myspACe - Klasse
myspACe - Klasse
myspACe - Klasse
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Maandblad voor Onderwijs in Vlaanderen<br />
Zijn dT-fOuTen<br />
OnvermijTelijk?<br />
4 X<br />
kAnsArm<br />
jOnGeren rOuWen in<br />
<strong>myspACe</strong><br />
www.klasse.be<br />
Crea-leraar myriam:<br />
“iedereen kunsTenAAr”<br />
Wie Wil nOG<br />
TOeZiChT hOuden?<br />
Opa en oma in de klas<br />
de jeuGd vAn TOen<br />
differenTiëren: nieT Te dOen?<br />
December 2007 • Nr. 180<br />
Gratis naar ‘The Golden Compass’ - Ondernemer op school - 5 tips tegen faalangst - Win een weekend Ardennen
NIEUW ABC<br />
Ergernis: Ik zit achteraan in de derde kleuterklas. De juf toont<br />
drie letters van het alfabet: B, R en W. De kleuters herkennen<br />
ze niet. Daarna toont ze drie andere letters: een haanrode K,<br />
een kanariegele M en een vlamrode C. De kleuters herkennen<br />
ze alle drie. Kraaiend van plezier kunnen ze er zelfs meteen<br />
objecten, liedjes, figuren, verhalen en slogans aan koppelen.<br />
Het zijn de K van Kellogg’s, de M van McDonald’s en de C van<br />
Coca-Cola.<br />
Verwondering: Dit spelletje gaat op in nagenoeg heel de wereld.<br />
Het oorspronkelijke ABC als eerste kennismaking met taal<br />
en teken is universeel vervangen door het ingehamerd KMC<br />
van ontbijtgranen, hamburgers en frisdrank.<br />
Verantwoordelijkheid: Wie zeven jaar is, heeft van zijn wakker<br />
leven vaak al een vol jaar voor tv doorgebracht. De meeste<br />
jongeren zien minstens 20 000 reclamespotjes per jaar. Die<br />
pakken ons handig in, aangepast aan elke leeftijd: tot vier jaar<br />
moet het cosy zijn (met tekenfilmfiguurtjes), vanaf vier wordt<br />
het play (met avontuurlijke helden), vanaf acht vallen we voor<br />
prestatie (bekende figuren als sportlui) enz. En altijd met het<br />
sausje fun. Wie consumeert, lacht zijn witte tanden bloot van<br />
puur plezier. Als we onze kinderen toch zo graag beschermen<br />
tegen het kwaad van de straat, waarom leveren we hen dan als<br />
ze binnen zitten zo kritiekloos over aan de pletwals van televisie<br />
en reclame? “Ze mogen thuis soms uit de sinterklaasfolders<br />
knippen wat ze graag willen”, zucht de juf. “Dat heet dan kiezen.<br />
Maar als ze echt mogen kiezen, gaan ze voor: spelen met<br />
papa, pannenkoeken bakken, stampen in plassen en fluiten in<br />
het donker. Maar dat is niet te koop.” Wie leert hen bewust kiezen?<br />
Wie wijst hen op de manipulatie, de trucs, de samenhang,<br />
eerlijke handel en de waanzin van trends, merken of snel gewin?<br />
Alles van waarde is weerloos. Maar ze bestaan: de alerte<br />
en goed geïnformeerde, kritische ouders en leraren. Zij leren,<br />
tegen de grote stroom in, onze kinderen de geletterdheid die<br />
ze broodnodig hebben: het nieuwe ABC van Aandachtig en<br />
Bewust Consumeren.<br />
In Vlaanderen staat de K al even vaak voor K3<br />
en de M voor Mega Mindy. Onze leerlingen<br />
van 3 tot 18 jaar kritisch leren omgaan met<br />
media en reclame is via de eindtermen een<br />
taak van elke leraar. Maar wie is gewapend<br />
tegen zoveel geweld? Een aanzet vind je bij<br />
de verbruikersorganisaties www.oivo.be en<br />
het Europees project consumentenopvoeding<br />
www.e-cons.net<br />
Hoofdredacteur <strong>Klasse</strong><br />
leo.bormans@klasse.be<br />
Hartslag: 112<br />
10<br />
40
epOrTAGes<br />
10<br />
ruBrieken<br />
“Dt-foUtEN zIjN oNvErmIjDElIjk”<br />
“Ook al doe je nog zo je best, dt-fouten maakt iedereen”, zegt prof. Dominiek Sandra.<br />
Maar correct spellen is ook een kwestie van attitude. Geven leerlingen er echt geen moer<br />
meer om? En waarom willen we dan allemaal meer spelling in de les Nederlands?<br />
40 DE jEUgD vAN toEN<br />
“Hoezo, was de les dan al begonnen?” vraagt Josephine<br />
(67). Samen met zestien andere opa’s en oma’s vervangt<br />
ze voor één dag haar kleinkind. Generatieschok in de klas.<br />
42 op hEt kErkhof vAN myDEAthSpACE<br />
Op MyDeathSpace wandelen tienduizenden jongeren<br />
in stilte rond. Ze rouwen om een vriend, een ouder, een<br />
huisdier. Omdat tranen taboe zijn in de klas?<br />
44 “hEB Ik vANDAAg Wéér toEzICht?”<br />
Brandende vuilnisbakken, kussende koppeltjes, spiekers<br />
en bloedneuzen... Dagelijks houden duizenden leraren<br />
toezicht op school. Hoe erg dat is?<br />
Het Nieuws ............................................................. 04<br />
Help! ............................................................................ 16<br />
Zeker Doen .............................................................. 17<br />
46 hEt EtIkEt op DE lEErlINg IS grAtIS<br />
Elke Vlaamse klas telt gemiddeld twee leerlingen die arm<br />
aan geld zijn en arm aan kansen. Hoe rijk is het begrip op<br />
school?<br />
48 “DIffErENtIërEN mEt 27 lEErlINgEN...<br />
komààN!”<br />
“In de basisschool lukt het prima, maar waarom is<br />
differentiëren zo moeilijk in het secundair onderwijs?”<br />
mailt een leraar. Het antwoord komt uit onverwachte<br />
hoek: de scheikundeles.<br />
42 44<br />
46 48<br />
Praktijktips ............................................................. 50<br />
Dialoog ....................................................................... 52<br />
Speeltijd .................................................................... 54
4 HET nieuWs<br />
“Ook kunst in de les wiskunde”<br />
Ze leefde als God in Zuid-<br />
Frankrijk, maar toen een<br />
vriendin vroeg om haar<br />
cursus over te nemen,<br />
twijfelde Myriam Schmidt<br />
niet: ”Het klikte tussen<br />
mij en onderwijs en dat<br />
is zo gebleven. Nu pendel<br />
ik tussen de academie<br />
van Borsbeek en de<br />
Steinerschool in Berchem.<br />
Het kunstzinnige in de<br />
Steinerpedagogie is me<br />
op het lijf geschreven.<br />
Het is fijn om te zien hoe<br />
kunst jonge mensen helpt<br />
volwassen te worden.”<br />
KLASSE • Nr. 180<br />
1. kUNSt hoEft gEEN ApArt vAk<br />
tE zIjN op SChool, hEt pASt<br />
ovErAl IN<br />
Toen we de Australische onderzoeker *<br />
hoorden zeggen dat kunst zo afwezig<br />
is in de Vlaamse scholen, dachten we:<br />
‘Op dat punt zitten wij wel goed.’ Onze<br />
leerlingen illustreren zelf de leerstof met<br />
gedichten, klei, schilderwerk. Dat maakt<br />
deel uit van hun leerproces. Ook in cognitieve<br />
vakken, zelfs fysica en wiskunde,<br />
is kunst vaak de invalshoek. Zelf poëzie<br />
schrijven en de grote namen in de literatuur<br />
ontdekken gaan hier samen. En als<br />
een leerling niet kunstzinnig binnenkomt,<br />
is dat dan geen mooie reden om<br />
te ontwikkelen wat ontbreekt?<br />
2. DoE oUDErS ErvArEN WAt hEt<br />
IS om lEErlINg tE zIjN<br />
Als ouders hun kind naar de Steinerschool<br />
brengen, dan doen ze dat niet<br />
zomaar. Bovendien engageren ze zich<br />
om zelf nauw betrokken te zijn bij het<br />
schoolleven. Tijdens ouderavonden<br />
laten we papa’s en mama’s ervaren wat<br />
hun kinderen doen: boetseren, zingen,<br />
gedichten schrijven. Ze schrikken soms<br />
van hun eigen talent, maar vooral van<br />
wat hun kinderen allemaal leren. Zo<br />
doen we in vaders en moeders tegelijk<br />
de leerling ontwaken en de bewustere<br />
ouder.<br />
3. zoEk DE kUNStENAAr IN jEzElf,<br />
hIj IS Er AltIjD<br />
Elke mens heeft iets kunstzinnigs in<br />
zich: muziek, plastische kunsten, taal,<br />
tot de taal van de wiskunde toe... En dat<br />
kunstzinnige verrijkt je, altijd. Onderwijs<br />
is soms te cognitief, te abstract. In de<br />
Steinerpedagogie staan denken, voelen<br />
en willen naast elkaar. Dan kan je niet<br />
naast de emotionele taal van kunst heen.<br />
Studenten talen, architectuur, kleuterleider<br />
of ingenieur die van onze school<br />
komen, laten het soms horen: “Jammer<br />
dat het creatieve nu zo weinig ruimte<br />
krijgt in onze studie.”<br />
* De Australische professor Anne Bamford onderzocht<br />
hoe het met cultuureducatie is gesteld in<br />
het Vlaams onderwijs: zie <strong>Klasse</strong> 179 en<br />
www.cultuurenonderwijs.be<br />
Op de COver<br />
Elke maand zet <strong>Klasse</strong> een supergewone<br />
collega op de cover, die via concrete<br />
tips zijn of haar onderwijsvisie met jou<br />
deelt. deze maand: kunstadept Myriam<br />
Schmidt (45).
©<br />
Bart Faingnaert<br />
iedereen ZWemT GrAAG<br />
Eline (7) houdt van zwemmen. Voor een<br />
meisje met zware brandwonden is dat niet<br />
evident. Eline begrijpt dat mensen even opkijken<br />
als ze haar zien, maar niet dat ze haar<br />
blijven aanstaren en nakijken. In Vlaanderen<br />
komen er elk jaar negenhonderd brandwondenslachtoffers<br />
bij.<br />
www.verlegeensteen.be<br />
©<br />
Luc Daelemans<br />
10 sTerren<br />
Het aantal extra lestijden voor scholen met snel<br />
groeiende kleuterklassen was bij de start van het<br />
schooljaar al bijna dubbel zo hoog als begin vorig<br />
schooljaar. 92 scholen kregen in totaal 585 lestijden<br />
bij.<br />
Met projecten rond brugfiguren, huiswerkbegeleiding<br />
en taalachterstand proberen steden en gemeenten<br />
een lokale dynamiek te creëren. Budget:<br />
1,8 miljoen euro.<br />
67 procent van de Belgische huishoudens bezit één<br />
of meer pc’s. 60 procent van de Belgische huishoudens<br />
beschikt over een internetverbinding, in 2005<br />
was dit slechts 50 procent.<br />
In de nabije toekomst worden er eindtermen aangepast.<br />
Het gaat over eindtermen natuurwetenschappen<br />
en het curriculum voor techniek (basisonderwijs<br />
en eerste graad secundair), vreemde<br />
talen en Nederlands (basis- en secundair onderwijs)<br />
en de vakoverschrijdende eindtermen in de<br />
drie graden van het secundair onderwijs.<br />
Ongeveer 1 op 7 van de Vlaamse jongeren tussen 9<br />
en 10 jaar oud heeft te kampen met overgewicht,<br />
2 procent lijdt zelfs aan obesitas. Dat blijkt uit een<br />
onderzoek van de KULeuven.<br />
Fitnessbegeleider, hovenier, asbestverwijderaar ...<br />
Dat zijn enkele van de 20 beroepen die zijn toegevoegd<br />
aan de lijst van 34 beroepen waarvoor mensen<br />
een ervaringsbewijs kunnen halen.<br />
68 basisscholen, 15 secundaire scholen en 1 hogeschool<br />
hebben het Milieuzorg op School-logo<br />
behaald. Voor MOS werken leerlingen samen met<br />
hun leraren, directie en schoolpersoneel aan verscheidene<br />
milieuthema’s.<br />
41 leraren basisonderwijs en 2 directeurs hebben<br />
een stage Frans in Wallonië gevolgd. Op het programma:<br />
technieken om hun lessen Frans te verbeteren,<br />
oefenen om in de klas Frans als voertaal te<br />
gebruiken en hun socioculturele kennis verruimen.<br />
Het ministerie van Onderwijs en Vorming zal<br />
voortaan informatie uitwisselen met de educatieve<br />
uitgeverijen over onder andere de evolutie van de<br />
eindtermen. Zo kunnen onderwijsdoelen sneller in<br />
schoolboeken en educatieve software opduiken.<br />
In zijn beleidsbrief 2007-2008 vraagt minister<br />
Vandenbroucke om op elke sport van de onderwijsladder<br />
grotere inspanningen te doen om kinderen<br />
en jongeren meer uitzicht op succes te bieden.<br />
lerArendireCT<br />
Méér onderwijsnieuws? Abonneer je op de<br />
elektronische nieuwsbrief lerarendirect of<br />
lees het online op www.lerarendirect.be<br />
KLASSE • Nr. 180<br />
5
6 HET nieuWs<br />
1 952<br />
studenten haalden vorig academiejaar hun professionele bachelor<br />
secundair onderwijs (status quo tegenover vorig academiejaar).<br />
Deze studierichting is de grootste bacheloropleiding. Ook plaatsen<br />
twee en drie zijn voor bachelors in het onderwijs: 1 532 studenten<br />
haalden hun bachelor lager onderwijs (+6 %) en 922 studenten een<br />
bachelor kleuteronderwijs (-9 %).<br />
oNDErzoEk vAN DE mAAND<br />
“Ondernemers zijn profiteurs en losers”<br />
Drie Vlamingen op honderd richten een onderneming op of zijn dit van plan.<br />
Geen enkel Europees land scoort lager. Nergens in Europa zijn er zo weinig<br />
hoog gediplomeerden die een onderneming willen starten. Vlamingen<br />
schuwen risico’s en wie failliet gaat, wordt vaak bestempeld als een ‘loser’.<br />
Op school beperkt ondernemerschap zich vaak tot projecten en dat is niet<br />
genoeg. Een nieuw rapport van de Koning Boudewijnstichting gaat op zoek<br />
naar goede praktijken en doet voorstellen. Wat kunnen scholen, overheid en<br />
bedrijven doen?<br />
hoe komt het dat nogal wat vlaamse<br />
scholen nog niet gewonnen zijn voor<br />
ondernemerschapsonderwijs?<br />
Wouter van den Berghe, auteur van<br />
het rapport: “Waar neemt men risico’s,<br />
maakt men op informele manier afspraken,<br />
probeert men vaak nieuwe<br />
methodes uit, durft men afwijken van<br />
de platgetreden paden? Juist, in ondernemingen.<br />
Maar in de scholen en<br />
ook bij de overheid zie je ongeveer het<br />
tegenovergestelde. Je zit hier dus met<br />
een cultuurkloof. Bovendien hebben<br />
ondernemers in Vlaanderen niet het<br />
beste imago: een kwart van de Vlamingen<br />
spreekt volgens een VRT-enquête<br />
van profiteurs en losers. Nochtans<br />
passen de doelstellingen van ondernemerschapsonderwijs<br />
bijna volledig bij<br />
de eindtermen.”<br />
zijn scholen in andere Europese landen<br />
daar meer mee bezig?<br />
Wouter van den Berghe: “In Finland,<br />
Schotland, Noorwegen, Ierland en<br />
Spanje zit ondernemen in het leerplan.<br />
In Oostenrijk is het zelfs een vak in de<br />
beroepsscholen. In veel landen is men<br />
nu de leerplannen aan het herzien om<br />
ondernemerschap een betere plaats te<br />
KLASSE • Nr. 180<br />
geven. In Oostenrijk heeft men zelfs<br />
praktijkbedrijven opgericht en Zweden<br />
geeft jongeren praktijkkansen tijdens<br />
de zomervakantie. Schotland ten slotte<br />
wil in elke lagere school minstens twee<br />
leraren die zijn opgeleid in ‘ondernemingsactiviteiten.’”<br />
Waarom zouden we in vlaanderen<br />
meer aan ondernemerschapsonderwijs<br />
doen?<br />
Wouter van den Berghe: “In landen<br />
waar het volop gebeurt, zoals Schotland<br />
en Noorwegen, stelt men vast<br />
dat leerlingen hun persoonlijkheid<br />
beter ontwikkelen, ze worden minder<br />
schoolmoe, ze zijn zich beter bewust<br />
van hun mogelijkheden en talenten.<br />
Leraren krijgen de kans actieve werk-<br />
en leervormen toe te passen en kunnen<br />
hun creativiteit beter kwijt. Scholen<br />
worden dynamischer, verhogen hun<br />
beleidskracht en werken beter samen<br />
met bedrijven, verenigingen en nonprofitorganisaties.”<br />
Dat klinkt allemaal mooi, maar zijn daar<br />
bewijzen voor?<br />
Wouter van den Berghe: “Tal van studies<br />
bewijzen dat ondernemerschaps-<br />
onderwijs positieve effecten heeft:<br />
Noorse leraren vinden dat leerlingen<br />
beter problemen kunnen oplossen en<br />
beter samenwerken. Duitse onderzoekers<br />
stellen vast dat leerlingen beter<br />
kunnen presenteren en het zakenleven<br />
beter begrijpen. Een Zweeds project<br />
toont aan dat leerlingen meer zelfvertrouwen<br />
krijgen. En in het Spaanse<br />
Asturië stelt men vast dat jongeren uit<br />
kansarme milieus goed presteren en<br />
meer zelfrespect en zelfvertrouwen opbouwen.<br />
Miniondernemingen blijken<br />
in tal van Europese landen een goede<br />
onderwijsmethode te zijn. Enzovoort.”<br />
Als we daar vandaag mee beginnen,<br />
wordt het vlaamse onderwijs dus nog<br />
beter.<br />
Wouter van den Berghe: “Zeker,<br />
maar bedenk wel dat de effecten van<br />
ondernemerschapsonderwijs zich vaak<br />
pas na vijf tot tien jaar laten voelen.”<br />
“Ondernemend leren en leren ondernemen.<br />
Pleidooi voor meer ondernemerschap in het<br />
onderwijs” - Onderzoek in opdracht van de<br />
Koning Boudewijnstichting. De hele studie staat<br />
op de vernieuwde website van de stichting:<br />
www.kbs-frb.be
vErENIgDE StAtEN<br />
Grote bedrijven ‘herschrijven’ encyclopedie<br />
Leraren die in de klas geregeld<br />
met Wikipedia werken, zijn dubbel<br />
gewaarschuwd. Virgil Griffith, onderzoeker<br />
in het Santa Fe Institute<br />
(VS) vermoedde al langer dat grote<br />
bedrijven encyclopedische informatie<br />
die met hun producten te maken<br />
heeft ‘bijwerken’. Wikipedia is een<br />
openbare online encyclopedie die<br />
beheerd en gecontroleerd wordt<br />
door zijn gebruikers. Griffith ontwikkelde<br />
met ‘Wikiscanner’ (wikiscanner.<br />
virgil.gr) software om veranderingen<br />
op Wikipedia op te sporen en te meten<br />
in welke mate de beschrijving van een<br />
bedrijf door één van de medewerkers<br />
ervan werd geretoucheerd. Hij noemt<br />
als voorbeelden:<br />
•<br />
Bill Gates kon niet<br />
stilzitten in de klas.<br />
een medewerker van PepsiCo wist<br />
op Wikipedia een tekst die allusie<br />
maakt op de gevaarlijke effecten<br />
van een product van de groep;<br />
•<br />
•<br />
•<br />
de eigenaar van SeaWorld (de<br />
brouwerij Anheuser-Busch) verwijdert<br />
een alinea over de slechte<br />
behandeling van de orka’s;<br />
de nummer één van de distributie,<br />
Wal-Mart, censureert de teksten<br />
over de povere lonen die zijn<br />
medewerkers ontvangen;<br />
petroleumhandelaar Exxon herschrijft<br />
het relaas van de gezonken<br />
Exxon Valdez in Alaska op een<br />
meer positieve manier.<br />
Ook Dell, Coca-Cola en Nestlé<br />
zouden volgens Griffith artikels over<br />
hun bedrijf hebben bijgewerkt. Het<br />
Vlaams Onderzoeks- en Informatiecentrum<br />
van de Verbruikersorganisaties<br />
(OIVO) raadt leraren aan hun<br />
leerlingen meerdere bronnen te laten<br />
checken en kritisch met webinfo te<br />
leren omgaan.<br />
©<br />
Joi / www.flickr.com<br />
groot-BrIttANNIë<br />
Adhd’ers zijn betere<br />
ondernemers<br />
Volgens Britse onderzoekers hebben<br />
ADHD’ers veel kansen om goede ondernemers<br />
te worden. Beiden hebben<br />
een opvallende voorkeur voor de rechter<br />
‘intuïtieve’ hersenhelft. Prof. David<br />
Kirby en het ADHD-centrum van Surrey<br />
halen beroemde voorbeelden aan.<br />
Zo kon multimiljonair Richard Branson<br />
(Virgin) op zijn achtste nog niet lezen:<br />
doordat hij geen minuut kon stilzitten<br />
in de klas pikte hij maar een fractie van<br />
de leerstof op. Idem voor Bill Gates<br />
en Donald Trump. Vandaag hadden<br />
ze waarschijnlijk de ADHD-stempel<br />
op zich gekregen. Toch bleken ze na<br />
frustrerende schooljaren tot grootse<br />
prestaties in staat. Kirby vraagt de<br />
scholen zich meer op het potentieel<br />
van hyperactieve leerlingen te richten.<br />
“Onze kenniseconomie kan juist hun<br />
onorthodoxe denkkracht niet missen”,<br />
stelt hij.<br />
NEDErlAND<br />
vermoeide leerlingen<br />
moeten bewegen<br />
“Zeggen je leerlingen soms dat ze<br />
geen zin hebben in lichaamsbeweging<br />
omdat ze moe zijn?” Reden te meer om<br />
ze tot bewegen aan te zetten. Uit Nederlands<br />
literatuuronderzoek blijkt dat<br />
vermoeide mensen altijd energieker<br />
worden van regelmatige lichaamsbeweging.<br />
Lichaamsbeweging verhoogt<br />
de niveaus van energieverhogende en<br />
stemmingsverbeterende neurotransmitters<br />
zoals dopamine, noradrenaline<br />
en serotonine. Volgens de Nederlandse<br />
Norm Gezond Bewegen moeten volwassenen<br />
vijf dagen per week minstens<br />
een half uur lopen, fietsen of sporten.<br />
Mensen met overgewicht, kinderen en<br />
jongeren zouden per dag minimaal een<br />
uur moeten bewegen. Vlaamse sportdeskundigen<br />
suggereerden eerder al<br />
om de twee uren lichamelijke opvoeding<br />
op school te vervangen door een<br />
halfuur lichaamsbeweging elke dag.<br />
De overheid heeft daar voorlopig geen<br />
plannen voor.<br />
www.psychologiemagazine.nl<br />
KLASSE • Nr. 180<br />
7
8 HET nieuWs<br />
hoofDDoEk<br />
enkel voor islamleraren zegt raad van GO!<br />
Binnen de scholen van het GO! mag<br />
voortaan alleen de islamleraar nog een<br />
hoofddoek dragen. De Raad van het<br />
GO! nam deze beslissing na een Arrest<br />
van de Raad van State. Die maakte<br />
het ontslag ongedaan van een Brusselse<br />
islamleraar die haar hoofddoek<br />
niet uitdeed buiten de klas. Volgens<br />
de Raad van State kan de Brusselse<br />
GO!-school geen wetten opleggen<br />
aan zijn personeel in verband met het<br />
dragen van een hoofddoek. Volgens de<br />
rechter moet de Raad van het GO! dat<br />
voor al haar scholen doen. Die ging<br />
na de rechterlijke uitspraak prompt<br />
aan de slag en maakt in zijn beslissing<br />
een onderscheid tussen leerlingen en<br />
personeelsleden.<br />
Over het dragen van religieuze symbolen<br />
door leerlingen kan elke GO!school<br />
autonoom beslissen, zolang<br />
de school “het recht van elke leerling<br />
op kwaliteitsvol en open onderwijs<br />
zonder onderscheid en met eerbiediging<br />
van zijn of haar opvattingen kan<br />
realiseren.” Voor personeelsleden van<br />
het GO! geldt dat zij geen religieuze<br />
symbolen mogen dragen. Binnen de<br />
islamlessen mag de leraar wél een<br />
hoofddoek dragen. Ook daarbuiten<br />
moet zij de hoofddoek niet afnemen,<br />
behalve wanneer ze andere opdrachten<br />
uitvoert waarbij zij aan waarden-<br />
en kennis- of visieoverdracht doet.<br />
Volgens Marc Laquière van de Federatie<br />
van Marokkaanse Verenigingen<br />
zal deze beslissing van de Raad van<br />
het GO! leraren die de hoofddoek<br />
willen dragen zeker niet aanmoedigen<br />
om voor een loopbaan binnen het<br />
onderwijs te kiezen: “De gevolgen van<br />
een dergelijke houding zijn duidelijk.<br />
Het is de zoveelste gemiste kans voor<br />
de diversiteit binnen het lerarenkorps<br />
en binnen het onderwijs, waar men<br />
tegenwoordig de mond vol over heeft.<br />
Er is blijkbaar niets veranderd voor de<br />
leerlingen. Iedere school beslist zoals<br />
in het verleden - via het schoolreglement<br />
- of de leerlingen een hoofddoek<br />
mogen dragen of niet. Vraag hierbij is:<br />
wie neemt beslissingen in een school<br />
en/of hoe komen beslissingen tot<br />
stand.”<br />
In het katholieke onderwijs is er geen<br />
wettelijke behoefte om tot een eensluidende<br />
visie op het dragen van een<br />
hoofddoek door een personeelslid te<br />
komen. “Dat is de autonomie van de<br />
school”, zegt het VSKO. Binnen het<br />
GO! hebben alle scholen hetzelfde<br />
pedagogisch project. De katholieke<br />
scholen ondertekenen een gemeenschappelijke<br />
visie, maar voegen daar<br />
hun eigen pedagogisch project aan<br />
toe. Op die manier is elke katholieke<br />
school dus verschillend.<br />
StUDIEtoElAgEN<br />
steeds minder in het secundair, steeds meer in het hoger onderwijs<br />
Bijna 110 000 leerlingen en studenten<br />
kregen vorig school- en academiejaar<br />
een studietoelage van de Vlaamse<br />
Gemeenschap. Iets meer dan 70 000<br />
leerlingen kregen een gemiddelde<br />
studietoelage van 168 euro, bijna<br />
40 000 studenten ontvingen een beurs<br />
van gemiddeld 1 493,59 euro. In het<br />
secundair onderwijs is het aantal<br />
leerlingen met een studietoelage al<br />
