

ico jux*, Z A A K E N V A N 1785»
avouëeren, (/) dat H. H. Mog. , by Hoogstderzelver
Refolutie van den 3 Odlober, de Schepen,
naar Brest gedestineerd , gefchikt hadden
gekeurd, om die reis te doen: ten minden, dat
daarby klaar bleek een begrip van H. H. Mog.,
dat de Scheepen in den ftaat, waar in ze waren,
de reis onderneemen moeiten, ten ware 'er iets
anders, en 't geen geheel onvoorzien was, mogt
bykomen: mitsgaders, dat 'er, zo veel hy wist,
ten aanzien van de naar Brest gedestineerde Schepen
, tegen den tyd , dat de reis ondernomen
had moeten worden , geene onverwagte evenementen
gebeurd waren, die H. H. Mog., noch
van Z H., noch van de Gecommitteerdens uit
de Admiraliteits Collegien wisten of konden weeten;
en die ondertusfchen op zich zeiven reëele
beletzelen zouden hebben opgeleverd, waardoor
de reis infaifabel zou geworden zyn; alhoewel
hy, des niettegenltaande, en in weerwil van het
even te vooren zoo manifestelyk en diïtinct betoogde
, was blyven beweeren, dat H. H. Mog.
zekerlyk de informatien van den ltaat der Schepen
niet gehad zouden hebben.
Dat hier op eene fpeciaale opgave gevorderd
zynde van de defecten , welken hy V. A. veronderftelde,
dat aan H. H. Mog., bv't nemen
der Refolutie tot de Expeditie naar B r
est , onbekend
geweest waren; zulks door hem betrekkelyk
was gemaakt tot de meermaalen gemelde
gebreeken aan zyn Schip, (£) en voorrs, ten
aanzien der andere Scheepen, tot het verlies van
Ankers , Touwen , de verbruikte Behoeften ,
Zeilen, dcc, en al wat hun niet verder dan den
Viétualie-tyd noodig was : al het welk hy V.
A. veronderflelde, dat aan de Admiraliteits Gecommitteerden
niet bekend was geweest, alzoo
de gebreeken, welken by de weekelykfche Rappor­
ti*) Verhoor V, A. van Byland, No. si. Att.5 en 6.
(&) Idem No. 22. Art. 1.

JULY, STAAT EN OORLOG. 178?. iol
porten opgegeeven wierden , naar zyn wedren,
niet inhielden de defecten, waardoor ce S;heepen
in hunnen actueelen dienst niet vcrhin.ierd
wierden.
Dat, zonder te onderzoeken , in hoe verre
deze opgegeeven cynofure omtrent de weekelykfche
Rapporten daadelyk in diervoegen plaais
hebbe; en in hoe verre zulks in dat geval goed
te keuren zy: nogtans, zonder reflex ;
e niet kon
gepasfeerd worden , dat , daar de V, A. van
Byland zelf erkende, dat deze defeften de Schepen
tot hunnen actueelen dienst niet buiten lbat
ftelden; (onder welken actueelen dienst te voo
ren gezien is, dat ook genoegzaam even gevaarlyke
Togten , als die naar Brest, konden begrepen
zyn) hy echter daarin nu , met relatie
tot den laaistgemelden Togt, zoo veel gewigt
had willen (tellen, om daar uit alleen (indien
by al zeker was , dat die defecten aan H. H.
Mog. onbekend mogten geweest zyn) zyne bavoegdheid
tot het niet uitvoeren van H.H.Mog.
bepaalde orders afteleiden: zoo als ook boven,
dien te vooren in het breede is aangetoond, dat
de bygebragte defecten, uit den ftaat der Schepen
en derzei ver behoeften in 't generaal ontleend,
buiten alle fpeculatie, nimmer als wettige
verhinderingen regen den Togr naar Brest,
overëenkomltig de R-folutien van H. H. Mog.,
te onderneemen , konden aangemerkt worden.
Dan dat evenwel op dit point nog diende te
worden ge-emarqueerd, dat het ten uiterlten finguüer
moest voorkomen, hoe de V. A van B .
land de verbruikte behoeften en Zeilen kon opnoemen
onder de defedten , welken aan de Gecommitteerden
der Admiraliteiten niet bekend
konden zyn; immers, indien hy hierdoor, gelyk
het hier voorkwam , en ook alleen van applicatie
was, de gewoone flytagie, welke, geduurende
dit jaar, ten aanzien van die articulen,
had plaats gehad, wilde begrepen hebben;
daar dit toch , volgens den aart der zaak, aan
G 3 de

IQ2 JULY, Z A A K E N V A N 1785.
de Admiraliteiten, welken wisten, hoe lang da
Scheepen gediend hadden , niet onbekend kon
zyn.
Dat u :
t dit alles gebleeken zynde, dat de V.
A. van Byland den Togt naar Brest, overëenkomflig
de orders van H. H. Mog. te doens geenszins als infaifabel had kunnen aanmerken ,
zoo als dezelve dan ook waarlyk geenszins in- ,
füfabel was; noch ook, dat de gezegde V. A.
uit - den teneur van H. H. Mog. Refolutien eenige
de allerminfte vryheid had mogen afleiden,
om het al, of niet raadzaame dier onderneeming
aan de overweeging en beflisfing van hem of
anderen te fubmitteeren ; dewyl het bevel , by
die Refolutien, na rype overweeging, gegeeven,
abfolut en Itricl was: derhalven aan denzelven
V. A. was onder het oog gebragt en afgevraagd,
hoe het met de regels van dienst, (7) dicleerende
, dat ftticte beveelen fliptelyk gehoorzaamd i
moeten worden , kon worden overëengebragt, |
dat een Officier, die zulke ftiiele beveelen ontvangt
, dezelven niet uitvoert; maar nog eens
van zyn eigen overweeging dependent maakt;
fchoon de exceprien, waarom alleen, hy, ingevolge
de duidelyke letter en intentie der orders,
de zaak ongedaan niogt laaten , niet exteeren.
Dat hiercp , den voorfz. regel ook by hem V,
A. volkomen geavoueerd zynde , echter , dien
onverminderd, volftrekt door denzelven gefufti-. \
neerd was, dat een commandeereud Officier bevoegd
en verpligt zoude zyn, by het ontvangen
van orders te overweegen, in hoe verre dezel. J
ven , volgens de regels van voorzichtigheid en
zeemarfchap, moeten uitgevoerd worden: hier- j
mede , derhalven , als nu openlyk een Syftema j
aan den dag leggende , 't geen reeds te vooren
by diverfe gelegenheden meer ingewikkeld was
opceoeeven en behandeld ; zoo dat men zich j
D 0
mits-
(0 Verhoor V. A. van Byland, No. 22. Art. 3.

JULY, STAAT EN OORLOG. 1785. 2
mitsdien , na dat dusdanige gevaarlyke en de
wettige Oppermagt ondermynende begrippen ,
door een der voornaamfte Officieren, openlyk
wierden gefouteneerd, welken hy bovendien erkende
, als Commandant van het Esquader naar
Brest , op de beveelen van den Souverain tot
die Expeditie van applicatie gemaakt te hebben;
in der daad , niet langer had te verwonderen
over alles , wat , zoo-by die gelegenheid , als
geduuren'le dezen geheelen merkwaardigen Oorlog,
heeft plaats gehad.
Dat het d?arentegen, naar 't oordeel van Heeren
Gecommitteerden, vry meerder in het voor
handen zynde geval met de regels van den dienst
zoule zyn overeengekomen, indien de V. A.
van Byland zyne bedekkingen tegen den Togt
naar Brest aan H. H. Mog, direct had gefttppeditaerd;
en voorts, regen den 3 Otober, met
het Esquader was in Zee gelopen; daar, ingevalle
H. H. Mog. de gem. bedenkingen dan zoo
esféntieel mogten gevonden hebben, hem V. A.
met een ligt 'Vaartuig contraordres hadden kunnen
nazenden : met hoedanig een gedrag, hy
V. A. zich altyd buiten verantwoording wegens
disobediëntie zoude gefield hebben: terwyl hy
nu, tegen de itricle bevelen van H H. Mog.
direct aan , zelf de zaak decideerde, en alle verdere
deliberatien van H. H. Mog. omtrent den
voo ff gang der reis afftieed.
Dat al het zelve ook door den V. A. van
Byland niet had kunnen worden ontkend; maar
daartegen door denzelven alleen was bygebragt:
— dat hy, (m) in den Haag zynde, en verneemende,
dat de Refolutien van H. H. Mog.
van den 3 Oüober reeds verzonden waren, van
Z. H. order had ontvangen, om, gelyk gezegd
is, naar Texel te retourneeren , en de zaaken
nader te onderzoeken: — dat hy, daar komende,
(m\ Verkeer V. A.vae Byland, Ne. 22. Art. 4.
G 4

to4 JULY, Z A A K E N V A N 1785.
de , bevonden had, dat de Commandant der
Vloot de Lysten der defecten reeds aan Z. H.
had overgezonden: — dat hier op alle oogenblikken
nadere orders konden komen, die afgewagt
moeiten worden, alzoo deze opgegeevene
defecten geoordeeld wierden, de Expeditie, naar
Zeemanfchap , onuitvoerlyk te maaken, zonder
het Esquader in oogenfchyniyk gevaar te brengen:
— en dat dus het in Zee loopen vóór
dien tyd, geen plaats konde hebben; dewyl de
wind . waarmede hy met het Esquader konde
naar Zee gaan, hem ook in 't Canaal zou hebben
doen geraken, en in 't geval gebragt, om
de reis , tegen de regelen van Zeemanfchap te
moeten vervolgen: zonder dat hem door een
fnelzeilend Vaartuig contraorders konden nagezonden
worden. Al welk bygebragte, op fautive
en bereids in 'c breede door Heeren Gecommitteerden
onderzochte gronden berustende,
derhalven niet nader behoefde te worden gediscutieerd.
Dst de voorn. V. A. zich vervolgens ook fpeciaal
op eene daadelyke verwagting der voorzeide
nadere orders wederom had' beroepen ; wanneer
hem door Heeren Gecommitteerden was
voorgefteld, waarom hy , (»_) fustineerende, niet
verpligt geweest te ,zyn , om de ordres van H.
H. M. tot het doen van een Togt uit Texel
naar de Haven van Brest, te executeeren ; alleenlyk,
om dat de Scheepen, hier toe gedefttneerd,
naar zyne gedachten , fpeciaal tot dien
Togt niet in ftaat zouden geweest zyn; en dat
even dit een der onvoorziene toevallen , by de
Refolutie bedoeld, zou hebben doen exteeren;
nsar deze interpretatie , welke hy aan H. H.
Mog. Refolutie zocht te geever , zich daarentegen
dan niet verpligt gerekend had, om aan het
fubordinaat gedeelte van diezelfde Refolutie te
vol-
00 Vethoor V. A. van "Byland, No. 33. Art. *.

JULY, STAAT EN OORLOG. 1785. 10J
voldcen, en z :
ch met het Esquader te begesven
naar de Kusten »an Engeland, om den Vyand
aldaar afortuk te doen; hoedanigen Togt hy,
door de Scheepen gefchikt te verklaaren tot het
doen eener Kruistogt in de Noordzee, wel faifabel
gekeurd had: Dan dat de gemelde V. A.
op het evengemelde voorftel van Heeren Gecommitteerden
nader hid re kennen gegeeven,
van meeriing te zyn , dat het rdultaat der nadere
deliberatien van H. H- fvLa moest worden
afgewagt; want dat, ingevalle mogt geordonneerd
zyn , om als nog de reis naar Brest
te onderneemen , door dit uitloopen van hem
Commandant met het Esquader, die nadere orders
niet hadden kunnen worden uitgevoerd.
Dat nogtans al ras zou kunnen blyken , wat
•er van de realiteit dier verwagting van nadere
orders , waar op de gezegde V. A. zich, by
dit en het even voorgaande geval , expresfelyk
benepen had, geweest zy; en in hoe verre dezelve
daadelyk by hem plaats gehad hebbe :
wanneer maar in aanmerking genomen wierd ,
dat hy V. A. niet alleen niets , hoe genaamd ,
had in het werk gefWd, om dan de executie
dier nadere orders ca/u quo te faciliteeren, \
geen in allen gevalle (^elyk by de behandeling
der verrichtingen van den V. A. Hartfinck getoond
is) nimmer zou gefchaad hebben ; maar
dat hy V. A. van Byland ook , na zich op de
gezegde verwagting beroepen, en daarop zyn
gedrag in dezen quafl gefutideerd te hebbtn,
immediaat hier op erkend had , (0) dat hy V.
A. zoodanige nadere orders nimmer had gevraagd;
en ook nier wist, dat zulks door den
Commandant der Vloot gevraagd was: gelyk hy
zich ook niet eens kon herinneren, of zich deswegens
by den voornoemden Commandant had
geinformeerd. Behalven dat ook, by het zoo
even-
Co) Verhoor V. A. van Byland, No. 23. Art. 2.
G 5

IOS JULY, Z A A K E N V A N 1785.
evengemelde onderzoek der verrichtingen v?n
den V. A. Hartfinck, ten duidelykiten was gedemonftreerd,
dat niets minder, dan zoodanige
nadere orders , te verwasten waren : gelyk de
V. A. van Byland naderhand mede volmondig
had moeten erkennen, (/>) dat hy nu uit de
Misfive, door den Commandant der Vloot den
5 October aan Z. H. gelchreeven , gezien hebbende,
dat dezelve (daar in de Expeditie naar
Brest voor vervallen reebenende) om nadere orders
wegens de Scheepen gevraagd had; het dus
niet te verwagten was, dat 'er nadere orders
wegens de reis naar Brest zouden komen ; maar
dat , in tegendeel, andere orders van Z. H.
door den Commandant der Vloot moeiten worden
vcrwagt. Eene erkentenis derhalve, direct
ftrydig met de even te vooren door hem V. A.
opgeseevene verwagting , om nopens de reis
naar Brest nog nadere orders te zullen ontvangen.
Dat d?ze volfirekte contradictie aan den voornoemde
V. A. ook was onder het oog gebragt;
doch dat, gelyk hier op door denzelven geenerhar
de oplosfing was gegeeven, even daar door,
en door bet gemelde gedaan aveu , naar 't begrip
vau Heeren Gecommitteerden , geheel en
al was vervallen de eenige grond , waarop hy
V. A, zyn gedrag, wegens het riet uitloopen
met het Esquader, het zy naar Brest, het zy
tot uitvoering der fubordinate orders, te vooren
gebouwd had: Terwyl dan even hier door wederom
deszelfs gedecideerd voorneemen, otn
nimmer aan zyne bekomene orders te voldoen;
en de zwakheid der uitvluchten, waarmede hy,
nu het op eene verantwoording aankwam , zyn
gedrag had gezocht te wettigen, ten klaarften
wierd aan den datr gelegd; en te gelyk direct
wederfpruken het Declaratoir , het geen hy V.
A.,
O) Verhoor V. A. van Byland, No. 22. Art. 4.

JOLT, STAAT EN OORLOG. 1785. ;o?
A., na dit alles, nog had ondernomen te doen»
dat' hy , namelyk , (?) by zyn vertrek uit den
Haag"naar Texel in het begin van Odtober 178a,
nog intentie zou gehad hebben, om de reis naar
Brest te onderneemen , en dezelve, door het
wegruimen der zwaarigheden, die 'er mogten
zyn (en waar aan ondertusfehen gebleeken was ,
nimmer gedacht te wezen) te facilireeren.
Dat Heeren Gecommitteerden zich hier niet
zouden inlaatsn in een onderzoek nnar de waare
redenen en beginfelen, welken het gedrag van
den V. A. van Byland in dezen mogten geregeld
hebben ; en zich derhalven zouden vergenoegen
met nog maar alleen kortelyk op te geeven
: dat de gezegde V. A, gevraagd zynde,
(r) of niet in 't byzonder, als een reden tegen
de reis naar Brest, hy hem geopereerd had,
dat, dus doende, de pas opkomende Marine
van den Staat merkelyk zoude worden verzwakt,
en dat op deze wyze tien van 's Lands beste
Scheepen in het vermogen en den dienst der
Franfchen zouden gelteld worden ; gedeclareerd
had, dat hy die zwaarigheeden daar in wel had
gevonden, en ook gereflecteerd, dat de Marine
zeer verzwakt wierd, door tien Scheepen naar
Brest te zenden ; doch dat hy niet wist, dat
zulks by hem als een reden , ten aanzien der
Expeditie, zou gewerkt, of hem verhinderd
hebben , om dezelve, indien zulks, naar Zeemanfchap,
mogelyk geweest ware, uittevoeren.
Dat, wat van dit laatlte ook zoude mogen
wezen, de voornoemde V. A. althans niet had
kunnen ontkennen , (O dat hy, refiecleerende
op het nadeel voor de nauwlyks opkoomende
Marine ; van de gemelde omftandigheeden , by
zyn verblyf in den Haag in Oétober 1782, wel
ge-
(q) Verhoor V. A. van Byland, No. 24. Art. 1.
(r) Ibidem Art. 2 en 3.
(i) Ibidem Art. 4.

loS JCLY, Z A A K E N V A N 1785.
gefproken had , als redenen , waarom hy tot
geen prys zoo een facrifice van de gemelde Scheepen
aan de Franfchen doen wilde.
l t , e i
?, J , n d e , y k
J '
d e V
' A
- v a n
Byland, no?
verklaard had, (,) de in folio gedrukte Memone
wegens de geordonneerde , maar niet ui-ge.
voerde, reis naar Brest, op deszelfs naam uitgegeeven
, voor de zyne te erkennen: welk
«uk, algemeen bekend zynde, derhalven hier
niet nader behoefde te worden opgegeeven 0f
onderzocht: vergenoegende zich Heeien G.-com.
muteerden met op dat refpect alleen te remarqueeren,
dat, by examinatie van hetzelve (luk,
daar uit omtrent het gedrag en de oigmeikea
van hem V. A. wel ligt diverfe nadere elucida.
tien zonden kunnen bekoomen worden
Dat evenwel, met betrekking tot dit verhandelde,
door Heeren Gecommitteerden nog mo-st
worden aangemerkt, dat alles, wat by dit R ip.
port, ten aanzien van het gedrag van den V
A. van Byland, was geconfhteerd, zo > wel ten
zynen opzichte, als met betrekking tot de ove.
rige Officieren , by deze zaak geconcerneerd •
geenzins uit informatien, van elders bekoomen!
maar alleen uit de eigen opgaaven en gezegdens
van denzelven V. A. afgeleid was: en daf derhalven
, daar hy, V. A., verre van g fupponeerd
te kunnen worden, zyne eigene verrichtingen
by een zoodanig onderzoek te hebben
willen condemneeren; in tegendeel, by de gant.
fche behandeling duidelyk eetoond had, ? Vn gedrag
door allerlei frivole en gezochte uitvlugten
te willen wettigen; mitsgaders de eenvoudige,
en naar den aart der zaak gemaakte, gevolgi
trekkingen dienaangaande op allerlei wyzen fe
ontduiken: even hier door alles, wat ook. ten
opzichte van hem V. A. by dit onderzoek was
aan den dag gelegd, des met te meerder grond,
(O Verhoor V. A. van Byland, No. 24. Art. 5.
als

JULY, STAAT EN OORLOG. 1785. »°»
als volkomen bewezene en onwederfpreekelyke
waarheeden , moest worden aangemerkt.
Dat als nu tot het onderzoek der verrichtingen
ran den Schout by Nacht van Hoey, die,
(u) geduurende het jaar 1782, *s Lan ;
s Oorlogfchip
de Frim Frederik gecommandeerd had,
zullende worden overgegaan, in de eerfte plaats
in aanmerking kwam deszelfs gedrag , ter gelegenheid
van de reis, welke hy, op den 3 October
(t>) van het evengemelde jaar , met den
V. A. van Byland naar 's Haage had onderno.
men, ten einde, met voorkennis van den Commandant
der Vloot, en op verzoek der voornaamfte
Officieren : aan Z. H, zeker Request
overtebrengen.
Dat in dit opzicht by de informatien van gezegden
S. b. N. gebleeken was, dat hy, vóór
zyn gemelde vertrek uit de Vloot, door des
Commandants gegeeven order (u>) van deo eerften
Ociober wel geweeten had , dat de Scheepen
voor vier maanden moeften revi&ualieeren ;
doch dat hy, de order van Z. H., die dezelve
Commandant daar toe had ontvangen , en de
reden , welke daarvoor in die order gegeeven
wierd , toen niet gezien hebbende, alleen naderhand
, hoewel nog even voor zyn vertrek
naar den Haag , toen hy , volgens zyne beste
herinnering by den V. A. Hartfinck aan Boord
was , by geruchte , zonder meer te weeten ,
door wien, had vernomen, dat 'er mogelyk eene
Expeditie naar Brest zoude plaats heboen: —wyders
dat hy des tyds , laater dan de V. A.
van Byland, (V) aan Boord van den V. A.
Hartfinck gekomen zynde , voor zoo veel hy
zich rappelleeren kon , niet tegenwoordig geweest
was, of iets wist van de converfatie tus-
fchen
(u) Verboor S. b. N. van Hoey, No. 1. Art. I.
f » Ibidem, Art. Art. *, 3 en 13.
(w) Ibidem, Art. 4 en 5.
(#) Ibidem, Art. 6.

II* JÜXY, Z A A K E N V A N I78y.
fchen gemelde V. V. A. A., over de apparentie
tet het decerneeren van een Togt naar Brest
gehouden: — en dat hy insgelyks niet wist van
eenige aifpraak, (oO dat de V. A. van Byland
over die Expeditie mat Z. H. fpreeken zou;
omtrent welk laatlte (z) ook geenerlei affpraak
tusfchen den V. A. Hartfinck en hem S, b. N.
gemaakt was.
Dat vervolgens door Heeren Gecommitteerden
onderzocht zynde, waarom hy S. b. N in de
des tyds plaats hebbende omftandigbeeden niet
liever in de Vloot was gebkeven, om de nodige
arrangementen, met betrekking tot zyn Schip
te maaken ; dezelve gedeclareerd had , («) dat
de nodige arrangementen tot de reviclualieering
gemaakt waren ; dat zyn Schip tot het zeilen
gereed lag, en dat hy dus aan Boord niets te
doen had , alzoo hy de aankomst der Victualie
toch moest afwagten, en verlof had van zyn
Commandant. Na hoedanig eene verklaaring,
door hem S. b. N. nopens de volkomene gereedheid
van zyn onderhebbend Schip gedaan ,
men zeker (om dit in 't voorbygaan hier te re»
marqueeren) weinig fcheen te "kunnen verwag.
ten, dat diezelfde S. b. N. naderhand zulke
gewigtige zwaarigheden tegen den Togt naar
Brest, ook uit den ftaat van zyn Schip in 't
byzonder ontleend, zou hebben gevonden , dat
daar door, naar zyn oordeel, die reis mede voor
zyn Schip zeer gevaarlyk gemaakt wierd.
Dat wyders de S. b. N. van Hoey, met be.
trekking tot zyne gem. reis naar den Haag, aan
Heeren Gecommitteerden had te kennen gegeeven
: — dat hy, zonder van den V. A, van
Byland eenigzins vernomen te hebben, (b) dat
laatstgemelde de Scheepen tot een Togt naar
Brest
(j) Verhoor S. b. N. van Hoey, No. i. Art. 8.
(a) Ibidem, Art. n.
(«) Ibidem Art. 14.
(*) Ibidem Art. 15 tot ao.

JUL7, STAAT EN OORLOG. 1785. m
Brest onbekwaam keurde, den drg na z n vertrek
uit Texel, te weeten op den 4 Qétober,
in den Haag gearriveerd was, en zie 1 nog dienzelfden
dag met den V. A. van Byland naar
Z. H. op de Oranjezsal begeeven had, na even
te vooren door den Fiscaal vander Hoep , die
hy S. b, N. en de V. A. van Byland , vóór
hunne opwagting by Z. H., waren gaan fpreeken,
te hebben verftaan , dat by H. H. Mog.
tot de expeditie naar Brest gerefolveerd was,
zonder dat hy echter den verdci inhoud dier
Refolutie als toen vernomen had: —- voorts,
dat Z. H. niet met hem S. b. N. (c) over de
voorzeide Expeditie had gefproken , fchoon hy
wel gezien had, dat de V. A. van Byland met
Z. H. had gefproken, dan van welken , dan
van welke converfatie hy niets wist: dat zelfs
de V. A. van Byland, (d) na het afloopen dier
converfatie, hem S. b. N. niets gecommuniceerd
had van 't geen tusfchen Z. H. en hem over de
voorn. Expeditie was verhandeld, noch ook van
de recommandatie, (e) door Hoogdenzelven aan
voorfz. V. A. gedaan, om fpoedig weder naar
Texel te keeren, den ftaat der Scheepen naanwkeurig
te examineeren en nategaan, of de zwaarigheeden
tegen den Togt naar Brest nog uit den
weg geruimd konden worden: — en eindelyk ,
dat genoemde V. A. aan hem S. b. N. niets
anders had gezegd, dan dat zy weder naar Boord
zouden vertrekken, en wel ten fpoedigften.
Dat uit dit alles, zoo Heeren Gecommitteerden
vermeenden, duidelyk opcemaaken was, welk
een niets beduidend figuur de S. b. N. van
Hoey by deze gelegenöeid had gemaakt; wat
men , indien aan deze opgaaf geloof gegeeven
wordt, door het te vooren gedeclareerde van den
V.
0) Verhoor S. b. N. van Hoey, No. 1. Art. 21.
(V) Idem No. 2. Art. 1.
(e) Ibidem Art. 3.

xia JULY, ZA AKEN VAN 1785.
V. A. van Byland, (f) dat gezegde S. b. N.
by de converfatie, tusjcnen Z. H. en hem F. A.
gehouden, prafent was geweest, te verftaan hebbe
; en wat 'er als dan zy van de veele repr

JULY, STAAT EN OORLOG» 1785. "3
tie naar Bres', veel min over zyne converfine,
deswegens met Z. H. gehouden; gelyk dezelve
hem S. b. N. ook niet eens had medege leel'd,
hoedanig hy voorneemens was , om , in Texel
gekoomen zyn ie, de zaak, met betrekking tot
de voorzeide Expeditie, te behandelen.
Dat de voorgemelde Haa^fche reize alzoo in
haare byzonderheden nagegaan wordende , het
in de daad «als een gantscli zondering veTfcnynzel
moest voorkomen, dat twee Vlag-Officieren,
die beiden, ingevolge een pofkif en ablblut bevel
van den S mverain , tot het ui r voeren van
eene zeer gewigtige Expeditie bedemd waren,
doch waar regen, naar hun oordeel, zoo veele
zwaarigheden plaats hadden, zulk een geruimen
tyd zich by elkanderen bevonden hadden , zonder
over eene zaak, waarin zy beiden zoo veel
belang moeften ftellen, en waaromtrent zoo veel
in aanmeiking kwsm, noch ook over het gedrag
, 't welk zy beiden in zulk eene delicate
omftandigheid te houden hadden, een enkel
woord te rsppen; at het welk voorzeker een
zeer groot mistrouwen , aan de eene zyde , en
eene niet mindere onverfchdligheid, aan den anderen
kant, Iciieen aanteduiden : terwyl het verder
te kennen geeven van. den voorn. S. b. N.
van Hoey, dat hy namenlvk , fc^.ooi tegenwoordig
geweest zynde, (£) toen de V. A. van
Byland aan den Commanaant der Vloot van zyne
reis naar den Haag rapport dee l , echter
niets daar van verdaan had, tot een bewys kon
verdrekken, dat hy zich zelf dus tot den einue
toe volkomen gelyk was sebleeven.
Dat, gelyk nopens het veranrwoordelyke eener
zodanige handelwyze van den gezegden
S. b. N.,>en de g/vo" Strekkingen , welken, misfchien
niet zonder grond , uit zulk een ten zynen
(*) Verhoor S. b. N. van Hoey, No, 3. Art. 7
en 8.
XXIX. DfiEL. H

H4 JULY, Z A A K E N V A N 1785.
nen opzichte betoond gering vertrouwen zouden
kunnen worden afgeleid, hier niet breeder be«
hoefde te worden gehandeld; alzoo by eene onbevooroordeelde
befchouwing ligtelyk daaromtrent
het befluit optemaaken was : derhalven,
daar, met relatie tot het voorenflaande point,
gebleeken was , dat uit de informatien van den
S. b. N. van Hoey hieromtrent weinig elucidatien
te bekomen waren ; zou worden overgegaan
tot de bewuste Conferentie, door de Vlag-ufBcieren
op den 7 October gehouden, waarby hy
S. b. N. mede had geadfifteerd.
Dat dien aangaande aan Heeren Gecommitteerden
door den S. b. N. van Hoey in 't byzonder
het navolgende was opgegeeven:
dat, offchoon hy ("zeker door het zoo algemeen
plaats gehad hebbende en ook by hem S. b. N.
geallegueerde gebrek aan geheugen) niet wist,
(/) of aldaar ook de Refolutien van H. H. Mog.
van den 3 te vooren , raakende de reis naar
Brest , welken hem te vooren («) niet waren
gefuppediteerd , geleezen waren, hy echter, zonder
zich dit al mede bepaald te kunnen herinneren,
meende, ("«) dat in die Conferentie waren
geleezen de fchriftelyke Rapporten , welken
de Capiteinen der meefte naar Brest gedestineerde
Scheepen op den 5 Odrober aan den V. A.
Hartfinck hadden ter hand gefield ; en dat hy
ook geloofde, dat (0) door den V. A. van Byland
verflag was gedaan van de gefprekken , welken
dezelve wegens de Expeditie naar Brest met
Z. H. had gehouden, en van de affpraak, met
Hoogdenzelven deswegens gemaakt ; doch dat
hy nopens 'den inhoud van het een en ander
zich wederom niets meer konde herinneren: —
wyders, dat het poinct, van onderzoek in deeze
Con.
(/") Verhoor S. b. N. van Hoey, No. 3. Art. 9,
(») Ibidem, Art. 10.
(») Ibidem, Art. 11.
(s>) Ibidem. Art, 13.

JDLY, STAAT EN OORLOG. 2785. lij
Conferentie (ƒ>) (welke hy niet eens meer wist,
of lang, dan kort, geduurd had) voor zoo veel
hy S. b. N. zich rappelleerde , beftaan had in
de Rapporten van den (laat der Scheepen, en
de zwaarigheden, welken zich daar in tegen de
reis ppdeeden: — dat voorts in de Conferen;
tje, (?) zoo hy meende , wel gefprooken was
van de middelen , door welken de zwaarigheden
, die zich tegen de reis naar B^est opdeeden
, zouden kunnen worden uit den weg ge-;
ruimd, fchoon hy niet wist, of daar toe iets
bepaaldelyk in aanmetking genomen was , als
zynde den tyd te kort geweest, om eenige middelen
in het werk te (tellen ; gelyk ook alle de
aanweezende Vlag-Officieren hadden geoordeeld,
dat niets, hoe genaamd , tot de gezegde wegruiming
der zwaarigheden kon worden verricht:
dat, wat betrof de zwaarigheden, (^waarom
hy S. b. N. bad geoordeeld, dat de execu*
tie van H. H. Mog. uitdrukkelyke orders bittnen
den bepaalden tyd infaifabel was , dezen
beftaan hadden in het gebrek aan Victualie in
het generaal van de Scheepen, het manqueeren
van fommige behoeftens, in zoo een faiiöen be«
noodigd, en fpeciaal tot zoo een extraordinair
opkomende reis naar Brest, als zynde de moeijelykfte
Haven om imekomen , welke hem by
ondervinding bekend was ; weshalven 'er wet
Ankers en Touwen , naar de gemelde opgave,
nodig zouden zyn, alzo hier aan fommige Schepen
mede gebrek hadden j dat al verder de
voorftelling der zaak, Qs) tot welker onderzoek
en overweeging de bewuste Conferentie was aangelegd,
zoo veel hem S. b. N. voorftond, doof
den V, A. Hartfinck gedaan en bepaald was tot
eene
(p) Verhoor S. b. N. van Hoey, No. 3. Art. 14
en 15.
• (jf) Idem, No. 4. Art. 1, 2 en 3.
M Ibidem, Art. 4.
(i) Ibidem, Mo. 6. Art. 1, a en 3,
H a

«6 JULY, Z A A K E N V A N 1785.
eere beoordeeling , of de by de Rapporten der
Capiteinen opgegeeven zwaarigheden tegen den
Togt naar Brest daadelyk gegrond of ongegrond
waren , fchoon hem niet voorftond , dat eene
bepaalde decifie, of de orders geëxecuteerd moeften
worden, in overweeging was gebragt; terwyl
hy voor zich zelf wel kon declareeren, enkel
over het gewigt der zwaarigheden te hebben
geoordeeld , maar de executie der orders gelaaten
te hebben voor Rekening van den Commandant:
•—- dat al verder dien aangaande in de
Conferentie niets was beflooten, gelyk hy ook,
raar zyn Schip te rug gaande , in het onzeker
was gebleeven, of de Expeditie, al dan niet,
zoude voortgaan ; waaromtrent hy maar ordres
afwagtte: — declareerende hy S. b. N. by dit
alles, (t) dat hy, niettegenftaande de gemaakte
zwaarigheden, op het eerfte fein van den Commandant
gereed geweest zou zyn , om het Anker
te ligten , en den Togt naar Brest mede te
onderneemen; zonder, uit hoofde van den ftaat
•van zyn Schip, het welk, zoo lang de Victualie
duurde, ook wel dienen kon, eenige weigering
te gronden:— gelyk hy S. b. N. wyders
ook nog verklaard had," («) de zwaarigheden,
wegens de gefteldheid van zyn Schip , in de
Conferentie der Vlag-Officieren te hebben opgegeeven
als orriftandigheden , die , naar zyn gedagten
, het doeu, alleen van een overtogt naar
Brest met zoo een Schip zeer gevaarlyk, fchoon
niet volftrekt ottmogelyk , maakten , terwyl, zo
het Schip, te Brest gekomen zynde, direct tot
verdere Expeditien had - moeten geëmployeerd
worden, dan vooral eene voorziening in de voorzeide
zwaarigheden abfolut onontbeerlyk zou geweest
zyn.
Dat derhalven, volgens deze opgaaf, zou moeten
(t) Verhoor S. b. N. van Hoey, No, 6. Art. 4.
(u) Idem, No. li. Aró 6 en 7.

JULY, STAAT EN OORLOG. 178J. 117
ten worden befloqten , dat 'er in de te meermalen
gemelde Conferentie, raakende het al of niet
executeeren der orders yan H. H. Mog. , niets
finaals zou geconcludeerd , maar de zaak aan
den Commandant overgelaaten zyn, indien niet
het Declaratoir, door de gezamentlyke Vlag-Officieren
gegeeven , en door den S. b. N. van
Hoey mede ondertekend , het tegeudeel fcheen
aan te duiden, als zynde by hetzelve de Scheepen
op eene ftellige wyze volkomen buiten ftaat
verklaard, om d: n Togt naar Brest ter uitvoer
te brengen ; tu fchen welk een en ander dus
gantsch geen naauwkeurige overeenkomst te vinden
was.
Dat de S- b. N. van Hoey hier op naar zyn
denkbeeld/nopens het, geen eigenlyk by de Refolutien
van H. H. Mog., met betrekking tot
de reis naar Brest , geordonneerd wierd , ge.
vraagd zynde , gedeclareerd had , (v) van die
Refolutien , welken hy zelf niet had geleezen ,
zich niet anders te herinneren , dan de daar in
vervatte order, om vóór den 8 Oef ober met het
Esquader uittezeilen en naar Bresr te gaan:
dat hy echter uit de gezegde Refolutien niet
bad opgemaakt, (w) dat H. H. Mog. de coniideratien
en het Advis van de Vlag-Officieren
nog vooraf begeerden te weeten, en dus die
Refolutien als een volftrekt bevel geconfidereerd
hai: —. dat, niettegenftaande dit gedeclareerd
begrip, hy echter, (x) om het gewigt der zwarigheden
, die zich tegen het doen cUr reis opdêeden,
ook geoordeeld had, dat dezelven od.
der het oog van H. H. Mog. moeften worden
gebragt, offchoon hy nogtans niet konde ontkennen
, dat 'er in die zwaarigheden (j) niets
ge-
(V) Verhoor S. b. N. van Hoey, No. 4. Art. 6.
(w) Idem No. 5. Art. 1.
(x) Ibidem Art. a.
fj) Ibidem Art. 5, 6 en 7.
H 3

?|8 jtri.Y, ZAAKEN VAN
gevonden wierd , het geea als een onverwagt
toeval , het welk vooraf niet te voorzien zou
geweest zyn, kon worden aangemerkt: — dat
hy erkende , dat onvoorziene toevallen of tegen
wind alleen , volgens de Refolutien van H. H.
Mog. , de uitvoering der reis naar Brest excufeeren
mogten: en wyders, dat aan hem
S. b. N. ook geene particuliere orders of onderrigtingen
gecommuniceerd waren, waarom hy
zou gemeend hebben , zich in zyn Advis niet
tot die beletfelen alleen, welken in H. H. Mog.
Refolutien vermeld ftonden, te moeten bepaalen,
maar ook zyn particulier oordeel over het
al of niet raadzaame van de reis te mogen raadpleegen.
Dat, hier in dus wederom, naar het oordeel
van Heeren Gecommitteerden , eene volftrekte
tegenllrydigheid geleegen zynde, 'er, tot vereffening
van het een en ander, niets anders had
toegefpheenen, over te fchieten, dan eene diergelyke
beoordeeling van het al of niet raadzame
in de uitvoering der duidelyke en pofitive be«
veelen van den Souverain re zoeken in den een
of anderen , hoewel onweuigen , regel of gewoonte,
die in den Zeedienst gebruikelyk zou*
de zyn: dan dat de S. b, N. van Hoey, niets
d'erguyks hebbende kunnen opgeeven , het ge?
volg van de voorfz. gedaane vraag had gezogt
te ontgaan, dior by te brengen, dat hy vermeende,
(z) in de Conferentie der Vlag-Officit -
ren geroepen zynde , om ook zyn Advis over
de zaak te zeggen , geen zwaarigheid te hebben
moeten msnker;, om de diffkultelten, welken 'er
teger.s de reis naar Brest geopperd wierden, en
hem S. b. N. ook gewigtig voorkwamen, voor
zodanig te ckennen, en dat hy voorts begreep,
dat het gebruik , het welk van zodanig Advis
gemaakt was, bleef voor reekening van den gee-
nen s
(z) Verhoor S. b. N. van Hoey, No. 5. Art. a.

JULY, STAAT EN OORLOG. 1785. 119
nen, aan wien de orders van den Souverain direct:
waren gezonden.
Eene explicatie nogtans , waar door, naar hec
begrip van ,Heeren Gecommitteerden , het gedrag
van den voornoemden S. b. N., ter dezer
gelegenheid gehouden, even weinig, als dat der
overige Leden van deze Conferentie , volledig
kon worden verantwoord; dewyl, offchoon de
uitvoering der orders van H. H. Mog. wel fpeciaal
aan de Commandanten incumbeerde , en
dezen derhalven moeften weeten , in hoe verre
zy , volgens den inhoud van Hoogstderzelver
Refolutien, bevoegd waren, om die uitvoering,
op grond der geopperde zwaarigheden , na te
laaten; nogtans de S. b. N. van Hoey, zo wel
als de overige Vlag-Officieren notoirlyk refponfabel
bleeven voor hun eigen gehouden gedrag
in de meergemelde Conferentie; als importeerei;de
eene directe verklaaring, dat de gezegde uitvoering
ondoenlyk was, en zulks, niettegenliaande
zy, noch door eenigen regel van den dienst,
noch door den inhoud der Refolutien van H. H.
Mog. zelve , noch door eenige naderhand ontvangen
orders of onderrichtingen , noch door
de allerminlte requifitie van H. H. Mog., om
dien aangaande het oordeel der Vlag-Officieren
te willen inneemen, noch eindelyk ook door eene
volltrekte onmogelykheid dier uitvoering zelve
, eenigzins gerekend konden worden tot het
doen der voorfz. verklaaring gewettigd te zyn
geweest; zulks men reden had om vast te Hellen
, dat zy by dit alles niet alleen hunne be- ,
voegdheid waren te buiten gegaan, maar ook de
gezegde Commandanten daar door min of meer
in hun opgevat begrip verfterkt en derzelver
handelwyze, als het ware, gebillykt hadden.
Dat eindelyk , met betrekking tot het gedrag
van den S. h. N. van Hoey in deze Conferentie,
nog moest worden geremarqueerd, dat hy,
by onderfcheidene zyner opgaaven gedeclareerd
hebbende, den Overtogt, naar Brest, noch voor
H 4 de

iao JULY, Z A A K E N V A N 17S5.
de Scheepen in 't gemeen, noch voor zyn Schip
in 'r hy-onder, als volftrekt onmogelyk, maar
wel als zeer gevaarlyk, te hebben aangemerkt,
z'ch dan ook 1
in d en zin (V) daarover in de
Conference gezegd had, gèëxp'iceerd te hebben;
doch dat hy S b. N., des niette?enftaatide,
by het D-claratoir, uit diezelfde Conferenrie
voortgevloeid , en door hem mede ondertekend
, ftïihg en onbepaald had verklaard , dat
alle de Scbeepen , naar Bnst gedestineer t, volkoomen
buiten /laat waren , om de voor gefielde
Expeditie ter uitvoer te brengen : gelyk hy S,
b. N. ook , op de aan hem deswegens" voorgefte.ds
be enkingett , den eersrgeiiielden zin
nogmaals hal *eïfjha;reerd, en zien daarop alleen
beroepen, dat hy op de ex enfie of pirrcifa
bewoordingen van het Djdaraioir zoo zeer niet
gekt had. Een uitvlucht zeker van te minder
waardy, wanneer gec >nfi tereerd wordt, dat het
op de extenfiè van een zoo gewigrig Declaratoir,
waarby niet minder, dan eene volledige
beflisfing , gegeeven wierd , dat de (tellige orders
van den S 'uverain voltrekt niet konden
worden uitgevoerd , vooral aa^wam : en dat
men dus nau^rlyks van een Vlait-Qilicier Z Ou
kennen of mogen verwanten, dat hy zu.k een
important (tuk, zouder eene benoorlyke en nauwkeurige
exammane van deszelfs waaren inhoud,
zou hebben ondertekend.
Dat al verder onderzocht hebbende moeten
worden, ho- tanig de S. b. N. zich, als con>
mandeerena Ohcier van een der Scbeepen , tot
den 1'rgt na.ir B est gedestilleerd. , gedraagea
had coor denzelven was opgegeeven : —- dat,
met betrekking tot de Victualie, \c) zyn onderheboeud
Scnip daarvan voorzien was tot primo
Né-
(a) Verhoor S. b. N. van Hoey, No. 11. Art, 7,
(b) iA m No. IJ. Art. 1.
(cj Idem No. 7. Art. 1.

JUXY, STAAT EN OORLOG. 1735. m
November: — dat hy, (d) op den 26 Augustus
ontt/Knsen hebbende de R lmu ie van de
Admiraliteit op de Mdaze, in ciato den 12. Aug.
178a waa-b • alle de Scheepen er; Uitleggers
van dat Resfort tot den iaathVn A. ril 1783 in
dienst gecontinueerd , en de Officieren , dezelven
commandeerende , aangefcbreeven waren
zich tot dien tyd toe van de noo Jige Victualie*
te voorzien, daar op den 28 dier maand , e lysr
inhoudende alles , wat hy van Victualie tot uU
timo April 1783 nooiig had, aan zyn Sollicireut
had gezonden, met last, om .Hes, zoo
fpoedig mogelyk, in gereedheid te brengen, en
hetzelve , zoo veel hem voorllond , tegen of
met primo Oétober te zenden: — dat, ten tyde
van het afzenden dezer order, het onderheb.
bend Schip van hem S. b. N., ingevolge de
orders van den Raad, tot primo November geviétualieerd
was: — dat hy, voor zoo veel hem
voorftond, deze geordonneerde Victualie ten deele
op den 12 Oftober, en het overige weinig
dagen daarna, werkelyk ontvangen had: — en
eindelyk, dat hy, zich wederom (e) niet kunnende
herinneren, of hy, by het ontvangen der
cvengem. order van de Admiraliteit, daar van
aan den Commandant der Vloot kennis gegeven
had, zich ook geene particuliere orders rappelleerde,
welken, na den 26 Augustus, door den
gezegden Commandant omtrent dit revictualieeren
zouden gegeeven zyn, dan alleen die van
den eerlten O&ober , volgens welke het Schip
ten fpoedigllen voor vier maanden gerevidualteerd
moest worden.
Dat uit deze gedaane opgaaf van den S. b. N
van Hoey dus gebleeken was, dar hy S. b. N "
fchoon door het Admiraliteits Collegie , ónder
het
Cd) Verhoor S. b. N. van Hoey, Ne. 7. Art 2
3, 4» 5, 6. 7 en 8. '
(e) Ibidem Art. o en 10.
H 5

222 jDXY, ZAAKEN VAN 1785.
het welk hy resforteerde, uitdrukkelyk gelast
zynde, zyn onderhebbend Schip tot een' bepaalden
tyd te revictualieeren, zonder dat in dit bevel
eenige aanleiding, veel min eene vryheid tot
eenig uitftel gegeeven was, echter, eigener auctoriteit,
en zonder ook daartoe met eene ipeciaale
order van den Commandant der Vloot te
wezen gemunieerd, had kunnen goedvinden, de
daadelyke uitvoering der gezegde orders op byna
vyf weeken laater te hepaalen , terwyl ook
hieraan , omtrent eerst zeven weeken daarna,
zonder dat hy S. b. N. hetzelve immer fcheen
te hebben gepresfeerd, voldaan was.
Dat de voorn. S. b. N. deze handelwyze wel
had getragt te verantwoorden, met de order der
Admiraliteit op de Maaze, alleen a;s een continuatie
van dienst, (ƒ) te doen voorkomen, en
te zeggen, dat by hierom, alzoo hy conform
de order van den Commandant der Vloot , tot
primo November was gevictuaÜeerd , begreepen
had, dat hy zich nu voor den Winter voorzien
moest; en dat hy uit dien hoofde het afzenden
der Victualie met of tegen het begin van Oftober
bepaald had, dewyl 'er dan nieuwe Victualie
was , en 's Lands Scheepen om deze reden
gewoon waren, in die maand hunne Victualie
op te doen. Dan dat niet kon nagelaaten worden
hier op wederom aantemerken, dat de gem.
S. b. N. tot dusdanige eigendunkelyke Explicatie
van het by hem ontvangen bevel , door den
inhoud van hetzelve, geenszins kon worden gerekend
gequalificeerd te zyn; te miBder, daar
hy uit de Refolutie van diezelfde Admiraliteit,
mede by hem ontvangen, (g) had gezien, dac
bet de ferieufe intentie van dat Collegie was,
dat de Officieren zonden bezorgen, dat de Schepen
van hun Resfort door geenerlei gebrek verhin«
(ƒ") Verhoor S. b. N. van Hoiy, No. 8. Art. 1»
(?) Ibidem Art. 2.

Tuwr, STAAT EN OORLOG. 1785. 123
hinderd zouden worden, den Lande alle mogelyke
dienden te bewyzen : terwyl hy S. b. N.
daarenboven had erkend , uit krachte van de
gem. Refolutie niets byzonders (h) gedaan te
hebben, om dat zyn Schip, zoo hy zeide, in
ftaat en van al bet noodige voorzien was voor
den tyd, dat de Commandant der Vloot, wiens
orders hem, ten aanzien van het innamen der
B;hoeftens en Victualie, by de gem. Refolutien
der Admiralite it ge last was te gehoorzaamen,
de generaale order aan de Scheepen, onder zyn
bevel ftaande , om zich re voorzien , gegeeven
had, namelyk tot primo Novsmber.
Vol2*ms welk laatfte gezegde van den voorn.
S. b. N., het dus toefcheen, dat dezelve, uit
hoofde der Orders van den Commandant, niet
noodig gekeurd had, om aan den teneur der
orders van de Admiraliteit ten fpoedigften te
voldoen offchoon het ondertusfehen niet bleek,
dat hy §. b. N. van deze laatstgem. orders aan
den Commandant eenige legaale kennis gegeeven
, of, gelyk hem, volgens zyne eigene uit»
legging , door de Admiraliteit bevolen wierd,
deszelfs goedvinden dienaangaande gevraagd had;
maar dat dezelve S- b. N. integendeel, zonder
zich aan dat gedeelte zyner orders te laaten gelegen
leggen, naar zyne eigene idéés, de geordonneerde
revictualieering had bepaald op een
tyd , welke hem , noch door de Admiraliteit ,
noch door den Commandant voorgefchreeven
was.
Dat ondertusfehen by 't vervolg nog was gebleeken
, dat zelfs de voorraad der Victualie,
welke de S. b. N. van Hoey des tyds inhad,
niet dan zeer gebrekkig was, om tot primo November
, en dus tot den tyd , door den Commandant
der Vloot geordonneerd , te ftrekken,
alzoo de Confumtie-lyst, door hem S. b. N.
ge-
(A) Verhoor S. b. N. van Hoey, No. t. Art. 3.

ïê 4
J* 11
*» ZAAKEN VAN i78y, geëxhibeerd, (7) had doen zien, dat op den
20 September, ten opzichte van fommige articulen
van V'&ualie, byzonder • van Stokvisch
en Brood, alleen voor éin week, en ten aanzien
van het Spek, ook maar een geringe voorraad
voorbanden geweest was: het welk de gezegde
S. b. N. wel had getragt te verantwoorden
door optegeeven, (£) dat de cpneeming der
byzondére articulen rreerendeels by calculatie
gefchiedt, zynde 'er a! yd, volgers zyn zeggen,
meer aan boord, dan tp de lysten gespecificeerd
wordt, 't welk voornanelyk omtrent het Brood
zou plaats hebben (op welken grond hy dan
ook veronderftelde , (/) dat de Victualie voor
zyn onderhebbend Sclrp aan geene articulen zou
zyn te kort gefchoten) doch dat hierop weder
van zelf te reflecteeren viel, dat, ingeval de
voorfz. opgaaf en veronderftelling doorging, het
niet gemakkelyk zou zyn, zich een denkbeeld
te vormen van den aart der cakulatien, by zoodanige
Confumtie-Lysten voorkomende, of waartoe
dezelven eigeniyk moeren dienen ; alzoo ,
dus doende, geen de minfte fiaat zou kunnen
worden gemaakt op eene calculatie, volgens
welke verfcheiden' der esfentieeifte articulen worden
opgegeeven , als flechts voor ééne week
kunnende ftrekken, da2r dezelven in eliécte voor
meer dan vier weeken voldoende zouden zyn;
hoedanig eene gansch fautive opgaaf de abfurditeit
zelve zoude zyn: zoo dat men dan hierom,
naar 't oordeel van Heeren Gecommitteerden,
met betrekking tot de waare gefteldheid van de
Leevensmiddelen aan boord van den S. b. N.
van Hoey, vry zeker zou mogen ftellen , dat
hetzelve Schip in het laatst vau September zelfs
nog geenszins zoodanig van Victualie was voorzien
f7) Verboor S. b. N. van Hoey, No. 8. Art. 4,
(*) Ibidem Art. 5.
'/) Idem No. 9. Art. 1.

jutv, S T A A T E N OORLOG. 1785. ras
zien geweest , als het had moeten zvn volgens
de orders van den Commandant der Vloot, - en
dus nog veel minder, volgens die der Admiraliteit
van de Maaze.
Dat, betreffende de gefieldheid van het Schip
en de Scheeps-Behoeften, hy S. b. N. verklaard
had, in de Conferentie te kennen gegeeven te
hebben , f» dat zyn Schip , niet gekooperd ,
en in anderhalf jaar niet van de Kiel geweest
zynde, dus vuil moest zyn, en mede, tot het
doen van de reis naar Brest, Zeilen en loopend
Touwwerk benoodigd had: — Eene verklaaring
wederom, welke met de te vooren gemelde opgaaf
van hem S. b. N. nopens de volkomene
gereedheid van zyn onderhebbend Schip, (») en
daarop gebouwde vryheid , om zich gerustelyk
tot de reis naar den Haag te mogen abfenteeren,
in der daad weinig fcheen overeentekomen.
Dat hem S. b. N. , op dit refpeér. evenwel
nog Voorgehouden was, of hy, uit de bovengem.
Refolutien der Admiraliteit op de Maaze
van den 12 Augustus en 2 September 1782 gezien
hebbende , dat zyn onderhebbend Schip tot
primo Mei 1783 in dienst was gecontinueerd ,
Sï en dat de Officieren , wilden zy aan de ferieufe
intentie van dat Collegie voldoen, moeften zorgen
, dat de Scheepen van 't gemelde Resfort
door geenerlei gebrek verhinderd wierden, den
Lande alle mogeiyke dienften te doen, zich dan,"
uit dien hoofde, niet verpligt had geoordeeld,
om zyn onderhebbend Schip , voor den tyd van
deszeïfs gecontinueerden dienst , onder anderen
ook van de noodige Scheeps-Bahoeften voorzien
te houden , en waarom hy S. b. N. dan niet
• immediaat van dezelve Admiraliteit had verzocht,
dat aan hfm, volgens eene bytevoegene opgaaf,
alle de Scheeps - Behoeften mogten worden ge-
zon-
(«O Verhoor S. b. N, van Hoey, No. 3. Art. 16.
(») Idem, No. 1. Art. 14.

I2ö juxï, ZAAKEN VAN 1785»
zonden, welken zyn Schip tot primo Mei 1783,
benoodigd zou hebben, en fpeciaal ook nieuwe
Zeilen en loopend Touwwerk : dan op welke
vraagen hy S. b. N., voor het nalaaten van de.
ze zyne indispenfable verpligting, geene andere
redenen had bygebragt, (0) dan dat men doorgaans
Scheeps - Behoeftens inneemt in den voortyd,
om dat men in het najaar de Schetpen kielen
moet, 't welk voor zyn Schip vooral noodzaakelyk
was , en dat hy vóór dien tyd met
nieuwe Scheeps-Behoeftens maar zon geobrueerd
geweest zyn; dat hy dezelven daarom niet had
gevraagd, alzoo zyn Schip het met den voorraad
van Behoeftens zeer wel doen kon , zoo
lang de Viftualie-tyd , door den Commandant
der Vloot geordonneerd, zich uitftrekte, namelyk
tot November: — hoedanig antwoord we*
derom niet kon nalaaten het denkbeeld te ver-
Berken, dat de gezegde S. b. N. in alles minder
naar den duidelyken letter zyner ontvangen
orders, dan volgens zyne eigene gemaakte begrippen
en veronderftellingen , had gemeend te
moeten handelen, eene meening, zeker zoo inadmisfibel
in een welgereguleerden dienst , als
nadeelig fteeds in zyne gevolgen.
Dat hy S. b. N. wyders den Togt naar Brest
onder anderen ook gezegd hebbende voor zyn
onderhebbend Schip, Ichoon niet volftrekt onmogelyk,
maar echter als zeer gevaarlyk aantemerken;
het met deze als nu geüelde gevaar»
lykheid niet wel had kunnen worden overeengebragt,
hoe hy , nog korten tyd te vooren, te
weeten in den Krygsraad, op den 9 September
in prsefentie van Z. H. gehouden, ter gelegenheid
der recommandatie, door Hoogdenzelven
als toen gedaan, had kunnen verklaaren , met
zyn onderhebbend Schip naar Zee te kunnen
gaan, zonder eenige defecten, hoe genaamd,
by.
(o) Verhoor S. b. N. van Hoey, No. ia. Art. 3,

JULY, STAAT EN OORLOG. 1785," sa?
bytebrengen, en zonder eenige uitzondering te
maaken , tot hoedanige dienlten hetzelve mogt
gerequireerd worden; terwyl hy ook naderhand
in den Krygsraad van den 15 September, zonder
allegatiè van eenige defecten of bepaalingen,
mede betuigd had , met den oprechtften yver
naar het oogenblik te verlangen, om finaale orders
te mogen ontvangen tot zoodanige eindens,
als ten nutte van den Lande noodig geoordeeld
zouden worden.
Dat, deze ~ bedenking aan den S. b. N. van
Hoey onder 't oog gebragt zynde, dezelve, ter
oplosfing van de tegenftrydigheid in die handelwyze
, zyn gem. onbepaald Declaratoir van gereedheid,
in de evengenoemde Krygsraaden gegeeven
, nu alleen tot een Kruistogt in de Noord-
Zee, en wel niet langer dan tot primo November,
had gereltringeerd, en verder verklaard,
daarmede niets anders begrepen te hebben. (ƒ>)
Dat echter aan Heeren Gecommitteerden geenszins
gebleeken was, welken wettigen grond hy
S. b. N. raogte gehad hebben om te veronderftellen
, dat in de voorn, Krygsraaden abfolut
niet anders dan eene gereedheid tot kleine Kruistogten
bedoeld wierd, in zoo verre, dat alle
andere denkbeelden van employ van zyn Schip
ten eenemaale zouden wezen uitgefloten, daar
immers in een tyd van Oorlog allerlei foorten
van Expeditien konden opkoomen , waartoe de
Scheepen altoos gereed moeiten gehouden worden:
gelyk de voorn. S. b. N. zich dan ook
vergenoeg'd had met zyne voorn, fuppofnie, volgens
nader gedaane opgaaf, alleen daarop te
bouwen, (q) dat hy, te vooren gekruist hebbende,
aanttonds wederom order had gekreegen,
om zich fpoedig gereed te maaken, en daar uit
te hebben opgemaakt, dat hy niet anders zou
moe-
(/>) Verhoor S. b. N. van Hoey, No. 12. Art. 3.
(q) Ibidem.

"8 juxy, Z A A K E N V A N 178*
moeten doen, dan weder te gaan kruisfen: eene
gevolg rekking, welke nauwelyks als een ernftig
gezegde kunnende worden aangezien, geene reflexie
waardig was. Terwyl Heeren G.commit.
teerden evenwel niet konden nalaaten hier ter
plaatze te reflecteeren, dat men zich zeker over
al het voorgevallene niet meerder had te verwonderen,
vanneer men zag, op welke gronden en
veronderfteliingen de commandeerende Officieren
hunne daaden gebouwd hadden.
Dat ook, ten aanzien der Rappouen betrekkelyk
den (raat van her Sch p van den S. b. N.
van Hoey, niet zeer naauwkeung fcheen te werk
gegaan te zyn, terwyl hy S. b. N., eerst vol
Uit gedeclareerd hebben 'e , zich met meer te
kunnen herinneren, (r) dat in zyre abfentie
door den Capirein Tullmgh eene opgaaf was ge»
daan van de beletzelen, welken zyi, Schip tot
het doen der reis naar Brest, buiten ttaat belden
, evenwel naderhand erkend had , ( sj by
zyn terugkomst aan Boord op den 7 October,
van den gezegden Capitein rapport van het voor.
gevallene te hebben ontvangen , bomende fpeciaal,
dnt hy Capitein op den 5 te voo>en gefeind
was , om aan Boord vsn het Admiraal-
Schip te koomen; — wat a'daar door den V.
A. Hartfi. ck aan de zamengekoomen Officieren
was voorgehouden; — en wat hy', Capitein,
ingevolge die voordragr, had vrHcht: — omtrent
welk alles door hem S. b. N., eene breedvoerige
opgave gedaan zyrde, daartoe Kortheid*,
halven zal worden gerefereerd. Dat de voorn.
S. b. N., dus eerst eene geheele onkunde voorgewend
hebbende , dan waarvan hy naderhand
door de opgave van het evergem. gebeurde was
te rug gekomen,, zich echter van die verfchillendheid
van handel had getragt te excufeeren,
(O Verhoor S. b. N. van Hoey, No. 0, Art.

JPLY, STAAT EN OORLOG. 1735. \i*
9
door als een reden van het gein. voörwendzel
bytebrengen zyn verlangen, ten einde wylen
den Capitein Tullingh te fauveeren , én eené
fpecifique opgaaf van deszejfs in dezen verkeerdelyk
gehouden gedrag te eviteeren.
Dat hy S. b. N. verder nopens het géén van
dit alles in het journaal van zyn Schip mogt
wezen aangetekend, alzoo hy wegens zyne doen.
p maahge abfentie zelf geen journaal des tyds gehouden
had , weinig of geen elucidane (O had
kunnen geeven: doch niettemin, wanneer hem ,
na het doen der voorenflaande opgaaf van het
gepasfeerde nopens het geeven van een Rapport
door den Capitein TuUingh, zulks fpeciaal door
Heeren Gecommitteerden was afgevraagd , aan
dezelven had gedeclareerd, niet gezien te habben
, O) dat 'er in de Conferentie der Vlag.
Officieren van den 7 Oétober een Rapport, doof
den gezegden Capitein nopens zyn onderhebbend
Schip gegeeven j te gelyk met de Rapporten
der overige Capiteinen , in deliberatie was
gelegd ; hoedanig Rapport, 't welk door den
Capitein Meurer wegens 'r Schip Amfterdam gegeeven
zou zyn , hy inegelyks nu verklaard bad
z^ch niet te herinneren, (»-) dat in die zelfde
Conferentie overgelegd zoude wezen: — welke
refpective opgaaven dus al wederom met het
meergedagte Declaratoir, door hem S. b; N. zoo
wel, als door de overige V;ag-Officieren gegeeven
en ondertekend , bevonden waren direct ftrydig
te wezen; als wordende by hetzelve D claratoir
uitdrukkelyk gezegd, dac in de Conferentie
onderen anderen ook de Rapporten der Capiteinen
Meurer en Tullingh wegens de fituat
i e
der Scheepen Amfterdam en Prins Fredrik M
r
y
(/) Verhoor S. b. N. van Hoey, No. lö. AiU fs
. tot ra.
O) Idem, No. 11. Art. 1.
(y) Ibidem, Are, 3.
SCXIX. PEEL, |

i3o JULY, Z A ARE N VAN 178 j.
rype overweeging genoomen waren: dan dar hy,
S. b. N,, fchoon nader advoueerende, (w) wel
te wee'en , dat 'er van den Capitein Tullingh
geen Rapport in de Conferentie geweest was ,
dit alles wederom met een gebrek aan oplettendheid
op de ex'enlie had willen excufeeren;
zeggende, alleen bedoeld te hebben de zwaarigheeden
, die geopperd waren tegen de reis naar
Brest, welken hy gegrond oordeelde. Waar uit
dus moest worden opgemaakt, dat het by hem
S. b. N. 'er minder op fcheen aamekoomen,
om behoorlyk te examineeren, wat hy eigentlylc
declareerde en tekende , indien hy maar hielp
zorg draagen, dat aan de zwaarigheeden, tegen
de zoo zeer gevreesde reis geopperd,. alle mogelyk
gewigt wierd bysezet.
Dat, laattelyk, de S. b. N. van Hoey, ter
gelegenheid van den hier vooren verhandel ien
rêëelen ftaat zyner inhebbende Vctualie, en wat
uit de Confumtielyst deswegens bleek plaats te
hebben gehad, als een geüfireerd middel, waardoor,
ingevalle destyds een' Kruistogt voor een
week of vier was geordonneerd geweest, de ont'
brekende articulen konden zyn geluppieerd, had
opgegeeven het middel van overneeming uit de
andere ter Rheede leggende Scheepen (x) en
dat hier uit aanleiding genomen zynde , om by
hem S. b. N. te onderzoeken, of, en in hoe
verre, van dit zelfde middel, naar zyn' opinie,
zou kunnen gebruik gemaakt zyn, om den Togt
naar Brest, door zoodanige by hem zelf aan de
hand gegeevene fuppletie te faciliteeren 5 hier
op door denzelven was geantwoord, dat hy S.
b. N., (veronderfleld zynde, (y) dat *er aan
eenige articulen van zyn Victualie by het ontvangen
van ordres tot een Kruistogt te kort geweest
(w) Verhoor S. b, N. van Hoey, No. 11. Art. 3.
(x) Idem No. 8. Art. 6.
(y) Idem No. 9. Art. i.