vier jaar in dalende lijn, in het hoger<br />
onderwijs hebben nog nooit zoveel<br />
studenten een beurs ontvangen.<br />
Vanaf 1 september 2007 gelden er<br />
soepelere inkomensgrenzen voor het<br />
KLASSE • Nr. 180<br />
secundair onderwijs. Daardoor zullen<br />
dus meer leerlingen recht hebben op<br />
een studietoelage. Minister Vanden-<br />
broucke voorziet bijna 84 miljoen<br />
euro in het begrotingsjaar 2007, in<br />
2006 was dat ruim 76 miljoen euro.<br />
Aantal studietoelagen in het school- en academiejaar 2006-2007<br />
Secundair onderwijs Hoger onderwijs<br />
aan de ouders 70 526 34 680<br />
gehuwde leerlingen 31 2 912<br />
zelfstandige leerlingen 214 392<br />
alleenstaande leerlingen 130 341<br />
totaal toegekende 70 901 38 325<br />
aantal aanvragen 98 366 54 427<br />
©<br />
Jeremy Higgs / www.flickr.com
Xtr StroNg<br />
klasse lanceert nieuwe e-brief<br />
Intermediairs die met kansengroepen<br />
werken in onderwijs hebben zopas<br />
hun nieuwe maandelijkse e-brief -<br />
<strong>Klasse</strong> XTR STRONG - gekregen.<br />
Concrete informatie, goedepraktijkvoorbeelden<br />
én bruikbaar materiaal<br />
moeten zorgcoördinatoren, GOK-leraren,<br />
directeurs, graadcoördinatoren,<br />
integratiewerkers e.a. ondersteunen<br />
in hun werking met anderstalige ouders<br />
en kansarmen op school.<br />
De eerste e-brief bevat twaalf tips<br />
om een eenvoudige brief te schrijven,<br />
communiceren met pictogrammen,<br />
prImEUr<br />
Gratis werkmap pakt<br />
leerstoornissen aan<br />
Half november ontving elke<br />
Vlaamse school de gratis werkmap<br />
‘De computer, mijn surfplank bij<br />
het leren’. De werkmap is het<br />
werk van de vzw Die-’s-lekti-kus.<br />
Ze bundelt technieken en simpele<br />
stappenplannen om de computer te<br />
gebruiken als een leerling ernstige<br />
problemen heeft met lezen, schrijven<br />
of spelling. Als je wil differentiëren<br />
dus (zie ook de reportage in<br />
deze <strong>Klasse</strong>, p. 48). De map is heel<br />
concreet opgevat met tips, minicursussen,<br />
lesfiches en wegwijzers.<br />
Nog te veel jongeren met dyslexie<br />
of een aanverwante stoornis moeten<br />
deze ‘surfplank’ echter missen<br />
en vallen uit de boot. Die-’s-lektikus<br />
vzw ijvert voor het recht op<br />
ICT-hulpmiddelen voor leerlingen<br />
met leerstoornissen.<br />
Download je gratis exemplaar via<br />
www.letop.be<br />
ouders die verteltassen maken op<br />
school... Bovendien kunnen de intermediairen<br />
elke maand een gratis ‘bus’<br />
winnen naar een laagdrempelig initiatief<br />
voor kansengroepen. In de eerste<br />
e-brief: samen naar de voorleesweek.<br />
Op dit moment telt het initiatief al<br />
1 800 abonnees, vooral zorgcoördinatoren,<br />
GOK-leraren, directeurs en<br />
graadcoördinatoren… Daarnaast<br />
mikt <strong>Klasse</strong> ook op de medewerkers<br />
van organisaties als Vlaams Forum<br />
voor Etnisch-Culturele Minderheden,<br />
Vlaams Minderhedencentrum,<br />
BEN X<br />
“stuur leerlingen niet zomaar naar de film”<br />
“Als leerlingen zomaar naar de<br />
film ‘Ben X’ gaan kijken, kan dit<br />
averechtse effecten hebben”, waarschuwt<br />
Gie Deboutte van het Vlaams<br />
Netwerk Kies Kleur tegen Pesten.<br />
Gie Deboutte is vooral bezorgd om<br />
de meer kwetsbare leerlingen. “We<br />
vinden het weinig zinvol en zelfs<br />
riskant als ‘Ben X’ zonder of met<br />
weinig omkadering aangeboden<br />
wordt”, schrijft hij in een mail aan<br />
de hoofden van de onderwijskoepels<br />
en –netten. “Daarom willen we<br />
vanuit een oprechte bezorgdheid en<br />
in heel dikke letters onderstrepen<br />
dat de film niet meteen aanslaat bij<br />
de leerlingen van de eerste graad<br />
en bij deze leeftijdsgroep ook makkelijker<br />
aanleiding geeft tot niet<br />
bedoelde reacties (zeker als er op<br />
geen enkele manier duiding wordt<br />
gegeven).<br />
Vlaams Netwerk van Verenigingen<br />
waar Armen het Woord nemen, Huizen<br />
van het Nederlands, provinciale<br />
integratiecentra, stedelijke integratiediensten,<br />
OCMW’s, Huizen van het<br />
Nederlands, Centra voor Basiseducatie,<br />
Schoolopbouwwerk, LOPs, Unie<br />
van Turkse Verenigingen, Federatie<br />
van Marokkaanse Verenigingen, Afrikaans<br />
Platform…<br />
Inschrijven op XTR Strong kan op<br />
www.klasse.be/xtrstrong<br />
Verder moeten scholen<br />
die ’Ben X’ aanbieden aan<br />
hun leerlingen er zich<br />
rekenschap van geven<br />
dat de film bijzonder<br />
hard en confronterend is<br />
voor leerlingen die zich<br />
kunnen identificeren<br />
met het hoofdpersonage<br />
(gepeste leerling, leerling<br />
die aan zelfmoord denkt,<br />
leerling met autisme) of<br />
met andere figuren in de<br />
film. Voor deze bijzonder kwetsbare<br />
groep moet alleszins worden voorzien<br />
in de nodige opvang.” Volgens<br />
Deboutte doen scholen er goed aan<br />
op zoek te gaan naar werkvormen<br />
(nabespreking, verwerking…) die<br />
gericht zijn op de doelen die besloten<br />
liggen in het pedagogische<br />
project van de school en/of de<br />
eindtermen rond sociale vaardigheden<br />
(verwoorden van gevoelens<br />
en gedachten; zich verplaatsen in<br />
anderen, opkomen voor zichzelf en/<br />
of anderen …)<br />
“Zomaar eens naar de film gaan<br />
en dan denken dat je als school je<br />
leerlingen hebt gesensibiliseerd, is<br />
een waanbeeld. Scholen streven het<br />
best naar een duurzame en integrale<br />
aanpak van pesten en geweld<br />
op school.”<br />
KLASSE • Nr. 180<br />
9
10<br />
KLASSE • Nr. 180
© David Madison/Corbis<br />
dt-fouten<br />
zijn gewoon onvermijdelijk<br />
“Dt-fouten zijn onvermijdelijk”, zegt Prof. Dominiek Sandra<br />
(Universiteit Antwerpen), “hoezeer je er ook op let.” Volgens<br />
onderzoeker Els Hendrickx (K.U.Leuven) zijn dt-fouten vooral<br />
een kwestie van attitude. En volgens onderzoek van de<br />
Nederlandse Taalunie maken leerlingen van spelfouten niet<br />
zo’n probleem. Hoe zwaar wegen d en dt in de klas?<br />
Zijn spelfOuTen ZO erG dAT er in de lessen nederlAnds<br />
Zeker nieT minder Tijd AAn mAG WOrden BesTeed?<br />
heel erg<br />
redelijk<br />
erg neutraal<br />
niet zo<br />
erg<br />
helemaal<br />
niet erg<br />
geen<br />
mening<br />
leraren 72 % 20 % 2 % 3 % 3 % 0 %<br />
leerlingen 40 % 32 % 14 % 4 % 3 % 7 %<br />
Burgers 66 % 23 % 5 % 3 % 3 % 0 %<br />
De Vlaming is best gevoelig voor<br />
spelfouten, slechts een kleine<br />
minderheid vindt ze niet zo erg of<br />
helemaal niet erg. De vraag werd<br />
ook gesteld aan Nederlanders en<br />
Surinamers, samen met Vlaanderen<br />
lid van de Nederlandse Taalunie. Zij<br />
volgen grotendeels de mening van<br />
de Vlamingen. Opvallend: àlle Surinaamse<br />
leraren (100 %) vinden spelfouten<br />
heel erg. Van de Nederlandse<br />
leraren vindt 85 procent spelfouten<br />
heel erg. De Vlaamse leraren (72 %)<br />
zijn dus nog het meest gematigd in<br />
hun oordeel.<br />
Vraag aan 765<br />
Vlaamse leraren,<br />
leerlingen en burgers<br />
in het algemeen<br />
in Taalpeil 2007,<br />
onderzoek van de<br />
Nederlandse Taalunie<br />
(zie ook de bijlage in<br />
deze <strong>Klasse</strong>).<br />
KLASSE • Nr. 180<br />
11
12<br />
Luc Daelemans<br />
©<br />
hoe komt het dat leerlingen hun spelling verzorgen tijdens<br />
de lessen Nederlands maar ertegen zondigen in andere vakken?<br />
Waarom schrijven zelfs leraren en professoren dt-fouten?<br />
“Dat ligt aan de werking van ons geheugen”, zegt prof. Dominiek<br />
Sandra (Universiteit Antwerpen). Of dat een excuus is?<br />
Dominiek Sandra:<br />
“Wie op 14 jaar nog te<br />
pas en te onpas dt-fouten<br />
schrijft, heeft een taalkundig<br />
probleem.”<br />
KLASSE • Nr. 180<br />
Acht jaar geleden kwam u al tot de verrassende<br />
conclusie dat zelfs de beste spellers zonder het<br />
te beseffen dt-fouten kunnen schrijven. Dat onderzoek<br />
hebt u nu verfijnd.<br />
Dominiek Sandra: “En onze conclusies van<br />
toen staan als een huis. Dt-fouten zijn haast onvermijdelijk.<br />
Dat komt door de manier waarop<br />
ons brein werkt. We hebben allemaal een gigantisch<br />
woordgeheugen, waarin we voortdurend<br />
en onbewust alle woorden opslaan die we onder<br />
ogen krijgen, dus ook alle mogelijke werkwoordvormen.<br />
Nu komt de ene woordvorm in<br />
het Nederlands veel vaker voor dan de andere<br />
en precies dat beïnvloedt ons woordgeheugen:<br />
vormen die we vaker tegenkomen, zitten beter<br />
ingeprent en komen automatisch sneller boven.<br />
Omdat herhaald vaker voorkomt in onze taal<br />
dan herhaalt, lopen we meer het risico om hij<br />
herhaald te schrijven dan ik heb het herhaalt. Bij<br />
vormen met eenzelfde uitspraak zijn we dus geneigd<br />
om de frequentste vorm op te schrijven,<br />
het is haast een reflex. Door vervolgonderzoek<br />
weten we nu ook dat als er een d in de stam zit,<br />
die d zich altijd sterk opdringt in de derde persoon.<br />
Fouten als hij houd komen dus vaak voor,<br />
omdat de d in elke vorm van dit werkwoord<br />
voorkomt (houd, houdt). Toch is het risico om<br />
een fout te schrijven in de eerste persoon nog<br />
groter als de vorm op dt heel vaak voorkomt. Zo<br />
lees je vaker de fout ik wordt dan hij word.<br />
Is de invloed van ons geheugen dan zo sterk?<br />
Dominiek Sandra: “Absoluut. We hebben<br />
bijkomende experimenten gedaan met werkwoorden<br />
in de gebiedende wijs, zoals in Word<br />
nu eens volwassen! In zulke zinnen komt geen<br />
onderwerp voor. Hierdoor kan je bij de keuze<br />
voor t, d of dt nog gemakkelijker misleid worden<br />
door het vaak voorkomen van de ene of<br />
de andere vorm. Ook hier komt de fout Wordt<br />
nu eens volwassen! (in plaats van Word nu eens<br />
volwassen!) dus geregeld voor. De invloed van<br />
het woordgeheugen is daarmee bevestigd.”<br />
Waarom schrijven leerlingen dan dikwijls fouten<br />
als hij wastte of hij trachte? geen van beide vormen<br />
zitten toch dik in ons geheugen, want het<br />
zijn fouten.<br />
Dominiek Sandra: “Met die vraag zaten we<br />
ook in onze maag. Tot we ontdekten dat ons<br />
woordgeheugen niet enkel gevoelig is voor<br />
de frequentie van woorden maar ook voor de<br />
frequentie van groepjes van letters. We redeneerden<br />
als volgt: bij verleden tijden waarvan<br />
de uitspraak eindigt op ste of chte zou er een<br />
competitie kunnen ontstaan tussen twee lettergroepjes:<br />
ste en stte (vergelijk waste en tastte)<br />
of chte en chtte (vergelijk lachte en wachtte). Die<br />
competitie zou sterker moeten zijn na de s-klank<br />
dan na de ch-klank: het lettergroepje ste komt<br />
in de verleden tijd immers vaak voor terwijl chte<br />
slechts in een handvol werkwoorden voorkomt.<br />
Bij de spelling van vormen met een dubbele t<br />
in de verleden tijd zou die competitie meer<br />
fouten als taste moeten veroorzaken dan fouten<br />
als trachte. Onze voorspelling werd bevestigd.<br />
Fouten zoals hij haktte zul je om dezelfde reden<br />
weinig tegenkomen: lettergroepjes als ‘ktte’<br />
komen in onze taal helemaal niet voor en zitten<br />
dus niet te dringen in ons woordgeheugen.<br />
Kortom, ons geheugen houdt nauwkeurig bij<br />
hoe vaak we een werkwoord spellen en hoe we<br />
dat doen, en het oefent een dubbele invloed uit:<br />
één op woordniveau en een op het niveau van<br />
lettergroepjes.”<br />
Een leraar mailt ons: ‘De leerling die in mijn klas<br />
de minste spelfouten maakt, woonde twee jaar<br />
geleden nog in kosovo en sprak toen geen woord<br />
Nederlands. ze maakt nochtans geen enkele<br />
dt-fout.’<br />
Dominiek Sandra: “Dat is erg interessant.<br />
Haar geheugen bevat natuurlijk nog niet zoveel<br />
woordvormen als dat van de doorsnee Vlaming,<br />
waardoor zij er minder door beïnvloed wordt. Ik<br />
vermoed dat zij de Nederlandse spellingregels<br />
bovendien goed beheerst en ook voortdurend<br />
bewust oproept en toepast. Allicht is dit ook de<br />
reden waarom wij Engelse of Franse woorden<br />
soms beter spellen dan een Engelsman of een<br />
Fransman. Ons geheugen bevat minder Franse<br />
en Engelse stoorzenders.”<br />
We hoeven dus enkel de spellingregels goed te<br />
kennen en toe te passen om ons geheugen te<br />
slim af te zijn.<br />
Dominiek Sandra: “Was het maar waar. Ons<br />
geheugen roept sneller vaak voorkomende<br />
werkwoordvormen op dan de spellingregels<br />
die we moeten toepassen. Daardoor gaan we
twijfelen en fouten maken. Bijvoorbeeld<br />
in langere, complexe zinnen of<br />
als we vermoeid of niet geconcentreerd<br />
zijn. Of zelfs als we geen zin hebben<br />
bewust op onze spelling te letten. In<br />
een aantal gevallen hebben spellers<br />
daardoor geluk: omdat ze vooral die<br />
werkwoordvormen schrijven die het<br />
vaakst voorkomen, is de kans groot dat<br />
ze juist zijn. Als je dat als leraar weet,<br />
besef je waarom je leerlingen de ene<br />
keer geen dt-fout maken en de andere<br />
keer weer wel.”<br />
maar leerlingen die de spellingregels<br />
goed kennen, zullen automatisch toch<br />
minder spelfouten schrijven.<br />
Dominiek Sandra: “Het gaat niet<br />
enkel om spellingregels kunnen verwoorden,<br />
het gaat ook om een goed<br />
grammaticaal bewustzijn. In het voorbeeld<br />
Word nu eens volwassen! moet je<br />
je ervan bewust zijn dat het werkwoord<br />
in de gebiedende wijs staat en dat je<br />
dus de stam van het werkwoord moet<br />
nemen om de juiste vorm te schrijven.<br />
Of je moet bewust de analogie kunnen<br />
maken met een zin als Kom eens hier!<br />
Bovendien is telkens regels oproepen<br />
en toepassen in een spontane schrijfsituatie<br />
niet vol te houden. We richten<br />
ons dan namelijk vooral op de inhoud.<br />
Daarom is het essentieel dat je je<br />
schrijfwerk naleest, met je grammaticale<br />
bril op. En ik vermoed dat leerlingen<br />
dat wel eens vergeten of dat hun<br />
grammaticaal bewustzijn niet sterk genoeg<br />
is. Onderzoek in Engeland wijst<br />
daar ook op: kinderen met een sterk<br />
grammaticaal bewustzijn worden de<br />
beste spellers. Maar om de grammatica<br />
van een taal te beheersen, heb je een<br />
groot abstractievermogen nodig en dat<br />
hebben kinderen gemiddeld niet ver<br />
genoeg ontwikkeld voor hun veertien<br />
jaar. Hoe beter je de grammatica van<br />
een taal kent en kan toepassen op concrete<br />
zinnen, hoe beter je de druk van<br />
het woordgeheugen kan compenseren.<br />
Het woordgeheugen hoeft dus niet het<br />
laatste woord te hebben.”<br />
met andere woorden, als leerlingen op<br />
hun veertien jaar nog continu dt-fouten<br />
schrijven, dan hebben ze hun grammaticaal<br />
bewustzijn niet voldoende ontwikkeld?<br />
Dominiek Sandra: “Die kans is heel<br />
groot, ja. Wie op die leeftijd nog te pas<br />
en te onpas dt-fouten schrijft, heeft<br />
een taalkundig probleem.”<br />
Waarom schrijft de ene leerling meer<br />
dt-fouten dan de andere, zelfs als ze allebei<br />
de regels en grammatica kennen?<br />
Dominiek Sandra: “Ervaren spellers<br />
kijken hun werkwoordvormen nog<br />
tijdens het schrijven na of ze doen dat<br />
zeker achteraf. Ze reviseren hun werk.<br />
Dat moet voor elk van ons een automatisme<br />
worden. Een vijftienjarige<br />
die veel dt-fouten schrijft, hoewel hij<br />
de regels kent en kan toepassen, heeft<br />
vermoedelijk nooit goed leren reviseren.<br />
Dat verklaart waarom sommige<br />
leerlingen wel hun best doen als ze een<br />
dictee krijgen, maar de ene spelfout na<br />
Waarom schrijven ze de ene<br />
keer geen dt-fout en de<br />
andere keer wel?<br />
de andere schrijven tijdens een toets<br />
fysica. Reviseren, hun werk nalezen,<br />
leren kinderen grotendeels in het lager<br />
onderwijs. Ze doen dat niet enkel voor<br />
taal maar ook voor rekenen, denk aan<br />
de negenproef. Maar ook dat reviseren<br />
is een oefening die moet doorlopen tot<br />
in het secundair onderwijs. En het is<br />
voor ons allemaal een aandachtspunt<br />
als we ons willen wapenen tegen de<br />
druk van ons woordgeheugen om<br />
reflexmatig te spellen. Maar de rol van<br />
het woordgeheugen mag geen excuus<br />
zijn om spellingregels systematisch te<br />
negeren. Een verklaring is geen vrijgeleide.”<br />
Sommigen wijzen erop dat de didactiek<br />
faalt of dat onze spelling te moeilijk is.<br />
Dominiek Sandra: “Als dat waar<br />
was, dan zou niemand goed kunnen<br />
spellen. Wel zijn kinderen met een<br />
aanleg voor grammaticaal bewustzijn<br />
in het voordeel, net zoals kinderen met<br />
een hoog abstractievermogen wellicht<br />
beter meetkunde- of fysicavraagstukken<br />
kunnen oplossen. Maar ik geloof<br />
ook dat er bij sommige leerlingen een<br />
attitudeprobleem is. Je moet weten<br />
dat je fouten schrijft en in welke omstandigheden<br />
het belangrijk is om die<br />
fouten te vermijden.”<br />
hoe dt-fouten uitroeien<br />
Hoe kunnen leraren de dt-fout uitroeien?<br />
In <strong>Klasse</strong> nr. 107 geeft prof.<br />
Frans Daems (Universiteit Antwerpen)<br />
zeven tips:<br />
1.<br />
2.<br />
3.<br />
4.<br />
5.<br />
6.<br />
7.<br />
Laat alleen de leraar Nederlands<br />
punten aftrekken voor spelfouten,<br />
en dan nog enkel in dicteesituaties.<br />
In alle andere situaties is het<br />
risico op fouten maken groter.<br />
Wijs leerlingen op fouten in hun<br />
schriftelijke opdrachten. Dit is een<br />
taak voor elke leraar.<br />
Maak leerlingen gevoelig voor het<br />
feit dat dt-fouten een sluipend gevaar<br />
zijn voor iedereen.<br />
Breng leerlingen een reviseerattitude<br />
bij: bewuste controle van<br />
schrijfwerk achteraf (vooral bij<br />
gelijkklinkende woordvormen),<br />
met expliciete aandacht voor de<br />
regels.<br />
Oefen leerlingen om gevaarvormen<br />
te onderkennen, zodat in<br />
hun geheugen alarmlampjes gaan<br />
branden, zoals we bijna allemaal<br />
ervaren bij het woord onmiddellijk.<br />
Stap af van typische invuloefeningen<br />
met enkel uitgangen (t,<br />
d, of dt). Laat leerlingen volledige<br />
werkwoordvormen schrijven in<br />
een communicatieve context, met<br />
verificatie achteraf.<br />
Pas op met sommige bestaande<br />
spellingtoetsen. Een toets die enkel<br />
aangeeft dat een leerling fouten<br />
maakt tegen de spelling van<br />
de derde persoon enkelvoud zegt<br />
niets over de onderliggende oorzaak<br />
van die fout.<br />
KLASSE • Nr. 180<br />
13
14<br />
Luc Daelemans<br />
©<br />
Leerlingen schrijven geen dt-fouten als ze erop<br />
letten en ze letten erop als dat nodig is. “Het is een<br />
kwestie van attitude”, stelt Els Hendrickx,<br />
wetenschappelijk medewerker aan de K.U.Leuven.<br />
Voor haar eindwerk peilde ze dieper naar de houding<br />
van 80 leerlingen en 21 leraren tegenover dt-fouten.<br />
Els Hendrickx:<br />
“Eén leerling op vier vindt<br />
de dt-regels lastig.”<br />
KLASSE • Nr. 180<br />
je hoort tegenwoordig wel vaker dat dt-fouten jongeren<br />
geen moer meer kunnen schelen. klopt dat?<br />
Els hendrickx: “Nee, ze bekijken dat van twee<br />
kanten. In een informele context (sms, chat, een<br />
kaartje naar huis ...) vindt 85 procent het niet<br />
belangrijk om op spelling te letten. Maar in<br />
formele contexten doet 95 procent zijn best om<br />
geen dt-fouten te maken. Ook op school. Er is<br />
wel een verschil: tijdens de lessen Nederlands<br />
let 88 procent op d en dt, tijdens andere vakken<br />
slechts 47 procent. Daarnaast vinden jongeren d<br />
en dt niet echt moeilijk. Slechts een kwart vindt<br />
de regels lastig en slechts één op acht denkt dat<br />
hij ze slecht kan toepassen.”<br />
vinden jongeren dt-fouten dan niet erg? In de samenleving<br />
wordt daar toch stevig op gehamerd.<br />
Els hendrickx: “In een formele context vinden<br />
ze dat een dt-fout een slechte indruk geeft<br />
en sommigen zijn er ook wel beschaamd over.<br />
Jongeren beseffen dat je beter geen dt-fout<br />
schrijft in een sollicitatiebrief. Als er in een<br />
reclamefolder een dt-fout opduikt, vindt liefst<br />
69 procent dat die reclame onbetrouwbaar is.<br />
Maar een dt-fout associëren met luiheid, domheid<br />
of slordigheid doen maar weinig jongeren.<br />
Ten slotte vinden meisjes dt-fouten vermijden<br />
belangrijker dan jongens. Leerlingen uit het<br />
algemeen secundair onderwijs (aso) vinden dat<br />
ook, vergeleken met leerlingen uit het technisch<br />
secundair onderwijs (tso).”<br />
vinden ze het erg dat leraren veel punten aftrekken<br />
voor een dt-fout?<br />
Els hendrickx: “Driekwart vindt het rechtvaardig<br />
dat de leraar Nederlands daar punten<br />
voor aftrekt, zolang daar niet mee overdreven<br />
wordt. Van andere leraren aanvaarden jongeren<br />
helemaal niet dat ze punten aftrekken voor<br />
een dt-fout. Dat hoort volgens hen niet bij de<br />
vakinhoud. Overigens blijven jongeren zelf erg<br />
streng: 70 procent zou liever een kandidaat<br />
aanwerven die geen dt-fout maakt.”<br />
over naar de leraren. mogen we veronderstellen<br />
dat zij heel gevoelig zijn voor dt-fouten?<br />
Els hendrickx: “Zeker, maar tso-leraren<br />
algemene vakken en enkele aso-leraren Nederlands<br />
relativeren in mijn onderzoek toch wel<br />
het belang van de dt-fout. Leraren die daar heel<br />
streng op zijn, zetten hun houding niet altijd<br />
om in de praktijk en dt-fouten worden volgens<br />
mijn gegevens niet altijd en nooit echt zwaar<br />
bestraft. Natuurlijk zullen leraren alles doen om<br />
zelf dt-fouten te vermijden: in formele contexten<br />
vindt bijna elke leraar dat belangrijk. Maar<br />
in informele contexten zakt dat tot ruim de<br />
helft. Leraren vinden het wel allemaal belangrijk<br />
dat leerlingen in alle schoolvakken zonder<br />
dt-fouten schrijven.”<br />
hoe reageren de leraren uit uw onderzoek op<br />
dt-fouten bij leerlingen?<br />
Els hendrickx: “De helft bestraft ze, de andere<br />
helft niet. Bovendien worden dt-fouten<br />
niet zo zwaar bestraft als men overal aanneemt:<br />
sommigen trekken minder dan een half punt af,<br />
ruim de helft een half punt, een derde één punt.<br />
Van de leraren Nederlands bestraft drie kwart<br />
dt-fouten altijd. Dat zijn dan alle tso-leraren en<br />
de helft van de aso-leraren Nederlands. Alle leraren<br />
duiden dt-fouten van hun leerlingen aan,<br />
maar merkwaardig in mijn onderzoek is dat<br />
geen enkele leraar er zelf in slaagt àlle dt-fouten<br />
in toetsen en taken aan te duiden.”<br />
vinden leraren dat leerlingen meer dt-fouten<br />
schrijven dan vroeger?<br />
Els hendrickx: “Ze zijn pessimistisch. Slechts<br />
één op drie vindt dat de leerlingen de spellingregel<br />
goed beheersen. Vier leraren op vijf met<br />
minstens tien jaar ervaring vinden dat leerlingen<br />
meer dt-fouten maken dan vroeger. Jammer<br />
genoeg bestaat er geen enkel onderzoek dat dit<br />
hard maakt, het blijft bij indrukken. Leraren<br />
denken vooral dat geen enkele leerling vandaag<br />
zijn best doet om op dt-spelling te letten.”