JULY, STAAT EN OORLOG. 1785. .3.
weest mogt zyn) geene calculatie konde maaken,
hoe veel tyds tot zulk een overneeming in
dat geval noodig zou zyn geweest, als dependeerende
dit van wéér en wind ; doch dar, ingevalle
de ontbrekende articulen aan de Helder
bf Texel te bekomen geweest waren , 'c geen
by eene geringe fuppletie ligtelyk kon gebeuren s'
die inneeming in weinige uuren gefchieden kon,
gelyk ook dat, wanneer de gelegenheid (z) goed
was , die fuppletie uit de overige Scheepen ^
welken ter Rheede bleeven leggen , in korte
uuren gedaan konde wordeni — doch dat, om
voor één a één en een halve week Victualie uit
de overige Scheepen (a) inteneemen (veronderfteld
zynde , dat dezelven daartoe genoegzaam
voorzien waren, en dat hem S b. N. zulks geordonneerd
was) meerder tyd verehcht zou zyn
geworden , wyl de quantiteit dan veèl grooter
zou geweest zyn, maar dat hy deswegens met
geen' mogelykheid eene calculatie maaken kon.,
Dat hier op door Heeren Gecommitteerden
wel was aangemerkt , dat, hoe zeer zoodanig
een opgaaf, als Waarvan hier melding gemaakt
wierd , wel met geene volftrekte zekerheid nau wkeurig
gefchieden kon; het echter vreemd moest
voorkomen, dat een Officier, die een geruimeh
tyd in dienst van den Lande geweest was , en
zoodanige overneemingen te meeraiaalen byge.
woond had, niet by calculatie zou kunnen opgeeven
, hoe veel tyds daartoe by eene goede
gelegenheid omtrent zou moeten gefteid worden?
dan dat op deze aanmerking, offchoon die aan
den S. b. N. van Hoey nader was

13» JULY, Z A A K E N V A N 1785.
Dat van de Vlag - Officieren , welken de te
meermaalen gemelde Conferentie van den 7 Oc»
tober 1782 bygewoond, de beoordeeling van H.
H. Mog. Refolutien tot de Expeditie naar Brest
op zich genomen, en by het bewuste Declaratoir
de uitvoering daarvan voor infaifabel verklaard
hadden, nu verder nog alleen refleerde
de Schout by Nagt van Kinsbergen, welke derhalven
mede geconfidereerd had moeten worden,
onder de Officieren, by deze zaak geconcerneerd,
te behooren.
Dat ondertusfehen , wanneer de gezegde S.
b. N. in het jaar 1784 gereed was, om met een
Esquader , waarover hem het Commando was
opgedragen, tot het doen van een Togt naar de
Middelandfche Zee uitteloopen; Heeren Gecommitteerden
toen bereids met het onderzoek dezer
zaak een aanvang gemaakt hebbende, verkoozen
hadden, ten einde aan den dienst van don Lande
geen beletzei toeiebrengen, het vertrek van
voornoemde S. b. N , door hem in perfoon
voor hun te requireeren , niet te vertraagen of
te verhinderen ; dan dat zy niettemin noodzaakelyk
geoordeeld hadden, aan gemelde S. b. N.
(even gelyk, ten aanzien der overige Officieren,
hierby gtconcerneerd, voor zoo verre de mogelykheid
zulks heeft toegelaaten, gepraélizeerd
is) de gelegenheid niet te moeten beneemen,
om zich nopens zyn gehouden gedrag te kunnen
verantwoorden , en verder zoodanige informatien
te fuppediteeren, als waartoe hy, ter
faciliteering van dit onderzoek, in ftaat mogte
zyn.
Dat zy Heeren Gecommitteerden dienvolgens
befloten hadden , om aan den meergemelden S.
b. N. eenige fchriftelyke Vraagpointen te doen
toekomen, betrekkelyk, voor eerst, tot den tyd,
wanneer hy nopens de Refolutien van hun Hoog
Mog. van den 3 October 178a de, eerfte kennis
gekreegen had, en het geen by die gelegenheid
tusfchen den V. A. Hartfinck en hem daar om?
trenc

JULY, STAAT EN OORLOG. 178J. 133
trent mogt voorgevallen zyn; ten tweeden, nopens
de redenen, die by S. b. N. mogt gehad
hebben, om den V. A. Hartfinck tot het aanleggen
der Conferentie van den 7 Oétober aan
te fpooren, waaromtrent de gezegde V. A. zich
mede fpeciaal op hem S. b. N., als zulks ook,
op zyne infiigatie gedaan hebbende, beroepen
had; ten derden, over den aart der voorfz, Conferentie
, en 't geen daarin byzonder geleezen en
verhandeld was; ten vierden, raakende de redenen,
op grond van welken hy S. b. N. den
Togt naar Brest mede voor infaifabel had verklaard
, en het begrip, 't geen hy zich van den
aart der orders van H. H. Mog. gevormd had;
met bygevoegde requifitie, ten vyfden, om,
daar hy S. b. N., door zyne abfentie niet fpeciaal
kon worden ondervraagd, alle zoodanige
verdere informatien, betrekkelyk deze zaak, sis
tot derzelver opheldering zouden kunnen dienen,
te fuppediteeren.
Dat de voorfz. Vraagpointen op den 18 September
1784 gearrefteerd en vervolgens aan den
S. b. N. van Kinsbergen toegezonden zynde,
dezelve zyne fchriftelyke antwoorden daarop,
gedateerd uit de Baai van Toulon, den 17 November
1784, ter behoorlyker tyd had overgezonden.
,
Dat Heeren Gecommitteerden, zonder zich
met eene gedetailleerde opgaave dier Refponliven
optehouden , Hechts in het algemeen zouden
remarqueeren, dat de voornoemde S. h« N.,
nf door zich, even als de meefte andere Officieren,
veelal op een gebrek aan geheugen te
beroepen, of door de voorgefiaUe Vraagpointen
meer met ongevergde raifonnemeriten, dan met
beflisfende antwoorden te bejeegenen , maar zeer
weinigen derzelven direct en pofitif beantwoord
had; terwyl de vry finguliere wyze, waarop die
antwoorden waren ingericht, zeer weinig kenmerken
droeg van dien eerbied en egards, welken
hy S. b, N., als een Officier in den dienst
18 .

f34 JVir, ZAAKEN VAN 1785.
van H. H. Mog., aan Hoogstdezelven, of die
Hen in dezen vertegenwoordigden, verfchuldigd
was.
Dar Heeren Gecommitteerden zich, voor het
overige, tot de voorfz. Vraagpointen en Refponfiven
, nevens dit hun Rapport overgelegd, refereerende,
maar kortelyk zouden remarqueeren,
dat, daar de $. b. N. van Kinsbergen by dit
onderzoek alleen als Medelid van de meergemelde
Conferentie in aanmerking gekomen was, en
'er uit zyne gezegde opgaaven , waartoe hem
mits dezen gelegenheid was gegeeven, geeneriét
meerdere of andere informatien of elucidatien
daaromtrent waren voortgefprooten , waardoor
pf aan de zaak zelve eenig meerder licht
bygezet was , of het gedrag van hem S. b. N.
uit een ander oogpunt» als dac van alle de overige
Leden der voorfü. Conferentie , zou moeten
worden befchouwd ; derhalve alles, wat
dienaangaande hier van breedvoeriger was behandeld
en aangemerkt, fpeciaal omtrent den S.
b. N. van Kinsbergen van eene volledige applicatie
moest gerekend worden te zyn.
L
Dat thans nog overig zynde onderzoek te doen
nopens de verrichtingen der Capiteinen, welker
Scheepen tot den geordonneerden Togt naar Brest
gédespicieerd geweest zyn; daaromtrent alleen
verflaj zoude kunnen worden gedaan van de informatiera,
door de Capiteiuen Thooft, Staringh
én Bosch gefuppediteerd; als zynde den Capitein
van Welderen in den Kruistogt, daadelyk,
ha dat de Expeditie naar Brest voor vervallen
verklaard was, onder Commando van den S. b.
N. van Kinsbergen ondernomen, met het Schip
de Urne in de Noordzee vergaan ; en den Capitein
Tullingn, die op het Schip van den §.
b. N« van Hoey geplaatst was, inmiddels overleedén:
terwyl de overige Capiteinen, door verre
afgelegene reizen buiten Baat gefield zvnde ,
öm zich voor dit Befogne te fifteeren ; Heeren
Gecommitteerden vermeend hadden, tot het uit-
bren-

JVLY, STAAT EN OORLOG. 1785. 135.
brengen van dit hun Rapport den als nog onzekeren
tyd van derzelver terugkomst niet te
moeten afwagten; te. minder , daar, naar alle
apparentie, uit derzelver informatien weinig nader
licht te verwagten was, en de beoordeeling
van derzelver gedrag veel al uit hunne ingedien.
de Rapporten en de handelingen der eersrgemelde
Capiteinen zoude kunnen worden afgeleid:
gelyk ook boven dien , by de abfentie van den
S. b, N. van Braam was gebleeken , dat omtrent
den tyd van het retour dier Officieren
gantsch geen precife bepaaling kon worden gemaakt.
Dat, wat dan in de eerfte plaats den Capitein
Thooft betrof, by dit onderzoek gebleeken
was: —- dat dezelve gecommandeerd had (c)
her Oorlogfchip de Kortenaar van 60 (lukken,
behoorende, zoo wel als dat van den S b. N.
van Hoey, onder het Collegie ter Aimiraiiteit
op de Maaze, en mede begrepen onder de Schee,
pen, welken door Z. H., ingevolge de Refolutie
van H. H. Mog, van den 3 October 1782,
tot de Expeditie naar Brest gedespicieerd waren:
— dat de voorn. Capitein op den 5 Oftober
(d), van dat zelfde jaar met de overige Capiteins
der Scheepen , tot den evengem. Togt
ge leftineerd, by den V. A Hartfinck aan Boord
gefeind, en aldaar gekomen zynde , verwittigd
was van de order , by gezegden V. A. ontvangen
tot het verzenden van tien Scheepen naar
Brest * — dat deze communicatie eenter niet
aan alle de Capiteinen te gelyk, maar, zoo het
fcheen, naar maate zy by den V. A. Hartfinck
aan Boord gekomen waren, was gefchied, zynde
de Capitein Thooft, (e) als met zyn onderhebbend
Schip zeer naby dat van den Com-
man- •
(e) Verhoor Capitein Thooft, Ne. 1. Art. 1 en *.
(f) Ibidem, Art. 3 en 4.
(«) Ibidem, Art. 5.
I 4

?36 JULY, Z A A K E N V A N ï?gy.
mandant liggende, een van de eerfte daar aan
Boord geweest; gelyk hy zich ook niet herinnerde,
dat, toen de gem. V. A. hem de voorzeide
communicatie gaf, 'er reeds andere Capiteinen
aangekomen waren: — dat vervolgens de
V., A, Hartfinck.hem Capitein gezegd had, (Y)
Tdat, volgens een ingekomen order, tien Scheepen
naar Brest moeften zeilen, en dat zyn Schip
daar onder begreepen zynde, hy derhalven zich
hiertoe gereed moest houden: — dat hy Capitein
zich echter niet praecis konde herinneren
of hem by die gelegenheid door den V. A*.
Hartfinck gevraagd was, of zyn onderhebbend
Sch p tot het noen van die reis in ftaat was •
fchoon hy zulks, by nadere overdenking, wel
geloofde: — en dat bv ook wel wist op het
voorftel van gemelden V. A. gezegd te hebben
dat zyn Schip op dat oogenblik niet in ftaat
Was om de reis te doen.
Dat wyders fteciaal geinquireerd zynde naar
de wyze, op welke de gezegde Expeditie door
den V. A. Hartfinck was voorgefteld, namelyk
of zulks gelchied was , alleen met relatie tot
den overiogt uit Texel tot in de Haven van
Brest, dan ook betrekkelyk tot den dienst, welke
door de Scheepen te Brest gekomen zvnde
verder zoude worden gepraefteerd ; en in 't byzonder,
of uit dat voorftel vernomen kon worden,
dat het H. H. Mog. intentie was, dat
de ï-cneepen te Brest gearriveerd zynde, aldaar
zouden overwinteren , en nadere ordres afwagten
, ten ware men mogt goedvinden , van dezelven,
gecombineerd met een Fransch Esquader,
nog vóór den winter in de Kuropeefche
Zeeën eenig employ te maaken, echter nier dan
met overleg en goedvinden van derzelver Commandant:
— op de hier omtrent gedaane vraagen.door
den Capitein Thooft verklaard was, fë)
(ƒ) Verhoor Capitein Thooft, No. i. Art. € en 7
(f) Ibidem, Art, ?, 10 en 13.
das

jut*, STAAT [EN OORLOG. 1785. 13?
dat het voordel van'den V. A. Hartfinck zich
alleen had bepaald tot een reis naar Brest, zonder
zich over de verdere deftinatie in 't byzonder
uittelaaten ; en dat hy uit gezegde voordel
niets diergelyks , als hiervooren nopens de intentie
van H. H. Mog. gemeld is, had kunnen
opmaaken : maar dat hy integendeel zeer wel
wist, dat hy het voordel om naar Brest te
gaan, op dien tyd bad aangemerkt, als teffens
een oogmerk behelzende, om van de Scheepen,
zoo dra ze daar gekomen waren, daadelyk employ
te maaken, het zy meer naby, het zy tot
eene Expeditie naar de Oost- en West-Indien;
en dat hy zyn rapport, 't welk hem door dert
V. A. Hartfinck vervolgens mondeling geordonneerd
was, by gefchnfte optegeeven , alleen in
dat denkbeeld had opgedeld en zyn Schip, 't
geen zeer wel nog voor eenigen tyd een Kruistogt
doen kon , buiten ftaat verklaard had tót
een reis naar Brest, die hy zich moest voorftel»
len, dat oogenblikkelyk door andere Expeditien
agtervolgd zoude geworden zyn.
Dat uit deze opgaaf derhalven , naar 't oordeel
van Heeren Gecommitteerden, confteerde,
dat de communicatie en het voorftel der orders
van H. H. Mog. door den V. A. Hartfinck
onvolleedig , en geenszins overeenkomftig derzelver
weezenlyken inhoud en waare oogmerk,
was gedaan ; en dat dus deze wyze van voorftelling
juist gefchikt was, om de refpective Officieren
geheel verfchillende en verkeerde denkbeelden
daar omtrent te doen opvatten; dan het
welk evenwel, dien onverminderd, aan den Capitein
Thooft geene vryheid gaf, om by eene
enkele veronderltelling aan de gezegde orders
een veel grooter uitgeftrektheid te attribueeren,
dan dezelven waarlyk behelsden; en om op zulk
een' fuppofitie alleen zyne generaaie verkiaaring
van ongereedheid te gronden : — terwyl veel
eer de voorzichtigheid, zoo 't fchynt, had gevorderd
, dat hy, vóór de beantwoording van
I j het

W JÜXÏ, Z A A K E N V A N 1785.
het aan hem gedaan voorftel, en ten minften,
vóór dat Hy zyn fchriftelyk Rapport inleverde,
van den V. A. Hartfinck , nopens dezen in algemeene
bewoordingen voorgeftelden Togt , de
noodige exphcatie verzocht had ; en lpeciaal,
of hy by het Rapport nopens de gereedheid of
ongereedheid van zyn Schip , alleen een overtogt
naar Brest, dan ook verdere deftinatien, in
t oog te houden had; waaromtrent hy Capitein
in allen gevalle zich niet had behooren te
difpenfeeren, by zyn evengem. Rapport de verejschte
diftin&ie te maaken. Dat aan Heeren
Gecommitteerden hier omtrent door denzelven
Capitein ter zyner verantwoording was geallegueérd,
dat by, (Ji) uit hoofde van het onbepaald
voorftel der order, en onbewust zynde,
met wat intentie de expeditie geordonneerd wierd,
niet anders vermeende te hebben moeten belluiten,
dan dat hy verpligt was, by zyn Rapport
alles optegeeveu , wat zou vereischt worden ,
ook ingevalle zyn Schip, te B r
est gekomen zynde,
verder mogt worden geëmployeerd.
Dat ondertusfehen, na deze opgaaf, de verklaaring
van ongereedheid , door gezegden Capitein
by het voorftel der orders van H. H, Mog,
gedaan, ligtelyk zuude kunnen worden overeengebragt
met het geen dezelve hoofdzaakelyk,
zo by zyn Verhoor voor de Admiraliteit op de
M-az , op den 11 February 178?, als voor
H eren Gecommitteerden, dienaai gaande nader
had gedeclareerd, (7) namelyk, dat, indien de
reis zx 1 enkel tot een overtoar uit Texel tot
in de Haven van Brest moest bc-paaien, de deftéten
, by zyn Rapport opgegeeven , zodanig
een reis niet onmogelyk zouden gemaakt hebben,
(h) Verhoor Capitein Thooft, No. a. Art. 12.
CO tdem, No. i. Art. ao. vergel. met No 12. der
Bylragen van 't Berichr der Admiraliteit op
de Maaze, Art. 6, io,' 14, 15, 19, 37
en 30.

JUXY, STAAT EN OORLOG. 178J. 159
ben, offchoon, uit hoofde van de gefteldheid
der Victualie, misfchien rjaafmede z-vasrigheid
zou gemengd geweest zyn; en dat in al hetzelve
(het geen misfeh en mede ter gedeehelyke
verontfchuldiging van den Capitein Thooft,'nopens
zyne gererade ongereedverklaaring zou
kunnen (trekken} met zoo veel fpoed was te
werk gegaan , dat de Capiteinen Thooft , Staringh
en Bosch (en ook, zoo de eerstgem. vermeende
, (£) alle de overige CapiteinenJ oogenblikkelyk,
en dus zonder verder beraad, alvoorens
van het Schip des V. A. Hartfinck te vertrekken
, nog daar aan boord hunne Rapporten
gefchreeven en overgegeeven hadden ; hoewel
dezelven allen , als aan Boord hunner eigene
Scheepen gefchreeven zynde, gedateerd waren;
't welk de Capitein Thooft gezegd had gedaan
te hebben, (7) om te doen blyken , dat het
Rapport, 'c welk maar tot fpoediger expeditie
aan Boord van 't Admiraalfchip gefchreeven
was , eigenlyk het Schip Kortenaar aanging;
dan het welk echter buiten dien uit het hoofd
en den inhoud van het Rapport zelve ook wel
zou gebleeken hebben.
Dat voorts de drie meergem. Capiteinen eenpaarig
verklaard hadden, hunne voorfz. Rapporten,
zoo als hun dezelven nader waren voorgehouden,
(m) in diervoegen gegeeven te hebben
uit eigen beweeging, en zonder eenige voorafgegaane
affpraak met andere Officieren; en dat
zy, na het indienen dier Rapporten, (n) geene
na-
(k) Verhoor Capitein Thooft, No. 1. Art. 14 en
16. Verhoor Capitein Staringh , No. 1. Art.
15. Verhoor Capkein Bosch, No. ï. Art. 15.
(/) Verhoor Capitein Thooft, No. 1. Art. 15.
\tn) Ibidem, Art. 16 en 17. Verhoor Capitein Staringh,
No. 1. Art. 16, 17 en 18. Verhoor
Capitein Bosch, No. 1. Art. 16, 17 en 18.
(n) Verhoor Capitein Thooft, No. 1. Art. 18. Verhoor
Capiteio Stariisgh, No. 1. Art. 19. Ver.
hoor Capitein Bosch, No. 1. Art. 19.

14© JULY, Z A A K E N V A N i 7Sj:
nadere orders, zoo veel hun voorftond, ontvangen
hadden, om hunne onderhebbende Scheepen
tor de voorn, reis in gereedheid te brengen.
Dat, wat verder den Capitein Thooft in het
byzonder betreft , niet wel had kunnen worden
overeengebragt, hoe by, na door middel van
zyn voorengemeld Rapport aan den V, A. Hartfinck
de des tyds inhebbende Victualie v?n zyn
onderhebbend Schip bepaald te hebben tot pri.
mo November, daar en tegen by zyn Antwoord
op het 7. Arijcul der bovengemelde Vraagpointen
, hem op den 11 Februaty 1783 door het
Collegie ter Admiraliteit op de Maaze voorgehouden,
verklaard had , van Victualie voorzien
geweest te zyn tot den 15 November , uitgezinderd
van Kaas en Zout , waar van hy maar
alleen tot in den beginne van November voorzien
was, en van fommige andere fpecien ,
voornamelyk van Erwten , te zyn voorzien geweest
voor eetiige dagen ook na den 15 November.
Dat, dit aan den voornoemden Capitein
onder het oog gebragt zynde, dezelve tot vereffening
van de voorfz. ftrydige opgaaven gezegd
had, (0) dat hy zyne opgaaf van gevk'tu- .
aüeerd te zyn tot primo November, by zyn
Rapport aan den V. A. Hartfinck, gedaan had,
om dat hy niet ten vollen voor 14 dagen langer
voorzien was , als misfende de twee voornaame
articulen van Kaas en Z-mt; doch dat
hy, buiten die, het tot den 15 November met
de Victualie zou hebben kunnen uithouden:
dat ook, in het generaal, de aanleg der Victualieering
van zyn Schip , even gelyk dat van
den S. b. N. van Hoey , volgens de generaale
order, maar was tot primo November, doch
dat toevallig, zoo als nu en dan wel gebeurt t
vooral als ,een Schip van de directie van den
-> eenen
(*j Verhoor Capitein Thooft, No. a. Art. 1.

JULT, STAAT EN OORLOG. 141
eenen Capitein onder die van een ander overgir,t
, wat meerder van verfeheiden' dingen ingenomen
was , waar door het grootfte gedeelte
der Victualie tot den 15 November zou hebben
kunnen (trekken.
Dat Heeren Gecommitteerden zich echter niet
hadden kunnen overtuigd houden, .dat door de
evengezegde elucidatie de vooren geremarqueerde
ftrydigheid der opgaaven eenïgzins zoude zyn
gewettigd : terwyl ook niet wel te begrypen
was, dat de generaale aanleg der Victualieering
van dit Schip maar tot primo November zou
geweest zyn; immers , daar het zelve by het
laatfte weekelykfche Rapport van den 30 Ssptember
was opgegeeven, als tot halt November
gevictualieerd te "zyn : waarom in allen gevalle
het bewuste fchriftelyk Rapport, aan den V. A.
Hartfinck op den 5 Oftober overgegeeven , weinig
aan het oogmerk gereekend kon woiden te
voldoen, indien het zelve met met die naauwkeurigheid
ingericht was dat de Commandant
der Vloot daar door in (fiat geheld wierd , om
met volle zekerheid te kunnen beoordeelen, welk
employ, des nowds, en ten ftrióHten genomen ,
van dit Schip kon worden gemaakt : eene beoordeeling
, waar toe zeker eene allerexaélfte
opgaaf vereischt wierd, en had behouren te gefchieden.
—. Gelyk ook niet mogt worden veronderlteld,
dat de Capitein Thooft, om het ontbreeken
der twee articulen van Kaas en Zout,
bevoegd zou zyn geweest, om by dit zyn Rapport
den meerderen voorraad der andere fpecien
geheel te -verzwygen ; te minder, daar deszelfs
onderhebbend Schip , om het. gebrek der twee
voornoemde articulen alleen , niet geheel en al
tot alle employ na den eerlten November behoefde
buiten fiaat gereekend te worden , als
hebbende hy Capitein zelf erkend, dat die beide
articulen O) uit de andeie Scheepen, inge-
val-
(/) Verhoor Capiteia Thooft, No« 3. Art. 13,

I4a JULY, Z A A K E N VAN 1785.
valle dezelven daar van voorzien waren (waar
van hy het tegendeel met geen grond kon veronderftellen)
hadden kunnen geluppleerd worden.
Dat ondertusfehen hier uit, zoo als Heeren
Gecommitteerden geoordeeld hadden, bleek,
dat de te voren reeds gementioneerde Refolutie
der Admiraliteit van de Maaze, in dato ia Augustus
1782, welke de Capitein Thooft, gelyk
hy vermeende , den 26 of 27 dier maand
had ontvangen, ten zynen opzichte even weinig
, als omtrent den S. b. N. van Hoey, van
dat effect geweest was, dat daar door daadelyk
eene vernieuwde voorziening der Victualie voor
zyn onderhebbend Schip was te weeg gebragt,
als hebbende by Capitein, volgens zyn eigen
opgaave , ter obediëntie aan de order , by die
Refolutie vervat, ten aanzien van de Victualie,
(O niet anders gedaan, dan aan zyn Solliciteur
te fchryven, om de geordonneerde Victualie intekoopen,
en hem toe te zenden, ge yk hy dezelve
ook, na zyn Kruistogt in November, ontvangen
had; terwyl hy by deeze order het dan
ook had laaten berusten, zonder fpeciaal te zorgen,
dat de voornoemde Victualie, overeenkomftig
het blykbaare oogmerk der Admiraliteit ,
ten allerfpoedigften toegezonden wierd: waar uit
moest volgen , dat, door dit gebrek van voorzorg,
het onderhebbend Schip van hem Capitein
tegens het laatst der loopende Victualietyd
buiten (laat van employ moest geraaken, en dat
even hier door dus de voorfz. tvdige prtecautie
der Admiraliteit geheel en ai gefruftreerd zoude
worden; iets, het welk althans met den inhoud
der by hem Capitein mede ontvangen Refolutie
(s) van dat Collegie, in dato 2 September deszelven
jaars, volftrekt ftrydig was, als waarby
hem was gebleeken de ferieuze intentie van den
Raad
(*) Verhoor Capitein Thooft, No. 2. Art. 2 en 3.
O) Ibidem, Art. 4.
(O Ibidem, Art. j>.

JULY, STAAT EN OORLOG. 1785. 143
Raad te zyn, dat de Officieren'zouden bezorgen
, dac de Scheepen van hun Resfort door
geenerles gebrek verhinderd zouden worden,den
Lmde alle moaelyke dienden te bewyzen, wesha;ven
hy Capitein , ten minden op den ontvangst
, en uit hoofde dier tweede Refolutie,
zich niet anders dan verpligt had kunnen oordeelen
, om immediaat te zorgen, dat zyn onderhebbend
Schip, zoo ten aanzien der Victualie
, als verdere Behoeftens en noodwendigheden,
Volledig in ftaat gefteld wierd, om tot den tyd,
waar voor deszelfs dienst by de eerstgemelde
Refolutie was gecontinueerd, te weeten tot primo
Mey 1783, behoorlyk, en dus zonder interruptie',
dienst te kunnen doen.
Dat, dit alles dan ook hoofdzaakelyk aan den
Capitein Thooft onder het oog gebragt zynde,
door denzelven daar op was gedeciareerd, (?)
dat hy voor de fpoedige voorziening der Vi&u.
alie , by de eerstgenoemde Refolutie geordon.
neerd, vermeende gezorgd te hebben, door het
fchryven aan zyn Solliciteur, wan-wien hy ook,
zoo by zeide, wel verzeekerd was,'dat die,
zoo fpoedig, als by kon, daaraan voldoen zou;
doch dat de bezorging van Victualie in dien tyd
natuurlyk véél embarras aan den Sol'icireur zou
gegeeven hebben, alzoo de oude Victualie fchaars
te krygen , en de nieuwe op dat lydftip nog
niet voorhanden was : — en dat ook, by den
ontvangst der laatstgenoemde Refolutie , zyn
Schip, («) van Victualie voorzien zynde, conform
de te vooren gegééven orders, boven welken
hy nu den voorraad , waarom hy aan zyn'
Sollicneur gefchreeven had , moest afwagten ,
hy alleen had zorg gedraagen , om zyn Schip,
het'welk in 't generaal tot Mey 1783 voorzien
was, fteeds gereed te houden; gelyk hy "er ook
. na-
(?) Verhoor Capitein Thooft, No. 2. Art. 8.
%u) ftude», Art, 19.

144 JÜXY, Z A A K E N V A N ' 178$.
naderhand, op bekomen' ordre, mede uirgeloo*
pen was, om te kruisfen.
Dat uit deeze opgaaf derhalven conlteerde,
dat de voorn. Capitein op de eerstgenoemde
Refolutie der Admiraliteit, het alleen by het
geeven van een order aan zyn' Solliciteur , tot
verzorging der Victualie , zonder bepaaling van
tyd (als waaromtrent hy het op deszelfs goedvinden
en veronderltelde vigilantie vermeende te
moeten laaten aankoomer) had laaten berusten ;
offchoon hy zich echter op deze vigilantie naderhand
weinig fcheen te hebben verbaten , alzoo
hy , op den 1 October van den V. A.
Hartfinck de generaale order tot reviétualieering
voor vier maanden ontvangen hebbende, (op
welken tyd de gezegde Solliciteur de Victualie,
door hem Capitein zoo lang te vooren geordonneerd
, nog niet had gezonden ) volgens z) n
Rapport ten fpoedigften daarom naar Rotterdam
gefchreeven bad: zynde het eindelyk ook nmar.
quabel, dat hy, van het geen hy aan zyn Solliciteur,
weinige dagen te vooren, gefchreeven
had, by zyn Rapport verflag dce.de, by die
gelegenheid niet tcffens van de voorige aanfchryving,
aan detizelven gedaan , eenige mentie
maakte.
Dat dus uit dit een en ander, naar 't oordeel
van Heeren Gecommitteerden , wederom zoude
kunnen worden opgemaakt , hoe weinig politif
en dringende die eerstgedaane aanfchryving toe
bezorging der Victualie geweest ware ; en dat
hy Capitein , by den ontvangst der tweede
hoewel zoo ernltige, Refolutie van de Admiraliteit
, eigenlyfc niets gedaan had ; alhoewel hy
Capitein ondertusfehen niet geftipponeerd kon
worden, zich des tyds eenige andere orders
dan die van de Admiraliteit , ten richtfnoer tê
hebben voorgefteld, naardien hy ten minden
doof
•: '1 t iioodT •-• ja i MO*-.V • >
(y) Verhoor Capitein 1 hooft, No. a. Ars. ö en ? 4

JÏILV, STAAT* EN OOR LOCS. 1785. *4j
door geene ahtlere of ftrydige orders van den
Commandant der Vloot daarin was verhinderd:
iets, 't geen althans moest worden befloten uit
de erkentenis van hem Capitein, dat.hy, namelyk,
naar zyn beste geheugen, daadelyk (V)
iia het ontvangen der Refolutie van de Admiraliteit,
om tot ultimo April 1783 te revictualieeren,
daarvan aan den gem. Commandant kennis
gegeeven, doch, voor zoo veel hy zich herihnerde
, van denzelven geene byzondere orders
nopens den tyd, voor welken hy Victualie moest
inneemen, ontvangen had.
Dat Heeren Gecommitteerden derhalven in dit
beleid en gehouden Conduite hadden gemeend
een niet onduidelyk bewys aantetreffen , dat de
gezegde Capitein mede in het by de Officieren
der Marine zoo algemeen plaats gehad hebbende
wanbegrip , nopens de zekerheid eener aanftaande
oplegging der Scheepen, (hoewel het in
Oorlogstyd was) fcheen geverfeerd te hebben,
en zich te gelyk voorgefteld, dat, daar de Cam.
pagne met November moest vastgefteld worden,*
ten einde te zyn, 'er dus op zyn best niets
meerder, dan een kleine Kruistogt in de Noordzee,
zou voorvallen; mitsgaders, dat hy de executie
der ftrifle en met opgaave van redenen
bekleede Refolutien van zyn Admiraliteits Collegie
mede naar dat denkbeeld konde en vermogt
interichten; 1
Dat, met betrekking tot de voorziening der
Scheepsbehoeften, het mede niet te begrypen
was , hoe de Capitein Thooft by zyn meergedachte
Rapport van den 5 October aan den V .
A. Hartfinck had kunnen verklaaren , dat zyn
medegegeeven' Behoeftens volgens den geftipu.
leerden tyd het meefte verbruikt waren; zich
verder op een gebrek aan Zeilen en veele Behoeftens
, te breed j om daar te melden, beroet
pen*
(j') Verhoor Captn. Thooft, No. 2. Art. ff en 7.
XXIX. DEEL. K

146 JULY, ZAA KEN VAN 1785;
pende, en hoe dezelve dit alles mede als eene
reden had geallegueerd, waarom hy buiten ftaat
was, om aan de gegeeven orders (welken hy
zelf by dat Rapport alleen bepaalde tot het zeilen
naar de Haven van Brest) te kunnen voldoen
: daar hy Capitein, gelyk zoo even geallegueerd
is , nu by zyn Verhoor voor dit Befogne,
als eene teden, waarom hy op de tweede
Refolutie der Admiraliteit op de Maaze niets
nader, noch omtrent de verzorging der Victualie,
noch van meerdere Scheepsbehoeften , verricht
had , had gepofeerd, dat zyn Schip (V)
in 't generaal voorzien was tot Mey 1783 ; en
daar hy ook voor de evengsmelde Admiraliteit
gedeclareerd had, dat zyn Schip, (#) ten tyde,
dat hetzelve in de maand Mey 1782 uit de Goeree
was vertrokken ,> ten vollen van alle Scheepsbehoeften,
hoe genaamd, voorzien geweest zynde,
voor den tyd van len minften twaalf maanden
, gereekend van de maand Maart, wanneer
hetzelve op ftroom was gebragt; hy dan ook ,
ten tyde van 't geeven van dit zyn Rapport,
nog voorzien was van de noooige Scheepsbehoefien
, ten minften voor een reis van vier k
vyf weeken, uitgezonderd alleen het gemis van
één Anker en drie Touwen; dat mede, zonder
juist een derde ftel Zeilen , noodig te hebben ,
zyne Zeilen tot zodanige reis genoegzaam in
ftaat waren, blykens zyn Rapport , als 'c welk
inhield , dat zyn Schip in ftaat was tot een*
reis naar de Noordzee of Kruistogt; en einde,
lyk dat ook zelfs het gemelde defect van één
Anker en drie Touwen hem geen difficulteit zou
hebben doen maaken , om , zonder dezelven,
bepaaldelyk alken naar Brest te zeilen; welk
de-
(w) Verhoor Captn. Thooft, No. 2. Art. 10.
(*) Zie bovengem. No. 12. der Byln. van het Be»
richt der Admt. op de Maaze, Art. 15, 14,
15» 19 en 23.

jvLYi STAAT EN OORLOG. 1785. ui
defect boven dien; zoo 'er Scheepen van örj
Stukken op de Rheede bleeven leggen , die niet
mede de reis naar Brest moeften onderneemen,
uit dezelven had kunnen worden gefuppleerd:
vvaarby hy Capitein verder nog had gevoegd,
en aan Heeren Gecommitteerden opgegeeven,
dat de by zyn Rapport van den y October geëmployeerde
uitdrukking van veele Behoeftens ,
te breed om hier te melden, alleen tot verbruikte
trosfen (y) e
" verder loopend Touwwerk,
relatif gemaakt moest worden.
Dat mitsdien, naar 't oordeel van Heeren Gecommitteerden
, tot vereffening van 't geen de
Capitein Thooft, by zyn Rapport aan den Vi
A. Hartfinck en by zyne gem. Verhooren, dezen
aangaande, verklaard en opgegeeven had,
niets anders refteerde , dan deszelfs eerstgem.
opgaaf aan het uitgeftrekte denkbeeld te attribu*
eeren , 't welk hy Capitein goedgevonden had,
zich van den Togt naar Brest te vormen; hoewel
men zulks , gelyk zo even geremarqueerd
is, uit de introductie van deszelfs te meermaalen
gemelde Rapport anders fcheen te moeten
opvatten , en hy Capitein in allen gevalle geen
recht had, om zich op dit opgevatte begrip zodanig
te gronden , dat hy, zonder zich deswegens
eenigzins nader te informeeren, of by zyn
Rapport de allerminfte diftinctie te maaken;
Hechts om die reden alleen , zyn onderhebbend
Schip tot den gezegden Togt onbepaaldelyk
buiten ftaat had behooren te verklaaren.
Dat evenwel de meergemelde Capitein na dit
alles eindelyk ook nog volmondig had gedeclareerd,
(2) dat, ingevalle door den Commandanë
van het Esquader, naar Brest gedestineerd, order
gegeeven was , om nittezeilen , hy geene
difficulteit zou gemaakt hebben, om aan die order
daadelyk te obedieeren. Dat 4
(31) Verhoor Captn. Thooft, No. a. Art. 14.
(z) Ibidem, Art. 18.
K 2

I4ï: JVLY, Z A A K E N V A N 1785.
Dat, met relatie tot den Capitein Staringh,
in den jaare 1782 gecommandeerd hebbende het
Oorlog-Schip de Admiraal de Ruyter (aj van
zestig Stukken , behoorende onder het Collegie
ter Admiraliteit te Amfterdam; by het onderzoek
gebleeken was , dat de gezegde Capitein,
wiens onderhebbend Schip (Z>) mede begreepen
geweest was onder die, welken door Z. H.,
ingevolge de Refolutie van H. H- Mog. van
den 3 October 1782 , tot de Expeditie naar
Brest waren gedespicieerd , insgelyks op den 5
dier maand, by den V. A. Hartfinck aan Boord
gefeind zynde, door denzelven in prasfentie van
eenige andere Capiteinen , (zonder praecis te
kunnen opgeeven, welken) verwittigd was van
de by gemelden V. A. ontvangen order tot het
verzenden van tien Seheepen naar Brest; zonder
dat de onderfcheidene Refolutien (ej van
H. H. Mog. van den 3 October hem door den
V. A. Hartfinck , of van zynentwegs , waren
voorgeleezen.
Dat, nopens de wyze, waarop aan hem Capitein
de orders , in de voorfz. Refolutien vervat,
waren voorgefteld, dezelve verklaard had:
— dat (J) hem , in 't generaal, en ordonneerender
wyze, gezegd was, dat hy met de eerfte
goede gelegenheid, onder commando van den
V. A. van Byland, moest zeilen naar Brest; en
dat hem -die'reis zeer eenvoudig was voorgefteld,
als een reis, die gedaan zou moeten worden
, uit Texel naar Brest, zonder meer; en
zonder dat hem het oogmerk derzelve , of wac
de Scheepen , te Brest gekoomen zynde, zouden
moeten doen , was opengelegd; hebbende
hy dan ook, (

fütv, STAAT EN OORLOG. 1785. 145
Refolutie van H. H. Mog-, 't zy by mondelitge
informatie van den V. A. Hartfinck , niet
vernomen, wat H. H. Mog. intentie was, no«
pens bet geen door de Scheepen , te Brest gearriveerd
zynde , zou moeten worden verricht;
gelyk hem ook, (ƒ) althans voor zoo veel hy
zich herinnerde, by die gelegenheid door den
V. A. Hartfinck niet was gevraagd, of zyn onderhebbend
Schip tot het doen van die reis in
ftaat was: •— doch dat hy Capitein niettemin
op het evengemelde voorftel geantwoord had,
(g) daartoe op dat oogenblik niet in ftaat te
zyn.
Dat Heeren Gecommitteerden niet hadden kunnen
nalaaten, hier op te reflecteeren, dat zodanige
verklaaring , indien 't zich met het gedaane
voorftel in alles, volgens de bovengem. opgaaf
, had toegedraagen , ('t geen echter , uit
-het geen deswegens gebleeken is, nauwlykskafl
worden veronderfteld) met den aart van den
dienst niet wel zou overeentebrengen zyn , alzo
hy Capitein zich dus doende dan bevoegd fcheen
geoordeeld te hebben, om, ongevergd, zwaarigheden
tegen de hem gecommuniceerde orders
te opperen , die hy uit haaren aart niet veronderftellen
kon, aan den Commandant der Vloot
onbekend te wezen : en dat, deze bedenking
vervolgens ook aan den gezegden Capitein voorgehouden
zynde, dezelve zich daaromtrent op
een conftant gebruik (70 beroepan had, volgens
't welk hy vermeend zou hebben, tot zyne verantwoording
de zwaarigheden , uit de defecten
van zyn Schip ontleend, te hebben moeten opgeeven;
en dat het, voor het overige, zoo hy .
dacht, aan den Commandant ftond , om daarvan
zodanig gebruik te maaken , als hy zou
(ƒ) Verhoor Capitein Staringh, No. 1. Art. 8.
(g) Ibidem Art. 12.
(A) Idem No, a. Art. 1.
K 3
mee-

?5« JULY, ZAAKEN VAN ijgj;
meenen te behooren , en zyne verdere beveelen
dien conform interichten . dan met welk byge»
bragt conftant gebruik , gelyk Heeren Gecommitteerden
vermeenden, bet geeven van zodanig
een generaal weigerend antwoord in een geval,
als dit, uiet volkomen fcheen gewettigd te kunnen
worden ; daar hy , Capitein , volgens zyne
eigene explicatie, ook zonder 't geeven van zo.
danig antwoord, en zelfs onder aanneeming der
ontvangene orders, de defecten, welken hy oordeelde
, tegens de executie dier orders in aanmerking
te koomen , zeer wel aan den Commandant
had kunnen herinneren , en zulks dan
voorts aan deszelfs verder goedvinden overlaa»
ten.
Dat, gelyk ondertusfehen al '«t geen verder,
met betrekking tot het van voornoemde Capitein
door den V. A. Hartfinck gerequireerd, en door
eerstgem. ingeleverd Rapport, was voorgevallen
, zaakelyk overeen kwam met het geen de?vvegens
by de opgaave van den Capi ein Thooft
gebleeken is; Heeren Gecommitteerden zich in
de details hier van niet zouden inlaaten , maar
kortheidshalve zich daartoe refereeren. (i)
Dat, wat den inhoud van het zelve Rapport
aangaat, de Capitein Staiingh eerst had gedeclareerd,
Qk) dat hy de daar by opsjegeevene
defe&en als zodanige zwaarigheden geconfidereerd
had, waardoor de overtogt uit Texel nasr
de Haven van Brest voor zyn onderhebbend
Schip volftrekt onmogelyk wierd gemaakt ; dan
't welk door hem vervolgens nader was geëxpliceerd
, met te verklaaren , (/) dat hy het
woord onmogelyk niet gebruikt had in eenen
volftrekten zin, maar alleen in de beteekerds
van
(«) Verhoor Capitein Staringb, Ka. i. Art. 13 tot
19, eu Art. E3 tot 25.
(k) Ibidem Art. 21.
(;) Idem No. 2. Art» as.*

JUTLV, STAAT EN OORLOG» 1785. 151
van ten hoogften moeyelyk, en, ingeval van opkoomende
tegenfpoeden , ten uiterfien gevaar,
ïyk; en dat, in dezen alzoo naderhand door
hem opgegeeven zin , hy de defecten van zyn
Schip (jri) van die natuur geconfidereerd had,
dat hy ze als zeer weezenlyke zwaarigheden tegen
de reis moest opgeeven, ten einde zich
buiten verantwoording te houden ; alzoo hy begreep
, dat dezelven, te zamen genomen zynde,
voor hem , als daar aan niet kunnende remedieeren
, uitleverden zeer groote en gewigtige beletzelen
, die de reis niet wel doenlyk maakten:
doch dat in 't byzender en wel voornamelyk
dit beletzei door hem gefteld was in het articul
der Victualie.
Dat, hem Capitein hier op afgevraagd zynde
, waarom hy dan, het beletzel tegen den
overtogt naar Brest byzonder en wel voornamelyk
in het articul der Victualie gefteld hebbende,
by zyn fchriftelyk Rapport zulks mede niet
in diervoegen had gediftingueerd ; in • plaats van
de voorfz. onmogelykheid op alle de opgegeevene
defecten, te zaamen en in 't generaal, te
gronden; hy daarop geremarqueerd had, dat,
(n) irtdien hem zoo onderfcheidenlyk, als nu de
vraag gefchiedde, geordonneerd geweest was ,
om het meerder of minder gewigt der opgegeeven
zwaarigheden te diftingueeren, hy hetzelve
zou gedaan hebben , met vermelding van het
articul der Victualie, als, naar zyne gedachten,
het voornaamfte beletzel zynde; doch dat hy in
den haast, waarin hy zyn rapport opftelde, op
die diftinctie niet zoo punctueel gelet had; waartoe
hy te minder reden had gemeend te hebben
, "dewyl hy zyn Rapport overgaf aan iemand,
des kundig, die zeer wel het meerder gewigt,
'c welk in het articul der Victualie , boven dat
(?«) Verhoor Capitein Staringh, Ne. 1. Art. 22.
(,») Idem No. 2. Art. 17.
K 4
der

ij* jiiLYj) Z A A K EN V A N 1785;
der Scheepsbehoeften gelegen was, konde on«
derfcheiden en beoordeelen, en, des noods, na=
dere explicatie van 't Rapport had kunnen vraagen
: by al het welk , naar de gedachten van
Heeren Gecommitteerden, nog de praecipitance
en weinige orde, waarmede het omtrent het geeven
der Rapporten is toegegaan, als eene reden
ter verontfchuldiging, zoo van den Capitein Staringh',
als van de andere Capiteinen , in dezen
zou kunnen worden gevoegd.
Dat de gemelde Capitein al verder had gedeclareerd,
dat de laatlte order, (e) welke hy,
vóór die van den eerden October 1782, van
den Commandant der Vloot, nopens het victualieeren
ontvangen had , zich alleen tot primo.
November had uitgeltrekt, hebbende hy van het
Collegie ter Admiraliteit te Amfterdam, deswegens,
ook geene andere of nadere orders bekomen
; en dat dus dit Schip alleen tot dien tyd
(7>) geviclualieerd was geweest: terwyl de Victualie
wel, ten aanzien van fommige articulen,
misfebien voor twee a drie dagen na ultimo October
zou hebben kunnen (trekken, maar, met
betrekking tot andere articulen, niet; waarom
hy Capitein ook , alvoorens naderhand uitteloopen,
uit de andere Scheepen Victualie had overgenomen.
Dat dezelve Capitein dit laatfte middel
ook, met relatie tot den Togt naar Brest,
(q) indien zulks door den Commandant geordonneerd
was, als wel mogelyk zynde, had opgegeeven
, voor zoo verre de andere Scheepen
het misfen konden , (fchoon hy den hier toe
benoodigden tyd, als van we£r en wind af han«
gende, niet zeker konde bepaalen) teffeus allegueerende
, dat , by zyn evengemelde vertrek
onder Commando van den S. b. If. van Kins-
ber-
(0) Verhoor Capitein Staringh, No. 2. Art. 2 en 3.
(j>) Ibidem, Art. 4.
(?) Ibidem, Art. 9 en io„

JULY, STAAT EN OORLOG. 1785. 153
bergen, dit met goed wéér in één dag gefchied
was , waar toe onder anderen ook destyds van
de Sloepen der Oorlogfcheepen gebruik was gemaakt.
Dat, voor zoo veel de Behoeftens betreft,
het onderhebbend Schip van hem Capitein, volgens
zyn gedeclareerde , (V) wel in ftaat zou
geweest zyn, om, zonder de fuppletie van het
geen dienaangaande by zyn Rapport was opgegeeven
, tot het einde der geordonneerde Victualietyd
, en, des noods , eenige weeken langer,
behoorlyk dienst te doen ; terwyl het opgegeeven
gebrek (x) van één Anker en drie
zwaare Touwen by hem niet geconfidereerd was,
als zoodanig , dat, zonder fuppletie daarvan,
de overtogt uit Texel naar Brest door zyn onderhebbend
Schip niet had kunnen gedaan worden:
By al 'c welk de gemelde Capitein nog
had gevoegd, dat het laatstgemelde gebrek alleen
als eene zwaarigheid door hem geconfidereerd
en opgegeeven was; en van het Anker en
Touw , (?) 't geen hy verlooren had, dat^hy
daarvan opgave had gedaan aan den Commandant
, zonder de fuppletie van hetzelve te be.
komen, alzoo 'er nog hoop was, dat het zelve
weder gevischt zou zyn geworden; dat ook het
voorfz. Anker en drie Touwen («) uit een der
overige Scheepen, indien 'er een Schip van 6®
Stukken op dien tyd in Texel was gebleeven,
't welk daarvan voorzien was, had kunnen overgenomen
worden; terwyl al mede de voorengemelde
overtogt naar Brest voor zyn onderhebbend
Schip (V) niet volftrekt onmogelyk gemaakt
wierd door het gemis van een nieuw ftel
(r) Verhoor Capitein Staringh, N». a. Art, II,.
(s) Ibidem, Art. 12. -
(?) Ibidem, Art- 18.
(u) Ibidem, Art. 13.
(v) Ibidem, Art. 15 en 16.
K 5
Zei-

m JULY, Z A A K E N V A N 1785,
Zeilen, noch door het gebrek aan Plunjes voor
het Volk; en eiridelyfc, dat hy door de by zyn
Rapport vermelde uitdrukking (u>) van verfcheide
Behoeftens, te lang om hier op te tellen,
ook niet anders had begrepen , dan verfcheiden
foorten van loopend Touwwerk: waar van hy
zoo hy zeide, zich verpligt gevonden had, vóór
dat hy zyne eigen' Rheede verliet, en naar een
vreemde Haven vertrok, zoo wel als van de
andere gefpecificeerde zwaarigheeden, opgaaf te
doen , alzoo hy niet wist, welk voorneemen
men , ten aanzien van het gebruik van zyn
Schip , indien het te Brest gekomen was, zou
hebben gehad.
Dac de gezegde Capitein mede (*) verklaard
had , na het indienen van zyn vooriz. Rapport
aan den V. A.' Hartfinck , van denzelven geene
nadere order ontvangen te hebben, om zyn onderhebbend
Schip tot de voornoemde reis, zoo
veel mogelyk in gereedheid te brengen; waartoe
hy Capitein, alzoo zyn Schip in ftaat was, om
tot November , wanneer de te vooren bepaalde
Viftualietyd geëindigd zou zyn, te dienen, dan
ook niets anders gedaan had, dan, ingevolge
.de order, dienzelfden dag ontvangen, om nog
voor twee maanden langer, dan op den eerften
October geordonneerd was, te victualieeren, daa«
delyk aan zyn Solliciteur om die meerdere Victualie
te fchryven.
Dat laatftelyk de Capitein' Staringh nog rondelyk
aan Heeren Gecommitteerden had gedeclareerd,
dat, (y) ingevalle door den Commandant
van het Esquader, naar Brest gedeftineerd,
order gegeeven was om uictezeilen , hy geen
oogenblik geuifficulteerd zoude hebben, om aan
die order daadelyk te obedieeren.
Dat
(») Verhoor Capitein Staringh, No. 2. Art. 14.
(x) Idem, No. 1. Art. 19 en 20.
(j) Idem, No. 2. Art. 24.

jptT, S T A A T E N OORLOG. 1785, 155
Dat Heeren Gecommitteerden nu in de laatfte
plaats nog verflag zouden doen van hun geinftitueerd
onderzoek by den Capitein Bosch s
die, (2) geduurenae het meergemelde jaar 1782,
het Oorlogfchip de Batavier van 50 Stukken,
mede behoorende onder de Admiraliteit te Amfterdam
had gecommandeerd; welk Schip insgelyks
onder die, tot de Expeditie naar Brest gedespicieerd,
begrepen was geweest.
Dat dezelve aan Heeren Gecommitteerden had
opgegeeven, dat hy op den 5 October 1782,
even als de twee voorengemelde Capiteinen, op
het gegeeven Sein (Y) aan Boord van den V.
A. Hartfinck gekomen zynde, doch laater, dan
de andere Capiteinen, en na dat de converfatie
tusfchen den V. A. Hartfinck en dezelve Capiteinen
reeds , ten minften voor *c grootfte gedeelte
was afgeloopen, (alzoo hy Capite n, op
de Brandwagt liggende, het verfte afwas) echter
nog in prjefentie van fommigen derzelve Capiteinen
, kennis bek.men had van de order,
by den V. A. Hartfi ck ontvangen , tot het verzenden
van tien Scheepen naar Brest: terwyl de
gemelde V. A. zich over deze order met hem
breedvoeriger, dan met de twee voorengenoemde
Capiteinen , fcheen te hebben uitgelaaten;
alzoo hem Capitein, volgens zyne opgaaf, door
denzelven Commant niet alleen mondeling (i)
gecomuniceerd was, dat hy zich tot de reis naar
Brest gereed moest maaken, en by die gelegenheid
gevraagd, of zyn onderhebbend Schip tot
die reis, en hy om te zeilen, in ftaat was,
(welke vraag hy Capitein alleen als betrekkelyk
tot den overtogt uit Texel tot in de Haven van
Brest aangemerkt had) maar zynde hem ook tevens
door den V. A. Hartfinck, hoewel niet by
prje-
(z) Verhoor Capitein Bosch, No. i> Art. i en 2.
(a) Ibidem, Art. 3 tor 5.
(b) Idem, No. 1. Art. 6 tot n. en No. 3. Art, 14.

155 JULÏ, Z A A K E N V A N 1785;
prjelefture der Refolutien van H. H. Mog., informatie
gegeeven, dat de intentie van H. H.
Mog., met het ordonneeren der reis naar Brest,
was, dat de Scheepen aldaar gearriveerd zynde,
in die Haven zouden overwinteren en nadere
ordres afwagten; ten ware men mogt goedvinden
, van dezelven, gecombineerd met een Fransch
Esquader, nog vóór den Winter, in de Euro»
peelche Zeeën eeuig employ te maaken , echter
niet dan met overleg en goedvinden van den
Commandant. Dat hy Capitein, verder op de
voorgettelde vraag van den V. A. Hartfinck geantwoord
hebbende, (c) dat zyn Schip buiten
ftaat was, om de geordonneerde reis naar Brest
te doen, en dat hy de redenen daarvan by een
fchriftelyk rapport zou geeven, ('t geen hem
door den V. A. Hartfinck niet fpeciaal geordonneerd
was) reeds fcheen onderricht te zyn geweest
van 't gebruik, 't geen de gemelde V. A,
voorneemens was, daarvan te maaken; alzoo hy
Capitein als een reden, waarom hy zyn voorfz.
Rapport, ('t geen hy had gezegd, onmiddelyk,
(d) na dat hy uit eigen beweeging aan den V.
A. Hartfinck verklaard had, een fchriftelyk rapport
te zullen overgeeven , in de Hut van den
Secretaris te hebben opgefteld en vervolgens overhandigd)
aan Boord van 's Lands Oorlogfchip
de Batavier gedateerd had, aan Heeren Gecommitteerden
had opgegeeven, dat hy, namelyk,
zulks gedaan had (e) niet alleen om het Rapport
dus in de vereischte order te hebben; maar
ook , om dat , ingevalle hy vooraf naar zyn
Schip had moeten roeyen, 'c geen verre van het
Admiraalfchip lag, en dan nog het Rapport gezonden
had, hier door onnuttelyk veel tyd zou
verloopen zyn: en dat het hierop echter te meer
aan-
(c) Verhoer Capitein Staringh, No, 1. Art. 13 en IA.
(O Ibidem, Art. 15.
(i) Idem, No, 2. Art. 2.

JULY, STAAT EN OORLOG. 1785. IJ7
aankwam, dewyl het Rapport nog dien eigen
avond door den V. A. Hartfinck verzonden zou
worden. Waaruit derhalven, om dit in 't voorhygaan
te remarqueeren, wederom kon worden
opgemaakt, dat de V. A. Hartfinck, zonder
zich veel met de overweeging dier Rapporten
bezig te houden, reeds immediaat over dat gewigtig
onderwerp het befluit fcheen genomen te
hebben, om de gemelde Rapporten, ten betoog
van de onmogelykheid, om den Togt naar Brest
uittevoeren, ten fpoedigften aan Z. H-te zenden
; en dat dit befluit, volgens de gezegde op.
gaaf, bereids door den voorn. V. A. moest genomen
, en aan den Capitein Boseh gecommuniceerd
zyn, zelfs nog vóór dat hy alle de
Rapporten in handen had, en de Capiteinen van
zyn Boord vertrokken waren.
Dat de Capitein Bosch verder aan het Befogne
had verklaard, dat de door hem opgegee.
ven' defecten, (ƒ) als zoodanige zwaarigheeden
by hem geconfidereerd waren, waar door
de overtogt uit Texel naar de Haven van Brest
voor zyn onderhebbend Schip volftrekt onmoge-
!yk wierd gemaakt; fchoon zulks naderhand niet
op alle de gemelde defecten, (g) maar alleen
op dat der Victualie, grondende: terwyl hy dit
Declaratoir van volftrekte onmogelykheid wyders
had geëxpliceerd, met te verklaaren, dat hy (h")
in de calculatie der reis gemeend had, zichhec
zwaarfte te moeten voorftellen ; dewyl het altoos
mogelyk bleef, om daar aan geëxponeerd
te worden; en dat hy alleen in dien zin de reis
voor volftrekt onmogelyk verklaard had.
Dat evenwel dit gedeclareerde, zoo als Heeren
Gecommitteerden niet konden nalaaten by
dezen aan te merken, bleek vry gehazardeerd te
zyn
i
(ƒ) Verhoor Capitein Bosch, No, 1. Art. aj.
1 (g) Ibidem, Arï. 22.
(Ji) Idem, No. 3. Art. 16*.

158 JULY, ZA AKEN VAN j 7g Ja
zyn geweest, daar het geenszins zeker was, dat
dit zwaarlle , het Welk hy Caoitein goedvond
zich voor te Hellen (eene fuppofitie , volgens
welke byna allerlei oaderneemingen ter Zee voor
volftrekt onmogelyk zouden moeten aangemerk»wordenj
juist zou plaats hebben ; en daar ook
zeer mogelyk het tegendeel kon exteeren; in
welk geval de Togt, volgens dit zelfde denkbeeld
yan den Capitein Bosch, dus gantsch niet
volitrekt onmogelyk zou geweest zyn: zoo dat
hy Capitein dan in allen gevalle hier omtrent
by zyn Rapport wel eene duidelyke diftinctie
had behooren te maaken.
Dat van den gezegden Capitein de reden gevraagd
zynde, waarom hy, het voorfz, gefufti- '
neerd volftrekt beletzel, om met zyn onderhebbend
Schip de reis uit Texel naar Brest te doen,
alleen m het gebrek van Victualie gefteld hebbende,
dan, by zyn Rapport, zulks meede niet
in dier voegen gediftingueerd had,, in plaats van
de voorfz. onmogelykheid op alle de opgegeven
defecten , te zaamen en in het generaal te
gronden; dezelve daar op had erkend, dat zoodanig
eene onderfcheiding (ƒ) wel meer overeenkomltig
de waare geftddheid der zaak zou ge- '
weest zyn; maar dat hy vertrouwde, dat men
de omitfie hier van wel zou willen toefchryven
aan den haast, met welken hv aan Boord van
P Z y
ftellen " R a p o r t h a d m o £ t e n
P °P-
^? a
. C
u Ve
!. d
e voorr]
o ^ oemde Capitein zyn ondethebbend
Sch,p, (*) ten ryde der geordonneerde
Expeditie naar Bres*, volledig in ftaat
verklaard had , tot het doen van een Kruistogt
in de Noordzee zoo lang, als de Victualie
itrekte ; en zulks, niettegenftaande hv , fvol.
gens de laatlte order, coor den S. b. N. van
Braam ,
(0 Verhoor Capitein Bosch, No. 3. Art. 10.
(k) Idem, No. 2, Art. 1,

juxï, STAAT EN OORLOG. 1585. 15»
Braam, CO naam van den Commandant der
Vloot , vóór die van den eerften October gegeeven
, geviclualieerd moetende zyn tot den
laatften October) dezelve Victualie, byzonder,
zoo hy zeide, uit hoofde van de by hem ingenomen
Landtroupes , op dien tyd, maar voor
veertien dagen zou hebben kunnen doen ftrekken
; na verlóóp van welken tyd hy reeds aan
diverfe articulen zou te kort gekomen zyn. Dan
op welk laatsrgezegde weder te remarqueeren
valt, dat deze Landtroupes, door welker inneeming
hy Capitein voorgaf, deze fchaa'rshei 1 van
Victualie veroorzaakt te zyn geweest , by hem
echter, alleen tot fuppletie van zyne eigene aan
de Rol mataqueerende Manfchappen , ingevolge
het aanbod , door Z. H. in den Krygsraad van
den 9 September gedaan , waren overgenomen :
zoo dat derhalve hier mede de gemelde voorziening
met minderen voorraad van Victualie ,
dan hy Capitein, volgens de laatlte order, des
tyds had moeten inhebben (en welken voorraad
hy ook , al was zelfs door dit inneemen van
Landtroupes het getal zyner manfchappen buitengewoon
vermeerderd, in evenredigheid tydig
had behooren te doen fuppleeren) met weinig
grond kon gewettigd worden. Dat, wel is waar,
de gezegde Capitein gedeclareerd had, (»?) dat
hy, om dezen aangaande buiten reproclie te blyven,
zeer wel zou gezorgd hebben, dat hy het
geen ontbreeken mogt, het zy van de Helder
of Texel, het zy by leening van de andere Capiteinen
, gekreegen had; waarop hy zich dan
ook telkens hieromtrent had beroepen , in het
byzonder onder anderen, wanneer hem voorgefteld
was , («) of hy niet fpeciaal wegens de
bewuste ernltige recommandatie, door Z. H. in
den
(/) Verhoor Capitein Bosch, No. 2. Art. 3 en 5.
(oO Tbidem, Art. 5.
((») Idem, No. 3. Art. 11. vergeleken me; A1.2,
en 4 ibidem.

ï«o jotx, Z A A K E N VAN 178$.
den Krygsraad van den 5 September gedaan,
bet van zyn pligt geoordeeld had, van dien tyd
af te zorgen , dat zyn onderhebbend Schip ten
minften tot het einde der Victualie-tyd van alles
behoorlyk was voorzien: dan dat niet wel kon
Worden ontkend, dat hy Capitein het geenszins
op dit middel had behooren te laaten aankomen,
daar hy hier geene® diergelyke fuppofitien,
maar zyne bepaalde ordres, in het oog te houden
en op te volgen had , en ook van hetzelve
middel nimmer volkomen zeker was; terwyl de.
andere Capiteinen, indien zulk' een handèlwyzé
hun vryftond, zich ligtelyk in het zelfde geval
konden bevinden, en dus, den een het op den
anderen laatende aankomen, geenenen der Scheepen
, wanneer 'er noodzaak mogt zyn , om dezelven
te employeeren, zoodanig voorzien konden
bevonden worden , als behoorde; en, ingevolge
de gegeevene orders, vastelyk moest
worden veronderfteld.
Dat; volgens opgaaf van den Capitein Bosch,
'er, wanneer het wéér zulks permitteert, (o)
doorgaans wel geleegènheid is, om van de Heider
en Texel Boter, Kaas en ook Erwten en
Stokvisch te bekomen , doch niet in groote
quantiteiten, als mede wel voor één week versch
Brood; welke bepaalingen van goed wéér en
goede gelegenheid dus het employ van dit middel,
hoe ligt hy Capitein hetzelve ook had mogen
ftellen, geheel onzeker maakten, gelyk ook
de weinige bevoegdheid, om daar op, by het
bekomen van een order , ten einde immediaat
tot de eene of andere Expeditie uittezeilen, vastelyk
ftaat te maaken , even hier door des te
meer bevestigd wierd ; daar evenwel zoodanig
een order, Qt>) ten minften zoo lang de Victualietyd
duurde , elk oogenblik konde en moest
verwagt worden.
O) Verhoor Capt. Bosch, No. 3. Alt. 1 en 3.
{p) Ibidem, Art. 2.
DaS

JULY, S T A A T E N OORLOG. 1785. lót
Dat de meergemelde Capitein wyders mede
gedeclareerd had, dat hy, («7) althans voor zoo
veel hem voorltond , na het in rienen van zyn
Rapport aan den V. A. Hartfinck , geene nadere
orders tot het dien onverminderd in gereedheid
brengen van zyn Schip had ontvangen ;
en dat hy daar toe ook niets anders gedaan had,
dan, ingevolge de nader bekomen order, om tot
primo Mey te victualieeren (welke order (r)
hem te gelyk met die tot het zeilen naar Breit
was ter hand gefteld) aan zyn Solliciteur gefchreeven
, en van denzelven de gemelde Victualie
gerequiieerd te hebben: offchoon, hem
naderhand voorgeffeld zynde, of hy het dan niet
van zyn pligt geoordeeld had, na de bekomene
informatien van de apparentie eener Expeditie
naar Brest, daadelyk de door hem gefuppediteerde
middelen van bet ontbieden eeniger Victualie
van de Helder of Texel, of wel het leenen
van de andere Capiteins, in het werk te
ftellen, ten einde, ingevalle by fchielyk order
tot het uitzeilen gekreegen had, (het geen hv
moest veronderftellen, dat alsnog gebeuren kon)
zvn onderhebbend Schip ten minften tot primo
November van genoegzaame Victualie voorzien
ware; hy Capitein daar op, tegen de even te
vooren vermelde opgaaf aan, gezegd had, Q)
dat hy direct: op dien tyd had gezorgd, otn zyn
Schip door de opgegeevene middelen zoodanig
te voorzien, dat het de nodige Victualie tot het
einde van den Viótualietyd inhad : terwyl hy,
wanneer hem daar op de volftrekte tegenftrydigheid
deezer twee laatstgemelde opgaaven, ten
aanzien van zyn verrichte ter dezer gelegenheid,
was onder het oog gebragt, zulks had getragt
te vereffenen, met ais toen te verklagen, dat
(?) Verhoor Capt. Bosch, No, 1. Art. 10^22.
(r) Ibidem, Art. 10.
- m W Idem, No. 3. Art. 4.
XXIX. ÜEKJU L
hy,

162 JULY, ZA A K E N VAN 1785.
hy, by"

JULY, STAAT EN OORLOG. 1785. ifjj
Dat , ten aanzien van 't gebrek der Behoeftens,
de Capitein Bosch, even als de voorigen,
verklaard had , dat zyn onderhebbend Schip,
(t~) zonder fuppletie derzelven, wel in flaat zou
geweest zyn , tot het einde van den Victualietyd,
en zelfs eenige weeken langer, behoorlyk
dienst te doen; en dat de vuilheid van het Schip
daaromtrent ook geen volürekt beletzel, maar
wel een groote belemmering, zou hebben opgeleverd;
terwyl hy door de by zyn Rapport gebezigde
uitdrukking («) van verfcheide dingen,
welken hy de eer zou hebben, aan den Heer
Hartfinck nader te kunnen fpecificeeren , bt*
greepen had het loopend touwwerk, en de verdere
behoeftens, welken zyn onderhebbend Schip
tot primo Mey 1783 zou benoodigd hebben;
en welken hy niet Ipeciiicq kon opgeeven , dan
na dat hy zulks aan boord van zyn Schip zelve
had opgenomen : hebbende hy, zoo hy zeide,
vermeend, deze opgaaf tot zyne decharge te
moeten doen, ten einde hem naderhand niet zou
kunnen worden geobjicieerd, dat de order tot
reviétualieering voor zes maanden ook van zeiven
een order tot het inneemen der Scheepsbehoeften
, voor dien zelfden tyd benoodigd , inhield:
terwyl hy Capitein, laatftelyk, even als
de voorigen , ook nog aan Heeren Gecommitteerden
zyne bereidwilligheid had betuigd, (v)
om den Togt naar Brest, aan de orders tot
welke Expeditie hy , zoo hy zeide , nooit geweigerd
had te obedteeren; daadelyk, ingevalle
daartoe door den Commandant van het Esqua*
der bevel gegeeven was, te onderneemen.
Dat zy Heeren Gecommitteerden alle de particuliere
details van hunne bevii.d.ngen de confide-
O) Verhoor C«pt. Bosch, No. 3. Art. 8 en 9.
(v) Ibidem, Art. 7.
(y) Ibidem, Art. 18.
L 2

ï64 JULY, Z A A K E N VAN 1785.
fideratien op de aan hen eeluppediteerde informatien
hier by zouien laaten berusten ; zicht
buiten ftaat bevonden hebbende . om dezelven
tot meerdere of vollediger klaarheid te brenaen,
alzo de aart van het aan hen gedemandeerd politiek
onderzoek , en de bepaaling , by H. H.
Mog. Refolutie Commisforiaal gemanifes'eerd,
geen middel van conftrainte tot onbéwimpelda
openbaaring der waarheid gedoogde , en zulks
dus gereférveerd moet blyven voor die geenen,
welken by verder onderzoek in deze zullen worden
gfqualiflceerd of competent verklaard: doch
dat zy nogtans meenden, zich verzekerd te mogen
houden, dat, offchoon zy breedvoeriger,
dan de gewoone termen van een Rapport doorgaans
medebrengen, bier in waren u r
geweid;
het oplettend onderzoek van H. H. Mog. echter
de nood«aake!ykheid hiervan ras zoude ontdekken,
zoo in het gewigt van deze Commisfie,
'c welk, naar maate van de zich developpeerende
omllandigheden, meer en meer was toegenomen
; als in de menigvuldige en Iteeds onderling
verfchillende uitvlugten, waarmede men by
her neemen der informatien veelal getragt had,
de attentie van het Befpgne van den waaren
flaat der zaaken aftetrekken, en in een zee van
opgegeeven tegendrydigh^den zich te doen verliezen
; ten einde dus (juant hier in alleen kan
het oogmerk daarvan beltaan hebben) dit onderzoek
zelve ten eenemaal infructueus te maaken.
Terwyl Heeren Gecommitteerden , na al het
tot dus verre verhandelde , gemeend hadden,
daar uit, by wege van famentrekking der gedetailleerde
poinren , te kunnen en te moeteu afleiden
de navolgende Conduite;
Voor eerst , dat de Schelpen , in het jaar
178a door H. H, Mog. naar fjrest gedestineenl,
niet van al het nooHige, 't welk tot die reize,
zoo als het oogmerk daarvan by H. H. Mog.
Refolutien van den 3 October omfchreeven was,
in den volden en ruimden zin wierd gerequireerd,
zyn voorzien geweest: Ten

JVLY, S T A A T E N OORLOG. 1785. IÖJ
Ten tweede , dat het alzo plasts gehad hebbende
gebuk , in eenen verfchillenden graad,
gedeeltelyk moet worden toegefchreeven aan de
generaale by de Marine p'aats gehad hebbende
directie , en aan de particuliere behandeling van
het Collegie ter Admiraliteit te Amlterdam, met
opzicht tot het doen viftualieertn der Scheepen;
en gr-deeltelyk, aan de befchikkingen, zoo van
den Commandant der Vloo f
en dien van de
Rheid- van Ttxel , a's van fommigen der byzonrtere
Bevelhebbers van de Scheepen , tot de
voorfz. reize gedestineerd geweest:
Ten derde, dat het gebrek of mindere voorziening
der Scheepen , zoo als dat een en ander
tffuétivelyk plaats gehad heeft, evenwel niet
heeft uitgeleverd zulk etn impediment, waardoor
het doen der rtize naar Brest , op den
voet van de daartoe gegeeven abfolute ordres,
voltTrekt infaifabel moest verklaard worden ; eu
dus, wanreer het v

ï66 JULY, Z A A K E N V A N 1785.
denkbeeld de meefte inrichtingen dan ook vry
arbitrair gemaakt waren; en eindelyk, in de finguliere
en alleszins bedenkelyke wyze, op welke
men zich de beoordeeling van H. H. Mog.
volftrekte , en geenerhande willekeurige uitzon,
deringen permitteerende , ordres , veroorloofd
heeft:
En laatftelyk ten vyfde , dat alles te zamen
genomen de betoonde gevoeligheid der refpedtive
Bondgenaoten , over dit eclatant geval, ten
hoogften moet billyken; zoo wel als Hoogstderzeiver
gedeclareerd verlangen, ten einde daaromtrenc
eene gepaste voorziening gedaan zoude
worden.
Dan dar, wat de voorziening zelve betreft,
die in deze geffeldheid van zaaken nu het convenabelfte
zoude kunnen worden gerekend ; zy
Heeren Gecommitteerden, zich by H. H. Mog.
Refolutie vara den 23 December 1783 niet gei
roepen of gequalificeerd gevonden hebbende,
om dienaangaande onderzoek te doen ; of een
advis te fuppediteeren: derhalven, de bepaaling
daarvan , als niet onduidelyk by die Refolutie
voor H. H. Mog. zeiven gereferveerd zynde;
aan Hoo^stdezeiven eerbiedig zouden overlaaten
, in 't vertrouwen , dat de gefuppediceerde
ouvertures materie genoeg aan de hand zouden
geeven, om in deze eene gepaste en naar 't ge»
wigt der zaak geevenredigde bepaaling te maaken.
Dat , offchoon nu hier mede de task , aan
Heeren Gecommitteerden opgelegd , gerekend
zoude kunnen worden volkomen afgehandeld te
zyn ; zy echter niet konden nalaaten , by het
flot van dit hun Rapport nog te voegen de opgaave
van eenfee hec werk der Marine meer in
't generaal betreffende omflandigheden: welken,
daar zy aan 't Befogne waren voorgekomen uit
haar aart altoos aanleiding te kunnen geeven,
zoo tot eene nëele, als tot eene voorgewende,
ongereedheid der Scheepen; mitsdien, begrepen
wa«

JVJLY, STAAT E N OORLOG. 178J. 10?
waren, in zoo verre en in dien zin, ook onder
de medewerkende redenen, waarom de Expeditie
naar Brest niet uitgevoerd is , geteld te kunnen
worden.
Dat zy derhalven de vryheid moeiten nemen,
de attentie van H. H. Mog, nog eenige oogeablikken
bezig te houden met de overweeging
van de navolgende pointen:
Voor eerst, dat een zeer voornaam defect,
dat den grooiften invloed gehad heeft op hec
niet uitvoeren der Expeditie naar Brest; en dat,
zo lang daar in geen verandering gemaakt wordr,
fteeds een gelyke influentie zal behou.len op de
execu'ie van alle andere Kxpe.iitier,; gs'cgen is,
in de wyze , op welke de Scheepen van dezen
Staat worden geviclualieerd, door, en \oor byzondere
reekening van de refpective Capiteinen:
waarvan de inconveniênten ra.s te ontdekken zyn,
zoo dra men (om van andere zwarigheden,
hieruit voortforuitende , nu niet byzonder ce
melden) alleen in 't oog houdt, hoe hac hiermede,
ingevolge 't geen aan 't Befogpe opgegeven
is, doorgaans toegaat.
Immers dat, volgens die opgaive , in 'c a gemeen
tegen het einde vau een Victualk-tyd, door
de Admiraliteiten geordonneerd, by de Capiteinen
zorg wordt gedraagen, om geen meer Victualie
aan B iord te hebben , dan juist tot den
laatften dag van zodanigen beftem ten Victuaiietyd
toe ; en dat wel om deze reden , alzo by
het afdanken of buiten dienst ftellen der Scheepen
, aan de Capiteinen niets meerder wordt
goedgedaan ; zoo dat derhalven zodanig overfchot
fteeds tot hunne fchade ftrekt.
Dat , in 't byzonder, deze maxime angstvallig
door de Capiteinen wordt geobferveerd tegen
het najaar, wanneer de tyd der nieuwe Victualie
aankomt; om dat dezelve in quahleit (waarby
mogelyk ook wel derzelver prys in aanmerking
zal koomen) boven de oude te praeferee.
ren is s hoedanige preferentie, om dit in c
L 4 voor-

168 JULY, Z A A K E N V A N 1785.
voorbygaan daaromtrent aantemerken, fchoon op
zich zelve niet ongegrond, evenwel niet zoo
verre behoorde te worden geëxtendeerd, dat 's
Lands dienst daar door zoude moeten lyden;
iets, 't geen echter (leeds gefchieden moet, zo
dikwyls door eenig toeval de dienst der Scheepen,
even voor het aankomen der nieuwe Victualie
, voor een tyd van eenig aanbelang , onverwngt
gereqnireerd mogt worden.
Dat by dit alles nog komt, dat, offchoon in
tyd van Oorlog om de menigvuldige en meer
dringende opkomende gelegenheden tot het vorderen
van dm dienst der Scheepen, de Victualie
altoos vVel ruimer behoorde te worden genomen
dan in Vredes-tyd ; nogtans de tegenwoordige
inrichting op dat (luk juist het contrarie
doet piaats hebben : als zyude , daaromtr-nr,
aan 't Befogne opgegeeven, dat men in
O irlogwyd gewoon zoude zyn , de Victualie
zoo nauw mogelyk te bereekenen, en wel pra>
cis tot het einde van den geordonneerden Victualie-tyd,
en langer niet; mitsgaders die bereekening
zelfs te bepaalen over het getal der Manfchappen
, niet zoo als die tot de compleete rol
zouden behooren; maar, zoo als dezelven, ren
tyde der geordonneerde Victualie , efft&ivelyk
zich aan Boord mogten bevinden : van welke
befchikking tor eene reden was gegeeven , dat
anderszins de Capiteinen te veel gevaar van fcha»
de zouden loopen , alzo de Admiraliteiten, ingeval
een Schip genomen wordt, aan de Capi.
teinen voor de daar by verlooren gaande Victualie
niet meerder goed doen , dan naar evenredigheid
der effective aan Boord geweest zynde
Manfchappen; en züks alleen, tot den laatften
dag van den geordonneeideu Victualie-tyd toe
OO.
Uit
(w) Verhoor Capitein Bosch, No. a. Art. 6. Verhoor
Capitein Staringh, No. a. Art. 5. &c.

JULY, STAAT EN OORLOG. 1785. I

37o JÜLY, Z A A K E N V A N 173^
opgaaven gebleeken is, rykelyk rufficierit zoude
zyn geweest , om de reis naar Brest te onderneemen
, zonder aan eenig voorwendzel op dat
ftuk de minde plaats overtelaaten.
Dat, in de tweede plaats, als eene generaals
medewerkende reden van de non-executie der
peditie naar Brest, byzonder voor zoo ved daar
uit tot eene fpaarzaamer voorziening der Scheepen
met Victualie aanleiding genomen i

JULT, STAAT EN OORLOG. 178*. 171
ften noodzaakelyk kon worden geconfidereerd,
om, of door fpoediger Confenten, alle zoo reëele
als gepranexeerde onzekerheeden te prsevenieeren;
of, ten minften, fteeds zulke provifioneele
voorzieningen te doen , die de werkzaamheid
der refpe&ive Departementen , in het ftuk
van de Marine, konden gaande houden en opwekken;
ten einde alle uitvlugten, anders uit
het niet finaal concludeeren der geprojecteerde
Equipage afgeleid kunnende worden, ten eenemaal
aftefnyden.
Eene zaak van nog te meer invloed en weezenlykheid
, wanneer men confidereert, dat,
doorgaans , in de Verhooren van de refpective
Officieren, voor dit Befogne gehouden , een
denkbeeld fchyrit te heerfchen, dat, wanneer 'er
tot een bepaalden tyd ordre gegeeven is om te
victurdieeren, 'er dan ook niet meer Scheepsbehoeften
bezorgd behoeven te worden, dan in
evenredigheid van den gem. Vicliualieertyd: offchoon
die tyd dan ook korter moge zyn, dan
voor welken de dienst der Scheepen in 't geheel
zoude kunnen worden bereekend: gelyk
ook , daar veele Officieren den geordonneerden
Victualieertyd fchynen te neemen tot een bafis
van de Expeditien en Operatien, tot welken zy
zich gereed te houden hebben, even daar uit
moet volgen, dat niets tot de compleetfte gereedheid
van alles gefebikter, en tot voorkoming
van gebrekkige verzorging dienfiiger kan zyn ,
dan om den Officieren door eene vroegtydige
communicatie van den dienst hunner Scheepen,
niet voor een gelimiteerden Victualietyd van weinige
maanden , maar voor volle twaalf maanden,
ook dit praïtexc te beneemen, en de pernicieufe
gevolgen van hetzelve met wortel en tak
uitteroeyen; te meer, daar het, hun fyftema gevolgd
wordende, dan ten minften altoos eene
dubbele belemmering zoude veroorzaaken , wanneer,
by iedere ordre tot reviétualieering, tef-
fent

«72 jvir, Z A A K E N V A N 178$
fens ook nieuwe Scheepsbehoeften bezorgd zouden
moeten worden.
Dn, ten .derde, onder de medewerkende redenen
voor het niet uitvoeren der Expeditie naar
Brest, was voorgekomen hec fublideerend gei/rek
van Magazynen of Voorraadsplaatfen van
ViStualie en Ammunitie ; gelyk mede van een
genoegzaam getal Waterputten op Texel: als
I waardoor (leeds een groote vertraaging in 'r re»
viéhialieeren der Scheepen en 'r voorzien of fuppleeren
derzelven met Scheeps-Behoefen wordt
veroorzaakt; wanneer, met veel verlies van tyd ,
alles van Amfterdam of nog verder moet worden
aangebragt: terwyl men volkomen zeker kan
ftellen, dar, indien 'er zoodanige Magazynen in
Texel geweest warpn, alle voorwendzel van gebrek,
of van onm< ge'ykheid om hetzelve in den
voorhanden zynde msfchentyd te vervullen, dan
geheel en al afjefneeden, en dus eene gelegenheid
daar gefteld zou zyn geweest , om , met
gemak, en volkomen, te doen, 't geen nu niet
dan, met moeite, en meer onvolkomen, gefchieden
kon.
Gelyk ook, met betrekking tot de dikwerf ge.
objicieerde vuilheid van de Scheepen, het gebrek
in Texel van de noodige plaatzen om de.
zeiven te kielen de genoeg bekende oorzaak heeft
opgeleverd van 't gem. defecT: ; en van de onmogelykheid
, om daar in fuccesfivelyk te hebben
kunnen remedieeren.
Dat, in de vierde plaats, als eene reien van
het defeétueufe omtrent de naar Brest geieftineerd
geweest zynde Scheepen, aan Heeren Gecommitteerden
was voorgekomen het gebrek van
- correspondentie tusfchen de verfchillende departement
en en commandementen in 't beft uur der Marine
; althans , dat men zoodanig gebrek aan
Correspondentie daar uit had moeten opmaaken,
dat men ten duidelykften had gezien , dat hec
eene Admiraliteits-Collegie andere orders tot re-
vic-

JULY, S T A A T E N OORLOG. 1785. 17$
viftualieering, en ook voor tenger of kon er tyd
pesieeveit had, dan het andere; en cfit zelfs aan
Scheepen, die, op dezelfde Rheede liggende,
tot één Esquader behoorden.
Waar uit op zich al aaiiflonds noodwendig
moest fpruiten eene ongelykheid in den dienst,
welke van deze Scheepen kon worden gevorderd
; en eene gevaarlyke verzwakking van 'c
Esquader, indien men by eene fchielyke opkomende
Expeditie genoodzaakt mogt zyn geweest,
zulke Scheepen t'huis te laaten, die voor minder
tyd dan de overigen voorzien waren, (y)
Zoo als mede op gelyke wyze «en defecl aan
Correspondentie zichtbaar was tusfchen de Commandanten
der Floot en Esquaders, en zulke
Admiraliteits-Collegien , waar onder zy zeiven
niet perfoneel behooren; offchoon, ten minften
voor zoo veel den Commandant der Vloot betreft
, deze in die qualiteit gerekend moet worden
met alle de Admiraliteits-Collegien in eene
gelyke betrekking te ftaan.
Dat , als een vyfde reden, die tot de nonexecutie
der Expeditie naar Brest gecontribueerd
heeft, moest worden bygebragt het denkbeeld,
't welk uit de behandeling dezer geheele zaak
aan 't Befogne gebleeken is, doorgaans by de
Officieren plaats gehad te hebben, namenlyk,
dat zy, offchoon pofitive orders van H. H. Mogontvangende,
die, na gehouden Befognes met de
Admiraliteiten, en met voorkennis van den Heer
Admiraal Generaal (en dus met communicatie
van dezulken, in welken eene genoegzaame
kundigheid wegens den ftaat der Scheepen niet
kan of mag worden gefupponeerd ontbrooken te
hebben) zyn gearrejïeerd, evenwel de uitvoering
van zoodanige orders afhavgelyk mogen maaken
van hun byzonder oordeel, of iets diergelyks raadzaam
(y) Verhoor V. A. Hartfinck, No. 8. Art. 7 en 8.
Ne. 10. Art. 1.

174 JULT, Z A A K E N V A N i 7$s.
zaam zy, dan niets, (z) Een Syftema, 't welk,
indien der Officieren gezag tegen over den Souverain
tot die hoogte moet gereekend worden
gefteegen te zyn ; dan misfchien wel de groot-
He en voornaamlte reden yan de non-executie
der Expeditie naar Brest in zich zal bevatten.
Dan hoedanig Syftema Heeren Gecommitteerden
teffens hadden moeten confidereeren, als niet
alleen in 't generaal flrydig tegen de auétoriteit
yan den Souverain, en de zoo hooguoodige
fubordmatie m den dienst; maar teffens ten uiterflen
temerair in de applicatie: alzoo het van
zeJve fpreekt, dat de Souverain redenen kan
hebben van het uiterfte aanbelang voor den Staat,
fchoon aan de commandeerende Officieren van
een Vloot of Esquader geheel onbekend, om
zekere Expeditien abfolutelyk te ordonneeren,
en derzelver executie volftrektelyk te begeeren;
offchoon ook eenige Hem wel bekende, maar
niet onoverkomelyk toefchynende zwaarigheeden,
dewelken 's Lands welzyn Hem noodzaakt voor
dien tyd over 't hoofd te zien , daartegen in
andere gevallen, als bedenkelykheeden van eenig
gewigt, zouden kunnen worden gemoveerd. Gelyk
het ook handtastelyk was , dat het Vaderland
meenigmaal aan onherftelbaare nadeelen
zoude zyn blootgefteld, indien de Commandanten
van een Vloot of Esquader wien de zwaarigheeden,
welken zekere Expeditie, in »t afeetrokkenene
befchouwd , moeiten afraaden wel
bekend zyn ; maar die daarentegen de redenen
van Staat, om welken de Expeditie evenwel
noodzaakelyk gekeurd is, geheel ignoreeren dezelve,
op hun eigen oordeel en begrippen zouden
agterlaaten. Van welk een en ander zon
der nader betoog, de toepasfing op het'voorban-
(*) Verhoor V. A. Hartfinck, No. IJ. Art 4. en
5- No. tl. Art. 13. Verhoor V. A. van
Byland, No. xa. Art. 3.

jrjLT, S T A A T E N O O R L O G . l??5« ^5
handen zynde geval genoeg zal kunnen worden
• opgemaakt.
Dat, eindelyk, in de zesde plaats, onder de
hier verhandeld wordende medewerkende redenen
nog-verdiende geteld te worden de wyze der gewoone
inrichting van de weekelykfche Rapporten
omtrent den ftaat der refpellive Scheepen, welken
aan de Admiraliteiten, den Heere Admiraal
Generaal en den Commandant der Floot moeten
•worden gefuppediteerd; alzoo het beloop van dit
onderzoek te meermaalen bewyzen had opgeleverd
, dat de gem. Rapporten doorgaans op zulk
een voet ingelteld worden , dat dezelven zeer
weinig beteekenen; en dat men (gelyk uit eene
vergelyking der Rapporten van September 1782,
met die, welken op den 5 October daar aan
overgeleverd zyn, kan blyken) met niet veel
zekerheid daar uit kan calculeeren , of de Scheepen
in der daad tot alle de dienden , welken
men anders zou vermeenen van dezelven te kunnen
vorderen, genoegzaam in ftaat mogten zyn.
LXXVI.

176 JULY, Z A A K E N V A N
1785.
LXXVI. Adres aan de Ed. Achtb. Heeren Burgemeefteren
en Regeerders der Stad
Wyk by Duurftede. In dato , .
>>'y 1785.
Geven met fchuldigen eerbied te kennen de Geconfticueerden
en Gecommitteerden , uit naam der
Burgery dezer Stad, hoe zy, zedert korten tyd, d»or
zoo veele duidelyke blykeu des beJanggelozen yvers van
UEd. Achtb. voor het welzyn derzelve, zoo geheel en
al aan UEd. Achtb. en derzelve belangen» verknogt,
dat zy deze van hunne eigene onaflcheidbaar keuren ,
thans, tot hunne onnitdrukkelyke iinarte, gedrongen
worden, hun zielsverdriet, en met hetzelve de opregte
gevoelens hunnes harten, in den boezem van UEd.
Achtb. uitteftorten.
Dat het UEd. Achtb. niet voorkome, als of dezer
Stads Burgeiy, en in derzelver naam Gecoullitueerden
en Gecommitteerden, in dit ogenblik eenig misnoenen
voeden , eenige klagte inbrengen wilden tegens UEd.
Achtb.! De Ondergetekenden vinden zig, Gode zy
dank! niet m dit geval S Verfchillende denkwyzen moge
ééns verfchilleude begrippen te voorfchyn gebragt,
en (taande hebben doen houden. Geconftitueerden en
Gecommitteerden hebben het genoegen, de betuigingen
der vurigfte dankbaarheid van hun eu hunne Mede-
Burgers te vernieuwen ; en de grond van deze hunne
dankbaarheid is de grond van deze hunne fchuldpligtige
eerbiedige demarche.
Met ontroering — met verbaasiheid —. en een byna
onbedwingelyk misnoegen , het welk reeds zoude
zyn losgebarften, waren Geconltitueerdm en Gecommuteerden
niet overtuigd, dat UEd. Achtb. gedrag in
alles hunne goedkeuring verdiende, en den geftrengften
toets des Regts doorftaan konde, — vertrouwden zy
niet op UEd. Achtb. cordate ftandvastigheid, zoo dra
„ en zoo lang zy op de onderlteuning eener tot alles gereede
Burgery ftaat konden maken , met zulke fterke
telkens verwisfelende gewaarwordingen, alken door het
be.

JULY, STAAT EN OORLOG. i ?tj. t 7 7
bezef, hoe noodzakelyk de bedaardheid ware, in dit
allergewigtigs' tydftip; getemperd, vernamen Geconi
ftjrueerden en Gpcmmitteerden, dat Hun Ed. Mog.
de Staaten dezer Provfouie hadden kunnen goedvinden,
den Heer Gedepu' erden dezer Stad de fesfie in de
Staatsvergadering en vergadering van Heeren GedeputeeMen
te ontzeggen.
Zirting té ontzeggen aan de Gedeputeerden dezer
Stad in de'Staatsvergadering en Gederuteerde Staaten,
is 1
een inbreuk op de voorregten van UEd. Aëhtb., en
zulks te doen, omdat UEd. Achtb. de domestique Bezwaren
afgedaan , en zig, in zoo verre van den eed
op 'c Reglement van 1674 omflagen hadden, gelyk zy
bevoegd en verpligt waren , is tevens een inbreuk gedaan
op Stads, en Burgerregtcn, welke UEd. Achtb.
voor een Alwetend God bezworen hebben te zullen
handhaven, in welker handhaving elk Burger volgens
zynen Burgereed UEd. Achtb. verpligt is tot zynen
jonrrften levénsfnik te onderfteunen.
Geconftitueerden'en Gecommitteerden zien te duidelyk
de angstbarende gevolgen, welke voor deze Stad,
voor der Ingezetenen Vrybeden en Reg-.en zoudtn zyn
te dugten, indien Hun Ed. Mog. zoo willekeurig, dat, .
'er geen tweede voorbeeld, zoo lang de Republiek ga-'
ftaan heeft, is aantewyzen, dezelve zouden kunnen
verminderen, apfchonen, vermengen , om niet te bevroeden,
dat UEd. Achtb. zig verpligt moeten vinden,
cm zig regens zulke eene arbitraire Refolutie"te handhaven,
maar bezeilen tevens, dat 't voor UEd. Achtb.
van aanbelang is, der Burgeren gevoelens en voorne.
mens kundig re worden , en uit dien hoofie is het
dat Geconftitueerden en Gecommitteerden UEJ. Ach.b!
by dezen verwittigen, dat deze Stads Burgery nimmer
zal dulden, dat hunne Achtbare en waardise Burgervaderen
in hunne Regten verkort, in hunne Perfoonen
in hunne goederen , in de voordeelen, met de Posten
of Commisfien, welke zy bekleeden, verknögr, benadeeld
zullen worden, »t zy onder fchyn van regt of
door openlyk geweld, maar dat zy alles zal opzetten
om UEd. Achtb. by het vol genot van dit alles tékens
elk
v e
^, e
4 n l
^ el
V k
> m e t
e d e
g° " bloed te handhaven.
XJUA. DEEL. M Ên

« 78 JULV, Z A A K E N V A N
En even ernftig denken Geconftitueerden en Gecommitteerden
over hunne eigene , over hunner Mede»
Burgeren belangens, en even volkomen houden zy zig
van UEd, Achtb. handhaving van het geen hun dier»
barer is, dan hun leven verzekerd. Hunne Belangens,
hunne Voorregter, hangen aan een zyde draad. Hun»
ne Voorregten zyn in die hunner Repraefentanten gele
dom* n. Hunne Belangens hangen van den willekeur
af. Hu'me Vryheid, hunne Veiligheid is te gelyk met
die van UEd. Achtb. op losfe fchroeven gefteld , en
derzelve vernietiging kunnen, mogen, zy niet onver»
fc> i \u aanfchouwen.
Geconttitueercten en Gecommitteerden weten , wat
zy zig zeUen , wat zy hunne Vrouwen en Kinderen,
hunne N komelingfchap, wat zy aan UEd. Achtb. en
"flerzeiver Familien, wat zy aan deze hunne Geboorte-
Stad, aan gantsch Nederland zyn verfchuldigd; en
hierom wenden zig Geconftitueerden en Gecommitteerden,
uit naam hunner Mede-Burgers, tot UEd. Achtb.
met het eerbiedig dog ernftig verzoek: ,, Dat het UEd.
,, Achtb. behagen mogen, zoo lange die Refolutie in
t, de Vergadering der Staaten zoo wel, als in die der
„ Hoeren Gedeputeerden Staaten, niet zal zyn ingetrokken,
— zoo lang aan deze Stad hieromtrent geen
„ genoegen gegeeven, en den Heeren Gedeputeerden
,, zyne agierftallen , indien zulks door deze feitelyke
„ ontzegging der Verga lering plaats mogte vinden,
,, niet tfergoed worden, om hoe eer hoe beter een
t, plegtig en bondig Protest over deze handelwys van
„ Hu,' Ed. Mog. ter S aacen Vergadering te doen in-
„ weren , mee declaratie van alles, het geen intus-
,, fchen ter Staaïs-Vergadering gerefolveerd mogte wori,
den, voor informeel, kragteloos, nul, en van gee-
,, ner waarde te zullen houden. Vervolgens gelykty-
„ dig te declareren, van zoo lange geene Provintiale
„ lasten ten Comptoire der Provintie te zullen inbren-
„ gen, maar deze daje'yk intehouden, en ter goed-
„ making van alles te zullen aanwenden, 'c welk Hun
,, Ed. Mog. mogten goedvinden terug te houden; met
„ byvoeging van alle de gevolgen, uit dezan ongehoor-
„ den flap van Hun Ed. Mog. te dugten, ter verant-
„ vvoor»

juLY, STAAT EN OORLOG. 1785. 179
woording van Hun Ed. Mog. overtelaten, — van
„ alles, indien dit niet bate, aan de integreerende Le-
„ den van 't Bondgenootfchap door eene circulaire
,, Misfiwe, met den geheelen toedragt van zaken , en
,, verzoek om hunne goede Officien by Hun Ed. Mog.;
„ om hunne bemiddeling, in zoo verre deze zaake voor
't arbitrage kan fufceptibel gemaakt worden, en by
„ derzelver mislukking, kragtdadige hulpe, of ten min»
„ ften verhoeding, dat de Militaire magt, op hunne
„ repartitie ftaande, herwaarts geleid worde, volgens
„ de Art. der Unie van Utrecht, kennis te geven ,
„ zoo en in diervoegen , als UEd. Achtb. 't voor bet
„ welzyn van deze Stad, ter handhaving van der Bur-
„ geren Vryheid en Regteu, ter verdediging der ge-
,, fchouden Achtbaarheid van deze Stad - Regeering,
het gefchiktfte zullen keuren; — verzoekende alleen
„ nog Geconftitueerden en Gecommitteerden, dat het
UEd. Achtb. verder moge behagen, om deze Vroed-
„ fchaps - Vergadering te continueeren, tot 'er finaal
„ door UEd. Achtb. een belluit zal zyn genomen, en
5, dan hetzelve, door het oproepen der geheele Bur-
„ gery , op last van UEd!. Achtb. , aan hun bekend
,, te maken , ten einde UEd. Achtb. in ftaat te ftel»
„ len, om te kunnen oordeelen, in hoe verre zy, in
den nood , op eene Burgery ftaat kunnen maken ,
,, in welker naam Geconftitueerden en Gecommitteer-
,, den UEd. Achtb. verzekerd hebben, dat deze goed
,, en bloed wil opzetten zoo ter befcherming hunner
,, Vryheid en Regten , als ter verdediging van UEd,
Achtb. en derzelver handhaving."
't Welk dtende enz.
M i LXXVII.

180 JULY, Z A A K E N V A N 1785,
LXXVII. Mlsfive van de Staaten van Utrecht
aan de Magiflraat van Wyk by
Duurftede; nevens het Antwoord op
dezelve. In dato 19 en aö Juiy
1785.
EDELE, ER.EW1FETJÏ, VROME !
Ter Vergaderinge der Heeren Staaten zynde voorgekomen,
dit de Ma^jftraat tier Stad Wyk by
Duurttede had kunnen goedvinden, by ipeciale Refolutie
door de Minderheid van dien genomen , en aan
de Burgeren dier Stad, of aan derzelver Geconftiiueerden
gecommuniceerd , aile de Leden der Regeeringe
aldaar van den eed op het Reglement der Provmtiale
Reaeeringe van den jaare 1674, immers voor een gedeelte
te oiitllaan, en voor ontQagen te houden, en
ter gelvker tyd een nieuwe R -geerings orde binnen
hunne S ad te arresteeren en vastteltelitn; heboe» Hun
Ei. Mog. no.iig geoordeeld re comrnitteeren de Hoeren
van Cockengen , van Wolphaartsdyk, Pesters, van
Schonauwen, van Zuylen, van Schalkwyk , twee Heejen
Burgemeefteren der S ad Utrecht', en eerften Burgemeefter
van Amersfoou, ten einde met Uw Eet. deswegens
te cor.'fereeren , en dezelve te tragten van de
irreguliere handelwyze , in de?.en aanlopende tegen de
Regteu dezer Provintie te convinceeren, en ter vermetiginge
van deze allezints irreguliere en onwettige Refolutie
te adhorteren, en voorts ons geauthorifeerd, om
Uw Ed. van deze benoemde Commisfie te informeeren,
en teffens te verzoeken , zoodanige Heeren ter
Vergaderinge van Hun Ed. Mog. de Heeren Staaten,
gelyk ook ter onzer Vergaderinge te willen c< mmitteeren,
welke zig voor als nog niet hebben ontffgen van
den eed bovengemeld, alzoo de Heer van Osfenherg,
en andere .Heeren , welke zig met de Refblune, breder
hier boven gealh-geerd, geconformeerd , en alzulks
zig ontflagen hebben van meergenoemden eed , even
hierdoor onbekwaam zyn geworden, om ter Vergade.
rir>

JÜXY, STAAT EN OORLOG. 1785. 181
ringe der Heeren Staaten , of derzelver ordinaris Gedeputeerden
, te compareeren, zoo lange dezelve zig
in dat cas zouden mogen bevinden, dat van den ee 1,
by hunne admisfie gedaan, zouden moeten geoordeeld
ontfla i
gen te zyn.
Hier meede
EDELE, ERENTFESTE, VROMEJ
Beveelen wy UEd. in de befcherming van God Almagtig.
Gefchreeven te Utrecht den 19 July 1785,
(Was get.)
A T H L O V
E , V\
Uwe Ed. goede Vrienden, de Gedeputeerden
yan de ötaaten 's Lands van Utrechr.
Ter Ordonnantie van dezelve.
(Was get.)
EDELE MOGENDE HEEREN !
H. A. LAAN.
W y hebben wel ontfangen eene Misfive van den
19 Juny jongstleden , waatby de Heeren UEd.
Mog. Gedeputeerden aan ons te kennen geven , enz.
Wy willen niet ontveinzen, Ed. Mog. Heeren , dat
wy die Misfive tot onze verwondering ontvangen hebben,
als wy reflefteeren „ dat het point, rakende de
,*,' Magiftraats-beftellingen van Stad en Steden, behoord
„ onder die byzohdere pointen , waarmeede Geëligeer-
„ de en Ridderfchap zig niet vermogen te bemoeijen,
„ maar vèrbleeven is aan S;ad en Steden," dermaten,
M 3 dat

jg 2 JULY, 2AAREN VAN
dat UEd. Mog. Gecommitteerden by derzelver uitgebragte
rapport van den eerften September 1784, op dat
fujet aan UEd. Mog. hebben geadvifeert , dat die arrangementen
en preqmtien , door de Stedelyke Regeeringen
met derzelver Burgeryen gereguleerd en geapplaneerd
kunnen worden , en daarom die aan dezelve
Regeerders hebben overgelaten, NB. zonder in het Re-
{ lement daarvan te mentioneeren, ten welken einde
JEd. Mog. aan ons, dat rapport, om ons daaraan te
gedragen, hebben toegezonden. Wy hebben dus ingevolge
het Regt aan ons competeerende, bepaald hec
aandeel , dat onze Burgery in de aanftelling hunner
Regenten , voortaan zouden en behoorden te hebben,
op zoodanig een wyze als overeenkomende is met het
voorgemelte aan ons toegezonden Rapport, namentlyic
als ter voorkoming van kuiperyen, cabalen en andere
disordres, meest gefchikt geoordeeld is; en geconüdereert
dit, op het Regt, onze Stad competeerende,
ook aan ons is overgelaten, zonder dat daarvan in het
voorgefchreven Reglement is gementioneert, en dienvolgende
ook nimmer een objecl; worden kan, om in
dat Reglement te infereeren, hebben wy by het applaneren
van hetzelve geoordeelc, dat, daar wy met onze
Burgèry het Regt en de Magt hadden , om hetzelve
te reguleeren en te applaneren, en dat de voorftem»
mende Leden, even weinig als de andere Steden , zig
daar mede konden of vermogen te bemoeijen, dat wy
dan ook volkomen bevoegd waren om, voor zoo verre
die arrangementen en vastjiellingen betreffen, het Reglement
van den jaare 1674 buiten werking te ftellen,
en onze Burgers dadelyk te ftellen in dat genot der
aanftelling van hunne Regenten , op zoodanig eene wyze
als UEd. Mog. door het voorfchreven aan ons toegezonden
Rapport avoueeren, dat wy geregtigd en be°.
voegd waren. Wy hebben ons wel gewagt, eenen
ftap, hoe gering ook, verder gegaan te zyn, als het
Regt, dat UEd. Mog. uitdrukkelyk aan Stad en Steden
toegekent hebben. Wy hebben daarin geenzints
op eene irireguliere of onwettige wyze geprocedeert,
ten ware UEd. Mog. dit zouden gelieven te vinden,
daarin dat onze Refolutie met meerderheid van Hemmen

jtxY, S T A A T E N OORLOG. 178$. 183
men zoude genomen zyn, — dog dan, het zy ons ge.
permitteerd het reguliere van die conclufie te mogen
adftrueeren, uit alle zoodanige befiuiten, als ter Vergadering
van UEd Mog. met eene disfentieerende
Meerderheid , genoegzaam zedert een reeks van tyien
zyn genomen, zonder dat men immer het ft beweerd,
dat de Leden van de fuccumbeerende Minderheid ,
daarom de competentie en gefchiktfte Leden, om ter
Vergadering van UEd. Mog. by preferentie van de
prevaleerende Meerderheid behoorden gecommitteerd t»
worden, UEd. Mog. zullen ons gelieven te excufeeren,
dat daar wy, als integreerende Leden van de Souveraine
Vergadering dezer Provintie , in onze alleen
pure en zuivere domestike Stads Regeering befteiling,
niets anders gedaan hebben , dan het geene regulier,
wettig, en aan ons toekomt, zonder daardoor eenige
de allerminfte atteinte te hebben toegebragt aan het
fubfisteerend Provintiaal Reglement , waarover de befchryving
tegens den tienden Augustus eerstkomende is
uitgegaan, zoo zullen UEd Mog. ons wel gelieven te
excufeeren , om daarover met een Commisfie, op de gronden
by voorgemelte Misfive van UEd Mog Gedeputeerden
ter nedergefield, in eenige conferentie te kontien
komen, als zoodanig een conferentie op die gronden
by ons van geene vrugt zoude konnen zyo, na tien
wy, wel verre van oordeel te zyn, dat onze handelwyze
in dezen zoude aanlopen tegen de Regten van deze
Provintie, wy vertrouwen, van geen ander Regt gebruik
gemaakt te hebben , dan van dat Stedelyke Regt ,
waarby wy en onze Burgers, door UEd. M >g., uit
hoofden van den eed op het Reglement van 1674, behooren
gehandhaafd te worden. Wy verfeeren dus in
dat vertrouwen, dat Ulid. Mog. ons en onze Burgeren
by dat regt wel zullen gelieven te conferveeren, en dus
onaangezien hetzelve, en het gebruik, dat wy daarvan
op de begeerte van onze goede Burgery gemaakt hebben
, gelet hetzelve alieen van het nog lubfisteerende
Provintiale Regeerings beftel is, onze Stad ook wel zullen
gelieven te bewaren by dat Regt, het welk falva
emni reverentia, in het vermogen van UEd. Mog. niet
zoude zyn, om, als een Lid van UEd. Mog. Souve-
M 4 rai-

184 AUG. Z A A K E N V A N . 1 ? 8 s.
Mine Vergadering, haar daarvan te ontzetten, of palen
te ftel'en, en dus, dat UEd. Mo?, in de Vergadering
van fctaate 2Uucn gei!even te on fm»en zoodanige Gecommitteerden
, als, in den PröüntiaJen Eed ftaan ie
door ons zal worden afgezonden , terwvl wv in "en
co--arte geval ons verpligt ooMeelen, voor onze Stad
en Burgerye ter behoud van onze Repten en Voorrog.
ten te protesteeren, zoo tegens de Ref )lutïe by UEd.
Mog. ter laatfter Staaien Vergadering genomen, als die
M
n d e z e n
°K- ' "ader zuilen neemen, tin eir.de
om en onze Burgerye daartegen te maintineeren, zoo-
tZ tZlolrZ h
° 0fden
T ° m
Hier medtf Ed, Mog. Heeren! Beveelen wy UEd.
Mo?, in de befcf-ermmg van God Aimagtig.
G-lchreeven te Wyk den zó July 1785.
LXXVIII. Adres van de Qecon/Tiiueerdsns der
Burgery aan ik Edele Grut Jchth
Heeren Burgermee/leren en Vroed.
Jchappen der Stad Utrecht. In dato
X Augustus 1785.
even met fcbuldjgen eerbied te kennen de Gecon-
G fhtueerden van IM 5 Burgers en Inwoonders dezer
Stad; dat zy Ondergetekende by het overleveren
der curfideratien op her Staars-raport, den 30 Sepiem-
1 7
0 V e r j J e b i a g t l n h a n d e
TfL H' » van de tien Heeren
UEd. Groot Achtb. Gecommitteerde,*, hetzelve w\
bewys van hunne qualiteit hadden gedaan, met een
geannexeerde Copta authentiek van de Acte van Vol
magt en Autbonfatie, den ,6 September ,784 en
volgende dagen tot den 30 derzelver maand, voor Didericus
Johannes van Olst en Daniël Röther, Notan-
£ ,
e n
'd f n G t U g e
H ' r n
, b ! n n e e z e S : a > 1
V «epasfeerd, waVr-
Y
8 e f c h r e e V e f p e c i a I v k 2 V n
.i mP Vauthorifeerd ,
„ omme in naam en van wegens de Comparanten all
„ Ondertekenaren der* pointen tot redres der bezwa-
,, ren , zco votgens een overgeleverd gedrukt Plan ,
»> als

AUO. STAAT EN OORLOG. 1785. 1%
„ als anders , der Comparanten Resten en Voorreg-
„ ten , als Burgeren en Inwoonders dezer Stad, daar
en zoo hét behoord , te fustineeren, voorftaan, 'en
he'pen maintineéren; ten dien einde óver dezelve
,', pointen rot redres der" bezwaren' zoo 't zelve zai
3, wórden gereqüireerd, mer S aais-LedeSn dezer Provintie
in befoigne en conferentie te komen, zoo wef
,, als met Gecommitteerden uit de Magiflraat dezer
,, Stad, tot het reguleeren en .vastitel'en van 3e huis»
„ fioudelyke poin'en , welke tot S'ads R.egeerings-be-
,, Helling alleen behooren, en het object van een Staauwyze
deliberatie en concltifie niet konnen worden,
daaromtrent met Heeren , zoo rakende het Staats-
,, als Stads - bellier, ('ie zaken tot eene conclufie tn
afdoeninge te brengen, en daartoe, des gerequi»
reerd, in naam v'an de Comparanten, als Burgeren
en Inwoonders dezer Stad en'Provintie, derzef/er
confent en inflemminge te dragen; of wel by onver-
,, hoopte ontllentenis , die voordragten , waartoe de
„ Comparauten niet zouden konnen of behooren te
„ komen, te declineeren; en daartoe, mitsgaders hy
„ alle vereischt wordende gelegenheden, der Cpmpa-
,, ranten regt, als Burgeren en Inwoonders dezer Stad,
j, zoo by Requesten, Adresfen , Betoogichriften , Confideratien
en Deductien, voortedragen, voorteftellen
,, en te fouteneeren, enz." Zynde deze Authonfatie
gepasfeerd uit confiderafie, dat het groot aanbelang en
gewigt der zake volllrekt vorderde, dat zulks door
een Commisfie uit de Burgery dezer Stad , voorzien
met die magt en amhorilatie , wierde verrigt; alles
conform aan dezelve Acte, dewelke op den 14 Fe-
Bruary dezes jaars nader ter tafele van UEd. Gro)t
Achtb. overgebragt, en in den Raad gelezen , gere»
fumeerd, en in de Notule van dien dag geinfereerd
zynde, overeenkomll'g aan het toen uitgebragre rapport,
van de tien Heeren UEd. Groot Acntb. G committeerdens,
ten gevolge, dat conform aan dat rap»
port UEl. Groot Achtb. by Refolutie van den 21 derzelver
maand February dezes jaars , hebben gedeclafeeid,
„ de Ondergefchreeven, of die by hun nader-
3, hand gefurrogeerd-mogten zyn, te houden voor Ge°
M 5 „ con-

lU AUC. Z A A K EN VAN t?8j;
„ conftiruraeerden en Gequalificeerden van 1115 Bur-
,, geren en Ingezetenen dezer Stad , omme derzelver
,, Perzonen te reprefènteeren, en haare belangen als
3, Burgeren en Ingezetenen dezer Stad , omme derzei»
,, ver P^iv.onen te reprefenteeren , en haare belangen
„ als- Burgeren en Ingezerenen dezer Stad, in V main-
3, tineeren van derzelver Burger- Privilegiën en Reg*
ten waartenemen"
En is'aar de Ondergefchreven ten blyken van bo»
ver.gemelte UKd. Groot Achtb. declaratie, een Ex«
traét zonder reft;mptie uirgeleverd. Ingevolge van welke
Vohnagt, hebben de ün'ergefchreven met de tien
Heeren, UEd. Groot Achtb G committeerdens, over
de pointen tot redres der bezwaren, zonderling, zoo
dezelve Artikelen, vervat by de derde en vierde Hoofd-
Bukken, en dus het Domestteke Regeerings-beftier dezer
Stad betroffen , te meermalen in conferentie geweest.
En aan dezelve Heeren de Coniideratien , dies
betreffende, niet alleen ia gefcnriften hebben overgelever
; maar zyn dezelve ook ter communicatie voor
de Burgery met den publieken druk gemeen gemaakt,
ten geyolge , dat de Ondergefchreven tot hiertoe de
goedkeuringe en ratificatie van dat hun verngtte van
hunne voornoemde Principalen niet alleen hebben mogen
ontwaren ; maar hebben zy het genoegen gehad,
hun verrigtte geapprobeerd te zien door nog één honderd
drie en vyftig Burgers en Inwoonders , welke
door een gelyke volmagt voor bovengenoemde Notarisfen,
den 3 tot den 7 Maart dezes jaars gepaslèerd „
de O idergefchreve mede ten voren gemelte fine hebben
geauthonfeerd en gequalificeerd.
Dat de Ondergefchreven in die hunne qualiteit zig
dan ook bezig bevonden hebben, om, ingevolge van
UEd. Groot Achtb. voorfchreve erkentenis, tenderende,
osi, als Geconftitueerdens en Gequalificeerdens
van 1*15 Burgeren en Ingezetenen dezer Stad, derzelver
Perzonen te reprafenteeren, en haare belangens ,
als Burgers en Ingezetenen dezer Stad , in het maintineéren
van derzelver Burgerregten en Privilegiën waartenemen,
in gereedheidheid te brengen, zoodanige bedenkingen,
als zy vertrouwen, dat allergegrondst, tegen

A Ü G. STAAT EN OORLOG. 1785. 187
«en de eerfte, tweede en derde Hoofdftukken van het
uitgebragte rapport der tien Heeren UEd Groot Achtb.
Gecommitteerdens , concerneerende de beftellingt dezer
Stads Regeering, en het nomineeren en eligeeren van
Kaden in de Vroedfchap, Burgermee/leren en Schepenen
zyn voorgedragen, zoo wel, als concerneerende de
erectie en introductie van een gequalificeerd Collegie van
Gecommitteerden uit de Burgery , in aanmerkinge dienen
te komen ,• zoo als de Artikelen daartoe by de
extraordinaire befchryving van UEd. Groot Achtb,
zédert den 26 May jongstleden, en fuccesfive, by
provihe zyn beraamd, en voorts by Publicatie den ag
Tuly dezes jaars afgekondigt.
Dat de Onckrgefchreve die gemelte be'denkelykheden
in gereedheid hebben gebragt , omme o&k oogenblikkelyk,
of wel binnen veertien dagen , aan UEd. Groot
Achtb. te werden overgeleverd. Dan, dat de Onder-gefchréve
by evengemelte UEd. Groot Achtb. Publica»
tie of wel in de prtemisie derzelve hebben gelezen,
dat in deze geen procuratie of quaiifiqatie voor of van
iemand zal worden geadmitteerd , de Ondergefchreven
niet konnen bevroeden , dat UEd. Groot Achtb. daar
mede zouden beoogd hebben, hun in hunne erkende
qualiteit ftilzwygende te hebben willen ontzetten van
dac legt, waartoe UEd. Groot Achtb de Ondergefchreven
gequalificeerd en bevoegd hebben erkend, en
dus, dat UEd. Groot Achtb. by de voorfchreve Publicatie
alleenlyk beoogd hebben zodanige Procuratien
of Qualificatien , waar over de erkentenis van UEd.
Groot Achtb. niet is gegaan, en mitsdien, dat aan de
Ondergefchreven in hunne qualiteit , ingevolge van U
Ed, Groot Achtb. erkentenis, de vryheid gelaaten zy,
om voor hunne Principalen derzelver bedenkingen binnen
veertien dagen na de Publicatie ter Secretarye van
dezer Stads Politie verzegeld overtebrengen.
En verzekeren de Ondergetekende in hunne qualiteit
op het allerplegtigtle , dat zy ten allen tyden , en in
alle oroftandigheden , voor het oog van de gantfche
waereld tonnen zullen , zeer wel te weeten, en in hec
oog te blyven behouden, hun pligt als Burgers omtrent
een? wettige Kegeering; zoodanige Regeering namenclyk,

188 AUG. Z A A K E N V A N ijig.
iyk , welke den Burger by deszelfs verkregen en pti.
bliek erkend Regt, bewaard en handhaaft, gelyk zulke
verkregen en erkende Regten ook zyn voorgedaan
en beweerd , door de by elk Btirg-r en Ingezeten dezer
Stad zeer gereflecteerde én geëerbiedigde Regenten
den Heer Oud Burgemeester Cypriaan Berger*
en Heeren Raden Adriaan Hendrik Ryck, Mr fohan
Fre&erik van Senden , Mr. Jan' Pieter de Ridder
Mr. Jan Qar el Smisfaert, Mr. Ja$ob van H.e/teni
Mr, Pieter Care/ Burman de la Bas/eceur , en Mr
Willem van Dam , Heer van Lfelt , welker van tyd*
tot tyd zoo mondeling als fchriftelyke gegeven A-vifen,
Vota, en. Protesten , kiaarlyk den Burger hebben
overreed, en allezinrs overtuigd, van hunne duure verpligting,
en daaruit noodzakelyk en van zelfs geboren
wordende erfcentenisfe, welke zy zoo levendig gevoelen
, dat zy geene zwarigheid maaken te veïklasren,
dezelve hoog gerefpeéteerde Regenten te eerbiedigen!
te gehoorzamen, en te zullen blyven eerbiedigen en
gehoorzamen ; zoodanig , dat zy derzelver Advifen
Vota , en publiek gemaakte Protesten aannemen , zig
daarby houden, en dezelve erkennen zullen, als voortgevloeid
uit den mond en penne van Reprsefentanten
waardig de liefde van een Volk, dat onderfcheid weec
te ma;.k.n tusfchen de Regten van een Volk, én die
welke de wettige Regeering competeeren! Waardig dè
heide van een Volk, het welk te zeer verli-n is , om
niet te kennen , en wel te kennen hun, die zig, als
waaragtige Burger-Vaderen, elk oogenblik zoo roemwaardig
in den Raad dezer Stad gedistingueerd hebben
, en nog blyven distingueeren 3 Uit welke plegtig
ten dezen gedaane verklaaring en verzekering dan allenzins
evident is, en voorde gantfche waereld b'ykt,
dat de Ondergefchreven, even min als derzelver Principalen
met voljlrekte Democratifche Principes bezield
zyn, welke zy integendeel zoo zeef verfoeien en abommeeren,
als zy met mogelykheid een afkeer kunnen
hebben yan alles, wat na voljlrekte Aristecratifche ge- I
voelei s immer zwpemen zal of gelyken.
En hebben de O; iergefchreven zig genoodzaakt gevonden,
deze plegtige verklaaring te doen, als zy heden

üüc» S T A A T E N O O R L O G . 1785. 189
den begrypen , van hoedanige groot: en gewigtige uiportance
het is, een propt te maaken , en zoo veel
meer het arresteereu van eene verandering, verbetering,
en gedeeltelyke affchaffing van een tot hiertoe gefubfi-
Iteprd hebbende Regeerings Reglement.
En het is om alle deze kprteiyk gededuceerde redenen
en motiven , dat de Qndergefchreve , in hunne
qualiteit, eerbiediglyk verklaaren , dit ter voldoening
van de hen opgedraagen, en by UEd. Gr. Achtb. erkende
qualificatie, hun voornemen te zyn ; in dat vertrouwen
, dat U Ed. Gr. Achtb. , ingevolge de meer
bovengemelde erkende qualiteit, derz'elverCo.dideratien
en Bedenkingen op het geprojecteerd Regeerings Reglement
zullen gelieven te ontfai>gen. Dan , dat by
onverhoopt contrarie begrip van ÜE l. Gr. Achtb., de
Ondergfcfc'ireveu daar van mo&en geïnformeerd worden,
om hetzelve ter kennisle van hunne Principalen te brengen,
ten einde dezelve door een anderzints beruste 1 in
de Ondergefchreven, geen tyd verliezen, om in dezen
te doen , het geene zy zulien oordeelen te behooren.
En dai UEd. Gr. Achtb., zoo voor de Ondergefchreven,
als voor hunne Principalen, ten einde zig daarna
te kunnen reguleeren, op het ontfangen va:i de roorfc'ireve.Con(ideratien
en Ikdenkingen , UEd. Gr Achtb.
gelieven te verklaaren; en dat UEd. Gr. Achtb. declaratoir,
op het Tegenwoordig ingediende, aan de Oidergefchreven,
vermits de zoo. zeer kort op bannen zynde
tyd, nog op heden zonder refumptie aan hen moge
werden uitgeleverd.
't Welk doende enz.
(en was ondert.) Door alle de Geconltnueerdens.
LXXIX.

Tpo AÜO> Z A A K E N V A N 1785,
LXXIX. Adres van Gecommitteerden der Schuttery
aan de Edele Groot Jchtb. Heeren
Burgemeefteren en Vroedfchap.
pen der Stad Utrecht. In dato 1
Augustus 178J.
G ecommitteerden van de Burgers uit de agt Schutters
Compagnien dezer Stad , met het uiterlte
leedwezen vernomen hebbende de telkens door de
Meerderheid der Vroedfchap na den 11 Maart genomene
Refolutien, door welke de brave Burgeren en Ingezetenen,
in het maintineeren hunner Regten en Privilegiën,
merkelyk geprajudiceerd worden, en wel
voornaamtlyk de thans gearresteerde en geaffigeerde Puphcatie,
ten geleide van het provifioneel beraamde Regeerings-Reglement,
s, behelzende, dat, indien de goecie
Burgers en Ingezetenen eenige gegronde beden-
,, kingen op het voorn, provifioneel gearresteerde en
„ geaffigeerde Reglement mogten hebben, zy vermaand
„ worden, dezelve, met reden bekleed, in gefchriften
„ gelteld, en onderteekend enz. binnen veertien dagen
„ na het doen van gemelde Publicatie, ter Secretary
„ van dezer Stads Poliiie verzegeld overtebrengen ,
,, zonder dat daarby eenige Procuratie of Öualificatie
„ word geadmitteerd , om quafi een yder vryheid te
„ geven, om de Vroedfchap van zyne byzondere be-
„ grippen te informeeren; wordende teffens een iege-
„ lyk gewaarfchouwd, zyne Confideratien binnen den
„ tyd van veertien dagen eptegeven , zullende hy an-
„ ders gerekend worden , in het voorfchreven provi-
„ iioneel beraamde , omtrent het Regeerings - Regie.
„ ment, genoegen te neemen, en ftilzwygende te con-
„ lenteeren." — Vinden zig onvermydelyk verpligt,
gebruik te maken van de hen gedemandeerde Commislie,
welke voornaamtlyk is ftrekkende, „ om op de
„ belangens der Burgery agt te geven, en alles uitte-
„ voeren, wat de tyd, of de omftandigheden omtrent
}> dezelve vereisfchen."
De Ondergetekende overwogen hebbende, hoe het
Volk

A üe. STAAT EN OORLOG. 1785. 19%
Volk voor eenige jaaren kennis kreeg van de publieke
zaken, van de waare gefleldheid zyns Vaderlands, zyne
eigen waardy begon te gevoelen , de ryranny zogt
te vernietigen , en aan het Vaderland eene waare Republikainfche
gedaante te geven. — Hoe hetzelve zig
daarop wapende , en de handen in een floeg, om in
Raat te zyn, van de wettige Regeeringen te behoeden,
en de Burgerregten en Vryheid tegen alle inbreuken
met goed en bloed te beveiligen. — Hoe de harmonie
en onderling vertrouwen plaats hadden tusfchen de
Regeering en het Volk. Welke onderhandelingen
men in derzelve byeenkomften zag maken, — hoe men
in dezelve over het welzyn van het Vaderland fprak,
— welke ontwerpen men ondeiling maakte, om de Regeering,
en daardoor her Volk van de kluisters te ontlasten,
met welke zy door de Stadhouders willekeurig
gebonden waren. — Welke Remonftrantien men voorfloeg,
welke door het beste gedeelte van het Volk
moeiten gedaan worden , om daardoor vooreerst de
Regeering van de ilaaffche banden te ontheffen, en
daaina verder hunne eigen Vryheid te herftellen. —
Hoe dit alles door de Regeering als de Volkftem wierd
aangemerkt, al waren die remonftrantien door niet meer
dan 304 Burgeren ondertekend. —— Hoe de Burgery,
en maar de Burgery alléén , daardoor de Regeering in
haar wettig gezag herfteld heeft.
De Ondergetekende verder overwegende , wat het
gevolg geweest is van alle deze nuttige en heilzame
pogingen. — Hoe de Burgers alleen fchynen , veranderd
te zyn van Meefiets, welke hen nog harder drukken
, dan zy onder het juk der Stadhouders gedrukt
zyn. — Hoe het V,lk , nalat het alles had aangewend,
om de Reyeering te bevryden, nu het op zyn
eigen Regten en Vryheden aankwam, alle wegen zyn
benomen, om tot dezelve te geraken. — Hoe deszelfs
verzoek, om geenen Regent te hebben , die zig tegen
of niet voor der Burgeren Regten had gedeclareerd ,
zonder te bepalen , wien de Regeering moest verkk-,
zen , op eene hoonende wyze wi'erd van de hand gewezen,
daar het regt van de electie onmiddelyk by de
Burgery zelve refideerd, en alleen op derzelver naam,
door

AUC, Z A AKEN VAN t 7 8 j,
door de Regeering word uitgeoeffend, zoo als UEd
Gr. Achtb. met her gcqotft* regt zelve hebben geueld
in den "brief, aan Zyne Hoogheid gezonden. — Hie
niertegerftaande dit verzoek, tot Regent wierd v^rkoren
een Heer, die opentlyk ftreed tegen het verzog e
en hec ongenoegen der Buigtry op zig had. ~ Hol
vervolgens die zelve brave Burgeiy , «oor eene zoo
laeiive Publicatie voor het oog van de gati.fche Waereld
als Oproermakers wierd ten toon gefteld en zulks
omdat zy haare Regten had voorgeftaan. — Hoe eene"
Refolutie is genomen , by welke het Volk, w'aarby de
Mag! van alles refideert, wierd verboden, om met zvne
Reprtefentanten in de Raadkamer te fpreeken —
Hoe het verzoek by Request gedaan, om door de'Regeering
van den hoon van de gem. Publicatie om heft
te worden, en voldoening te erlangen voor de belediging,
der Burgeren door eeneii Tvoy aangecaa;, op
eene ailerimadelyklle wyze is verworpen. — Hoe'vervolgens
de Meerderheid der Vroedfchap baare fbia
heeft gegeven tot het emaneeren van een Publicatie
door welke het praefenieere» van fchriftelyke verzoeken
jelfs, ten iterkfte gellremd is, waardoor derhalven
de .Volkitem is gefmoord geworden. — Hoe men nu
eindelyk, daar het direct op des Volks Regten aankomt,
een provifioneel Regeerings Reglement heeft
beraamd, t welk in zornrnige der voornaamfie poii •ft°n
re; e.regt tegen ae opgegeven bezwaren der Burgery is
ftrydende, waaiby een Publicatie is gevoegd, welke
alle procuratien en qualifkatien van de hand wyst, en
daarenboven hen, die zig binnen den tyd van 11'dagen
na het emarei-ren van dezelve niet an J
ers d!clareeren,
als coi.fen.eerende in het gez. Concept-Reglement
wil aangemerkt hebben.
De Ondergetekende verder in overweging nemende
den inhoud van de Misfive van' UEd. Gr, Achtb. ter
beantwoording van den Brief van Zyn Hoogheid'van
den 24 Febr. 1784, vervaardigd en verzonden den 21
• Maart 1785. Hoe dezelve ftryd tegen de hierboven
aangetoonde handelwyze van de Meerderheid der
Vroedfchap Hoe daarin is gededuceerd, „ dat
„ niet de Regenten zyn aangefteld voor zig zelfs ,
„ maar

AU*. S T A A T E N O O R L O G . i?S£. 19.3
„ maar wel om IiPt Volk. Dat daarenboven een
„ Tacitus Confenfus van de Burgeren en Ingezetenen
„ voldoende is , om eene ongeinterrumpeerde ufrntie .
„ te wettigen in zodanige gemeene gevallen en zaakeri,
welker befchikking en invoering muéren verllaan
„ worden, aan het beleid en de beftiering der Regen-
„ ten te zyn overgelaatens, Dan , wanneer men han-
5, delt over een geval, dat buiten den gemeenen regel
„ gaat, over een Privilegie ea Regc der Burgery, een
„ volkomen eigendom van dezelve , van 'c welk de
„ Regenten, als Reprsefentanten, maar alleen bewaa *
„ ders zyn , en waar toe uit ho d'dc van den aan de-
„ zelve Burgeren gedanen eed , van derzelver Regteii
en Privilegiën te zullen helpen coi>f;rveeren en handi
haven, een Expres/as Confenfus van de Burgery no-
„ dig isb"
Dit alles de Gecommitteerden overwogen hebbende,
hebben zy zig verpligt gevdnden , uit hoofde van hec
geen aan hen door hunne Quaüficatie is gedemandeerdj
te protefteeren , niet alleen tegen al het geen dat na
den elfde Maart door de Meerderheid van ÜEd. Gr*
Achtb. is geconcludeerd, maar wel voornaamtlyk, tegen
het geen in de Publicatie, ten geleide van het pro*
vifioneel beraamd Reglement, omtrent de beltèlling der
-Stads Regeering, door dezelve Meerderheid is gerefolveerd
geworden, van namentlyk geene Procurstien of
Qualificatien te admitteeren ; v^mks dit niet alleen
ftryd regen het Regt, dat zelfs Onderdanen onder een
Monarchie of despotieke Regeering competeert , maar
veel meer tegen het Regt van vrye en onafhangelyke
Volken, by welke alleen de Magt van alles is te vin*
den.
2. Dat zy, die niet binnen den bepaalden tyd antwoorden
, of hunne refletiieu inbrengen , hoofd voor
hoofd zullen gerekend worden te conftnteertn: Gecoat
mitteerden protefteeren daar tegen, om de volgende reden
: — - ï. Om dat , wanneer alle Burgeren opgeroepen
worden, om hunne bezwaren inteleveren, zy,
die dezelve niet hebben ingeleverd., en dus itü hebben
gezwegen , gerekend worden , of geene bezwaren té
hebben, of zig te voegen by beu , die met hunne be-
XXIX. DEEL. N zwa-.

194 AÜG. Z A A K E N V A N I78S.
zwaren opkomen, welk laatlte in dit geval (ingevalle
van oproeping nameritlyk ) het meesr aanneemlyk is.
Men heeft zig dus alleen geregeld naar hen, die hunne
bezwaren hebben opgegeven, om dezelve zoo veel
mogelyk uit den weg te ruimen. Hoe kan derhalve
de Meerderheid der Vroedfchap refolutien nemen, om
quafi die bezwaren uit den weg te ruimen op eene
wyze, welke voKtrekr aanloopt tegen den zin van hen,
die dezelve hebben opgegeven, „ zoo maar die geene,
die van te voren hebben gezweegen, zig nu ook
,, niet declareeren; zullende hetzelve nu worden gere-
„ kend als een confent van hen, die van te voren zig
,, omtrent de opgegeven bezwaren niet hebben geuit,
„ indien zy nu ook zwygen," het tegendeel is
waar; want zy, die hebben Uitgezwegen, worden gerekend
, of in de door de meeste Ondertekenaren opgegeven
bezwaren te hebben geconfenteerd , of geene
bezwaren te hebben gehad. Wanneer zy in die opgegeven
bezwaren hebbea geconfenteerd, dan moeten zy
ook gerekend worden zwygende te confenteeren in die
conlideratien , welke op het provjüoneel beraamde Reglement
noodzaaklyk moeten opgegeven worden; doch,
indien zy gerekend worden, geene bezwaren gehad te
hebben , om dat zy zig niet hebben gedeclareerd, dan
kunnen zy ook niet geiteld worden, in het Reglement
te confenteeren , wanneer zy geene conlideratien inleveren.
2. Om dat hier een exbresfus confenfus
moet plaats hebben, volgens het geltelde door UEi.
Groot Achtb. zelve in voorgem. Mislive; waarom men
zig dient te regelen naar hen, die opentlyk hun gevoelen
, het zy by Procuratie , het zy in Perfoon, te kennen
geeven.
Waarom de Ondergetekende, uit hoofde van de aan
hen gedemandeerde Commislie, zig genoodzaakt vinden
, uit naam van hunne Committenten niet alleen te
protefteereu tegen het gebeurde na den elfde Maart dezes
jaars, maar voornaamtlyk tegen de laatst uitgebragte
Publicatie, ten geleide van het providoneel gearresteerde
Regeerings Reglement, met uitdruklyk verzoek,
dat hetzelve als een Protest der Burgery worde gtïnfereerd
in de Notulen van de Vroedfchaps Vergadering,
ten

AÜG. STAAT EN OORLOG. 1785. m
ten einde de Nakoomlingfchap niet in het onregte begrip
verfeeren, dat, wanneer onverhoopt eene Condufie omtrent
het nieuw te introduceëren Reglement , conforni
het provifioneel gearrelleerde , en dus. tegen den zin
en het genoegen hunner Committenten j mogt genomeri
worden , zulks niet legaal , maar wet tegen den uit.
druklyke Wil hunner Committenten ftrydende is.
'c Welk doende enz.
(Was get.)
W. VAN DYK. J. C. DES TOMBEi
D. VAN BENTHEM. A. VAN ELDVK»
ANZ. DE VRY. J. VAN DER VKN.
ft. KRULE. K. 'T H.iBN.
G. HEETVELDT, AZ. C. VAN HENGELAAR.
J. CAARLS. W. OVERWYN.
C. VAN DER MOOLEN. J» LUBBïRDINGÏ.
G. VAN DE VOORN. G. RUGGEVEEN.
LXXXi Refolutie van de Regeering der Stad
Vollenhoven. In dato I J jugustut
1735.
Raad en Meente, na voorgaande Wettige Convocatie
vergaderd, overwoogen hebbende, dac het welzyn
deezer Stad vereischt, dat de Vryheid ónzer Burgery
behoorlyk worde gehandhaafd, en niet aan vier
Perfoonen opgeofferd , die eenmaal Schepenen zynde,
zelfs Schepenen en Gemeents-Lieden verkiezen, en dus"
het Recht Van keur der Schepenen en Gemeents-Lieden
, als waare het een Recht van den Raad en niet
van de Burgery, oeffenen, waar door de Vryheid en
welzyn der Burgery aan het belang en iufluentie van
zommigen zyn overgegeëven, en onze Burgery in de
betamelyke vrymoedigheid omtrent billyke begeerten,
welken door zodaane Schepenen en Gemeents-Liederi
willekeurig kunnen afgeweezen worden , wordt verhin­
derd : als ook dat het haarelyke decser Stads Ariftocra»
?
N i « ie

o6 AUG. Z A A K E N V A N 1785.
tie te meer doorftraalt , ru daar door eene welgegronde
vrees wordt veroorzaakt in het reclameeren van het
gebruik der Stads aloude Rechten en Vryheden , met
en nevpns die andere kleine Steden deezer Provincie,
welke Rechten en Vryheden door deeze eigendunkelyke
Verkiezing van Schepenen en G'tneents-Lieden, door
Schepenen gedaan wordende , buiten het bereik der
Burgery, het Genoorfciaap van Stads Rechten en Vryheden
, zouden verblyven, en Hechts tot vermeerdering
van flaaffche onderwerping , onder de Magt van vier
Perfoonen zouden worden gefield en van dezelven afhanglyk
gemaakt , dus eene onderwerping , die zelfs
voor eene billyke en pligtmatige Reclame van het geb
r
uik der voorfz. Stads Rechten en Vryheden zou doen
duchten; als zullende daar door het Juk der S ads Ariflocratie
noch dies te ondraaglyker worden: Zoo is
door ons Raad en Meente, welken geen Recht van
den Raad kennen dan het zfelve zy waarlyk het Recht
der Stad , en waar van op zulk eene wyze , als ten
meesten dienfte van de Stad en derzelver Rechten en
Vryheden flrekt, gebruik gemaakt behoort te worden,
gerefolveerd en vastgefleld , dat op het aanltaande Reces
van den Landdag aan Hun Ed. Mog. Ridderfchap
en Steden zal worden verzocht, dat van het R cht van
Keur der Schepenen en Gezwooren Gemeente , aan
deeze Stad competeerende, in het toekomende zodanig
gebiuik moge worden gemaakt, als mee;>t overeenkomt
met de Vryheid en Welzyn deezer Stad, zonder aanzien
van voorgaande Disputten &c., hier over voorgevallen
, welken noch de Lands- Vaderlyke zorg van Ridderfchap
en Steden voor de Rechten, Vryheden en
Welzyn onzer Stad-, noch onzen pligt, om dezelven
naar ons vermogen te behartigen, kunnen verhinderen;
noch door alle die geventileerde Gefchillen veroorzaakt
worden , dat geene behoorlyke favorabele Dispofitie
hier omtrent van Hun Ed. Mog. te erlangen zoude
zyn , zoo als de Rechten , Vryheden en welzyn der
Stad vereisfehen. Terwyl tegens de Rechten, Vryheid
en welzyn deezer Stad geen bizonder belang van
den Raad , als welks belang geen ander dan het welzyn
der Stad en derzelyer Vryheid en Rechten behoort
te

AUG. STAAT EN OORLOG. 1785. «97
te zyn, in aanmerking komen kan, waar door de Vry.
heid deezer Stad door vier Pjrfoonen zou worden beheerd
; neen maar dat het Recht van Verkiezing van
Raad en Meente door de geheele gequahficeerde Burgery
behoort te worden geoiff.nl: en dat ten dien einde
de jaariykfche Keur van Gemeents-Lieden door een
zeker by Looting bepaald getal Burgeren behoort te
gefchieden, en dat door deeze Verkooren Gemeents-
Lieden 's jaarlyks de Schepenen behooren Verkooren te
worden.
Voorrs is gerefolveerd, dat ook mede over alle Rechten
en Vryheden, dengdtrlyk aan deeze. S ad competerende
, ten einde dezelve en haare Burgery in het gibruik
derzelven hertteld en geha"dbaafd worden , aan
Hun Ed. Mog. Ridderfchap en Steden , by een eerbiedig
betoog van wegen deeze Stad, op het voorkeide
aanftaande Reces van den Landdag , verzoek zal
worden gedaan.
Actum op den Raadhuize binnen Vollenhoven , datum
ut fupra.
v. BOERS, Burgemeester.
j. c. VAN SER LINDE, Burgemeester.
Gezwooren Gemeente.
AR ENT H0LTCAMP. JACOB HOOFT.
JAN GROÜNEWOUT. RF.TNDERT J. KUYLART.
J. H. FRANTZKS. GERR1T VAN BAAK ,%tlï
JAN BOS. ANDRIES MOL, Voerman,
H. J. PINGEL. abfent, hoe wel van het
EYNBERTS MOLEMANS. zelfde gevoelen.
N 3 LXXXI.