Floresco Productions/Corbis<br />
©<br />
Waaraan ligt het dat leerlingen zoveel<br />
dt-fouten schrijven?<br />
Els hendrickx: “Het is vooral een<br />
kwestie van attitude: de context<br />
bepaalt of leerlingen werkwoorden<br />
correct willen spellen of niet. In een<br />
formele context lukt het best. Daar ligt<br />
het dus niet louter aan een falende didactiek,<br />
de moeilijkheidsgraad van de<br />
regels, een algemene normvervaging,<br />
onwetendheid of andere invloeden.<br />
Jongeren kunnen correct spellen, maar<br />
vinden dat niet altijd nodig. Die wisselende<br />
attitude rond d en dt vinden we<br />
ook terug in de samenleving, jongeren<br />
volgen dus gewoon de weg van de<br />
volwassenen. Zolang de attitude wisselt<br />
en men zich bewust is van fouten,<br />
kunnen we niet spreken van taalverloedering.”<br />
Wat valt daaraan te remediëren?<br />
Els hendrickx: “Aso-meisjes vertonen<br />
onterecht faalangst en onzekerheid<br />
over d en dt, zij verdienen veel meer<br />
positieve feedback. Aso-jongens en<br />
tso-leerlingen moeten bewuster worden<br />
gemaakt van hun fouten, omdat<br />
ze hun spellingniveau te hoog inschatten.<br />
Verder moeten leraren Nederlands<br />
dt-fouten in schrijfwerk vooral consequent<br />
sanctioneren. Bij andere vakken<br />
dan Nederlands kan er een cijfer<br />
komen voor inhoud en een cijfer voor<br />
taal, maar de inhoud moet wel blijven<br />
primeren in het totaal. En allicht is er<br />
niets tegen een korte dt-opfrissing in<br />
het begin van elk schooljaar.”<br />
heeft de spellingchecker correct<br />
spellen minder belangrijk gemaakt?<br />
Vlaamse en Nederlandse leraren vinden dat er meer spelling en<br />
grammatica in het vak Nederlands moet zitten, maar voor de<br />
leerlingen hoeft dat niet. In Taalpeil 2007 legt de Nederlandse<br />
Taalunie het vak Nederlands op de dissectietafel. Twee andere<br />
opvallers uit het onderzoek:<br />
mOeT de spellinG vAn heT nederlAnds veel meer AAndAChT krijGen<br />
in heT OnderWijs?<br />
absoluut<br />
misschien<br />
wel neutraal<br />
eerder<br />
niet<br />
helemaal<br />
niet<br />
geen<br />
mening<br />
leraren 51 % 22 % 16 % 8 % 3 % 0 %<br />
leerlingen 14 % 20 % 47 % 9 % 4 % 6 %<br />
Burgers 50 % 20 % 23 % 3 % 3 % 1 %<br />
Vraag aan 765 Vlaamse leraren, leerlingen en burgers in het algemeen in Taalpeil 2007.<br />
Leerlingen nemen een opvallend<br />
neutraal standpunt in over meer<br />
of minder aandacht voor spelling<br />
in de les. De vraag werd ook voorgelegd<br />
aan Nederlanders en Surinamers.<br />
Daaruit blijkt vooral veel<br />
eensgezindheid. De enige twee<br />
opvallers zijn de Vlaamse leerlin-<br />
absoluut<br />
misschien<br />
wel neutraal<br />
gen, die veel meer dan Nederlandse<br />
en Surinaamse leerlingen<br />
een neutraal standpunt innemen,<br />
en de Surinaamse leerlingen, van<br />
wie 44 procent absoluut vindt dat<br />
er meer spellingonderwijs moet<br />
zijn.<br />
is kunnen spellen dOOr de kOmsT vAn COmpuTer en spellinGCheCker<br />
minder BelAnGrijk GeWOrden?<br />
eerder<br />
niet<br />
helemaal<br />
niet<br />
geen<br />
mening<br />
leraren 6 % 14 % 3 % 20 % 57 % 0 %<br />
leerlingen 11 % 20 % 22 % 23 % 17 % 7 %<br />
Burgers 13 % 14 % 8 % 24 % 41 % 0 %<br />
Vraag aan 765 Vlaamse leraren, leerlingen en burgers in het algemeen in Taalpeil 2007.<br />
Meer dan volwassenen vinden<br />
leerlingen dat de spellingchecker<br />
correct kunnen spellen minder<br />
belangrijk heeft gemaakt, terwijl<br />
vooral de leraren het hier niet<br />
mee eens zijn. De vraag werd ook<br />
voorgelegd aan Nederlanders<br />
en Surinamers. Nederlanders en<br />
Vlamingen denken er ongeveer<br />
hetzelfde over, maar Surinamers<br />
bekijken dit anders: zo is een<br />
kwart van de leerlingen ervan<br />
overtuigd dat de spellingchecker<br />
correct kunnen spellen minder<br />
belangrijk maakt. Ook Surinaamse<br />
burgers (27 %) denken er zo over.<br />
De Vlaamse leerlingen vinden van<br />
de drie landen het minst dat de<br />
spellingchecker zo’n grote invloed<br />
heeft.<br />
KLASSE • Nr. 180<br />
15
16<br />
HELP!<br />
help!<br />
Je hebt een vraag, een praktisch<br />
probleem in de klas of lerarenkamer,<br />
een knoop waar je maar niet<br />
uitkomt? Of je hebt uit ervaring<br />
een leuk weetje of stappenplan<br />
voor je collega’s en wil dat graag<br />
in deze HELP!-rubriek? Stuur een<br />
mailtje (onderwerp HELP)naar<br />
redactie.leraren@klasse.be of zoek<br />
en help elkaar op www.klasse.be/<br />
leraren<br />
“lien krast zichzelf. Wat nu?”<br />
Dat mag. Er bestaat een lijst van<br />
zoogdieren die je ‘wettelijk’ mag houden<br />
in de klas. Bij elk dier op de lijst<br />
zijn aandachtspunten voor scholen<br />
opgenomen: is het dier kindvriendelijk,<br />
heb je een gesloten of open kooi<br />
nodig, ruik je het dier ... Je kan je<br />
“Elke is me komen vertellen dat haar beste vriendin, Lien, zichzelf<br />
krast. Ze maakt zich ongerust. Wat doe ik?” (Lieve K.)<br />
Zeg Elke dat je blij bent dat ze dat<br />
nieuws komt melden. Dat Lien<br />
waarschijnlijk niet goed in haar vel<br />
zit. Vraag haar of ze Lien wat kan ondersteunen<br />
en stimuleren om er met<br />
een leraar of het CLB over te praten.<br />
Zeg ook dat je het probleem opvolgt.<br />
Probeer intussen Liens vertrouwen<br />
te winnen. Geef haar een signaal dat<br />
je er bent: “Lien ik maak me wat ongerust<br />
over jou, scheelt er wat?” Als<br />
het gesprek over krassen gaat, hou<br />
dan rekening met de volgende tips:<br />
KLASSE • Nr. 180<br />
Illustraties: Koen Fossey<br />
©<br />
“mag een klasdier?”<br />
“Mijn leerlingen zouden graag<br />
een ‘klasdiertje’ houden.<br />
Mag dat?” (Iris B.)<br />
1. Focus niet te zeer op de wonden.<br />
Vraag wel naar de boodschap<br />
achter het krassen: “Gaat het niet<br />
goed met jou?” Schat in hoe ernstig<br />
de situatie is.<br />
2. Laat ze een zelfonderzoek starten.<br />
Wanneer krast ze, in welke<br />
omstandigheden, wat voelt,<br />
denkt ze dan? En wat voelt ze na<br />
het krassen?<br />
3. Beloof niet dat je dat krassen geheim<br />
zal houden. Overleg samen<br />
welke stappen je kan/mag zetten.<br />
Waar neemt het CLB over? Breng<br />
je de directie op de hoogte? Ken<br />
je eigen grenzen.<br />
4. Zoek samen naar alternatief gedrag.<br />
Wat kan ze doen als ze de<br />
drang voelt om te krassen: sporten,<br />
muziek, gsm’en met een<br />
vriendin, yoga...<br />
5. Ga op zoek naar de oorzaken:<br />
pesten, overdreven faalangst,<br />
zwak zelfbeeld... Zoek met Lien<br />
en het CLB naar een oplossing.<br />
Bekijk in opvolggesprekjes hoe het<br />
met Lien gaat. Vraag niet telkens om<br />
de wonden te tonen. Spreek af dat<br />
je mes en passer uit het schooletui<br />
haalt.<br />
Meer lees je in de Eerste Lijn over zelfverwonding<br />
www.klasse.be/kvl/158/57<br />
door die lijst laten inspireren, maar<br />
de veiligheid van je leerlingen en het<br />
welzijn van het dier moeten uiteraard<br />
je eerste bekommernissen zijn.<br />
Download de lijst via www.dehelix.be/dehelix/<br />
vergroening/ondersteuning.htm#soorten<br />
“ik kAn dAT nieT”<br />
Eén kind op tien lijdt aan faalangst.<br />
En ook al leggen ouders en leraren<br />
niet te veel druk op de schouders<br />
van die kinderen, toch blijven ze<br />
zeggen: “Ik kan dat niet”. Negatieve<br />
gedachten van een leerling<br />
ombuigen is moeilijk. Misschien<br />
helpt dit positief denklijstje voor<br />
faalangstige kinderen?<br />
Meer over faalangst en hoe je dat in<br />
de klas en op school aanpakt lees je in de<br />
Eerste Lijn www.klasse.be/ouders/help.<br />
php (klik op ‘faalangst’ en dan bij verwante<br />
pagina’s op ‘Ik kan dat niet’)<br />
mijn spiekbriefje<br />
1. Ik heb gisteren mijn les<br />
geleerd.<br />
2. Als ik rustig ben, kan ik<br />
beter antwoorden.<br />
3. Als ik diep ademhaal, kan<br />
ik me meer herinneren.<br />
4. Iedereen maakt fouten,<br />
ook mijn ouders en de<br />
leraar.<br />
5. Als ik een fout maak, kan<br />
ik ze later wel verbeteren.<br />
Ik leer eruit.
zekerdoen<br />
Acties<br />
Algemeen<br />
BAsis exclusief<br />
zaterdag 15 december<br />
secundAir exclusief
18<br />
drie boeKen, drie filMs?<br />
‘The Golden Compass’ is het eerste deel van ‘His Dark Material’, de prijswinnende<br />
trilogie van de Britse schrijver en ex-leraar Philip Pullman, die al<br />
zijn boeken schrijft in zijn tuinhuisje.<br />
Pullmans meest merkwaardige vondst is wel de daemon, die aan elke mens<br />
gebonden is. In zijn fantasywereld gaat elke mens met een sprekende geest<br />
door het leven die de menselijke ziel voorstelt, en dat in de vorm van een<br />
dier. Deze daemons zijn onafscheidelijk van de mens tot wie ze behoren<br />
maar ze hebben elk ook hun eigen persoonlijkheid. De band tussen mens<br />
en daemon is uitermate krachtig, hem missen zou een mens vreselijk verminken.<br />
Reden te meer om er niet luchthartig mee om te springen…<br />
Chris Weitz regisseerde eerder ‘About a Boy’ en ‘Down to Earth’. Nu gaat<br />
hij dus de fantasytoer op. In de hoofdrollen van ‘The Golden Compass’ herken<br />
je onder meer Nicole Kidman, Eva Green, Daniel Craig en Sam Elliot..<br />
Producent New Line heeft iets met fantasy, want enkele jaren geleden zorgde<br />
het bedrijf er al mee voor dat ‘Lord of the Rings’ op het scherm kon.<br />
Waar vind je Meer inforMatie?<br />
Alle informatie over de inschrijvingen verlopen via www.lerarenkaart.be.<br />
Informatie over de film, foto’s, trailers en downloads vind je op<br />
www.thegoldencompass.com<br />
ZEKER DOEN • Nr. 180<br />
ACTIE<br />
Met <strong>Klasse</strong> naar the Golden CoMpass<br />
In een wereld die erg op de onze gelijkt maar toch wonderbaarlijk verschillend is, verdwijnen kinderen op mysterieuze<br />
wijze en overheersen angst en spanning. Wanneer Lyra’s vriend Roger verdwijnt, gaat ze samen met haar<br />
daemon Pan op zoek naar hem. De zoektocht van Lyra brengt haar naar het gure Noorden, waar gigantische gepantserde<br />
ijsberen oorlog voeren, waar heksen door de bevroren lucht vliegen en waar een groep wetenschappers<br />
verschrikkelijke experimenten uitvoert. Een gouden kompas kan het evenwicht tussen goed en kwaad herstellen,<br />
maar er is maar één mens uitverkoren om dat kompas te bezitten. En laat dat nu net Lyra zijn… Hoe dit afloopt?<br />
Noteer zaterdag 15 december (10 uur) in je agenda, want duizend leraren kunnen met partner of collega de<br />
nieuwe fantasyfilm ‘The Golden Compass’ gratis bekijken in een Kinepolisbioscoop in de buurt.<br />
hoe sChrijf je in voor deze aCtie?<br />
De filmvisies van The Golden Compass zijn gratis voor de leraar met partner<br />
of collega. Hoewel het een gezinsfilm is, is deze actie niét bedoeld<br />
voor andere vergezellende gezinsleden. Dat wordt streng gecontroleerd.<br />
Inschrijven doe je elektronisch. Surf vanaf vrijdag 30 november om 12 uur<br />
naar www.lerarenkaart.be en vul het virtuele formulier in. Duid je voorkeurdatum<br />
en Kinepolis-bioscoop aan: Gent, Brussel, Hasselt, Kortrijk of<br />
Antwerpen. Je ontvangt per kerende mail een bevestiging. Druk deze mail<br />
af, breng hem mee en leg hem, samen met je lerarenkaart, voor aan het<br />
onthaal. Als je wordt uitgenodigd, kom je ook. Goede afspraken maken<br />
goede vrienden.
top seCret<br />
Infiltreer in de verborgen wereld van geheim agenten en leer de kneepjes<br />
van hun vak.<br />
Vijanden bespioneren, vingerafdrukken nemen, gecodeerde boodschappen<br />
ontcijferen, een brandkast kraken... Het kan allemaal bij Technopolis ® . In<br />
de nieuwe thematentoonstelling TOP SECRET probeer je zelf de spionagesnufjes<br />
uit. Spionage past verbazend goed de wetenschappelijk kennis<br />
toe. De Oost-Duitse Stasi-technieken krijgen een aparte behandeling: een<br />
kunstarm met ingebouwd pistool, een condoom met wurgdraad, een pijp<br />
met springstof… Blikvanger is de replica van de BMW uit de James Bond<br />
film ‘Tomorrow never dies’. Een auto volgepropt met slimme trucs, waarmee<br />
James Bond zich steeds kreukvrij uit de meest benarde situaties wist<br />
te redden.<br />
‘TOP SECRET’ - tot 1 juni - Technopolis ® - Technologielaan - 2800 Mechelen -<br />
015 34 20 00 - www.technopolis.be/Topsecret - gratis met lerarenkaart<br />
WalGen of sChaterlaChen?<br />
Mening één: ‘Heerlijke tentoonstelling, eindelijk eens iets wat een<br />
museum uit zijn voegen laat barsten, dat onze cultuur dissecteert, de<br />
perverse indoctrinatie van onze beeldcultuur verduiveld goed in beeld<br />
brengt. Heerlijk. Doe zo voort S.M.A.K., let the beast go...’<br />
Mening twee: ‘Om ziek van te worden! Ik werd duizelig van al die videobeelden<br />
door elkaar! Ik moet toegeven dat ik sommige dingen wel grappig<br />
vond. Je moet openstaan voor die dingen zeggen ze dan. Tja, zij liever<br />
dan ik!’<br />
Waar Paul McCarthy ook komt, controverse is zijn deel. De directe en<br />
confronterende aanpak van zijn installaties, sculpturen en tekeningen laat<br />
weinig heel van de westerse maatschappij. ‘Head Shop/Shop Head’ toont<br />
werk uit de periode 1966-2006. Speciaal voor de tentoonstelling in het<br />
S.M.A.K. maakte Paul McCarthy ook nieuw werk.<br />
‘Head Shop/Shop Head’ - tot 17 februari - Stedelijk Museum voor Actuele Kunst<br />
S.M.A.K. - Citadelpark - 9000 Gent - www.smak.be - korting op vertoon van je<br />
lerarenkaart<br />
Leraren kunnen ook gratis vooraf een kijkje nemen en/of een documentatiemap<br />
aanvragen via reservaties.smak@gent.be<br />
KORTING<br />
speelGoedMuseuM<br />
Toen zakenman Joel Glickman zich te pletter verveelde op een bruiloftsfeest,<br />
bedacht hij een nieuw soort speelgoed. De gekleurde staafjes die<br />
je in elkaar klikt en waarmee je honden en robots bouwt, maanlanders en<br />
achtbanen, bulldozers en duikboten, heten K’NEX. Vijftien jaar na de saaie<br />
bruiloft viert het Mechelse Speelgoedmuseum deze verjaardag met een<br />
tentoonstelling.<br />
Al spelend ontdekken de kinderen technologische snufjes als het tandwiel,<br />
het hellend vlak, de katrol en de hefboom. ‘Gevorderden’ leren hoe ze uit<br />
licht energie halen of programmeren K’NEX-systemen met de computer.<br />
Het spelatelier voor scholen, vooral bedoeld voor het vijfde en zesde leerjaar<br />
lager, is daar speciaal op gericht. Met foto’s zoeken de leerlingen in<br />
de tentoonstelling naar constructies met hefbomen, katrollen, wiel met as.<br />
De verslaggever van ieder groepje legt de werking van de toestellen uit.<br />
‘K’NEXen, K’NEXte, geK’NEXt’- tot 10 februari - Speelgoedmuseum -<br />
Nekkerspoelstraat 21 - 2800 Mechelen - 015 55 70 75 -<br />
www.speelgoedmuseum.be<br />
korting op vertoon van de lerarenkaart<br />
© Speelgoedmuseum<br />
GRATIS<br />
KORTING<br />
W!N<br />
hanG de Wereld in je Klas<br />
De Wereldkalender van 11.11.11 overbrugt in woord en beeld duizenden<br />
kilometers. Panoramische foto’s laten je kennismaken met mensen<br />
uit het Zuiden. Het jaarthema voor 2008 is ‘werk’. Extra informatie over<br />
de foto’s vind je op de achterzijde. Met de kant-en-klare én vernieuwde<br />
lesbrief Wereldreis breng je de ‘foto-van-de-maand’ tot leven in verschillende<br />
lessen. Voor elke graad van het lager onderwijs zijn er bovendien<br />
werkbladen. Info over kalender en de lesbrief vind je op www.11.be/winkel<br />
of bel 02 536 11 22.<br />
11.11.11 vzw - Vlasfabriekstraat 11 - 1060 Brussel - www.11.be/winkel -<br />
kalender: 15,50 euro + verzendingskosten (5+1 gratis) -<br />
1+1-formule: 30,50 euro + verzendingskosten<br />
Win een ‘1+1-formule’: wereldkalender en lesbrief Wereldreis (30,50 euro).<br />
Surf naar www.lerarenkaart.be en vul het wedstrijdformulier in (link op de startpagina,<br />
‘gelezen in klasse’).<br />
ZEKER DOEN • Nr. 180<br />
© Technopolis<br />
19<br />
Acties lerArenkAArt
20<br />
©<br />
Würth collectie - Anselm Kiefer<br />
brenG leven in het stilleven<br />
Er was een tijd dat het stilleven een zoutpot, een citroen en/of een<br />
levensloze forel voorstelde. In de moderne kunst is het doodgewaande<br />
genre weer springlevend. Emil Nolde, Marc Chagall, Andy Warhol, Max<br />
Beckmann, Georges Braque, Robert Jacobson en Roy Lichtenstein zijn enkele<br />
van de 30 kunstenaars die deze heropstanding bewijzen in Kunstforum<br />
Würth (Turnhout).<br />
‘De stille dialoog’ is opgebouwd rond het centrale thema van het stilleven.<br />
Schilderijen, sculpturen en objecten geven de veelzijdigheid van het<br />
stilleven in de twintigste eeuw gestalte. Onconventionele stijlvormen en<br />
materialen kruiden met een portie ironie de wereldaanschouwing en het<br />
waardesysteem van de onzekere moderne mens.<br />
De stille dialoog - tot 10 februari - Kunstforum Würth - Everdongenlaan 29 -<br />
2300 Turnhout - www.wurth.be - gratis met lerarenkaart<br />
ZEKER DOEN • Nr. 180<br />
GRATIS<br />
W!N & GRATIS<br />
traaG KijKen, anders KijKen<br />
Soms zie je het meteen. Soms moet je geduld oefenen en wat langer kijken.<br />
Zeker bij kunstwerken. Marina Yee maakte naam als modeontwerpster.<br />
Maar omdat alles in de mode snel moest gaan, nam ze haar toevlucht<br />
tot kunstinstallaties. De tentoonstelling ‘Slow’ in Kunstencentrum Z33<br />
(Hasselt) neemt je mee naar een wereld waar je alleen iets ziet als je traag<br />
en anders kijkt.<br />
Paars overheerst op het scherm. Gebeurt er wel iets? Als je geduldig blijft<br />
kijken, merk je beweging. Het paars is het gevolg van een bepaalde lichtinval.<br />
Het beeld zoomt uit en je ontdekt dat de wind met de blaadjes van<br />
een boom speelt. Van detail en zoom naar volledig beeld. Spelen met licht<br />
en schaduw. Alle installaties van Marina Yee zijn mysterieuze filmpjes die<br />
leren dat traag kijken mooie ervaringen oplevert.<br />
De tentoonstelling toont verder werken van onder andere Luc Tuymans, Ann<br />
Veronica Janssens, Léon Spilliaert, Hans Wuyts… De les uit de installaties<br />
van Marina Yee indachtig: als je traag en met al je zintuigen kijkt, ontdek je<br />
veel meer in deze werken.<br />
‘Slow. Anders kijken’ tot 10 februari - gesloten op maandag - Kunstencentrum Z33 -<br />
Zuivelmarkt 33 - 3500 Hasselt - www.z33.be - gratis toegang<br />
eduCatief aanbod<br />
Zap33, het educatieve luik van Kunstencentrum Z33, heeft een leuk aanbod<br />
voor klassen:<br />
• Voor alle leeftijden is er een geleid bezoek. Op de inleiding volgt een<br />
interactief bezoek. Elke deelnemer krijgt als aandenken een zapknoop<br />
(een stukje expo om op te spelden) en een ‘glazen oog’. (1 uur,<br />
20 euro per groep van max. 20 leerlingen)<br />
• Tijdens een workshop maken 10- tot 14-jarigen een caleidoscoop,<br />
een filmpje, een grote mobiel. Of ze fotograferen reacties in de straten<br />
van Hasselt. Dit is ‘anders kijken’ in de praktijk. Camera, foto’s, papier,<br />
folie, aquarel en pastel zijn de werkobjecten. De workshop volgt op<br />
de rondleiding. (2.30 uur inclusief rondleiding, 40 euro per groep van<br />
max. 20 leerlingen)<br />
Een klasbezoek reserveer je min. twee weken op voorhand: zap33@z33.be<br />
of 011 29 59 60. Leraren die een bezoek reserveren, krijgen de digitale<br />
lesmap ‘Zapmap’ met extra opdrachten en invalshoeken.<br />
Win<br />
Vijf leraren winnen een rondleiding met workshop voor hun klas. Mail naar<br />
zap33@z33.be met als onderwerp ‘actie <strong>Klasse</strong>’. Vermeld in je mail: naam<br />
van je school, leerjaar/leeftijd van de leerlingen, datum en uur voor de<br />
rondleiding met workshop. Traag maar trefzeker haalt de onschuldige hand<br />
vijf winnaars uit de mailbox. Die leraren krijgen een bericht retour.