198 AUG. Z A A K E N V A N 2783.
LXXXI. Request aan de Edele Achtbaar e Heeren
Burgemeefteren en Vroedfchap.
der Stad Wyk by Duurftede; nevens
de Refolutie daarop, In dato
16 Augustus 1785.
rf^even t»et eerbied te kennen , de Geconftitueerden
\JT en Gecommitteerden deezer Siads Burgerye, dat
de teeden waarom zy deeze Extraordinaire Vergadering
hebben verzocht te doen beleggen, is, dat zy met de
uiterfta v^rbaazing in 't zekere"vermeenen geïnformeert
te zyn , dat op Zondag den 14 deezer Maand Augusr
tus, des avonds ten 6 uuren, mer de grootfte acceleratie
is afgezonden een Patent naar Nymegeu, ten einde
van daar eenige Infanterie en Cavallene naar deeze
Provincie te doen trekken, — zoo als ook bereids de
Generaal van der Hoop tusfchen Zondag en Maandag
nacht derwaards is vertrokken.
Dat deeze zoo verregaande Demarche zoude gefchied
zyn , op 't fchryven van eenige tier Heeren Gedeputeerden
van Hun Ed. Mog. de S aaren deezer Provincie
, die daar toe hebben kunnen goedvinden in eene
Extraordinaire Vergadering op jongstleeden Zaturdag
ten half tien uuren by den anderen te koomen.
Daar nu zodanige nandelwyze van de fchroomelykfte
gevolgen voor deeze Provincie , en byzonder de Steeden
van dien , kan zyn, als welke alleen tot een figment
heeft (zoo de Ondergertkeude al mede in 't zeker
geïnformeerd zyn,) een zogenaamd Burgei-Gefcbil
dat in eene Stad dezir Provincie zoude plaats hebben,
en het geen daar by voorgegeeven word tor die hoog!
te gefteegen te zyn, dat men het zelve door den fierken
arm van Militaire Magt zoude moeten bedwingen,
waar van de OndergeteKende even zoo min als aan
UEd. Achtb. zoo zy vertrouwen, ietwes bekend is,
buiten het volgens de Nieuwspapieren vermeld uitfpoorig
gedrag van zommige Onrustige en Misleide Opgezetenen
binnen deeze Provincie te Renswoude gepleegd
tn in alle gevallen, gefteld eens voer een oogenblik*
'er

MJO. STAAT EN OORLOG. 1785. *99
'er exteerde een daadelyk Burger-Oefcbil, UEd. Achtb.
met de Ondergetekenden zich als dan nog volkomen
zullen geconvinceerd houden, dat dezelve van wat aart
en natuur die ook mogen zyn, nimmer beter dan door
Burgers kunnen bedwongen en ten einde gebragt worden
, en overzulks alle verkeerd Emplooi van de Militie
daar omtrent ten ernftiglte moet tegengegaan worden
, en inmiddels zodanige voorzieninge dient te gefchieden,
als tot Stads en der Burgeren veiligheid maar
eenigzints kan bevorderlyk zyn, *
Waarom de Ondergetekenden de vryheid nemen nan
UEd. Achtb, voor te ftellen, om by Misfive aan Hun
Ed. Mog. Gedepureerdens dezer Provincie , omtrend
deeze by eenige derzelver allezints onregelmatige gehouden
nandelwyze , UEd. Achtb. Surprife , hoog te
gevoeligheid en billyke afkeuring te betuigen, en opening
mitsgaders opgaave te vraagen van die Heeren,
welke uit Hun Ef. Mog. Gedeputeerdens tot deeze
zoo verregaande Itao hebben durven refolveeren , met
verdere aanlchryving aan Hun Ed. Mog. Gedeputeerdens
, da UEd. Achtb. namens deeze Stad in geenen
deelen willen begreepen worden, op eenigerlei wyze
dit gedrag van ophemelde Heeren Gedepureerdens goed
te keuren, neen! maar daar tegen ten fterkften te protefteeren,
en daar van ter naafte Vergadering te referve.ren
, zodanig te handelen als UEd. Achtb. zullen
bevinden te behooren, en omme wyders intusfcben tegen
alle verrasfcbifg, zoo veel mogelyk zeker te zyn,
zou'en de Ondergetekenden van oordeel zyn, dat alle
de Poorten dezer Stad oogenblikkeiyk dienen bezet en
bewaard te worden door een bekwaam aantal Bu-gers,
by -ag en by nagt , en daar toe aan den Kolonel-Kapitein
en Officieren van de Burger-Schuttery , de nodige
ordres, zittens Vergadering, dienen te worden uitaevaardigt,
en immediaat aan de geheele Burgery een
dubbel getal fcherpe Patroonen mooge worden uitgereikt
, en verder by deeze Vergadering gerefolveerd
worde om niet alleen nu , maar zoo lang het Poincb
der Bezwaaren niet zal zyn afgedaan, van wegens datze
Stad , geen Content te gedraagen in eenig verzoek
tot Militie, als mede tot hec verkenen vau attaché op
N 4 P*T

as» AUS. Z A A K E N V A N 1785^
Patent voor Militie na deeze Provincie geiefpicieerd ,
en wel zorge te draagen , dac hoe bet ook mooge ko^.
men geen gewanpende Militie in de Vryheid of op hec
Territoir dezer Stad te laaren naderen , en dat die
geen welke zulks onverhi optelyk rrochte inwilligen,
pf daar toe voordel zal doen, als Vyand van Stad en
Burgery , ja van de geheele Provincie zal befchouwd
worden , tegen wien men mee geweld en ten kosten
van Goed èn Bloed zieh zal mogen verzetten , terwyl
by die zodaanige geweldadigheid mogte onderllaan of
daar toe Concureeren-, zyn leven zal verbeuren , ten
minften van alle R.egeerings-B;Ituur en Ambten vervallen
zyn.
't Welk doende &c
&DRIAAN DE NY*. COtlNFLIS VA N VLIET.
HfcNDRlK SCHiLGR. CORNEUS JAN KKOHN.
ALBERTUS VAN KESTEREN. JAN KRANCIS VERKERK.
JOHAMSlS RYNBOUT. WILLEM VAN BENWEKOM*
ANTONY VEHNOOY. UEYNIER TERSTEEG. '
OE-RARDUS WAGENAAR. ANDRIES GttEGER.
HERRIT VAN OORSCHOT.
Op bovengemelde Requeste is aanltcnds de volgende
j^efoiatie gevallen.
Extract uit de Refolutie van de Ed. Achtb.
fleer en Rurgemeelie.ren en Regeerders der
Stad Wyk by Duurftede.
Mart is 16 Augustus 1785.
Ter Vergaderinge zynde Gedelibereerd over deezen.
aangaande, namens de Burger-Krygsraad deezer-
S.tad voorgebraïre , gelyk ook over de Reqtieste bet-rekkelyk
dit fuj.ee heerien door Gecommitteerden en
geconftitueerden uic de Bargerye geprefenteerr, inhou».
dgnde dac men vermeende in het zeekere geinrbrmeere
te zyn, dat 'er eenige Militaire Troepen na deeze.
$Jtad; op, Patent vfn-Zyne Doorl. Hoogheid en Attaqhe.%
yan de Ed. Mog. Heeren Gedeputeerden van do
Staan.

A U S. STAAT EN OORLOG. 178J. 201
Staaten deezer Provincie, op ronrsch waren, heeft de
Vroedfchap goedgevonden den Burger-Krygsraad deezer
Stad te Authorifeeren, gelyk denzelve Geauthonfcerd
word by deeze , om door een bekwaam aantal
Burgers, de Stads Poorten zoo by dag als by nagt te
doen bezetren , ten einde regens alle onverhoedfe aanval
van Militie bedagt te zyn; gelyk ook dat er een
bekwaam aantal fcherpe Patroonen onder de Krygsraad
zullen worden gedeporeert, om daar van met rader
Advis van de Vroedfchap, zodanig emploi te maaken,
als nodig zal worden geoordeek: — en eindelyk beflooten
geene Militie binnen deeze Stad, zo nu als by
vervolg te accepteeren , tot zo lange de Pointen van
Burge -Bszwaareu niet zullen zyn getermineerr. -- En
dat daar van aan de Ed. Mog. Heeren Ordinans Gedeputeerden
van de Staaten deezer Provincie, door de
volgende Misfive zal worden kennisfe gegeeven , met
Protest tegens het geene in deeze door Hun Ed. Mog.
mogte zyn verrigt, luidende die Misfive aldus.
EDELE MOGENDE HEEREN (
Door een Request van Gecommitteerdens en Geconftitueerdens
deezer S'ads Burgery , ter onzer
Extraordinaire Vergaderinge zynde voorgebragt,
dat zy in 't zeekere vermeende geïnformeerd te zyn,
dat Zondag den 14 deezer maand Augus'us, des avonds
ten zes uuren, met de gromde acceleratie was afgezonden
, één Patent na Nymegen , ten einde van daar
eenige Infanterie en Cavallerie na deexe Provincie zoude
trekken, zo als ook bereids de Generaal van der
Hoop, tusfchen Zondag en Maandag nagt derwaards
was vertrokken. t
Dat deeze Demarche zoude gefchied zyn op het
fchryven van eenige Heeren Leeden van U Ed. Mog.
Vergaderinge, welke hadden kunnen goedvinden daar
toe in eene Exrraordinaire Vergadering op jongstleaden
Saturdag avond te Concludeeren. Wy kunnen, Ed.
Mogende Heeren! zonder eenigzints in te treeden, de
reede, welke U Ed. Mog., of eenige Leeden van U
£d. Mog. Vergaderinge, tot het doen deezer Demar-

202 AUG. Z A A K E N V A N
178J.
che mogte hebben gemoveert, niet ontveinzen, onze
uiterfte Surprife over deeze handelwyze , en te betuigen
onze hoogde gevoeligheid en afkeurinee over die
handelwyze, en teffens U Ed. Mog. te verzoeken ons
te willen voikomene openinge te geeven van de'zelv»
in deeze gerefolveerde, met opgave van de Heeren \
uit: U Ed. Mog. Vergaderinge, welke tot deeze ftap
nebben durven belluiten.
En declareeren wy namens onze Stad , in geenen
deele begreepen te willen worden, op eenigerlei wvze
dit gedrag van ü Ed. Mog. goed te keuren , neen !
maar daar regens als buiten onze Commun catie gefchied,
ten fterklte te protelteeren, met réferve om ter
naafte Staaten Vergaderinge, daar tegens zodanige Reanonltrantie
te doen, als wy zullen vermeenen met hec
gewigt der zake te quadreeren.
Vindende wy ons verder verpligt, U Ed. Mog. te
berigten, dat wy h-bben gerefolveert, om , z o lange
de Poindten van Burger-Bezwaaren niet finaal zullen
zyn argedaan, geen Confent zullen dragen tot bet Ac
cep.eeren van eenige Militie binnen onze S.ad, waar-
5 m
* y
^X\
d e e z e a l s n o
8 Inh
«'eerende onze Misfive
den 6 October 1783, aan UEd. Mog. gefchreeven,
verzoeken dat U Ed. Mog. op den inhoud dier Mi

Auc. STAAT EN OORLOG. 17*5» «°3
LXXXII. Request van Geconftitueerden en Gecommitteerden
aan de Ed. Achtb.
Magiftraat yan Wyk by Duurftede.
In dat» 18 Augustus 1785.
Geven met fchuWigen eerbied te kennen Geconftitueerden
en Gecommitteerden dezer Burgery, dac
zy onderricht zyn geworden van het arresteeren eener
Publicatie tegens het requestreeren der Burgers en Ingezetenen
, door de Meerderheid der Vergadering van
Haar Ed. Mog., — en van de Oppoiitie van UEd.
Achtb. tegens deze Publicatie. .
Dat zy Geconftitueerden en Gecommitteerden, die
zoo veele treffende blyken der belanggelooze en cordate
Burger- en Vaderlandsliefde van UEd. Achtb. hebben
ontvangen, uit naam husiner Principalen, met een
levendig genoegen hunne dankbaarheid voor dit nieuw
blyk van UEd. Achtb. behartiging hunner belangens ,
en handhaving hunner Regten betuigen.
Dat zy echter door het arresteeren dezer Publicatie,
fchoon zy peer en grond hebben van mistrouwen op
UEd. Aci tb., zig in de noodzakelykheid gebragt zien,
van 'hunne verlangens ten dezen opzigte aan UEd.
Achtb. te kennen te geven ; daar zy met geene woorden
kunnen uitdrukken, hoe onaangenaam hun het bloote
denkbeeld der aflezing van zulk eene Publicatie m
deze Stad valle.
Dat zy Geconftitueerden en Gecommitteerden met
meer vrymoedigheids tot dit Adres aan UEd. Achtb.
zyn overgegaan, als die weten, met welke eerbiedige
liefde deze Burgery jegens UEd. Achtb. is doordrongen
die overtuigd zyn , dat het voorbeeldig befcheiden
gedrag ;an derzelve onbedwingelyke moed is geëvenredigd.
,
Dat de onleiaalde Vryheid der Burgeren, om te re.
questreeren, hec groote bolwerk is der Burgerlyke Vryheid:
— Wordt deze weggenomen, of in eene fchaduwê
veranderd , wordt de Drukpers beteugeld , dan
zoude de Burgery eerlang gelegenheid hebben, om haareu

204 AUO. ZAAKEN VAN
178J.
ren vorigenveragtelyken ftaat van ongevoeligheid te
rug te wenfchen, en haar billyk ongenoegen den zul.
ken , welken haar uit denzelven , ter bevordering alleer.
van eigene grootheid, opgewekt hadden, te doen
blylten.
7
Da; Geconftitueerden en Gecommitteerden de Burgery
zouden verraden , en zelfs te kort doen aan den
verfchuldigden pl, g t jegens UEd. Achtb. , indien zy
verzwegen, hoe de aanvallen op de Vryheid der Drukpers,
en de Vryheid van het requestreeren, hunnen
argwaan wekten; dat ook deze Publicatie tot beider
befnoeipng c zy met eerbied gezegd voor hun Ed.
Mog Vergadering moefte dienen, — en dat deze ar*.
g e f t e r k C
pofi"ie'
^ d
r U E d
°°
'
A c h
b
'
'
2 0 0 l o f f e ] v k e
oP-
Dat Geconftitueerden en Gecommitteerden zig buiten
verantwoordinge voor de Burgery, hunne Committenten
moeten ftellen, welke haare regten en pijlen
kent, en derzelver verwaarloozing niet zoude dulden
Dat, volgens hec oordeel van Geconftitueerden en
Gecommitteerden, door deze Publicatie, indien deze've
in deze Sad kragt van Wee kreeg, meer zoude
worden afgebroken, dan tot dus verre opgebouwd was
en de weg gebaand zoude wezen, om de gevolgen d^zer
Publicatie, ook in opzigt tot dezer Stads Burgciv
& J
te do! n werken. '
Dat de moedige befluiten van UEd. Achtb., ter beperkir
g der misbruiken der magt van den Heere Stadhouder,
door welke het aanzien en de magt van UEd
Achtb. zoo wel geklommen, als hec welzyn der Bur-
fwi "* b
, e T O r d e r d
» h e t
vertrouwen inboezemen, dat
UEd. Achtb. , nu bet geen bezwaar tegens den Stadhouder
geldt, deze Burgery met dienzelfden belangelozei
moed zulien maimineeren by hunne Rechten.
Dat zy voor UEd. Achtb. niet willen nog durven
ontveinzen, dat deze Stads Burgery zulken inbreuk op
hunne heiligde Regten met geen onverfchillig oge zonde
kunnen aanichouwen.
Om alle welke redenen Geconftitueerden. en Gecommitteerden
(uie deze gelegenheid aangrypen, om UEd.
Achtb. op nieuw te verzekeren., dat zy, daj: hunne
Gom»

AUG. S T A A T E N OORLOG. 1785. *°5
Committenten, hun goed en bloed fteeds veil hebben,
om UEd. Achib. in alles, wat tot handhaving van
Burgerregten en Privilegiën door UEd. Acnib. wordt
ondernomen, te (teunen en te rtygcn, op denzelven
voet, a's zy zig van dezen pligt jegens Haar Ed. Mog,,
zoo dikwerf zulks door Haar Ed. Mog. ter handhaving
der Vryheid , en bewaring van eene gezuiverde Republicainfche
Regeeringsvorm werdt gevorderd, jegens
zig zeiven zouden wenfchen te kwyten,) zoo ernftig
als eerbiedig verzoeken:
Dat het UEd. Aehtb. behage , gunftig agt te liaan
or> het verzoek der Burgery, en op gronden, welke
Uiïd. Achtb. bewogen , zig tegens deze Publicatie in
de Staatsvergaderinge te verzetten, te gemoet komen,
daar en in zulker voegen, als UEd. Achib., volgens
derzelver bekende Burgerliefde, ten welzyn van Stad
en Burgery het gefchiktfte zullen keuren.
't Welk doende.
Edele Achtb. Heer Pmfident Eurgemeefler !
Geconftitueerden en Gecommitteerden van deze Stads
Burgery , verzoeken UEd. Achib., dat, wanneer 'er
een Pander van Hun Ed. Mog. binnen deze Stad mogte
kfflmen , met intentie om van hunnentwegen eene
Publicatie, waarby verboden word het reques'reren van
Burgers en Ingezetenen te publiceeren, zulks niet te
gedogen, voorenaleer 'er een volle Raad over is gehouden,
en gebruiken Geconftitueerden en Gecommitteerden
de vryheid , zulks per Memorie aan UEd.
Achtb. te overhandigen , en met onze ondertekening
te bikragtigen.
(Was get.)
HENDRIK SCHILGE. CERARD WAGENAAR.
CORNELIS VAN VLIET." JO^ANNIS RYNBDUTT.
REYNIER TEUSTEEG. ANDRIS GREGER.
A. VERNOOY. JAN FRANCIS VBRKERKïL^
ALBERTOS VAK RESTEREN. GER1UT VAN OORSCHOT. ..
CORNEUS JAN KROON. WILLEM VAN BENNEKUM.
LXXX1I!.

2ó5 AVO. Z A A K E N V A N ' 1785.
LXXXIII.' ExtraB uit de Refolutien yan de Reeren
van de Vroedfchap der Stad
Schoonhoven. Jn dato 22 Augustus
Gelezen een Request van een groot en aanzienlyk
getal Burgers en Inwooners dezer Stad, daar by
om geallegeerde redenen met zoo veel eerbied als ernst
verzoekende, zonder tyd verlies zoodanige befluiten te
neemen, om ter Provintiale Staatsvergadering het daar
heen te helpen dingeeren, dat ten allerfpoediglten de
Troepen , thans in Amersfoort zynde binnen geruktof
die dervvaards nog in aantocht mogten zyn , voor
zoo veel zy ter repartitie ftaan dezer Provintie worden
te rug geroepen: ten tweeden: dat Hunne
Ü,d. Groot Mog. zouden gelieven zoodanige voorzorgen
te neemen , waar door wordt voorgekomen , dat
verder geene Troepes, ter hunner repartitie , of tot
die der Generaliteit ftaande, nog ook geene hulptroepes
van dezen Staat , gebruikt worden teren eenige
Provintie, Steden, Burgeryen of Leden van^dien: —L
en ten derden : dat Hoogstdezelven in deeze critique
tydsomftandigheid zoodanige nadere bepalingen omtrent
de Patenten zouden gelieven te maaken, waar door dezelve
Troepes met dan op uitdruklyk bevel van Hunne
Ed. Groot Mog. tot binnenlandfche expeditien worden
geëmploieert.
Waarop gedelibereerd zynde, is eenparig goedgevonden
en verltaan, het verzoek van de Supplianten volledig
te accordeeren, en tevens te verklaaren, dat Haar.
Ed. Groot Achtb. op de best mooglyke wyze ter Staatsvergaderinge
zullen trachten te effectueeren, dat aan
den inhoud van het vooifz. Request worde voldaanterwyl
Haar Ed. Groot Achtb. niet kunnen verbergen!
aan de goede Burgery dezer Stad te kennen te geeven
dat het aan Hun niet dan zeer aangenaam is geweest"
en tot groot genoegen beeft verftrekt, op nieuw we'
derom m de Supplianten te befpeuren een fchitterende
blyk van Vaderlandsliefde en goede trouw, gebooren
uit

AUC. STAAT EN OORLOG. i?Sy. 207
uit een waar grondbeginzel, en met alle befcheidenheid
voorgedraagen, ter herftelling van de gemeene zekerheid
voor de goede Burgery en Ingezetenen der Stad
Amersfoort, en ter bevordering van de loffelyke pogingen
, aangewend tot inftandhouding van de oude
Rechten, welherbraete Coscumen, en Praaëminentien ,
en tot beteugeling van eene geweldige heerschzugt van
die geenen, die derzelver verheffing en grootheid trachten
te vesügen op den ondergang van de zoo duur gekochte
Vryheid van dit gezegend Vaderland , hei welk
Haar Ed. Groot Achtb. op goede gronden vertrouwen,
en zeker ftellen , dat in dezer Stads Burgery onafgebroken
zal bevinden en befchouwen kloekmoedige, welberaden
, en itandvastige Beminnaars en Voorftanders
van al, wat in hetzelve dierbaar is.
Accordeert met de voorfz. Refolutien, voor
zoo veel het geëxtraheerde aangaat.
By my Secretaris
(Was get.)
G. V. OVERVELDT.
LXXXIV. Request aan de Ed. Groot Achtb. Heeren
Burgemeelteren en Vroedfchap
der Stad Utrecht. In dato 23 Augustus
1785.
/^even reverentelyk te kennen de Geconftitueerdens
Vj van 1368 Burgers en Inwoonders , als mede de
Gecommitteerdens uit de agt Burger-Compagnien: Dat
hoe zeer de Ondergefchrevenen alle vertrouwen ftellen,
en geen oogeablik twylfelen aan de zekeik-id , welke
UEd. Groot Achtb. hebben gelieven te geven , by ü
Ed. Groot Achtb. Declaratoir, vervat by Refolutie van
16 dezer Maand Augustus , dat UEd Groot Achtb.
ten eenenmaale onbewust zyn geweest van de Extraer»

208 AÜG. Z A A K E N V A N I 7g s.
ordinaire Vergadering der Heeren Gedeputeerden, op
Zaturdag avond den 13 dezer gehouden , veelmin van
het geen in gemeke Vergader ng is gerefolveerd , als
T\VH °£
H U
» d a a r b y v e r d e r
S^oegd Declaratoir van
UKd. Groot Achtb. tot wegneminge van de daar door
ontftaane vreeze dezer Burgery : — Dat UEd, Groot
Achtb. de minfte intentie niet gehad hebben , of nog
hebben, om, hangende de deliberatien over de ingele»
verde poinclen van bezwaren , eenig Guarnizoen binnen
deze Stad of derzelver Vryheid inteneemen' -—
als ook de vernieuwde last, aan Heeren Burgemeester
ren gegeven, om voordaan geen conlènt te draagen in
het verleenen van eenige attachés op Patenten tot het
guarnizoen houden van "eenige Militie, het zy'in deze
Stad of Provintie, zonder alvorens fpeciaal door de
Vroedfchap daartoe te zvn geauthorifeerd; — en de
verdere dispofitie van UEd. Groot Achtb., zco tot het
fluiten en bewaaren der Poorten, en verdere precautien
tot verzekering dezer Stad geconfenteerd: — Dat desniettegenltaande
de Burgery dezer Stad zig niet kan
gerust «ellen , als zy by aanhoudenheid word gunfo*
tneerd van het uitgeven van Patenten aan Militie in
guarmzoenen van naby gelegen Provintien en Steden;
— dat zy daaruit met redenen vermeenen vast te (tel*
len, dat er op de een of andere wyze een geheim voof» -
nemen en toeleg moet fubfifteeren, om deze Provintie,
en ook byzonder deze Stad , zoo wel als de verdere
Steden, na het voorbeeld van Amersfoort, met Mii«
tiere invadeeren, en alzoo de refpeclive Burgeryen Inen
Opgezetenen dezer Provintie , ten aanzien tot de
poincten hunner bezwaren , en ter afdoening van dezelve,
onderworpen te doen maaken, aan het bedwang
van eene interoepen Nationale Militiê, ter onderfteuninge
van hen, die er het op fcpynen toegelegd ie
hebben , de regtmatige ftemmen der refpeclive Burgeryen,
mitsgaders die van alle In- en Opgezetenen, met
geweld te mogen , en agter bet fcherm van eenen gewapenden
arm op de allerongehoordfte wyze te verkragten
; zoo als men daar van een tot den Hemel
fchreeuwend voorbeeld heeft zien daarftellen , in de
naast-aangelegenile Stad onzer Piovkcie, als het meerder-

AUC. STAAT EN OORLOG. 1785. 209
derdeel der Regenten geen gehoor gevende aan de allerbillykfte
verzoeken en voordragten van hunne Burgeren
en In- en Opgezetenen, door het by aanhouden,
heid afwyzen van dezelve , en het zamenfpannen van
die zelve Regenten, heeft moeten zien, dat zy tegens
het Protest van andere hunuer Mede-Regenten en tegens
de uitdrtikkelyke begeerte der Burgeren., die Stad
en derzelver Inwoonders als het ware, onder militaire
executie, en het bedwang van den Herken arm hebben
gebragt ; en dit , niettegenftaande die zelve Regenten
hen door eene eenparig genomen Refolutie in de Maand
April van den voorleden jaare 1784 , ter gerustftellinge
van hunne Burgeren, hebben verpligr, om zoo lange
de bezwaren niet zouden zyn afgedaan , ook geen
Militie in hunne Stad te zullen inneemen, — en ten
effecte van die Refolutie , en dat de Heeren Staaten
dezer Provintie niet menigwerf anderzints mogten disponeeren
dezelve ter daar eerst op volgende Staaten
Vergadering,-in die Maand gehouden, by Extract authenticq
gecommuniceerd, zoo als hetzelve als toen
voor notificatie is aangenomen; mitsdien de dryyer of
dryvers van de voorfchreve onwettige onderneming te
meer daarin moeten gedesavoueerd worden, als zy deze
hunne verpligting kennende , hebben beftaan op
de illegaalfte wyze doortedringen , en vervolgens van
eenige weinige Heeren , welke zig gequalificeerd hebben
, het Collegie van Heeren Gedeputeerden te com*
pofeeren , te verkrygen een brief van voorfchryving
aan Zyn Hoogheid, tot het geven van Patenten voor
Militie naar deze Provintie, zoo als dan op Woensdag
middag, geweest zynde den 17 Augustus 1785» aldaar
in guarnifoen is getrokicen een Esquadron Cavallerye
van den Generaal van der Hoop, en een Battaillon Ir,«
fanterye van den Prince van Hesfen Darmfiad, ftaande
ter repartitie , als de Cavallerye (welke men geïnformeerd
is uit de vier Esquadrons genomen te zyn)
van Holland en Overysfel, en de Infanterye, van Vriesland.
Dat de voorfz. daad , na deszelfs aart en oogmerk
wel ingezien zynde , niet anders kan befchouwd worden
te zyn, als een daad van openbaar geweld, in al-
XXIX. DEEL. O len

aio AUH, Z A A K E N V A N 1785.
len opzigten ondernomen en uitgevoerd op de onwettigde,
illegaalfte, en onbevoegde wyze, als men nimmer
zal konnen aantoonen, dar de beide belegde by*
eenkomden van die Heeren Gedeputeerden ten competenten
getale zyn geweest; zoo Hun Eds. anderziuts
daartoe gequalificeerd waren, als wy alhier vertrouwen
van neen! tot het expedieeren van een Misfive aan de
Heer Stadhouder, ten fine van Patenten voor Militie
naar deze Provintie; waarom er de Burgery dezer Stad
ten hoogden aan gelegen is, en er allererndigst op
blyft indeeren, geïnformeerd te mogen , en te moeten
worden, van de namen van die Heeren, welke daartoe
op den 13 Augustus laatstleden , eerst des avonds ten
half agt uuren, zyn gecompareerd, en welke de Heeren
zyn geweest, die ten half tien uuren in de tweede
belegde byeenkomst dadelyk en in perfoon ter Vergaderplaats
van Heeren Gedeputeerden zyn verfcheenen,
en op die tyd , namentlyk in die tweede belegde Vergadering
aanwezig, de conclufie ter expeditie der meervoorgemelde
Misfive hebben geformeerd; en de afvaardiging
van dezelve geordonneerd, en waarvan door den
Heer Burgemeester yan Musfchenbroek , in zyn quali
teit van reprefentative Gecommitteerde dezer Stad, ter
dier Vergadering geene fecretesfe vermag gemaakt te
worden , als zoortgelyke en andere te imploreeren fecretesfen,
regelregt aanloopen tegen het oogmerk en den
aart van die Commisfie , en er boven dien aan onza
Stad en derzelver Burgery , in een zoo hoogst importante
zaak als deze is, te zeer aangelegen is, dat zy,
die uitmaaken het derde Lid van Staat dezer Provintie,
op geene wyze, hoe ook, zouden geprasjudicieerd worden
in die regten en hooge pra:ëminentien, als hun uit
dien hoofde volftrekt toekomt, dat eenige weinige Heeren
, tegens de Uitdrtikkelyke letter van hunne inftructie
aan, zouden kunnen goedvinden, alzo met vertreeding
van het regt dezer Stad, als derde Lid van Staat,
een zoo geweldige onderneeming op zig te neemen,
en uittevoeren.
Als bovendien daarby in aanmerking komt , dat uit
hoofde van het zoo overgroot en hoogst aanbelang dezer
zaake , offchoon Gedeputeerden al eens ten compe-

AÜGo• S T A A T E N O O R L O G . 1785. uil
petenten getaüe megten vergaderd geweest zyn , als
nogtans, volgens der Ondergefchreven berfgten, het te«
gendeel zoude plaats gehad hebben, dezelve Heeren als
dan nog ongequalificeerd en onbevoegd zyn geweest,
om, na inhoude van hunne Inflructie, eene zoodanige
expeditie te hebben mogen doen, als die (zoo dezelve
voiitrekt nodig ware geweest) in allen gevalle van de
Staaten Staarsgewyze , na kennifrieeming van zaaken,
en niet van Heerén Gedeputeerden, konden afhangen;
En heeft dus hetzelve te minder door die Heerer>kun.
nen worden uitgevoerd, zoo de publicque berigten naar
waarheid zyn, namentlyk, dat des avonds van voorfz.
13 Augustus, ten half tien uuren, geene andere Heeren
in de ordinaris Vergader-kamer van Heeren Gedeputeerden
zyn verfcheenen geweest, als de Heer Perponcher,
de Graaf van Athlcne, de Heer van Zuylen t
en de Heer Burgemeester van Musfchenbroek; zonder
andere of meerdere , en dus geenzints in competenten
getalle \ waarby ten aanzien van den Burgemeester van
Musfchenbroek wel degelyk in aanmerking komt , dat
hy Burgemeester , uit kragte van de Refolutie van ü
Ed. Groot Achtb. van den 5 April 1784, ten eenemale
onbevoegd en buiten last is geweest, om op eenige
wyze, hoe ook, te hebben mogen concurreren tot het
doen van verzoek van Patenten , of tot het verleenen
van attachés op Parenten voor Militie naar deze Provintie
gedispicieerd, en dus wel verre, dat hy Burgemeester
van Musfchenbroek kan geagt worden, zig in
dezen van zyne Commtsfie géacqujteerd te hebben , met
enkelyk van die weinige Heeren re hebben gedisfentieerd
, en voorts alleen een ttriI aanziendér van die expeditie
te zyn gebleven , als Hy Heer Burgemeester
daartegens uitdrukkelyk had behooren geprotefteerd te
hebben, en wel verre van zig ten dien opzigte onder
fecretesfe te hebben doen leggen, daar van zonder uitftel
aan den Raad kennisfe moeste gegeven hebben, en
dus, in plaatze van die expeditie door het nog doen
openhouden van de Poort, ter afvaardiging van den
Expresfe, te faciliteeren; integendeel de Poorten zoodanig
had behooren geflooten gehouden te hebben, rot
dat hy op die expeditie bevorens het goedvinden en
O a , be»

ais AUG. ZAAKEN VAN 1785.
befluit van UEd. Groot Achtb., ingevolge van de voorfchreve
Refolutie , hadde vernomen. Mitsdien hy Burgemeester
yan Musfchenbroek teu zynen opzigten, zoo
min als de andere Heeren , zal kunnen onfchuldig gehouden
worden, te hebben gecoöpereerd, en te zamen
gefpannen tot een daad van geweld, en dat wel in eene
pure Burgerlyke zaak, en dus in eene zaake van de
hoogde aangelegenheid, waarin bovendien geene zoodanige
omflandigheden vau perykel , hoe ook , geëxteerd
hebben, welke die Heeren konden qualificeeren,
om zoo een extravaganten flap, buiten fpeciaal confent
van UE1. Groot Achtb. , (tot her obtineeren van het
welk Hy Burgemeester van Musfchenbroek gehouden
wrjs,) te hebben konnen of mogen doen; en dit te
minder , als de Meerderheid van die Regenten van
Amersfoort, en welke met hen de dryvers en doorzetters
van dat geweldig verzoek zyn geweest, niet eens
aangetoond hebben, dat zy ingevolge van hunnen eed
en pligt, de minfte ordres of beveelen hebben gegeven,
om zoo er al eens eene beweeging onder hunne Burgery
eenige dagen te vooren ontdaan mogte zyn geweest
, (als ons nogtans verzekerd is van neen!) de.
zelve door de Burgers te (lillen , of dat de Burgery
van hunne Stad aan hen eenige oorzaake of redenen
heeft gegeven, dat die Meerderheid niet zoude hebben
moeten verftaan worden, onder de gehoudenheid en
verpligting gebleven te zyn , om aan hunne Burgers te
hebben moeten blyven praedeeren het effect van de ter
hunner zekerheid hier bovengemelte eenparig genomen
Refolutie, en op welke gronden de overige negen Heeren
van den Raad zig dan ook, als Lieden van eer,
tegen die voorgenome geweldige handelwyze van 'hunne
Mede-Leden, tot het buiten noodzake inroepen van
de fterke en gewapende hand, allernadrukkelykst hebben
geprotefteerd , zoo wel als zy zig ter zeiver tyd
op gelyke wyze hebben gedraagen, tegen het door die
Meerderheid daarftellen en doordringen van eene Regeeringloosheid,
om door dat middel op een onverantwoordelyke
wyze , ten effeéle van het voorgenomen
geweld , de regtmatige verzoeken hunner Burgeren te
fmo»

AUG. STAAT EN OORLOG. 1785. . S13
ftnoren, en door het voorfz. zeer onwettig beftaan onder
een Militair bedwang te verkragten.
Van welk geweld de Burgery dezer Stad vermeend
heeft t geene onverfchillige aanfchouwers te kunnen of
mogen zyn, als het geen die Stad heden geweldadig,
en niet buiten vermoeden van een geheime verraderlyke
toeleg, tegen de refpective Burgeryen van deze Provintie
, overkomen is, aan ons als een gevolg van het
zelve verderflyk geheim oogmerk morgen en alle oogenblikken
zoude kunnen te beurt vallen; waar tegen
in allen opzigten en op de allernadrukkelykfte en efficacieufte
wyze behoord gewaakt te worden niet alleen,
maar tot zekerheid en gerustftellinge van deze S r
ad en
Burgery, zoo wel als voor die van de geheele Provintie',
met den eerften geheeld en gebeterd te worden.
Het is om alle deze redenen , dat de Ondergefchrevenen
zig keeren tot UEd. Groot Achtb., reverentelyk
verzoekende , dat UEd. Groot Achtb. in overweging
gelieven te nemen , daar de Burgery dezer Stad oordeelt
, niet te konnen berusten in het Declaratoir van
den Heer Burgemeester yan Musfchenbroek , en dien.
volgende als nog verzoekt , dat UEd. Groot Achtb.
aan zyn Ed. ernftig zullen gelieven te infteeren op het
noemen der Namen van die Heeren, welke op dert 13
Augustus jongstleden, des avonds ten half tien uuren,
op den naam van Heeren Gedeputeerden, het hier bovengemelte
verzoek tot het verleenen van Patenten voor
Militie naar deze Provintie gedaan, en aan Zyne Hoogheid
hebben afgevaardigd , onder betuiging , ingevalle
de Heer Burgemeester van Musfchenbroek blyft difficulteeren
, die Heeren by namen te noemen , dat de
Burgery het houden zal voor een aveu en confesfie,
dat het de Heeren Perponcher , Grave van Athlone,
en Heer van Zuylen, nevens hem Heer Burgemeester
van-Musfchenbroek , en geene andere, geweest zyn,
welke zig ter hunner verantwoording aan de bovengemelte
onwettige, onbevoegde, en geweldige daad hebben
fchuldig gemaakt, met hen, die uit Amersfoort
daartoe bewerkers geweest zyn.
Als mede, dat UEd. Groot Achtb. aan Hoeren Burgemeesteren
zullen injungeeren en gelasten , te vorde.
O 3 ren,

814 AÜG. Z A A K E N V A N 1785;
ren , en met den eerflen overtebrengen Copia Autenticq
van den Brief van die van Amersfoort, van geiyke van
den aan Zyne Hoogheid afgevaardigden Brief tot het verzoeken
van Patenten voor de Militie naar deze Provintie,
beide van den 13 Augustus laatstleden , zoo wel
als de Authenticque Copia van het Patent, en het daar
op verleend attaché , waarop die Militie binnen deze
Provintie is getrokken; nevens expresfie van hem, Oie
rot het in Oen eed nemen van die Militie is afgezonden,
wie daqr by als Secretaris gefungeerd heelt, waar
en wanneer die Militie is in den"eed genomen; aan alle
het welk te wetra in dezen hoogst aangelegen legt.
En voorts, dat UEd. Groot Achib. de He-eren Gecommitteerdens
ter befchryving van de Staaten dezer
Provinrie zullen gelieven te authorifeeren, en te gelasten
, om ter eerïte Vergadering van Staaten te inftee.
ren , dat de hier bovengemelte alzoo informclyk , en
onwettig , en geweldig , binnen deze Provintie ingebragte
Militie ordres werden gegeven , imtnediaat daar
weder uitterivkke» , en ook tot dat einde aan de Heeren
Staaten van Holland , Qveryifel , en Vriesland,
wegenis deze Stad aanteichryven en te it fteeren , dat
dezelve aan hunne hier bovengemelte Militie zuilen ordonUeeren,
en gelasten, deze Provintie te ruimen binnen
den tyd van driemaal vierentwintig uuren, endaar
toe , voor zoo veel nodig zal zyn , de beveelen door
den Heer Stadhouder hunner Provintie te doen expedieeren
aan de commandeerende Officieren.
En wyders, dat UEd. Groot Achtb. aan de S aaten
van alle de refpeftive Provintien en Leden van 't Bond»
genootfchap by circulaire Mislive zullen gelieven aantefchtyven
en te verzoeken, den Heer Stadhouder en
Kapitein Generaal hunner Provintie te beveelen, voor
hunne Militie, of die ter hunner repartitie gebragt zyn,
en betaald worden,'. eenig Patent te geven , of te doen
toekomen, om te marcheeren naar deze Provintie, om
daarin , het zy ten platten Lande , of in eenige Stad
of Steden guarnifoen te nemen, alles , by onverhoopt
contrarie, op zoodanige pcene , als ingevalle van disobedientie
tegens de Hooge Overigheid zal worden geoordeeld
te. behooren.
En

AUG. STAAT EN OORLOG. 178* 215
En nadien in deze tyds omftandigheden alle Leden
van Regeering, welke het er op toeleggen, om de regtmatige
verzoeken van hunne Burgeryen door het geweid
van Militie tegentegaan , voor vyanden van den
Burgerftaat moeten gehouden worden, en het daarom
nodig is, dat dezelve openlyk bekend; worden , dat U
Ed.'Groot Achtb. aan de Leden van dezen Raad, waar
dezelve ook in Commislie mogen zyn , en wat Comrnislïen,
het zy Provintiaal, ter Generaliteit, of hoedanig
ook door hen mogen bekleed worden, aantefchryven,
geene fecretesfe aantenemen op verzoeken of voor-
Hagen van het innemen van Militie , of het vragen van
Patenten voor Militie naar deze Provintie , Stad , of
Sleden , maar dat zy , dergelyke verzoeken hoorende
voordellen , daarin niet alleen niet zuilen accordeeren
of concnrreeren , maar dat zy gehouden zullen zyn,
daar van immediaat opening en kennisfe aan UEd. Gr.
Achtb. te moeten geven , met expresfie va'u de namen
van hen, die hetzelve voorgefteld, en hen, die daarin
confent of bewilliging gedraagen hebben , en dat alle
de Leden van den Raad onder dezelve gehoudenheid
en verpligting zullen leggen, hoedanig zy ook daarvan
zelve, in hun particulier, van dergelyke voornemens,
voordragten en inftemminge mogten berigt worden, en
voor zoo verre eenig Lid van Regeering daarin nalatig
mogte gebleven zyn, en daar van komt te blyken, dat
hy even als de Voorftellers en Inwilligers van hetzelve
zal en zullen gehouden worden te zyn openbaare
Vyanden en Verraders van den Burgerftaat, om tegen
dezelve , als zoodanig ten exempele van de geheele
Waereld te procedeeren.
't Welk doende, enz,
(Was get.)
Door alle de Geconftitueerdens
en Gecommitteerdens.
0.4 LXXXV.

aio" Ayc. Z A A R E N VAN 1185.
LXXXV. Misfive van de Regeering van Deventer,
aan den Prinfe Erfftadhouder.
In dato aö Augustus I785.
De Kwartiermeefier- Generaal Bentinck al wederom
verzuimt hebbende, zich naar behooren van zy.
nen pligt te kwyten , heeft de Magiftraat dezer Stad
daar over de navolgende Misfive aan den Kapitein-
Géneraal afgevaardigd:
DOORLUGTIGSTE H00GCEBO0REN FURST E£J HEER ï
Alfchoon wy, uit hoofde der herhaalde Adresfen,
door ons over- het plichtverzuim van den Kwartiermeefter-Generaal,
in het kennis geeven van het marcheeren
van de Militie van den Staat, door deeze Stad s
aan uwe Hoogheid in den jaare 1783, zo mondeling
door den Heer de Schepper , namens deeze Stad ter
Vergadering van Hun Hoog Mog. gecommitteerd , als
by eene Misfive van den 15 November gemaakt, met
het grootfte recht hadden moeten verwagten , dat de
orders, die wy veronderftellen door Uwe Hoogheid
ten dien opzichte te zullen zyn gegeeven, van dat gevolg
zouden zyn geweest, dat de Kwartiermeefter-Generaal
dezelve zouden hebben agtervolgd, en ons niet
wederom in de noodzaakelykheid gebragt, om Uwer
Hoogheids gewigtige bezigheeden met dit onderwerp
op nieuws te moeten komen fiooren, — vinden wy
ons echter, tot ons leedweezen verpligt, het tegendeel
aan Uwe Hoogheid by deezen te moeten berigten ,
daar aan ons op laastleeden Woensdag middag den 24.
deezer is vertoond Patent van Uwe Hoogheid , geteekend
in 's Hage den 20 deezer, houdende order voor
drie Compagnien ligte Paarden van het Legioen van
den Generaal Graaf de Mallebois, te Campen Guarnizoen
houdende, om op den 26 daar aan volgende van
daar naar deeze Stad te marcheeren, alhier te overnagten,
en 's anderen daags den marsch, volgens de voorfchreveue
route, naar 's Hertogenbosch te vervolgen,
1 yan

AUGf STAAT EN OORLOG. 1785. 217
yan welk marcheeren wy op die tyd, toen aan ons het
Patent wierd vertoond, geene de minde kennisfe droegen
, en waar van de noodige Advertentie van wegens
den Kwartiermeefter-Generaal, die ten minften te gelyker
tyd, zo niet eerder, met het Patent hadde kunnen
worden geëxpedieerd, eerst op laatstleeden Woensdag
avond by eene Misfive, gedateerd 's Hage den aa
deezer, door ons is ontvangen , waar door de reeden
van dit kennis geeven door den Kwartiermeefter- Generaal
elufoir is gemaakt, en wy buiten fiaat zyn gefteld,
om vooraf eenige arrangementen te kunnen maaken. '
Uwe Hoogheid , die hgtelyk zal begrypen , dat wy
over deeze handelwyze niet dan ten uiterften moeiten
zyn gefurpreneerd, zal ook zekerlyk met ons lafléaii
men, dat, daar de nood, onzes bedunkens, thans deeze
overhaaste marsch niet koomt te vereislchen, en
de Kwartiermeefter-Generaal buiten dien in ftaat wa$
geweest, om ons van dezelve in tyds te kunnen infor.
meeren , wy billyke redenen zouden hebben gehad ,
om geen attaché op het vertoonde Patent tè verleenen;
dan, om al wederom in deeze onze tdegeeflykheid te
doen blyken, hebben wy goedgevonden, om den marsch
der gemelde Compagnien niet te vertraagen, maar dezelve
op den bepaalden dag binnen deeze Stad te laaten
marcheeren, en voor hunne Inkwartiering zorge te
draagen; doch teffens is de nalaatigheid van den Kwartiermeefier-Generaal
door ons als eene zaak aan dat
aanbelang befchouwd, dat wy dezelve met geen ftilzwygen
konden pa.-feeren ; maar ten fpoedigften ter
kennisfe van Uwe Hoogheid moeften brengen, en ons
regtmaatig oogenoef en daar over te kennen geeven, zo
als wy by deezen de eer hebben te doen, vastelyk ver.
ttouwende, dat Uwe Hoogheid, die over het niet nakomen
van gegeevene orders voorzeker niet minder ge.
voelig kan zyn aangedaan, zulks aan den Kwartiermeefter-Generaal
voornoemd op het ferieulte zal doen geblyken
, en zodaane orders ftellen , die in ftaat zyn ,
om denzelven tot zynen pligt te houden.
Terwyl wy, ter onzer decharge, niet kunnen nalaaten
, hier noch by te voegen , dat de omftandigheden
van tyden en zaaken zulke gewigtige redenen opleve-
Oj ren,

si8 AUC. ZAAKÈN VAN 1785.
ren, die ons hebben doen befluiten, om geéne Militie,
hoe genaamd, dan na vooraf daar over rypelyk te hebben
gedelibereerd, binnen onzen Stad te laaten marcheeren,
en dat, indien dit ons Adres het gewenscht
elf- £1 niet mogt forteeren , en men door eene overhaaste
marsch der Militie, zonder voorgaande kennis'geeving
van den Kwartiermeefter-Generaal, hieraan,
het geen wy liefst niet willen fupponeeren, eenige atteinte
zoude trachten toe te brengen, wy ons als dan
plichtshalven genoodzaakt zullen vinden , om zodaane
'maatregelen te neemen, 'die deeze onze Refolutie de
vereischte kragt zullen kunnen byzetten, en welke door
ons niet dan ongaarn in het werk zullen worden gefteld,
het geen Uwe Hoogheid, zo als wy verhoopen,
wel zal gelieven te pravenieeren.
Hier nude beveelen wy Uwe Hoogheid in Godes
heilige protectie, en verblyven
DOORLUCHTIGE HOOGGEBOREM FUEST EN HEER l
Uwe Hoogheids zeer Dienstwillige Vrienden en
Ootmoedige Dienaaren,
Burgemeefteren, Schepenen en Raaden der
Stad Deventer.
Ter Ordonnantie van dezelve,
A. H. CRAMER.
Secr. 1785.
LXXXVI,

AUG. STAAT EN OORLOG. 1785. £19
. i . •
LXXXVI. Refolutie van hun Ed. Gr. Mogende
op de Memorie van den Generaal DE
MAILLEBOIS, raakende het vastffeU
len^yan een Militair Departement,
In dato 26 Augustus 1785.
y reiumptie gedelibereert zynde op liet rapport deti
B 29 July dezes jaars rer Vergadering uitgebragt
tioor de Heeren van de. R'tdd'erfchap en verdere hun
E leje Groot Mog. Gecommitteerden tot het groot Befogne,
hebbende, tot voldoening aan hun Edele Groot
Mog. Rtfolu;ien commisforiaal van 'den 9 Juny en 6
July te vooren, geëxamineert de Memorie door den
Heer Grave de Maillebois, Generaal van de Infanterie
van den Staat den 8 Juny ter Generaliteir gepraïfen»
teert, daar by ter kennis van hun Hoog Mog. gebragt
hebben Je een fummier refumé van de Objecten over
welke hy zedert zyn aankomst hier te Lande van tyd
tot tyd zyne confideratien had gegeeven; als meede de
confideratien door hem aan Zyn Hoogheid geprasfenteert
tot het vastftellen van een Mditair departement;
als mede het rapport van de conferentie met den Raad
van Staate den 5 Juty, uit kragt der Refolutie commisforiaal
van den 8 Juny op de voorfz. Memorie en
confideratien, ter Generaliteit uitgebragt; breder onder
de Notulen van den voorn. 9 Juny en 6 July.
En geconfidereert zynde , dat het een onbetwistbaars
waarheid is, dat, by de erectie van de Staatst-Regeering
in den jaare 1588 , wanneer het accord met
den Grave van Leicester, te voren gefloten, is komen
te cesfeeren , cn de Staaten niet goedgevonden
hebben, om het Oppergezag over de zaaken, dienende
tot befcherming van de Fereenigdc Nederlanden , in
vreemde handen , of in die van een enkeld Perfoon,
wederom te ftellen ; vervolgens deeze dire&ie , de defevfie
, Confervatie en Unie yan de voorfz. Landen
aangaande, die te voren in vreemde handen was ge.
fteld geweest, aan den Raad van Staaten, by deszelfs
Inftruöie van het voorfz. jaar, door de gezament-

aao ADC. Z A A K E N V A N 1785.
mentlyke Bondgenooten gedemandeerd is geworden:
dat men daar by, in den jaare 1651, wanneer de Republiek
, by de Munfterfche Vreede tot eene vrye en
onafhankelyke Staaf gekomen, en door alle Mogendheedén
daar voor erkend is geworden , geperlifteere
hebbende; het dus evident is, dat zo wel by de eerfte
erectie der Staaten Regeering, als by de nadere bevestiging
van dezelve , de zo evengemelde waart en oorfprongelyke
conlïitutie van de dire&ie van alle de zaaken
de befcherming van deeze Landen aangaande, in
de voorfz. Inflruétien van 1588 en 1651, waarin door
de Bondgenooten tot hier toé geen verandering is gemaakt
9 ontworpen en gearresteert is ; en derhalve
aldaar ook alleenlyk, gevonden kan worden.
Dat de Bondgenooten, in den jaare 1672, hebbende
goedgevonden de bepaalde magt en Inftruétie aan
Prins Willem den derden, als Capitein Generaal; voor
den doenmaaligen Veldtogt gegeeven , te amplieeren,
tot itennelyk wederzeggens toe, zodanige vrye magt en
authoriteic over de Patenten en andere zaaken de Militie
fpeéteerende als de voorgaande Heeren Princen van
Orange als Stadhouders en Capitainen Generaal, ten
refpeéte van de voorfz. Militie hébben geëxerceerc, aan
Zyne Hoogheid meede hebben geconfereert.
En dat , alzo , deeze uitdrtikkelyke relatie tot de
voorgaande Heeren Stadhouders en Capitainen Generaal
, voor zo verre dezelve den Lande als Capitainert
Generaal van de Unie zeedert het voorn, jaar 1588
en dus zedert het arresteeren, en geduurende het ftandhouden
der voorfz. Inftruélien van den Raad van Staaten,
hadden gediend, ten klaarften te kennen geeft
dat de Bondgenooten geen de minfte intentie hebben
gehad, om, met het amplieeren van de magt, by de
voorfz. Inftruétie van Zyne Hoogheid, in tegenftelling
van die van zyne Prasdecesfeurs, zo zeer bepaald,
eenige verandering in de bovengemelde Inllruélien van
den Raad van Staaten zelve, of in de Conflitutie daar
by geintroduceert en vastgetteld, te maaken.
Dat, laaftelyk, dezelfde magt, als aan welgemelde
Zyne Hoogheid Prins Willem de derde alzo was gegeeven
, ook aan de Princen Willem den vierden en
vyf?

AÜG. STAAT EN OORLOGE 1785-
vvfden naderhand is geconfereert: Zo dat de Bondgenooten
aan de laatere' Heeren Capttawen Generaal,
nimmer eenige meerdere magt als aan de eerdere, zeedert
de ereftie van de Staats-Regeenng , en het arresteeren
der voorfz. InftruQien van de jaaren 1588 en
l6«, hebben geconfereert: Ja zelfs, dat de uitdrukkelykè
referve M kennelyk wederzeggens toe, ten bewvze
ftrekt, dat de Bondgenooten al in den voorfz.
iaare 1672, en zeedert altoos , by continuatie aan zig
hebben gehouden het vermogen , om als de dienst van
den Lande zulks kwame te vereisfchen, de voorjz. vrye
magt en authoriteit over de fatenten, en andere zaaken
tot de Militie fpeBeerende, te brengen tot _de hornes
, die de voorfz. oorfpronkelyke conftitutie , met
bet èkking tot de nodige befcherming van deeze Landen
, zoude komen te vereisfchen.
Dat deeze inconteftable principes aldus geetabhsfeert
zynde, het, al wyders van zelfs fpreekt , dat de gefteldheid
van het Leger van den Staat ,- de goede in
ftandhouding van het zelve, en de verdere directie van
zaaken de Militie en het employ van dezelve, tot befcherming
van den Lande, met de meefte menage van
's Lands Financie, concerneerende ; alle zaaken zyn
van het uiterfte gewigt voor het Bondgenootschap; en
waar omtrent de Grondleggers van de Conftitutie van
deezen Staat getoond hebben van begrip te zyn, dat,
zo als reeds geremarqueert is, de direóhe dien aangaande
niet in handen van een enkeld Perfoon geheel
en alleen gefteld, maar aan een Raad behoord gedemandeerd
te werden; zo als dan ook effeétivelyk deeze
direüie aan den Raad van Staaten, by de voorfz.
Inftructien, zo by de eerfte erectie van de Staars-Regeering,
als by de confirmatie van deze ve, na de
Munfterfche Vreede, en dus by het vastfiellen van de
Conftitutie van de Regeering deezer Landen, is aanbevolen
: Zo dat, by aldien al eene meerdere of mindere
afwyking van deeze Conftitutie, in den jaare 1672,
en vervolgens, dog niet anders dan tot kennelyk wederzeggens
toe; en dus onder expresfe referve van het
vermogen , om de primitive Conftftutie wederom te
doen herleven, zoude mogen hebben plaats gehad, en,
be«
a 8 S

222 Aire. ZAAIEN VAN i 7gj,
bevonden wierd, fchadelyb voor her Bondgenootschap
te zyn; het dan ook , niet alleen , niet ftrydiV tegen
de voorfz. oorfpronkelyke Conftitutie, en fuccesfivelyk
gedaane referves, kan voorkomen, by aldien de zaa.
ken wederom op den ouden voet wierden webragt •
maar dat men boven dien, in gemoede, niet "kan na'
laaten daar voor volftrekt te advifeeren, dat namelyk
de gebreeken, die in de directie 'van de zaaken de Militie
concerneerende , zig opdoen , werden weggenomen
, het zy dan met de zaakèn alzoo wederom te
brengen op den voet der voorfz. Inftructien van den
Raad van Staaten ; het zy anders , door middel van
het etablisfeeren van een departement Militair, zo als
de Graaf de Maillebois by zyne bovengemelde Memorie
heeft voorgeflagen, of zo als het zelve nader zoude
kunnen en behooren te worden gereguleert • terwyl
men zig wel verzeekert kan houden, dat, aangezien
de menigvuldigheid der occupatien, het voor den Heer
Capitein Generaal niet mooglyk is, zig met de voorfz
directie van zaaken, alleen te chargeeren: en op alles
de nodige ordres, met de meejle menage voor 's Lands
Financie, te ftellen.
Dat deeze confideratien niet alleen niet fchynen te
ftryden tegen het geen by het bovengemeld Generaliteitf-Rapport,
het welk benevens de voornoemde Memorie
van den Grave de Maillebois het onderwerp van
examen van dit Befogne is geweest; maar dat dezelve
door den inhoud van dien daarenboven volkomen fchvnen
te werden gejuftificeert; want dat daar uit is gebleeken
, voor eerst, dat men uit het geavanceerde bv
het voorfr. rapport, zig geen denkbeeld kan formeeren,
welke fuuctien , tegenwoordig , door den Raad
van Staaieo, ingevolge van de meergemelde InfiruBien
met betrekking tot het generaale toeverzigt, en de op.
perdireSie ovtr de Militie , en het gantfche defenfie wezen
van den Lande, welk een en ander de Raad van
Staaten zelve oordeeld, haar by de voorn. Inftructien
gedemandeerd te zyn, werden geëxerceert: En dat'
daar en tegen , in de tweede plaats , by het voorfz'
Rapport, uitdrukkelyk word erkend , dat, ten nutte
yan de Kepubltcq, en inzonderheid ter bevordering der
z$

AÜG. STAAT EN OORLOG. 1785. 223
zo nodige expeditie. eene precifere bepaalmg zoude behooren
te werden gemaakt, van het geen verftaan moet
werden, eigentlyk aan den Raad van Staaten afzonderlyk;
of aan den Raad met en benevens de Vergadering
van de Ordinaris Gecommitteerden ter Generaliteit;
of ook aan den Capitain Generaal van de Unie,
gedemandeerd te zyn: en dat, ingeval de omflandigheeden
mogten vorderen een Leger te Velde te brengen,
niet ondienftig zou zyn, dat als dan, in navolging van
het geen in vorige tyden te meer maaien is gefchied ,
door ofby den Capitein Generaal wierden geasfumeerd,
of gecommitteerd eenige permanente Heeren Gedeputeerden
, tot het prcepareeren, • beleiden en refolveeren van
het geen nopens het formeeren van dusdanig een goed
Veldleger, en het employ van dien, nodig mogte zyn.,
Dat wyders , wat aangaat de periode, daar op in
het vcorfz. Rapport volgende, betreffende de uitgefirektheid
van de funclien van den Capitein Generaal,
waar omtrent meergedagte Grave de Maillebois, het
recht denkbeeld niet zonde hebben gehad: Heeren Gecommitteerden
wel willen advoueeren zig voor het tegenwoordige
in het zelve geval te bevinden; nademaal
reeds is geremarqueerd , dat, by dat zelfde Rapport,
niets werd opgegeeven , waar uit zoude kunnen werden
opgemaakt, waar toe de functien van den Raad
van Staaten, met relatie tot de directie van de zaaken
tot de Militie fpeéteerende, zig bepaald hebben; mitsp-aders
hoe verre die van den Capitein Generaal dien
aangaande, zig in der daad, tot nu toe hebben geëxtendeert:
maar dat Heeren Gecommitteerden prtecifelyk
om alle deeze duiflerheeden, geen zwarigheid maaken
om te declareeren , dat naar hunne gedagten, in den
ftaat waar in het directie weezen van de Militie zig
aQueelyk bevind, eene nadere voorzieninge, ten nutte
van den Lande, volftrekt noodzakelyk is: het zy dan
de zaaken op den oorfprongelyken voet wederom werden
gebragt ; of dat anders een departement Militair
werde opgerigt; mits dat het zelve , als dan door de
Bondgenooten zoodanig werde geauthorifeerd en gemagtigd
, dat zoodanig nieuw établisfement aan het
oogmerk van deszelfs inftelling , wezentlyk kan voldoen
:

224 AUG„ Z A A K E N V A N i?l s.
doen: dan dat Heeien Gecoromiti eerden, deezen aangaande
, geene nadere bepaalingen oordeelen aan de
hand te moeten geven, voor een aleer de confideratien
van den Heer Capitein Generaal van de Unie op den
gemelden vomflag van den Grave de Maillebois van
wegen hun Hoog Mog. zullen zyn gerequireerd,
Is vervolgens goedgevonden en verdaan, dat de zaake
ter Generaliteit daar heen zal werden gedirigeerd,
dat van de boven (taande confideratien van wegen hun
Ed. Gr. Mog. aldaar, opening gegeeven; en de nood»
zakelykheid eener prompte voorzieninge aangaande de
directie van zaaken tot de Militie fpefteerende, voorgehouden
en aangedrongen .zynde; de Heer Capitein
Generaal van de Unie, van wegens hun Hoog Mog.
moge werden verzogt, ten fpoedigfte, aan Hoogstdezelve
zyne confideratien, op den meergemelden voor-
Uag van den Grave de Maillebois , te commuuiceeren s
nademaal de dienst van den Lande, en de omltandigheeden
, waar in de zaaken zig bevinden , volfirekt
vorderen, dat de deliberatien van hun Hoog Mog. over
dit onderwerp, zonder uitftel werden getermineerd.
En voorts in agting genoomen zynde , dat de Heer
Grave de Maillebois by deszelfs Memorie te kennen
geeft, byzondere Confideiatien te hebben over de inngtmg
en verbeetering van de Armée, is wyders goedgevonden
en verdaan , dat de zaake ter Generaliteit
daar heen zal worden gedirigeert, dat aan gemelden
Grave de Maillebois zal worden verzogt , om deswegens
zyne Confideratien, hoe eer zoo beter, aan hun
Hoog Mog. te commuuiceeren.
T~\e Heeren van de Ridderfchap en Edelen
JL«/ hebben , zonder eenigzints te advoueeren
de gronden by de prremisfen van de voorenftaande
Refolucte gelegt , tot dezelve Refolutie
niet verder of anders geconcurreert, dan bepaaldelyk,
en voor zoo verre de gemelde Refolutie
tendeert, om Zyne Hoogheid als Capitain Generaal
te verzoeken , deszelfs confideratien op
de Memorie van den Grave de Maillebois tot
in«

AÜG. STAAT EN OORLOG. 1785. 225
jnrigting van een Militair Departement , aan
hun Hoog Mog. te fuppediieeren.
Accordeert met de voorfz.
Refolutien,
LXXXVII. Extradt uit de Refolutien van de Ed.
Achtb. Heeren Burgemeefteren en
Regeerders der Stadftvitïïe, In data
27 Augustus 1785.
s. goedgevonden en verdaan , de Heeren Kapiteinen
I van'de Burgery dezer Stad te gelasten, zoo als ge-
Jast worden by dezen , om , na ouder en onafgebroofcen
gewoonte, haare refp.clive Manfchappen, tegen de
aanftaande VVapenfchouw, nader te laaten aanfpreeken,
van te compareerenmet Oranje Cocardes, op de Boete
van Vier Zilveren Ducatons , by ieder Burger te verbeuren
, die zonder Oranje Cocarden op de Wapen*
fchouw zal verfchynen ; en zal Extract dezes gegeeven
worden aan. ieder Heer Kapitein der Burgery dezer Stad,
om zich daar na te reguleeren.
Waar tegen door de Minderheid van de Régeering
der Stad Brielle aan Hun Ed. Groot Mog. een Request
overgegeeven is , inhoudende klagten; dat de Meerderheid
van dezelfde Regeering heeft kunnen goedvinden,
aan hunne Burgers te ordonneeren , Vrydag op de gewoone
Jaarlykfche Wapenfchouwing te moeten komen
met Oranje S.ukken of Cocardes op de Hoedtn , op
eene boete van Vier Ducatons, in plaats van één Dueaton
, zoo als gewoon is, voor die weg blyft, te verbeuren:
waar op Hun Ed. Groot Mog. bellooten hebben
, provifioneel op her Request te appomteeren S'urcheance
van de Waperfchouwing voor de Burgery van
den Briel; en \ Reqnesr gefteld in handen van de
Meerderheid, der zelfde Stad, om te dienen van Bericht
, en daar na vérder te disponeeren, zoo als het
behoord.
XXIX. DEEL» F v
LXXXVIIL

2s6 AUG. Z A A K E N V A N 1785.
LXXXVIII. Refolutie van hun Ed. Gr. Mogende
op het Request van Amfterdamfche
Kooplieden en Asfuradeurs, om befcherming
van hunnen handel; als
mede nopens eene Commisjie tot het
Zeeweezen , en eene Memorie van
zyne Hoogheid. In dato 27 Augustus
175*5.
By refumptie gedelibereerd zynde op het Rapport,
den 29 July dezes jaars ter Vergadering uitgebragt,
door de Heeren van de Ridderfchap en verdere hun
Ed, Gr, Mog. Gecommitteerden tot de zaaken van de
Commercie en Navigatie,, hebbende, tot voldoening
aan hun Ed. Gr, Mog.'Refolutien Commisforiaal van
den EO April en 25 Mey te vooren , met eenige van
de Hoilandfche Raaden en Miniflers van de Collegien
ter Admiraliteit in deeze Pfovincie refideerende, geëxamineert
de Requeste van verfcheide Kooplieden , Asfuradeurs
en Ingezetenen der S.ai Amiteroam , zig in
het breede beklaagende over het gebrek aan de hoogstnodige
befcherming van den Koophandel en Navigatie
dezer Landen ; tendeerende lot nader aandrang by de
Bondgenooten , om zonder verder tydverzuim hunne
voortrollen , byzonder dat van den 31 Maart 1783,
behoorlyk te overweegen, en tot fpoedig , vrugtbaar ;
en voldoend befluit te brengen ; als meede om imtisfchen
een Commislie te benoemen met een zeker getal
Gecommitteerden uir de Generaliteit der Commercianten
, tot het formeeren van een Plan van een zekere
en reguliere protectie der Koophandel en Scheepvaart
voor het vervolg; als mede de Requeste tot appui daar
toe aan hun Ed. Gr. Mog. geprelènte'erd, en nog het
Rapport , den 23 Mey uit kaagt der Refolutie Cornmisforiaal
van den 19 April te vooren op de voorn. „
Requeste ter Generaliteit uitgebragt ; in welk Befogne
aan hun Hoog Mog. was overgebragt een Memorie,
door zyn Hoogheid aan de Admiraliteits Gecommitteerden
gefuppediteerd, tot opheldering der twee gevallen
hy

AUG. STAAT EN OORLOG. 1785. 227
by der Supplianten' Request, die bewyzen zouden ,
dat de befcherming van den Handel en Zeevaart geenszins
met dien yver, beleid en zorg was behartigd en
voortgezer, als men met reden had mogen verwagten;
breeder onder de Notulen van den voorfz. 20 April en
05 Mey-
Is goedgevonden en verdaan, dat de zaaken ter Generaliteit
daar heenen zullen worden gedirigeerd, dat
hun Hoog Mog., voor het tegenwoordige daar laatende
het geen door de Supplianten by het voorfz. Request
, ten opzigte der directie in den jongst gevoerden
Oorlog met het Ryk van Groot-Brittannien in het
algemeen gehouden: mitsgaders het geen omtrent zeket
in October 1784 toegezegd Convoy zoude mogen hebben
plaats gehad, alzoo al het zelve , hoe gegrond de
Supplianten dezelve klagten dien aangaande ook zouden
mogen oordeelen , met relatie tot het belang dfr
Supplianten thans niet meer zoude kunnen worden ge»
repareerd , conform het verzoek der Supplianten , by
de refpective Bondgenooten ten erndigften gelieven aan
te dringen , dat eenmaal voor *s Lands Zeeweezen,
zonder het welk aan den Koophandel en Navigatie van
alle de 's Lands Commercieerende Ingezetenen geenerlei
befcherming kan worden verleend , een vaste en bepaalde
fom op den Staat van Oorlog werde gebragt r
en dat dienvoigende zonder* verder tydverzuim de voordellen
ten dezen einde bereids gedaan, en byzonder
dat van den 31 Maart 1783 in behoorlyke overweging
werde genomen , en daar op zoo fpoedig doenlyk een
vrugtbaar en voldoend befluir werde uitgebragt, ten
einde van de daar over reeds hangen ie Befbgnes ten
fpoedigden eene hoogst noodzaakelyke afkomst te maaken.
Dat daar by wyders aan de Bondgenooten door hun
Hoog Mog. werde te kennen gegeven, en by hoogstdezelve
op de kragtigde wy/.e aangedrongen, dat, zonder
zoodanige vasren post voor de Marine op den Staat
van Oorlog her altyd onmogelyk zal worden bevonden
aan 's Lands Commercie eo Navigatie te bezorgen die
protectie en beveiliging , waar op dezelve billyk aanipraak
zou ,1e kunnen maaken.
Pa Dat

228 AUC. Z A A K E N V A N 1785»
Dat dit van zelfs moet in het oog valleu , waaneer
men fbgts in confideratie gelieft te neemen de wyze,
waar op de refpective Collegien ter Admiraliteit dezer
Landen gewoon zyn de benodigde Gelden , tot goedmaaking
van de kosten voor 's Lands Zeemagt te be>
komen ; als welke aan dezelve telkens moeten worden
verftrekt uit de extraordinaris daar toe expresfelyk ge«
daane Petitiën , dan waar op dezelve nimmer eenige
vaste reekening maaken kunnen , dan na dat daar in,
zoo niet door alle , ten minftfen door meest alle de
Provinciën dadelyk is geconfenteert; het welk dan dat
gevolg heeft, dat de Collegien ter Admiraliteit niet
zelden verpligt zyn, om de Wintermaanden, tot zelfs
ver in het voorjaar van ieder jaar , te moeten laaten
veiloopen , al eer dezelve in ftaat zyn , of eenige zekerheid
hebben, om, conform aan dezelve Petitiën, de
Equipagien van Schepen te kunnen beginnen , en alzo
in tyds te nemen die maatregulen, welke nodig zyn,
om telkens vroegtydig in het Voorjaar met de te doene
Equipage gereed te weezen , om niet te zeggen,
dat het niet zelden gebeurt, dat dezelve petitiën nimmer
tot conclufie gebragt en het volle montant derzelven
aan de refpective Admiraliteits Collegien alzoo
nimmer verftrekt word.
Dat aan deeze inconvenienten, uit het defect van een
vasten post voor het Zeewezen dezer Republiek op den
©rdinar's Staat van Oorlog dan ook veelal toe te fchryven
is , dat gebrek aan eene kragtdadige en prompte
protectie yan 's Lands Commercie en Navigatie , waar
over de Supplianten gemeend hebben zig te moeten befclaagen
; en dat het volftrekt onmogelyk is , dezelve
klagten voor het vervolg in allen opzigten te doen op»
houden, zoo niet daar in eindelyk door de Bondgeno*
ten op eene genoegzsame wyze zal werden voorzien;
en de Admiraliteits Collegien dezer Landen alzeo in de
inogelykheid zullen werden gefteld, om aan de regtmatige
verwagting der Ingezetenen, ten minften zoo veel
als van derzelver Departement zal kunnen werden ge-
Teekent, te voldoen.
Dat met relatie tot het tweede verzoek van de Slip.
plianten, dat^ namentlyk de Commercie intusfchen, en
han-

AÜG. STAAT EN OORLOG. 1785. «5
hangende de im^^^^^SS^iSSL
het voorfz. werk ten principaale niet langer verltooken
te doen blyven , van de haar verfchuldigde en hoog*
nodige proïeftie', door de «edewerking van haar Hoog
Mogt zoude mogen werden ««ff^^'/^Jj/S. •
pective Bondgenooten eemge.uit den h » " " ^ , " ^ .
lieven te committeeren om met een ^eker jamal gre
committeerden uit de Generaliteit der Commerc a. en
dezer Republiek te befogneeren, ten e
inde geame. ulyk
te formeeren een Plan , waar na de Koophandel en
Scheepvaart dezer Landen voor het vervolg op eene
fetïr'reguliere protectie zouden kunnen^hoopej;
hun Hoog Mog, gaarne erkennen , dat de Uaat en m
reétie van^'s Lands algemeene defenfiezoo wel te Water
als te Lande , behoort onderzogt en | « e
^ e
te werden ; dat tot zoodanig onderzoek by hun Hoog
Mog. ook reeds effieélivelyk is bellooten, en he: zJve
gedemandeerd aan een Commisfie, door de Bondgenoten
ieder in den haaren daar toe te benoemen1, en1 dat
het zelve onderzoek natuurlyk involveerende
en bedoeling van het geene door de Supplianten by
het voorfz. tweede point van derzelver Rtq ests aan
hun Hoog Mog. is verzogt , het zelve twe.de_pomt
dienvolgeade door hun Hoog Mog. behoort e werden
.gerenvoyeerd aan het onderzoek van we geroeUe Commisfie;
met vrylaating aan de Supplianten onl1, eaju
auo, tér dier zaake aan dezelve Commisfie verder zoc
Lige confideratien te fuppedneeren , ala dezvetot
eene prompte en folide befcherming van s Lands üom-
.mercie en Navigatie zullen meenen te behooren
En dat inmiddels door hun Hoog Mog. , harigende
hoogstderzeWér deliberatien over deew impwtante materie
zoo veel maar eenigzints mogelyk is ,* a
l. w
f£
d e
e T
n e
zorg 0
e° gedraagen, datV ^^S^^
der Ingezetenen dezer Landen op de effirawo twyze
zal worden geprotegeert ; dat tot dat «nde met zo zeer
telkens eenige bepaalde Convoyen _ zullen werden vereend
; maar dat dezelve Commercie door het houden
ïan b'ekwaame Esquaders in de Noord- en Middeland.
fche Zeeën , mitsgaders in de Westindien in ha ver
' volg, SSWs ook bereids in dezen loopenden jaa-

230 AUG. Z A A K E N V A N i?85>
re heeft plaats gehad, zal werden gedekt, en daar door
ten minften tegens alle onverwagte overrompeling worden
beveiligd.
Dat verder door hijin Hoog Mog. voor het vervolg
zal worden zorg gedraagen, dat van deeze dispofitien
in het begin van ieder jaar aan de Comraercieerende
Ingezetenen behoorlyke Notificatie zal werden gedaan,
ten einde zig daar na te kunnen reguleeren , als mede
om aan dezelve gelegendheid te geeven, om, wanneer
zy ten besren der Commercie en Navigatie dezer Landen
daar omtrent iets mogten voor te draagen hebben,
in dat geval daar van aan het Admiraliteits Collegie,
waar onder dezelve resforteeren, ofte aan de Magiftraat
van derzelver Stad, ofte ook wel aan hun Hoog Mog*
directelyk, de nodige gepaste ouverture te geeven, om
dien aangaande te worden gerefolveerd, zoo als bevonden
zal worden te behooren. .
En dat hun Hoog Mog. in dat geval vertrouwen,
dat de Supplianten aan de Admiraliteits Collegien de°
zer Landen in het generaal, en aan dat van Amllerdam,
waar onder dezelve resforteeren , in het byzonder
, voortaan niet zullen weigeren dat vertrouwen en
die correfpondentie, welke zoo nodig is om 's Lands>
zaaken op een heilzaame en gemakkelyke wyze te behandelen:
in confideratie nemende, dat de oorzaak van
het geene, waar over de Supplianten gemeend hebben
hun Hoog Mog. te moeten adieeren , is toe te fchryven
aan een zamenloop van zaaken en omltandigheden,
die zedert eenigen tyd ongelukktglyk hebben plaats gehad
, en waar door tot de voorfz. klagten alzoo aanleiding
is gegeeven.
En eindelyk , dat Extract van deeze Refolutie aan
de Supplianten zal worden gezonden tot derzelver informatie.
Accordeert met de voorfz. Refolutien.
LXXXIX.