leer iMproviseren<br />
KORTING<br />
de Kunst van het iMproviseren<br />
Hoe speel je een scène als je niet meer krijgt dan een titel? Hoe maak je<br />
een goed verhaal zonder vaste tekst, vooraf uitgedachte plot, decor of kostuum?<br />
De Belgische Improvisatie Liga leert het jou. In vier sessies van elk<br />
tweeënhalf uur (gespreid over 2 of 4 dagen) krijg je de basisbeginselen van<br />
associëren, accepteren, opstarten van een scène en personages bouwen.<br />
Je kan de technieken gebruiken in het toneel, maar ook in het dagelijkse<br />
leven. Ze maken je assertiever en creatiever. Voorkennis van theater is niet<br />
nodig. Als leraar krijg je 25 procent korting.<br />
De eerstvolgende sessies:<br />
• 4, 5, 7 en 8 februari (krokusvakantie), telkens van 20 tot 22.30 u,<br />
in Het Werkhuys, Zegelstraat 13, 2140 Borgerhout<br />
• 1 en 2 maart (weekend), telkens van 11 tot 17.30 u,<br />
in Theater Tinnenpot, Tinnenpotstraat 21, 9000 Gent<br />
• 25 en 27 maart, 1 en 3 april (paasvakantie),<br />
telkens van 20 tot 22.30 u, in Het Werkhuys Borgerhout<br />
• 8, 9, 15 en 18 april, telkens van 20 tot 22.30 u,<br />
in CC Strombeek, Gemeenteplein, 1853 Grimbergen<br />
Leraren betalen 60 (i.p.v. 80) euro. Meer informatie opvragen en<br />
inschrijven kan via Jeroen Van Dyck, info@bil.be of 0474 53 64 78 -<br />
www.bil.be.<br />
iMproviseren voor KlasGebruiK<br />
Hoe buig je een negatieve sfeer in een klas om? Hoe ga je om met ‘moeilijke’<br />
leerlingen? Je houding, gezichtsuitdrukking en reacties bepalen de<br />
relatie met je leerlingen. Improvisatietechnieken kunnen gevat en efficient<br />
op negatieve impulsen inspelen. De Belgische Improvisatie Liga (BIL)<br />
toont hoe. Op 26 en 27 april (telkens 11-17.30 u) tijdens de ImproClass in<br />
Theater Tinnenpot - Tinnenpotstraat 21 - 9000 Gent. De ImproClass is een<br />
speciale opleiding voor leraren.<br />
Kostprijs voor leraren: 60 euro (misschien krijg je van je directeur wel een tussenkomst)<br />
- inschrijven of meer info opvragen? Bel Jeroen Van Dyck op 0474 53 64 78<br />
of mail naar info@bil.be.<br />
GRATIS<br />
bij-buurten op het Kiel<br />
In het Antwerpse openluchtmuseum Middelheim kan je tot 2009 gratis<br />
gaan kijken naar vijf originele kunstwerken. Leerlingen van het Stedelijke<br />
Polytechnisch Instituut Antwerpen (SPIA) maakten ze voor het project ‘Bijbuurten<br />
op het Kiel’. Vakleraren en kunstenaars werkten eraan mee. Dit<br />
kunstproject slaat een brug tussen allochtonen, kansarmen en kunst.<br />
www.middelheimmuseum.be - www.spia.be - gratis toegankelijk<br />
GRATIS<br />
Kleur oM te overleven<br />
Hoe belangrijk is kleur voor dieren of planten? Bloemen lokken insecten met<br />
heldere kleuren en stellen zo de bestuiving veilig. Salamandermannetjes<br />
tooien zich in de paartijd met felle kleuren. Met een geel en zwart gestreept<br />
lijf verwittigt de hommel dat hij steekt. Het lieveheersbeestje schrikt zijn<br />
natuurlijke vijanden af met rood en zwart. Want rood en zwart, dat smaakt<br />
slecht. Slangen ritselen gecamoufleerd door gras of zand.<br />
Zowel rover als prooi gebruiken kleur. De tentoonstelling ‘Kleur om te overleven’<br />
in NEC De Vroente (Kalmthout) toont hoe kleur de overlevingskansen<br />
van dieren en planten beïnvloedt. De educatieve activiteiten zijn vooral<br />
gericht op 4- tot 12-jarigen.<br />
‘Kleur om te overleven’ - tot 22 februari in NEC De Vroente - Putsesteenweg 129 -<br />
2920 Kalmthout - www.devroente.be - gratis toegankelijk<br />
©<br />
MAC’s<br />
GRATIS<br />
doe Mee aan de robotWedstrijd<br />
Met de Belgische Trofeeën voor Robotica kunnen jongeren van 8 tot 18 jaar<br />
de wereld van de wetenschappen op een heel originele manier ontdekken.<br />
De opdracht: bouw een telegeleide robot en laat hem tijdens de finale<br />
met andere schoolteams opdrachten uitvoeren. Naast het plezier om je<br />
project in team tot een goed einde te brengen, staat ook nog eens de titel<br />
van Belgisch juniorkampioen robotica op het spel (finales in het PASS, op<br />
12 en 13 april 2008). Het animatieteam begeleidt je. Inschrijven kan nog<br />
tot eind december 2007.<br />
www.pass.be - robotix@pass.be - 070 22 22 52 - Parc d’Aventures Scientifiques -<br />
3 rue de Mons - 7080 Frameries - gratis op vertoon van je lerarenkaart<br />
KORTING<br />
spoKen en enGelen<br />
Het Musée d’art moderne Lille Métropole<br />
(MAM) breidt uit en moderniseert. Het Musée<br />
des Arts Contemporains (MAC’s) in Hornu<br />
(Henegouwen) maakt van de gelegenheid<br />
gebruik om 200 werken uit het Franse museum<br />
tijdelijk naar België te halen.<br />
‘Spoken en engelen’ verzamelt moderne<br />
kunst, art brut en hedendaagse kunst van<br />
o.a. John Baldessari, Georges Braque,<br />
Aloïse Corbaz, Fernand Léger, Allan Mc<br />
Collum, Joan Miró, Amedeo Modigliani,<br />
Pablo Picasso, Kees Van Dongen, Adolf<br />
Wölfli...<br />
Als deze resem artistieke grootmeesters<br />
je nog niet overtuigt: het museum is gevestigd<br />
op een prachtige industriële mijnsite. Eén terrein verbindt zo verleden<br />
en heden, herinnering en vooruitgang.<br />
‘Des fantômes et des anges’ - tot 13 januari - MAC’s - 82 rue Sainte Louise -<br />
7301 Hornu - je krijgt korting op vertoon van je lerarenkaart<br />
ZEKER DOEN • Nr. 180<br />
© BIL<br />
21<br />
Acties lerArenkAArt
22<br />
©<br />
vzw IJzertoren<br />
VIPDAG<br />
Met <strong>Klasse</strong> naar diKsMuide<br />
Tien miljoen soldaten en burgers lieten in de Eerste Wereldoorlog het leven.<br />
Wie waren de mensen achter dit astronomisch cijfer? Speciaal voor<br />
<strong>Klasse</strong> doet Anna Vuylsteke (92) haar verhaal. Als een van de laatste getuigen<br />
vertelt zij over de vluchtelingen die na de oorlog naar de ‘Verwoeste<br />
Gewesten’ terugkeerden. Kom op 27, 28 en 29 december naar<br />
Diksmuide. Duizend leraren en hun gezin zijn de vipgasten: bezoek<br />
gratis de IJzertoren, de Dodengang, woon de aangrijpende getuigenissen<br />
bij van de ontmijners van DOVO, Dierenartsen Zonder Grenzen, verken de<br />
stad en zijn verleden. En vooral: mis de virtuele verrassing niet!<br />
Waar vind je Meer inforMatie?<br />
Over de inschrijvingen wordt uitsluitend gecommuniceerd via de lerarenkaart.<br />
Meer info over de inhoud van de actie en klasbezoeken kan je krijgen<br />
bij Dirk Demeurie - Secretariaat IJzertoren - IJzerdijk 49 - 8600 Diksmuide -<br />
tel. 051 50 02 86 - info@ijzertoren.org. Uitgebreide info vind je op<br />
www.ijzertoren.org (zie ook www.tenvrede.be). Deze actie wordt je aangeboden<br />
door het IJzerbedevaartcomité en de stad Diksmuide.<br />
hoe sChrijf je in voor deze aCtie?<br />
Deze actie is gratis voor de leraar met collega/partner en gezin. Inschrijven<br />
doe je elektronisch via de website van de lerarenkaart. Surf naar<br />
www.lerarenkaart.be en vul voor 15 december het elektronisch formulier<br />
in. Duid er je voorkeurdatum aan. Duizend leraren ontvangen een persoonlijke<br />
uitnodiging voor zichzelf en hun gezin (max. twee volwassenen en vier<br />
eigen kinderen in totaal). Breng deze uitnodiging mee en leg ze, samen<br />
met je lerarenkaart, voor aan het onthaal. Als je wordt uitgenodigd, kom<br />
je ook.<br />
ZEKER DOEN • Nr. 180<br />
Wat staat er op het proGraMMa?<br />
Je wordt in de IJzertoren verwelkomd met koffie, warme wijn of chocolademelk<br />
en bent een hele dag zoet in Diksmuide. Van 9 tot 17 uur kan je op<br />
verkenning. Boot, paardentram, paardenkoets of pendelbus brengen je over<br />
en weer naar alle locaties.<br />
de ijzertoren: exClusieve<br />
presentatie projeCt ‘de Grote<br />
oorloG’<br />
Een ware virtuele encyclopedie van de Eerste<br />
Wereldoorlog, met tekst en uitleg, beelden,<br />
filmmateriaal, foto’s, getuigenissen. De primeur<br />
(en de bodemprijs) is speciaal voor jou.<br />
Vijftien getuigen nemen jou en je leerlingen<br />
mee op een oorlogsreis: de grote gebeurtenissen<br />
naast de menselijke kanten van de gruwel.<br />
Je bezoekt virtueel de plaatsen waar deze mensen<br />
schuilden en leefden, je vergelijkt het landschap<br />
toen en nu. Denk- en puzzelspelletjes en<br />
korte opdrachten maken deze encyclopedie<br />
ook licht verteerbaar voor kinderen.<br />
Net zoals deze cd-rom stelt het IJzertorenmuseum de mens en het menselijke<br />
centraal. ‘Den Grooten Oorlog’ neemt je bij de keel, je ruikt er gas en<br />
modder, je voelt de angst middenin bombardementen en loopgraven.<br />
de dodenGanG<br />
Een van de gevaarlijkste stellingen van de Eerste Wereldoorlog, die de<br />
opmars van de Duitse troepen moesten stuiten, is de Dodengang. Breng<br />
je laarzen mee. Je krijgt een gratis rondleiding of bezoekt de Dodengang<br />
op eigen houtje.<br />
ontMijners op buitenlandse Missie<br />
Een ontmijner van de ontmijningsdienst DOVO vertelt over zijn ervaringen<br />
in het buitenland. Van de Amerikaanse troep in Cambodja tot de vuile mijnen<br />
in Bosnië.<br />
dierenartsen zonder Grenzen<br />
In de Eerste Wereldoorlog stierven haast evenveel dieren als mensen. Maar<br />
paarden, honden, duiven beslisten mee over het verloop van de oorlog. Dat<br />
leer je uit de nieuwe tentoonstelling ‘Dieren in de oorlog‘.<br />
CoMputerGaMes: GeWeldloze ontspanninG<br />
Gewelddadige computerspellen liggen zwaar onder vuur. Het Verbond<br />
VOS, Vlaamse Vredesvereniging, antwoordt met het project ‘Geweldloze<br />
Ontspanning’. Volwassenen en kinderen duiken in geweldloze computergames<br />
en in coöperatieve gezelschapsspellen. Leraren ontdekken manieren<br />
om games te integreren in hun lessen. Workshops met een heel hoog<br />
‘game’-gehalte.<br />
van ‘verWoeste GeWesten’ tot ‘boerGondisCh<br />
paradijs’<br />
Diksmuide telt heel wat eethuizen en restaurants. Speciaal voor deze actie<br />
bereiden zij een ‘Lunch met <strong>Klasse</strong>’ tegen een democratische prijs (volw.<br />
9,5 euro, kinderen 7 euro voor soep, hoofdgerecht en dessert, drank niet<br />
inbegrepen). Als je liever zelf je lunchpakket meebrengt, is dat geen probleem,<br />
zolang je ter plaatse een drankje nuttigt. Kerstsfeer, glühwein en<br />
dito hapjes zullen er sowieso zijn.<br />
MuzieK<br />
De Children of the Street band (de jaarlijkse initiatiefnemer van ‘Wij zingen<br />
een dak op de wereld’) treedt op en informeert over de actie Ten Vrede in<br />
Diksmuide
© Musichall<br />
©<br />
Event-Team<br />
KORTING<br />
zet 2008 in Met de<br />
nieuWjaarsproMs<br />
Humor en een kwalitatief hoogstaand, toegankelijk nieuwjaarsconcert.<br />
Dat beleef je op zondag 13 januari in Capitole Gent (15 uur) en op zaterdag<br />
19 januari in de Stadsschouwburg Antwerpen (20 uur). Dirigent<br />
Dirk Brossé en het Symphonic Orchestra trakteren je op een bloemlezing<br />
klassieke muziek, afgewisseld met roemrijke operette- en musicalnummers.<br />
Chris van Tongelen en Ann Van den Broeck brengen musicalhits<br />
van Broadway en West End. De 17-jarige pianosoliste Yanna Penson verrast.<br />
Cabaretier Hans Liberg brengt Antwerpen aan het lachen, Stenzel &<br />
Kivits werken op de Gentse lachspieren. De Gentse Floraliën versieren de<br />
Capitole. Als leraar krijg je 15 procent korting. Bel 077 37 38 39 en vermeld<br />
als codewoord ‘lerarenkaart’+ je kaartnummer.<br />
De korting is geldig op de ticketprijs (tussen 30 en 52 euro), exclusief reservatie-<br />
en verzendingskosten. Via internet kan je geen tickets met korting<br />
bestellen. Geen korting op eerder gekochte tickets.<br />
www.musichall.be<br />
KORTING<br />
GoedKoper naar<br />
abba<br />
Herbeleef de tijd van glitter en<br />
plateauzolen. ABBA GOLD brengt<br />
live o.a. ‘Dancing queen’, ‘Voulezvous’,<br />
‘Fernando’, ‘Thank you<br />
for the music’. Op zaterdag 26<br />
en zondag 27 januari (telkens<br />
20.15 u) geeft Napoleon zich<br />
weer over, niet in Waterloo<br />
maar in Evergem (nabij Gent).<br />
Vul je ‘knowing me’ spontaan aan met ‘knowing<br />
you’ en krijgen je benen onvermijdelijke prikkels bij ‘Mamma<br />
Mia’? Dan is CC Evergem, Theaterzaal Stroming jouw biotoop. Je genummerde<br />
plaats kost 15 euro (i.p.v. 17,50 euro). Reserveren doe je via<br />
www.uitbureau.be of tel 09 233 77 88. Organisatie: Event-Team.<br />
sporter zoeKt onderdaK in China<br />
“Wachten tot iemand mij de cultuur op een presenteerblaadje aanbiedt?<br />
Dat is niks voor mij. Ik ben als een stoomtrein. Ik informeer mij voortdurend<br />
over alle tentoonstellingen. En dan ga ik op stap.” Jacqueline Baetens<br />
spoorde vol ondernemingszin richting Brussel voor de lerarendag n.a.v. de<br />
tentoonstelling ‘Onder dak in China’ in het Jubelparkmuseum.<br />
‘Ik geef geschiedenis aan topsporters van het vijfde en zesde jaar in het<br />
K.A. Voskenslaan (Gent). Eén van<br />
mijn leerlingen gaat volgend jaar<br />
naar China. Alleen al vanuit die optiek<br />
is het interessant om een expo<br />
over dit land te gaan bekijken. Ik<br />
koop een catalogus en maak aan<br />
de hand hiervan werkbladen op.<br />
Zo maak ik de leerlingen attent<br />
op de grafcultuur en dodencultus<br />
van het China van weleer. Via opdrachten<br />
die de leerlingen m.b.v.<br />
internet oplossen, probeer ik de<br />
link met de hedendaagse maatschappij te leggen.<br />
‘Onder dak in China’ - tot 20 april - Jubelparkmuseum - Jubelpark 10 -<br />
1000 Brussel - gratis met lerarenkaart - actieve rondleidingen met opdrachten en<br />
denkoefeningen voor het lager onderwijs en voor derde graad secundair, meer info<br />
op www.kmkg.be<br />
©<br />
<strong>Klasse</strong><br />
LERARENKAART<br />
GRATIS<br />
Gooi je nieuWe lerarenKaart niet WeG…<br />
In het volgende nummer van <strong>Klasse</strong> steekt je lerarenkaart 2008. Althans,<br />
als je recht hebt op die beroepskaart. Op www.lerarenkaart.be (INFO/FAQ)<br />
staan de voorwaarden waaraan je moet voldoen.<br />
Je lerarenkaart steekt in een enveloppe. Die vind je aan de achterzijde van<br />
de volgende <strong>Klasse</strong>. Wie ‘de bijlagen’ zonder kijken in de vuilnisbak dropt,<br />
zal het een jaar zonder lerarenkaart moeten doen. Wees dus extra alert. En<br />
verwittig ook even die collega van wie je weet dat hij <strong>Klasse</strong> niet leest…<br />
ZEKER DOEN • Nr. 180<br />
23<br />
Acties lerArenkAArt
(advertentie)<br />
AD klasse oktober 2007.indd 1 04-10-2007 17:58:08<br />
pub.indd 2 17-09-2007 17:48:28
© Cineart-Cinélibre<br />
3 x filM<br />
W!N<br />
My blueberry niGhts<br />
Na een pijnlijke breuk zwerft Elizabeth (filmdebuut van zangeres Norah<br />
Jones) door de Verenigde Staten in de hoop te ontdekken wat het leven en<br />
de liefde betekenen. Tijdens haar reis komt ze aan de kost als serveerster.<br />
Ze sluit vriendschap met klanten die grotere verlangens nastreven dan zijzelf.<br />
Elizabeth beseft hoe de eenzame politieman en de gokverslaafde meid<br />
wegglijden naar een afgrond van eenzaamheid en leegte. Ze ziet stilaan<br />
in dat ze tijdens haar eigen zwerftocht vooral op zoek is naar… zichzelf.<br />
‘My Blueberry Nights’ wordt verdeeld door Cinéart. Vanaf 5 december in<br />
de bioscoop.<br />
i’M not there<br />
Met deze pseudo Bob Dylan-biografie kan je het muzikaal en politiek omstreden<br />
fenomeen van Bob Dylan bij jongeren belichten. Je reist doorheen<br />
de levens van de zanger. Zes acteurs incarneren Dylan als een kaleidoscoop<br />
van wisselende personages: Bob Dylan als dichter, profeet, gangster,<br />
bedrieger, acteur, martelaar en ‘Born Again’. De film wordt verdeeld<br />
door Cinéart en loopt vanaf 12 december in de Vlaamse bioscoop<br />
persepolis<br />
Een 9-jarig meisje groeit op in Iran tijdens de Islamitische revolutie. Door<br />
de ogen van de vroegrijpe en mondige Marjane zien we de hoop van de<br />
mensen in duigen vallen onder de opkomst van het fundamentalisme.<br />
Opeens moet ze een hoofddoek dragen, duizenden mensen worden opgesloten.<br />
Toch ontdekt ze punkmuziek, Abba en Iron Maiden. Maar wanneer<br />
haar oom zonder pardon geëxecuteerd wordt en Irak bommen op Teheran<br />
werpt, wordt de dagelijkse angst duidelijk voelbaar. Op kostschool in<br />
Oostenrijk voelt ze zich alleen en kwetsbaar. Uit heimwee keert Marjane na<br />
haar studies terug naar Iran. Na een moeilijke aanpassingsperiode schrijft<br />
ze zich in voor de kunstschool en trouwt. Ze laat haar stem horen tegen de<br />
hypocrisie. Ze voelt zich Iraanse maar neemt de hartverscheurende keuze<br />
om in Frankrijk te gaan wonen… Cinéart verdeelt deze film. Momenteel<br />
kan je hem zien in de bioscoop.<br />
Zin in een gratis visie? Voor elke film krijgen 25 leraren een duoticket (enkel geldig op<br />
weekdagen). Mail naar secretariaat.leraren@klasse.be. Vermeld je naam en adres,<br />
het nummer van je lerarenkaart en als onderwerp de titel van de film die je wil zien.<br />
De namen van de winnaars verschijnen op 15 december op<br />
www.klasse.be/win<br />
WelK Gezin hanGt de<br />
sneeuWposter uit?<br />
Volgende week krijgen 700 000 Vlaamse gezinnen via <strong>Klasse</strong> voor Ouders<br />
een poster met de slogan “Wij willen sneeuw!” Die kunnen ze voor het raam<br />
hangen en … een gezinsreis naar Kreta winnen. Achter de affichecampagne<br />
zit een sterk aanbod voor zinnige gezinsactiviteiten tijdens de hele kerstvakantie.<br />
Stimuleer jij leerlingen en ouders om de affiche op te hangen en mee<br />
te doen met de actie?<br />
In de nieuwe <strong>Klasse</strong> voor Ouders vind je ook de sterke verhalen van Wim,<br />
Patrick en Lisa.<br />
• Wim Scheltjens (35) is vader van twee kinderen. Elke dinsdagavond<br />
en zaterdagochtend zit hij op de schoolbanken. “Je kan op een leefbare<br />
manier voor je gezin een diploma halen in het avondonderwijs”, zegt<br />
hij.<br />
• “Meer dan tien jaar zaten mijn kinderen in een instelling. Sinds<br />
september zijn ze terug thuis. Het eerste wat ik voor hen heb gekocht is<br />
een bureau.” Dat zegt Patrick Vandooren (39), vader van drie kinderen<br />
en kansarm. Vanaf december houdt hij een dagboek bij op www.klasse.<br />
be/ouders.<br />
• Lisa Wambacq (11) draait haar hand niet om voor een uitvinding meer<br />
of minder. Creatief denken is haar op het lijf geschreven. Hoe doet ze<br />
dat en wat kunnen ouders van haar leren?<br />
Extra bijlage: de poster. <strong>Klasse</strong> voor Ouders deelt elke maand twee posters<br />
uit om aan de schoolpoort te hangen. Deze keer met een rake examen-oftoetsen-boodschap.<br />
“Al klaar?” Over hoe ouders de toetsenweek kunnen<br />
helpen plannen en structureren.<br />
GezoCht: leerlinGbeGeleiders<br />
Tweemaal per week, woensdag- en zondagnamiddag, werkt Leerlingen<br />
Begeleiding Antwerpen vzw met kansarme leerlingen: huistaakbegeleiding,<br />
extra oefeningen, examenstof doornemen enz. Voorts ondersteunt deze vzw<br />
allochtone ouders bij de opvoeding van hun kinderen. Geïnteresseerde leraren<br />
zijn steeds welkom. Je krijgt een vrijwilligersvergoeding.<br />
Leerlingen Begeleiding Antwerpen vzw - lbantwerpen@hotmail.com - Moustapha<br />
Sarrouj - 0486 29 29 17<br />
vlinderslaG<br />
‘VlinderSlag’ is een nieuw informatief<br />
spel rond geweld en agressie<br />
voor jongeren van 9 tot 15 jaar. Je<br />
leerlingen worden geconfronteerd<br />
met zichtbaar en onzichtbaar geweld,<br />
leren hoe het bespreekbaar te maken, hun gevoelens te verwoorden<br />
en ermee om te gaan. Het spel duurt 60 tot 90 minuten, voor 3 tot 30<br />
spelers. Het werd ontwikkeld door Centrum Informatieve Spelen (CIS) vzw,<br />
voor vzw Zinloos Geweld. ‘VlinderSlag’ kost 24,79 euro (plus 21 procent<br />
btw en eventuele verzendingskosten).<br />
www.spelinfo.be - 016 22 25 17 - www.zinloosgeweld.net - 09 281 10 05<br />
ZEKER DOEN • Nr. 180<br />
25<br />
Algemeen
26<br />
talenonderWijs en bzl<br />
Begeleid zelfstandig leren kan in elk vak, maar hoe begin je eraan en welk<br />
materiaal is er beschikbaar? In een nieuw Cahier voor Didactiek bundelen<br />
de auteurs de resultaten van een studiedag rond begeleid zelfstandig leren<br />
in het talenonderwijs voor leraren Nederlands, Frans, Engels, Duits, Latijn<br />
en Grieks: een theoretisch kader, concrete voorbeelden van studiewijzers<br />
en lesmateriaal, een stappenplan voor de hele school. Op een bijbehorende<br />
cd-rom vind je illustratief materiaal om meteen aan de slag te gaan.<br />
‘Begeleid zelfstandig leren in het talenonderwijs’ (26,11 euro), Lies Sercu, Leen Pil &<br />
Christine Vyncke (red.) - Cahiers voor Didactiek nr. 19 - Wolters Plantyn<br />
het beste<br />
Allicht heb je geen tijd om alle culturele en literaire tijdschriften van<br />
Vlaanderen te lezen. Maar een bloemlezing misschien wel. Ons Erfdeel,<br />
Poëziekrant, Cinemagie, Revolver, Streven, Oikos en tientallen andere<br />
magazines pakken uit met een ‘best of’. Schrijver en journalist Margot<br />
Vanderstraeten stelde een bloemlezing samen uit de jongste jaargang van<br />
de tijdschriften. Met de bon op de site www.tijdschriften.be is het boek<br />
gratis (zolang de voorraad strekt).<br />
‘Het beste uit de tijdschriften 2007’ is een uitgave van de vzw Culturele en Literaire<br />
Tijdschriften (CeLT) met de steun van het Vlaams Fonds voor de Letteren en met de<br />
medewerking van VCOB - www.detijdschriften.be<br />
vlaaMserfGoed<br />
Pascal Gielen interviewde voor ‘De onbereikbare<br />
binnenkant van het verleden’ 156 beleidsmakers,<br />
erfgoedprofessionals, erfgoedamateurs enz.<br />
Daaruit groeit een levendig beeld van de manier<br />
waarop Vlaanderen zijn erfgoed presenteert en hoe<br />
we ermee omspringen.<br />
‘De onbereikbare binnenkant van het verleden’ -<br />
24,95 euro - uitgeverij Lannoo - www.lannoocampus.be<br />
Win: 5 x ‘De onbereikbare binnenkant van het verleden’ - mail vóór 17 december<br />
(met vermelding ‘De onbereikbare binnenkant’) naar<br />
secretariaat.leraren@klasse.be<br />
ZEKER DOEN • Nr. 180<br />
GRATIS<br />
W!N<br />
© Maaike Buys<br />
CANON CULTUURCEL<br />
daG van de CultuureduCatie 2008<br />
Op 29 januari is er in de Vlaamse Opera (Gent) een studiedag rond<br />
‘Cultuureducatie voor kleuters en jonge kinderen op school’. Wat is het<br />
belang van cultuureducatie voor kleuters? Welke visies leven er in het onderwijs?<br />
Hoe werk je met kleuters rond erfgoed of media-educatie? Op het<br />
programma staan discussies, uitwisseling van ideeën en workshops met<br />
Vlaamse en Nederlandse praktijkvoorbeelden. De Noorse muziekpedagoog<br />
John R. Bjorkvold (“De Muzische Mens”) is één van de gastsprekers. Tot<br />
slot kan je deelnemen aan een rondleiding achter de schermen van de<br />
Opera of een mini-voorstelling bijwonen.<br />
Deze zesde ‘Dag van de Cultuureducatie’ is een initiatief van Canon Cultuurcel en<br />
Cultuurnetwerk Nederland, i.s.m. de Vlaamse Opera. Deelnemen kost 30 euro (lunch<br />
en het boek “De Muzische Mens” inbegrepen).<br />
www.dagvandecultuureducatie.be - www.canoncultuurcel.be - inschrijven kan tot<br />
15 januari, maar het aantal deelnemers is beperkt tot 200<br />
liChaMelijKe opvoedinG<br />
Hoe weet je als leraar lichamelijke opvoeding of je de eindtermen realiseert<br />
of niet? De Werkgroep Output en Toetsontwikkeling (Woto) ontwikkelde<br />
daar een beknopt en praktisch evaluatie-instrument voor. Met een<br />
reeks testen, een observatielijst en een scorelijst check je elke eindterm.<br />
‘Dossier Output en Kwaliteitsbewaking: Lichamelijke opvoeding’ lerarenmap (13 euro)<br />
en handleiding (13,90 euro) - uitg. Garant<br />
leren Met e<br />
In ‘Leren met eTwinning’ bewijzen tal van praktijkvoorbeelden dat leerlingen<br />
ook gemotiveerd kunnen worden om in hun vrije tijd te leren. eTwinning is<br />
projectmatig samenwerken met andere scholen in Europa, zonder dat daar<br />
veel administratie bij te pas komt. In deze gids pik je alle praktische info,<br />
projectideeën, good practices en het verhaal van veranderend leren en lesgeven<br />
mee. Het eTwinning netwerk groeit pijlsnel. Kom erbij.<br />
‘Leren met eTwinning. Handboek voor leerkrachten’ - www.etwinning.net<br />
Kans op slaGen<br />
Spreken na slaan is moeilijk. Wat zeg je als slachtoffer, als pleger, als<br />
hulpverlener? Zelfs voor mensen die jarenlang ervaring hebben, blijft omgaan<br />
met geweld binnen gezinnen vaak een zoektocht. Vanuit hun praktijkervaring<br />
geven de auteurs van dit boek inzicht en houvast aan iedereen<br />
die met familiaal geweld geconfronteerd wordt: plegers en slachtoffers,<br />
omstanders en hulpverleners, leraren, politiemensen. Je krijgt zicht op de<br />
verschillende verschijningsvormen van familiaal geweld, welke vroege signalen<br />
er zijn en hoe je kan reageren.<br />
‘Kans op slagen. Een integrale kijk op geweld in gezinnen’ (24,95 euro),<br />
Kris De Groof - uitg. Lannoo<br />
<strong>Klasse</strong> op Klara<br />
Hoe klassiek is <strong>Klasse</strong>? Dat komt je te weten op woensdag 2 januari, van<br />
10 tot 11 uur. Stem af op Klara. Tijdens het programma ‘Brede Opklaringen’<br />
beluister je de muziekkeuze van de redactie en wat die muziek zoal met<br />
onderwijs te maken heeft.