Aüc. STAAT EN OORLOG. 1785. 231
LXXXIX. Propofitie der Gedeputeerden van de
Stad Schoonhoven, nevens een Request
van Burgers, enz. van Heusden,
tot de terug Marsch der Troepen
uit Amersfoort. Ingebragt ter
Vergaderinge van hun Ed. Gr. Mo •
gende, in dato aj Augustus 1785.
l""\e Heeren Gedeputeerden der Stad Schoonhoven
JL/ hebben , op last van de Heeren hunne Principaalen,
ter Vergadering gedaan , en vervolgens in gefchrifte
overgegeeven de navolgende Propofitie.
EDELE GROOT MOGENDE HEEREN!
T"vaar 't inroepen van Troupes door de meer-
JL/ derheid der Regeering van Amersfoort, by
gelegentheid dat de Burgery dier Stad wettig
aandrong op afdoening der bezwaaren , welken
zy op expresfe uitnodiging van den Souverein
haarer Provincie had ingelevert; en de omftandigheeden
, welke daar by plaats hebben gehad,
van eene zoo publieke notoiriteit zyn; zal
tt niet nodig zyn, in een detail daar van te
treden.
Het zal genoeg zyn , aan U Edele Groot
Mogende te verklaaren , dat de Heeren onze
Principalen 't voorzeide inroepen van Troupes
befchouwen als een opentlyk attentaat op de
Burgerlyke vryheid, waar van de gevolgen niet
alleen voor de Provincie van Utrecht ; maar ook
voor deeze en andere-Provinciën ten uiterfte.nadeelig
zouden kunnen worden ; en dit, Edele
Groot Mogende Heeren.' is niet alleen 'c perfooneele
gevoelen van de Heere onze Principalen;
neen, 't is ook 't gevoelen van zoo veele
p 4 wel-

%$* AÜO. Z A A K E N V A N
weldenkende door de gamfche-Republiek; van.
allen, welke de innerlyke waarde van een Burger
van dit G meene-Best kennen ; van alle ,
welke begrypen , dat niet Wolk om de Regenten
; maar de Regenten om 't Volk zyn;
yan allen , die durven erkennen, dat 't geweldadig
fmooren der Volks- Stem te Amersfoort,
in der daad is, een fchending van de hoogheid
van 't gantfche Volk van Nederland , in wier
boezem de radicale Souvereiniteit berusr, en op
welks naam de refpective Staaten alleen, by reprefentatie
hun hoog gezag uitoefenen ; 't is 't
opent lyk verklaarde gevoelen , van zoo veele notabele
Burgeryen in Nederland; inzonderheid in
deeze Provincie; en aller byzonderst van een
notabel aantal uit die Burgery, welke de Heeren
onze Principalen ter Vergadering van U
Edele Groot Mogende vertegenwoordigen; op
grond van welke gevoelens, de Heeren onze
Principalen ons bv herhaling gelast hebben, ter
V rgadering van ü Edele Groor Mogende voor
te dragen, of ü Edele Groot Mogende, met de
Heeren onze Principalen niet ten uiterfte noodzakelyk
zouden oordeelen.
i« Dat door de Troupes, welke thans zig
in'Amersfoort bevinden, voor zoo ver
dezelve op de Repartitie deezer Provincie
ftaan, en nog niet weder mogten zyn
uitgetrokken , ordres wierde gegeeven , om
te rug te marcheren.
*. Dat door U Edele Groot Mogende zoodanige
voorzorge wierde genomen , waar
door wiert voorgekomen, dat verder geene
Troupes ter repartititie deezer Provincie
of die der Generaliteit Baande, of
Hulp-Troepen van deezen Staat, gebruikt'
worden teegen eenige Provincie, Steden,
Burgeryen of Leeden van dien.
3. Dat door Ü Edele Groot Mogende in
deeze critieke tyds omftandigheeden zoodanige
nadere bepalingen omtrent de Paten.

Aoo. STAAT EN OORLOG. 1785. 233
tenten wierden gemaakt, waar door de
Troupes niet-, dan op uitdrukkelyk'be.rel
van ü Edele Groot Mogende tot Binnelandfe
Expeditien werden geëmployeert.
En is daar benevens ontfangen een Misfive van Cns<
telein Drosfaart, Burgemeelteren en Scheepenen Regeerders
der Stad Heusden, gefehreeven aldaar den
23 dezer, waar by, ter kennis van hun Ed. Groot
Mog. brengen de .Requeste aan hun te dien dage ge»
prrefenceert door een aanzienlyk getal hunner Burgeren
en Ingezeetenen over het aanrukken der Staats- Militie
tegens Amersfoort en om de voorzieningen daar by
vervat; dienende gemelde Misfive tot appui van dee
zelve Requeste, hier pa geinfereerf.
EDELE GROOT MOGENDE HEEREN,
Door een aanzienelyk getal van onze Borgeren
en Ingezeetenen, aan ons huiden geprefenteert
zynde, het hier inne geilootene Requeste,
hebben wy niet geaarfeld uit hoofde van
het belang der zaake daar in voorkomende, aan
derzelver verzoek en billyk verlangen te voldoen,
en het zelve verzoek zoo veel in ons is,
aan Uw Edele Groot Mog. te appuieeren , zo
als wy de vryheid neemen, boven gemelte Requeste
op de eerbiedigde wyze met onze appuie
en voordragt, ter Tafel van Uw Edele
Groot Mogende te brengen;
Met alle den eerbied die wy Uw Ed, Groot
Mog. verfchuldigt zyn, dog teffens ook met alle
den ernst welke vrye Volkeren betaamd, fM*
liciteeren wy , dat Uw Ed. Gr. Mog. aan de
begeerte der Requeftranten dermaate Eflïcatieus
gelieven te voldoen, als met de hooge wysheid
van Uw Ed. Groot Mog. en de Souveraiuiteit
deezer Provintie het meest befiaanbaar zal zyn;
Waar meede wy Uw Ed. Groot Mog. beveelen
in Gods Heilige befcherming, en onder
, P 5 toe-

234 AÜG. Z A A K E N VAN ' I 78J.
toebeede van een gelukkige Regeering de eer
hebben ons te noemen.
EDELE GROOT MOGENDE HEEREN !
(Onder Rond)
Üw Edele Groot Mogende ootmoedige
en gehoorzaamde Dienaaren.
Castelein Drosfaart , Burgemeelteren
en Scheepenen, Regeerders der Stad
Heusden.
(Lager ftond}
Heusden den Ter Ordonnantie van de-
23 Aug. zelve.
1785.
(Was get.)
F. C. TROMBR. •
Aan de Edele Achtbaare Heeren
Castelein Dros/aard, Burgemeefteren
en Scheepen, Regeerders
der Stad Heusden.
^""leven met fchuldige eerbied te ken-
VJ" nen, deOndergeteekenden, alle Burgers
en Inwoonders, deezer Stad, dat zy
met ontroeringe, fchrik en niet minder
verontwaardiging gezien hebben, de geweldige
Refolutie, om Militie van deeze»
Staat te doen aanrukken tegens Amersfoort
, wier brave Burgery, wel verre van
zig aan eenig Oproer fchuldig te maken,
in tegendeel, enkel en alleen bezig was,
om haare onvervreemdbaare Rechten, op
eene wettige wyze te reclameeren , waar
toe

AUÖ. STAAT EN OORLOG. 1785. »|j
toe zy door hunne Souverain zelve uitgelokt
en ongeroepen was.
Dat- deeze aandoeningen by de Ondergeteekenden
nog zeer veel toeneemen, nu
zy ontwaar worden, dat een gedeelte diet
Troupen liaan op repartitie deezer Provincie.
Dat, het gebruik maken van Militairen
tegens Burgers, in een tyd als tegenwoordig,
waar in de Republiek zoo zeer verdeeld
is, weinig anders kafi befchouwd
worden, dan als eena daad van geweld s
door welke de eene parthy boven den
anderen tracht te triumpheeren, en dus
de aangevallen parthy gewettigd word ,
om van die middelen tot tegenltand gebruik
te maken, die de Voorzienigheid
aan elk Schepfel tot zelfs verdediging gefchonken
heeft; 'c welk niets, dan de
fchroorrHykfte gevolgen , niets minder
dan een Burger-Oorlog kan ten gevolge
hebben.
Dat da Ondergeteekende boven dien ,
hun gemoed en geweeten bezwaard vinden
, het hunne op te brengen' en dus
meede te contribueeren , rot het onderhoud
van Troupen, die gebruikt worden,
tot onderdrukking hunner brave Land- en
Bondgenooten , welke zig onledig hou»
den , hunne voorvaderlyke Vryheeden,
en voorrechten op eene wettige wyze ,
uit de vergetelheid op te delven, en van
hun , die dezelve onrechtmatig bezitten,
te rug te vorderen:
Daar de G r
ondwet van deezen S'aat,
de Unie van Utrecht, van hun vorderd;
Een iegelyk Provincie en de particuliere
Steden, Leden enIngezeetenen
van dien met alle behoorlyke
en mogelyke middelen, ja met Lyf
en Goed (is het nood) te helpen
hand-

AUG, Z A A K E N V A N 1785.
handhouden, ftyven en fterken, befchutten
en ook befchermen, jegens
allen en een iegelyk, wie en hoedanig
die zcude mogen weezen , die
eenige dadelyke ihbreuke zoude willen
doen op hun luider fpeciale en
particuliere Privilegiën , Vryheden ,
Exemptien, Rechten, Statuten, loffelyke
en wel herbragte Colturnen,
Ufantien, en allen anderen haar Luider
Gerechtigheden.
Redenen waarom de Supplianten zig
keeren tot U Edele Achtbaare, met zoo
veel eerbied als ernst verzoekende, dat
ü Ed. Achtbaare als vertegenwoordigers
van de Ondergeteekende , dit alles by
eene Misfive aan de EL Gr. Mog. Heeren
Staaten dezer Provincie, in naam van
de Supplianten gelieven voor te dragen,
en voorts aan hun Ed. Gr. Mog. te verzoeken
, dat Hoogstdezelve zonder tyd
verlies het daar heen gelieven te dirigeeren,
dat ten aller fpoedigften de Troupen
', of die derwaards nog in aantocht
mogten zyn, voor zoo veel zy ter repartitie
.ftaan deezer Provincie , worden te
rug geroepen.
Ten tweeden, dat hun Ed. Gr. Mog.
gelieven zoodanige voorzorgen te neemen
, waar door word voorgekomen, dat
verder geen Troupes ter hunner repartitie,
of tot die, der Generaliteit ftaande,
nog ook geen Hulp-Troupês van deezeri
Staat, gebruikt worden, tegen eenige Provincie,
Steden, Burgeryen, of Leden van
dien. En
Ten derden , dat Hoogstdezelve in deeze
critique tyds omfiandigheden , zoodanige
nadere bepalingen omtrent de Patenten
gelieven te maken , waar door deselve
Troupes, niet dan op ütdrukkelyk
be-

am;, STAAT EN OORLOG. 1785. 237
bevel van hun Ed. Gr. Mog; onzen wet ?
tigen Souverain tot binnenlandfche Expe»
ditien worden geömployeerd.
(Onder ftond)
't Welk doende &c.
Waarop gedelibereert en Copie van het voorfz. ge»
proponeerde, mitsgaders der Misfive en bygevoegde Requeste
verzogt zynde door de Heeren van de Ridderichip
en Edelen , om het zelve in de Ordre nader te
examineeren , en door de Heeren Gedeputeerden der
Steden Haarlem, Delft, Amfterdam, Rotterdam, Gorinchem,
Schiedam, Brielle, Hoorn, Enkhuizen, Edam,
Monnikendam en Medenbhk , om daar op te verftaan
de intentie van de Heeren hunne Principaalen, is de
finaale Refolutie uitgefteld tot nadere Deliberatie, en is
dien onverminderd goedgevonden en verftaan, dat het
voorfz. geproponeerde, mitsgaders de gemelde Misfive
en Requeste ten fpoedigften zullen worden geëxamineert
door de Heeren van de Ridderfcbap en verdere
hun Ed. Gr. Mog. Gecommitteerden tot het groot Beibgne,
en de Vergadering daar op gediend van derzelver
confideratien en advis.
Accordeert met de voorfz. Refolutien.
XC. Qttaliftcatie ep den Hoofdofficier Mr.
p. OEVERS , te Rotterdam, tot het
i hooren van eenige Perfoonen te'r zaake
van het voorgevallene op zeeker
Speeltogtje , onaer belofte van im •
puniteit. In dato 31 Augustus 1785,
By refumtie , en tot finaale afkomst op heden volgens
hun Ed Gr. Mog. Refolutie van den 24 dezei,
gedelibereert zynde op de Requeste den 17 te voren
door Mr. Paulus Gevers , Hoofdofficier der Si.ad
Rot-

23S AUG. Z A A K E N ' V A BT
Rotterdam R. O. aan hun Edele Groot Mog. geprafenteert
, om de daar by geallegueerde redenen , tendeerende
rot het obtineeren van hun Edele Groot Mogende
authorifatie , om drie of vier der Perfoonen geduurende
het zogenaamde Speekogtje, by de Requeste
gemeld, den 22 July 1785 met een Jagt op de Maaze
geweest , ter zaake van het aldaar voorgevallene , onder
belofte van impuniteit, voor Scheepenen der St"d
Rotterdam, ter praefentie van hun Edele Groot Mog.
Gecommitteerden aldaar, als Getuigen onder eede te
haoren; breeder onder de Notulen van den voorfz. 17
Augusty.
Is goedgevonden en verdaan , den Suppliant K. O.
in dit finguliere gevat by deeze te authorifeeren, om,
onder belofte van impuniteit uit naam van hun Edele
Groot Mogende, drie of vier van de Perfoonen, welke
geduurende het zogenaamde Speekogtje met een
Jagt op de Maaze , den 22 July 1785 , in het zelve
Jagt geweest zyn , wegens het geen zy lieden ter gelegentheid
van dat zogenaamde Speekogtje tegen den
inhoud van hun Edele Groot Mogende Publicatie van
den 23 February 1785 begaan mogten hebben, en die
ten dien einde door den Suppliant de gefchiktfte zullen
geoorrieelt worden, ter zaake van het geen op dat
zogenaamde Speekogtje voorgevallen is, voor Scheepenen
der Stad Rotterdam , ter praefentie van de Heeren
Gecornmirreerden, van hun Edele Gr. Mog. binnen dezelve
Stad, als Getuigen onder eede te hooren.
En zal Extraét dezer gegeeven worden aan den Suppliant
om zig daar na te reguleeren , en gelyk Extract
gezonder) aan de Heeren hun Edele Groot Mogende
Gecommitteerden te Rotterdam , als mede aan Scheepenen
derzelve Stad, tot hun informatie en narigt.
De Heeren Gedeputeerden der Stad Delft,
hebben gedeclareert, dat de Heeren hunne
Principaalen van gedagten waren, dat dezelve
Requeste, voor zoo veel concerneerde het
verzoek em authorifatie op den Suppliant , als
Hoofdofficier der Stad Rotterdam , tot het verkenen
van Acte van impuniteit aan drie of vier
Per-

AUG. STAAT EN OORLOG. 1785. 230
Perfoonen , dewelke door hem het gefchiktfte
zouden geoordeelt worden , en het hooren van
dezelve als Getuigen onder eede, uit hoofde van
de bedenkingen en reflexien, welke door hun
daar omtrent by de deli beraden over gemelde
Requeste geoppsrt , en door de Heeren Gedeputeerden
der Stad Rotterdam nader bekragtigt
waren, behoorde te werden gemaakt commisforiaal,
immers en in allen gevalle geftelt in handen
Van Praefident en Raaden van den Hove,
om hun Edele Gr. Mog. daar op binnen den
tyd van agt dagen te dienen van derzelver confiieratien
en advis, hebbende wyders de gemelde
Heeren Gedeputeerden zig ten aanzien van
het verzoek , om dezelve Perfoonen te hooren
voor Scheepenen der Stad Rotterdam , ter praefentie
van de Heeren Gecommitteerden van hun
Edele Gr. Mog. gerefereert tot derzelver Aantekening
op de Refolutie van den 22 December
1784 , en voorts aan de Heeren hunne Principaalen
gereferveert het doen van zoodanige nadere
Aanteekening, als dezelve zouden te raden
worden.
De Heeren Gedeputeerden der Stad Rotterdam
hebben , ingevolge den Last van de
Heeren hunne Principalen, tegen de voorfz. conclufie
geprotefteert, en als nog geïnhereert hunne
vorige Aauteekeningen, Protesten en Inferrien,
tegen de Refolutien, op den 10 Augusty en a2
December laatstleeden, met opzigt tot het voorgevallene
binnen de voorfchreeve Stad genomen,
met referve van zoodanige nadere Aanteekening,
als de Heeren hunne Principalen zouden mogen
te raade worden.
De Heeren Gedeputeerden der Stad Brielle
hebben up expreüfe Last van de Heeren
hunne Principaalen gedeclareert, de voorfz. Refolvtie
te coijtradiceeren , met referve van zoodanige
Aanteekening als dezelve te raade zullen
worden. De

84Q ÈUtt. Z A A K E N V A N 1785,
Dè Heeren Gedeputeerden der Steden Enk.
huyfen , Edam en Medemblik, hebben de
conclufie der voorfchreeve Refolutie aangezien,'
als zig in de deliberatie daar over niet ingelaac
ten hebbande.
Accordeert met de voorfz. Refolutien,
XCI. Misfive van de Staaten van Utrecht,
omtrent het voorgevallene te Amersfoort
Ingeleverd ter Vergaderinge
van hun Ed. Gr. Mogende , in date
31 Augustus 1785.
Is geïee'sen een Misfive van de Heeren Staaten van
Utrecht aan hun Edele Groot M-">g. , gefchreeven
binnen de Stad Utrecht, den dezer, op laatstleeden
Zondag om half elf uuren door een Boode van gemel-v'
de Provincie aan den Raadpenfionaris ter hand gefteld;
hier na volgende geinfereerd.
Fiat infer tic.
Waar op gedelibereert en Copïe van de voorfz. Misfive
verzoet zynde door de Heeren van de Ridderfchap
en Edelen", om dezelve in de ordre te esamjneereu,
en door de Heeren Gedeputeerden, der Steden Haarlem,
Delft Amfterdam, Rotterdam, Gorh civem,.Schiedam,
Briellé, Hoorn, Enkhuyfen, Edam, Monnikendam en
Medembhk, om daar op te verftaan de intei-te van
de Heeren hunne Principaalen, is de finaale Rtfolutie
uitgellelt tot nadere deliberatie , en is dien oavermin.
derci goedgevonden en verftaan, dat de voo*fz. Misfive
zal worden geëxamineerd door de Heeren van de
Ridderfchap , en verdere hun Edele Groot M"»g. Gecommitteerden
tot het groot Befogne, en de Vergadering
daar op gediend van derzelver confideratien en
Accordeert met de voorfz. Refo'urien.
Edele

Aüo, STAAT EN OORLOG. 1785. 241
Edele Groot Mog. Heeren l Byzondere
Goede Vrienden, Nagebuuren en Bondgenooten
l
T \e Heeren Onze * ordinaris Gedeputeerden
ontfangen hebbende eene Misfive, gefchreven
by de Heeren Regeerders van Amersfoort,
houdende verzoek dat ter bewaaringe van de rust
en goede order binnen haare Stad, als mede ter
beveiliginge van derzelver perfoonen en die van
anderen, 'en fpoedigfien zoodanige voorzieninge
mogte gefchieden als meest gefchikt fcheen - om
dezelven by hun wettig gezag te helpen maintineeren
, en omme derzelver Deliberatien onverhinderd
re konnen vervolgen , hebben dezelve
Oize ordinaris Gedeputeerden zig in de onvertnydelyke
noodzake gevonden, om, alzoo geene
toereikende middelen in deeze Provincie ten fine
voorfz. by der hand waren, Zyne Doorluchtige
Hoogheid den Heere Erfitadhouder te verzoeken,
eenige Militie ten fpoedigften derwaards te
willen zenden, aan welk verzoek dan ook is
voldaan geworden: En alhoewel ten dézen niets
is verrigt, dan het geene voorkwam van de piigt
der He*ren Gedeputeerden te zyn, en altyd by
hun Ed. Mog, in zoodanige gevallen is gedaan
geworden ; heeft deeze zaak niet te min zoo
veel gerugts gemaakt , dat men heeft kunnen
goedvinden vooifz. verrigte in het pubücq niet
alleen te denigreeren , en rot een pretext te gebruiken
, om de goede In- en Opgezetenen alomme
te ontrusten, en het alzoo te doen voorkomen
, even als of Wy voornemens waren 's
Lands Militie te gebruiken tot onderdrukking
der goede Burgeryen, ofte tot afwyzing van derzelver
regtmatige klagten en bezwaaren, en op
dien grond addresfen zoo in deeze als andere
Provircien aan de Regeeringen te maaken , ten
einde de voorfz. Militie wederom uit Amersfoort
mogte vertrekken , en alzoo dia Stad aan haar
eigen noodlot over te laaten.
XXIX. DEEL. Q En

ft 42 AÜG. Z A A K E N V A N 1785.
En of fchoon , Ed. Gr." Mog. Heeren, Wy
vastelyk vertrouwen , dat de refptctive Hooge
Bondgenoten nimmer aan zoodanige verzoeken
zullen defereeren, immers niet voor dat dezelve
van alle omüandigheden der zaaken volkomen
geïnformeerd zullen zyn, en dit te minder, wanneer
dezelve daar benevens zullen confidereeren,
hoe zodanige geprecipiteerde Refoluden weinig
zouden konnen verftrekken rot aankweeliing van
de vriendnabuurlyke correfpondentie en eeuigheid
tusfchen de Bondgenoten, zoo hoogstnoodzakelyk
in deeze donkere en veruitzieftde tyden.
Dan alhoewel Wy van den yver van UEd.
Gr. Mog. voor het geraeeue welzyn in de banden
van Vriendfchap en Bondgeno^tfchap, des
noods, in dezen gerustelyk alle hulpe zyn yerwagtende,
hebben niet te mm de zoo finguliere
en 'verkeerde ii.fimulatien , waarmede het gedrag
van Onze Heeren ordinaris Gedeputeerden ten
dezen aan het publicq is voorge.iraagen , Ons
verplicht UEd. Gr. Mog. de waare gefchapenheid
dezer zaake , en wel byzonder het geene
aanleiding tot de gedaane voorzieninge , volgens
bericht der Heeren Regeerders van Amersfoort,
heef gegeven, te moeren voordraagen.
Het'kan dan aan UEd. Gr. Mog. niet onbekend
zyn, dat zedert eeoigen tyd différente bewegingen
binnen Onze Provincie omftaan zyn,
veroorzaakt, (zoo het Ons toefebynt) door de
donkerheid der tyden en de defaltres , met welke
deeze Staat zedert een gtruimen tyd heeft te
worftelen- gehad.
Dat de voornoemde bewegingen vervolgens
aanleiding hebben gegeven tot het prefenteeren
van addresfen , byzonder aan de Magifbraaten
der refpective Steden , houdende verzoek tot |
verbeteriug van diverfe abuifen, welke zoodanige
Requestranten waren voorgekomen redres nodig
te hebben : Al het welke dan ook op zig
zelve is voorgekomen , van veel nurrigheid te
kunnen zyn, en hier omme de opmerkzaamheid
der

AVG. STAAT EN OORLOG. 1785. 243
der refpective Regeeringen , en ook van Ons,
zedert lange heeft bezig gehouden; zoo als dan
onder anderen ook, gelyk in dergelyke tydsomftaudighedeh
wel meerder plaats heeft gehad ,
fommige perfoonen binnen de Stad Amersfoort,
onder voorwendzel eener algemeene Volksftemme,
hoe zeer hun gedrag ook by een voornaam
gedeelte des Volks mogt worden afgekeurd,
hunne byzondere opinien , zy mogen dan recht
of onrecht zyn, tragten door te dringen door
het attroupeeren van eene misleide menigte,
(waarvan de Heeren Regeerders aan Ons te kennen
hebben gegeven, meer, dan een voorbeeld,
te moeten zien daar ftellen,) in zoo verre zelfs,
dat men tot bewerking daar van verfcheide Ingezetenen
der gemelde Stad , onder bedreiging
jvan boeten voor de terug blyvende-, heeft gedwongen
by een te komen, terwyl men inmiddels
zelfs avoueerde van deeze gaande gemaakte
Gemeint-2 ongelukkige beiryven te vreezen, indien
de Heeren Regeerders op derzelver verzoeken
in hunne ordinaris Vergadering mogten delibereeren
, invoege dezelven dit als toen in eene
extraordinaire Vergadering hebben moeten
verrigten, en hunne ordinaris Vergadering niet
hebben konnen houden.
• Dac men fteeds al verder gegaan zynde, eindelyk
by monde van eenen Vreemdeling, welke
, zedert eenige weinige maanden Burger geworden,
en als een Comptoir Bediende, zonder
eenig huishouden te hebben, binnen Amersfoort
zig had nedergezet , had goedgevonden , openhk
in den Raad der Stad Amersfoort aan te
kondigen , dat men zoodanige Heeren , welke
aan hec gedaan verzoek om deezen en andere
perfoonen als Geconftitueeiden van de gantfche
Burgery te erkennen, niet kwamen te voldoen,
voor geen Reprefentanten der Burgerye meer erkende,
zig aeswegens beroepende óp eene menigte
ten voorfz. einde voor het Raadhuis vergaderd
, en welke die perfoon goedvond zyne
Q 2 Com-

244 AUG. Z A A K E N VAN
Committenten te roemen , voo ts de'meerderheid
des Raads , die een contrarie beiluit op
deszeifo verzoek had u :
tgebragt, en walker namen
hy verzogt te weeten, alle gehoor/.aamheid
en trouwe , tegens eed en pl.igt opzeggende ,
buiten nog v ele andere bedreigt! gen , van welke
gemelde Regeerders van ter zyde wierdeti
gewaarfciouwd ; hebbende men de G'meinte,
ten einde die dezen ftap te konnen laaten ooen,
al van den beginne diets gemaakt , d;n het inlee^eren
van hunne bezwaaren een verzoek behelsde
ter vermindering van Accynfen , door
w.lke me

AUO. STAAT EN OORLOG. 1785. 245
zyn, en het herftel met het ware belang hunner
Stad en Burgerye ever een komende zou Jen
wórden bevo' d n
Zie daar, Edele Groot Mr.fr. Heeren, de ware
toedragt der zake aan U Edele Groot M >g.,
als een O izer Mede-B mdgenooten opengelegd.
Wy laaten nu U Edele Groot Mog. zeiven oordeelen
, in hoe v:rre de handelwyze van de
meergemelde Magiftraat en het gedrag der Heeren
Oize ordinaris Gedepa'eerden verdient op
zodanige hsterlyke en alle bornes van decentie
excedeerende wyze by publieke Couranten, Reniesten
en andere Papieren en S ukken te worden
getanxeerd, en als ongehoord voor de geheele
Natie uitgefchreeuwd, daar wy in tegendeel
vermeenen , dat het zelve gedrag de goedkeuring
van alle Ingezeetenen moet verdienen;
zo wanneer dezelven maar met bedaartheid zullen
hebben overwoogen, of 'er een Land in de
Wereld is het welke kan bsttaan (men laate
ftaah gelukkig zyn) in het welke de Magülaat
en Overheid niet meer als Verzorgers en Befchers
van de publieke rust , veiligheid en welvaaren
hunner Ingezeetenen worden aangemerkt,
of tot voorfz. einde met een genoegzaame veiligheid
en vryheid konnen delibereeren, maar in
tegendeel genoodzaakt worden , om zonder tyd
verzuim al het geen fommige Perfoonen goedvinden
en ovsreen gedemd hebben, als de verzoeken
van de ganfche Burgerye voor te dragen,
dadelyk toe te Hemmen, en te arresteeren,
en dit onderwyl een goed gedeelte van dezelve
Burgerye, en fimryds niet van de minft; geluel
geen kennisfë dragen van dusdanige verzoeken,
veel minder dezelve approbeeren en andere
Ingezeetenen misleid , geheel iets anders
vermeinden verzogt te worden , als waarlyk is
gefchied. Wy voor Ons , Edele Groot Mog.
Heeren, zien zooJanig eene manier van handelen
op zyn best genomen , te zullen moeten
uitkomen op een totaal verval der Ingezeetenen
Q 3 en

246 AUG. Z A A K E N V A N 1785-
en de goede Burgerve te moeten aftrekken van
haar beroep en welvaart, en niets anders intusfchen
te konnen opleeveren, dan Refolutien ,
welke , met geweld opgedrongen, ook dadelyk
roet het ware nut der Maatfchappy ftrydig zyn,
en aan niemand bevorderlyk, ten ware mogelyk
alleen aan de byzondere oogmerken van eenige
weinige Bcftierders van zoodanige goede maar
misleide en opgezette meenigte der Ingezeetenen ,
zulks dat het Ons toefcbynt, dat de vryheid de
ziel van alle deliberatien , en byzonder in een
vry Gemeenebest in de Collegien der refpeilive
Overheeden op de ruimde wyze behoord p!aa;fe
te hebben, en alle hindernisfe daar aan weggenomen
te worden, terwyl anderzins de differente
Leden niet in Haat zyn, volgens hun eed en
pligt, het ware wehyn hunner Ingezeetenen te
bevorderen; ja begrypt men het anders, dan zal
in elke Stad een Perfoon genoeg zyn, om, met
authoriteit bekleed , alle de aan hem gedaane
verzoeken, zondw onderfcheid te konnen legalifeeren,
geheel ftrydig met den geest eener Republiek
en vrve Staats Regeeringe.
Wy twyfftlen dus ook geenzins, of U Edele
Groot Mog. de gevolgen hier van , welke wy
llegts even hebben aangeftipt, in alle haare kragt
beieffende, zullen wel verre, om eenige aanleiding
te geeven tot verbanning der goede ordre
binnen de S ad, Amersfoort en deeze Provincie,
in tegendeel allezins bereid zyn, om met Ons
voor te komen, dar door onrustige Geeften ook
binnen Uwer Ed. Gr. Mog. Provincie, de vrye
deliberatien der refpeétive Regeeringen nier werden
gehoond ofte gehoord , ten einde dezelve
niet woiden gedwongen om het roer der Regeeringe
te laaten varen en alles ten besten te geeven
, mitsgaders aan het geval over te laaten,
zoo als de Heeren Regeerders van Amersfoort
in het byzonder hebben verklaard te zullen moeten
doen, by aldien dezelve, van de noodige
authoriteit, ontzet, huntse deliberatien niet meer
vrye-

AUG. STAAT EN OORLOG. 178*. «4?
vryelyk zouden kunnen vervolgen. Voorrs,
Edele Groot MOR. Heeren, betuigen wy nimmer
in gebreeke te znlien bevonden worden , om,
ingevolge de plicht van het Boiidgenootfchap,
naar Ons vermogen tot het welvaaren Onzer
Mede-Bondgenooten , mitsgaders de bewaaring
van derzelver wettig gezag meede te werken.
Hier meede,
Ed Groot Mog. Heeren , byzondere goede Vrienden
, Nagebuuren en Bondgenooten , beveelen
wy U Ed. Groot Mog. in de protectie van God
Almagtig, dien wy bidden dezelven te conferveeren
in goede en voorfpoediye Regeeringe.
Gefchreeven te Utrecht den 24 Augusty 1785-
Was geparapheert,
A. F. GODIN J Vt.
(Onder ftond)
Uwer Elele Groot Mog. goede
Vrienden,
De Staaten van den Lande
van Utrecht.
(Lager ftond)
Ter Ordonnantie van
dezelve.
Q4
(Was get.)
H. At LAAN.
XCli

»48 AUG. Z A A K E N V A N 1785.
XCII» Circulaire-Misftve van Burgemeefteren
en Vroedfchappen der Stad U\recht,
aan de Staaten der andere Provintie.
In dato 31 Augustus 1785.
EDELE MOGENDE HEEREN !
T"Xe Geconftitueerden van een zeer notabel aantal van
\_JF 136S Burgers en Ingezeetenen iézpr S al , als
mede de G> committeerden uit de ag Schutters Compagnien
, hebben zig by Requ ste aan ons geadresseerd,
en te kennen gegeeven, dat het gebeurde, omtrent
het midden dezer maand Augustus, door het inroepen
van Militie op her verlangen van de Meerderheid
der Leeden van de Mapiftraar der Stad Amersfoort,
en door het Collegie van de 'Heeren Hunner
Edele Mog. ordinaris Gedeputeerden onzer Provintie
gifecundeerd en geëff étueerd, niet anders kunnen befchouwen
dan als ftrydig met de voorrechten, zoo wel
als roet het belang van de Ir- en Opg^zetenen dezer
Provintie, en dat voorfchreven ftap zoo eene zeer gmote
verlegendhnd onder onze Burgeren heeft gecaufeerd,
uit vreeze dat mogelyk een meerder aantal Troupes
naar onze Provintie zoude kunnen marcheren , dar zy
zig in de noodz, ak hebben bevonden, zig een en andermaal
aan ons re adresf-eren, met verzoek, dat wy
ons by eene circulaire Misfive san de Ho-'ge Bondge*.
nooten zouden vervoegen, en op bet ernltigfte te verzoeken
en te infieren , dat Hoogstdezelve, ieder zoo
veel haare Provintie aangaa , wel zullen gelieven zorge
te dragen , en de nodige middelen beramen, dat
voortaan, immers hangende de deliberatien over de ingeleverde
bezwaren, geene meerdere Müirie naar onze
Provintie, veel min naar onze Stad ol Vryheid werde
verzonden.
Wy hebben in aanmerkinge nemende de groote confternatie,
en herhaalde inftantien onzer Burgerye, ons
verplicht geacht, aan het verzoek van dezelve te defereren:
en neemen de vrybeid van UEd. Mog., ter gerust-

AUG. STAAT EN OORLOG. 17*5-. 24.9
rustftelling van onze Burgerye , or> het vrienddykfte
by dezen te imploreeren, dat het UEd. Mog. be'i^en
mag, om den Heere Stadhouder en Kapitein Genera»!
van UEd. Mog. Provintie aantefchryven, geene Pirenten
te geven aan Militie , die ter repartitie van Hoogstdezelve
gebracht zyn, en betaald worden, om te marcheeren
naar deze Provintie , om daarin , het zy ten
plagen Lande of in eenigen Stad of Steden , Guarnizoen
te neemen of te houden , ten einde daardoor geprajvenieerd
worde, dat aeene Troupes meer naar het
territoir of naar de grenzen van onze P'ovintie, veel
min naar onze Stad of derzelver Vryheid, marcheren.
Alsmede, dat het UE s
. Mog, v rder gelieven zal,
met ons te coöpereeren , dat over 's Lands K'yesvoik
nier willekeurig worde gedisponeerd, en hetzelve althans
nimmer worde gebruikt tot intimineering, en gcvolglyk
tot fmoringe van de tedelyke Volksftem der
goede Burgeren, In- en Opgezetenen dezer Republiek.
Wy mogen niet nalaten, UEd. Mog. te doen rernarqueren
: dat wy ten eenemrale ignorant zyn geweest
van de convocatie van het C>Hegie der Heeren ordnaris
Gedeputeerden op Zaturdag den 13 dezer des
avonds laat, en van het geene aldaar voorgevallen en
beflooten is geworden , en dat wy derhalven geen deel
hebben in 't verzoek van Patenten aan Zyne DJOH.
Hoogheid den Heere Prince Erfftadhouder, om eenige
Militie naar Amersfoort te zenden, gedaan; ja, dat
onze Heeren Burgemeefteren finaal geprotesteerd hebben
tegens het verleenen van attachés, terwyl wy van
begrip zyn, dat de tegenwoordige tydsomftandigheden
geene inneeminge van Krygsvolk aanraden.
Gelyk wy ook voor UEd. M ig. niet willen verbergen
, dat wy in geene deelen ons confent gedragen hebben
in het arresteeren der Misfives, welke aan UEd.
Mog. in naam der Heeren Staaten onzer Provintie gedepecheerd,
en by UEd. Mog. mogten ontvangen zyn;
integendeel, dat onze Gecommitteerden de Conclufïe,
des aangaande ter Staatsvergaderinge genomen, geo'doqueerd
, en onze aantekening tegen dezelve gerefereerd
hebben; vertrouwende derhalven, dat UEd. Mog. den
voorflag dier Misfive, mer het geene verder by dezelve
Q J mog-

*50 AH*. ZAAKE'N V A N 1785.
jnos^e zyn geavanceerd, aan ons niet zullen toekennen,
maar integendeel eene favorable reflectie liaan, op
het geene wy by deze de eere hebben UEd. Mog. op
hnt vriendelykst en ernftigst te verzo-ken.
En hiermede deze b-fluitende, beveelen wy UEd.
Mog, in de befcherminge des Allerhoogllen en blyven
EDEL MOGENDE "HEEREN!
UEd. Mog. zeer goede Vrienden.
Burgemeefteren en Raaden in de Vroedfchap
der Stad Utrecht.
Ter Ordonnantie van dezelve.
Utrecht den (Was get.)
3» VS»
I785. J. W. DE RUEVER.
XCIIf. Brief aan Zyne Doorl. Hoogheid den
Heer Prins Erfftadhouder, van de
gezworene Gemeente van Hattem. In
dato . . Augustus 1785.
BOORLUGTIGSTE EN HO0GGEBO0REN FURST EN
HEERE!
y hebben ons zeer vereerd gevonden met het ant­
W woord van Uwe Doorl. Hoogheid aan onze ge*
eerbiedigde Magiflraat , in dato den eerften Maan dezes
jaars , op onze remonftrantie van den 29 January
deszei ven jaars, en welker inhoud door Haar Wel Ed.
en Achtb. ons is gecommuniceerd geworden ; niet kunnende
nalaaten by dezen onze verpligting ten hoogften
te betuigen voor de goede attentie, welke Uwe Doorl.
Hoogheid gunïtig hierop hebt gelieven te flaan. ——
Wy hebben ons van tyd tot tyd gevleid , dat , wanneer
de berigten der abfente Magiltraats-Leden zouden
zyn

AUC. STAAT EN OORLOG. 17^ 2 J I
zyn ingekomen, Uwe Doorl. Hoogheid alsdan 00. v
der de nodige voorzieninge naar Hoogstdeszelfs
raad zoude in het werk gefteld hebben , om aan dv
billyke en op wetten fteunende begeerte onzer Burgerye
te voldoen , en twyfelen nog geen oogenblik aan de
goede geneigtheid van Uwe Doorl. Hoogheid desaangjande
5 maar blyven alsnog in die verwagting , van
deze onze gegronde bezwaren eerstdaags door Uwe
Doorl. Hoogheids wyze voorzieninge ten beste en tot
genoegen der Burgerye beftierd te zien: — Dan vinden
ons thans in de dringende noodzake[ykheid in 'c
tegenwoordige geval, met alle verfchuldigde eerbied en
hoogagring , ons weder tor Uwe Doorl. Hoogheid te
wenden , daar het de Goddelyke Voorzienigheid behaagd
heeft , onzen zeer geagten Burgervader , den
Heer Borchard Johan Daendels, Schepen dezer Stad,
ti t onze innige zielen fmerte op den 14 dezer door den
dood van ons weg te rukken, waar door een Schepens
plrats is komen te vaceeren , van welke Uwe Doorl.
Hoogheid , volgens het Reglement op de Regeering
dezer Provincie van 1750, de electie competerende is.
— Zoo zy het ons vergund nogmaals aan Uwe Doorl.
Hoogheid allereerbiedigst te verzoeken, Hoogstdeszelfs
attencie op de by gevoegde (lukken van onze vorige re«
monftrantie (beltaande in een Extract-Refolutie van
Raad en Meente , in dato 13 February 1659, en een
dito van 7 Maart 1710 , en de daarop gevolgde bekragtiging
van die laarstgemelde Refolutie door de
Landfchap , in dato 26 April 1723.) gelieve te vesti»
gen, en in dit tegenswoordige geval, geen ander Perfoon
in deze vacature te ftellen, dan die volgens Lands
en Siacis Wetten , couform gemelde Reglement van
Regeering, daartoe is gequalificeerd, die vereischte Re*
quifnen bezit , en onze Burgerye aangenaam is, ——-
Ja, fchoon wy niet zouden kunnen of mogen fustineren
, eenig regt tot nominatien of recom mandaden te
hebben: zoo kunnen wy egter onze vierige wensch en
begeerte , zoo uit hoogagting voor onzen overledenen
Regent, als voor deszelfs Nakroost, geenzints voor
Uwe Doorl. Hoogheid verbergen, maar, daar ons de.
zelve fterk ter harte gaau , verichaft zulks vrymoedigheid

2 5 2 A-ö. Z A A K E N V A N i 78y.
. e5^ ons te uiten , dat niets onze fmerte en verlies
,.erder zoude kunnen verzagren, ^an dat wy den ouditen
Zoon des Overledenen, den Heer en Herman
Willem Daendehy zyn Vaders voertlappen mog en zien
drukken, en deszelfs plaats vervullen, en durven vryelyk
reponderen, dat dit dezelve wensch van byna onze
gantfche Burgerye is. — Te meer hierop hoopen
wy, daar onze Burgerye zig nog misnoegt bevind wagens
de bezwaren tegen drie in onze vorige Remonftrantie
gemelde Heeren, waarvan het egter verre zy,
dat wy de directe oorzaak aan Uw: Doorl Hooghe d
zouden willen toekennen , dan wel aan de abuüve ii>
formatien , welke Uwe Doorl. Hoogheid by het do^n
der electie van twee derzelver zyn te voren gekomen.
— Wy zyn dan in een vast vertrouwen , dat Uwe
Dood. Hoogheid aan deze billyke begeerte van ons,
en de gantfche Burgerye , wel zal gelieven te defereeyen,
waartoe wy Uwe Dood. Hoogheid nedrig bidden.
— Hierdoor zouden alle onlusten, welke zomtydg uit
het misnoegen der Burgerye zouden kunnen ontdaan ,
voorgekomen worden. — Wy hebben 't ook van onzen
phgt geagt, van den inhoud dezes aan de Magiftraat
dezer Siad kennis te geven , gelyk nog voor de
afzendinge dezes (laat te gefchieden. ——- Terwjl wy
verders Uwe Doorl. Hoogheid in Gods Heilig: protectie
aanbevelen, en verbiyven
DOOR LUC TIGSTE HOOGGEBOREN FORST EN HEERE !
Uwe Doorl. Hoogheids onderdanige
en gehoorzame. Dienaren.
De gezworen Gemeente der Stad
Hattem.
Ter ordonnantie van dezelve.
(Was get.)
BAR ENT ENGELENBERG,
oudfte Verordent, by abfentie
van den Prefident.
j. H. VAN DYK, Scriba.
XCIV.

AUG» S T A A T E N O O R L O G . i?8y. ajj
XCIV. Request van twee Officieren aan de
Eaeie Mogende Heeren Gedeputeerde
Staaten 's Lands van Utrecht.
In dato . . Augustus 1785.
Geeven met verfchuldigde eerbied te kennen , de Ondergeteekenden
Ritmeefter Titulair en Cornet Effectief,
en de Lieutenant Titulair en Cornet Efftftief,
dienende beide by de Compagnien Cavallerié, in dienst
van UEd. Mog., thans in Guamizoen alhier, hoe zy
Ondergeteekenden door publieke geruchten zyn gein-,
formeert., dat ter vereffening van gefchillen tusfchen de
Reg ering en Bu-gery der Stad Amersfoort , aan eenige
Regimenten ordre zoude gegeeven zvn, naar voorio
ende S ad te marcheeren; dat zy Stippliau :en als
% Lands Dienaaren , onbevoegd zyn over de waarheid
of' onwaarheid deezer geruchten, zo wel als over den
aart des gefchils , tusfchen Regenten en Burgery der
voornoemoe Stad, eenig oordeel te vellen: dah dat zy
Supplianten de vryheid neemen rondborltig aan UEd.
Mo}, te declareereti, dat het met hun geweeten zoude
itryden,, zich in Burgertwisten te moeten mengen;
weshal 'en zy zich reipectueufelyk tot UEd. Mog. wenden,
fmeekende, dat het UEd. Mog. mooge behaagt
n, hen dadelyk hunne demisfie te accordeeren en
buiten dienst te ftellen ; dat door de zo haas.iniyk en
van uur tot uur vermeerderende geruchten , de Supplianten
in de onmogelykheid zyn , 'zich communi firma
aan Zyne Doorl. Hoogheid den Heere Kapitein-
Generaal te kunnen adiesfeeien, om welke redenen zy
de vryheid genomen hebben, zich aan UEd. Mog. direct
te adresfeeren; doch indien onverhoopt UEd. Mog.
het accor.ee en van du hun verzoek mogten aifïïculteeren
, het aan UE I. Mog. gunftig moje behagen, de
Supplianten van den d enst te dispenf.-ereu , LOC dac
hunne demisüé communi forma door Zyne Doorlucntige
H'O^heiJ den H:=re K puein-G;neraal moge geaccordeert
zy; 1
. t W-Ik doende enz.
(WaS gU.) J. A. D AVERHOULT.
B. H. VAN DER WïCK.
XCV.

254 SEPT. Z A A K E N V A N 1785.
XCV. Misfive van Burgemeefteren en Vroedfchappen
der Stad Utrecht, tot fa-
Vorable reflectie op hit verzoek daar
hy vervat, raakende de Militie, en
betreffende het voorgevallene teA mers •
loort. Ingebragt ter Vergaderi ge
van hun Ed. Gr. Mogende; in dato
1 September 1783.
y~%r!tfangen een Misfive van Burgemeefteren en Raaden
in de Vroedfchap der Stad Utrecru, gefchreeven
aldaar den 31 der voorleede maand, tot lavorable
reflectie op het verzoek daar in vervat, en hier na geiniereer'.
Fiat infcrtio.
Waar op gedelibeert, en Copie van de voorfz. Misfive
verzogt zynde door de Heeren van de Ridderfchap
en Edelen , om dezelve in de Ordre te examtneeren,
en door de Heeren Gedeputeerden der Steden , Haarlem
, Delft, Amfterdam, Rotterdam, Gorinchem , Schiedam,
Brielle, Hoorn, Enkhuizen, Edam , Monnikendam
en Medembiik, om daar op te verftaan de intentie
van de Heeren hunne Principaalen , is de finaale
Refolutie uitgefteld tot nadere deliberatie ; en is .dien
onverminderd goedgevonden en verftaan, dat de voorfchreeve
Misfive zal worden geëxamineerd door de
Heeren van de Ridderfchap, en verdere hun E iele Gr.
Mog. Gecommitteerden tot het groot Befogne, en de
Vergadering daar op gedient van derzelver confideratien
en advis , en zyn voorts by de voorfz. geleegentheid
~de Heeren Gecommitteerde Raaden verzogt, om in gevolge
hun Edele Groot Mog. Refolutie van den 11
Augustus 1784, Hoogstdezelven ten fpoedigften te berigten
nopens de praétycq, die omtrent het werk van
de Patenten in deeze Provincie plaats heeft.
Accordeert met de voorfz. Refolutien.
EDE-

SEPT. STAAT EN OORLOG. 1785. 255
EDELE GROOT MOGENDE HEEREN!
De Geconftitueerden van een zeer notabel
aantal van 1368 Burgers en Ingezeetenen
deezer Stad, als meede de Gecommitteerden uit
de agt Schutters Compagnien htbben zig by Requeste
aan ons geaddusfeerd en te kennen gegeeven
dat het gebeurde omtrent het midden
deezer maand Augustus door, het inroepen van
Militie op het verlangen van de meerderheid der
Leden van de Magiftraat der Stad Amersfoort
door het CoJlegie van de Heeren hunner Ede'e
Mog. ordinaris Gedeputeerden onzer Provincie
gekcundeert en geëffeCtueert, niet anders kunnen
b-fchouwen dan als lfrydig met de voorreg'en
zoo wel als met het belang van de Inen
Op^ezeetenen deezer Provincie, en dir voorfz.
Pap zoo eene zeer gruote verleegenheid onder
O! ze Burgerye he ft gecaufeerr, uit vreeze, dac
mogelyk een meerder aantal Troupes naar onze
Provincie zou'e kunnen marcheeren. Dat zy *
zig in de noodzaak hebben gevonden een en ander
maal aan ons te addresfeeren, met verzoek,
dat wy ons by eene circulaire Misfive aan de
hooge Bondgenooten zouden vervoegen , en op
hei eruftigfie te verzoeken en te infieeien , dat
Hoogstdezelve ieder zoo veel haare Provincie
aangaat , wel zullen gelieven zorge ie draagen ,
en de nodige middelen beraamen, dat voortaan,
immers, hangende de deliberatien over de ingekeverde
bezwraren geene meerdere Militie naar
onze Provf.cie veel min naar onze Stad of' vryheid
werde verzonden.
Wy hebben in aanmerkinge neemende de groote
coufternaiie en herhaalde 11 ftamnn onzer Burg
r>e , ons verpligt geagt aan het veiz.iek van V '
dezelve te dsfereeren , en neemen de vryheid
1
van U Edele Gr. Mog., ter gerustileiiing van
on^e Burgerye op her vriendelykfte by dteze te
imploreeren, dat het U Edele Gr. Mog. behaageu
mag om den Heere Stadhouder en Capitein
Ge-

256 sarr. Z A A K E N V A N 1785.
Generaal van U E^ele Groot Mog. Provincie
aan te fchryveu , geene Patenten te geeven aan
Militie , die ter repartitie van Hoogstdezelve
gebragt zyn en beraald worden , om te marcheeren
naar deeze Provincie , om daar in het
zy ten platten Lande of in eenige Stad of Steden
, Guarnifoen te oeemen of te houden , ten
einde daar door gepraevenieert werde , dat geen
Troupes meer naar het Territoir of na de Grenzen
van onze Provincie , veel min naar onze
Stad of derzelver vryheid marcheeren: als meede
dat het U Edele Groot Mog. verder gelieven
zal met ons te c öpereeren dat over's Lands
Krygsvolk niet willekeurig werde gedisponeert
en het zelve althans nimmer worde gebruikt tot
intimdeering en gevolgelyk tot fmooringe van de
reedelyke Volksftem der goede Burgeren , Inert
Opgezeetenen deezer Republicq.
Wy mogen nier nalaaten U Edele Groot Mogende
te doen remafqueeren j dat wy ten eenemaal
ignorant zyn geweest van de Convocatie
van het Collegie der Heeren oidinaris Gedeputeerden,
op Zaturdag den 13 deezer des avonds
laat, en van het geene aldaar voorgevallen en
bellooten is geworden , en dat wy derhalven
j

SEPT. STAAT EN OORLOG. 1785. 257
mitteerden de Conclufie des aangaande ter Staatsvergadering
genoomen , geob^queert en onze
Aanteekeningen tegen dezelve gereferveert hebben,
vertrouwende derhalven, dat ÜE.fele Gr.
Mog. den voorllag dier Misfives met het geen
verder by dezelve mogte zyn geavanceert , aan
ons niet zullen tóe kennen , maar in tegendeel
eene favorable reflexie liaan op het geen wy by
deeze de eèr hebben ü Edele Groot Mog. op
het vriendelykfte en ernftigst te verzoeken.
En hier meede deeze benuttende, beveelen
wy U Edele Groot Mogende in de befcherminü
der Allerhoogüte en blyve.
EDELE GROOT MOGENDE HEEREN]
(Onder ftond)
U Edele Groot Mog. zeer goede
Vrienden, •
Burgemeefterérï en Raaden in de
Vroedfchap der Stad Utrecht.
(Laager ftond)
Ter Ordonnantie van
dezelve.
Utrecht den (Was get,)
31 Aug.
17 8
5' J. W. DE UüEVER.
XXIX. DEEL. R XCVTI.

s 58 SEPT. Z A A K E N V A N 1785;
XCVI. Misfive van Zyne Hoogheid, omtrent
de nieuwe Vaandels en Ringkragen
dér Officieren van het Regiment
Hollandfche Gardes te Voet.
In dato I September'i?$S'
ntfansen een Misfive van Zyne Hoogheid den
Se Priuce van Orange , gefchreeven m den
Olaaoe OP heedèn; verzoekend! geinformeert te worden
van g
han Edele Gr. Mog. Intentie , nopens het geen
roosstdeX gelieven dat op de nieuwe Vaandels van
het Sm nt Hollandfche Gardes te Voet zal werden
ïefchiK; en concernerende mede de Ringkragen der
OfficSfwn het voorfchreeve Regiment; hier na breder
geinfereert.
Fiat infertio.
Waar op gedelibereert zynde , ingoed gevonden en
verftaan dat Copie van de voorlz. Mishve zal worden
l Le ven' a n de Leden, die zig op de Mishve van de
Hferen Gecommitteerde Raaden over Je Vedels
voor de Lyfgardes van hun Edele Groot Mog. van
de^ 29Juny iLtstleeden, nog niet hebben geexpli eert
om daar op zoodanige reflexie te maaken als bevinden
zullen te behooren.
Accordeert met de vooifz.
Refolutien.
EDE-

SEPT. STAAT EN OORLOG. 1785. 259 ,
EBEI.E GROOT MOGENDE HEEREN, BYZON-
DERE GOEDE VRIENDEN.
Zoo ras wy geinformeert zyn geweest, dat
ter Vergadering van Uwe Edele Gr. Mog.
was yoorgedraagen, om het Regiment Hollandfche
Gardes te Voet van nieuwe Vaandels op
*s Lands kosten te voorzien , hebben wy order
gefield om met het maaken van nieuwe Vaan»
deïs, welke reeds voor dat Regiment befteld
waren , te fuperfedeeren; Wy hebben zedert vernomen
dat by meest alle de Leden van Uwe
Edele Gr. Mog. Vergadering confent is gedraagen
in het beraalen van die Vaandels, doch teffens
dat by dezelve bedenking was gevallen omtrent
de wyze, op welke dezelve gefchildert zyn
geweest zedert den jaare 1750 , namentlyk dat
op dezelve ftaat, aan de eene zyde ons Wapen
en aan de andere ons Cy'ffer.
Wyl niets ons meer ter harte gaat, dan aan
de intentie van Uwe Edele Gr. Mog. te voldoen
, zoo hebben wy nodig geagt, Uwe Edele
Gr. Mog. te informeeren, dat ook op de
Ringkragen der Officieren van het voorfz. Regiment
ons Wapen geftaan heeft, mede zedert den
jaare 1750, zoö als ook te dier tyd ons Wapen
heeft gedaan op de Grenadiers Mutfen, de Patroontasfen
en de Trommels, doch dezelve zyn
op onze ordre daar van afgenomen zedert den
jaare 177a , ingevolge van ons Reglement voor
de Infanterie van den 28 February 1772, waar
by bepaald is, dat de Mutfen van Beerevellen
zonder Plaaten , de Ringkraagen van glad Zilver,
de Patroontasfen en Trommels mede ellen
moeten zyn volgens het model dat wy toen gegeven
hebben ; Wy zouden ook de Ringkragen
van het Regiment Hollandfche Gardes te Voet.
op die tyd hebben doen veranderen , ware het
niet dat wy tot menagement van kosten voor
de Officieren gepermitteerd hebben , dat zy by
continuatie gebruik maakten Van de Ringkragen
Ra
1
dis

26o SEPT. Z A A K E N V A N 1785.
die zy hadden; Wy waren van intentie om thans
ordres te geven tot verandering der Ringkragen,
en om dezelve te laaten maaken volgens het model
, door ons aan de Infanterie van den Staat
gC
Doch vernemende de deliberatien byUwe Edele
Groot Mogende omtrent de Vaandels van het
meergemelde Regiment, hebben wy met willen
afzyn Uwe Edele Groot Mogende daar van kennisfe
te geeven , en dezelve te verzoeken , om
ons wel te willen informeeren van derzelver intentie
, nopens het geene dezelve geheven dat
op de nieuwe Vaandels van het Regiment Hollandfche
Gardes te Voet zal werden gefchildert;
zullende wy de Ringkragen, volgens het model
aan alle de Regimenten Infanterie gegeven, laaten
maaken, in verwachting, dat zulks contorm
de intentie van Uwe Edele Groot Mogende zal
zyn doch indien het zelve niet volgens Uwe
Édele Groot Mogende intentie zoude zyn, verzoeken
wy daar van te worden geïnformeerd,
op dat wy dien conform de nodige ordres aan
het voorfchreève Regiment kunnen doen toekoo-
m e n
* Waar meede,
Edele Groot Mogende Heeren, byzonder e goede
Vrienden, Wy Uwe Edele Groot Mog. beveelen
in Gods heilige protectie.
(Onder ftond")
Uwer Ed. Gr. Mog. Dienstwillige
Dienaar,
(Was get.)
W. FR. V. ORANGE.
(Laager ftond)
Ter Ordonnantie van Zyne
Hoogheid.
In 's Hage den Gecontrafigneert,
I Sept. 1785. T. J.DE LARREV.
XCVII,

SEPT. STAAT EN OORLOG. 1785. 261
XCVII. Refolutien dar Staaten van Overysfel,
raakende het emploi van Militie. In
dato 3 September 1785.
Gerefolveerd, om provifioneel aan de commanderende
Officieren van de Militie, (taande ter repartitie
van deze Provintie , thans in Amersfoort guarnifoen
houdende , te gelasten , zig in de verfchillen ter dier
Stede, tegenwoordig tusfchen de Leden van Regeeringe
onderling , als mede tusfchen een gedeelte der Regeeringe
en het lighaam der Burgery fubfifteerende,
niet te laaten emploieeren, en om aan die der verdere
Militie, ter repartitie als boven , aan te fchryyen , om,
ingevalle zy eenige ordres mogten ontvangen hebben,
om zig mede naar die Stad te begeven, zig mede in
de voorfchreven gefchillen niet te laaten gebruiken, met
last om hier van aan hunne onderhebbende Officieren,
ipeciaal aan die geenen , welke eenige detachementen
mogten commandeeren, daar van kennis te geven, om
zig hierna re reguleeren , en voorts om van deze Refolutie
by Misfive kennis te geven aan den Heer Kapitein
Generaal, met bygevoegde requifitie, om voortaan
naar gemelde Stad Amersfoort, of andere Plaatfen
van de Republiek , waar dergelyke gefchillen mogten
plaats hebben of ontftaan, geen troepen, ter repartitie
van deze Provintie (taande , te doen maicheeren , of
ook aan zoodanige Militie, als biunen de voorfchreven
Stad Amersfoorr, of zoodanige andere Plaatfen, als boven
vermeld, guarnifoen houden, geenerhande ordres,
betrekkelyk tot zulke verfchillen, te geven buiten voorgaande
deliberatie en confent van Ridderfchap en Steden
; als mede eindelyk , om van al het voorfchreven
by extract aan de Heeren Gecommitteerden ter Generaliteit
kennis te geven, tot derzelver narigt en informatie.
By de tweede Refolutie zyn de Heeren ordinaris Gedeputeerden
gelast, om, wanneer Patenten mogten ontvangen
, op eene der drie Steden houdende , dezelve
niet te tekenen , alvorens aan de Magiftraat van zoodanige
Stad daar van kennis hebaen gegeven ,j,en_van
R 3 de-