hoorillusies<br />
Muziek als geluid, met veel aandacht voor auditieve illusies. Dat vind je<br />
op deze merkwaardige website. Ooit gehoord van de Shepardschaal, de<br />
Drietoonsparadox en de Rissetschaal? “Muziek was tot voor kort in de<br />
psychologieboeken verstopt onder kopjes als ‘toonhoogteperceptie’ en<br />
‘tijdperceptie’”, zegt de Nederlandse muziek- en cognitiewetenschapper<br />
Henkjan Honing. Deze website gaat over dit type onderzoek.<br />
www.exploratorium.edu/exhibits/highest_note/ex.about.fr.html<br />
sChrijver op sChool<br />
Op zoek naar een schrijver in de klas? Nicole Ceulemans schreef jeugdboeken<br />
over proefbuisbaby’s, mythologie, chatten, allochtonen enz.<br />
Ze publiceerde ze allemaal via een webuitgever en vertelt graag hoe iedereen<br />
zijn eigen boek kan uitgeven. Via Stichting Lezen haal je haar in huis.<br />
www.stichtinglezen.be<br />
vlaMinGen in roMe<br />
In de gloednieuwe reisgids ‘Fiamminghi in Rome’<br />
krijg je 16 overzichtelijke stadswandelingen voorgeschoteld,<br />
die je voeren langs Vlaamse kunst en<br />
Vlaamse aanwezigheid in de ‘Eeuwige Stad’. Het<br />
bekende beeld van de aartsengel Michaël op de<br />
Engelenburcht is gemaakt door een Vlaming. In<br />
de Sint-Pietersbasiliek staat een beeld van de<br />
zoon van de maker van Manneken Pis. Hedwig<br />
Zeedijk, Hugo Vanermen en Carine Cuypers<br />
loodsen je graag rond in de voetsporen van Vlamingen.<br />
‘Fiamminghi in Rome’ - 24,95 euro - Davidsfonds uitg.<br />
Win: 5 x ‘Fiamminghi in Rome’ - mail vóór 17 december (met vermelding<br />
‘Fiamminghi’) naar wedstrijd@davidsfonds.be<br />
W!N<br />
leer-KraCht veer-KraCht<br />
Kinderen en jongeren met gedrags- en emotionele problemen be ge leiden<br />
vraagt steeds meer deskundigheid van iedereen in de basis- en secundaire<br />
school. Het project Leer-Kracht Veer-Kracht van de Vlaamse Onderwijsraad<br />
ondersteunt je hierin. De basis is het gedachtegoed en materiaal van het<br />
boek Leer-Kracht Veer-Kracht (waarvan je via www.vlor.be een herdruk kan<br />
verkrijgen, 12 euro, verzending inbegrepen). Informatie over het project<br />
en het boek vind je op de nieuwe site www.leerkrachtveerkracht.be, online<br />
vanaf 30 november.<br />
© Ingo Neumann / PIXELIO<br />
MaaK een reisroute<br />
Laat je je leerlingen zelf een citytrip of educatieve uitstap plannen? Wijs ze<br />
de weg naar RouteYou. Pascal Brackman zorgde voor een gratis Route You<br />
voor het onderwijs. Leerlingen (en leraren) kunnen online routes plannen,<br />
informatie langs die routes plaatsen, de route op kaart bekijken, de route<br />
afdrukken met bijbehorende informatie en/of ze op een gps plaatsen enz.<br />
Op de site vind je thematisch gerangschikte kant-en-klaar routes. Zo zijn er<br />
routes rond film, wetenschap, archeologie, muziek, schilderkunst enz.<br />
www.routeyou.com/page/view/31.nl<br />
GRATIS<br />
ontdeK het Molenhuis<br />
Op 28 december, de dag van…,<br />
juist, is er een wandel- en opendeurdag<br />
in ‘Het Molenhuis’ in<br />
Berismenil, in het hartje van<br />
de Ardennen. Vzw ‘Moulin de<br />
Belle Meuse’ organiseert in dit<br />
ontmoetings- en verblijfscentrum<br />
het hele jaar door activiteiten<br />
voor volwassenen en kinderen. Er is overnachtingsmogelijkheid tot<br />
50 personen. De krachtlijnen: relatie met de natuur, ontmoeting, eenvoud<br />
en soberheid, een lage drempel en gedeelde verantwoordelijkheid.<br />
De drijvende krachten achter ‘Het Molenhuis’ (enkele onderwijscollega’s<br />
met een groot hart) zetten in de kerstvakantie de deuren open en laten je<br />
proeven van de projecten die klas-, school- en andere groepen er nu al<br />
opzetten. Ontdek of ‘Het Molenhuis’ een goeie uitvalsbasis is voor jouw<br />
leerlingen of collega’s. Laat je omsingelen door de stilte op 28 december,<br />
vanaf 10 u. Maak kennis met het huis, de mogelijkheden en de visie, geniet<br />
van een stevige wandeling in de omgeving en warm weer op bij lekkere<br />
knabbels en een stevig drankje. En breng je partner en kinderen mee.<br />
www.moulindebellemeuse.be - inschrijven vóór 15 december via jo.roels@telenet.be<br />
ZEKER DOEN • Nr. 180<br />
27<br />
Algemeen
©<br />
Paul-Georg Meister / PIXELIO<br />
28<br />
test je afvalKennis<br />
Als je 13 meerkeuzevragen over afval goed beantwoordt en vervolgens het<br />
codewoord vindt, kan je in de prijzen vallen. De afvalquiz is een initiatief<br />
van de Stichting Milieunet. Op de site vind je nog veel meer over afval:<br />
achtergrondinformatie, dossiers, alles over kringloop enz.<br />
www.stichtingmilieunet.nl<br />
praat Mee over Cultuur en<br />
onderWijs<br />
Op www.cultuurenonderwijs.be kan je discussiëren, ideeën aanreiken en<br />
voorstellen lanceren rond kunst- en cultuureducatie. Dit forum is opgestart<br />
door Canon Cultuurcel, n.a.v. het rapport van Anne Bamford over kunst- en<br />
cultuureducatie in het Vlaamse onderwijs. Op het forum lees je ook de<br />
reactie van de onderwijsminister op de studie van Bamford én alles over de<br />
commissie die tegen eind mei 2008 concrete voorstellen zal uitwerken.<br />
Het volledige rapport van Anne Bamford, met analyse, beleidsaanbevelingen en praktijkvoorbeelden<br />
kan je gratis downloaden op www.cultuurenonderwijs.be - een gedrukt<br />
exemplaar kost 10 euro en kan je bestellen via www.ond.vlaanderen.be/publicaties<br />
GezoCht:<br />
peetouders voor aidsWezen<br />
Word net als Sabine De Vos en Luc Appermont peetouder en steun de<br />
opvoeding van één van de 800 aidswezen in het Cunina-kinderdorp in<br />
Eshowe, Zuid-Afrika. Met je maandelijkse bijdrage van 30 euro betaal<br />
je de onderwijskosten voor je ‘eigen’ petekind. Of misschien wil je met<br />
je school het huizenproject in Eshowe steunen? Cunina is ook actief in<br />
Brazilië, Nepal, Haïti en de Filippijnen. Educatie en onderwijsondersteunende<br />
projecten staan centraal.<br />
www.cunina.org - 014 58 01 01<br />
ZEKER DOEN • Nr. 180<br />
CANON CULTUURCEL<br />
al het nieuWs van de Wereld<br />
Op www.krantenkoppen.be krijg je al het nieuws van de wereld samengevat,<br />
permanent geüpdated. Je leest de krantenkoppen per krant of chronologisch<br />
per minuut: zowel de Vlaamse én Waalse media (interessant om<br />
te vergelijken), inclusief VRT en VTM, als de internationale media, van de<br />
New York Times tot Al Jazeerah. Op een half uur ben je door het wereldnieuws,<br />
in letters en in beeld.<br />
www.krantenkoppen.be<br />
GRATIS<br />
aliMento<br />
Van ijskelder tot ijskast, van aardappel tot frietvet, van marsepein tot frisdrank…<br />
Met het gratis didactische pakket ‘Alimento’ ontdekken leerlingen<br />
van 11 tot 14 jaar de wondere wereld van de voedingstechnologie: bewaartechnieken,<br />
grondstoffen behandelen, veiligheid en hygiëne, ontwerpen<br />
met voeding, creatief kijken naar structuren en productiesystemen enz.<br />
Tussendoor gaan zelfs de vooroordelen over typische jongens- en meisjesactiviteiten<br />
door de gehaktmolen.<br />
‘Alimento’ bestaat uit een leerlingenwerkboek, een technologiespel, een<br />
website met interactieve spelen, een dvd met didactische filmpjes, affiches<br />
en een handleiding.<br />
www.alimento.be - snelle beslissers kunnen het pakket oppikken én tegelijk een<br />
voedingsbedrijf bezoeken op 5 december in Moorslede (Milcobel) en 12 december in<br />
Lembeke (Lotus Bakeries), telkens om 13.30 u.<br />
tQ-test<br />
Op www.industrielewetenschappen.be vind je alle info over deze studierichting,<br />
maar ook over de (uitgebreide) toekomstmogelijkheden: hogere<br />
(al dan niet universitaire) studierichtingen en daaruitvoortvloeiende jobs.<br />
Voorts is er de TQ-test, een vragenlijst die je ‘Technologische Quotiënt’<br />
bepaalt. Pieter Embrechts stelt een vijftiental vragen, o.a. aan de hand van<br />
ludieke videofragmenten. Leerlingen van 10 tot 14 jaar ontdekken hiermee<br />
hoe het staat met hun technologische kennis en interesse.<br />
www.industrielewetenschappen.be<br />
CitatenaGenda<br />
‘Zelfs wanneer men onderwijst, leert de mens’. Of hoor je liever: ‘Ga op in<br />
je beroep, niet onder’. Als je een dagelijks onderwijscitaat wil, haal dan de<br />
citatenagenda 2008 in huis. En nog deze: ‘Het doel van het onderwijs is<br />
niet de kennis van feiten, maar van waarden.’<br />
‘Citatenagenda 2009’ - uitg. Baeckens Books<br />
W!N<br />
feesten Met de buren<br />
‘Feesten met de buren’ is een ‘interlevensbeschouwelijke’ jaarkalender<br />
met de feestdagen van de verschillende godsdiensten en culturen in ons<br />
land. Een educatieve bijlage en een bladwijzer met een overzicht van de<br />
belangrijkste interreligieuze feestdagen hoort erbij. De 13 foto’s en de<br />
educatieve bijlage staan dit jaar in het teken van religieuze gebouwen en<br />
cultusplaatsen van de diverse ‘buren’.<br />
‘Feesten met de buren’ kost 8 euro - er zijn kortingen voor bestellingen vanaf 21 ex.<br />
Kerkwerk Multicultureel Samenleven - www.kms.be - kms@kms.be - 02 502 11 28<br />
© KMS
©<br />
NOB<br />
naar de ConCertzaal<br />
Leerlingen van 6 tot 18 jaar ontdekken een echte concertzaal, analyseren<br />
én creëren muziek, luisteren naar anderen en zichzelf… dat zijn maar<br />
enkele van de mogelijkheden die de educatieve dienst van het Nationaal<br />
Orkest van België scholen kan bieden.<br />
www.nob.be - h.gerits@nob-onb.be - 02 552 04 66<br />
poëzieKalender<br />
‘Onder een winterzonnetje vang ik wolkjes van je adem. Wat is kou op<br />
zo’n moment? Ontdooid verleden tijd…’ Dit kleine gedicht van Anne (17)<br />
is een van de twaalf poëtische pareltjes van kinderen en jongeren op de<br />
jaarkalender 2008 van Jeugd en Poëzie.<br />
‘Jeugd en Poëzie. Kalender 2008’ - uitg. Bakermat<br />
heMelKalender 2008<br />
Wat kan je aan de nachtelijke hemel bewonderen in 2008? In de<br />
‘Hemelkalender 2008’ vind je een volledig overzicht, compleet met sterrenkaarten<br />
om je weg aan de hemel terug te vinden. Nieuw is een overzicht<br />
van ‘deep-sky objecten’ (nevels, sterrenhopen enz.) die je enkel met een<br />
verrekijker of kleine telescoop kan waarnemen.<br />
‘Hemelkalender 2008’ - 10 euro - Vereniging voor Sterrenkunde vzw - www.vvs.be<br />
beoordeel de KWaliteit van je<br />
sChoolGebouW<br />
Vorige maand kregen alle directies een uitnodiging via e-mail om deel te<br />
nemen aan een internetenquête rond de toestand van de school gebouwen<br />
in Vlaanderen. Hiermee wil het Agentschap voor Infrastructuur in het<br />
Onderwijs (AGIOn) een stand van zaken opmaken van de kwaliteit van de<br />
schoolgebouwen. Via dit onderzoek krijgt de overheid gegevens om een<br />
scholenbouwbeleid te voeren én worden de effecten van het beleid in kaart<br />
gebracht.<br />
www.agion.be<br />
europa in 20 vraGen<br />
Wat heeft het ei bij je ontbijt met het Europees Parlement te maken? En<br />
waarom kijkt Europa mee in je badkamerkastje? Doe met je klas (vanaf<br />
derde graad lager onderwijs) de online quiz ‘Europa in 20 vragen’. Als je<br />
voor 11 januari je antwoorden bezorgt aan het Informatiebureau van het<br />
Europees Parlement, win je misschien een dagje Brussel (basisonderwijs)<br />
of een tweedaagse reis naar Straatsburg (secundair onderwijs). Er liggen<br />
ook een aantal ‘Europa-pakketten’ klaar.<br />
www.europarl.be<br />
fotodatabanK<br />
‘Thomas’ (Theologie, Onderwijs, Multimedia en Actie Samenwerking) is<br />
een website voor en door godsdienstleraren, met actuele en didactische<br />
info voor alle onderwijsniveaus. Op de site vind je ook een jukebox, een<br />
mediaoverzicht en een fotodatabank (met ruim 400 foto’s die ook buiten de<br />
godsdienstlessen bruikbaar zijn).<br />
www.godsdienstonderwijs.be<br />
W!N<br />
beyond ChristMas<br />
De geesten van drie oudere rijkaards<br />
moeten een verliefd koppeltje helpen of<br />
ze mogen niet naar de hemel. Dat is kort<br />
samengevat het verhaal van ‘Beyond<br />
Christmas’, een heerlijk stukje nostalgie<br />
van A. Edward Sutherland uit 1940. Een<br />
aanrader voor wie houdt van Kerstmis,<br />
clichés en oude Amerikaanse films.<br />
www.rcv.be<br />
Win: 5 x ‘Beyond Christmas’ - mail vóór 17 december (met vermelding ‘Christmas’)<br />
naar secretariaat.leraren@klasse.be<br />
ZEKER DOEN • Nr. 180<br />
29<br />
Algemeen
(advertentie)<br />
AD klasse oktober 2007.indd 1 04-10-2007 17:58:08<br />
pub.indd 2 17-09-2007 17:48:28
GRATIS<br />
eetiKet<br />
Teksten over tafelmanieren en<br />
etiquette klinken vaak als een<br />
politiesirene: doe dit doe dat doe<br />
dit doe dat… ‘Eetiket’ pakt het<br />
anders aan. Dit project voor ‘kindvriendelijke<br />
restaurants en restaurantvriendelijke<br />
kinderen’ laat<br />
zien dat tafelmanieren veranderen<br />
in de loop van de geschiedenis.<br />
Niets staat vast, maar op sommige<br />
plekken zijn er regels. En dankzij tips en trucs en geheime spelregels kan<br />
iedereen zich perfect gedragen aan tafel.<br />
Op www.eetiket.be vind je alle info én bijbehorend les- en spelmateriaal<br />
voor leerlingen van 8 tot 12 jaar.<br />
www.eetiket.be - info@eetiket.be<br />
W!N<br />
opa en oMa<br />
In ‘Het Grote Oma Boek’ en ‘Het Grote Opa<br />
Boek’ kunnen kinderen vanaf 9 jaar de bijzonderste<br />
herinneringen, anekdotes, foto’s enz.<br />
bijhouden. Ze moeten het boek zelf afwerken,<br />
alleen of samen met oma en opa. Wat waren<br />
hun favoriete spelletjes toen ze klein waren?<br />
Waren ze braaf in de klas of ondeugend?<br />
Gingen ze ook met vakantie? Waren ze fier<br />
toen ze oma en opa werden? Grootouders en kleinkinderen wandelen samen<br />
door de tijd.<br />
‘Het Grote Oma Boek’ & ‘Het Grote Opa Boek’ - 16,50 euro per boek -<br />
Davidsfonds uitg. - www.davidsfonds.be<br />
Win: 5 x ‘Het Grote Oma Boek’ en 5 x ‘Het Grote Opa Boek’ - mail vóór 17 december<br />
(met vermelding ‘Oma’ of ‘Opa’) naar wedstrijd@davidsfonds.be<br />
WEDSTRIJD<br />
Wie Worden<br />
de WhizzKids 2008?<br />
Hoe spitsvondig zijn je leerlingen? Hoe goed springen ze met de computer<br />
om? Schrijf je klas (5de en het 6de leerjaar) in voor de wedstrijd Whizzkids<br />
2008 en win mooie prijzen. Tijdens de preselecties (januari - april) lossen<br />
je leerlingen 14 weetvragen op en één praktische vraag, de antwoorden<br />
zijn allemaal te vinden op het web. Één algemene opdracht overkoepelt de<br />
hele periode. Per provincie mogen de vier klassen met het grootste aantal<br />
juiste antwoorden naar de halve finales, op 16 april, 23 april en 7 mei.<br />
De winnaars (zes in totaal, alle Vlaamse provincies en de Nederlandse<br />
provincie Zeeland doen mee) vechten het live onder elkaar uit tijdens de finale<br />
op woensdagnamiddag 21 mei 2008. Vorig jaar was dat bijvoorbeeld:<br />
filmfragmenten bespreken, een webpagina opbouwen, de Zuid-Afrikaanse<br />
computerwoordentest, een geheugenspel, een recyclagewedstrijd én een<br />
héél leuke opdracht voor de klasleraar. De deelnemende klassen noemden<br />
zich: mailmuisjes, the @team, de Gig@bytes ... Zoek een ploegnaam en<br />
schrijf meteen in.<br />
Inschrijven doe je uiterlijk 9 januari op www.ict4whizzkids.eu<br />
het populairste tienerMaGazine<br />
Dat Yeti bijzonder populair is bij de doelgroep (vijfde en zesde leerjaar)<br />
is al langer bekend. Uit een rondvraag bij honderd leraren blijkt nu ook<br />
dat zij het blad massaal waarderen. Ze stellen vast dat hun leerlingen het<br />
graag lezen (ook kinderen die niet vaak lezen) én dat er veel meer inhoud<br />
inzit dat op het eerste zicht lijkt. Dat wordt meestal duidelijk in de pedagogische<br />
bijlage die een groot deel van de leraren ook effectief gebruiken<br />
om voor alle leerlingen meer uit Yeti te kunnen halen. Het blad ziet er<br />
bewust chaotisch uit, maar daarachter zit een stevige structuur: onderwijs,<br />
opvoeding, helpvragen, preventie, participatie, kinderrechten, betrokkenheid,<br />
cultuur… De inhoud wordt elke maand mee bepaald door een andere<br />
Yeti-klas. Die ligt deze maand in de schaduw van het stadion KRC Genk<br />
in Waterschei (Sint-Jan). Natuurlijk dat het blad over voetbal gaat! En ook<br />
over het volgende.<br />
Wat leren mijn leerlingen op straat? (Handige tips van leerlingen voor leraren).<br />
Hoe koud is het in de winter in je klas? (Doe samen de test.) Waaraan<br />
ergeren je leerlingen zich in je klas? Handige cultuurtips krijg je van Vlieg.<br />
De helprubriek voor tieners in problemen heet Vraag het aan Lisa.<br />
Yeti 54 ligt vanaf 10 december op school. Mét de nieuwe pedagogische bijlage,<br />
volledig in kleur. Steeds meer leerlingen gaan op woensdagnamiddag ook chatten<br />
op www.yeti.be in de gemodereerde en veilige chatbox voor Yetilezers. Heb je die<br />
verrassende site zelf al eens bezocht? Moedig je leerlingen aan om zich te abonneren<br />
op de leuke, inspirerende nieuwsbrief speciaal voor het vijfde en zesde leerjaar: Red<br />
Rambo!<br />
stuurboord, baKboord<br />
De belvis schittert in de golven. Elk net zwemt ze voorbij. Kapitein Adriaan<br />
neemt zijn kleindochter Julie mee. Met knuffelbeer. Maar die laatste kan<br />
niet zwemmen… ‘Als een vis in de zee’ is een poppenspel van 40 minuten<br />
voor kleuters en kinderen tot 8 jaar. Meezingen is gewenst. Deze voorstelling<br />
kan op school, verduisteren is niet noodzakelijk.<br />
Boekingen vanaf 1 januari, 550 euro + 6 procent btw (100 tot 150 kinderen) -<br />
0486 75 68 31 - www.alleslooptoprolletjes.be - alleslooptoprolletjes@skynet.be<br />
ZEKER DOEN • Nr. 180<br />
31<br />
BAsis
32<br />
W!N<br />
Knuffels<br />
breien<br />
Leerlingen vanaf 10 jaar leren hun eigen<br />
knuffels breien, of een gsm-zakje, een sjaal met pomponnetjes<br />
enz. Breien is blijkbaar weer in en breiclubs<br />
duiken op als paddenstoelen uit de grond. In het ‘Breiboek voor kinderen’<br />
van Phildar krijgen je leerlingen originele en eigentijdse ontwerpen stap<br />
voor stap uitgelegd, vanaf de basistechnieken. Zo kunnen zelfs beginnende<br />
breihanden aan de slag.<br />
‘Breiboek voor kinderen’ - 11,95 euro - Standaard Uitgeverij<br />
Win: 1 aankoopbon van 100 euro voor een Phildar breipakket + 5 x ‘Breiboek voor<br />
kinderen’ - bedenk met je leerlingen een origineel breipatroon, teken het uit, knutsel<br />
het in elkaar, leg het uit in een brief… - stuur je patroon vóór 20 december naar<br />
Standaard Uitgeverij - Ellen Van Schaik - Mechelsesteenweg 203 - 2018 Antwerpen<br />
oproep<br />
De vakgroep onderwijskunde van de UGent onderzoekt hoe goed ouders bij<br />
de schoolse ontwikkeling van hun kind betrokken zijn. Hiertoe zoeken ze<br />
leraren derde graad lager onderwijs die een vragenlijst willen invullen. Ben<br />
je bereid deel te nemen? Mail dan je naam, naam en adres van je school en<br />
je telefoonnummer naar lien.ghysens@ugent.be. Wie geselecteerd wordt,<br />
krijgt een FNAC-bon t.w.v. 20 euro voor zijn deelname.<br />
svieKe KronKel<br />
Met de ‘RUGLA’-klapblokken (één per graad) kan je rugklachten van je<br />
leerlingen aanpakken of voorkomen met speelse rek-, kracht- en evenwichtsoefeningen.<br />
Aanvullend krijg je voedings- en rugsparende tips.<br />
Goede bewegings- en eetgewoonten leer je immers best al van jongsaf<br />
aan. ‘Svieke Kronkel’ is een preventief bewegingsproject van VIVA-SVV.<br />
‘RUGLA’ - 7,50 euro per deel - Abimo uitg. - www.abimo.net<br />
Win: 10 x ‘RUGLA’-klapblok - mail vóór 17 december (met vermelding van je klas en<br />
‘Rugla’) naar jef@abimo.net<br />
ZEKER DOEN • Nr. 180<br />
W!N<br />
studio 50<br />
In 2008 is het precies 50 jaar geleden dat Expo ’58 plaatsvond in Brussel.<br />
Studio 50 is een interactief parcours dat je leerlingen onderdompelt in de<br />
magische sfeer van de Golden Fifties en de wereldtentoonstelling. In de<br />
verschillende speel- en werkstations vind je ludieke activiteiten zoals het<br />
Atomium reconstrueren met aardappels, miniatuurautootjes maken, juwelen<br />
en accessoires knutselen, twisten op muziek uit die tijd enz.<br />
‘Studio 50’ is een initiatief van Art Basics for Children en Erfgoedcel Brussel -<br />
je vindt het in het nieuwe jeugdcentrum van de Vlaamse Gemeenschapscommissie<br />
(Wilsonstraat, Brussel), op schooldagen (behalve woensdag) van 13 april tot<br />
11 mei 2008 - de plaatsen zijn beperkt, je kan nu al reserveren<br />
www.abcweb.be - mail@abcweb.be - 02 502 00 27<br />
GRATIS<br />
interaCtief verKeren<br />
Leerlingen derde graad verkennen met de gratis e-learningcursus<br />
‘Interactief verkeren’ speels en interactief verkeerssituaties zoals fietsen op<br />
een rotonde, remmen en remafstand, rekening houden met voetgangers,<br />
doen en laten bij een ongeval enz. De cursus bevat multimediale hulpmiddelen<br />
als figuren, audio- en videofragmenten, interactieve oefeningen, een<br />
forum… De cursus is modulair opgevat, met je leerlingen alleen of per<br />
twee aan een computer. Na elke module kan je een groepsgesprek organiseren<br />
rond gelijkaardige situaties én kan je de straat op voor de praktijk.<br />
‘Interactief verkeren’ is ontwikkeld door EduWEST, een WestVlaams elektronisch<br />
leerplatform.<br />
www.eduwest.be - info@eduwest.be - 057 21 45 17<br />
GRATIS<br />
hapKlare visjes<br />
Op www.lessenpakket.be vind je kant en klare lessenpakketten over de<br />
Vlaamse landbouw-, tuinbouw- en vissserijproducten. Telkens is er een<br />
aparte lessenreeks voor het kleuteronderwijs en voor elk leerjaar van de<br />
lagere school. Zo’n lessenreeks bestaat uit lesvoorbereidingen en kopieerbare<br />
werkblaadjes voor je leerlingen. Alle materiaal is gratis beschikbaar,<br />
downloadbaar als pdf-bestand. De VLAM ontwikkelde de pakketten, i.s.m.<br />
een team van leraren en uitgeverij Abimo.<br />
Het nieuwste lessenpakket neemt vis en de Vlaamse visserijsector onder<br />
de loep. Voorheen verschenen al pakketten rond aardappelen, groenten en<br />
fruit, zuivel en vlees. Je kan het materiaal gebruiken in allerlei lessen, van<br />
wereldoriëntatie tot Frans, van taal tot wiskunde.<br />
www.lessenpakket.be - www.vlam.be<br />
piCtoGraMMen voor anderstaliGen<br />
Schaar, picknick, melk, openbaar vervoer, ongehoorzaam zijn… Hoe goed<br />
begrijpen anderstalige ouders de schoolmededelingen die hun kind mee<br />
naar huis brengt? In een handig pictogrammenwoordenboek krijgen de<br />
voornaamste schoolwoorden een herkenbare tekening. Bovendien worden<br />
ze in 29 talen vertaald. De lijst is opgesplitst in vier thema’s: meebrengen,<br />
op uitstap, mededelingen en ouders op school. Zorgleraren uit verschillende<br />
Kortrijkse basisscholen werkten eraan mee.<br />
‘Pictogrammenwoordenboek’ - Hanne Verledens - Onderwijsopbouwwerk Stad<br />
Kortrijk - Grote Markt 54 - 8500 Kortrijk - 056 27 72 85 -<br />
hanne.verledens@kortrijk.be
erfGoedsChatten<br />
‘Over en voor erfgoedschatten!’ is een gratis lesbrief voor leraren derde<br />
graad. Het 6-delige stappenplan (met werkblaadjes) leidt je leerlingen<br />
van een eerste kennismaking met erfgoed tot een eigen tentoonstelling,<br />
door henzelf opgebouwd met voorwerpen die zij willen bewaren voor de<br />
toekomst.<br />
Mail voor de lesbrief of meer info naar lieselot@volkskundevlaanderen.be<br />
www.volkskundevlaanderen.be - www.villafutura.be<br />
heKsenneus<br />
In het dorp is een grote Hekspo gepland. Heks<br />
Trezebelle wil een enorme neus als blikvanger,<br />
met een roltrap door het linkerneusgat<br />
naar boven. Rupert vindt dat maar niks. Hij<br />
wil een Fantomium, een enorm Atomium<br />
met grijnzende pompoengezicht in plaats<br />
van ijzeren bollen. Een spannend, grappig<br />
boek van Guy Didelez voor 8-plussers.<br />
‘Heksenneus’ - 12,95 euro - Clavis Uitgeverij -<br />
www.clavis.be<br />
Win: 5 x ‘Heksenneus’ - mail vóór 17 december (met vermelding ‘Heksenneus’) naar<br />
wedstrijd@clavis.be<br />
spelen<br />
De ingepakte verrassing, de rijdende schotel, de mond van het monster…<br />
Drie namen voor spelletjes in wintertijd. Bij elk spel lees je hoeveel spelers<br />
kunnen meedoen, welk materiaal je nodig hebt en in hoeveel stappen je het<br />
spel speelt. Zowel bruikbaar thuis als in de klas.<br />
‘Winterspelen. Leuke ideeën om te spelen, vooral in de<br />
winter’ (10,95 euro). Ook voor de drie andere seizoenen is<br />
er een afzonderlijk spellenboek - uitg. Bakermat<br />
Klein susKe en WisKe<br />
De AVI-strips van Klein Suske en Wiske zijn speciaal<br />
bedoeld voor beginnende lezertjes, die nog ‘te<br />
klein’ zijn voor andere strips, maar toch wel eens een<br />
‘echt’ stripverhaal willen lezen. De teksten zijn aangepast<br />
aan de verschillende AVI-leesniveaus (1 tot 4) en<br />
de tekeningen zijn bewust eenvoudig gehouden om<br />
de pagina’s niet te druk te maken.<br />
AVI-strips ‘Klein Suske en Wiske’ - 7,99 euro per deel -<br />
Standaard Uitgeverij<br />
Win: 12 x ‘Klein Suske en Wiske’-stripverhaal - mail vóór<br />
17 december (met vermelding ‘Klein Suske en Wiske’) naar<br />
secretariaat.leraren@klasse.be<br />
W!N<br />
W!N<br />
MultiCube<br />
Met de ‘Multicubes’ kunnen je leerlingen al spelend leren. De kleuren<br />
onderscheiden, kubusjes aan elkaar hechten of sorteren, maar ook rekenen<br />
kunnen ze oefenen, van de basisbewerkingen tot breuken, machten,<br />
inhoud, oppervlakte enz. Naast de kubussen zijn er ook driehoeken, cilinders,<br />
wieltjes en assen waarmee de kinderen allerlei constructies maken.<br />
Voor leerlingen vanaf de kleuterklas is er de ‘Multicube Mathebox’, met<br />
kubusjes en een doorzichtig honderdveld met verschillende onderleggers<br />
voor de basisbewerkingen rekenen.<br />
Multicube - Karel Dorekens - k.dorekens@skynet.be - 03 384 04 09<br />
survivalGidsen<br />
• De ‘AD(H)D Survivalgids’ legt 8- tot 11-jarigen uit wat ADHD en<br />
ADD is en geeft praktische strategieën om goed voor jezelf te zorgen,<br />
je gedrag te wijzigen, graag naar school te gaan en plezier te maken.<br />
Ook dokters en geneesmiddelen komen aan bod. Voorts geeft de gids<br />
uit het leven gegrepen voorbeelden, quizzen en een boodschap voor<br />
de ouders.<br />
• In ‘Haal de Grrrr uit agressie’ ontdekken je leerlingen dat woede een<br />
normaal onderdeel van het leven is, maar dat geweld geen oplossing<br />
is. Dit boekje helpt hen bij het beheersen van hun woede, met<br />
degelijke informatie, leuke tekeningen én praktische suggesties, o.a.<br />
een stappenplan om tot relaxatie te komen.<br />
‘AD(H)D Survivalgids’ en ‘Haal de Grrrr uit agressie’ - 9,95 euro per deel -<br />
Abimo uitg. - www.abimo.net<br />
Win: 10 x ‘AD(H)D Survivalgids’ en 10 x ‘Haal de Grrrr uit agressie’ - mail vóór<br />
17 december (met vermelding ‘ADHD’ of ‘Agresssie’) naar jef@abimo.net<br />
W!N<br />
slapen en slaapstoornissen<br />
Twee ouders op drie signaleren slaapproblemen bij hun kinderen. Dat gaat<br />
van slecht inslapen over herhaaldelijk wakker worden door nachtmerries tot<br />
ongecontroleerde bewegingen en bedplassen. Prof. dr. Spruyt (VUB) peilde<br />
naar het slaapgedrag bij meer dan 3 000 Vlaamse kinderen (3-13 j.).<br />
Ze analyseert 36 slaapproblemen, legt links met gedrag overdag (ook op<br />
school) en biedt richtlijnen om er wat aan te doen. Voor het eerst Vlaamse<br />
onderzoeksresultaten over slapen en slaapstoornissen.<br />
‘Slaapproblemen bij kinderen’ (19,95 euro) - uitg. Lannoo<br />
ZEKER DOEN • Nr. 180<br />
33<br />
BAsis
(advertentie)<br />
AD klasse oktober 2007.indd 1 04-10-2007 17:58:08<br />
pub.indd 2 17-09-2007 17:48:28
Mens<br />
Volgens Al Gore weerlegt geen enkele wetenschappelijke studie de opwarming<br />
van de aarde, terwijl zowat de helft van de journalistieke artikels daarover<br />
wel twijfels zaait. Hoe zit dat nu met de ’global warming’? In nr. 64<br />
van het tijdschrift Mens krijgen leerlingen info op hun maat. Het nummer<br />
sluit aan bij twee themanummers over resp. energie en wetenschap (nr.<br />
63) en energieverbruik en -politiek (nr. 65). Andere themanummers gaan<br />
in op ADHD, griep, het menselijk brein, roken, illusies enz. ‘Mens’ is een<br />
driemaandelijks populair-wetenschappelijk tijdschrift voor leraren en leerlingen.<br />
Er zijn meer dan 60 themanummers beschikbaar.<br />
‘Mens’ - een educatief abonnement (4 nrs.) kost 10 euro - www.tijdschriftmens.eu<br />
voortstuderen<br />
Je leerlingen informeren over de bamastructuur, de vierde graad beroepsonderwijs,<br />
opleidingen van de VDAB, de SID-in’s… of er zelf meer over<br />
opsteken? Dat kan via de gratis gids ‘Wat na het secundair onderwijs’? Elke<br />
Vlaamse secundaire school ontving een gratis exemplaar, maar je kan er<br />
zelf ook een bestellen.<br />
Agentschap voor Onderwijscommunicatie - Cel Publicaties - Koning Albert II-laan 15 -<br />
1210 Brussel - 02 553 66 53 - onderwijspublicaties@vlaanderen.be<br />
lerarenpoCKet<br />
Afwezigheden van leraren, leerlingenstages, te bewaren<br />
documenten en zorgvuldig bestuur zijn enkele<br />
nieuwe lemmata in deze editie van de lerarenpocket.<br />
Verder werden de wet- en regelgeving geactualiseerd.<br />
(Aspirant-)leraren, directeurs, studiemeesters enz. krijgen<br />
in mensentaal een snelle introductie in de wereld<br />
van de onderwijswetgeving. Alles per thema en gebruikte term geordend.<br />
‘Lerarenpocket secundair onderwijs. Info voor klas en loopbaan. Editie 2007-2008’<br />
(17,5 euro voor 1 ex.; 14,50 vanaf 5 ex.; 12 euro vanaf 20 ex.) Je kan je ook abonneren<br />
voor een jaarlijkse update - uitgeverij Politeia - www.politiea.be<br />
juryleden exaMenCoMMissie<br />
Gezocht: leraren algemene vakken en technische vakken die als jurylid willen<br />
meewerken aan de Examencommissie van de Vlaamse Gemeenschap.<br />
De vier afdelingen van de Examencommissie reiken diploma’s secundair<br />
onderwijs uit: een getuigschrift eerste en tweede graad (eerste afdeling),<br />
een diploma aso (tweede afdeling), een diploma bso, kso of tso (derde<br />
afdeling) of een diploma vierde graad verpleegkunde (vierde afdeling).<br />
De zittijden vinden plaats in de periodes april-juni en oktober-december,<br />
telkens in KTA/CVO Anderlecht. Leraren in actieve dienst, met TBS of met<br />
pensioen (minder dan vier jaar) kunnen kandideren.<br />
www.ond.vlaanderen.be/secundair/examencommissie -<br />
• marc.teugels@ond.vlaanderen.be (eerste afdeling)<br />
• walter.wens@ond.vlaanderen.be (tweede)<br />
• annemarie.vandenbussche@ond.vlaanderen.be (derde)<br />
• paul.bontinck@ond.vlaanderen.be (vierde)<br />
42 000 leerlinGen online<br />
De verbijsterend nieuwe Maks-site heeft zijn entree niet gemist bij de<br />
leerlingen in het secundair onderwijs: 42 000 jongeren hebben er al een<br />
persoonlijk profiel aan gemaakt. Dat is nagenoeg één op zeven. Daarmee<br />
is Maks! een van de meest populaire jongerensites in Vlaanderen. De leerlingen<br />
nemen er bijzonder actief deel aan tientallen forums en lezen mee in<br />
wat Maks! elke dag aan nieuws brengt over opvoeding, onderwijs en maatschappij.<br />
Ze bloggen, gaan op virtueel bezoek bij elkaar, wisselen foto’s<br />
en filmpjes uit, nemen deel aan wedstrijden, kijken wat de leerlingenkaart<br />
aanbiedt, gaan op zoek naar tips voor vrije tijd enz.<br />
Maks! blijft ook koploper qua vormgeving. De nieuwe lay-out sluit aan bij<br />
de tijdsgeest en de wereld van de jongeren: veel minder chaotisch dan<br />
vroeger, maar even sterk inhoudelijk. De redactie duikt elke maand onder<br />
in een andere school. Die hartslag voel je in het blad. Daarom spreekt het<br />
de jongeren ook zo sterk aan.<br />
Veel leraren pikken ondertussen in op artikels in Maks! De vernieuwde pedagogische<br />
bijlage (met links naar de vakoverschrijdende eindtermen én<br />
extra initiatieven, wedstrijden enz voor jouw leerlingen) slingert nu in tien<br />
exemplaren rond in elke lerarenkamer. Meer dan 4 000 leraren secundair<br />
onderwijs hebben zich al ingeschreven om ze maandelijks in hun eigen<br />
mailbox te krijgen (www.klasse.be/maksimum).<br />
Telkens tegen het einde van de maand is er een nieuwe Maks! op school.<br />
Waar kan je op inpikken in het volgend nummer? De jeugd van toen: oma<br />
en opa op de schoolbanken (zie de reportage in deze <strong>Klasse</strong> p. 40-41),<br />
werkloze jongeren worden Foodj en leren de stiel van tv-koks Achim<br />
Vandenbussche en Peter Van Asbroeck, de grote brostest (sluit aan bij het<br />
dossier spijbelen in de vorige <strong>Klasse</strong>), zelf verantwoordelijkheid nemen<br />
en bijvoorbeeld samen met Stressfactor een rockfestival organiseren op<br />
school... Lees nu al mee op www.maks.be<br />
liljana<br />
Liljana is zes jaar als ze door een<br />
Vlaams gezin wordt geadopteerd. Ze<br />
heeft jaren gedroomd van een eigen<br />
moeder en vader, maar in haar tienerjaren<br />
groeien de twijfels. Wie is ze<br />
echt? Waarom heeft haar eigen moeder<br />
haar afgestaan? Ze wil terug naar<br />
Roemenië om daar de antwoorden<br />
te zoeken. Luc Descamps baseerde<br />
‘Liljana’ op een waar gebeurd verhaal.<br />
Voor leerlingen vanaf 13 jaar.<br />
‘Liljana’ - 12,00 euro - Abimo uitg. -<br />
www.abimo.net<br />
Win: 5 x ‘Liljana’ - mail vóór 17 december (met vermelding ‘Liljana’) naar<br />
inne@abimo.net<br />
W!N<br />
ZEKER DOEN • Nr. 180<br />
35<br />
secundAir hoger / volwAssenen
(advertentie)<br />
VRAAG DE<br />
BROCHURE<br />
2008<br />
vakanties voor jeugdgroepen<br />
paasreizen en openluchtklassen<br />
skivakanties voor groepen<br />
sneeuwklassen<br />
culturele citytrips<br />
family formule<br />
JEKA vzw - Sociaal Toerisme over de Grenzen Heen - lic. A1205<br />
Ambiorixsquare 32 bus 28 - 1000 Brussel<br />
TEL.: 02.230.84.55 - FAX : 02.230.42.42 - info@jeka.be<br />
berlijn<br />
1943: Engelse en Amerikaanse bommenwerpers<br />
voeren bombardementen<br />
uit op Berlijn. Zo ook ‘de zeven dwergen’,<br />
de bemanningsleden van één zo’n<br />
bommenwerper. 1948: West-Berlijn<br />
is afgesloten van de rest van West-<br />
Europa door de Russische blokkade.<br />
Enkel via drie smalle luchtcorridors<br />
kan West-Berlijn worden bevoorraad.<br />
De Limburgse striptekenaar Mark Van<br />
Oppen (Marvano) brengt met ‘Berlijn’<br />
een drieluik over de recente geschiedenis van deze stad én van Europa.<br />
Twee delen zijn verschenen, het derde volgt binnenkort.<br />
‘Berlijn 1 - 1943: De zeven dwergen’ en ‘Berlijn 2 - 1948: Reinhard de vos’ - 13 euro<br />
per deel (hardcover) - uitgeverij Dargaud<br />
Win: 10 x ‘Berlijn 1’ - mail vóór 17 december (met vermelding ‘Berlijn’) naar<br />
secretariaat.leraren@klasse.be<br />
W!N<br />
GezoCht:<br />
Klas Met Creatief idee voor europa<br />
Welke rol kan of moet Europa in de wereld van morgen spelen? Tijdens<br />
de ‘State of the European Union’ geeft een vooraanstaand ‘Europawatcher’<br />
hierover zijn visie. Maar ook je leerlingen van het vijfde en zesde secundair<br />
kunnen dan hun mening kwijt. De ‘Junior State of the European Union’ en<br />
de ‘State of Creanovative’ nodigen hen uit om na te denken over ‘Europa<br />
en de wereld’. Je leerlingen schrijven hun ideeën neer in een tekst van<br />
maximaal 4 000 woorden (‘Junior State of the European Union’) of sturen<br />
een creatief werkstuk in (‘State of Creanovative’). Elke klas mag max. één<br />
inzending voor elke wedstrijd indienen. Een jury selecteert telkens de drie<br />
beste inzendingen. De zes winnende klassen krijgen een uitnodiging voor<br />
de prijsuitreiking in het Vlaams Parlement tijdens de ‘State of the European<br />
Union’. De hoofdwinnaars mogen dan ook hun werk voorstellen. ‘State<br />
of the European Union’ vindt plaats op 7 mei 2008 en wil de Europese<br />
feestdag op 9 mei vieren. Vlaamse Parlement, Stiching Ryckevelde en het<br />
Vlaams-Europees Verbindingsagentschap staan in voor de organisatie.<br />
Teksten en creatieve werkstukken moeten uiterlijk 29 februari 2008 het<br />
Vlaams Parlement of Stichting Ryckevelde bereiken.<br />
Inschrijvingen via info@ryckevelde.be - 050 35 27 20 -<br />
dienst.europa@vlaamsparlement.be - 02 552 45 69 -<br />
www.vlaamsparlement.be/diensteuropa/state2008.html<br />
studeer enGels in Kent<br />
Je geeft minimum zeven uur Engels per week in het lager secundair onderwijs.<br />
En je wil je Engelse les nog creatiever aanpakken. Schrijf dan in<br />
voor de internationale vormingscursus van 31 maart tot 12 april 2008 in<br />
de Bell Language School in Kent (Zuid-Engeland). Daar leer je meer over<br />
‘the communicative approach’ en methodieken om grammatica en woordenschat<br />
via deze weg aan te brengen. Je verblijft bij een Engelse familie<br />
of op de campus zelf. De pedagogische begeleidingsdiensten zorgen voor<br />
begeleiding voor, tijdens en na de cursus.<br />
20 leraren mogen deelnemen op kosten van het departement Onderwijs, je betaalt<br />
enkel je reiskosten. Inschrijven kan tot 31 januari - 02 553 98 77<br />
natalie.vangysegem@ond.vlaanderen.be
leefbaar verKeer<br />
‘Live!’ is een nieuw interactief lessenpakket rond verkeer en mobiliteit voor<br />
leerlingen derde graad. Met dit pakket kun je mobiliteit, verkeersleefbaarheid<br />
en verkeersveiligheid integreren in de klas en op school. In tien lessen<br />
nemen je leerlingen de verkeersleefbaarheid van de schoolomgeving onder<br />
de loep, waarbij ze zelf de straat optrekken voor verschillende metingen.<br />
‘Live!’ (LeefbaarheidsIndex VErkeer) bestaat uit een ringmap met cd-rom.<br />
Verschillende vakgebonden en vakoverschrijdende eindtermen komen<br />
aan bod (aardrijkskunde, fysica, milieueducatie, project algemene vakken<br />
enz.). Het pakket kost 20 euro.<br />
www.mobiel21.be - info@mobiel21.be - 016 23 94 65<br />
Win: 5 x ‘Live!’ - mail vóór 17 december (met vermelding ‘Live!’)<br />
naar info@mobiel21.be<br />
W!N<br />
olyMpiQue<br />
Met een beetje Frans winnen je leerlingen (tweede en derde graad) misschien<br />
wel een verblijf in Québec. De 21ste editie van OLYFRAN (Vlaamse<br />
Olympi@de van het Frans) komt eraan. De selectieronde is een meerkeuzetoets<br />
over de beheersing van het hedendaagse gesproken Frans. De 75<br />
besten gaan naar de finale, voor een interview in het Nederlands en in het<br />
Frans. De Olympiade wil het belang van een goede kennis van de Franse<br />
taal en van de culturen van de Franstalige landen onderstrepen. Naast drie<br />
verblijven in Québec zijn er acht verblijven in Frankrijk, drie interrailtickets,<br />
1 200 filmtickets, 75 ereprijzen, enz. te winnen. Eén leraar mag voor een<br />
taal- en cultuurstage naar Montréal en 40 deelnemende scholen ontvangen<br />
een pakket didactisch materiaal.<br />
Inschrijven doe je uiterlijk 1 februari 2008. De selectieproeven voor tweede graad<br />
vinden plaats op 27 februari, voor de derde graad op 29 februari. De finale valt op<br />
9 april, de prijsuitreiking op 23 april. Info: www.olyfran.org (‘Olyfran-Vlaanderen’)<br />
het leven zoals het is 16+<br />
Een nieuwe, actuele leeslijst voor 16-plussers, meer dan honderd recent<br />
(her)uitgegeven boeken. Klassiekers uit de wereldliteratuur én eigentijdse<br />
romans. Vlotlezende, toegankelijke boeken én boeken voor leesbeesten die<br />
een uitdaging aandurven.<br />
‘Het levens zoals het is 16+’ - 10 euro - www.leesweb.be -<br />
info@leesweb.be - 03 272 21 46<br />
GRATIS<br />
voor een<br />
rooKvrij leven<br />
De ‘HELP Teaching Kit’ is een<br />
didactisch informatiepakket waarmee<br />
je je leerlingen wijst op de<br />
nadelige gevolgen van (passief)<br />
roken. In de doos vind je o.a.<br />
een quiz, een exemplaar van het<br />
Europees jongerenmanifest ‘Voor<br />
een rookvrij leven’, een infofolder over het Europese ‘Help’-project, enkele<br />
posters en een stapeltje promo-items (armbanden, pennen, halskoorden<br />
en andere gadgets met de HELP-boodschap).<br />
Je kan het pakket gratis bestellen via www.help-eu.com<br />
©<br />
A-Film<br />
W!N<br />
beCoMinG jane<br />
Tussen ‘Sense and Sensibility’ en ‘Pride and Prejudice’ ligt een leven dat<br />
zich nog veel meer laat herschrijven tot een liefdesroman: het leven van<br />
schrijfster Jane Austen zelf. Als de twintigjarige Jane (Anne Hathaway)<br />
voor het eerst verliefd wordt, heeft dat grote invloed op haar schrijven. De<br />
passie tussen haar en de straatarme Ierse bokser (James McAvoy) levert<br />
volop inspiratie voor haar verhalen. Maar het geluk mag niet lang duren,<br />
het grote verschil tussen hun afkomst en de status van haar eigen familie<br />
maken hun relatie onmogelijk.<br />
‘Becoming Jane’ wordt verdeeld door A-Film en loopt vanaf 21 november in de<br />
bioscoop.<br />
Win: Tien lezers winnen een exclusief Jane Austen pakket: de drie boeken<br />
‘Overtuiging’, ‘Trots en Vooroordeel’ en ‘Verstand en Gevoel’ en een duoticket waarmee<br />
je de film kan zien. Mail vóór 10 december (met vermelding ‘Becoming Jane’)<br />
naar secretariaat.leraren@klasse.be<br />
tertiair onderWijs<br />
In het grensgebied tussen secundair en hoger onderwijs bestaan opleidingen<br />
in het volwassenenonderwijs en de vierde graad secundair onderwijs.<br />
Waar deze ‘kleine broertjes’ passen in de structuur van onderwijs is niet altijd<br />
even duidelijk. De Vlaamse Onderwijsraad vraag daarom deskundigen<br />
te onderzoeken of de arbeidsmarkt wel behoefte heeft aan mensen met een<br />
competentieniveau tussen dat van opleidingen in het secundair onderwijs<br />
en de professionele bachelor. En welk profiel hebben de mensen die voor<br />
dit ‘tertiair’ onderwijs kiezen?<br />
‘Tertiair onderwijs; een verkenning’ - 14 euro - Vlaamse Onderwijsraad & Garant -<br />
www.vlor.be (‘Publicaties’ - ‘Algemeen’)<br />
ZEKER DOEN • Nr. 180<br />
37<br />
secundAir hoger / volwAssenen
(advertentie)<br />
AD klasse oktober 2007.indd 1 04-10-2007 17:58:08<br />
pub.indd 2 17-09-2007 17:48:28
projeCt edison<br />
Leerlingen van het vijfde jaar aso en tso kunnen in groepjes van 2 à 4 deelnemen<br />
aan de wetenschapswedstrijd ‘Project Edison’. In de Edison-quiz<br />
beantwoorden ze vragen over wetenschappers achter succesvolle ondernemingen.<br />
Ze sturen een voorstel in over de ontwikkeling van een nieuw<br />
(denkbeeldig) product, het gat in de markt, een originele uitvinding waarop<br />
de wereld wacht. De beste voorstellen bereiken de tweede ronde (volgend<br />
schooljaar), waarin je met je leerlingen gaat brainstormen in Parijs.<br />
Wetenschappers en ondernemers helpen je leerlingen dan om hun ideeën<br />
uit te werken.<br />
www.ua.ac.be/focusopwetenschap - project.edison@ua.ac.be<br />
<br />
<br />
128<br />
‘128’ is een kunsteducatief spel voor leerlingen tweede en derde graad.<br />
Ze spelen het spel deels via internet en deels live. Daarbij gaan ze op<br />
onderzoek in de muzische domeinen (drama, muziek, beeld en beweging)<br />
en krijgen ze prikkels om creatief samen te werken. Je leerlingen starten<br />
het spel als sollicitanten bij productiehuis ‘128’. Ze banen zich een weg<br />
langs deadlines en intriges op weg naar de begeerde titel ‘Werknemer van<br />
de maand’. Daarbij experimenteren ze met woord en drama, surfen ze over<br />
het internet en zoeken ze kunst in Vlaanderen.<br />
‘128’ is een spel voor 50 tot 500 leerlingen. Het spel duurt vier weken,<br />
vooral buiten de lesuren. Je krijgt een overzichtelijke handleiding, vol achtergrondinformatie,<br />
links naar je lessen enz. zZmogh vzw werkt telkens een<br />
totaalconcept uit op maat van de school en levert daarbij spel, materiaal,<br />
technieken én begeleiders.<br />
‘128’ is beschikbaar vanaf 15 januari, maar je kan nu al reserveren.<br />
www.zzmogh.be/128 - 016 44 08 04 - 0473 50 40 63<br />
boeiend leren onderneMen<br />
Leren over ondernemen hoeft niet saai te zijn. De Ondersteuning voor<br />
Micro-Ondernemers in Opleiding ging met dit idee aan de slag. OMOO<br />
ontwikkelde een elektronische leeromgeving boordevol boeiende informatie,<br />
les- en oefenmateriaal. Hoe je daarmee omgaat verneem je tijdens<br />
de gratis infosessies voor leraren. Die vinden plaats in de 5 provincies<br />
tijdens de maand januari. Je ontvangt een handig infomapje met een cdrom<br />
waarop al het ontwikkelde les- en oefenmateriaal staat.<br />
Info en inschrijvingen (tot 7 december) op www.omoo.be/events.htm -<br />
paul.schram@ond.vlaanderen.be<br />
fraCture<br />
Ted Crawford (Anthony Hopkins) vermoordt<br />
zijn overspelige vrouw en bekent meteen<br />
de misdaad. De jonge aanklager Willy<br />
Beachum (Ryan Gosling) lijkt een simpele<br />
job te krijgen, maar dan start Crawford een<br />
vreemd spelletje in de rechtszaal. Gisteren<br />
in de bioscoop, vandaag in je dvd-speler.<br />
www.rcv.be<br />
Win: 5 x ‘Fracture’ - mail vóór 17 december (met vermelding ‘Fracture’) naar<br />
secretariaat.leraren@klasse.be<br />
W!N<br />
virtuele sportWaGen<br />
Droom je met je studenten ervan om je eigen sportwagen te ontwerpen?<br />
Waag nu je kans in de Europese wedstrijd ‘3D Challenge’ en ontwerp een<br />
virtuele sportwagen in 3D met SolidWorks ® software. Misschien rij je straks<br />
met een hippe Burton wagen! Of win je een Formule 1-testrit, een kleurenprinter<br />
of andere prijs. De school met het grootste aantal 3D-modellen<br />
krijgt bovendien een speciale prijs. Je ontwerpen moeten wel vóór 21 januari<br />
binnen zijn. Inschrijving én jurering verlopen uitsluitend online via de<br />
site van ‘3D Challenge’.<br />
Bezoekers van de site brengen mee hun stem uit. De ontwerpwedstrijd<br />
staat open voor alle studenten secundair en hoger onderwijs.<br />
www.3Dchallenge.net<br />
bioboy<br />
Lerares Nederlands Inge Misschaert<br />
schreef met ‘Bioboy’ haar eerste<br />
jeugdboek. Ze vertelt het verhaal van<br />
stadsjongen Floris die bij wijze van<br />
gemeenschapsdienst een bos moet<br />
helpen schoonhouden. Hij gaat van het<br />
bos houden en verandert zijn naam in<br />
‘Bioboy’. Als het erop lijkt dat het bos<br />
moet wijken voor een industriezone,<br />
komt ‘Bioboy’ in actie. Voor 12- tot<br />
15-jarigen.<br />
‘Bioboy’ - 13,95 euro - uitg. De Eenhoorn -<br />
www.eenhoorn.be<br />
ZEKER DOEN • Nr. 180<br />
39<br />
secundAir hoger / volwAssenen
40<br />
“Ik ben nerveuzer dan op mijn eerste schooldag zestig jaar geleden”,<br />
stamelt Josephine (67). Samen met zestien andere opa’s en oma’s<br />
vervangt ze voor één dag haar kleinkind op de schoolbanken van het<br />
Instituut van de Voorzienigheid in Herentals. Studeren in Vlaanderen<br />
anno 2007, door de ogen van vijftig jaar geleden. <strong>Klasse</strong> en Maks!<br />
brengen twee generaties samen. Wie verbaast wie?<br />
<strong>Klasse</strong> trekt naar de klas<br />
van een van de deelneemsters<br />
aan de VT4-reeks “De<br />
jeugd van tegenwoordig”<br />
en doet het omgekeerde:<br />
zestien opa’s en oma’s<br />
volgen een dag les op de<br />
schoolbanken van hun<br />
kleinkinderen.<br />
KLASSE • Nr. 180<br />
“De les van vandaag is een gecombineerde<br />
les geschiedenis, Engels en ICT”, verduidelijkt<br />
lerares Nicky Eerdekens. “Begeleid Zelfstandig<br />
Leren. Eerst kijken we samen naar een video<br />
over de Eerste Wereldoorlog, daarna werken de<br />
grootouders in groepjes aan diverse opdrachten.”<br />
Die aanpak is de opa’s en oma’s compleet<br />
vreemd. Nicky Eerdekens lacht: “Ze hebben<br />
niet eens een balpen bij! Les volgen is voor hen<br />
passief de leerstof ondergaan. Van interactieve<br />
werkvormen hebben ze geen kaas gegeten.<br />
Ze stellen de leerstof niet in vraag. Ze hebben<br />
immers nooit geleerd informatie kritisch te<br />
verwerken. En dat terwijl we net van onze leerlingen<br />
verwachten dat ze over alles een mening<br />
hebben.” Als de aanwezige regionale televisie<br />
vraagt wat opa van de les vindt, zegt hij dat<br />
hij dat nog niet kan zeggen, “omdat de les nog<br />
moet beginnen”. Dat klopt echter niet: de les is<br />
al gedaan. Maar opa zit te wachten tot de leraar<br />
begint te dicteren. Hij moet lachen als hij beseft<br />
dat het voorbije uur wel degelijk ‘een les’ was.<br />
“Ik heb al doende heel veel geleerd”, zegt hij.<br />
“Leren is nu iets heel anders dan vroeger”.<br />
tEmpo!<br />
De opa’s en oma’s werken nauwgezet maar<br />
individueel aan hun taak. Nicky Eerdekens: “Ik<br />
heb benadrukt dat ze vragen mogen selecteren,<br />
maar zij willen de opdracht van a tot z uitvoeren,<br />
in tegenstelling tot onze huidige leerlingen.”<br />
De les gaat duidelijk te snel. “Maar dat ligt<br />
niet aan hun leeftijd”, meent Nicky Eerdekens.<br />
“Het lesvolume is toegenomen en het lestempo<br />
ligt hoger dan vroeger. Bovendien zijn de lessen<br />
gevarieerd, net als het leven op en buiten<br />
de school. Dat maakt het leven van de jongeren<br />
een stuk stresserender.”<br />
kENNIS-oNzIN<br />
Ook voor de leraar is de job de jongste vijftig<br />
jaar intensiever geworden. Nicky Eerdekens:<br />
“Als ik een videoles geef en de leerlingen laat<br />
reflecteren, steek ik daar veel tijd en energie in.<br />
Ex cathedra is het makkelijk: ‘Neem je boek en<br />
onderstreep’, klonk het in mijn tijd. Ongelooflijk<br />
dat ik graag geschiedenis geef als je ziet op<br />
welke manier ik zelf geschiedenis heb gekregen!”<br />
Kennis mag niet zomaar overboord. “Ook<br />
al moet je het onderwijs voortdurend in vraag<br />
stellen, één en één is nog altijd twee. Akkoord,<br />
je kan informatie opzoeken op het web, maar<br />
daarvoor moet je de juiste vragen stellen en<br />
heb je dus kennis nodig. Het zou mooi zijn als<br />
leerlingen het verschil tussen kennis en kennisonzin<br />
leren maken.”<br />
rENDEmENt?<br />
Moet onderwijs de leerlingen rechtstreeks<br />
voorbereiden op een job? Nicky Eerdekens<br />
windt zich op: “Of je het accent legt op kennis<br />
of vaardigheden, onderwijs moet niet renderen.<br />
Zelf heb ik Latijn-Wiskunde gestudeerd, maar<br />
vraag me niet om een wiskundige functie op te<br />
lossen. Ik gebruik enkel nog de regel van drie.<br />
Onderwijs, praktisch of theoretisch, heeft als<br />
doel kinderen op te voeden, hen voor te bereiden<br />
op de maatschappij, hun wereld te verruimen.<br />
Dat is in die vijftig jaar niet veranderd.<br />
Maar de wereld is dat wel.”