262 SEPT. Z A A K E N V A N 1785,
dezelve antwoord ontvangen , dat de Militie , in dat
Patent vermeld, daar ter plaatze aangenaam zal zyn.
XCVIII. Voorziening by Publicatie tegen attroupeeringen,
infolentie en geweld
in den Haag. In dato 8 September
1785.
T\e Heeren Gedeputeerden der Stad Haarlem, heb-
\_Jf ben ter Vergadering voorgedraagen , dat zy met
leedweezen en verontwaardiging vernoomen haaden cle
geweldaadige oploop, en verregaande zaamenrotungen,
die 'er op laatstleeden Zondag den 4 deezer, alhier in
den Haag, by herhaaling hebben plaats gehad;
Dat, offchoon zy niet konden bepaalen , wat daar
van de waare oorzaak mogt geweest zyn, het nogtans
van alle kanten bleek , notoir en zeeker te weezen,
dat niet alleen de veiligheid en rust deezer Plaats, op
eene ftrafbaare wyze gedoord, en 'er by dte geleegenheid
met 'er daad publicq geweld gepleegd is, maar
dat ook het gemelde Oproer een en andermaal herhaald
zynde , verfcheidene uuren agter ecu geduurd heeft,
eer hec zelve volkomen is gecesfeerd.
Dat zy Heeren Gedeputeerden meenden, dat, om
de dangereufe gevolgen, die hier uit- zouden kunnen
nrcflueeren, by tyds voor te komen, en de pubucojue
veiligheid deezer Plaats voor allen en een legelyk te
herftellen en te conferveeren ; en om in het byzonder
de reüdentie van hun Edele Gr. Mog. tegen alle geweld
eu overlast te fecureeren, het van de uitrerlta
noodzaakelykheid zoude zyn, dat hun Edele Groot
Mo

SEPT. STAAT EN OORLOG. 1785. 2Q3
En dat zy Heeren Gedeputeerden zig mits dien indispenfabel
verpligt gevonden hadden , aan hun Edele
Groot Mog. in conlideratie te geven, of Hoogstdezelve
niet zouden kunnen goedvinden, eene Publicatie te
arresteeren en te emaneeren, waar by alhier in den.
Hage alle attroupeeringen op zwaare pcenaüteit worden
verbooden, en geftatueerd, dat alle infolentien en
geweld , aan wien het ook zyn mooge, in zyn Perfoon,
Huizen, of Goederen alhier gepleegd wordende,
ten ltrengften aan den Lyve en zelfs, naar bevind
van zaaken, met de Galg zullen worden geftrafr;
Voorts Heeren Gecommitteerde Raaden te qualificeeren
en te gelasten , om naauwkeurig onderzoek te
doen , wat de oorzaak mooge geweest zyn , dat het
gemelde Oproer hier ter Piaatze zo lang ongeftoord
heeft kunnen aanhouden, op wat wyze de Justitie
werkzaam is geweest, om de rust te herftellen , en
welke middelen tot confervatie van de veiligheid alhier,
verder zouden kunnen werkftellig gemaakt worden
; en om van dit alles aan hun Edele Groot Mogende
Rapport te doen , ten einde zoodanig nader te
kunnen refolveeren , als bevonden zal worden te behooren,
En eindelyk nog by provifie dezelve Heeren Gecommitteerde
Raaden, te qualificeeren en te gelasten, om,
hangende de deliberatien van hun Edele Groot Mog.,
van tyd tot tyd alhier door den Hage de nodige Patrouilles
te laaten doen, om alle onbehoorlyke zamenrottingen
te beletten , mitsgaders de overtreeders van
gemelde Publicatie op te ligten, eri onder bewaaring
van Gecommitteerde Raaden te ftellen.
Waar op gedelibereert en de Heeren Gedeputeerden
der Stad Haarlém voor derzelver attentie en iever voor
de hoognoodige herftelling en mainten der rust, bedankt
zynde, is, conform het voorfz. geproponeerde
goedgevonden en verftaan, eene Publicatie te arresteeren
en te emaneeren, waar by alhier in den Hage alle
attroupeeringen op zwaare pcenaliteit worden verboden,
en geftatueert, dat alle infolentien en geweld, aan
wie het ook zyn moge , in zyn Perfoon, Huizen of
Goederen alhier gepleegt wordende ten ftrengften aan
R 4 den

a6* SEPT. Z A A K E N V A N
'den Lyve, en zelfs , naar bevind van zaken met de
Galg zullen worden geftrafr.
En is voorts goedgevonden en verftaan de Heeren
Gecommitteerde Raaden by deeze te qualificeeren en
te gelasten, om naauwkeudg onderzoek te doen , wat
de oorzaak moge geweest zyn, dat het gemelde Oproer
hier ter Plaatze zoo lang ongeftoort heeft kunnen
aanhoud;n j op wat wyze de juflitie werkzaam, is geweest
om de rust te herftellen; en welke middelen tot
confervatie van de veiligheid alhier verder zouden kunnen
werklteilig gemaakt worden ; en om van dit alles
aan hun Edele Groot Mog. Rapport te doen, ten einde
zodanig nader te kuunen refolveeren , als bevonden
zal worden te behooren.
En worden eindelyk nog by provifie de voorfz. Heeren
Gecommitteerde Raaden by deeze geqnalificeert en
gelast, om hangende de deltoeratien van hun Edele
Groot Mog. van tyd tot tyd alhier door den Hage
de nodige Patrouilles te laaten doen , om alle onbehoorlyke
zaamenrottingen te beletten, mitsgaders de
overtreeders van gemelde Publicatie op te ligteti , en
onder bewaring van de Heeren Gecommitteerde Raaden
te ftellen.
De Heeren van de Ridderfchap en Edelen,
hebben het Point der voorfz. Refolutie,
nopens het laaten doen van Patrouilles, zoo als
die is leggende, aangezien.
Donderdag den 8 September 1785.
Des avonds ten acht uuren.
De Raadpenfionaris heeft leclure gedaan van een
Misfive van de Heeren Gecommitteerde Raaden,
gefchreeven in den Haage op heeden, en die aanleiding
tot deeze extraordinaire byeenkomst van hun Edele
Groot Mog. heeft g-geeven, concerneerende het
voorgevallene in het Collegie van dezelve Heeren ter
geleegentheid der geftelde ordres omtrent het uitzenden
van Patrouilles, uit kragte der Refolutie heeden daar
omtrent by hun Edele Groot Mog. genoomen , breeder
in de navolgende Misfive vervat.
EDE-

SEPT» STAAT EN OORLOG. I?8J. t öj
EDELE GROOT MOGENDE HEEREN!
Ingevolge en ter voldoeninge van de Refolutie
door U Edele Groot Mog. op de propofitie
van de Heeren Gedeputeerden der Stad Haarlenij
heeden, zonder refumtie, genoomen, hebben
wy aanftonds, na het fcheiden van U Edele
Groot Mog. Vergadering, den Officier, commandeerende
de Hoofdwagt, voor ons ontbooden,
en van denzelven dè fubfifteerende ordres
omtrent het uitzenden der Patrouilles , afgevraagd
, waar omtrent wy van denzelven zyn
ooderrigt geworden, dat alle avonden, en twee
maal des nagts, Patrouilles, op ordre van zyne
Hoogheid, worden uitgezonden , en dat dezelve
by extraordinaire omfiandigheeden, meede
op Hoogstdeszelfs ordres, worden vermeerderd!
Wy hebben, daar op, de gemelde Officier *
conform aan het fpeciaal goedvinden van U Ed.
Groot Mog. gelast, dagelyks tegen hec vallen
van den avond, Patrouilles uit te zenden, en
daar meede van uur tot uur te contiKuee'ren,
tot 's morgens ten zes uu^en, en daar van aan
den Generaal Sindoz kennis re geven, ten einde
des noods , daar toe de Wagc te verdubbelen,
mitsgaders, om, by aldien attroupementen
van menfchen , of molestdoende lieden moeten
worden gevonden, de daar aan fchuldigen in de
Hoofdwagt op te brengen, en ons daar van kennis
te geeven; het welk door denzelven Officier
is aangenomen ; waarmeede wy ons verbeelden
aan ü Edele Groot Mog. intentie te zullen hebben
voldaan.
Dan heeft zyn Hoogheid de Heer Prins Erf.
Itadhouder, kort daar na verzogt, dat ons Collegie,
het welk , na het geven der gemelde ordres
gefcheiden was , wederom mogt vergade.
ren, en, in het zelve gecompareerd zynde heeft
aan ons te kennen gegeeven, dat over het flei.
Jen van die ordres zeer was gefurpreneerd , na.
dien door Hoogstzelve , als Erf-Gouverneur en
R
5 Ca-

s6ö" SEPT. Z A A K E N V A N 1785.
Capitein-Generaal deezer Provincie , alle de' ordres
voor de Militie, zoo wel als door Hoogstdeszelfs
Ptcedecesfeuren, ook gefchied was, altoos
waren gefteld ga worden, gelyk b?reid was
dadelyk zodanige ordres te geeven als U Edele
Groot Mogende, of wy, in het prefente geval,
mogten nodig oordeelen ; teffens infteerenie,
dat, ingeval wy meenden van ons verrigtte niet
te kunnen afgaan, wy de Vergadering van U
Edele Groot Mogende, nog deezen avond, by
den anderen geliefden te convoceeren, ren ein«
• de Hoogstdeszelfs belang in deeze aan U Edele
Groot Mogende te kunnen voorftellen; aan welk
verzoek wy hebben gemeend te moeten defereeren,
gelyk wy ons verpligt hebben gevonden U
Edele Groot Mogende van het gunt voorfz. by
deeze kennis te moaten geeven.
Waar meede,
Edele Groot Mog. Heeren! zullen wy God Almagtig
bidden U Edele Gr. Mogende te willen
houden in Zyne heilige protectie. Gefchreeven
in den Hage den 8 September 1785.
(Onder ftond)
v
U Ed. Gr. Mog. Dienstwillige,
De Gecommitteerde Raaden van de
Staaten van Holland en West-
vriesland.
(Laager ftond)
Ter Ordonnantie van dezelven.
(Was get.)
A. j. ROYER.
En heeft zyn Hoogheid, ter Vergadering praefent
zynde, gedaan de navolgende Propofitie.
EDE"

SEPT. STAAT EN OORLOG. 1785. 267
EDELE GROOT MOGENDE HEEREN !
De Capitein van de Hoofdwagt my Rapport
gedaan hebbende , dat hem door Heeren
Gecommitteerde Kaaden uit naam van U Edele
Groot Mog. belast was deeze nagt Patrouilles
door alle de Wyken en Straaten te zenden van
de fcheemeravond tot des morgens om zes uuren
, en zoo deszelfs Wagt daar toe niet fufficiant
zoude zyn dezelve te doen verdubbelen,
hebbe ik gemeent te moeten verzoeken, dat hec
Collegie van Heeren Gecommitteerde Raaden
wederom geliefde te vergaderen en aan hunne
Edele Mogende voor te moeten, draagen myne
verwondering over deeze nieuwigheid , en dat
het hunne Edele Mog. behaagd hadde diergelyke
orders , in een tyd dat Ik alhier Pracfent
was, direrft en buiten my aan den Capitein van
de Hoofdwagt te geven , daar ik van begrip
was , dat de eer hebbende van Gouverneur en
Capitein Generaal deezer Provincie te zyn , Ik
die geene was door wien de Orders aan het
Guarnizoen behoorden gegeven te worden , en
dat dus hunne Edele Mog. volgens het gewoone
gebruik my hadden behooren kennisfe te geven
van de intentie van ö Edele Gr. Mog. wanneer
Ik niet zoude nalaatig weezen om alle mogelyke
pracautien te doen nemen en alle de no«
dige orders aan het Guarnizoen te geven , ten
einde alle desorders, voor te komen en alle ar>
troupementen te beletten ; dat ik my aan het
getuigenis van alle de Leden van het Collegie
gedroeg of ik niet altyd bereid was geweest om
op verzoek van hunne Edele Mog. de nodige
mefures te nemen, tot iluiring van alle moedwil
en desorders > zoo alhier als in andere Plaatzen
binnen deeze Provincie , doch Heeren Gecommitteerde
Raaden begrypende , dat zy volgens
het voorfchrift van de Refolutie van U fidele
Groot Mog. op heden genomen , verpligc
waren die orders met voorbygaan van den Gouver-

a68 SÏPT. Z A A K E N V A N 1785:
verneur en Capitein Generaal dezer Provincie
direct aan den Capitein van de Hoofdwagt te
geeven , hebbe Ik niet kunnen afzyn hunne Edele
Mog. te verzoeken, de Vergadering van U
Edele Groot Mog. nog heden by elkander te
convoceeren, om my gelegenheid te geeven van
myne bezwaaren aan U Edele Groot Mog. met
alle eerbied voor te draagen , hebbende Ik inmiddels
order gefteld dat de Hoofdwagt verfterkt
is en de Patrouilles uitgezonden zyn , volgens
de intentie van U Ed. Groot Mog.
Ik vinde my verpligt, zoo tot voorkominge
van alle confufie, welke uit het geven van Orders
buiten kennisfe en communicatie van den
Gouverneur en Capitein Generaal dezer Provincie
, Commandeerende het Guarnizoen alhier,
als tot maintien van de Rechten, my in bovengemelde
qualiteiten by U Edele Groot Mog. go
defereert, hoogstdezelve te verzoeken om wanneer
U Edele Groot Mog. eenige voorzieninge
gelieven te doen, waar toe de asfiftentie der Militie
nodig is , my als Gouverneur en Capitein
Generaal dezer Provincie van derzelver intentie
te verwittigen , op dat Ik dan dien conform de
nodige Orders geven kan om dezelve exactelyk
te doen uitvoeren en naarkomen , terwyl U fidele
Groot Mog, my altyd volvaardig zullen
vinden om aan derzelver gemanifesteerde intentie,
volgens myn pligt, in myne qualiteiten te
voldoen , gelyk ik in het byzonder nimmer en
in geen geval gehrcüteert hebbe of in gebreke
gebleeven ben, om ook zoo dikwils als de Justitie
ter bewaaring van de goede Order fpeciaal
gelast en gequalificeert eenige asfiftentie heeft
verzogt of verlangt, dezelve oogenblikkelyk te
verleenen of te doen verleenen.
Ik houde my verzeekert dat de intentie van
TJ Edele Groot Mog. niet kan zyn om my te
deposüdeeren van het Commando der Militie,
my als Gouverneur en Capitein Generaal dezer
Provincie door ü Üdele Groot Mog. gedefereerr,
en

SEPT. STAAT EN OORLOG. 1785. 2Ö9
en vleije my dus dat hoogstdezelve my daar by
zullen maintineeren en van my requireeren , om
door de Militie , alhier Guarnizoen houdende,
de behulpzaame hand te doen bieden , tot (luiting
van alle moedwil en desorders, wanneer
hoogstdezelve deeze asfiflentie zullen nodig oor«
deelen. 's Hage den 8 September 1785..
(Was get.)
W. PR, V, ORANGE»
Waar op gedelibereert zynde , is goedgevonden en
verftaan , by deeze te periifteeren by de Refolutie,
heeden namiddag op het geproponeerde van de Heeren
Gedeputeerden der Stad Haarlem genomen ; als mede
te approbeeren en laudeeren het geen door de Heeren
Gecommitteerde Raaden ter executie van het voorfz.
gerefolveerde is verrigt; en is verder goedgevonden de
voornoemde Heeren Gecommitteerde Raaden fpeciaal te
authorifeeren , om den Commandeerenden Officier van
de Hoofdwagt nog deezen avond voor zig te ontbieden
en ferieus te recommandeeren de ordres, hem dezen
namiddag uit naam van hun Edele Gr. Mog. ge.
geeven, ftiptelyk en met alle accuratesfe na te komen,
zonder aan eenige Ordres dien contrarie, van wien ook
dezelve aan hem zouden mogen worden gegeeven, eenigzints
te obtempereeren ; met verdere volkomene
qualificatie en authorifatie op de voornoemde Heeren
Gecommitteerde Raaden , om ten opzigte van de verdere
voorzieningen, die tot confervatie van de rust alhier
zouden worden gerequireert , zoodanig te disponeeren
als oordeelen zullen te behooren.
Accordeert met de voorfz. Refolutien.
XCIX.

2 7o SEPT. Z A A K E N V A N 1785.
XCIX. Request van Burgers en Ingezeetenen^
aan de Edele Groot Achtbaare Heeren
Burgemeesteren en Vroedfchap
der Stad Amfterdam; raakende de
zaak van Amersfoort. In dato 8
September 1785.
Geeven met fchuldigen eerbied te kennen de Ondergetekenden
, alle Burgers en Inwooners dezer
Stad, dat zy met ontroeringe , fchnk, en niet minder
verontwaardiging gezien hebben de geweldige Refolutie,
om Militie van dezen Staat te doen aanrukken tegens
Amersfoort, wier braave Burgery, wel verre van
zich aan eenig Oproer fchuldig te maaken, integendeel
enkel en alleen bezig was, om haare onvervreemdbaare
Rechten, op eene wettige wyze te reclairfeeren, waar
toe zy door hunnen Souverain zelve uitgelokt of op.
geroepen was.
Dat deeze aandoeningen by de Ondergetekenden nog
zeer veel toeneemen, nu zy ontwaar worden , dat een
gedeelte der Troepen fraaii op repartitie dezer Provincie.
Dat het gebruik maaken van Militairen tegens Burgers,
in een tyd als tegenwoordig, waar in de Republiek
zoo zeer verdeeld Is, weinig anders kan befchouwd
worden , dan als eene daad van geweld ; door welke
de eene party boven den anderen tracht te triumfeeren,
en dat de aangevallen party gewettigd word-, om van
die middelen tot tegenftand gebruik te maaken, die de
Voorzienigheid aan elk Schepfel tot zelfsverdediging
gefchonken heeft; 't welk niets dan de fchroomelykfte
gevolgen, niets minder dan een Burger-Oorlog kan ten
gevolge hebben.
Dat de Ondergetekenden boven dien, hun gemoed en
geweeten bezwaard vinden , het hunne op te brengen
en dus mede te contribueeren tot het onderhoud van
Troepen, die gebruikt worden , tot onderdrukking hunner
braave Land- en Bondgenooten , welke zich onleedig
houden, hunne voorvaderlyke Vryheden en Voorrech-

SEPT. STAAT EN OORLOG, 1785. 271
rechten op eene wettige wyze , uit de vergetelheid op
te delven , en van hun , die dezelve onrechtmaatig
mogten bezitten, te xug te vorderen:
Daar de grondwet van dezen Staat, de Unie van
Utrecht, van hun vorderd, ,, een iegelyk Provincie en
3, de particuliere Steden , Ledèn en Ingezetenen van
„ dien , met alle behoorlyke en mogelyke middelen,
ja met Lyf en Goed ^is 't nood) te helpen handhouden
, ftyven en fterken , belchutten en ook be«
„ fchermen, jegens allen en een iegelyk, wie en hoe-
„ danig die zoude mogen weezen, die eenige dadelyke
inbreuke zoude willen doen op hun luider fpeci-
„ aale en particuliere Privilegiën, Vryheden, Exemrien,
„ Rechten, Statuten, loffelyke en wel herbragte Cos-
„ turnen, Ufantien en alle anderen haar luider gerech-
„ tigheden."
Redenen , waarom de Supplianten zich kefren tot
UEd. Groot Achtb. , met zoo veel eerbied als ernst
Verzoekende, zonder tydverlies, zoodanige befluiten te
nemen, om ter Provinciaale Staatsvergadering het daar
heen te helpen, dirigeeren , dat ten alterfpoedigfle de
Troepen , thans m Amersfoort zynde binnen gerukt,
of die derwaarts nog in aantocht mögten zyn , voor
zoo veel zy ter Repartitie ftaan dezer Provincie, worden
te rug geroepen.
Ten tweeden , dat Hun Ed. Groot Mog. gelieven
zoodanige vborzorgen te nemen , waar door word voorgekomen,
dat verder geène Troepen ter hunner Repartitie
of tot dié der Generaliteit ffoande, nog ook geen
Hulptroepen van dezen Staat, gebruikt worden , tegen
eenige Provincie , Steden , Burgeryen of Laden van
dien. En
Ten derden , dat Hoogstdezelve in deeze critique
tydsomftandigheid , zoodanige nadere bepaalingen omtrent
de Patenten gelieven te maaken , waar door dezelve
Troepen , niet dan op uitdrukkelyk bevel van
Hun Ed. Groot Mog, onzen wettigen Souverain , tot
binnenlanrifche Expeditien worden geëmploieert.
Het welk doende.

27a SEPT. Z A A K E N V A N 1785;
1
C. Misfive der Regeering van Wyck by
Duurftede , aan de Staaten van
Utrecht. In dato 12 September
1785.
EDELE MOGENDE HEEREN1
TTet gebeurde omtrent het midden der Maand Aü-
X l gustus , door het inroepen van Militie , op het
verlangen van de Meerderheid der Leden van de Magiftraat
der Stad Amersfoort, onderfteund door eenige
Heeren van het College der Heeren Hunner Ed. Mog,
Gedeputeerden dezer Provintie, niet anders kunnende
befchuuwd worden , dan als ftrydig met de Voorregten,
zoo wel als het belang van alle de In- en Opgezetenen
dezer Provintie, en welke voorfchreve ftap alhier
niet min , als in de andere Steden onzer Provintie,
eene zeer groote verlegenheid onder onze Burgery
heeft veroorzaakt, uit vreeze dat daar zoo veele gerugten
van gegeven Patenten en Orders tot het marcheeren
van Troepen zyn afgevaardigd, dat mogelyk een meerder
aantal Troepen naar onze Provintie , en veelligt
ook naar onze Stad zouden kunnen marcheeren, en
wel in een tydpunft, dat de hooge deliberatien over
de ingeleverde bezwaaren, ter afdoening van dezelven,
ftaan aangevangen te worden,, overzulks wy ons in de
noodzake bevinden, geconfidereerd de confternatie en
de inftantien onzer Burgery, en ter gerustftelling van
dezelve, de vryheid te moeten nemen, van UEd. Mog.
op het vrieiidejykfte by dezen te imploreeren en te verzoeken
, dat bet UEd, Mog. behagen matr, om den
Heer Stadhouder en Kapitein Generaal van UEd. Mog.
Provintie aantefchryven , geene Patenten te geven aan
Militie, die ter repartitie van Hoogstdezelven gebragt
zyn, en betaald worden, om te marcheeren naar deze
Provintie5 om daarin, het zy ten platten Lande, of in
eeni-

SÈPT. STAAT EN OORLOG. 1785. 273
eenige Stad of,Steden guarnifoen te nemen , of te houden
; ten einde daardoor geprseveniëerd worde , dat
geene Troepen naar het Territoir of naar de grenzen
van onze Provintie, veelmin naar onze Stad of derzelver
Vryheid marcheereü; als mede, dat het UEd. Mog.
gelieven zal , met ons en de verdere Bondgenooten te
ccöpereeren , dat over 's Lsnds K'Vgsvolk niet Willekeurig
worde gedisponeerd, en hetzelve althans nimmer
worde gebruikt tot intimideering, en gevolgelyk tot
fmooring van de redelyke Volksftem der goede Burgeren,
In- en Opgezetenen dezer Republiek.
Wy mogen niet nalaaten, UEd. Mog. te doen remarqueren,
dat wy even als de drie andere Steden ten
eenemale ignorant zyn geweest van de Convocatie van
het Collegie der Heeren ordinaris Gedeputeerden , op
Zaturdag den 13 Augustus laatstleden des avonds laar,
en van het geene daar voorgevallen en bedoren is geworden,
en dat wy derhalven insgelyks geen deel he')»
ben in het verzoek van Patenten aan Zyn Doorl. Hoogheid
deu Heere S f
adhotider, om eenige Militie naar
Amersfoort te zendeD, gedaan, —- integendeel hebben
wy, zoo ras wy daar van kennisfe bekomen hebben,
den ftap van die Heeren , welke de Vergadering der
Heeren ordinaris Gedeputeerden op dien avond gecom.
pofeerd hebben, ten fterkften gedesavoueerd, en daar
van aan gemelte Haar Ed. Mog. by Misfive aanfchryvinge
gedaan; terwyl wy van begrip zyn , dat thans,
en hangende de deliberatien over de ingeleverde bezwaren
, geen Krygsvolk naar onze Proviniie , veel min
naar onze Stad of Vryheid , en de verdere Steden behoord
verzonden te worden, en dus, dat de tegenswoordige
tydsomfiandigheden alhier het innemen van
Militie niet kunnen aanraden.
Gelyk wy ook voor UEd. Mog. niet kunnen verbergen,
dat wy uit hoofden van dezelve, om fuhfiflerende
disfentie ter Staaten Vergadering, vermits de abfentie
van onze Gecommitteerden, ook in geene deelen
ons confent gedraagen hebben in her arresteeren der
Misfivens, welke aan UEd. Mog., in naam der Heeren
Staaten onzer Provincie gedepecheerd , en by U
XXIX. MEI.. S Ed.

274 SBPT. Z A A K E N V A N 1785.
Ed. Mog. mogten ontfangen zyn , in zoo verre, dat
men ons daar van tot hiertoe geene kennisfe heeft gegeven
, vertrouwende derhalven , dat UE I. Mog. den
voorflag dier Misfivens , met het geene verder by dezeiven
mogte zyn geavanceerd , al mede aan ons niet
zullen toekomen, maar integendeel eene favorabele reflectie
liaan, op het geen wy by dezen de eer hebben
UEd, Mog. op het ernftige en vriendelykfte te verzoeken.
,
En hier mede dezen befluitende, bevelen wy UB.a.
Mog. in de befcherming des Allerhooglten, en blyven
EDELE MOGENDE HEEREN !
Wyck by Duurftede
den ia September
1785.
UEd. Mog. zeer goede Vrienden,
Burgemeesteren en Raden in de Vroedfchap
der Stad Wyck by Duurftede.
Ter ordonnantie van dezelven.
L* VAN SCHAIK.
CII.

SEPT. STAAT EN OORLOG. 1785. 275
Cf, Misfive van Burgemeefteren der Stad
Wyk by Duurftede , aan hun Ed.
Gr. Mogende, tot favorahle reflexie
op het daar by gedaan verzoek ,
raakende de Militie en het voorgevallene
te Amersfoort. In dato ia
September 1785.
ntfangen een Misfive van Burgemeelteren en Re­
O geerders der Stad Wyk by Duurftede, gefchreeven
aldaar den ia dezer , over het gebeurde door het
inroepen van Militie, op het verlangen van-de meerderheid
dsr Magiftraat van Amersfoort, en tendeerende
tot favorable reflectie op het daar by verzogte ,
breder in de volgende Misfive vervat.
Fiat infertig.
Waar op gedelibereert zynde , is goedgevonden en
verftaan, dat dï voorfz. Misfive zal worden geëxamineert
door de Heeren van de Ridderfchep en verdere
hun Ed. Gr. Mog. Geeoromitteet ten tot het gróót BJfogne,
en de Vergadering daar op gediend van ierzelver
confideratien en advis ; eu is, dien onvermtnctert,
Copie van de voorfchreeve Misfive verzogt door de
Heeren van de Ridderfchap en Edelen, om dezelve in
de order nader te examineeren, en door de Heeren Gedeputeerden
der Steden Haarlem , Deifr , Amfterdam ,
Rotteriam, Gorinchem, Schiedam, Brielle, Hwra,
Enkhuyfen, Edam', Monnikendam en Medemblik, om
daar op te verftaan de intentie van de Heeren hunne
Principaalen.
Accordeert met de voorfz. Refolutien.
S 3 EDELE

276 £EPT. Z A A K E N V A N 1785.
EDELE GROOT MOGENDE HEEREN!
TTet gebeurde omtrent het midden der maand
X l Augustus; door het inroepen van Militie,
op het verlangen van de meerderheid der Leden
van de Magiftraat der Stad Amersfoort, onder
fteund door eenige Heeren van het Collegie der
Iteeren hunner Edele Mog. Gedeputeerden dezer
Provincie, niet anders kunnende befchouwd
worden, dan als ftrydig met de voorregten, zoo
wel als het belang van alle de In- en Opgeze.
tenen dezer Provincie, en welke voorfz, ftap alhier
niet min als in de andere Steden onzer Provincie
eene zeer groote verleegenhetd onder onze
Burgery heeft veroorzaakt , uit vreeze dat,
daar zoo veele gerugten van gegeeven Patenten
en ordres tot het Marcheeren van Troupes zyn
afgevaardigt, dat mogelyk een meerder aantal
Troupen naar onze Provincie en veel ligt ook
naar onze Stad zoude kunnen Marcheeren , en
wel in een tydpunt, dat de hooge deliberatien
over de ingeleverde bezwaaren, ter afdoening
van dezelve , ftaaa aangevangen te worden ;
overzulks wy ons in de noodzake bevinden ,
geconfidereert de confternatie en de inftaBtien
onzer Burgery , en ter gerustflelling van dezelve,
de vryheid te moeten nemen van U Eiele
Gr. Mog. op het vriendelykfte by deeze te imploreeren
en te verzoeken , dat het U Ed. Gr.
Mog. behagen mag om den Heer Stadhouder en
Capitein Generaal van U Edele Gr. Mog. Pro»
vincie aan te fchryven , geene Patenten te geeven
aan Militie , die ter repartitie van hoogstdezelve
gebragt zyn en betaald worden, om te
Marcheeren naar deeze Provincie, om daar in,
het zy ten Platten Lande, of in eenige Stad of
Steden Guarnizoen te nemen of te houden, ten
einde daar door geprzevenieerd worde , dat 'geene
Troupes meer naar het Territoir of naar de
Grenzen van onze Provincie, veel min na onze
Stad of derzelver vryheid Marcheeren, als mede
dat

SEPT. STAAT EN OORLOG. 1785. 27?
dat het U Edele Gr. Mog. gelieven zal , met
ons en de verdere Bondgenooten te ccöpereeren
, dat over 's Lands Krygsvolk niet willekeurig
worde gedisponeerd, en het zelve althans
nimmer worde gebruikt tot intimideering en gevolglyk
tot fmooring van de redelyke VolkPtem
der goede Burgeren , In- en Opgezetenen dezer
Republiek.
« Wy mogen niet nalaaten U Edele Gr. Mog.
te doen remarqueeren, dat wy, even als de drie
andere Steden ten eenemaale ignordnt zyn geweest
van de convocatie van het Collegie der
Heeren ordinaris Gedeputeerden , op Ziturdag
den 13 Augustus laatstleeden des avonds laat,
en van het geene daar voorgevallen en bellooten
is geworden , en dat wy derhalven insgelyks
geen deel hebben in het verzoek van Patenten
, aan zyne Doorlugtigfte Hoogheid den
Heere Stadhouder, om eenige Militie nacr Amersfoort
te zenden , gedaan ; integendeel hebben
wy, zoo ras wy daar van kennisfe bekoomen
hebben , de ftap van die Heeren , welke
de Vergadering der Heeren ordinaris Gedeputeerden
op . dien avond gecompofeerd hebben,
ten fterkften gedisavoueerd, en daar van aan gemelde
hun Edele Mog. by Misfive aanfehryvin.
ge gedaan , terwyl wy van begrip zyn , dat
thans , en hangende de deliberatien over de ingeleeverde
bezwaaren, geen Krygsvolk naar onze
Provincie , veel min na onze Stad of Vryheid
en de verdere Steden behoord verzonden
te worden, en dus dat de tegenwoordige tydsomftandigheden
alhier het inneemen van Militie
niet kunnen aanraaden.
Gelyk wy ook voor U Edele Groot Mog.
niet kunnen verbergen , dat wy uit hoofde van
de met ons fubfifteerende disfentie , vermits de
abfentie van onzen Gecommitteerden ter Staaten
Vergadering, in geenen deeien ons confent gedraagen
hebben in het arrefteeren der Misfives,
S 3 wel-

&78 SEPT. Z A A K E N V A N 1785.
welke aan U Edele Gr. Mog. in naam der Heeren
Staaten onzer Provincie gedepecheerd en by
U Edele Gr. Mog. mogten ontfangen zyn , in
zoo verre dat men ons daar van tot hier toe
geene kennisfe heeft gegeeven , vertrouwende
derhalven dat U Edele Gr. Mog. de voorüag
dier Misfives, met het geene verder by dezelve
mogte zyn geavanceerd, al mede aan ons niet
zullen toekennen, maar integendeel eene favorabele
reflectie flaan op het geene wy by deezen
de eer hebben U Edele Gr. Mog. op het ernftigfte
en vriendelykfte te verzoeken.
En hier mede deeze befluitende, beveelen wy
ü Edele Groot Mog. in de befcherming des Allerhooglten,
en blyven ,
EDELE GROOT MOGENDE HEEREN!
(Onder ftond)
Uwer Edele Gr. Mog. goede
Vrienden,
Burgemeefteren en Regeer,
ders def Stad Wyk by
Duurfteede.
(Laager ftond)
Ter ordonnantie van
dezelve.
Wyk by Duurftede (Was get.)
den 12 September
1785. L, VAN SCHAIK.
CIII.

SEPT. STAAT EN OORLOG. 1785. 279
CII. Misfive van Gecommitteerde Raaden
over de praSlycq omtrent het werk
der Patenten, en nopens het afleggen
der Eeden door de Officieren
op Hollandfche repartitie en in deeze
Provincie in Guarnifoen komende.
In dato 13 September 17Ü5.
f~Vntfangen een Misfive van de Heeren Gecommitteerde
Raaden, gefchreeven in den Hage den 13
deezer, waar by, tot voldoening aan hun Edele Groot
Mog. Refolutien van den 11 Auguetus 1784 , den I
en 8 deezer, aan Hoogstdezelve laaten toekomen een
Memorie , inhoudende het geen ten aanzien van de
praclycq omtrent het werk der Patenten tot hier toe
binnen deeze Provincie heeft plaats gehad; en voorts
tot informatie, volgens de eerstgemelde Refniutie, nopens
het afleggen van de Eeden door de Officieren op
deeze Provincie gerepartieert, en in dezelve in Guarnifoen
komende, breeder hier na geinfereert.
Fiat infertio.
Waar op gedelibereert zynde, is goedgevonden en
verftaan, dat de voorfz. Misfive en bygevoegde Memorie
zullen worden geëxamineert door de Heeren van
de Ridderfchap , en verdere hun Edele Gr. Mog. Gecommitteerde
Raaden , en de Vergadering daar op gedient
van derzelver confideratien en advis.
Accordeert met de voorfz, Refolutien..
S 4 EDE-

a8o SEPT. Z A A K E N " V A N
EDELE GROOT MOGENDE HEEREN !
Ter voldoening aan U Edele Gr. Mog. Re»
folutien van den 11 Augustus 1784, den
l en 8 ceezer, waar by U Edele Gr. Mog.
ons Berigt hebben gelieven te requireeren nopens
de practycq die omtrent het werk der Pa»
tenten in deeze Provincie plaats heeft, als meede
nopens het afleggen van de Eeden door de
Officieren op deeze Provincie gerepartitieert, en
in dezelve in Guarnifoen komende, hebben wy
de eere U Edele Gr. Mog. by deezen te laaten
toekomen een Memorie , inhoudende het geene
ten aanzien van de voorfz. practycq tot hier toe
binnen deeze Provincie heeft plaats gehad.
Voorts moeten wy, met opzigt tot het afleggen
der Eeden, in de voorfz. O Edele Gr. Mog.
Refolutien vermeld, de eere he'bben U Ed. Gr.
Mog. te informeeren , dat door alle de Officieren
, komende ter repartitie van deeze Provincie,
word afgelegt, boven en behalven den Eed
van zuivering, in gevolge U Ed. Gr. Mog. Refolutie
van ded 26 Maart 1675 , den Eed van
getrouwheid , volgens het Formulier by U Ed.
Gr. Mog. Refolutie van den 25 Augustus 1747
gearresteert, dog dat by ons, aangaande het
prsesteeren van den Eed door Troupes binnen
dezelve Provincie komende, geené Retroadta zyn
gevonden , het welk wy daar aan meenen te
mogen toefchryven, dat zedert zeer lange tyden
geene Militie , als die geene; welke ter repartitie
van deeze Provincie was (taande, alhier in
den Hage in Garnizoen is gekomen , en dat de
gewoone Eeden van getrouwheid door de binnen
gekomen Troupes ter repartitie van andere
Provinciën ftaande, zyn afgelegd by de Regeeringen
van die Steden deezer Provincie, alwaar
dezelve in Garnizoen zyn gelegd geworden.
Waar meede verhoopende aan U Ed. Groot
Mog, intentie te zullen hebben voldaan.
Ede.

s#T. STAAT EN OORLOG. Ï-8J. 281
Edele Groot Meg. Heeren . zullen wy God
Almagtig bidden U Edele Groot Mog. te willen
houden in zyn heilige protexie. Gefchreeven
in den Hage den 13 September 1785.
(Onder ftond)
U Edele Groot Mog. Dienstwillige
,
De Gecommitteerde Raaden van
de Staaten van Holland en
Westvriesland.
(Laager ftond)
Ter Ordonnantie van dezelve.
(Was get.)
A» J. KOTER.
S 5 Mu

282 SEPT. Z A A K E N V A N ifl s.
Memorie concerneerende het werk
der Patenten in Holland.
Ter Secretarie van Holland worden
drir Patentboeken gevonden, waar
van het eerfte tot Opfcbrift heeft , Patenten
voor het Krygsvolk, zoo t& Water
als te Lande, anno 1651. Het tweede,
Patenten voor het Krygsvolk, beginnende
met den jaare \666. En het derde, Pa~
tenten beginnende met den jaare 1702.
In alle deeze Boeken zyn geregistreerd
of aangeteekend de Patenten en Contra-
Patenten door de Staaten en Gecommitteerde
Raaden verleend , tor verlegging
en doortogt van Militie op het Territoir
deezer Provincie , en is het eerfte Patent
in het eerstgemelde Boek gevonden
wordende, in dato 4 Oftober 1651 , en
het laatfte in dit zelve Boek geregisrreerd
van den ao, January 1665. "
Het eerite Patent waar van Aanteekening
in het tweede der gemelde Boeken
word gevonden is van den 1 January
166Ó , en het laatfte van den 3 Mey
1670.
H;t derde der gemelde Boeken begint
met de Aanteekening van een Patent in
dato 24 April 1702, en contineerd voorts
gelyke Aanteekeningen en Pacenten van
de Staaten en Gecommitteerde Raaden,
van verfcheide datums tot 8 Mey 1747
inc'ufive , na welken dag geene Aanteekeningen
of Registratien van Patenten in
het zelve gevonden worden, tot op den
19 Mey 1751 , wanneer daar in is geregistreerd
een Patent door de Gecommitteerde
Raaden' gegeeven , zyn Hoogheid
den Were Prince van Qrange en Nas/au ,
Erfftadhouder, 'Jouverneeur en Capitein*
Generaal der Pereenigde Nederlanden ab'
fent

SEPT. STAAT EN OORLOG. 1785. 283
fent en buiten deeze Provincie zynde, en
waar by asfiftentie uit het Garnjfoen van
Geertruydenberg aan Bewindhebberen van
de Oostindifehe Compagnie, by zeeker
Schip aan het Sreyenfe Sas word bezorgt,
in gevolge hun Ed. Mog. Refolutie
van den 19 Mey 1751.
En vind men in het gemelde Boek nog
fab dato 26 Juny 1756 geregistreerd een
Patent van Gecommitteerde Raaden, haare
Koninglyke Koogheid de Vrouwe Gouvernante
abfent en buiten deeze Provincie
zynde, waar by eenige Militie uit den
Brielle , tot asfiftentie van de Admiraliteit
op de Maaze, is geordonneerr, tot
beteugeling van onwillig Scheepsvolk, in
gevolgen en ut kragre van hun Edele
Mogende Refolutie van den 26 Juny 1756;
Voorts zyn in het meergemelds Boek aangeteekeni
alle Patenten ten tyde van de
minderjaarigheid van zyn Hoogheid, conform
de daar toe vastgeltelde ordres , verleend,
beginnende met 5 Mey 1759, en
eindigende met den 19 Augustus 1765.
Alles zonder dat in de voorfz. drie
Boeken tot op den 4 Juny 17Ö8 eenige
de minfte Aanteekening van de vertooning
der Patenten is gefchied,
Doch word daar in onder den gemelden
datum voor het eerst aangeteekend
gevonden.
Op het Patent van zyne Hoogheid voorde
Gardes du Corps, om te marcheeren
naar het Loo, in dato 'i Gravenhage 22
Mey 3768, is door de Secretaris Royer ,
in navolging van het daar op genoteerde
in andere Provinciën, gefield het navolgende
: Vertoond in het Collegie van de
Heeren Gecommitteerde Raaden van de
Ed. Groot Mogende Heeren Staaten van
Hol-

234 SEPT. Z A A K E N V A N 1785.
Holland en Westvriesland den 4 Juny
1768. (Geteekeni) A. J Royer.
Wyders worden in het zelve Boek ,
onder verfcheide datums, gevonden de
Annotatien der Vertooningen van Patenten
door zyne Hoogheid, binnen en buiten
deeze Provincie zynde verleend, welke
Verrooningen zomryds aan het Collegie,
doch voor het groot fte gedeelte aan
het eerfte prtefent zynde Lid van het zelve
zyn gedaan, in welke-laatfte gevallen,
op de vertoonde Patenten , in navolging
van het geene op dezelven in andere Provinciën
was genoteerd , is gefteld geworden
, vertoond aan my als prafent zynde
Lid van het Collegie der Heeren Gecomtnitteerde
Raaden , met byvoeging van
den datum en de haam van den Heer aan
welke de vertooning is gefchied; en worden
'er meede in geregistreerd gevonden
drie Patenten , in datis 3 en 53 September
1777, door de Gecommitteerde Raaden
, by abfentie van zyne Hoogheid,
verleend', van gelyke extenfie als de hier
voor gemelde, ten tyde van zyne Hoogheid
, glor. ged., en haare Koninglyke
Hoogheid de Vrouwe Gouvernante geëxpedieerd.
Voorts gaan deeze Aanteekeningen der
Vertooningen van de Patenten, door zyn
Hoogheid verleend aan de Troupes welke,
zo geduurehde de geëindigde Oorlog
tégen Engeland, tot de defenfie van deeze
Provincie als anderzints zyn geëmployeerd
geworden , zedert den voorfzo
S2 Mey 1768, tet den 10 dezer loopende
maand incluis.
CM.

SEPT. STAAT EN OORLOG. J785. a8y
CI'I. Misfive van Schepenen , Raaden en
Gezworens van 's Hertogenbosch,
aan de Heeren Staaten van Hel'
land en Westfriesland. In dato 14
September 1785.
EDELE GRQOT MOGENDE HEEREN!
Wy hebben, in navolging van onze Voorzaaten in
de voorgaande Eeuw, ons Eed- en Ambtshalven
verpligt gevonden by eene ampele Misfive aan Hun
Hoog Mog., waar van wy de vryheid gebruiken een
Affchrif'r, hier nevens aan UEd. G'Oot Mog. te laaten
toekomen , te klageu over de desobfervantie van die
Privilegiën, welke mede brengen, „ dat in den Raade
„ van Braband, of tot Adminifiratie der Jufiicie, gee-
„ ne'" Raadsheeren, of andere Beambten mogen worden
aangefteld , dan die niet alleen in de Provincie van
Braband gebooren , maar die ook aldaar woonagtig
„ en gegoed zyn, mitsgaders, dat de Hoogfcbouten,
,, Quartiêrfchappen en andere Officiers in Braband ,
„ mede aldaar moeten zyn gebooren, en derzelver Officien
van Juftitie niet mogen bedienen in Pagt,
Pandfchap of Beleeninge , op pcene van nulliteit,
,, maar dat zy integendeel dezelve in perfoon moeten
„ waarnemen, met gansch ootmoedig verzoek aan Hun
„ Hoog Mog. om daar omtrent eenmaal redres voor
,, het toekomende te mogen erlangen."
Hun Hoog Mog. hebben wel, by het erigeeren van
den Raad van Braband, in 's Hage op den 26 Septem»
ber IJQI, mitsgaders op de klagte van denzelven Raade
van Braband, by Refolutie van den 20 Miy IÉ05,
Copielyk hier nevens gevoegd, en de Capirularie deezer
Stad van den 14 September 1629 , die Privilegiën
en blyde inkomften der Hertogen van Braband op het
plegtigst erkend, en de Obfervance daar van op de aui-
de-

*86 SEPT» Z A A K E N V A N ï?8j;
delykfte en kragtigfte wyze toegezegd, ja zelf, by nadere
Refolutie van den f5 July 16Ö9, op ue remonftrantie
van de Regeerders en andere Ingezetenen der Steden
en Quartieren van Staa

SEFT. STAAT EN OORLOG. 1785. 287
de Herkomen en Privilegiën , aandringen , maar veel
eer, zoo niet alleen , om die Conftitutie nader gecon.
firmeert te zien.
Het kan immers UEd. Groot Mog. niet geheel onbekend
zyn , dat daar van omtrent deeze en anlere
Steden van Staats-Braband in veele opzichten is afgegaan
, en hoedanig in het byzonder deeze S:ad , van
tyd tot tyd, in haare Rechten is verkort en daar tegen
Doleantien zonder vrugc heeft moeten doen, gelyk dezelve
nog fteeds onder een aantal van Bezwaaren gaat
gebukt.
UEd. Groot Mog. zullen daarom des te eer konnen
apprehe'ndeeren het treffende hier van voor deeze Stad
en andere Steden van Staats-Braband, die, door de
O'iderteekening der Pacificatie van Gent , daar van
mee alle de Nederlandfche Provinciën , en dus met U
Ed. Groot Mog-, voorheen Medeleden zyn geweesr,
gelyk ook , door het aannemen en publiceeren van de
Ucrechtfche Unie > daar aan hebben deel gehad en hier
om naar recht en reden niet de Geconquesteerdens
konnen worden genaamt , maar , volgens de publieke
Schriften van Hun Hoog Mog. als Geasfocieerdens zyn
gerekend , zoo als aan de verlosfingen en reftauratien
der afgerukte Steden even daarom by Caphulatien als
ander ins den naam Van ReduBitn zyn gegeven.
Maar hoe men ons ook mag befchouwen, dit is alrtians
zeker, dat wy by Verdrag of Accoord onder de
gehoorzaamheid van Hun Hoog Mog., als Reprefentanten
van de gezamenlyke Bondgenooten , zyu gereduceert;
en dat wy dus, het zy in alle eerbied gezegd
, met alle recht en reden ons op dat Verdrag of
die Capitulatie mogen beroepen. Onverfchillig toch
mogen wy op dit point niet zyn , of wy volgens of
tegens die Capitulatie worden behandeld , en om het
in eens te zeggen , niets verzoeken , niets verlangen
wy meer of anders , dan eenmaal herfteld te woraen
in die Rechten en Privilegiën , die ons by de meergemelde
Capitulatie zoo plechtig zyn beloofd en toege*
ftaan.
Het word dan hoog tyd, Ed. Groot Mog. Heeren!
dat

288 SEPT* Z A A K E N V A N 1785.
dat eens eenmaal aan die herllellingen met ernst Werde
gedagt en gewerkt. Het zy echter verre van ons, dat
L TJEd. Groot Mog. met een aantal van herftelltngen
teffens, in den tegenwoordigen tyd, zouden obrueeren
en lastig vallen. Wy zullen daarom, onder het welnemen
van UEd. Groot Mog., dit van tyd tot tyd
trachten te doen, en al zagtkens voortgaan , zoo lang
ons de moed en gelegenheden niet worden benomen.,
Wv vergenoegen ons dan voor het tegenwoordige,
met het nu gedaan Adres en Verzoek aan Hun Hoog
Mos het geen wy hebben laaten voorafgaan, als een
zaak,'waar in niet alleen deeze Stad, maar ook de andere
Steden van Staats-Braband een allergrootst aanbe-
lan
En h
wv e
mogen derhalven met allen grond ftaat maa.
ken selvk wy ook by deezen gantsch ootmoedig verzoeken
dat UEd. Groot Mog. naar derzelver gewoond
equïteit en cordaatheid, ons het effö der wel verlueesen
Privilegiën in eene ruimere maate zullen doen
Bemeten, gelyk wy onlangs op UEd. Groot Mog.edelmoedige
intercesfie, in een zaak van minder belang,
provifioneel hebben mogen ondervinden , en daar toe
UEd. Groot Mog. Heeren Gedeputeerden ter Vergadering
van Hun Hoog Mog. authorifeeren , om met
alleen voor ons verzoek, by opgemelde Misfive aan
Hun Hoog Mog. gedaan , te advifeeren; maar ook by
voorkomende gevallen dien conform te handelen. .
Waar mede enz.
CIV,

SEPT. STAAT EN OORLOG. 1785. 289
CIV. Volkomene goedkeuring van de gefielde
ordres by Gecommitteerde Raaden
, omtrent de Attachés op dé
Patenten, door hun Ed. Gr. Mogi
verleend, in dato \\September 178J.
ntfangen een Misfive van de Heeren Gecommit­
O teerde Raaden, gefchreeven in den Hage den 13
deezer, daar beneevens aan hun Edele G oot Mog.
toezendende de Refolutie by hun ten zeiven dage ge»
nomen, aangaande den inhoud van een Billet door zyn
Hoogheid den zeiven morgeit aan den Raadpenllmarijt
gezonden, en in hun Collegie gecommuniceert, vervat
in de gemelde Refolutie met de Mishve hier na geinfêteert,
Fiat infertio.
Waar op gedelibereert zynde , is goedgevonden ëri
verltaan, de ordres by de Heeren Gecommitteerde Raaden
omtrent de Attachés op Patenten gelteld, by dee»
ze volkomen te approbeeren.
XXIX. DEEL,
Accordeert mét de voorfz;
Refolutien.

*oo SBPT. Z A A K E N V A N 1785.
EDELE GROOT MOGENDE HEEREN,
Wy hebben de eere hier meede ter kennisfe
van ü Ed. Groot Mog. te brengen
ons gerefolveerde van heeden , aangaande den
inhoud van een B'Uet door zyn Hoogheid den
Heere Prince Erf-Stadhouder den zeiven morgen
aan den Heer RiadpenGonaris toegezonden,
en door den zeiven in ons Collegie gecommuniceerd,
breeder vermeld in onze Refolutie die
wy de eere hebben hier nevens aan U Edele
Groot Mog. te doen toekomen.
Daar meede,
Edele Groot Mog. Heeren, zullen wy God AU
magtig bidden 6* Edele Groot Mog. te wilku
houden in zyn heilige protexie. Gefchreeven in
• den Hage den 13 September 1785»
(Onder ftond)
U Edele Groot Mog. Dienstwillige
,
De Gecommitteerde Raaden van
de Staaten van Holland en
West vriesland.
(Laager ftond)
Ter Ordonnantie van
dezelve.
(Was get.)
A, j. ROÏER.
Ex-

43EPT. STAAT EN OORLOG. 1785. 29I
Extraèl uit het Register der Re-
Jolutien *van de Edele Mog.
Heeren Gecommitteerde Raaden
van de Staaten van Holland
en Westvriesland, genoomen
op
Den 13 September 1785.
De Heer Raadpenfionaris heeft aan
hun Ed. Mog. gecommuniceert, dac
heeden morgen, even voor dat ftond uit
te gaan , een Billet had ontfangen van
zyn Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder,
hot.'^nde, dat Hoogstdezelve,
vermits de tydmgen van den aanmarsch
der Oofterryklche Troupes zich van allé
kanten confirmeerden , van intentie was
van hier te doen marcheeren het Esquadron
Gardes du Corps en het Regiment
Gardes Dragonders , agterlaatende die
Manfchappen en Paarden , die niet iri
ftaat waren om in Campagne te gaan^
met de nodige Officieren en Onderofficieren
, om dezelve te commandeeren , op
dat de voet van die Corpfen hier mogt
blyven , en dat naderhand daar uit konden
worden gellippleerc de Manfchappen
die zouden kunnen vermist of gefneuveld
Worden; dat Huogstgemelde zyne Hoogheid
zulks niet had willen doen zonder
hem Heer Raadpenfionaris daar van te
prasvenieeren ; dat zoo de tydingcn zich
naderhand ongegrond bevonden, de bei.
de Regimenten wederom naar herwaards
konden vertrekken ; dat zyne Hoogheid
provilioneel geen Infanterie van hier wilde
trekken , om den Haag niet te veel
te dègaineeren van Troupes, doch gaarne
zoude verneemen , of het Battaillon
van Onderwater niet uit Rotterdam zou-
T a di

2*2 SEPT. Z A A K E N V A N i 73j.
de kunnen trekken , blyvende aldaar het
Deracberoent van het Regiment Gardes
te Paard ; alles met by voeging, dat hy
Heer Raadpenfionaris hier op aan hoogstgedagte
zyne Hoogheid had geantwoord ,
dat op het ernftiafte verzogt , dat voor
alsnog geene ordres mogten worden gegeven,
om eenige Militie uit den Haag
te doen trekken.
En heeft de Heer de Roo van Westmaas
, hun Ed. Mog. Meedebroeder in
Raade , aan bun Ed. Mog. voorgefteld ,
of hun Ed. Mog. niet zouden kunnen
goedvinden vast te ftellen , dat voortaan
geene Attachés op Patenten nopens de
Militie elders als in den Hage in Guarnizoen
leggende, door een der Leden
van het Collegie geteekend, nog door
den Secretaris geëxpedieert zullen mogen
worden , dan na voorafgaande deliberatie
en confent van ten minften vyf Leden,
en voor zoo veel het Garnizoen alhier
betreft , niet anders dan met vootkennis
en aggreatie van hun Edele Groot Mog.,
mitsgaders daar van aan Hoogstdezelven
op morgen by Misfive kennis te geeven.
Wa3r op gedelibereert, en de conlideratien
van den Heere Raadpenfionaris
vernoomen zynde, is, conform deszelfs
advis, overeenkomftig het voorfz. geproponeerde,
goedgevonden en verftaan, dat
voortaan geene Attachés op Patenten nopens
Militie elders als in den Hage Guarnizoen
houdende, door een der Leden
van het Collegie zullen geteekend, nog
door den Secretaris geëspedieert mogen
worden, dan na voorafgaande deliberatie
en confent van ten minften vyf L^den ,
en voor zoo veel het Guarnizoen alhier
betreft , niet anders dan met voorkennis
en aggreatie van hun Edele Groot Mog.;
en

SEPT. S T A A T E N OORLOG. 1785. 293
en dat hier van op morgen aan Hoogsrdezelve
by Misfive kennis zal worden gegeevem
(Onder ftond)
Accordeert met voorf/. Register.
(Was get.)
CV. Te"! volh geapprobeert en gelaudeert,
door hun Ed. Gr. Mog. de cnnduites
van Gecommitteerde Raaden en
derzelver genoomen Re/olutien met
en zeedert 9 deezer, aangaande de
beweegingen den 4 deezer in den
Haag. In dato 14 September 1785.
ntfangen een Misfive van de Heeren Gecommit­
O teerde Raaden, gefchreeven in den Haage op
heeden, waar by aan hun Edele Groot Mog. doen
toekomen de Refolutien en dispofitien, by hun de>.' 9,
12 en 13 deezer en heden genomen, vervagende hun
verrigte met en zedert den 9 deezer aangaande de be.
weegingen welke op Zondag aen 4 deezer alhier in den
Haage hebben plaats gehad, breder hier na geinfereert.
EDELE GROOT MOGENDE HEEREN !
y hebben ons verplicht gevonden hier me­
W de ter kennisfe van U Edele Gr. Mog,
te moeten brengen het geene by ons is verricht
met en zeden den 9 deezer maand aangande
de beweegingen welke op Zondag den 4 deezer
alhier in den Haage hebben plaats gehad : alles
vervat in de Refolutien en dispofitien die wy de
T 3 eere

594 SEPT. Z A A K E N V A N Ï785.
eere hebben hier nevens aan U Edele Groot Mogende
te doen toekomen.
Waar meede,
Edele Groot Mog. Heeren! zullen wy God Almagtig
bidden U Edele Gr. Mogende te willen
houdeD in Zyne heilige protectie. Gefchreeven
in den Hage den 14 September 1785.
(Onder ftond)
V Ed. Gr. Mog. Dienstwillige,
De Gecommitteerde Raaden
van de Staaten van Holland
en Westvriesland.
(Laager ftond)
Ter Ordonnantie van
dezelven.
(Was get.)
A. J. ROYER.
ExtraB uit het Register der Re-
Jolutien van de Edele Mogen*
de Heeren Gecommitteerde Raaden
van de Staaten van Holland
en Westvriesland , genoamen
op
Dtn 8 September 1785.
Ter executie van hun Edele Groot
Mogende Relolutie van heeden ,
waar by hun Edele Mog. zyn geauthori»
feert geworden tot het doen van een Publicatie,
ter ontdekking van die geenen,
weike, in de gepasfeerde nagt, aan drie
Hui-

SEPT. STAAT EN OORLOG. 1785. 295
Huizen alhier de Glaazen hebben ingeflaagen
; is, na voorgaande deliberatie
goedgevonden en verftaan by deeze te arre^teeren
de Publicatie, hier na volgende
geinfereerd, welke door den Advocaat
Fiscaal Luyken, op last van hun Edele
Mogende, is geconcipieerd geworden.
P U B L I C A T I E .
T\£ Gecommitteerde Raaden van
de Staaten van Holland en
Westvriesland, op authorifatie van
hoogstgemelde Heeren Staaten,
Allen den geenen, die deezen zullen
zien of hooren leezen , falur;
Doen te weeten: Alzoo hun Edele
Groot Mogende met de hoogde
verontwaardiging vernoomen hebben
, dat in den gepasfeerden nagt
alhier in den Hage de Glaazen aan
drie ondeifcheidene Huizen op eene
geweldadige wyze zyn ingefmeeten
of ingeflagen, en 'er de Juftitie
, vooral in de tegenwoordige
omftandigheeden van zaaken , ten
hoogden aan geleegen legt, dat de
Daader of Daaders van het voorfz.
fait, en van het geen verders ter
occafie van dien in den afgelopen
nagt is voorgevallen, ten fpoedigften
doenlyk ontdekt , en met
alle rigeur tot affchrik van allen
anderen geftraft werden.
SOO IS 'T , dat Wy aan den
geenen, welke den Daader of Daaders
van het voorfz. fait zal komen
te ontdekken , zodanig , dat
dezelven, in handen van de Juftitie
zynde geraakt, daar van worden
overtuigt, of ten minften op
T 4 eene

flQS SEPT. Z A A K E N V A N 1785.
eene overtuigende wyze bekent worden,
beloven een Premie van een
duizend goude halve Ryders , en
daarenboven aan zooaanigen Ontdekker
, die, zonder zelfs de voorname
Aanlegger te zyn geweest,
zig als Medehelper tot het plegen
van het voorfz. fait zoude mogen
hebben laten gebruiken , eene volkomene
impuniteit, of bevryding
van alle ftrsffen , welke hy met
betrekking tot het voorfz, fait, en
het geen verder by geleegenheid
van het zelve in den afgeloopen
ragt is voorgevallen, zoude mogen
verdient hebben; zullende den naam
van den Aanbrenger , des begeerende,
geftcreteert blyven.
En op dat niemand hier van
ignorantie praetendeere , begeeren
Wy in naam van hoogstgemel !e
Heeren Staaten, dat deeze alomme
in den H a e z a
S ' worden gepubliceert
en gcaffigeert, ter plaat-
Ie , daar her gehoord en te gefchieden
gebruikelyk is.
(Onder ftond)
Accordeert met het voorfz.
Register.
(Was get.)
A. J. ROYER.
Ex.

JEPT, STAAT EN OORLOG. 1785. '397
Extract uit het Register der Re.
folutien van de Ed. Mog. Heeren
Gecommitteerde Raaden
van de Staaten van Holland
en Westvriesland, genomen op
Den 9 September Ï78J.
Zyn geleezen de confideratien door den
Lc Generaal Sandoz, ter voldoeninge
aan hun Edele Mog. Refolutie van
heeden, aan hun Edele Mcg. overgegeeven,
concerneerende da w^s op welke,
eenige Piqueiten Cavalle-y en Infantery,
pp de plaatfen by dezelve Refolutie gameid
tot weering van alle desnrdres en
fettelykheeden, met het meefte fucces geënployeerd
zouden kunnen worden , als
meede het getal Manfchappen waar uit
ieder der voorfz. Piqnetten , zoude be.
hooren te beftaan.
Waar op gedelibereerd zynde, is goedgevonden
en verftaan , by deeze te approbeeren
het Plan daar toe by de voorfz.
confideratien voorgefteld, zodanig als het
zelve aan het einde deezer is geinfereert,
en dien volgende de gemeUe Lt, Gene-'
raai te gelasten, dezelve :Piquetten dien
conform tot hun Ed. Mog. nadere ordre
daagelyks te laaten uitzetten, dog ten
aanzien van de Patroui'les, in phat* van
twee by hec zelve Plan geproponeerr,
jedere nagt, mede tot hun Ed. Mog. nadere
ordre drie Patrouilles van de Hoofdwagt
te doen uitzenden.
Èn zal extract deezer gegeeven worden
aan den gemelde Generaal Sandoz.
zoo tot narigt, als om zig daar na te
regoleeren.
Ter obediëntie van U Edele Mig. heeft
$en Ondergefchreeven de eere TJ Edele
T 5 Mog.