“mEt vEErtIg IN DE klAS”<br />
josephine (67): “In de klas zaten we<br />
vroeger met zes op vaste banken.<br />
Knap krap als je dik was. De moderne<br />
klaslokalen zijn ook opvallend leeg.<br />
Bij ons hingen kaarten aan de muur,<br />
en stonden er kasten met prenten en<br />
boeken die we per twee gebruikten.<br />
We zaten soms met veertig leerlingen<br />
in de klas!”<br />
theresia (70): “En dan die regels. Lang<br />
haar moest in vlechten. En géén krullen.<br />
Die trokken de nonnekes eruit.<br />
Ymke en opa Don (en opa Willy<br />
en oma Roza)<br />
“IEDEr voor zICh”<br />
Isi (73): “Wat de leraar zei, was waar.<br />
Zonder discussie. ‘Iedereen begrepen?’<br />
klonk het, en iedereen knikte, ook al<br />
was dat niet zo. De leraar veegde het<br />
bord schoon en dan hoopte je dat je<br />
alles juist had overgepend. Nu zoek je<br />
op of je informatie klopt. Toch waren<br />
de lessen niet noodzakelijk saai. Het<br />
hing af van wie er voor de klas stond.<br />
Je had droogstoppels die hun les aframmelden,<br />
maar evengoed boeiende<br />
Ruben en oma Josephine (en opa Jos)<br />
Gevolg: nog meer krullen! Geen lange<br />
broeken, wel een zwarte voorschoot<br />
met een witte col en kousen tot aan je<br />
knieën. Droeg je sokken, dan bonden<br />
ze gazetten rond je benen om het bloot<br />
te verbergen. Nochtans viel er geen<br />
jongen te bespeuren, want jongens en<br />
meisjes zaten apart.”<br />
Don (69): “Wij konden enkel over de<br />
muur loeren in de hoop iets te zien te<br />
krijgen.”<br />
“DE lErArEN SloEgEN Er op loS”<br />
Don: “We hadden heel strenge leraren.<br />
Soms te streng. Die profiteerden van<br />
hun macht, sloegen er op los met een<br />
liniaal. ‘Ik ben baas, en gij zijt niks’,<br />
luidde het.”<br />
josephine: “Je dacht twee keer na voor<br />
je aan de leraar op de speelplaats een<br />
vraag stelde. Dan viel je op en dat was<br />
het slechtste wat je kon doen. Schrik<br />
was een deel van het schoolleven. Maar<br />
leraren van wie we veel leerden. De les<br />
was op een andere manier interactief:<br />
een leerling kwam voor het bord staan<br />
en dan losten we klassikaal de vragen<br />
op.”<br />
rik (64): “Maar samenwerken in<br />
groepjes mocht niet. Dat betekende<br />
spieken en werd bestraft. Het was ieder<br />
voor zich.”<br />
we hadden ook respect voor onze leraren.<br />
Nu is de afstand tussen leerlingen<br />
en leraar kleiner. Leuk dat de leraren<br />
met hun tijd meegaan en dragen wat<br />
ze zelf mooi vinden. Zolang het de<br />
leerlingen niet afleidt. Geen te strakke<br />
kledij, geen te diep uitgesneden decolleté.”<br />
rik: “Al had dat voor mij vandaag best<br />
gemogen!”<br />
“gEEN tAlENt om tE StUDErEN? pECh!”<br />
josephine: “Als je vroeger geen talent<br />
had om te studeren, dan kreeg je weinig<br />
kansen. Nu haalt de school veel meer<br />
uit de leerling, ook al heeft hij minder<br />
talent. Ook ouders zijn veel meer betrokken.<br />
Verder dan ‘De hoeveelste ben<br />
je’ en ‘Met hoeveel zitten jullie in de<br />
klas’ ging het vroeger niet.”<br />
rik: “Behalve als we gevochten hadden.<br />
Dan mochten mijn ouders naar<br />
Sylvie en oma Theresia (en oma Julia)<br />
Roxanne en opa Rik<br />
school komen. Het valt mij op dat<br />
hier op de speelplaats niet gevochten<br />
wordt. Vechten maakte vroeger deel uit<br />
van het leven. Je vocht al tegen die van<br />
de overkant van de straat. We schoten<br />
naar mekaar met pijl en boog, met aangescherpte<br />
punten. En dan spreken ze<br />
nu over geweld op school. Het is hier,<br />
vergeleken met onze tijd, ongelooflijk<br />
kalm: die jonge mensen staan gewoon<br />
met elkaar te praten!”<br />
KLASSE • Nr. 180<br />
41
42<br />
Op het internet ligt een kerkhof: MyDeathSpace. Jongeren<br />
wandelen er met tienduizenden tegelijk in stilte rond. Ze rouwen<br />
om profielen die ze nooit ontmoet hebben. “Online rouwen is voor<br />
jongeren een extra manier om verdriet te tonen, naast het echte<br />
leven”, verklaart specialist en klinisch psycholoog Manu Keirse.<br />
Is er dan geen plaats voor verdriet in het échte leven?<br />
KLASSE • Nr. 180<br />
Op het kerkhof van<br />
myDeathSpace.com<br />
De Amerikaanse Taylor (14) is ontzettend populair.<br />
Duizenden (overwegend jonge) surfers<br />
lezen haar profiel op MySpace, dé communitywebsite<br />
voor jongeren. Maar Tay Tay, zo noemen<br />
haar vrienden haar, is dood. Ze heeft haar plaats<br />
op MySpace ingeruild voor een plekje op My-<br />
DeathSpace. Taylor was biseksueel. Op school<br />
werd ze uitgelachen. Thuis was ze niet meer<br />
welkom. Op 8 maart 2007 schoot ze zichzelf een<br />
kogel door het hoofd. “You have to know when<br />
to give up”, schreef ze nog op haar profiel. Je<br />
moet weten wanneer je moet opgeven.<br />
in de BAn vAn de dOOd<br />
“Dat opgeven in het woordenboek van een<br />
veertienjarige staat, is verontrustend”, schrijft<br />
een vriendin van Taylor in een weblog op haar<br />
profiel. Nochtans komt zelfmoord op My-<br />
DeathSpace het meeste voor, na ongevallen.<br />
De Universiteit van Zuid-Florida onderzoekt<br />
nu of online rouwregisters vooral troost bieden<br />
aan familie en vrienden of net zelfdoding aanmoedigen.<br />
“Dat is overdreven”, zegt professor<br />
Manu Keirse, klinisch psycholoog en auteur<br />
van ‘Kinderen helpen bij verlies’. “Jongeren zijn<br />
in de ban van zelfdoding, hoe je het ook draait<br />
of keert. Leraren moeten in de lessen inspelen<br />
op die nieuwsgierigheid en jongeren de kans<br />
geven om hun gevoelens daarover te uiten. ‘Pas<br />
op! Je brengt hen op ideeën’, klinkt het ook op<br />
scholen. Maar jongeren hebben nu eenmaal die<br />
ideeën. Een op vier jongeren vindt af en toe dat<br />
ze beter dood zouden zijn. Je leert hen ermee<br />
omgaan door erover te praten.”<br />
messen klAAr?<br />
Dagelijks bezoeken gemiddeld tienduizend<br />
mensen MyDeathSpace. Meer dan dertienduizend<br />
leden hebben de weg naar het rouwforum<br />
al gevonden. Ze discussiëren over de doden<br />
alsof het over filmpersonages gaat of surfen<br />
langs de vele ‘stille’ profielen. Die profielen met<br />
personalia, hobby’s, favoriete citaten enzovoort<br />
zijn nu ingetogen bidprentjes geworden. Het<br />
zijn er ondertussen al meer dan drieduizend.<br />
“Hoe dom ben je als je zelfmoord pleegt omdat<br />
je bi bent”, schrijft een anoniem lid over Taylor.<br />
“Jezelf neerschieten? Als je dood wil, zijn er toch<br />
betere manieren?”, Schrijft een andere bezoeker.<br />
Hebben die rouwregisters geen behoefte<br />
aan een moderator? Manu Keirse: “Een sociale<br />
online rouwplaats heeft inderdaad potentieel,<br />
op voorwaarde dat de informatie die ze jongeren<br />
geeft juist en professioneel is. Elke jongere<br />
heeft al eens met zelfmoordideeën geworsteld.<br />
Het liefst praten ze er met elkaar over. Maar
nu duikt een meisje van zestien dat<br />
de bons krijgt van haar lief, achter de<br />
computer en leest er alles over hoe ze<br />
zelfmoord kan plegen. Leggen we dan<br />
de messen klaar? Beter bieden we hen<br />
warmte en genegenheid, al dan niet in<br />
een professionele context.”<br />
jOe vAn hOlsBeeCk<br />
Ook de schietpartij in Virginia, waarbij<br />
de dolgedraaide Cho Seung-hui op 16<br />
april 2007 tweeëndertig van zijn medeleerlingen<br />
dood schoot, staat in de<br />
virtuele herdenkingsplaats gegrift. Bij<br />
de doden: Erin Peterson (18), “student<br />
aan Virginia Tech, afstudeerklas van<br />
2010!” schreef ze nog trots op haar profiel.<br />
Of Matthew Gwaltney (24), bassist<br />
van The Assassins, de moordenaars.<br />
Zijn quote op MySpace: “Wie had ooit<br />
gedacht dat we zo lang zouden leven?”<br />
Profetisch en triest. April 2007 blijft<br />
voor altijd hun laatste login. Hun profielen<br />
staan vol rouwbetuigingen van<br />
vrienden, maar ook van onbekenden.<br />
Vreemd? Manu Keirse: “Slachtoffers<br />
van verschrikkelijke misdaden krijgen<br />
media-aandacht en worden zo publieke<br />
figuren. Wanneer een publieke<br />
figuur sterft, ontstaat er een sociale<br />
beweging waarin het toegestaan is je<br />
gevoelens te laten zien. Dat zagen we<br />
bij de moord op Joe Van Holsbeeck. De<br />
mensen rouwen wel om hem, maar<br />
vinden tegelijkertijd een weg om hun<br />
opgekropte persoonlijke verdriet te<br />
uiten.”<br />
puBlieke fiGuur<br />
Elk ‘dood’ profiel is een bedevaartsoord<br />
waar vrienden van de overledene hun<br />
diepste zielsroerselen neerschrijven.<br />
Alsof jongeren zeker zijn dat MySpace<br />
ook bestaat in het hiernamaals. Ook<br />
onbekenden laten hun emoties de vrije<br />
loop. “Ik heb je nooit gekend, maar ik<br />
bid voor jou en de andere slachtoffers.”<br />
Hoe komt het dat iemand die nooit<br />
media-aandacht kreeg, toch zoveel<br />
geladen berichtjes krijgt? Manu Keirse:<br />
“Heb je een blog of een online profiel,<br />
dan ben je voor de lezers ook een publieke<br />
figuur. Surf je naar iemands persoonlijke<br />
website dan heb je het gevoel<br />
dat je die ook echt kent. Je leest zijn<br />
verhalen en kijkt binnen in zijn leven.<br />
Zijn vreugde of verdriet raakt je persoonlijk.”<br />
Hoe spectaculairder je dood,<br />
hoe populairder je profiel. Taylor, die<br />
thuis en op school niet aanvaard werd,<br />
heeft al bijna tweeduizend berichtjes.<br />
Op de videosite YouTube circuleren<br />
fotofilmpjes. Een ervan werd al bijna<br />
zestigduizend maal bekeken.<br />
de BeTere vriendin<br />
“Ik haat het om op je profiel te zien<br />
hoe mensen die je vroeger haatten nu<br />
doen alsof ze om je geven”, schrijft<br />
een vriendin van Taylor. Een anonieme<br />
persoon schuift openlijk haar ouders<br />
en vriendinnen de zelfmoord in de<br />
schoenen. Ruzies over wie nu een betere<br />
vriendin was, ontsieren het profiel.<br />
“Competitie in rouw heeft altijd bestaan,<br />
maar het uitdrukkelijk uiten van<br />
die gevoelens is nieuw”, aldus Manu<br />
Keirse. “Als je op een dag iemand<br />
moet missen van wie je houdt, hoop<br />
je dat je tijdens jullie leven samen de<br />
perfectie hebt nagestreefd. Die wens is<br />
onmenselijk. Niemand is perfect. Tussen<br />
perfectie en werkelijkheid ligt een<br />
ruimte open voor schuldgevoelens. Die<br />
geeft aanleiding tot rivaliteit. Wie zag<br />
haar het liefst? Wie heeft er het meest<br />
voor gedaan?”<br />
Tay Tay is populair. Op MySpace. Door<br />
haar zelfmoord. Maanden na haar<br />
dood krijgt ze nog elke dag berichtjes.<br />
Luguber, voyeuristisch en ziek, zo<br />
omschrijven de Amerikaanse media<br />
online rouwen. Moeten we ons zorgen<br />
maken? “Voorlopig niet”, volgens<br />
Manu Keirse. “Internet is een jongerenwereld,<br />
heel open en rechtuit. Online<br />
herdenkingsplaatsen horen erbij. In de<br />
puberteit is de dood een geliefkoosd<br />
onderwerp, in de volwassenenwereld<br />
een taboe. Mensen in rouw die hun<br />
partner verliezen mogen daar een paar<br />
weken over praten, en dan moeten ze<br />
voort. Je mag op veel begraafplaatsen<br />
zelfs geen afscheid meer nemen bij het<br />
open graf. Je neemt nu afscheid aan de<br />
ingang van de begraafplaats, anders<br />
wordt het te emotioneel. Huilen mag<br />
niet meer. Het is dus begrijpelijk dat<br />
volwassenen schrikken als ze die website<br />
zien.”<br />
Is rouwen op internet dan een goede<br />
evolutie? Professor Keirse: “Rouwen in<br />
cyberspace is niet meer of minder dan<br />
een kaarsje aansteken in huis of praten<br />
tegen een foto. Voor veel jongeren is<br />
online rouwen een extra manier om<br />
hun gevoelens te uiten, naast het echte<br />
leven. Pas wanneer ze zich afsluiten<br />
van de realiteit, wordt het gevaarlijk en<br />
geraken jongeren in een isolement.”<br />
Geef ruimte aan<br />
de dood<br />
De school kan het verdriet bij leerlingen<br />
niet wegnemen. Ze kan haar leerlingen<br />
er wel mee helpen en er leren<br />
mee omgaan. Kinderen en jongeren<br />
met verdriet hebben vooral aandacht<br />
nodig. Ze willen ook begrip voelen en<br />
de kans krijgen om op school hun<br />
verdriet te uiten en zo te verwerken.<br />
Ook in de klas kan je ruimte geven<br />
aan de dood. “Zo is rouwen online<br />
voor jongeren niet de enige uitweg”,<br />
weet Manu Keirse. Zijn zes tips:<br />
1.<br />
Wees niet bang om te zeggen:<br />
“ik weet het niet”. Leerlingen<br />
worstelen op twee niveaus met<br />
de dood. Ze proberen te begrijpen<br />
wat de dood is en proberen<br />
om te gaan met hun gevoelens.<br />
Antwoord op al hun vragen.<br />
2. Creëer een sfeer in de klas<br />
waarin het niet raar of stom is<br />
om emoties (blij, bang, boos)<br />
te tonen, maar waar emoties tot<br />
het dagelijkse leven behoren.<br />
3.<br />
4.<br />
Ga het onderwerp ‘dood’ niet<br />
uit de weg in je lessen. Zo is het<br />
makkelijker erover te praten als<br />
er echt iemand sterft.<br />
voorzie in een stille hoek in de<br />
klas of in een stille ruimte op<br />
school. Leerlingen kunnen daar<br />
naartoe als ze dat wensen.<br />
5. Verdriet vraagt tijd. Zorg voor<br />
een ritueel in de klas waarnaar<br />
je kan teruggrijpen in een crisismoment.<br />
Betrek je leerlingen<br />
erbij. Wat willen zij? (een kringgesprek,<br />
een rouwboek van tekeningen,<br />
een lied zingen ...)<br />
6.<br />
Geef het signaal: dood is niet<br />
vergeten. Hou de herinnering<br />
aan de leerling levend. Verwijder<br />
zijn bank niet uit de klas, hang<br />
een foto op, durf zijn naam noemen<br />
bij speciale gelegenheden<br />
op school.<br />
KLASSE • Nr. 180<br />
43
44<br />
Heb ik vandaag<br />
wéér toezicht?<br />
Brandende vuilnisbakken blussen, kussende koppeltjes uit elkaar<br />
houden, spiekers betrappen, de poort bewaken, doen of je neus<br />
bloedt ... Leraren weten wat toezicht houden is. Het hoort bij de<br />
job, maar er komt vaak ruzie van. Het werk is niet overal eerlijk<br />
verdeeld. Al is lerares Patsy blij dat ze op de speelplaats een bal<br />
tegen haar hoofd kreeg. Die redde haar leven.<br />
forum<br />
Vertel je eigen fijne of<br />
minder fijne<br />
toezicht verhalen op<br />
www.klasse.be/forum<br />
Op onze school is het<br />
toezicht eerlijk geregeld.<br />
Doe de poll op<br />
www.klasse.be/poll<br />
KLASSE • Nr. 180<br />
Pats! Een keihard getrapte voetbal treft Patsy<br />
Nouwkens tegen de linkerslaap. Ze krijgt<br />
geen lucht meer en maakt vreemde schokkende<br />
bewegingen. Patsy heeft een zware<br />
epilepsieaanval met een korte hartstilstand. De<br />
directrice weet wat te doen. De MUG brengt<br />
Patsy naar de spoed. Scans wijzen op een zware<br />
hersenschudding, maar de dokters zien ook een<br />
‘verdachte vlek’. “Het bleek een hersentumor te<br />
zijn. Intussen ben ik twee keer geopereerd, heb<br />
chemo- en radiotherapie gehad en ben (voorlopig)<br />
genezen verklaard. Zonder die bal was<br />
de tumor nooit ontdekt. Het toezicht heeft mijn<br />
leven gered!”<br />
BUllEBAk<br />
Enthousiaster dan Patsy kan je moeilijk zijn<br />
over toezicht. Een lerares uit het Leuvense haalt<br />
de schouders op bij het woord ‘toezicht’: “Het<br />
hoort bij de job, zeker? Twee uurtjes ‘wacht’<br />
per week zijn niet zo veel, hé. Zeker niet als je<br />
het vergelijkt met bijvoorbeeld Engeland. Daar<br />
moeten leraren heel de week op school aanwezig<br />
zijn. In één van mijn eerste scholen ben ik<br />
na drie maanden opgestapt wegens het toezicht.<br />
Dat moest je met een emmer water in de<br />
hand doen. De leerlingen maakten er een sport<br />
van om vuilnisbakken in de fik te steken.” De<br />
lerares maakte ook mee dat niet-vastbenoemde<br />
leraren beduidend méér toezicht moeten doen<br />
dan vastbenoemde: “Een jaar lang ben ik om<br />
de drie weken met de schoolbus meegereden.<br />
Vertrekken om 6.15 uur, aub!” Waarom deed ze<br />
dat zomaar? “Ik was ontwetend en een tikkeltje<br />
naïef, zeker?”<br />
pASSIoNEEl zoENEN<br />
Jarenlang speelplaatsregels, refterreglementen<br />
enz. proberen toepassen eist zijn tol. Een studiemeesteropvoeder<br />
uit Reet is overspannen<br />
thuis: “Dat leerlingen je graag eens testen en<br />
de regels graag overtreden, dat hoort bij jong<br />
zijn, zeker? Wat me moedeloos maakt, is dat<br />
leraren die slechts af en toe eens een kwartiertje<br />
toezicht moeten houden veel te laks zijn in het<br />
doen respecteren van de schoolafspraken. Door<br />
hun houding krijg ik het imago van een boeman.”<br />
Niet elke studiemeesteropvoeder is even<br />
rigoureus. Dirk Spruytte deed zestien jaar de<br />
meest uiteenlopende toezichten: “Op een dag<br />
betrapte ik een koppeltje dat passioneel aan het<br />
zoenen was. Dat mocht eigenlijk niet op school.<br />
Het meisje smeekte me om het alstublieft aan<br />
niemand verder te vertellen. Ik zei: ‘Kan je de<br />
liefde nu bestraffen?’ en liet het zo. Dat koppeltje<br />
is nu getrouwd.”<br />
frISSE lUCht<br />
Catherine Thys van de gemeentelijke basisschool<br />
in Overijse is 56 en geniet ervan om nog<br />
elk speelplaatstoezicht kind tussen de kinderen<br />
te zijn: “Mijn lievelingsspelletje is ‘vogeltje, jij<br />
bent gevangen’ te zingen en dat samen met de<br />
kleintjes uit te beelden. We vliegen over heel de<br />
speelplaats. De kleuters worden dat nooit moe,<br />
dus ik ook niet.” Liset Van der Steen ziet een<br />
pedagogisch voordeel in het toezicht: “Toezicht<br />
houden op het voetbalveld is het allerleukst. Je<br />
ziet wie fair speelt, wie niet tegen zijn verlies<br />
kan, wie de pluimen op eigen hoed steekt en<br />
wie sociaal is. Je leert de kinderen daar vaak
hoeveel leerlingen<br />
per toezichter?<br />
“Als er honderd kleuters op de speelplaats<br />
zijn, hoeveel leraren moeten er<br />
dan toezicht houden? Bestaat daar<br />
een wetgeving over?”<br />
Nee, daarover bestaat geen wetgeving.<br />
Zowel de verdeling van de taken van<br />
toezichten als de praktische uitwerking<br />
ervan behoren tot de autonomie<br />
van de school. De enige instantie die<br />
mogelijke een beperking oplegt, is de<br />
verzekeringsmaatschappij. Meestal zal<br />
die vragen dat de school toezicht aanpakt<br />
‘zoals een goede huisvader’.<br />
beter kennen dan in de klas. Ik ben<br />
meestal verwonderd dat mijn toezichtbeurt<br />
er al weer op zit. Het heeft me<br />
nog maar één bril gekost(lacht).”<br />
Naast de hoera-verhalen zijn er minstens<br />
evenveel zuchtende toezichters.<br />
“Dat is niet abnormaal”, zegt directeur<br />
Tine Verheecke van basisschool Mater<br />
Dei in Brasschaat. “Ze zijn tijdens hun<br />
lessen al zo intensief met hun leerlingen<br />
bezig, dat die extra toezichten<br />
zwaar kunnen wegen.” Zelf staat ze<br />
elke ochtend aan de schoolpoort: “Zo<br />
krijg je een speciale band met kinderen<br />
en ouders. Vaak blijven ze wat aan de<br />
poort hangen voor een losse babbel.”<br />
Ook Ludovik Dornez, directeur van<br />
Onze Ark in Woesten, herademt tijdens<br />
het kwartiertje middagspeeltijd:<br />
“De volledige voormiddag ben ik als<br />
directeur in de weer met papieren,<br />
mappen... Alles gaat over de kinderen,<br />
maar zelden is het met de kinderen.<br />
Het is het enige kwartiertje dat ik<br />
frisse lucht kan snuiven.” Op Onze<br />
Ark moeten de kinderen dertien speelplaatsregels<br />
naleven: “Als ik iets zie wat<br />
niet kan, dan blaas ik op mijn fluitje.<br />
De leerling moet dan tegen de muur<br />
gaan staan. Na een minuutje ga ik bij<br />
de leerling langs en dan mag hij of zij<br />
zelf verwoorden wat er gebeurd is. Zijn<br />
antwoord moet beginnen met ‘ik’. De<br />
leerling begrijpt dan meestal wat hij<br />
fout deed en zegt dat hij het beter wil<br />
doen.”<br />
vrIENDjESpolItIEk<br />
Leraren basisonderwijs hebben een<br />
schoolopdracht die ruimer is dan hun<br />
lesopdracht. Waarschijnlijk daardoor<br />
doen ze gemiddeld méér toezicht<br />
dan hun collega’s van het secundair.<br />
“Ik doe in totaal negen toezichten per<br />
week”, zegt een lerares uit het Brusselse.<br />
“Elke dag begeleid ik een rij na<br />
schooltijd. Dan heb ik nog twee korte<br />
speeltijden en twee middagtoezichten.<br />
Vooral de middagtoezichten vinden<br />
vele collega’s vrij zwaar. Je hebt dan<br />