ÏQS SEPT. Z A A K E N V A N 1785;
Mog. zyne conlideratien hier meede op
te geeven: Namentlyk dat.
Op de Vischmarkr
wierde geplaatst- iSerg. iCorp. 8Man
In de Wagen- en
Boekhorstltraat
te zaamen - t t 12
Vyverberg en
Voorhout -I 1 12
OpdeVeerkaay - — t 6
Prince Gragt - I I 10
Nobelftraai. - 1 1 10
Tezamen Infanterie
. - jSerg.lóCorp. jSMan
Infanterie.
Dat op yder der voorfz. Posten wierde
geplaatst 4. Ruiters of Dragonders te
Paard.
Dat de Manfchappen zig vergaaren zouden
onder Commando van de ordinaire
Officieren van het Piquet ten 9 uuren ,
de Infanterie op de Hoofd' en de Caval.
lerie op de Ruiter Wagt.
Dat vervolgens de eene helft, wierde
gedetacheert na de voorfz. Posten , om
aldaar Wagt te houder, van 9 tor 1 uuren
, en de weederbelft van 1 tot 5 uuren
des morgens of zoo veel langer als U
Edele Mogende zullen gelieven te beveelen.
Dat de Officieren van het Piquet alternatif
van uur tot uur alle die Posten zouden
vifiteeren.
Den Ondergefchreeven geeft reverentelyk
U Ed. Mog. in confideratie of de
Mtmfchappen in dier voegen geplaatst de
extra Patrouilles die tot dat zelfde einde
en plaatzen gedeftineert zyn, niet zeuden

SEPT. STAAT EN OORLOG. 1785*. 2»
den kunnen afgaan om tot die voorfz.
Wagten geëmployeert te worden.
Waar meede aan U Edele Mog. intentie
vermeenen voldaan te hebben de
eere heb te zyn met diepften eerbied. t
Edele Mogende Heere» «
(Onder ftond)
U Edele Mog. onderdanigfte ett
zeer ootmoedige Dienaar.
(Was get.)
C. F. SANDOZ,
Lr. Generaal.
(Laager ftond)
Accordeert met het
voorfz. Register.
's Haee den
oSeptemb. (Was get.)
1785.
A. J* ROVER.

joo SEPT. ZAAKEN VAN 1785.
ExtraB uit het Register der Refolutien
van de Edele Mogende
Heeren Gecommitteerde Raaden
van de Staaten van Holland
en Westvriesland, genomen
op
Den 9 September 1785.
De Wel-Edele Heer van der Dtvs ,
Heer van de Noord wyken , heeft
aan hun Eiele Mog. gecommu:dceert ,
dat hy geïnformeerd was , dat in de gepasfeerde
nagt aan twee Huifen de Glaazen
waren ingeflaagen, zoo als kwam.te
blyken uit het Rapport van de Rurgerwagt
door hem overgegeven, zonder dat
men de Daaders had kunnen faifeeren,
doch dat alle devoiren wierden aangewend
om dezelve te ontdekken, en heeft
de Majoor van het Hof aan nun Ed. Mog.
van het in deeze nagt gepasfeerde, ingevolge
de ordres op gister van hun Edele
Mog. ontfangen mede van de voorfz. disordres
fchriftelyk kennis gegeven , mee
byvoeging , dat de uitgezonden Patrouilles
die geenen welke dezelve hadden ge«
pleegd niet hadden kunnen ontdekken.
Waar op gedelibereerd en de Wei-Edele
Heer van der Does voor de gegeven
communicatie bedankt zynde , en door
den Heer P

SEPT. STAAT EN OORLOG. 1785. 301
cieufelyk te voorzien ; is goedgevonden
en verhaan, dat het voorfz. gecommuniceerde
en geptoponeerde nog op heeden
morgen ter Vergadering van hun Edele
Gr. Mog. met het doen van Rapport omtrent
het geen op gister avond door hun
Ed. Mog. is verrigt, kennis zal worden
gegeven, en dat voorts aan den Lr. Generaal
Sandoz, het Guarnifoen alhier tans
Commandeerende, zal worden ter hand
gefteld Extract van de Refolutie, door
hun Edele Mogende gister in de nademiddag
genomen, en Copie van de ordre
gister avond aan den Capitein van de
Hoofdwagt gegeeven , met last om de
fchikkingen in het een en ander vervat,
tot hun Edele Mogende nader ordre ftip.
telyk te doen naakoomen en dagelyks de
gewoone Rapporten van den Hoofdwagt
mede te doen bezorgen aan hun Edele
Mogende Collegie , of aan den eerften
prteient zynde Heer van het zelve,'wanneer
hun Edele Mog. niet zullen wezen
vergadert; dat voorts de gemelde Lt. Generaal
zal worden gelast , gelyk gelast
word by deeze, aan hun Edele Mogende
zoo fpoe lig doenlyk in gefchrifte te doen
toekomen deszelfs gedagten , nopens de
wys op welke eenige Piquetten Cavallerie
en Infanterie , tot weering van alle
desordres en feitelykheden, met de meeste
vrugt 'zullen kunnen worden geëmplóijeerd
en geplaatst, op de Vischmarkt, in
de Wagenftraat , op de Vyverberg , ia
het Voorhout, op de Veeikaay , in de
Bnekhorstllraat, op de Princegragt en in
de Nobelftraat, als mede ten aanzien van
het getn] Manfchappen , waar uit de gemelde
P quetten zouden behooreri te beftaan
, ten einde zyne confideratie gezien
zynde, daaromtrent zoodanig gerefolveert
te

3o2 SB*T. Z A A K E N V A N 1785;
te worden, als hun Ed. Mog. zullen be.
vitoden te behosren.
En zal Extract dezer gegeven worden
aan den gemelden Lt. Generaal Sandoz,
zoo tot narigt als óm zig daar na te reguleeren.
(Onder ftond)
Accordeert met voorfz;
Register.
(Was get.)
A. j. ROYER.
Exiraft uit het Register der Refolutien
van de Edele Mog.
Heeren Gecommitteerde Raaden
van de Staaten van Holland
en fVestvriesland, genomen
op
Den ia September 1785.
Zyn geleezen twee verklaaringen door
de Wel-Ed. Heer van der Does,
Heere van de Noordwyken, aan haar Edele
Mog. overgegeven, concerneerende
het gedrag door den Sergeant onder het
Regiment Zwitferfe Gardes , Daniël
Schmoltz, in het doen van een Patrouille,
den 8 deezer gehouden, en is mede
geleezen het fchriftelyk Rapport door
den Lieutenant Generaal Sandoz, nopens
de voorfz. zaak aan haar Edele Mog. gedaan
, en ter voldpeninge van haar Edele
Mog. mondelinge ordres aan den Heere
de Roo van Westmaas, haare Edele
Mog. Medebroeder in Raade ter hand
ge«

SEPT. STAAT.EN OORLOG. 1785. 3ó 3
gefteld, met voorftel, of haar Ed. Mog.
door het voorfz. Rapport overtuigd wordende
, dat geene kwaade trouw by de
gemelde Sergeant heeft plaats gehad, niet
zoude kunnen goedvinden genoegen te
neemen met de ftraf, welke hy door deszelfs
arrest geduurende drie dagen, reeds
heeft ondergaan.
Waar op gedelibereert zynde, is goedgevonden
en verftaan, dat de Lieutenant
Generaal Sandoz voor deszelfs attentie in
deezen betoond Zal worden bedankt, en
dat voorts met het verrigte genoegen zal
worden genomen.
En zal Extract deezer aan gemelde
Lieutenant Generaal Smdoz worden ter
hand gefteld, ten einde te ftrekken tot
deszelfs narigr.
(Onder ftond)
Accordeert met het voorfz.
Register.
(Was get.)
A. J. ROYER.
ExtraB uit het Register der Refolutien
van de Edele Mog.
User en Gecommitteerde Raaden
van de Staaten van Holland
en Westvriesland, genomen
op
Den 13 September I/85.
p hec geproponeerde van den Heer
O de Roo van Westmaas, hun Edele
Mog. Medebroeder in Raade, is na voorgaan-

304 SEPT, Z A A K E N V A N 1785*
gaande deliberatie goedgevonden en verftaan,
dat de Piquetten Cavallerie en Infanterie
, by hun Edele Mog. Refolutie
van den 9 dezer geordonneerd , vermits
het korten der dagen , tot hun Ed. Mog.
nader ordre zullen worden uitgezet van
6 tot 9 en van 9 tot 12 , van 12 tot 3
en van 3 tot 6 uuren , en dac aan alle
de Manfchappen, tot deeze Piquetten ge*
employeerd wordende, aanvang nemende
met den 8 dezer , tot een extraordinaris
douceur voor het doen van ieder Piquet
zal worden betaald aan een Sergeant ia
ftuivers , aan een Corporaal 9 ftuivers,
en aan een gemeene 6 ftuivers , welke
door den Majoor van het Hof zullen worden
voldaan , en waar van de restitutie
dffior denzelve op deszelfs declaratie zal
worden bekomen : worden de Commifen
van de Einantie by deeze geauthorifeert
en gelast, ten einde de nodige ordonnan*
tien op te maaken en te depecheeren.
Dat voorts de Generaal Sandoz zal
worden gelast, gelyk gelast word by dee«
ze , om , zoo van de ordres reeds door
hun Edele Mog. ten opzigte van de confervatie
der rust alhier gefteld , als van
deeze en de bovenftaande gracieufe dispofitie
van hun Edele Mog. aan het Guarnifoen
alhier op de Parade volgens gebruik
kennis te geven, met exhortatie.
om van de voorfz. hun Edele Mog. ex*
traordinaris toeleg een goed gebruik te
maaken, en zig in het generaal voor het
misbruik van drank zorgvuldig te wagten.
Dat eindelyk, aan de Capiteinen de
Wagt hebbende , zal worden gepermitteert
, gelyk gepermitteert word by deeze
, om 's avonds, na de vifitatie na elf
UB'

SKPT. STAAT EN OORLOG, 1785. 305
uuren gedaan te hebben, zig naar derzelver
wooning te mogen retireeren.
En zal Extraft dezer, gegeven worden
aan den Lieutenant Generaal Sandoz, als
mede aan de Commifen van de Finantie
en den Majoor van het Hof, voor zoo
veel hun ieder betreft, zoo tot narigt als
om zig daar na te reguleeren.
(Onder ftond)
Accordeert met het voorfz.
Register,
(Was get.)
A. J. ROYER.'
Extracl uit het Register der Refolutien
van de Edele Mog.
Heeren Gecommitteerde Raaden
van de Staaten van Holland
en Westvriesland, genomen
op
Den 13 September 1785.
p het geproponeerde van de Heer de
O Roo van Westmaas, hunEdeleMog.
Medebroeder in Raade , is na voorgaande
deliberatie goedgevonden by deeze te
arrefteeren de Misfive , hier na volgende
geinfereert , en dat dezelve nog. op heeden
aan. het Hof van Holland en de Magiftraat
van 's Hage zal worden afgezonden.
XXIX. DEEL. KOE-

%o6 SEPT. Z A A K E N V A N 1785.
EDELE MOG. HEEREN , &C
By Refolutie van bun Edele Gr.
Mog., genomen op Donder*
dag den 8 dezer, gequalificeert en
gelast zynde om naauwkeurig onderzoek
te doen , wat de oorzaak
moge geweest zyn dat het Oproer,
op Zondag den 4 dezer alhier in
's Hage ontftaan, zoo lang ongeltoord
heeft kunnen aa^houden,
als by den uitkomst is gebleeken ,
mitsgaders óp wat wyze de Juftitie
werkzaam is geweest om de
rust te herftellen, hebben wy, na
deliberatie, goedgevonden en verftaan
U Edele Mog. van wegens
den Souverain aan te fchryven en
te gelasten, om ons zoo fpoedig
doenlyk en met alle mooglyke
naauwkeurigheid omtrent beide de
voornoemde Point'en , voor zoo
veel de verrigtingen van U Edele
Mog. en den Procureur Generaal
aangaat, te informeeren, en teffens
Copien te zenden van alle z< "danige
informatien, Ordres en Refolutien
, als by UEdele Mog. ter zaake
voornoemd bereids zyn ingewonnen,
gefteld en genomen: alles
ten einde ons in ftaat te ftellen
van naar behooren aan de door
hun Edele Gr. Mog. aan ons gegeevene
qualificatie en last te kunnen
beantwoorden.
Waar mede &c. Edele Mogende
Heeren, den 13 September 1785.
G R
(Onder* ftond)
Accordeert met voorfz. Register.
(Was get.) A. j. ROVER.
Ex-

SEPT. STAAT EN OORLOG. 1785; 307
ExtraSl uit het Register der Re.
folutien van ds Ed. Mog. Hee*
ren Gecommitteerde Raaden
van de Staaten van Holland
en Westvriesland, genomen op
Den 14 September 1785.
/"\P het geproponeerde van de Heer de
K^J Roo van Westmaas , is na voorgaande
deliberatie goedgevbnden en verdaan,
de Lt. Generaal Sandoz by deeze
te gelasten , om dertig Man C)vallede
met een Officier en twee Onder-Officieren •
zoo fpoedig doenlyk naar Sctievemng te
detaclieeren, en 20 Man van dezelve met
een Officier en Onder-Officier aldaar te
laaten, ten einde aldaar tot deezen avond
ten zes uuren te verblyven en tegen alle
ongeregeldheden, welke by het uitzeilen
der Haringfchuitjes , op heeden vastge.
fteld , zouden kunnen plaats hebhen, te
vigileeren, en dés noods geweld met geweld
te keeren, mitsgaders, om de overige
der gemelde Manfchappen te verdee»
kn en van diftantie tot diltantie te plaatzen
, van Scheveninge tot aan het Tol.
hek en aan het zelve een der Onder-Offi.
eieren te laaren, met last, om door de geposteerde
Ma 'fchappen van eenige ongeregeldheden
geinformeerd wordende, daar
van aandonds aan hun Edele Mog, kennis
te geeveu.
Eu zal Extract dezer gegeven worden
aan den Lt Generaal Sandoz,

308 SEPT. Z A A K E N V A N 178J.
Waar op gedelibereert zynde , is goedgevonden en
verftaan , de Conduires van de Heeren Gecommitteerde
Raaden ;er zaake voorfz. gehouden , en derzelver
Refolutien ten dien opzigte genomen, by deeze ten
volle te approbeeren en laudeeren.
Accordeert met de voorfz. Refolutien.
CVI. Refolutie op het beklag van Burgemeefteren
der Stad Leyden , ovir
het inbrengen van Geapprehendeerden
tot aan de Gevangenis in het
midden dier Stad , met gewapende
Militie, door den Subftitut van den
Bailliuw van Rhynland, volgens
deszelfs fchriftelyke order ; en op
zyn berigt deswegens. In dato 14
September 1785.
By refumtie, en tot finaale afkomst op heden, volgens
hun Ed. Groot Mog. Refolutie van den 7
dezer, gedelibereert zynde op het Rapport den 19 der
voorleede maand ter Vergadering uitgebragt door de
Heeren van de Ridderfchap en verdere hun Edele Gr.
Mog Gecommitteerden tot het groot Befogne, hebbende,
ingevolge en ter voldoening aan hun Ed. Gr. Mog.
Refolutie commisforiaal van den 22 Maart dezes jaars,
geëxamineert de Misfive van W. van der Does van
Noordwyk . als Bailliuw van Rhynland , ten zeiven
dage alhier gefchreeven, houdende zyn berigt, by hun
Edele Groot Mog. Refolutie van den 15 te voren van
hem gerequireert , op de Misfive van Heeren Burgemeefteren
en Regeerders der Stad Leyden, van den
14 dier maand , waar by zig beklaagd hebben , zoo
over hem Bailliuw van Rhynland, als over zyn Stedehouder
, ter zaake dat op den 25 February de Subfti- •
tut of Stedehouder van gemelden Bailliuw , ingevolge
des-

nrr. STAAT EN OORLOG. 1785:. 309
deszelfs fdririftelyke order, des morgens even na het
openen der Stads-Poorten , met eenige gewapende Manfchap
van de Militie van den Staat, binnen die Stad,
GEHEEL BUITEN HUNNE KENNIS , VEEL MIN MET HUvi-
NE TOESTEMMING, was komen inryden, en door hem
geapprehendeerde Perfoonen te geleiden tot aan de Gevangenis
, byna in het midden hunner Stad (taande;
met inftantie, op de gronden by die Misfive, op. voorziening
tegens deeze verregaande ongeregeltheid ; zoo
als breeder by de voorfz. Misfive, en het Berigt daar
op, onder de Notulen van den 15 en 22 Maart is vermeld.
En daar gelaaten werdende wat in de conferentie
tusfchen den Heer Capitein Generaal en Heeren Gecomtnitteerdens
van G committeerde Raaden , over de
verzogte Militaire Asfiftentie door den Stedehouder van
den Bailliuw van Rhynland , zoude mogen zyn voorgevallen
, uit den inhoud van het Berigt en de daar nevens
gevoegde Misfives van den Bailliuw van Rhynland
, mitsgaders uit de Misfive van den 24 Pebruary
dezes jaars, door gemelden Bailliuw aan den Stedehouder
voorn, gefchreeven , en door de Heeren Gedeputeerden
der Stad Leyden in het Befogne gec&mmuniceert,
zeer duidelyk befpeurd zynde , dat het intrekken
van 't Militaire Detachement binnen de Stad Leyden
buiten eenige voorkennis van de Regeering der gemelde
Stad, alleen is veroorzaakt door de eigendunkelyke
aanfchryving van gemelden Bailliuw aan deszelfs
Stedehouder, om namentlyk de Gevangenen tot 's Graveftein
binnen de Stad Leyden te doen escorteeren; en
voorts gecorifidereert, dat daar door niet alleen gemelde
Regeering grootelyks is gelaedeert, maar boven dien
gecommitteert een direct attentaat op de burgerlyke vryheid
, het welk van de verstuitziende gevolgen zoude
zyn , by aldien de Souverain zig deswegens onverfchillig
betoonde;
Is dienvolgens góedgevonden en verftaan, den Bailliuw
van Rhynland by deeze te Ordonneeren, om binnen
den tyd van agt dagen , na deeze Refolutie , de
Regeering der gemelde Stad Leyden by Misfive te moe.
V 3 ten

31© SEPT. Z A A K E N V A N i?8y.
ten betuigen zyn leedweezen over het. voorgevallene op
den »5 February dezes jaars, by het inbrengen van
geapprehendeerdïn op Graveftein binnen Leyden, en
tevens te verzoeken , dat dezelve Regeering voor ditmaal
met deeze zyne betuiging gelieve genoegen te nemen
, en hem over de daar toe gegeevene ordres in
geene verdere ongelegenheid te brengen , met verzettermg
van zig voor het vervolg daar van te zullen wagten,
en zulks wel met dien verftande , dat, wanneer
gemelde Bailliuw van Rhynland z'g aan deeze duidelvke
gemanifesteerde wil van hun E.'. Gr. Kfog. komt
te onttrekken, of daar aan niet behooriyk komt te voldoen,
hy alsdan dadelyk in zyne bediening, als Bailliuw
Wn Rhynland, zal werden gefufpendeerd ; met
verderen last aan den meergemelden Bailiiuw van Rhynland,
om zig van diergelyke voor het vervolg foigneuslyk
te wagten. . n
En zal van deeze Refohrtie Copie aan Heeren Burgemeefteren
en Regeerders der Stad Leyden worden
toegezonden rot derzelver inf>rmatie; en gelyke Copie
aan gemellen Bailliuw worden ter hand gefteld, ten
einde zig naar. jden inhoude van dien ftiptelyk te gedraagen.
De Heeren van de Ridderfchap en Edelen,
hebben tot her neemen van de voorlz.
Reiolutie niet geconcurreerd.
Accordeert met de voorfz. Refolutien.
CVIL

JIPT. STAAT EN OORLOG. I?8J. .311
CVII. Misfive van Gecommitteerde Raaden
met hun Reglement op de begeeving
der Amptem tot dispofitie van het
zelve Collegie en met een Lyst der
Dominiaale Ampten daar toe behoor
ende. Ingeleverd by hun Ed
Gr. Mog. in dato 15 September
1785.
ntfangen een Misfive van de Heeren Gecommit­
O teerde Raaden , gefchreeven in den Haage den 8
deezer, waar nevens aan hun Edele Groot .Mogende
toezenden, het Reglement by hun gearresteert op de
begeeving der Ampten, ftaande ter dispofitie van hun
Collegie ; met een Lyst der Dominiaale Ampten daar
toe behoorende; breeder hier na geinfereert.
Fiat infertio.
Waar op gedelibereert, en Copie van.de voorfz.
Misfive en Bylaagen verzogt zynde door de Heeren
Gedeputeerden der Steden Delft, Leiden, Rotterdam,
Schiedam , Schoonhoven en Brielle, om daar op te
verftaan de intentie van de Heeren hunne Principaalen,
is de finaale Refolutie uitgefteld tot nadere deliberatie.
Accordeert met de voorfz. Refolutien.
V 4 EDI*'

%n SEPT* ZAAKEN VAN 1785.
EDELE GROOT MOGENDE HEEREN,
y. hebben de eere U Edele Groot Mog.
W hier meede kermis te geven van ons gerefolveerde
van heeden, nopens de begeeving
der Ampten, ftaande ter dispofitie van ons Collegie
, waar by wy , na voorgaande deliberatie
by refumtie op het Concept-Reglement daar toe
geformeert, en, na dat door zyne Hoogheid,
den Heere Prince Erfftadhouder, by Hoogstdeszelfs
advis over deeze materie, onder anderen
was gedeclareerd van begrip te zyn dat over
de voorfchreeve Ampten , niet by tourbeurten,
maar by het volle Collegie behoorde gedisponeerd
te worden , en dat dienvolgende van de
tourbeurt, aan Hoogstdenzelve competeerende,
renuncieerde, hebben gearresteert het Reglement
het welke wy , in conformiteit van het zelve,
de eere hebben hier nevens aan U Edele Groot
Mogende te doen toekomen, met de Lyst der
Dominiale Ampten daar toe behoorende.
Waar meede ,
Edele Groot Mog. Heeren! zullen wy God Almagtig
bidden U Edele Gr. Mogende te willen
houden in Zyne heilige protectie. Gefchree*
ven'in den Hage den 8 September 1785.
(Onder ftond)
ü Ed. Gr. Mog. Dienstwillige.
De Gecommitteerde Raaden
van de Staaten van Holland
en Westvriesland.
(Laager ftond)
Ter Ordonnantie van
dezelven.
(Was get.)
A. J. ROYER.
Re-

IEPT. STAAT EN OORLOG. i?8j. 313
Rtglement op de begevinge der
Ampten, ftaande te dispofitie
van het Collegie van H. H.
Gecommitteerde Raaden van
de Edele Groot Mogende Heeren
Staaten van Holland en
Westvriesland , ingevolge en
ter voldoeninge van hun Edele
Groot Mogende Refolutie van
den 4 Maart 1785.
De Ampten te verdelen in vierClasfen*
fferfle Clasfe, van zoodanige groote
Ampten, waar toe bepaalde kundigbeeden
en ondervinding vereischt worden
, en aan welkers vervulling de belangens
der Provincie zoo in het Financieele
als in andere opzigten ten naauwften
verknogt zyn, namenlyk de voordragt van
de Commifen van de Financie deezer Provincie
aan hun Edele Gr. Mog.
De aanftelling van den Boekhouder aldaar.
.De Commis en Boekhouder van het
Comptoir der gemeene Lands middelen.
Infpeéleurs over de Comptoiren van
's Lands gemeene middelen.
De Premier Clercquen ter Secretarye
van hun Ed. Gr. Mog. en Griffie van
haar Hoog Mogende.
Contrarolleur van 's Lands Fortifica.
tien.
's Lands Advocaaten.
Solliciteurs Militair,
's Lands Procureurs.
Auditeurs Militair,
's Lands Drukker.
De Capitainen van 's Lands Jagten,
deeze zullen ftaan ter begeevinge van hét
geheele Collegie.
V J Twee-

3*4 SEPT. ZAAKEN VAN 1785.
Tweede Clasfe, van groote Ampten,
namentlyk Clercquen ter Finantie , ter
Secretary, ten Comptoire des gemeene
Lands middelen en ter Griffie van hun
Hoog Mogende , Commis ter Correctie
van gedrukte depêches.
Commisfaris en Contrarolleur van het
klein Zegel.
Commifen van 's Lands Magazynen in
de Steden en Forten.
Commis tot aankoop van Turf en Kaarsfen
te Gouda.
Majors in de gefortificeerde Steden en
Plaatzen, geene Militairen zynde.
Serviesmeefters in de Guarnifoen Steden.
Renrmeefters van de Geeftelyke goederen
en Kerken , uitgenoomen de Rentmeefter
Van de Kloofter Kerk.
Opzigter van het huuren der Scheepen
van de Ammunitie te Delfr.
Deeze zullen ftaan ter begeeving van
ieder Lid op zyn beurte volgens de nadere
te bepaalene tour.
Derde Clasfe , van kleine Ampten als
Kamerbewaarders van hun Ed. Gr. Mog.
en van de Financie,
Brandmeefter en Contrarolleurs van de
Bodens Kloppers van het klein Zegel.
De Bodens.
Ykmeefier van de Turftonnen.
Conducteur van 's Lands Magazynen
te Delft.
Commis van Turf en Kaarsfen van het
Guarnifoen te Amfterdam.
Provooften in de Guarnifoen Steden.
Poortiers Ut fupra.
Boomfluiters en Sluiswagters Ut fupra.
Hofmeefters op 's Lands Jagten.
Kok en Trompetter.
Knegts op het binnen Jagt.
Ont-

SEPT. S T A A T E N OORLOG. 1785. 315
Omfantrer, Contrarolleur en Cotnmifen
van de C n voyen en Licenten in Zeeland
en in Vlaanderen»
Yitmeefter en Balan?maaker.
G>lii:cteur van de Verponding op de
Zandberg , deeze zullen meede ftaan ter
begevinge van ieder Lid op zyn tourbeurt.
Vierde Clasfe, van Leveranciers en
anderen,
Warenfnyder van het klein Zegel.
Pennenfnyder.
Kosters en Voorleezers in de Frontier
Steden. '
Leveranciers en Baazen voor 's Landswerken.
Turfkruyers.
Metzelaar en Doodgraver van de Kerk
te Loosduynen deeze zullen benoemt en
aangefteld worden by het geheele Collegie.
Als dan zal voor de eerfte reize by looting
worden bepaald, welke Heer of Stad
de eerfte begeeving van de groote Ampten
volgens de tweede Clasfe, en welke
Heer of Stad de eerfte begeeving van de
kleine Ampten volgens de derde Clasfe,
zal doen; evenwel zoo, dat by de looting
over de eerfte begeeving van de kleine
Ampten volgens de derde Clasfe die
Heer' welke de eerfte begeeving van de
groote Ampten volgens de tweede Clasfe
heeft getrokken , daar in niet meede
zal looten op dat de eerfte begeeving in
de beide Clasfen niet voor het eerfte op
één Heer zoude komen te vallen.
Dan zal vervolgens by nieuwe vaca-
' tuure zoo van de tweede als derde Clasfen
volgen de Heer of Stad , die op de
Heer of Stad die de eerfte begeeving zo
van de tweede als van de derde Clasfe
te beurt gevallen is , en alzoo vervolgens
, tot dat ieder Heer of Stad zyn
beurt

3iS SEPT. Z A A K E N V A N 1785.
beurt heeft gehad in beide Clasfen, en
dan wederom van elke Clasfe op nieuws
beginnen van die Heer of Stad, die de
eerfte begeeving daar in heeft gehad.
Voorts wanneer een Heer fesfie'hebbende
in het Collegie van Gecommitteerde
Raaden een vaceerend Ampt voor zig
zelve begeerde , zal die begeeving voor
geen tourbeurt gereekent worden , maar
die vervulling daar van gefchieden by het
geheele Collegie, het zelve zal meede
plaats hebben omtrent de dispofitie over
zoodanige post van welke de Ampténaar
vfywillig afftand doet.
Zoo 'er intusfchen een Heer uit het
Collegie zal zyn gegaan voor dat de tour
van begeeving aan een Heer of zyn Stad
is gekomen, zal daar in volgen de Heer
die in plaats van dezelve daar in fesfie
zal nemen, of heeft genoomen. Ingeval
'er by vervolg van tyd Ampten of Officien
mogten komen te vaceeren, die ter
begeeving van het Collegie ftaan , en
niet op deeze Lyst of Rooster bekend
of genoemd zyn, zullen dezelve voor de
eerfte reize by het volle Collegie begeeven,
en a|s dan tevens bepaald worden,
onder welke Clasfe die Ampten behooren,
om by volgende vacatuure op den
voet van zodanige Clasfe vervult te werden.
De Heeren die een tourbeurt zullen
hebben in de tweede en derde Clasfen
• zyn de volgende.
De Heer weegens de Ridderfchap.
De Heeren weegens de refpective Steden.
En de Heer Raadpenfionaris.
En omtrent de Ampten van de eerfte
Clasfe als daar is.
Da voordragt van de Commifen van de
Financie deezer Provincie.
De

IÏPT. STAAT EN OORLOG. 1785. 317
De aanftelling van den Boekhouder al»
daar.
De Commis en Boekhouder van het
Comptoir der gemeene Lands'middelen.
De Premier Clercquen ter Secretary
van hun Ed. Gr. Mog. en Griffie van
haar Hoog Mogende.
Zal het advis van de Heer Raadpen.
fionaris in der tyd verzogt en ingenoomen
worden, en zullen gelyk als die van
de vierde Clasfe begeeven worden by de
prefente Leden niet minder dan ten getalie
van zeven. Van deeze Rooster,
. Lyst en Refolutie by het Collegie, zoo
voor nu als voor het vervolg te arresteeren
, zal kennis gegeeven worden aan
hun Ed. Gr. Mog. ten blyke dat hun
Edele Mog. voortaan zullen voldoen aan
de intentie en Refolutie van hun Edele
Gr. Mog. nopens de begeeving dier Ampten,
ftaande ter dispofitie van hun Edele
Mogende.
? T
Ampten en Bedieningen fpeciterende
tot hun Edele Groot Mog.
Domeinen en ftaande ter begeeving
van H. H. Gecommitteerde
Raaden, meede gebragt
tot vier Clasfen, en wordende
dus gehouden als of in het nevensgaande
Concept-Reglement
ieder onder de daar by ver-
meld zynde Clasfe gefteld was.
T ot de eerfte Clasfe, behooren de volgende,
als
Dykgraaf van 's Graveland.
Bailliuw van Absregt.
Secretaris van hec Bailliuwfchap van
Rhynland.
Se.

318 SEPT. Z A A K E N V A N 1785.
Secretaris van de Bailluage van Voshol.
Secretaris van de Badiuage van Wateringen.
Secretaris van de Bailluage van Delfhnd.
Scnout en Boode van Sparwoude.
Secretaris van Sparwoude.
Schout van Sparendam.
Secretaris van de Bajlluage van Kennemerland.
Secretaris van de Bailluage van Brederoode.
Secretaris van de Houtvestery en het
Jagt gerigr. van het Gooyland.
Griffier van de Leenen en Secretaris
van de Houtvestery van Brederooie.
Dykgraaf van de groote Waard van de
Dusfen.
Secretaris van de Bailliuws Vierichaar
van Zuidholland.
Secretaris binnen de Steede Goedereede.
Onder de tweede Clasfe, de volgende als
De drie ordinaris Clercquen tot de zaaken
rakende hun Edele Groot Mogende
Domeinen.
De Coutrarolleur van de Werken ten
Hove.
Schout der Steede Woerden.
Schout van Alsmeer.
Secretaris en Boode van Alsmeer.
Secretaris der Steede Naarden.
Setretaris of Clercq van Huylten.
Secretaris van Laren eu Blaricum.
Secretaris of Clercq van '« Gravenland.
Secretaris van het Dykgraaflchap van
's Graveland.
Secretaris van Weefp, Weesper Carfpel
en Hoog Rvlmer.
| Secretaris van Muyden en Mtiyderberg.
Secretaris of Clercq van Hilverfum.
Secretaris van Woudrichem.
Pen*

SEPT. STAAT EN OORLOG. 1785. 319
f Penningmeefter van de Dykagie 's Lands
| van Altena.
•< Penningmeefter van de nieuwe Alte-
I naafche Polder.
LClercq en Boekhouder van Altena.
Secretaris van Heusden.
Secretaris of Clercq van de Hooge
Maasdyk.
Tot de derde Clasfe.
Collecteur van de Graaflykheids Tollen
te Weefp, en elders ftaande ter dilpofitie
{
van hun Edele Mog.
Koster van de Capelle ten Hove of
Franfche Kerk in den Hage.
Orgelblaazer aldaar.
Tolknegt van de Tolle te Gorinchem. .
Een dito van de
Tolknegt te Schoonhoven.
Tot de vierde Clasfe.
{
Opzigter van de in en uitlevering van
de Hofbrand.
Bewaarder van de Hofbrand.
Catter van de Turf tot de Hofbrand.
Turfkruijer van den Hove.
Turftonfter van de Hofbrand.
Aschkruyer van den Hove.
Een dito.
Organist in de Franfche Kerk.
Klokkeftelder van de Hof en Kloofter
Kerk klokken.
Boekhouder van de Auctien op de Zaal.
Collecteur van hec Asch en Straatgeld
in ;het Diftriót van de Graaflykheid in 's
Hage.
Boetefeu van de Graaflykheids Reekenkamer.
Leenkamer &c.
Deurwaarder van het Comptoir der Domeinen
vanNoordholland.Kennemerland &c.
Boo-

S2o SEPT. Z A A K E N V A N 1785.
Boode provifioneel van de Bailluage van
Wateringen Lier en Zouteveen.
Boode Ampt van Weefp.
Boode Ampt van Muyden.
Boode Ampt van Voshol.
Deurwaarder van het Comptoir van
Zuidholland.
{ Fabryck van het zelve Comptoir.
Opzigter van de Munt.
Landmeeter by het Comptoir van Zuidholland.
«Boode van Schoonhoven.
Boode van de Dykagie van het Land
van Altena.
Stempelfnyder der Munt te Dordrecht.
Opziender en onderhouder van het Pietwerk
der Munte aldaar.
Landmeeter der Domeinen 's Lands van
Voorne en de Beyerlanden.
Collecteur van de Heusdenfche Watertol
te Veen.
Collecteur in het Spuye.
Collecteur te Delfshaven.
Collecteur in den Brielle.
Collecteur te Maaslluis.
Nota in confideratie te geven of men
de post van diftribueerder van de .
Hof Conynen by overlyden van den
tegenwoordigen Posfesfeur niet zoude
mortificeeren.
CVIII.

SEPT» STAAT EN OORLOG. 1785. 3*1
CVIIÏ. ExtraSt uit het Register van de Ac
ten en. Refolutien der Edele Mogende
Heeren Gedeputeerde Staten
van Stad en Lande. In dato 15
September 1.785.
het geproponeerde ter Vergadering door den
V/ Heer Pjaafiderende Alberda van Ekenflein, dat
ne Lt. Col!. Bentink, commandeerende de rwee laatfte
Escadrons Cavallerie van den Lt. Generaal Stavemsfe
Pous, thans volgens Patent van Zyne Hoogheid,
t welk alhier bevorens is geprefenteerd , op marsch
naar herwaarts, op gisteren avond zig by zyn Ed, had
vervoegt, en op het fterkfte aangedrongen de noodzakelykheid,
dat aan de voorfchr. twee Escadrons mogten
worden gepermitteert in deze Stad binnen te marcheeren
, en guarnifoen te houden , zoo wel als hec
uitmarcheeren van de alhier guarnifoen houdende twee
Escadrons van gemelde Regiment, vermits beide alhier
niet zouden kunnen werden geplaatst, en bovendien
ook niec zouden harmoniëren , met byvoeginge
van verdere discoursfen, daartoe door denzelven Lt.
Coll. Bentink voortgebragt; waarop door den Heer
prafideerende was gerepliceert, dat, vermits deze zaak
op aanftaande Vrydag ftond gebragt te worden ter deliberatie
der Ed. Mog. Heeren Staaten dezer Provintie,
overzulks de orders vau Hun Ed. Mog. hieromtrent
moesten worden afgewagt. —— Waarop gedeli.
bereerd zynde, hebben de Heeren Gedeputeerden den
Heer Pitelideerende voor de communicatie dezes bedankt
, en het zelve voor Notificatie aangenomen. —
Coll. Conc.
D
DOURLUGT1GSTE PRINS EN HEERE!
e Heeren onze Gedeputeerden ons tegens heden
hebbende befchreeven , om ter onzer deliberatie
te brengen de Patenten, door uw Doorl.' Hoogh den
7
° e z
v f^ af
" egeven a a n d e l w e e
laactte Escadrons van
-XXIX. DEEL. X den

3*2 SEPT. Z A A K E N V A N 1785.
den Lieutenant Generaal Stavenisfe Pous, om reeds
heden in deze Stad te marcheeren , en binnen dezelve
Garnifoen te houden; en de tweö eerfte Escadrons aftelosfm,
hebben die verhaaste ordres, waarvan wy de
reden niet konden penetreren, aan ons niet weinig verwondering
veroorzaakt , en zulks te meerder , als ten
zei ven tyd kennis ontvingen , dat Uw Doorl. Hooghei
l ook Patenten had gelieven aftegeven aan het Regiment
Orange Stad en Lande, om van hier naar JNy-
Diegen te maicheeren; en om drie Detachementen van
de Compagnie Artillerie van den Kapitein van #y*«-ftein
hier uit te doen marcheeren naar de Lange Akker-Schans
, de Bourtange en Coeverden, gelyk ook
aan de Sraf en drie Compagnien van den Generaal Maioor
Dopf, om in deze Stad garnifoen te houden, uit
welke twee Escadrons Cavallerie, en drie Compagnien
I f.. 'trie, dus ons geheel guarnifoen zoude beftaan.
Wy hebben by onze Misfive van den 4 November
1784, ter gelegenheid dat uw Doorl. Hoogheid Patenren
tot den uitmarsch van ons garnifoen had gegeven ,
( [t cli waarop tot nu toe geen antwoord hebben bekomen
,) aan uw Doorl. Hoogheid onze wettige vrees te
kennen gegeven , indien de oorlog met den Keizer
voortgang mogt hebben: dezelve redenen exteeren met
alleen als nog , maar uw Doorl. Hoogheid is met onkundig
van de inwendige onlusten , die m den Uldambte
hebben plaats gehad, en die met dan door een
aanzienlyk Detachement, zoo Cavallerie als Inianterie
hebben kunnen werden geftuit, en het te dugten itaat,
dat dezelve misfehien ten eerften zouden kunnen worden
hervat, indien ons Garnifoen zoodanig wierde ver.
mindert; terwyl deze Stad door de beste harmonie tusfchen
onze Burgers en 't Garnifoen thans een alleman*
genaamfte eendragt geniet , welke met reden gevreest
word te zullen ophouden, of verminderen , by verandering
van Garnifoen, ten waare door Troupes, ter
Repartitie dezer Provintie ftaande, wierde geremplaceert.
Belangende de Detachementen Artillerie, moeten wy
uwe Doorl. Hoogheid informeeren, dat die Compagnie,
hier wordende opgerigt, niet alleen nog met compleet

SEPT. STAAT EN OORLOG. i 7ss. s & 3
is, maar bovendien de modellen van hunne Geweeren
laat ftaan de Geweeren en Wapens , zelve nog biet
heeft bekomen; en, als een nieuws geworven Corps
ais nog geene genoegzame kunde heeft , om in de uiterfte
Froniieren met hoop van eenige vrugt te kunnen
worden geëmployeert , rerwyl wy geoordeeit hebben
"de brontieren van Westerwolde voor als nog niet re
moeten ontblooten van Garnifoen, om hec onze te vermeerderen.
Wy hebben deze en meer andere redenen in ernftige
overweging genomen, en tot behoudenis van onze
veiligheid , en bewaaring der inwendige rust ons in
de onvermydelyke noodaakelykheid bevonden geene
attaché op eenige der afgegevene Patenten van uwe
Doorl. HoogheiJ re verleenen, waarvan wy uwe Doorl.
Hoogheid by dezen kennis geven , in dat billyk vertrouwen,
dar uwe Doorl. Hoogheid, onze omltandigheden
overwegende, ten vollen overreed zal moeten
zyn, dat wy niet anders hebben kunnen doen, willen
Wy ons en orizé goede Ingezetenen niet aan een oogenfchyniyk
gevaar bloot ftellen.
Voorts moeien wy uw Doorl. Hoogheid vriendelvk
verzoeken , dac, indien de Artilleristen van de Compagnie
van den Kapirein Muller uit Coeverden de
Bourtange en Lang Akker-Schans, mogten marcheren
dat dezelve door een genoegzaam getal gedresféerde
Artilleristen mogen worden geremplaceert ten einde
Frontierplaatzen van zoo veel importantie niet van de
nodige defenfie blyven ontbloot. — Waar mede enz.
De Staaten van Stad en Lande.
Ter ordonnantie van Hun Ed. Mog.
Groningen . °
den 17 September (Was get.)
1785.
, R. n. GOCKINGA.
x a
CIX.

3a 4 SEPT. Z A A K E N V A N 1785.
CIX. E%tra£t uit de Aften en Refolutien
der Edele Mogende Heeren Gedeput
eerde Staaten van Stad en Lande.
In dato 18 September 1785.
ï~Vor den Collonel Commandant Ketnpe , ter vol-
1J doeninge aan het gerequireerde van gisteren, op
rrniden morgen aan den Heer praefideerende Alberda
van Ekenftein , benevens den Secretaris Lewe,. zynde
geiapporteerd , dat op de twee buiten de A Poort^gearriveerde
Bagage Scheepen van de twee laatfte Esquadrors
Cavallerye van den Lt. Generaal Stavemsfe Pous,
Zig bevinden een Wagtmeester, vier Ruiters, agt vrouwen,
en zestien Kinderen. — Waarop gedelibereerd
zvnde, hebben de Heeren Gedeputeerden, om de gemelde
vyt Manfchappen, en agt Vrouwen in dit byzonder
geval na redelykheid te foulageren, aan ieder
van dezelve dertien Pe.foonen, twaalf Stuivers, en boven
dien nog zes Sulvers voor ieder Kind, in de vierentwintig
uuren, toegelegt, te beginnen met -den dag
hunner aankomst op gisteren, en by proviüe te contj
„ueeren , heen en ter tyd omtrent derzelver /«unatie
nader orders zullen zyn ingekomen, wordende de Ka-
Eerbewaarder Gout gelast, de voorfchr. penningen tydelyk
op fchriftelyke order, en quitantte van den Collonel
Commandant Kempe, die provifioneel heeft aangenomen
, mede voor de Bagage te zullen zorgen, te
Koen, ten einde dezelve ten behoeve als vooren werdTgedistribueett;
en zal voorts na het afloopen van
deze betalinge, door den Commys Prov. Wernink, ordonnantie
van betalinge wegens de gedebourfeerde penringen
worden verzogt, en daar _ van vervolgens aan
den Kamerbewaarder Gout restitutie
WEL EDELE GESTRENGE HEER!
Hebbe Uw Edele Geftr. Misfive, door den Ruiter
n e t
Hendrik Machiels toegezonden , zoo op g°°;

ÊEPT. STAAT EN OORLOG. i?8y. 325
genblik circa 6 uur ontfangen ; waarop tot refcriptie
diend , dat 't my eene byzondere fatisfactie is , onze
Lieden in de Schepen , beneffens Vrouwen en Kinderen,
wel zyn. Wat gebrek aangaat, zullen zy zo lange
de Ritmeesters, of een der Officieren er in ftaat toe
zyn, daar aan niet blootgefteld worden. Wat nu aangaat
het gerelblveerde, om aan ieder man twee Schellingen
daags toe te leggen, daar omtrent maak ik veel
zwarigheid : die Lieden hebben hun Traétement, zoo
als deze Ruiters ook, en behoeven zoo veel niet te
verteeren, nog te fouffreren, als deze: wanneer zy gezond
waren geweest, zouden zy niet op de Bagage»
fchepen zyn gekomen, en dewyl nu herftelt zyn, moeten
en kunnen zig met haar Traétement redden , en
zoude dus maar jaloufie veroorzaaken. Dan wat Vrouwen
en Kinders aangaat , die mag ik gaarne lyden,
dat men geeft zoo veel, als goedgevonden word: ook
heb ik daarover niet te zeggen ; maar 't volk moet zo
veel mogelyk egaal worden gehandelt, en zoude ik dus
verpligt zyn, die Ruiters terftond op te ontbieden, om
voortekomen , dat dat Volk zulks hoorende niet met
reden misnoegt wierde , en ligt een ander reden van
haar ongelukkig fort uit dasten , als het wezentlyk is.
— Waar zoude dat naatoe , 14 Schellingen 's weeks
per Man boven hun Traétement, en niets te lyden;
en deze op zoo eene verregaande wyze geproftitueert.
en mishandelt te worden! Zonder dat de Heeren Staaten
van Groningen of van een eenige Provintie iets.
kunnen ten laste van een der Officieren of Ruiters van
dit Corps inbrengen. Laster en valfe uitftroyfels zyn
wy ten boven , konde ik myn zieken 'van hier ergens
elders transporteeren, om ten minften die dubbelde ongelukkige
haar herflel te bezorgen, weinig zouden my
de kosten bekommeren, dan, haar dood zal nooit ter
myner verantwoordiging zvn. Toen ik te Groningen
was, verzogt ik alleen de Syndicus Tiddens, dat onze
zieke Vrouwen en Kinders , wanneer mogten arriveeren
, met de Schepen , en onwetend in 't geval wa*
ren , niet van de wal mogten gebannen worden , om
eenige ververfching te haaien, maar nimmer om ze eenige
onderfteuning te bezorgen. De Heeren Staaten
X 3 van

326 SBPT. Z A A K E N V A N 1785*
Holland, enze Betaals-Heeren, die dit Corps altoos,
waar zy in die Provintie geleegen hebben , genoegen
hebben kunnen geeven, zullen ons ook nu niet, wanneer
wy/door anderen mishandelt worden, gebrek doen
lyden. Wat het uitfchepen betreft, dat kan en moet
niet gefchieden, die Schepen moeten wagten tot nader
order , wy zullen die lieden naar redeiykheid voldoen.
Hebben de Staaten van Groningen door haar refolutie
dit Corps geacbeveert om te ruineeren , zoo in haar
Einantieri', Equipagie, als gezondheid, die kleine kosten
zullen wy dan ook nog lyden. Wy reizen thands
al met drie wagens zieken , war.rvan er geen een overdekte
te bekomen Ts, en altoos op het vel nat. _ God
weet, wat er nog komt, en hoe bet einde van die ongelukkigen
zal zyi\ Meld my zoo dra mogelyk, wat
of* en by continuatie na ontvangst dezes plaats heeft.
'Zes Ruiters rykelyk te geeven , en hondert negentig
ongelukkig te maaken, doet weinig by my. Had men,
indien er redens waren , om dit Corps te weigeren,
dezelve in haare ongelukkige omtlandigheden willen
o^derfteunen en te gemoed komen , dat was iets anders,
maar zoo ik dit noodig oordeelde, konde ik zelfs
het nog doen. — Overmorgen gaan wy na Roon, en
verder zal de tyd leeren. Wy genieten hier alle beleefiheid
, die men van brave Ingezetenen verwagten
kan. Het medelyden der Boeren met ons ongelukkig
Volk is zeer groot.— A Dieu dit zal meer als genoeg
zyn , om U myn meening te hebben ontdekt. Zoo
verzoek myn compliment aan Mevrouw , en ben in
haast met alle agting.
WEL EDELE GESTRENGE HEER.
Peyfel den Uw Ed, Geltrenges onderdanige
18 September Dienaar
1785. (Was get.)
X. H. BENTINCK.
(Opfchrift was)
Omme
den Beer Adjudant
Oester
tot
Groningen.
CX.

SEPT. STAAT EN OORLOG. 1785. 337
CX. Misfive van de Regeerders der Stad
Amersfoort aan de Staaten van
Holland, tot afwyzing der verzoeken
omtrent het voorgevallene aldaar.
In dato 26 September 1785.
ntvangen een Misfive van de Regeerders der Stad
O Amersfoort, gefchreeven aldaar den 26 deezer,
op de voordragte daarby vervat, /vertiouwende , dat
hun Ed. Gr. Mog. met verontwaardiging van de hand
zullen wyzen verzoeken van Ingezeetenen , ftrekkende
tot verkorting van het wettig gezag van den Souverain;
breeder hier na geinfereert.
Fiat infertio.
Waar op gedelibereert zynde , is goedgevonden en
verftaan , dat de voorfz. Misfive by de voorige (tukken
tot dezelve zaak betrekkelyk by diverfe Refolutien
Commisforiaal gemaakt, mede zal worden geëxamineert
door de Heeren van de Ridderfchap en verdere hun
Ed. Gr. Mog. Gecommitteerden tot bet groot Befogne
, en de Vergadering daar op gediend van derzelver
confideratien en advis; en is dien onvermindert Copie
van de voorfz. Misfive verzogt door de Heeren van
de Ridderfchsp om dezelve in de ordre nader te examineeren,
en door de Heeren Gedeputeerden der Steden
Haarlem, Delft, Amftérdam, Rotterdam, Gorincbern,
Schiedam, Brielle, Hoorn, Enkhuyzen, Edam, Monnikendam
en Medemblik, om daar op te verftaan de
intentie van de Heeren hunne Principaalen.
Accordeert met voorfz. Refolutien.
X 4 EDE»

328 SEPT. Z A A K E N V A N 1785.
EDEIE GROOT MCCÏNDE HEEREN!
W/v zyn geïnformeerd, dat eenige Leeden
W van onzen Raad hebben kunnen goedvinden
, ten geleide van zeeker fautif Berigt van
het geene alhier op den 8 , 9 en 13 des afgeloopen
maands zoude weezen voorgevallen, dogdat
wy thans niet zullen intreeden, zig by Misfive
aan U Ed. Gr. Mog. te addresfeeren , en
zo uit naam van hun zelve , als quafi van een
voornaam gedeelte ,van de Burgery deezer Stad,
te verzoeken, dat het U Ed. Gr. Mog. behagen
mogte , dat gedeelte van de Militie, het
welke ter repartitie van U Ed. Gr. Mog. Haat,
te doen beveelen, van uit onze Stad en Provintie
te vertrekken naar elders , zo mooglyk
met dien fpoed, als waar meede zy zoude gekomen
zyn, en dat het aan U Ed. Gr. Mog.
mede gnnftiglyk believen mogte , om met de
verdere Bondgenooten te concurreeren , dat zo
lange de Pointen tot redres der bezwaaren alhier
niet zyn afgedaan , onze Stad en Provintie
van alle inkwartieringe van Militie mogen blyven
bevryd.
Wy houden ons ten vollen verzeekerd , dat
by U Ed. Gr. Mog. geene de minfte twyffe-
Imge plaats hebben kan , omtrent het regt van
Souverainiteit, de refpeftive Provinciën, en alzo
ook aan de Heeren Staaten deezer Provincie
competeerende, om zodanige middelen , tot bewaringe
van binnenlandfche rust en order te
employeeren, als dezelve nodig oordeelen mogten
: en dat ü Ed. Gr. Mog. het met ons zouden
aanzien, als een zaak van de allerpemicieufte
gevolgen, indien byzondere Ingezeetenen zouden
mogen onderftaan , middelen in het werk te
{lellen , om de befluiten hunner wettige Overheid
, tot het voorfz. einde {trekkende, of die
dezelve daar toe in het vervolg zoude kunnen
van noden agten te verydelen , ende wel lpeciaal,
om daar toe de fouveraine Magt van an-,
dere Gewesten te folliciteeren.
Dan

SEPT» STAAT EN OORLOG. i ? 8 ? . 3 2 0
Dan vleyen wy ons, die behooren tot eene
vergadering, welke gezwooren heeft de Hoon.
he,d en Heerlykheid van de Ed. Mog. H-eren
Staaten deezer Provincie te bewaaren , e n wel-
.kers Rust en Veiligheid by deeze zaak zo zeer
is geconcerneerd; dat U Ed. Gr. Mog. ons wel
U D
d e zu
^ > len
gelieven te duiden, dat wv hoe
overtollig zulks zyn moge, echter om' den waa.
ren aart der demarche van de gedagte Leeden
onzer Vergaderinge in deezen des te kennelyker
d e v r h e i d
van ÜFTC M y " e e
^n, ter kennisfe
van u h.d. Gr. Mog. te brenger.
Dat het is gewéést by. een wetttig befluit van
onze Raadsvergadering, by eene groote meerderheid
van dezelve genomen, dat wy in onze
vrye deliberatien geftremd, en terwyl eene wet.
telooze Vergadering zig het gezag dat ons toevertrouwd
was arrogeerde, de asfiftentie van de
Heeren Staaten deezer Provincie, ofte van de
Heeren Hoogstderzelver ordinaris Gedeputeerden,
hebben verzogt, met dat gevolg, dat aan
ons eenig Guarnifoen, op aanfchr|vinge vaS
Heeren Gedeputeerden toegezonden is , welke
fchikkmge naderhand by de Vergaderinge van
de PLeren Staaten, onder protest van de Stad
Utrecht a leen, goedgekeurd is, ende mitsdien
. dat het leggen yan Guarnifoen binnen deeze Stad'
is een middel by den Souverain deezer Provin-
WaariDSe R U S C e
eld^ " 0 r d
" nodig ge.
Ü0;de 0
Dat de Regeeringsform van onze Stad mede
brengt, dat de Leeden des Magiftraats, op eene
wettige wyze by den andere vergadert, repr".
fenteeren het gantfche, Lighaam van de Bur
gers en Inwooners, en alsdan by pluraliteit van
liemmen uitgezonden in zaaken, waar bv gee
ne overftemming plaats heeft, derzelver befiut '
X
^ gen

130 SÏPT. Z A A K E N V A N 1785.
gen aanbetrouwd zyn, niet anders dan alle andere
particuliere Burgers met opzigt tot het publrcqüe
beftuur kunnen aangemerkt worden, en
daar aan ook even zo onderworpen zyn; en
dat derhalven de Leeden onzer Vergaderinge ,
die zig by Misfive aan U Ed. Gr. Mog. hebben
geaddreifeerd > niet anders zyn geweest, of
geconfi lereerd worden kunnen , dan als byzondere
Perfoonen, Burgers en Ingezeetenen deezer
Stad , de fchikkingen der hooge Overheid dee.
zer Provincie , zo wel als die van den Raad
deezer Stad, tot bewaringe van Rust en Order
nodig geoordeeld, pogende te verydelen.
Wy meenden dit alleen aan U Eet. Gr. Mog.
te moeten voordragen , om Hoogstdezelve te
meer te overtuigen , dat het verzoek by de gedagte
Misfive gedaan , tot niets minder tendeert,
dan om de allergevoeligfle atteinte aan de Souverainireit
van deeze Provincie , en in dezelve
aan die van alle de hooge Bondgenooten, toe
te brengen, en de gronden van vereenigiag van
dit Gemeenebest geheel en al te ondermynen.
Ons by ü Ed. Gr. Mog. te disculpeeren, wegens
de Tyrannicque Oogmerken , die men ons
fchaamteloos genoeg heeft durven attribueeren,
als of wy namentlyk door den militairen Arm
de b'liykè klagten onzer Inwooneren tragten te
fluiten, of het wettig gezag van zommige Leeden
der Magiftrature zochten te onderdrukken,
en alzo het geweld de plaatfe des regts zouden
willen doen bekleeden, zouden wy agten , dat
by U Es. Gr. Mog. zoude worden aangezien,
als of wy eenigzints konden twyffelen , dat U
Ed, Gr. Mog. niet alleen orrs van zulke verfoeyelyke
misdragingen , maar ook de Heeren
Staaten deezer Provincie, van de begunftiging
daar van verdenken konden.
Dan even zo zeer als wy betuigen een affehrik
van zodanige Sentimenten te hebben, en
tot wegneeming van die lasterlyke inboezemingen
, niet verzuimd hebben onze Inwooneren
pent»

SEPT. STAAT EN OORLOG. 1785. 331
opentlyke verzekeringen te doen: even zoo vertrouwen
wy, dat U Ed. Gr. Mog. met verontwaardiainge
van de hand zullen wyzen, de verzoeken
van Ingezeetenen , {trekkende tot verkortinge
van het wettig gezag van den Souverain,
in plaatfe van zig by vermeende redenen
van klagten aan dezelve te addresfeeren : En
dus,
Edele Groot Mogende Heeren! U Ed. Gr.
Mog. beveelende in de beicherminge des Allerhoogften,
blyven wy,
(Onder' ftond)
U Ed. Gr. Mog. Dienstwilligen
de Regeerders der Stad Amers»
foort.
(Laager ftond)
Ter Ordonnantie van dezelve.
Amersfoor (Was get.)
den 26 Sepr.
J
7 8
5' JAN 10TT HKNDRIKSEN.
CXI.

332 SBPT. Z A A K E N V A N I?8J.
CXI. Refolutie op het maaken van nieuwe
Vaendels voor de Lyf' Guardes te
Voet van hun Ed. Gr. Mog., en
omtrent de Ringkraagen der Officieren
hy dat Regiment. In dato
28 September 1785.
By reftimtie gedelibereert zynde op de Misfive van
de Heeren Gecommitteerde Raaden , gefchreeven
in den Hage den 29 Juny dezes jaars , en ten zeiven
dage ter Vergadering ingekomen , waar by ter kennis
van hun Ed. Gr. Mog. hebben gebragt, dat de Heer
de Roo van Westmaas aan hun in confideratie had
gegeven aan hun Ed. Gr. Mog. te proponeeren , om
de nieuwe Vaendels van de Lyf-Guardes van hun Ed.
Gr. Mog. tot foulagement der kosten , by de Misfive
onder de Notulen van voorfz. 29 Juny breeder vermeld
, aan hoogstderzelver gemelde Lyf-Guarde ditmaal
uit naam van hun Ed. Gr. Mog. te vereeren,
en hun Heeren Gecommitteerde Raaden ten voorfz.
einde de nodige qualificatie te verleenen.
Als mede op de Misfive van zyn Hoogheid den
Heere P/ince van Orange, den 1 September alhier gefchreeven
en ten zeiven dage by Copie aan de Leden
tot refieétie daar op by de eerstgemelde Misfive gegeven
, waar by zyn Hoogheid heeft verzogt geinformeert
te worden van hun Ed. Gr. Mog. intentie nopens het
geen hoogstdezelve gelieven dat op de nieuwe Vaendels
voor het Regiment Hollandfche Guardes te Voet
zal werden gefchilderc, en concerneerende mede de
Ringkraagen der Officieren van het voorfz. Regiment,
de Patroontasfen en Trommels, breeder onder den
voorfz. 1 September geinfereert.
En particulierlyk in achting zynde genomen, dat,
gelyk in het generaal alle inkruipingen , die of direct,
of ten minften voor het oog der Natie, ftrekken kunnen
om het wettig gezag van den Souverain te verminderen
, nimmer kunnen werden gelegitimeert , zoo
opk in het byzonder in de tegenwoordige gefteldheid
van

SETT. STAAT EN OORLOG. 1785. 333
van tyden eene verdubbelde attentie vereischt word
om alles , wat daar toe maar aanleiding zoude kunnen
geeven zorgvuldig te vermyden, ten einde dus zo veel
te beter de authoriteit van den Souverain te handhaaven
, en alle denkbeelden , als of de opperde magt
maar gedeeltelyk by 's Lands Staaten berustte, by een
ieder af te fnyden; en dat fpeciaal met betrekking tot
de Lyf-Guarde van hun Ed. Gr. Mog. fuccesfivelyk
zaaken zyn voorgevallen , en dispofitien over dezelven
gemaakt , niet overeenkomende met hunne waare bedemming,
zoodanig , dat hier in verder toegegeeven
wordende , hun Ed. Gr. Mog. zig al ligtelvk zouden
bloot gefteld zien , dat hunne eigen Lyf-Guarde zig
niet meer voor de zoodanige zoude confidereeren , en
dus de zekeiheid, welke de Souverein met regt reekenen
moet daar in voor zig en tot dekking zyner deliberatien
te kunnen ftellen, aanmerkelyk los en wankelbaar
zoude maaken; terwyl het daarom, en in confidentie
van de fludtueerende denkbeelden, waar in de
gemelde Lyf-Guardes door diverfe uitwendigheden fchynen
geraakt te zyn , niet anders , dan het veiligst en
het meest overeenkomftig met den aart hunner destinatie
kan gerekend worden, dat de Vaendels, die zy te
volgen hebben, zoo wel, als de Ringkraagen der Officieren
, voortaan alleen met zulke Wapens worden
voorzien , die hun geftadig het waare oogmerk hunner
indelling konnen herinneren, zonder dat by hetzelve
Regiment eenige andere Wapens tot uitwendige teekenen
gebruikt worden.
Is goedgevonden en verdaan de Heeren Gecommitteerde
Raaden alhier in den Haage by deeze te quali.
ficeeren , om voor het Regiment Lyf-Guardes te Voat
van hun Ed. Gr. Mog.' nieuwe Vaendels te laaten maken
, voorzien aan de eene zyde met het Wapen van
deeze Provincie , en aan den anderen kant met een
gewapenden Arm met een Zwaard, en het Devies;
Pugno pro Patria , en de gemelde Vaendels aan de
voorfz. Lyf-Guardes voor ditmaal uit naam van hun
Ed. Gr. Mog. te vereeren: wordende welgemelde Heeren
Gecommitteerde Raaden boven dien ook verzogt,
de nodige zorge te draagen , dat de Ringkraagen dec

334 SEPT. Z A A K - E N V A N
Officieren by 't gemelde Regiment insgelyks met het
Wapen van hun Ed. Gr. Mog. voorzien worden , en
dat in 't geueraal by het zelve geene andere Wapens,
dan die van deeze Provincie, voortaan tot uitwendige
teekenen worden gebruikt.
En zal Copie van deeze Refolutie by Misfive aan
Zyne Hoogheid den Heere Prhtce ven Ürange worden
gezonden, to f
hoogdeszeifs informatie.
En is wyders nog goedgevonden en verftaan , dat
door de Heeren van de Ridderfchap en verdere hun Ed.
Gr. Mogende Gecommitteerden tot het groot Befogne,
met Heeren Gecommitteerde Raaden zal worden geëxamineert,
op hoedanige wyze, overeenkomfiig de Gronden
en Principes, in de bovenftaande Refolutie vervat,
zal dienen geremedieerd ie worden in verdere abuizen,
zoo die by de refpective Regimenten Lyf-Guardes van
hun Ed. Gr. Mog. en in 't genetóal by 'c Guarnifoen
van den Haage zyn ingefloopen, als die ook in 'c byzonder
ten aanzien van het bewyzer> der verfchuldigde
honneurs , aan hun E h Gr. Mog. Vergadering by de
alhier in Guarnifoen zynde Militie plaats hebben; gelyk
mede, welke nadere voorziening zal dienen te gefchieden
omtrent het gebruik der Wapens boven de
Placaaten en Publicaiien van hun E l. Gr. Mog. en derzelver
Gecommitteerde Raaden , mitsgaders ten aanzien
van de Busfen, die door de Bodens van deeze Provincie
doorgaans gedraagen worden, en de Vergadering op
dat alles gediend van derzelver confideratien en advis.
inxe Heeren van de Ridderfchap en Edelen
\_J hebben tot de voorzeide Refolutie , zoo
als dezelve is leggende, niet geconcurreert.
| "ve Heeren Gïdeputeerden der Steden Dord-
WJ recht, Haarlem, Leyden, Amfterdam, Gouda,
Rotterdam, Gorinchem, Schiedam, Schoonhoven,
Alkmaar, Hoorn, Monnikendam en Purmerende,
hebben de Heeren van de Ridderfchap
gefommeert, om aan den dag te leggen de gronden
en reedenen, waarom hun Edelheden tot de
voorfz. Refolutie niet hebben geconcurreert.
Accordeert met de voorfz, Refolutien.
CXII.

SEPT. STAAT EN OORLOG. 1785. 3 3y
CXII. Retroaclive Confideratien van de Hee- '
ren Gecommitteerde Raaden tomtr ent
de voorzieninge . en het gebruik der
Wapens boven de Placaaten en de
Busfen van de Bodens, uit kragt
der Refolutie Comrnisfhiaal. In dato
28 September 1785
Dat ten aanzien van het gebruik der Wapens boven
de Placaaten door de Heeren Gecommitteerde Raaden
aan de Leden van het Befoïgne was gefuppedheerd.
„ Dat boven de oudfte Placaaten en Pubücarien,
„ waar van nog eenige Origineele Drukken voor handen
zyn, ten minften van den Jaare 159, af, {zyn-
,, de 'er tot hier toe van de verdere geen Exemplaaren
„ kunnen worden bekomen) gevonden word, een Leeuw,
„ houdende in zyn' regter Klaauw een Zwaard , en rns-
„ tende met zyn linker Klaauw op hee Wapen van Zy-
„ ne Hoogheid , den Prins van Orange , verbeeld al
j, ftaande in de Hollandfche Thuyfi , rondsomme be-
„ hangen met de Wapens der Steden , waar van da
„ Gedeptueerdeos ter Vergaderinge van Hun Ed. Gr.
„ Mog. compareeren, en dat dit zelfde Wapen op die
„ wyze gebruikt is geweest tot in het Jaar 1650, naar
„ het welke en wel tot in den Jaare 1672, aan her
,, zelve Wapen die verandering is gemaakt , dat de
„ gemelde Leeuw, geduurende dezen tusfcbentyd is
„ verbeeld met zyn linker Klaauw te rusten op het
„ Wapen van Holland, in plaats van op dat van Zy-
,, ne Hoogheid, dat in en na den Jaare 1672 het meer-
„ gemelde Wapen wederom is veranderd , e;e!yk het
„ zelve is geweest van den Jaare 1651, waar van het
„ gebruik geduurd heeft tot in het Jaar 1702, wan.
„ neer het zelve nogmaals is verandert , en mgerigt,
„ gelyk in den Jaare 1651 was geffltóed : dac het ge-
„ bruik van het zelve dus veranderde Wapen, weder-
„ om , heeft plaats gehad tot in den Jaar 1747 , na
„ weiken tyd boven de Placaaten en Publicniien, zoo
„ van Hun Ed. Groot Mog. als van dè Geeommitteer-
„ de

33ö SEFT. Z A A K E N V A N 1785.
„ de Raaden tot hier is geplaatst geworden, een Wa-
„ pen, waar in de Leeuw met zyn linker Klaauw rust
„ op het Wapen van Zyne Hoogheid, en op deszelfs
„ linker fchouder heeft hec Wapen van Holland , het
s, welk in de hier voorgemelde Wapens , met welke
„ het zeker voor het overige in alles overeenkomt,
„ niet word gevonden ; dat de Gecommitteerde Raaden
ter. aanzien van de origine van het voorfchreeve
W?pen, en van de voorfchreeven fuccesfive ver-
„ andetitigen daar aan gemaakt , niet anders hebben
„ kunnen ontdekken, als twee Refolutien, beide door
„ de Gecommitteerde Raaden genomen, de eerde van
den 13 September 1672 , waar by de toenmaalige
,» 's Lands Drukker Scheltus is gelast voor het gene-
„ raai Placaat op het ftuk van den ophef van de Ge-
„ meene Middelen , en van toen voords aan te doen
„ ftellen en te drukken het zélfde Wapen, dat in den
„ Jaare 16,8, en zoo voords terugwaards, geduuren-
„ de den tyd , dat Zyne Hoogheid Doorl. Voorvade-
„ ren otifterflelyke gedagtenis zyn geweest Stadhouders
„ en Gouverneurs van de Provincie , voor het voor-
„ fchreeve Placaat is gedrukt, en gefteld geweest, in
„ de tweede Refolutie, genomen op den 27 Maart
„ 1702, waar by denzelven Drukker of peszelfs Suc-
„ cesfcur is gelast geworden voor het Generaal Placaat,
„ ten aanzien van het heffen der Gemeene Middeleu,
„ geëmaneerd, en boven aan de Placaaten, Publicatien
„ en Ordonnantiën , die in het vervolg gearresteerd
:, zouden worden , "te doen drukken het Wapen van
,,. Hun Ed. Groot Mog., zynde de Thuin met de
„ Wapens van de Steden omzet , en houdende de
„ Leeuw het fimpele Wapen van Hun Ed. Groot Mog.
in deszelfs linker Klaauw zoodanig, als gemelde
„ Wapen voor den Jaare 1072 is gebruikt geweest."
Dat met opzicht tot de Busfen van de Bodens door
dezelve Heeren opening was gegeeven.
„ Dat omtrent de inrichting der Busfen. welke door
„ de Bodens van deeze Provincie doorgaans gedraagen
„ worden , niet anders in de retroada is gevonden,
„ als dat by Refolutie door de Gecommitteerde Raa-
„ den op den 18 April 1652 genomen, is goedgevon-
„ den

SEPT. STAAT EN OORLOG. 1785. 33?
„ den dat de refpeétive Bodens, de Busfen, welke zy
„ als toen nog droegen, alle houdende het Wapen van
„ Zyne Hoogheid onftervelyke gedachtenis, boven
„ dat van de Hove van Holland , Zeeland en West-
„ Friesland , daar onder zouden overgeeven om in
plaats van dien andere te worden gemaakt, met het
Wafien van Holland in plaats van Zyne Hoogheid,
„ gehangen aan Snoeren van roode Zyde en Goud,
„ zynde nog by. eene nadere Deliberatie in achting ge-
„ nomen, dat onder alle de voorfchreeve Busfen was
„ hangende , het Wapen van Holland , Zeeland en
,, West-Friesland, deiigneerende in effe&e het Wapen
„ van den Hove; by Refolutie van den 14 May daar
„ aan volgende was gelteld , dat aan de Bodens zott-
„ de worden gegeeven alleen 'c Wapen van Holland,
gehangen aan een Snoer van roode Zyde ende Goud,
5, zonder meer, in dier voege, als de gemelde Bodens
„ hunne Busfen tot in de Jaare 1747 volgens informa-
„ tie hebben gedraagen.
„ En dat voords op den 3 Juny 1747 , door de Hee.
,, ren Edelen en D. van Bkiswyk, in het Collegie van
„ de Gecommitteerde Raaden is gerapporteerd, dat zy
Heeren Commisfarisfenf ingevolge van Hun Ed. Mo-
„ gende goedvinden , hadden doen maaken een model
„ van een zilver vergulde Busfe voor de 27 Bodens
„ van Holland , met het Wapen van Zyne Hoogheid
„ den Heere Prince van Oranje en Nasfau, zoo als in
„ voorige tyd van de Heeren Stadhouders van deeze
„ Provincie by de gemelde Bodens waren gedraagen
geworden; op welk raport is goedgevonden het mo-
„ del door welgemelde Heeren geëxhibeerd te appro-
„ beeren , alleen met die verandering in plaats van
Zilvere Kettingen , welke zich daar aan bevonden,
„ de Busfen zouden worden vast gemaakt met roode
„ Zyde Koorden doorwerkt met Gouddraad , alles op
„ die wyze , als by de Bodens dier Provinciën zedert
„ dien tyd in gebruik is geweest."
XXIX. DE El. Y CXIII.

338 SEPT. Z A A K E N V A N 1785.
CXI1I. Misfive van den Koning van Pruisfen
zoo aan hun Edele Groot Mog.
als hun Hoog Mog. concerneerende
de voorregten van hst Erfjladhouderfchap.
Ingeleverd in Sato 28
September 1785.
De Raadpenfionaris heefc ter Vergadering gecommuniceeit,
dat de Heer de Thulemeyer, extraordinaris
Envoyé van zyne Majefteit den Koning van
Pruisfen 'hem op gisteren had ter hand gefteld een
gecachetteerde Misfive van fioogstgemelde zyne Majefteit
, geadresfeert aan hun Ed. Gr. Mog. , en by
Translaat uit het Hoogduitsch bevonden gefchreeven
te zyn te Berlyn den 18 deezer , en concerneerende
de voorregten van het Erfftadhouderfchap, van den
navolgenden inhoud.
Fiat infertio.
Welke Misfive aan hun Ed. Groot Mog. ook by
een Misfive van zyne Pruisfifche Majefteit, aan hun
Hoog Mog. geadresfeert , op heden ter Generaliteit
betrekkelyk tot het voorfz. fubjedt is voorgebragt; en
by de refpeéhve Provinciën overgenomen, breeder hier
na geinfereert.
Fiat infertio.
Waar op gedelibereert zynde, is goedgevonden en
verftaan, dat de voorfz. Mislives zullen worden geexamineert
door de Heeren van de Ridderfchap en
verdere hun Edele Groot Mog. Gecommitteerden tot
het groot Befogne, en de Vergadering daar opgediend
van derzelver confideratien en advis.
Accordeert met voorfz. Refolutien.
Mis-

SEPT. STA AT. E N OORLOG. 1785. 339
31isfive van den Koning van Pruis/en. Dat,
18. Ree. ES Sept. 1785.
Wy FREDERIK door Gods genade Koning
van Pruisfen, &c. Qfc, &c. bieden
den Hoog Mogende Heeren Staaten
der Vereenigde Nederlanden , onze
byzondere lieve Vrienden en Nabuuren,
onze vriendfehap en wat Wy
verder lief en goed hebben, aan.
HOOG MOGENDE HEEREN, BYZONDERE
LIEVE VRIENDEN EN NABUUREN.
"^Ta dat Wy, by de door Ons op den 29
February des voorleeden jaars aan U Hoog
Mog. afgezondene ample Misfive, Onze bekommering
en meeninge, met opzigt to: de onaangenaame
om Handigheden, waarinne de Heer Erfftadhouder
Prince van Orange en Nasfau, zig
zedert eenigen lyd bevind, aan Hoogstdezelven
hadden open gelegd , en Wy van U
Hoog Mog. daar op , by derzelver antwoord
van den 30 Augustus deszelven jaars , zulke
aangenaam'e verzeekeringen dien aangaande ontfingen,
zoo hadden Wy gehoopt, dat dezelve
niet verder zouden hebben plaats gehad , néemaar
dat welgedagte Heer Erfftadhouder in de
rustige uitotffening van de aan zyn Sradhouderfchap
gehoorende regtmaatige voorregten was
gelaaten geworden. Dan daar Wy het tegendeel
en zelfs zeer nadeelige berigten uit eenige
van Uwer Hoog Mog. Provinciën verneemen;
zoo heeft Ons zulks aanleiding gegeeven, 1 om
aan de Heeren Scaaten der Provincie Holland
en Westvriesland te doen afgaan de Misfive ,
by Copie Bylage hier inne gefloten. Daar Wy
nu zoo wel van de liefde tot biilykheid , als
van de geneegentheid van U Hoog Mogende
voor het Huis van Orange en Nasfau, het welk
zig dezelve in den gantfehen Staat der Vereenig-
Y 2 de

340 SEPT. Z A A K E N V A N 1785.
de Nederlanden zoo zeer verdiend gemaakt heeft,
overtuigd zyn , zoo verzoeken Wy U Hoog
Mog. by deeze zeer inftantelyk en Vriend-na»
buurlyk, dat Hoogstdezelve, by de jegenwoordige
onaangenaame voorvallen , gelieven tusfchen
te treeden, en zig zoo wel by de Heeren Staaten
der Provinciën Holland en Westvriesland,
als by de Staaten der verdere Provinciën , daar
het nodig mogte zyn, op het yveriglte aan te
melden, ten einde de Heer Erfftadhouder by de
aan hem eenmal erffelyk geconcedeerde voorreg»
ten rustig gelaaten , het aan Hem ontnomene
weder gegeeven en eene volkomene goede eensgezindheid
weder daar gefteld werde- Wy beveelen
U Hoog Mog. dan by deeze op het ferieufte
het welzyn en de belangen van den Heer
Erfftadhouder , van Onze waardige Nigte , en
van hunne zoo veel hoop gevende Familie, als
meede dat Hoogstdezelve wel in overweeging
gelieven te neemen, en de gezamentlyke Heeren
Staaten gelieven te doen opmerken, dat Wy
omtrent het harde en zoo onverdiende noodlot,
't welk bovengem. Ons zoo nabeftaande Per»
foonen bejeegend , niet onverfchillig kunnen
zyn , réemaar voor de behoudenis van derzelver
verfchuldigt welvaaren zorgen , en alles ,
wat mogelyk is , doen moeten ; waar toe Wy
teffens Onze onpartydige en Vriend-nabuurlyke
bemiddeling, met de beste welmeenendheid ,
aanbieden. Wy hoopen Onzen wensch des wegens
in het vervolg vervuld te zien, en in die
verwagting , blyven Wy U Hoog Mog. met
Vriend-nabuurlyke vriendfchap en geneegenheid,
ten allen tyden toegedaan.
Berlin den 18 September 1785.
(Onder ftond)
Uwer Hoog Mogende goedwillige
Vriend en Nabuur.
(Was get.) FREDRIK.
Gecontrafigneerd,
FINKENSTEIN. A. V. HERTZBERG.
Vafi

SEPT. STAAT EN OORLOG. 1785. 341
Van Gods genade FREDRIK Koning van
Pruis/en, Markgraaf tot Brandenburg
grV. &c
Edele Groot Mogende Heeren, byzondere
lieve Vrienden en Nabuuren,
die Wy onze vriendfchap,
en wat Wy meer lief en
goed overig hebben , aanbieden,
Na de verzeekeringen, door de Heeren Staaten
Generaal der Vereenigde Nederlanden,
by hoogstderzelver antwoord van den 30
Augustus des voorleeden jaars Ons meede gedeeld
, hebben Wy Ons ook verzeekerd gehouden,
dat men in geene der Vereenigde Provinciën
meer daar aan gedenken zoude, om den
Heere Erfftadhouder Prince van Orange en Nasfau
in het genot en bezit der hem eenmaal opgedragene
regtmatige voorregten eenjgen inbreuk
toe te brengen.
Onze verwondering en leedweezen is derhalven
des te grooter, daar Wy , tegens alle verwagting
, moeten verneemen, dat men Hem
Heer Erfftadhouder dadelyk het Commando van
het Guarnifoen in den Hage heeft afgenomen ,
't welk dog indifputabel tot de charge van eenen
Erfftadhouder en Erf-Capitein Generaal is gehoorende
; en dat het zig al verder laat aanzien
, als of men hem van de wezentlykfte en
gewigtigfte voorregten van het Erfftadhouderfchap
het eene voor, het andere na, tragt te
ontzetten, en niets anders als den blooten Naam
en een Schynbeeld daar van overlaaten. Daar
Wy nu niet gezind zvn Ons in de interieure
omftandigheden van Uwen vryen Staat in te
laaten, nog ü Ed. Groot.Mog. in de uitoefening
van derzelver Souveraine Regten te prrevenieeren,
maar van derzelver billykheid en liefde
tot geregtigheid zyn ovejtuigd, zoo zullen
U Ed. Gtoot Mog. Ons niet verdenken, wan-
Y 3 neer

342 SEPT. Z A A K E N V A N 1785.
neer Wy omtrent feet Noodlot van een aan Ons
zoo nabeftannde Vorst, en deszelfs Huis, niet
indifferent kunnen zyn; te meer daar Wy Ons
verzekerd houden , dat de Heer Erfftadhouder
geene de minfte geleegenheid rog oorzaak tot
eene zoo harde en onverdiende behandeling zal
gegeeven hebben, némaar al wat mogelyk is in
het werk (leid, om zyne hooge Charge na waarde
te bekleeden, het welzyn van den gantfchen
Staat te bevorderen , en het vertrouwen en de
geneegenheid van de gezamentlyke Heeren Staaten
te verdienen en zig toe te eigenen , waar
toe Wy Hem by iedere geleegenheid, befiendig
aanmaanen. En gelyk Wy boven dien aan den
welftand en tranquiliteit van eene zoo aanzienlyke,
en Ons zoo naby geleegene Republiek,
een zoo groot en waar aandeel neemen , zoo
verzoeken en vermaanen Wy U Ed. Groot Mog.
by deeze nogmaals infiantelyk , en met inhrelie
van den gantfchen inhoud van de ample Misfive
, door Ons den 29 February des vaorleeden
jaars aan de Heeren Staaten Generaal der Vereenigde
Nederlanden afgezonden , dat zy met
voorbygaan van al het geen tot hier toe , uit
misverüand of overhaafting , mogte zyn voorgevallen,
zig met den Heer Eifltadhouder cp
eenen beteren en vriendfchaplyker voet gelieven
te zetten , de voormalige gelukkige eensgezindheid
en het wederzyds vertrouwen te herftellen
, den Heere Erfftadhouder in de rustige uitoeffenihg
van de aan Hem en zyn Huis eenmaal
erfielvK geconcedeerde regten en prsrogativen
van Erfftadhouder, Capitein en Admiraaf Generaal
te laaten, Hem niet verder daar in te ftooren
, maar in tegendeel het geene hem ontnomen
is, te rug te geven. Mogten U Ed. Gr.
Mog. van voorneemen zyn, ten beste van derzelver
Provincie in het beftuur der openbaare of
interieure zaaken, eenige daar toe gefebikte veranderingen
te maaken , zoo zal het hoogstdezelve
niét moeijelyk vallen zig deswegens met
den-

SEPT. STAAT EN OORLOG. 1785. 343
den Heer Erfftadhouder, zonder verkorting van
zyne regten, te vereenigen; terwyl hij zig gewis
tot al wat billyk en den Staat het meest
voordeelig is, gewillig zal betoonen, wanneer U
Ed. Gr. Mog. zig daaromtrent maar met Hem
zullen gelieven te verftaan.
En konden Wy, door Onze bemiddeling daar
toe contribueeren, en wilden U Ed. Gr, Mog.
Ons daar toe derzelver vertrouwen gunnen, zoo
kunnen zy verzekerd zyn , dat Wy zulks niet
alleen als een Aan ver wand van het Huis van
Orange en Nasfau, maar ook als een waar en
opregt Vriend en Nabuur van den Staat der
Vereenigde Nederlanden, met zoo veel yver,
als opregte onpartydigheid en vereeniging verrigten
zullen. Wy raaden U Ed. Gr. Mog.
derhalven nogmaals op het ferieufte aan, al het
voorenftaande, zonder vooroordeel, ter herte te
willen neemen, en Ons met een aangenaam antwoord
te begunftigen ; waar jeegens Wy U Ed.
Groot Mog; verzeekeren, dat Wy, by voldoening
aan deeze Onze verwagting, hoogstdezelve
met de allerzuiverlte nabuurlyke vriendfchap en
agting zullen zyn en blyven toegedaan.
Berlin den 18 September 1785.
(Onder Hond)
Uwer Edele Groot Mogende goedwillige
Vriend en Nabuur.
(Was get.)
FREDRIK.
Gecontrafigneerd.
FINK.ENSTF.IN. HERTSBERG.
Aan de Staaten der Provincie
Holland en Westvriesland.
De Superfcriptie was.
Edele Groot Mog. Heeren ,
Onze byzondere lieve Vrienden
en Nabuuren de Staaten
der Provinciën Holland en
Westvriesland.
Y 4 Mis-

344 SKPT. Z A A K E N V A N 1785.
CXIV. Misfive der Admiraliteit op de Maze
, om voorziening tegen de uitlo*
vingen door WILUAM CONYNGHAM,
Ontfanger Generaal van Ierland,
aan een Schipper te Vlaardingen
gedaan, voor die zig in Ierland op
de Noordwester Kusten van Done~
gal ter Commercie, of fpeciaal ter
Vtsfchery willen nederzetten. Ingehragt
ter Vergaderinge van hun
Ed* Gr. Mogende. In dato 28
September i?8j.
ntfangen een Misfive van de Raaden ter Admira­
O liteit op de Maze, gefchreeven te Rotterdam den
so dezer , waar by ter kennis en deliberatie van hun
Edele .Groot Mog. brengen een Copie-Misfive , door
den Contrarolleur Pielat, uit Vlaardingen, aan hnn den
5 gefchreeven met de Bylage , concerneerende de gedaane
uitlovingen van William Conyngliam, Ontfanger
Generaal van Ierland,, aan Schipper Claas Wesrerdyk,
voor die zig aldaar op de Noordwester Kusten van
Donegal , het zy ter Commercie , het zy fpeciaal tot
de Visfcherye zouden willen nederzetten, met verzoek
van daar omtrent- de nodige voorziening te doen; bree.
der hier na geinfereert.
Fiat infertio.
Waar op gedelibereert zynde , is goedgevonden en
verftaan , dat de voorfz. Misfive en Bylaagen zullen
worden geëxamineert door de Heeren van de Ridderfchap
en verdere hun Ed. Groot Mog. Gecommitteer,
den tot de zaaken van de Commercie en Navigatie,
met eenige van de Hollandfche Raaden en Minifters
van de Collegien ter Admiraliteit in deeze Provincie
refideerende , en de Vergadering daar op gediend van
derselver confideratien en advis.
Accordeert met voorfi:. Refolutien.
ÏDE-

SEPT. STAAT EN OORLOG. 1785. 345
EDELE GROOT MOGENDE HEEREN1
D e Commis Contrarolleur Pielat, te Vlaardingen
geposteert , heeft aan ons kennis
gegeven van een tentamen in Ierland , om de
Visfcheryen uit deeze Landen derwaards over te
brengen, en ten bewyze daar van overgezonden
een gedrukte Misfive uit Dublin , van den 9
Augusty deezes jaars , onderteekent door William
Conyngham , Ontfanger Generaal van' Ierland,
en geadresfeert aan Schipper Klaas Westerdyk
te Vlaardingen; inhoudende diverfe aanmoedigingen
en uitlovingen voor de geene welke
zig aldaar op de N. Westerkusten van Donegal,
het zy ter Commercie , het zy fpeciaal
tot de Visfcherye zouden willen nederzetten.
Daar wy weeten , hoe zeer U. Edele Groot
Mog. het welzyn der Visfcheryen ter harte gaat,
en hoe ernftig by diverfe Placaaten tegen het
overbrengen derzelve is gewaakt, hebben wy
deeze zaak van dat belang geoordeelt, dat wy
dezelve ter kennisfe en deliberatie van U Edele
Groot Mog. behoorden te brengen: en wy hebben
daarom de eer U Edele Groot Mog. hier
nevens de Copie authenticq van de Mitfive, door
den Contrarolleur Pielat aan ons den 5 dezer loopende
maand gefchreeven, benevens deszelfs Bylage
te doen toekomen , ten einde omtrent de
gedaane uitlovingen van den voornoemde Conyngham
zoodanige voorzieninge zoude kunnen
worden gedaan , als U Edele Groot Mog. ten
diende van den Lande in het gemeen , en der
Visfcheryen in het byzonder zullen vinden te
behooren.
Waar mede,
Edele Groot Mog. Heeren, zullen wy God almagtig
bidden U Edele Groot Mog. te willen
houden in zyne heilige befcherminge.
Y 5 Ge-

346 SEPT. Z A A K E N V A N 1785.
Gefchreeven in Rotterdam den 20 September
1785.
(Onder ftond)
U Ed. Groot Mog. zeer dienstwilhgen,
de Raaden ter Admiraliteit
op de Maze.
(Was get,)
JEAN BICHON VAN Y£SEMONDE.
(Laager ftond)
Ter ordonnantie van de«
1 zelve.
(Was get.)
P. VAN DER HEIM.
EDELE MOGENDE HEEREN!
ï~"\eeze morgen, door myne correfpon-
_L/ dentie magtig geworden zynde, ze.
kere Misfive ten deezen geannexeert, gefchreeven
te Dublin den 9 Augusty 1785,
en ondergeteekent door William Conyngham,
heb ik na lectuure van dezelve my
verpligt gevonden, dezelve te moeten ftellen
in handen van U Edele Mog., op
dat door U Edele Mogende wyze voorziening
een zoodanig middel zou kunnen
beraamt worden , waar door de Visfcheryen
deezer Lande, fchoon nu fterk kwynende,
niet geheel zouden ondermynt en
totaal geruïneert worden, als ook, op dat
door U Edele Mog. zoodanige prfecautien

SEPT. STAAT EN OORLOG, 1785. 347
tien ad interim zouden kunnen genome»
worden, als door welke den uitvoer van
Bisyfen, Visfcheepen, en Vaarendsgezellen
, en wat iets meer van dien aart is,
zouden mogen worden op het ftrengfte
tegengegaan, en baatzugtige Rheeders in
httrme oogmerken te leur gefteld worden.
Ende verrrieenen my döor deeze denuntiatie,
aan myn eed en pligt aan den Lande
fchuldig te hebben voldaan, neeme ik
de eere my in U Edele Mog. protectie
aan te beveelen en in alle gehoorzaamheid
met hoogagting te noemen,
EDELE MOGENDE HEEREN !
(Onder ftond)
U Edele Mog. zeer gehoor*
zaame Dienaar.
Vlaardingen (Was get.)
den 5 Sept.
Ï7 8
5' JACOE CHRIST. PIELAT.
Na gedaane Collatie is deeze met
zyn Origineel, berustende ter
Secretarye van den Raad ter Admiraliteit
op de Maze, by my
Secretaris van het welgemelde
Collegie, accordeerende b.von»
den.
(Was get.)
T. VAN DER HEIM.
De

343 SEPT. Z A A K E N V A N 1785;
T"Xe natuur der Wetten onlangs gemaakt
in Ierland, om Vreemdelingen aan
te moedigen, om zig in dat Koningryk
neder te zetten, en hun na een jaars verblyf
alle de Privilegiën van gebooren Ingezeetenen
te vergunnen, moet een fterke
fpoor voor Hollanders zyn , om zig te
begeeven naar een Land, zoo wel gezeaten
om alle foorten van Visfcheryen te
vervolgen, voornamentlyk op de N. Westen
Kusten van Donegal, alwaar de grootfte
vergadering van Haring in de Wintermaanden
is, wanneer het visfchen op
de Kusten van Schotland over is; en in
de Lente ziet men daar een menigte Wallevisfchen,
Sonnevisfchen en andere Olyvisfchen
, en de Banke voor tien mylen
langs de Kust fwermen in de Zoomer
met Cabelyau, Lenge en Haak, zoo dat
men het heele jaar mag beezig zyn.
De Heer Conyngham , Ontfanger Generaal
van Ierland , is Éigenaar van een
groot gedeelte van Land , het welke langs
de Kusten zig tien mylen uitflrekc in het
Westergedeelte van het Graaffchap van
Donegal, en bouwd thans in een van de
Eilanden van Arran voor Visfchers; en
is van voorneemen een Duitfche Volkplanting
aan te moedigen, om zig aldaar
neder te zetten, ten welken einde hy de
volgende voorltellingen maakt.
Elk Schipsgefelfchap die zig aldaar zal
nederzetten met een Haaring Buys , zal
een Huis en vyf morgen Land gegeeven
v;orden, vry van huur voor of gedurende
het leeven van de Eigenaar van de
Bqys ; en vyf morgen Lands voor een
fchejling 's jaars het morgen, en de helft
van de onkosten, welke ieder Familie zal
maaken om een Huis te bouwen.
Indien een Genootfc ap van Koopluiden

SEPT. STAAT EN OORLOG. 1785:. 34?
den geneegen was om zig aldaar neder
te zetten niet een groot Capital en Huifen
wilde bouwen. De Heer Conyngbam
zal alsdan de helft van de onkosten betalen
, ter oploop van ƒ icoooo -0-0.
en niet meer aan zyn kant , en ten dien
einde zal hy hun zoo zy het vereifchen,
een Eiland apart voor dat voorneemen
geeven, vry voor eeuwig van huur voor
de Grond waar op zy bouwen, met 'zoo
veel Moeras als zy zullen verkiezen, voor
een fchelling 's jaars het morgen.
Een iegelyk die zig daar zal nederzetten
en de Haaring Visfcherye zal aanvoeren
, zal regt hebben tot den ontfangst
van alle Premiums , die het Ierfche Parlement
ten dien einde vergunt heefr.
En ten eerften zullen alzulke Buyfen
als te Rutland gebouwd zullen worden,
fes L. Sterling genieten voor ieder Last.
zoo dra als zy van de Timmerwerf afgeloopen
zyn , en alle andere Scheepen
gebruikt in den Haringvangst zullen 's
jaarlyks drie L. Sterling per Last genieten
, daar en boven zal voor elke Last
Vis op den uitvoer derzelver 1 L. 15 S.
Sterling betaald wordeu den Impost op
Zout, beloopt maar elf Schellingen per
Ton, en is te rug gegeeven op den uitvoer
van de Vis.
Het voordeel van deeze oprigting is
openbaar , en de geenen die dë aanbiedingen
van de Heer Conyngham zullen
aanneemen , zullen van het verband met
hunne Vrienden in Holland daar by niet
berooft worden , maar integendeel zal het
voor hun en haaren Vrienden een onderling
voordeel zyn, nadien zy de Vis die
zy vangen naar Holland mogen uitvoeren
; en de vrugten van hun vernuft in
haar eigen Land zullen mogen genieten,
in-

35Q SEPT. Z A A K E N V A N 1785.
indien zy van zints zyn daar weder te
keeren. In dat gaval mogen zy zoo zy
het goed dunken . wie zy willen van hunne
Familie in Ierland laaten , om hunne
zaaken daar te bellieren als andere Koopluiden
doen, in Vrankryk, Spanje, Portugal
en andere Gewesten in Europa,
met dit verfchil, dat in geen ander Land
uitgezonden Ierland Premiums gegeeven
worden aan Vreemdelingen, om dit foort
van Negotie aan te voeren.
De geenen die zig geneegen vinden om
de aanbiedingen van de Heer Conyngham
aan te neemen , worden verzogt om zig
te addresfeeren aan the Right Honoura»
ble Wiiliam Conyngham, Dublin, en indien
eenige Duitl'che Visfchers vin zints
waren om een proef te neemen voor dat
zy zig in Ierland voor goed neder zetten,
in dit geval zal de Heer Conyngham hun
met Huifen en Pakhuifen vry van huur
voorzien, duurende den tyd van de Visfcherye
, dewelke begint in November.
De geen die houte Huifen met hun brengen
, zullen voor de waarde derzelven
betaald worden, en dezelve voor niets
bewoonen.
Dublin den -(Was get.".
9 Augllsty WILLIASU GONYNGHAM.
1735.
Na gedaane Collatie is deeze met
zyn Origineel berustende ter
Secretarye van den Raad ter
Admiraliteit op de Maze, by
my Secretaris van het welgemelde
Collegie, accordeerende
bevonden. Rotterdam den 27
September 1785.
(Geteekent)
P. VAN DER HEIM.
CXV.

oer. STAAT EN OORLOG. 1785. 351
CXV. Extract uit de Refolutien van de Edele
Achtbaare Heeren Burgemeejie.
ren en Vroedfchap der Stad Utrecht.
In dato 1 Otlobober 1785»
"Ingevolge het gerefolveerde op Woensdag den 21 der
J. afgelopen maand September, de Vroedfchap op een
volledige befchryvinge van alle Leden van den Raad,
ook met couvocatie der Leden , welke wegens hunne
Commisfien anderzins geene fesfie hebben, of niet gewoon
zyn te cotnpareeren, geconvoceert, en vergaderd
zynde , en zulks om te delibereeren en te refolveeren
nopens het eerfte Point van het Addres , door Geconititueerden
van 1368 Burgers en Inwoonderen deezer
Stad, als meede door Gecommitteerden uit de agt
Schutters-Compagnien alhier op voorichreeven 21 September
aan de Vroedfchap geprrefenteerd , en in de
Notulen ten zeiven dage geinfereerd, en vervolgens gedagte
eerlte Point gelezen zynde , is door den Heer
eerften Burgemeelter van Musfchenbroek omvrage gedaan,
en heeft de Vroedfchap na rype Deliberatie geoordeeld
en verftaan, dat in 'c verzoek van de Requestranteu
niet kan worden getreeden , het zelve by
deeze wyzende van de hand»
Accordeert met voorfz. Refolutie.
(Was get.)
IZAAK FALCK.
cxvr.

352 OCT. Z A A K E N VAN 17ss.
CXVI. Advies van Mr. F. G. BLCK, ever de
Praeliminaire Vredes - Artikelen ,
tusfchen Hun Hoog Mog. en den
Keizer, gefloten op den 21 Septemtember
1785. Ingebragt in de Vroedfchap
der Stad L,eiden. In dato 6
Oclober 1785.
EDELE GROOT ACHTBAARE HEEREN!
"f/^an 'er ooit een zaak worden uitgedacht, die in
deszelfs aard, omftandigheden en gevolgen al de
oplettendheid, al de omzichtigheid, en al de voorzorg
van elk Regent vorderd, en waar over niet te ernftig,
nog met te veel zorgvuldigheid kan geraadpleegd worden
, het is voorzeker de onderhandeling over het fluiten
van eenen vreede, als waarin niet alleen het tegenwoordig,
maar ook het toekomend lot van eenen
geheelen Staat, met alle de belangen, welken het welwezen,
het geluk, en het behoud zo van het gantfche
volk, als van eiken Ingezeten betreffen, op de
uitgeftrektfte wyze betrokken is- Het gevoel van deze
onbetwistbaare waarheid is dan ook oorzaak ge.
weest, dat de Ondergetekende van het eerfte begin der
gerezene gefchillen tusfchen dezen Staat en den Keizer
van het Duitfche Ryk, als Opperheer der Ooftenrykfche
Nederlanden, tot op dit ogenblik toe, zo dikwyls
'er in dezen Raad over dat gewigtig Onderwerp geraadpleegd
is, zig altyd het waar belang van deze Republiek
, by het uiten van zyn Advies , op eene byzondere
wyze voorgefteld, en wel aan den eenen kant
begreepen heeft, dat hec meer bepaald vermogen van
deezen Staat, betreklyk tot dat van dsn Keizer, en de
byzondere omftandigheden , waar in dezen Siaat zig
zederd eenigen tyd bevonden heeft, niet toelieten, om
in die Onderhandelingen een toon aan te neemen, welken
de onlochenbaare rechtvaardigheid van onze zaak,
en de verwagting van het onpartydig gedeelte van iiuropa
op zig zeiven fcheenen te vorderen, doch teffens
voor

ÓCT; STAAT Ê N OORLOG. 1785. 353
voor niet minder zeker gehouden heeft, dat het vervolgen
der al te groote toegevendheid , welke wy ih
het jaar 178a omtrent de willekeurige vordering des
Keizers tot ontruiming der Bardere. Steden gebruikt
hadden, wel verre van deszelfs edelmoedigheid tot eene
wederkeerige faciliteit op te wekken , of onze Republiek
eenig dadelyk blyk te doen erlangen van het geen
die Vorst ons by die ontruiming verzekerde, dat zyne
Vriendfchap het fierftjie Frontier was voor dezen Staat,
in tegendeel niets dan van tyd tot tyd toeneemende
vorderingen van dien kant zoude na zig liepen.
Immers had men, toen het den Keizer goeddagt, orh
reeds in het laatst van het jaar 1783 Satisfactie te vorderen
wegens het gebeurde op het Dorp den Doel
met eenige Hollandfche Soldaten, ter gelegenheid der
begravenis van een dood Lichaam, en daar over te
klagen , als over eene fchending van zyn territoriaal
recht, fchoon door dezen Staat met reden ontkend,
kunnen befluiten, om in bewoordingen, naar den aard
der zaak gefchikt, van onze zyde de fterkfte voldoening
te eisfchen over den tegen alle trouw verzogten
doortogt voor eenige honderd Ooftenrykbe Manfchappen
door een onzer Frontier-Plaatfen, en het ongehoord
weder opgraven , en geweldadig nederftorten van het
reeds begraven dood Lichaam in de gragt van die plaats
onder geleide van zulk een aantal Trouppen; wel licht
had men het niet gewaagd, om zedert dien tyd door
verfcheidene kort op eikanderen gevolgde Memorien
dezen vreedzaamen Staat op de honendfte wyze te behandelen,
en tegen alle waarheid aan te verwyten, als
of men van onze zyde de goede verftandhouding met
den Keizer zogt te verbreken. Dan het ontveinzen
en opkroppen hier van en het al te ras gedaan Voorftel
tot het benoemen van wederzydfche Commisfarisfen
tot het vereffenen van gefchillen, die tot dien tyd
toe naauwlyks verdienden genoemd te worden, en ten
minften door de wederzydfche Ministers zeer gemaklyk
hadden kunnen worden uit den weg geruimd,
heeft , (gelyk de Ondergetekende toen reeds meende
te voorzien, en gewaarfchouwd heeft,) den moed des
XXIX. DEEL. Z Kei-

354 OCT. Z A A K E N V A N 17*5;
Keizers om ons te bederven van tyd tot tyd zo zeer
doen aanwakkeren, dat een aanzienlyk en kostbaar gezandfchap,
zedert naar het Ooftenryksch Ministerie te
Brusfel afgezonden , mag men niet zeggen? ons op
den hals gehaald heeft, ten minften gevolgd is door
zulke fchrikbarende, en uitgeftrekte eisfchen , dat elk
doorzichtig mensch van toen af geen ogenblik behoefde
in beraad te ftaan , om een van beide deze onaangenaame
vooruitzichten te vormen , dat of de Republiek
zig, zonder uitftel, en zonder eenige toegevendheid,
met allen mogelyken nadruk tegen die eisfchen
verzetten moest, of, door zig in onderhandelingen deswegens
in te laten met een Ministerie, wiens duidelyke
taal , en geflepen redeneringen de zekerde merken
gaven van de allerveruitziendfte en gevaarlykfte
ontwerpen , van ftap tot ftap zoude worden ingewikkeld
in opofferingen, die zy zelve nimmer in het begin
zou geloofd hebben , behoudens de eerfte regels van
poede Staatkunde, behoudens de onafhanglykheid der
Republiek , en de voortduuring van haar gewicht op
de fclwal van Europa, te zullen kunnen toeftaan.
Schoon de uitgeftrekte Oorlogsmacht van den Keizer,
fchoon de indruk in het hart der meest welmeenende
Regenten , veroorzaakt door de vernederende
laagheid , waar mede wy den Engelfchen Oorlog gevoerd
en geëindigd hebben, fchoon de verkeerde directie
en ftrafbaare ontrouw in onzen eigen boezem „
en de langzamerhand verminderde kragten van dit Gemeenebest,
maar al te gegronde redenen gaven om te
vreezen, dat het meer te wenfchen was , dan te hoopen,
dat de voorouderlyke kloekmoedigheid de beraadilagingen
over dit gewigtig onderwerp altyd verzeilen
zouden; fcheen echter de Voorzienigheid de veege eer
van den Staat, als tegen deszelfs wil en dank, te wiU
len ftaande houden door eene gebeurtenis, zo min overeenkomende
met de trouw , als den aard van vreedzaame
Onderhandelingen, toen het naamlyk, den Keizer
goeddagt, om, te midden van dezelven, den ftaat
van het gefchil geheel van natuur te veranderen, openlyk
tegen den allerduidelykften letter van het 14 Artikel

et. STAAT EN OORLOG. 1785. 355
kei des Munflerfchen Traetaats van het jaar 1648 te
verklaaren , dat hy de Schelde van de Öoftenrykfche
gyde voor geopend hield, en uitdruklyken last te geeven
, om een Koopvaardy Schip , onder zyne Vlag,
en met zyn Paspoort voorzien , zelfs zonder eenige
vifitatie, of betaaling van onze Tollen, waar aan zelfs
onze eigen Schepen gehouden zyn, en dus zo wel tegen
het ontzag van een geheiligd Tradlaat, als tegen
het recht der Volkeren , de paaien te doen overfchreiden
, welke door de dapperheid van onze roemrugtige
Voorvaderen gevestigd, door de Guarantie der magtigïie
Mogenheden, door verfcheide opgevolgde Tractaaten
, en de wezenlykfte dienften aan het Huis van
Ooftenryk te meermaalen met gevaar van eigen behoud
bewezen, aan ons verzekerd, niet dan met de grootfte
ontrouw gefchonden, en niet dan met het geheel verlies
onzer onafhanglykheid , en het verloop van den
Koophandel, dat eenig middel van ons beftaan, fcheelieu
te kunnen overfchreden worden. Toen, op dat
hachlyk tydftip , het in fuortgelyke gelegenheden gebruiklyk
middel van het doen van een fchot op het
doorvarent Schip , (tot welks ophouden de gegeeven
order gelukkig te laat kwam,) door H. H. Mog. werd
goedgekeurd , manmoedig verdedigd, en alles aangewend
, wat tot afweering van eenen onwettigen aanval
dienen konde, van toen af aan vatte de Ondergeteekende
de hoop op , dat het innig gevoel van de
rechtvaardigheid onzer zaak, de overgroote moeilykheid
van eenen onverhoedfehen aanval op onze Bezittingen,
en de gewichtige betrekkingen, welken het belang
ons doed. hebben op andere machtige Mogendheden
van Europa , ons eindelyk door een meer ftandvastig
gedrag over alle de lagen en vorderingen van
onzen Vyand zouden doen zegepraalen , en hem van
het verder voortzetten zyner ondernemingen affchrikken.
En in de daad alles liep, geduurende een reeks van
verfcheide Maanden, te zamen, om den besten uitflag
van eene manlyke verdediging onzer geheiligde rechten
te hoopen, daar wy niet alleen van de maand October
Z 2 des

356 OCT. Z A A K E N VAN 1785.
des voorleden tot die van Maart des loopenden jaars alle
pogingen to r
onze verdediging zagen aanwenden, daar
niet alleen het Hof van Frankryk nier naliet, ons alie
mogelyke verzekeringen van haare toegenegenheid , en
de behait'ging van ons welzyn in dit netelig gefchil te
geeven, maar zelfs de moed'der gantfche Natie, wel
verre van op het hooren der geruchten van eenen aannaderenden
Vyand , met al den ontmenschten toeftel
van Oorlogstuig en Moordgeweer, verbylterd te worden
, integendeel gelukkig zagen opwakkeren , in zo
verre, dat men hier en daar eerlang de plegtigfte Verbintenisfen
en aanbiedingen van zig zeiven en zynen
gewapenden arm door den braven Burger zag plaats
grypen, en zig alles tot eenen geweldigen en langduurigen
tegenftand fcheen voor te bereiden, terwyl deze
orverwagte kloekmoedigheid en de veelvuldige moeilykheden,
die d^n Keizer in het maaken van eene Oorlogzuchtige
vertoning , en nog veel meer in het met
eenig goed gevolg voeren van eenen Oorlog, allerweege
in den weg ftonden , hem wel ras, hoe zeer hy
den toon van eenen beledigden Monarch aannam, veel
zachrer taal deden voeren, alles nalaaten, hetwelk naar
Vyandlykheden zwetmde , en eindelyk gretig de aangebodene
mediatie van het Franfche Hof tot het voortzetten
der Onderhandelingen aanarypen.
Maar hoe Itond de ondergetekend verbaasd, toen hy
op den 21 Maart laatstleden , na het vooraf beloven
eener (lipte geheimhouding, verftond , dat de Heeren
Gedeputeerden dezer Stad ter Vergadering van Hun
Ed. Gr. Mog., op inftantien, en met concurrentie van
de verdere Leden van die Vergadering , doch zonder
eenige voorkennis en medeweten, veel min last en
goedvinden hunner refpeclive principalen, (welken(men
binnen deze Provincie fteeds gewoon is over zaaken
van oneindig minder aanbelang in te wachten , en althans
in zulk een gewichtig poinct, waar in men zo
handtastelyk was afgeweken van derzelver tot dus ver
gemanifesteerd Systhema, niet had behooren te preoccuperen,)
hadden helpen concludeeren een Rapport,
kort te vooren ter Generaliteit uitgebragt, volgens het
welk

OCT. STAAT E N OORLOG. 1785. 357
welk de twee Forten aan de Schelde, Frederik Hendrik
en de Kruisfchans , en zelfs ook, zo zulks vol»
ftrekt gereqnireerd wierd, Lllo en Liefkenshoek, zouden
worden aedemolieerd , ,of geëvacueerd, als mede
de vrye, en onafhanglyke Souveraïniteit over het gantfche
ge leelte van de Schelde van Antwerpen af tot
aan het ein Ie van het Land van Saeftingen aan den
Keizer afgedaan, mits overecnkomftig het 14 Artikel
van het Traéhat v>n Munfter de Schelde aan de zyde
van H. H M gtflnen, en de Souv^rdniteit over dezelve
van Saeftingen af tot aan de Zee toe voor dezelven
geconferveerd bleve, en mi s de Vaart van de
Ooftenrykfche Nederlanden naar en uit de Üost-Indiën,
conform het j Artikel van het Weener Tractaat zoude
worden belet; m volgens welk rapport wyders, in afwachting,
dat ook eerlang een geaccrediteerd Perfoon
van wege den Keizer met de waarneming der zaaken
alhier zoude worden belast, ten fpoedigften uit het
midden van H. H- M. twee Heeren zouden worden
benoemd, ten einde, door het geeven van behoorlyke
informatien, en anderzints, de Vreles-Negotiatien op
alle gefchikte wyze vorderlyk te zyn , en boven al ook
den Keizer te verzekeren van de al tyd üiurende egards
van H. H. M. voor Hoogstdeszelfs Perfoon , en te
co vinceeren, dat H. H. M. nooit hebben gehad eenige
de allerminlïe intentie, om Hoogstdenzelven te beledigen
, of deszelfs Vlag te doen infulteeren; en bo'
ven dat alls nog eene convenabele fomme Gelds voor
de S:ad en Fortresfe van Maaftricht, mitsgaders het
Graaffchap Vroenhoven, en her Land va^ O^ermaze,
zoude worden aangeboden; en dat deze Refolutie van
onze Provincie , ter Generaliteit ingebragt, door de
Gedeputeerden «'er overige Provircien geampleéteerd ,
en aan onze An ba.-fadeurs te Parys was afgezonden,
terwyl men re gelyker tyd ter Generaliteit had com-
Eiisforiaal gemaakt een onderzoek naar de middelen,
waar door de Schelde, na dien afltand, op eene voldoende
wyze van onze zyde zoude kunnen gefloten
worden.
U Ed. Gr. Achtb. zullen zig kunnen herinneren,
Z 3 hoe

358 OCT. ZAAKEN VAN
hoe zeer de Ondergeteekende met alle de toen prefent
zynde Leden dezer Vroedfchap in dat oogenbhk
getroffen was door het gevoel dezer onbegrypelyke toegevendheid
, en hoe zeer hy in het byzonder met eenige
andere Leden hebbe aangedrongen, dat men, alvorens
tot zulk eenen wanhoopigen (tap te komen, alle
hoop tot betere Voorwaarden moest verboren, en liever
alles beproefd hebben, dan tot zulke vernederende
demarches over te gaan; dat men alvoorens het Eran»
fche Hof openlyk behoorde gefommeerd te hebben, om
zig duidelyk te verklaaren, of hetzelve eene diergelyke
voorbeeldelooze laasheid, en eenen zo fchadelyken atltand
van duurgekochte voorrechten, waat dopt de
Republiek zo wel voor de belangen van dat Hot, als
voor zig zelve in onoverkoomelyke zwarigheden ingewikkeld
zoude worden, met onverfchiilige oogen konde
aanzien; dat men alvorens behoorde overwogen te
hebbeu, of het immer waarfchynlyk was, dat het Hor
van Berlin, fteeds zo naarieverig over den aanwas yan
het Huis van Oostenryk , zoude dulden, dat dit Huis,
door eenen dadelyken aanval op deze Republiek , haar
reeds zo aanmerklyke macht en invloed op dtt gedeelte
van Europa zo zichtbaar zoude vergrooten , en dat
in alle gevallen, wanneer dat alles niets baaten konde,
de bewustheid van het geen wy ons zeiven verïchüldigd
waren, ons veel eer behoorde aan te zetten, om
de begeerte der Natie alvorens over dit hoogst aange»
leegen ftuk te verneemen , eer men een ltap waagde,
die niet nalaaten zoude den weg tot verdere, en verdere
opofferingen te baanen, en aan de Natie , wanneer
dezelven eens ter haarer kennisfe kwamen, de
rechtmaatigfte redenen geeven om zig te beklagen, dac
,y haar zweet en moeite te vergeefs , zo wel tegen
buitenlandsch, als binnenlandsch geweld had hefteed:
Dat, fchoon de toeltand van ons Gemeenebest wel
niet toeliet om alle Onderhandelingen af te fnyden, en
de eer, en belangen van het lieve Vaderland des noods
met de Wapenen te verdeedigen, die aangeboden Voorwaarden
echter van dien aard waren, dat ze, zelfs na
\ voeren van eeuen ongelukkigen Oorlog, niet lichtelyk

ocx. STAAT EN OORLOG. 1785; 35»
lyk op eene meer onereuze wyze zouden kunnen worden
voorgefchreeven, en dat men in zulk een geval
door eene onvermydelyke noodzaaklykheid daar toe zoude
gedrongen worden, daar men zig thans met eenige
waarfchynlykheid vry wat beter fucces van eenen dapperen
tegen (tand , dan van Vredes-onderhandalingen ,
welken eensklaps op zulk eenen fchadelyken voet van
onze zyde begonnen wierden, konde voordellen; dat,
hoe ongelyk onze Landmagt ook weezen mocht aan
die van den Keizer, wy echter het voorrecht hadden,
dat de geldmiddelen, die voornaame zenuw van den
Oorlog, aan deze zyde ruim zoo gun (lig waren, en er
niet' aan te twyfelen was, of het beste en gegoedde
deel der Ingezetenen zouden gelyk in vorige Oorlogen,
zoo ook nu , ten uiterlten bereidwillig bevonden worden
, om, in geval van noodzaaklykheid, 's Lands Finantieweezen
met buitengewoone toelagen krachtdadig
te onderlteunen; dat de kosten, welken de Keizer gehouden
zoude zyn te maaken tot het voeren van eenen
Oorlog, zoo ver verwyderd van het middelpunt zyner
Erf-Landen, de onzen zeer aanmerkelyk zouden te boven
gaan; dat de inwendige Onlusten irt lommige gedeeltens
van zyne eige Staaten hem verhinderen zouden
om zyne geheele Macht tegen ons te wenden; en dat
de zweevende Verfchillen tusfchen denzelven en het
Ottomannifche Ryk, en de onderhandiche informatien,
van wege het Miniderie van het laatstgem. Ryk aan
dezen Staat gegeeven, omtrent de desfeinen , welken
aldaar, in geval van rupture tusfchen den Keizer en
dezen Staat, fcheenen geformeerd te worden, eene nog
veel grootere diverfie ten onzen voordeele fcheenen te
voorfpellen i dat om alle deze redenen de vraag niet
zoo zeer behoorde te zyn, of wy eenige opofferingen
tot behoud van den Vrede moesten doen, als wel, of
wy, door het vertoonen van eene gepaste fermiteit,
niet hetzelfde hoofdbut, het voorkomen van eenen Oorlog
, zouden kunnen bereiken , en of wy ten minden
ons niet behoorden te wagten voor het doen van zulke
opofferingen , waar van wy, zoo het voorneemen
niet was onbepaald alles toe te geeven, nimmer met
Z 4 eeni«

3f5o OCT. Z A A K E N V A N
eenige zekerheid het gewenschte fucces verwagren kon»
den, te meer, d.iar wy, het geen wy dus fchandelyk
verlooren, nimmer by eene andere gelegenheid zouden
kunnen weder krygen: dat men uit dien hoofde niet
dan zeer fpaarzaam behoorde te werk te gaan met het
doen van aanbiedingen , en zig vooral zorgvuldig te
wagten voor zulke afftanden, die, naar maate fommigen
derzelver in den eerften opllag geringer mogten
voork©men , men echter moest vastftellen , dat door
den K izer met des te gevaarlyker vooruitzigten begeerd
wierden ; dat het onder anderen niet mogelyk
was, dat de erkentenis van des Keizers volftrekten eigendom
over het gedeelte der Schelde van Antwerpen
af tot aan het einde van het Land van Saeftingen, en
de afftand der vier Forten aan de Schelde, met eenig
ander oogmerk konde gevorderd worden , dan om ons
het dadelyk ft uiten van de Schelde beneden Saeftingen
te beletten; daar het bekend was , dat , volgens
bet gerecipieerd gebruik onder alle Europeaanfche Volkeren,
geen eigendom op eenige Rivier of Zee kan gefuftineerd
worden , dan welks doortocht men in ftaat
is van wederzyde met Gefchut te beletten, en juist dit
de reden geweest was , waarom men aan onze zyde
te vooren zoo voorzigtiglyk den eigendom van dat eng
Riviervak , en de gem. Forten bedongen had ; en dat
derhalven, zoo het den Keizer niet te doen was , om
waarlyk de Schelde voor den Koophandel zyner Onderdaanen
te openen, het volftrekt onbegryplyk moest
voorkc men , dat 'er van zyne zyde zoo fterk op den
afftand van dat gedeelte der Schelde , en de ceslie der
vier Forten wierd geinfteerd:
Dat hetzelfde behoorde in confidentie komen, eerst
omtrent den gedaanen eisch van de Stad Maaftricht,
als welke Scad , van hoe veel gewigt ook voor onze
Republiek , op zig zelve van weinig aangelegenheid
konde gereekend worden voor zoo een magtig Vorst,
Wiens Bezittingen zoo uitgeftrekt waren; en dat hetzelfde
ook in overweging komen moest omtrent den
afftand van het Graafcbap Vroenhoven en het Land
van Overmaze, waar op de Keizer, zelfs in geval der
re-.

OCT. S T A A T E N OORLOG. 1785» 361
redemptie van de Stad Maaftricht door eene Geldfomme
, evenwel nog bleef aanhouden , nademaal er nog
voor den afftand van Maaftricht , nog voor dien van
eenig ander Territoir in Staats-Braband, eenige andere
reden kon worden uitgedagt, dan alleen, om djrjor deszelfs
afftand ons Frontier in Braband merkelyk in te
korten, en te verzwakken, of wel om ons het bezit
van die gewichtige Vesting, fchoon voor eeue ontzaglyke
geldfomme ingekocht, in tyd van nood, dat is,
in het eenige geval , waar in wy van hetzelve eenig
nut zouden kunnen trekken, nutloos te maaken ; met
één woord , dat, wanneer de weg van onderhandeling
boven die der wapenen geprefereerd wierd , en men
al redenen meende te hebben om te vertrouwen , dat
men van de zyde van eenen Vorst, die, by eene gezoete
gelegenheid van een gefchil over eene niet noemenswaardige
zaak, de exorbitantfte vorderingen tegen
den uitgedrukten letter van een allerplechtigst Tractaat
gedaan had, voor het vervolg meerdere billykheid, en
meerder ontzag voor de heiligheid van een nieuwh'ngs
gefloten verbond, te verwachten had, men ten minden
behoorde te zorgen, dal het op nieuw te maaken Tractaat
immers in zulke dutdelyke termen wierd ingerichr,
als het menschlyk vernuft maar eenigzints kon Je uitd.nken
, min dan op zulk eenen voet, en op zulke
voorwaarden , die men in den eerften opdag, zonder
zelfs op vergezochte redeneringen te denken , met vry
wat waarfchynlykheM , uit den letter, en he: beloop
van zulk een nieuw Tractaat, op eene ongunftige wyze
voor dezen Staat zoude kunnen uitleggen ; en dat
derhalve om alle die redenen het eenig expediënt,
(waar voor de ondergetekende in gemoede zoude kunnen
advifeeren,) om zig onder de mediatie van het
Franfche Hof, met eer, en behoudens het waar belang
van de Republiek , van de zwevende gefchillen
met den Keizer te ontdaan, alleenlyk zoude beftaan in
de offerte van een aequivalent in geld, tot geheele verttietiging
van alle hoe ook genaamde pretenfien des
Keizers ten laste der Republiek zonder eenige verdere
fesfie j of andere opoffering van onze zyde, en dat zelfs
Z 5 in

36*2 SEPT. Z A A K E N V A N ' !
178$,
in de bepaling van de hoegrootheid van dat aequiva»
lent, zoo wel de onrechtmatigheid van des Keizers
pretenfien , als de reeds gemaakte groote kosten tot
eige verdediging, en de daar door, en door andere
omftandigheden zoo geweldig gedelabreerde ftaat onzer
Financien , aan het Hof van Frankryk met den meesten
nadruk behoorden te worden gereprefenteerd , en
by hetzelve aangedrongen, om, in geval van hec vruchtloos
afloopen der onderhandelingen, met de Republiek
tegen den Keizer eene lyu te trekken , en dezelve op
de krachtigfte wyze met haare Wapenen te onderfteunen.
Dan U El. Gr. Achtb. zullen zig tevens herinneren
, dat, zoo min als tegen de gegrondheid dezer
confideratien van den Ondergetekenden iets anders is
aangevoerd , dan alleenlyfc de nadeelige en gevaarlyke
omftandigheden der Republiek van binnen , (waar te.
gen echter door den Ondergetekenden wederom is aangemerkt
, dat deze omftandigheden niet zoo wanhoopig
moesten befchonwd worden , dat men , om derzelver
gevolgen te vermyden , den Staat aan eenen afftand
van zyne dierbaarfte bezittingen , waar van deszelfs
voortduuring ten eenemaal afhing, aan een geheel verlies
van al zyn aanzien by andere Mogenheden, en
aan het gevaar om van eene andere zyde op gelyke
willekeurige wyze te worden aangevallen , blootftelde,
terwyl aan den eenen kant. de fteeds waakzame zorg
van den Souverain en der Juftitie, gefterkt door den
gewapenden arm der kloekmoedigfte Ingezetenen , genoegzaam
in ftaat was , om de heilloze pogingen van
een verraderlyk rot oproermaakers te beteugelen en
veriedelen , en aan den anderen kant de mogelykheid
voor betere voorwaarden na het voeren van eenen niet
geheel ongelukkigen Oorlog , immers ruim konde opweegen
tegen de zekerheid der nadeelen van zulk ee-nen
noodlottigen afftand,) zoo min ook , als iemand
van U Ed. Gr. Achtb., anders dan met de uiterfte
aandoening en verontwaardiging de gevorderde en aangeboden
voorwaarden heeft aangehoord; echter die
confideratien van den Ondergetekenden, even min die
uit

OCT. STAAT EN OORLOG. 1785.
uitwerking hebben mogen hebben, dat de groote meerderheid
van U Ed. Gr. Achtb. de bovengem. by H,
E G. M. genomen Refolutie , met concurrentie van
dezer Stads Gedeputeerden ter dagvaard genomen, van
haaren wege heeft gedesadvoueerd , en derzelver Protest
daar tegen in de Notulen van höógstderzeiver Vergadering
doen infereeren, maar dat de meerderheid van
U Ed. Gr. Achtb. in tegendeel het verrigtte van haare
Gedeputeerden geapprobeerd , en dus die Refolutie
mede voor haare reekeuing genomen heeft.
De Ondergetekende had nochtans gehoopt, dat de
evengemelde conlideratien, en zoo veele anderen, welken
allerwege den minstoplettenden in het oog loopen,
mer den tyd eenig meerder ell'eét op de denkwyze van
U Ed. Gr. Achtb. over dit hoogstaangelegen ftuk zouden
gedaan hebben; immers dat de nieuwe eisfchen,
welken van wege den Keizer, na het bekomen dec
opening van dezen Staat, volgens de meergemelde Re.,
folutie van den 17 Maart, gedaan wierden, UEd.Gr.
Achtb. eenig meerder wantrouwen over des Keizers
waaie inzichten zouden hebben ingeboezemd , toen U
Ed. Gr. Achtb. op den 28 April vernamen, dat, behalve
de eerstgem. eisfchen , van wege den Keizer daar
en boven nog gevorderd wierd de cesfie van de Forten
Lillo en Liefkenshoek, in den ftaat waar in dezelven
zig thans bevinden, dat is ongeflecht, en daar uit
lichtelyk konden afnemen , dat hoe zeer die vordering
wierd 'bemanteld met het voorgeeven, dat dezelven alzoo
begeerd wierden ter bevordering van het politiek
beftuur van het omliggend Land , dit echter uit een
gantsch ander oog , en als gefchied mee een veel verder
uitzigt, van onzen kant behoorde befchouwd te
worden; en dat daarenboven van 's Keizers zyde geeischt
wierd, dat de Sluizen, zoo noodzaaklyk tot verdediging
onzer Frontieren in Staats-Vlaanderen , zouden
ftaan onder de gemeene directie zoo van den Keizer
als van H. H. M.. waar uit immers ten duidelykften
konde worden opgemaakt, dat er redelyker wyze
geen geval uitgedagt konde worden , waarom hy daar
op aanhield, ten zy alleen, om het gebruik dier Sluif
' zen,

364 r
ocT. Z A A R E N V A N ï ?8f.
zen , ter inundatie der omliggende Landen ,
net te pas kwam, voor ons te veriedelen.
wanneer
Dan de droevige uitkomst heeft geleerd , dat nog
deze zeer bederkelyke pas van den Keizer, nog zoo
veele andere opgevolgde alleronredelykfte vergingen ,
aan onzen S r
aat gedurende den verdere loon der Onderhall
klingen tedann, die 'c onderwerp der Deliberatien
van deze Vroedfchap , geduuren de den geruimen
tyd vnn meer dan vyf Maanden, in zeven onderfcheidere
Vergaderingen , van tyd tot tyd hebben uitgemaakt,
in (laat zvn geweest , om het oordeel van ü
Ld. Gr. Achtb. re bepaalen rot beflui'en, men zal niet
zeggen , die de eer, waardigheid , en het helm g der
Reiubliek fchenen te vereifchen, maar die zelfs in ne:
ten d.zen aangenomen Sydhema van ü Ed. Gr. Achtb.
derzelver eenig, en wezenlyk doelwit, de beveiliging
nam lyk van onzen Staat voor vernieuwde Pretenfien
en ufurpatien, konden doen bereiken
Inzonderheid had de Ondergereekende gewenscht,
dat, toen U Ed. Gr. Achtb. genoegzaam eenparig ,
op den 5 Mey begreepen hadden, dat over de verdere
Pretenfien des Keizers niet behoorde gehandeld te
worden , ten Zy vooraf door eene uitdruklyke verklaaring
van zyne zyde was erkend de eigendom van deze
Republiek op het ovetig gedeelte der Schelde tot aan
de Zee toe, en dat het haar zoude vryflaan, door alle
middelen, die de fituatie van de plaats, het gewoon
gebruik , en de kunst aan de hand geven , die Rivier
op de bekwaamfte wyze te Uniren , ten einde uit de
co teuarce des Keizers op dit (luk van deszelfs waare
hut in het vorderen van het bepaalde rivier-vak der
Schelde , en de overgave der vier Forten te kunnen
oordeelen , en toen U Ed. Gr. Achtb. daar benevens
derzelver Gedeputeerden rer dagvaard hadden gelast,
om ter Verga ieringe van H E G. M. te hifteeren
tot het doen hou.ien van het Befoigne over de Middelen
, waar door de Schelde van onze zyde alzoo zoude
kunnen geflooten worden ; U Ed. Gr. Achtb. by
derzelver welberaden befluit zouden geperfifteerd hebben
, en geenzius daar van zyn afgegaan door het
voor-

OCT. S T A A T E N OORLOG. 1785. 365
voorftel van eene bedenklykheid , dat, hec Artykel van
het fluiten der Schelde door den Keizer zynde toegeftaan,
het vorderen van eene diergelyke verklaaring die
concesfie veel eer zoude verzwakken, dan aan dezelve
kracht byzetten, als of eensdeels het vorderen van zulk
eene verklaaring, indien des Keizers oogmerken waarlyk
zuiver waren , eenige nadeelige verandering daar
'omtrent zoude kunnen te weeg brengen, en als of andersdeels
het weigeren van zulk eene vei klaaring, niet
het eenigst middel was, om ons in tyds tegen deszelfs
waare desfeinen te doen op onze hoede zyn, terwyl
het nalaaten van een diergelyk uitdiuklyk en voorafgaand
beding naderhand een fchoonfchynend voorwendzei
zoude kunnen uitleeveren om zulks te verhinderen,
en ons dus van het voornaamst effect der te maaken
conventie voor altyd te verfteeken , of tot het voeren
van eenen Oorlog, na de grootlte opofferingen te vergeefs
gedaan te hebben, te noodzaaken.
Dan ook dit gewigtig argument heeft niet kunnen
verhinderen , dat U Ed. Goot Achtb, van derzelver
voormaals zoo voorzichtig befluit in dat opzicht zyn
afgegaan , even gelyk U Edele Groot Achtbaarheden
naderhand op den 14 Juny niet hebben kunnen goedvinden
te desadvoueren de concurrentie van derzelver
Gedeputeerden ter dagvaard , zonder voorgaanden last
dezer Vroedfchap , in het zenden van twea Gedeputeerden
naar Weenen, het welk door den Keizer by
aanhoudendheid gevorderd , en waar aan het al , of
niet voortzetten der onderhandelingen willekeurig verbonden
wierd; eene demarche, zoo vernederend voor
de Republiek, dat, welke voorwendzels men ook moge
uitdenken om die te coloreeren, dezelve nochtans
niet anders kan worden geconfidereerd , dan als een
daad, waar door deze Staat getoond heeft zig aan den
wil des Keizers te fubmitteeren , en hem op de de«
moedigfte wyze de voortduuring van zyn vriendfchap,
en het toeftaan van eenen draaglyken vreede af te fineken;
eene demarche, die nog te vernederender was
vermits nimmer een diergelyk gebruik onder onafhanglyke
Mogenheden plaats gehad heeft, gelyk naderhand
on-

365 OCT. Z A A K E N V A N if%$ 0
ontrent die Gedeputeerden ook niet is geobferveerrj
het gewoon management der Goederen van Afgezaiiteat
aan dï Tollen , en zelfs alle fchyn, als of hunne afzending
ook ter voortzetting der directe Onderhandelingen
met den Keizer gediend had, is weggenomen
door hun werkloos verblyf te Weenen , hetwelk nog •
duurd , en onze Staat daarenboven töt nog toe niet
verwaardigd is met eenig wederkeerig G ezan
dlchap. ,
En , had de vorige ondervinding van des Keizers
handelwyze U Ed. Gr. Achib. na zoo veele herhaalde
bewyzen , nog niet genoeg kunnen overtuigen, dat desze'fs
hoofdbut was , om dezen vryen Staat in alles voor
zyne willekeurige handelwyze te doen bukken ; dit
wierd ren minden onlocheiibiar bevestigd, toen dezelve
, nog niet te vreede roet die verachtelyke bezending,
den Staat eenen korten Termyn durfde voorfchryven,
binnen welken de voornaamlle nog overige verfchillen
zouden moeten zyn afgedaan , niettegendaande en het
gewigt dier verfchillen, en de langwylige aard onzer
Deliberatien, en de waardigheid eener onderhandelende
Mogénbefd j voor zulk een Voorfchrift, ik had byna
bevel gezegt, ten eenenmaal ongcfchikt waren; en het
was daar uit ligtelyk af te meeten, hoe men zig al wederom
te vergeefs gevleid had, dat uit die bezending
eenige rekiykheid ten opzigts der gevorderde Geldfomme,
en der overige onafgedaane Poincten zoude zyn
voon gevloeid.
Als of eere onereuze , en drukkende fomme van 5
Mülioenen Hollandfche Guldens, welke door H, H. M.
als her uiterde bod bepaald was, niet konde voldaari,
om daar voor te koopen het vreedzaam genot van onze
wettige bezittingen, wat zeg ik ? om den onrecht»
vaardigden Oorlog op de allerfchadelykfte Voorwaarden
van zig re verwyderen, of nog liever, om den geheelen
Ondergang van het wel eer bloeiendst Volk des
Aardbodems voor eenen tyd uit te ftellen, moesten wy
nog daarenboven , niettegenftaande de mediatie van eenen
magtigen Koning, in het midden der Onderhandelingen
, als bedreigd worden om door de Wapenen tot
het uitlooven van nog veel grootere Somme gedwongen

OCT. STAAT EN OORLOG. 1785. 36?
geu te zullen worden; en, terwyl men goedvond van
*s Keizers Ambasfadeur een uitftel van nog flechts acht
dagen te verzoeken , de arbitrage van de Franfche
Kroon over het important different tusfchen 5 en 10
Millioenen Hollandfche Guldens inroepen, aie, wel is
waar, door eene edelmoedige offerte om het exctdent
voor haare reekening te willen neemen, ons op nieuw
ten uiterften verplicht, maar echter in de noodzaaklykheid
gebragt heeft, om, tegen alle gebruik aan, eenen
mediateur met de vervulling van een gedeelte der vredesvoorwaarden
te befasten , of, gelyk billykst is , door
het geheel betaalen van die fomme den Staat met eenen
overzwaren last als te overladen , gelyk dan op deeze
zoo onereuze conditiën de Praeliminaire Artikelen tusfchen
de Ambasfadeurs van H. H. M. en die van den
Keizer op den 20 'Sept. laatstleden te Parys, ook met
toeftemraing van deeze Vroedfchap , geteekend zyn ,
fchoon de nakomelingfchap naauwlyks zal kunnen geloven,
dat zodanig een vernederend Tradtaat, hoedanig
wy nimmer na den bloedigften Oorlog geflooten
hebben , voornamelyk met goedvinden van deeze Provincie
, en met concurrentie van de Gedeputeerden van
Hechts drie andere Provintien ter Generaliteit, tegen
de uitdruklyke intentie van drie andere Provintien , is
tot ftand gebragt.
De Ondergetekende zal na dit alles niet verder uitwyden
over zulk eene wyze van afdoening der geformeerde
differenten , daar hy geduurende zynen geheelen
levensloop, welken dan ook de gevolgen wezen
mogen, zig troosten zal met de volkomen bewustheid,
dat hy, wel verre van door zyne aiviefen daar toe iets
te hebben toegebragt, in tegendeel zyne Mederegenten,
by alle gelegenheden, het gevaar van diergelyke beiluiten
heeft trachten voor te ftellen , en tot de nodige
fermiteit, en circumfpeétie te exhorteeren: dan hy zoude
echter meenen ontrouw te zyn aan zyne verplichting
, indien hy U Ed. Gr. Achtb. als nog niet deed
obferveeren, dat alle zyne bovengem. foupcons en gisftngen
maar al te zeer zyn gewettigd geworden , zoo
door het ampel detail der onderfcheidene discusfien,
wel-

3öS OCT. Z A A K E N V A N 178^
welken er tusfchen onze Ambasfadeurs en dien des
Keizers , over het bepaalen der Preliminaire Vredes-
Artikelen op den dag van derzelver teekening hebben
plaats gehad , en waar van U Ed. Gr. Achtb. uit den
Brief van onze Ambasfadeurs zyn geinformeerd , als
door den duidelyken letter van die Praeliminairen zeiven
, en door het openen der Vaart van de Ooftenrykfche
zyde door het Swyn , en het oprechten van een
nieuw Fort op het Hazengras, ftaande de onderhandelingen
, hoe zeer reeds by het 14 Artikel van het Trao*
taat van Munfter uitdruklyk bepaald is, dat de Rivier
de Schelde, als mede de Kanalen van het Sas, Swyn,
en andere Zeegaaten, daar op respondeerende, van de
zyde van de Heeren Staaten zullen geflooten worden
gehouden; en dat daar uit niet dan maar al te klaar
gebleeken is , dat het groot oogmerk des Keizers medebtengd,
om ons, door den icbyn van eene corvei.tie
, welke hy thans om redenen boven eenen Oorlog
prafereerd, van het radicale fundament van het Tractaat
van Munfter, en van het wezenlyk effect van het
bezit van Maaftricht te beroven, om naderhand des te
gemaklyker, wanneer eene bekwaame gelegenheid zig
aanbied, zyn heimelyk but te bereiken, en ons alsdan
te noodzaaken , of om zyne ufurpatien ftilzittend aan
te zien , of om door eenen ge hazardeerden aanval van
onze zyde die ufurpatien tegen te gaan, wel voorziende,
dat dit laatfte door de Republiek, na zig zei ven
van de wezenlykfte middelen van defenfie gedeposftdeerd
re hebben, niet lichtelyk zal gekozen worden.
De Ondergetekende, hoe zeer als nog volkomen perfifteerende
by zyne voormaals by herhaaling aangevoerde
gronden, is echter van oordeel, dat, daar de zaak
zoo ver gekomen is, van wege dezen Staat, met den
meeften ernst behoord te worden geïnfteerd , dat ten
minften volledig, en zonder eenige uitzondering, voldaan
worde aan de reële en gewigtige confideratien,
vervat in het Generaliteits-Rapport, over de getekende
Prteliminairen uitgebragt, by welken des Ondergetekenden
opgem. remarques nader ten vollen bekrachtigd
worden ; en dat, zouder eene flipte voldoening aan
de-

OCT. STAAT EN OORLOG. 1785. 36i
dezelven, de ratificatie op de getekende Prjelimïnairen
(ongeprejudicieerd nochtans de Approbatie der gehouden
conduites van onze Ambasfadeurs te Parys)
vo'ftrekt behoord gedeclineerd te worden, als zullende
het, naar des Ondergetekendens inzien , in geval van
des Keizers weigering om daar toe te komen, beter
zyn, om van alle middelen, welken God, en de na.
tuur ons hebben overgelaaten, in tyds gebruik te maken
, om des noods door de Wapenen onze wettige
rechten voor te ftaan, dan naderhand, wanneer het
te laat mocht zyn , waarfchynlyk te vergeefs zig te
verzetten tegen zodanige demarches, die men, naar alle
de regelen van waarfchynlykheid , aan des Keizers
tegenwoordig gedrag kan , en moet toefchryven, indien
hy weigerd de gevorderde ophelderingen , en byvoegzels
aan de onderfcheidene Artikelen der Prasliminairen
te admitteeren; en dat wyders, wanneer, onder
die behoorlyke ophelderingen en byvoegzels, de Pratliminairen
mogten worden geratificeerd, de Kroon van
Vrankryk op de meest verpligtende wyze behoord te
worden bedankt voor deszelfs gedaane offerte tot vol*
doenirg van het excedent van vyf en een half Mil=
lioenen Guldens , kunnende de Ondergeteekende niet
gelooven , dat het aanneemen van de gedaane offerte
mer de billykheid, en regels van goede politie en voorzigtigheid,
min nog met de eer van dezen Staat, hoe
enorm en bezwarend de geconvenieerde fomme ook
zyn moge, zoude overeenkomen.
En. daar de Ondergetekende, geduutende den loop
der Deliberatien over deze importante materie, zig te
meerenaalen heeft bezwaard getoond over het onder«
houden der eens aangenomen fecretesfe , niet zo zeer
over de onderfcheidene discusfien, waar toe de onderhandelingen
aanleiding gegeeven hebben, als wel over
het generaal beloop van de harde en ongehoorde voorwaarden
, die door den. Keizer van deze Republiek
wierden afgeperst, als meenende , dat, zo immer de
Volkflem te pas kwam , dezelve in zulk een ver uitziend
geval vooraf in het algemeen daar orer behoorde
geraadpleegd te worden, en fchoon hy aan de ge-
XXIX. DEEL. Aa dach-

3Ó2 OCT. ZAAK. VAN STAAT EN OORL. 1785.
dachten van U Ed. Gr. Achtb., dat hy geduurende
de onderhandelingen aan die fecretesfe gehouden bleef,
heeft moeten defereren , echter altyd aan zig gereferveerd
heeft het recht, om, wanneer deze verdrietige
onderhandelingen eenmaal voltooid waren, zig wegens
zyn gedrag, daar omtrent gehouden, openlyk voor de
Natie te verantwoorden; rekend de Ondergetekende
thans het tydftip daar te zyn , waar op , zelfs naar
het oordeel van U Ed. Gr. Achtb. , die gedetailleerde
verantwoording aan den loop der onderhandelingen niet
meer fchaden kan, en waar op dus de onvermydelyke
verplichting van den Ondergetekende behoord te werken
, terwyl hy verzoekt, dat dit zyn Advies tot zyne
decharge in de Notulen dezer Vroedfchap mag worden
geinfereerd.
Overgegeeven den 6 October 1785.
(Was get.)
F. G« BLOK.