nauwelijks pauze ’s middags. We<br />
hebben al eens schoorvoetend aan de<br />
directeur voorgesteld om ’s middags<br />
iemand te betalen voor het toezicht,<br />
maar hij heeft daar voorlopig geen<br />
oren naar.” In het secundair onderwijs<br />
zijn het de zogenaamde wachturen én<br />
de toezichten tijdens examens die voor<br />
wrevel zorgen: “De toewijzing ervan is<br />
echte vriendjespolitiek in onze school.<br />
Ik sta samen met twee collega’s op een<br />
bepaald uur als vervanger. Zij krijgen<br />
nooit een vervanging toegewezen, ik<br />
word er altijd op uitgestuurd”, klaagt<br />
een leraar uit Opglabbeek. “Een lerarenvergadering<br />
over de examentoezichten<br />
draaide op een ruzie in regel<br />
uit”, vertelt een lerares uit Gent. “Een<br />
grote groep leraren wou dat de leraren<br />
lichamelijke opvoeding, muziek en<br />
plastische opvoeding méér toezichten<br />
zouden doen. Dat pikten ze niet. Uiteindelijk<br />
bleef alles bij het oude.”<br />
“Communicatie met de directie over de<br />
eerlijke verdeling van toezichten lukt<br />
niet altijd”, zegt een leraar uit Erpe-<br />
Mere: “Vorig schooljaar circuleerde een<br />
mail tussen collega’s met de oproep<br />
om over de verdeling van toezichten<br />
te vergaderen. De directeur kreeg lucht<br />
van die mail en stuurde de boodschap<br />
rond dat daarover niet vergaderd zou<br />
worden. Leerlingen mogen over de<br />
verdeling van hun examens inspraak<br />
hebben, maar leraren moeten zwijgen<br />
en slikken.”<br />
gEmor<br />
Het kan nochtans anders. Directeur<br />
Guido Van den Cruijce van Sint-Angela<br />
in Ternat heeft een heel systeem<br />
uitgedokterd: “Het overgrote deel van<br />
de toezichten gebeurt door de studiemeesteropvoeders.<br />
Tevens besteden we<br />
vier BPT-uren aan toezicht. In het LOC<br />
(Lokaal Overleg Comité) is vastgelegd<br />
dat wie één zo’n BPT-uur krijgt daarvoor<br />
honderd minuten toezicht doet.<br />
De filosofie is dat wie een uur lesgeeft<br />
ook extra tijd besteedt aan voorbereidingen<br />
en verbeteringen. De andere<br />
toezichten wijzen we in de eerste plaats<br />
toe aan wie via het lessenrooster een<br />
duidelijk voordeel heeft ten opzichte<br />
van de collega’s. Pas daarna worden<br />
de andere leraren aan het werk gezet.<br />
Ik neem die beslissing samen met de<br />
lessenroostermakers. Deze binnen het<br />
LOC gemaakte afspraken staan ook<br />
in het schoolwerkplan beschreven.<br />
Gemor heb je altijd, maar een billijk<br />
systeem neemt veel onvrede weg.”<br />
KLASSE • Nr. 180<br />
45
46<br />
Het etiket<br />
op de leerling<br />
is gratis<br />
“Rika doet soms echt storend”, zegt juffrouw Lea. “Maar stel je<br />
eens voor dat je vader elke dag zijn zorgen verdrinkt, dat je ouders<br />
de verwarming niet kunnen betalen of dat je vader je kat heeft<br />
gedood omdat ze te veel eet.” Elke Vlaamse klas telt gemiddeld<br />
twee leerlingen die arm aan geld zijn en arm aan kansen. Hoe rijk<br />
is het begrip in de klas?<br />
De geciteerde ouders<br />
maken deel uit van de<br />
werkgroep onderwijs van<br />
De Zuidpoort, de Gentse<br />
vereniging waar armen het<br />
woord nemen.<br />
Meer lezen?<br />
Via zuidpoort@skynet.be<br />
kan je een gratis bundel bestellen<br />
met getuigenissen<br />
van kansarme ouders over<br />
hun relatie met de school.<br />
Op www.welzijnszorg.be<br />
bestel je een inspirerend<br />
onderwijsdossier over<br />
armoede en onderwijs.<br />
Blader door De Eerste Lijn<br />
over kansarmoede op<br />
www.klasse.be/kvl/163/40<br />
Of lees de blog van Patrick,<br />
een kansarme ouder, op<br />
www.klasse.be/ouders.<br />
Wil je het over kansarmoede<br />
hebben in je les? Op<br />
www.armoede-in-zicht.be<br />
vind je een waaier van<br />
methodieken, spelen, films<br />
en boeken.<br />
KLASSE • Nr. 180<br />
huisWerk is een indiCATOr vOOr kAnsArmOede<br />
“Ikzelf heb thuis nooit gezien dat huiswerk maken<br />
moet. Voor mij is het niet zo belangrijk, ik leef met<br />
hem mee: hij zit al zoveel uren op die school.”<br />
“Als kind voelde ik mij ook slecht op school; wegens<br />
de situatie thuis moest ik hard werken in het huishouden,<br />
ik had nooit een boekentas. Ik moest straf<br />
schrijven, kon ze niet maken, waardoor het conflict<br />
met meesters en juffen steeds groter werd. Ik moest<br />
naar de sociaal assistente van de school om eens te<br />
gaan praten. Die ging dan op haar beurt thuis met<br />
mijn moeder praten. Het resultaat was dat ik bont<br />
en blauw geslagen werd. Daarom ging ik liever niet<br />
naar school.”<br />
“Leraren zijn meestal middenklassers. Een<br />
internetaansluiting, een verwarmde kamer om in<br />
te studeren of een schouderklopje na een goede<br />
toets lijken dan vanzelfsprekend. Maar dat zijn<br />
ze niet voor kansarme ouders”, zegt Sieg Monten,<br />
stafmedewerker onderwijs bij het Vlaams<br />
Netwerk Armoede. “Het vraagt permanente<br />
aandacht om geen persoonlijke evidenties mee<br />
te nemen naar het klaslokaal. Denk maar aan<br />
de veelgegeven opdracht om prentjes te zoeken<br />
in tijdschriften. Of om een keurig getypt en<br />
uitgelijnd opstel in te leveren. Op sommige<br />
scholen wordt een punt extra gegeven als het<br />
huiswerk op de computer is gemaakt! Het<br />
resultaat van huiswerk is de belangrijkste indicator<br />
voor kansarmoede.”<br />
Tip 1:<br />
Ga niet uit van je eigen evidenties<br />
Als leraar kan je kansarmoede niet oplossen.<br />
Maar je kan mensen in armoede wél beter leren<br />
kennen. Lerarenteams volgen vorming over<br />
armoede. Of ze nodigen sprekers uit voor de<br />
leerlingen. Het OCMW of een plaatselijke vereniging<br />
waar armen het woord nemen, blijken<br />
ideale partners. “In Leuven werken scholen met<br />
ervaringsdeskundigen, mensen die opgeleid<br />
zijn om over hun ervaringen te getuigen”, aldus<br />
Monten. “Hopelijk wordt dit project snel<br />
uitgebreid.” In Aarschot groeide het netoverschrijdende<br />
sensibiliseringsproject ‘LOPke’,<br />
opgebouwd rond de figuur van een gelijknamige<br />
lappenpop, die een kansarm meisje uit de<br />
gemeente voorstelt. De plaatselijke academie<br />
maakte LOPke-klaspoppen. Bekende jeugdschrijvers<br />
verzonnen verhalen voor elke graad.<br />
Leraren worden ondersteund door een didactische<br />
map en een rijke materialenkoffer.
luiZen Zijn een nAChTmerrie<br />
“Op zeeklas wil mijn zoon een lang T-shirt<br />
aandoen om te slapen, zoals hij dat thuis<br />
doet. Eigenlijk raad ik het hem af om dat<br />
mee te nemen, maar hij wil het zelf heel<br />
graag. Bij zijn terugkeer bleek dat mijn<br />
zoon ermee uitgelachen was en vooral geen<br />
steun kreeg bij de juf. Nochtans heeft het<br />
belang voor mijn zoon: hij ging mij missen<br />
en wou iets dat hem aan mij deed denken...<br />
Had ik dit vooraf moeten uitleggen aan de<br />
juf? Mijn zoon is niet weerbaar.”<br />
“Elke week ga ik met de juf praten over<br />
wat mijn zoon vertelt over pesterijen. Ze<br />
luistert telkens en verzekert me dat ze het<br />
zal aanpakken. Ik word dat moe, want het<br />
helpt niets.”<br />
Kansarmen worden voortdurend<br />
uitgesloten: huisvesting, werk,<br />
cultuur... Ze zijn lichtgevoelig voor<br />
pesterijen. “Een luizenplaag op school<br />
is voor hen een nachtmerrie”, waarschuwt<br />
Sieg Monten. “Vaak wijst men<br />
meteen naar het kansarme gezin. Wees<br />
voorzichtig met je conclusies en als je<br />
nieTs Om AAn Te Trekken vOOr heT OuderCOnTACT<br />
“Ik wil altijd naar het oudercontact gaan,<br />
maar ik moet dan wel uitgenodigd worden<br />
en daadwerkelijk kunnen gaan. Ik kan<br />
de school niet altijd verwittigen doordat<br />
ik geen geld heb voor de telefoon of het<br />
openbaar vervoer, en ik durf dat niet altijd<br />
te zeggen.”<br />
“Ik werd uitgenodigd voor een oudercontact<br />
met de pleegouders samen. De meester<br />
richtte zich steeds tot de pleegouders. Ik<br />
zat erbij als het vijfde wiel aan de wagen.<br />
Voor een volgend oudercontact, bedank ik.<br />
Het interesseert me nochtans. Ik heb eens<br />
gebeld om een afspraak te maken met de<br />
directeur, en ik ben niet geweest, zonder<br />
verwittigen. Ik kreeg weer dat nijpend<br />
gevoel: gaan ze me wel au sérieux nemen<br />
als zijn mama?”<br />
Sieg Monten: “Soms komt een<br />
ouder niet naar het schoolfeest, omdat<br />
zij niets modieus heeft om aan te trekken.<br />
Of omdat hij zich schaamt voor de<br />
onbetaalde facturen. De school heeft<br />
een hoge drempel. Elke school zou<br />
de haren van het kind controleert, doe<br />
dat dan discreet. Ook als je het thema<br />
kansarmoede in de klas bespreekt, is<br />
discretie heel belangrijk.”<br />
Tip 2:<br />
Reageer op uitsluiting in de klas<br />
Maar wat als het pesten zichtbaar is?<br />
“Bij de verdeling van de plaatsen riep<br />
een leerling luid: ‘Ik wil niet naast Kenneth<br />
zitten, want hij stinkt altijd zo’”,<br />
vertelt leraar Bert Zwegers. “Wat doe<br />
je dan? Dat ontkennen of ingaan op<br />
zijn thuissituatie brengt de kansarme<br />
jongere in verlegenheid. Ik heb een<br />
kort maar krachtig signaal gegeven dat<br />
uitsluitende opmerkingen niet kunnen.<br />
De klastitularis probeerde op een<br />
respectvolle manier met de kansarme<br />
leerling te praten. Of hij de mogelijkheid<br />
had om zich te wassen? Die jongen<br />
wist niet dat hij stonk. Maar zo’n<br />
gesprek is moeilijk, hoor, want het blijft<br />
een taboe.”<br />
werk moeten maken van een onthaalbeleid<br />
voor de inschrijvingen. Pas je je<br />
taal aan? Zit je naast de ouder in plaats<br />
van achter je bureau? Telefonisch contact<br />
is de meest succesvolle manier.“<br />
Tip 3:<br />
Investeer in het contact met de<br />
ouder<br />
In Gent ondertekenden alle lagere en<br />
secundaire scholen het ‘Charter voor<br />
goede communicatie met ouders’. Dat<br />
bundelt acht aandachtspunten, van<br />
de sfeer tijdens het eerste contact tot<br />
de erkenning van ouders van nietgeplaatste<br />
kinderen. In Brussel werken<br />
scholen met het charter ‘Armoede en<br />
onderwijs’, dat focust op engagement<br />
van ouders én scholen rond drie thema’s:<br />
schoolkosten, sociaal netwerk en<br />
communicatie. Beide charters kwamen<br />
tot stand in het Lokaal Overlegplatform<br />
met medewerking van ouders in<br />
armoede.<br />
elke OnvOOrZiene<br />
kOsT is een rAmp<br />
“Wij moeten elke week 2,50 euro meegeven<br />
om te koken op school. Als mijn zoon<br />
geen geld mee heeft, mag hij niet meekoken<br />
en moet hij straf schrijven. Wij vinden niet<br />
dat mijn kind moet boeten omdat wij dit<br />
soms niet kunnen betalen.”<br />
“De schoolrekeningen heb ik nog niet betaald.<br />
Het was een hele tijd wachten op het<br />
kindergeld. Ik had al de eerste schooldag<br />
aan de school gevraagd of we de schoolkosten<br />
gespreid konden betalen. Dat kon.<br />
Er is een vertrouwenspersoon op school<br />
waar ik terecht kan. In de andere school<br />
is dat de directeur. We kunnen dus veilig<br />
meer informatie geven over onze toestand.<br />
Niet alle leraren hoeven dat te weten.”<br />
Sieg Monten: “Arme ouders willen<br />
best betalen voor onderwijs. Ze hoeven<br />
geen liefdadigheid. Soms vinden zij het<br />
makkelijker om per week een klein bedrag<br />
te sparen, dan om een bedrag in<br />
één keer te betalen. Elke onvoorziene<br />
kost is een ramp voor een arm gezin. In<br />
het begin van het schooljaar is een duidelijk<br />
overzicht nodig van welke spullen<br />
nodig zijn en hoeveel ze kosten.<br />
Het gebeurde al dat een leerling zijn<br />
rapport niet kreeg omdat de ouders<br />
nog rekeningen hadden open staan.<br />
Ouders vinden het verschrikkelijk als<br />
hun kinderen over geldzaken worden<br />
aangesproken of ervoor gestraft.”<br />
Tip 4:<br />
Wees duidelijk en discreet over<br />
schoolkosten<br />
Een gezin met twee kinderen komt<br />
rond met een leefloon van 800 euro. Na<br />
aftrek van vaste kosten schiet daar nog<br />
11 euro per dag van over. Voor voeding,<br />
kleding, verzorging, onderwijs, ... Een<br />
arm gezin besteedt dertig keer minder<br />
geld aan onderwijs. Op www.sos.welzijn.net,<br />
de website van SOS Schulden<br />
op School, lees je tips om als school<br />
de kosten te drukken. Dat gaat van<br />
drinkfonteintjes over een boekenfonds<br />
tot Eco-boys. Veel scholen hebben een<br />
solidariteitsfonds dat bijspringt als<br />
ouders in financiële nood zitten. Toch<br />
zoek je het best eerst uit of een activiteit<br />
niet goedkoper kan. Dat is prettiger<br />
voor de ouders. Kansarmoede is zoveel<br />
méér dan de centenkwestie.<br />
KLASSE • Nr. 180<br />
47
48<br />
“Leraren in de lagere school werken al jaren met aangepaste taken en<br />
opdrachten. Tot mijn spijt stel ik vast dat daar na het zesde leerjaar<br />
nog weinig van te merken is”, schrijft Guido Mertens van basisschool<br />
Noorderwijk in een open brief aan de onderwijsminister. Is differentiëren<br />
zo moeilijk? Met zijn brief in de hand trekt <strong>Klasse</strong> naar secundaire<br />
scholen. Op zoek naar de witte raven.<br />
“We moesten iets ondernemen”, zegt Sabine<br />
Voet van de Secundaire Handelsschool Sint-<br />
Lodewijk in Antwerpen. Zij is er lerares Frans-<br />
Spaans, leerlingbegeleider en GOK-coördinator.<br />
“De verschillen tussen onze leerlingen werden<br />
steeds groter, vooral qua taalvaardigheid, en dat<br />
niet enkel bij allochtone leerlingen. Sinds twee<br />
jaar proberen we daarom gericht te differentiëren<br />
in het hele curriculum. Dat kan je op zeven<br />
niveaus, maar we mikken eerst op werkvormen,<br />
begeleiding en aanpak in de klas.”<br />
Collega Nancy Coesemans experimenteert<br />
volop met contractwerk in de eerste graad.<br />
“Leerlingen krijgen een individueel takenblad<br />
met ‘moetjes’ en ‘magjes’, verplichte en<br />
Nathalie Leroux:<br />
“Ik kan mijn leerlingen nu beter opvolgen.”<br />
Differentiëren met<br />
27 leerlingen... komààn!<br />
Annemie Schepens (links):<br />
“Geef de betere leerlingen<br />
niet enkel de leuke taken.”<br />
Lees de volledige brief van<br />
Guido Mertens in Dialoog,<br />
p. 52.<br />
KLASSE • Nr. 180<br />
vrijblijvende taken. Terwijl ze daar zelfstandig<br />
mee aan de slag kunnen, heb ik de kans om<br />
sommigen extra hulp te geven. Ik doe dat vooral<br />
bij spraakkunst, daarvoor zijn de verschillen<br />
groot. Daarnaast gebruik ik veel coöperatieve<br />
werkvormen, dat kennen leerlingen ook uit<br />
het lager onderwijs: opdrachten waarbij de ene<br />
leerling de andere nodig heeft om voort te kunnen<br />
of waarbij sterke leerlingen uitleg geven<br />
aan zwakkere. Samenwerken moet méér zijn<br />
dan samen dezelfde oefening maken. En om<br />
onervaren leraren sneller vertrouwd te maken<br />
met deze werkvormen doen we geregeld aan<br />
co-teaching. Ja, dan sta je met twee voor de klas.<br />
Of beter: in de klas.”
UIt hEt lEErplAN<br />
“De tweede graad bouwt voort op de<br />
aanpak van de eerste”, vult directeur<br />
Koen Boey aan: “Vanaf het derde jaar<br />
zit in het lessenrooster van elke klas<br />
een ondersteuningsuur voor Nederlands<br />
en Frans. Tijdens dat lesuur stapt<br />
de leraar uit het leerplan: de ene groep<br />
leerlingen doet herhalingsoefeningen,<br />
de andere groep krijgt uitbreiding,<br />
afhankelijk hoe ver ze staan.” “Je moet<br />
je er natuurlijk voor hoeden dat de<br />
betere leerlingen niet enkel de leuke<br />
taken krijgen”, waarschuwt Annemie<br />
Schepens, lerares Nederlands, Engels<br />
en Duits. “Met computers in de klas<br />
en gevarieerd lesmateriaal kan ik goed<br />
differentiëren. Gelukkig vind je al eens<br />
extra’s in schoolboeken.”<br />
BlAUWE EN gElE StEmpElS<br />
Volgens Nederlands onderzoek steekt<br />
er één fameuze angel in differentiëren:<br />
de ‘uniformiteitstendens’. Daarmee<br />
bedoelen de onderzoekers dat leerlingen<br />
niet altijd iets anders willen doen<br />
dan de rest van de klas. Vooral als er<br />
geremedieerd wordt, voelen sommigen<br />
zich gauw gestigmatiseerd – ‘Ik ben de<br />
dommerik.’<br />
“Dat kan je vermijden. Als ik contractwerk<br />
geef, weet de ene leerling niet<br />
wat de andere doet”, weerlegt Ann<br />
Schrauwen van GVBS Zuiderdokken<br />
in Antwerpen. “Met bloemenstempels<br />
van verschillende kleuren geef ik ‘punten’:<br />
de ene leerling een rode stempel,<br />
de andere een groene, een blauwe, een<br />
gele. Alleen ik weet wat die kleuren<br />
betekenen en de leerlingen zijn blij<br />
als ze allemaal een stempel krijgen.”<br />
Nancy Coesemans: “Uiteindelijk doen<br />
de leerlingen hetzelfde maar op hun<br />
eigen tempo. En als je in een werksfeer<br />
een leerling apart neemt, dan komt dat<br />
niet over als ‘slachtofferhulp’. Tijdens<br />
groepswerk durven ze sowieso meer<br />
vragen stellen dan in volle klas.”<br />
StUDIEWIjzEr EN CArroUSEl<br />
Kan je differentiëren met pakweg 27<br />
leerlingen in je klas? “Je kan het leerproces<br />
van zoveel leerlingen niet opvolgen,<br />
als ze allemaal tegelijk hetzelfde doen”,<br />
knikt scheikundeleraar Natalie Leroux.<br />
“Daarom maak ik van mijn leerstof projecten<br />
waar de leerlingen in groepjes aan<br />
werken: drie groepjes practicum, drie<br />
groepjes computerwerk, drie groepjes<br />
informatie opzoeken. Met een<br />
studiewijzer en een carrouselsysteem<br />
werkt dat. Het geeft mij de kans sommige<br />
leerlingen van dichterbij op te<br />
volgen en te begeleiden. Ik kan ze nu<br />
beter individueel evalueren. En omdat<br />
ze geregeld een andere rol krijgen in<br />
hun groep, van groepsleider tot verslaggever,<br />
werk ik tegelijk aan sociale<br />
vaardigheden. Je moet het wel opbouwen.<br />
In het derde jaar organiseer ik<br />
één project per schooljaar, in het vierde<br />
twee en in het laatste jaar zijn de leerlingen<br />
zo goed als begeleid zelfstandig<br />
aan het leren.”<br />
NIEt AllEmAAl<br />
Of differentiëren meer vraagt van een<br />
leraar en of alle leraren dat doen?<br />
“Je hebt meer werk”, geeft Sabine<br />
Voet toe. “Veel schoolboeken zijn er<br />
nog niet op gericht. Voor coöperatieve<br />
werkvormen moet je zelf veel materiaal<br />
ontwikkelen. Dan kan je de hulp van<br />
collega’s wel gebruiken.” Koen Boey:<br />
“Vooral oudere leraren stonden eerst<br />
weigerachtig, maar sommige zijn er nu<br />
heel erg voor gewonnen. Toch vind ik<br />
het best oké dat er niet elke les met een<br />
alternatieve werkvorm wordt gewerkt.<br />
Zeven uur per dag luisteren is voor<br />
leerlingen geen goede zaak, maar een<br />
hele dag contractwerk evenmin. Laat er<br />
evenwicht zijn.”<br />
ENthoUSIASt voor grAmmAtICA<br />
Doet differentiëren leerlingen ook beter<br />
presteren? Nathalie Leroux: “Nee, er is<br />
niet zoveel verschil met hun prestaties<br />
na een traditionele les. Maar de leerlingen<br />
zijn veel sterker gemotiveerd en<br />
werken mee.” Annemie Schepens: “Ik<br />
heb meer voldoening van mijn werk en<br />
merk dat leerlingen sneller tonen dat<br />
ze klaar zijn met een taak of leerstof<br />
begrijpen. Toen de media vorig jaar<br />
alarm sloegen over te weinig kennis bij<br />
leerlingen, ging ik daar voor een deel in<br />
mee. Maar de argumenten dat scholen<br />
vandaag enkel pretparken mogen zijn<br />
en leren alleen leuk, vind ik onzin. Door<br />
te differentiëren maak ik mijn leerlingen<br />
zelfs voor grammatica enthousiast.<br />
Ik doe op één lesuur waar ik anders vijf<br />
lesuren voor nodig had. Ik heb meer<br />
tijd om leerlingen te begeleiden en om<br />
leerstof te herhalen. Aan een passieve<br />
klasgroep iets uitleggen tot iederéén<br />
het begrepen heeft, daar verlies je pas<br />
véél tijd mee. Dan mag leren inderdaad<br />
leuk zijn. Differentiëren is een<br />
negen flaters<br />
hoe kan je differentiëren doen mislukken<br />
(“Zie je dat het niet werkt”)?<br />
negen tips.<br />
1.<br />
Begin meteen te differentiëren<br />
vanaf 1 september. Wacht niet tot<br />
je je leerlingen kent en hun sterktes<br />
en zwaktes kan inschatten.<br />
2. Geef onvoldoende instructies of<br />
juist veel te veel. Formuleer opdrachten<br />
zo vaag mogelijk.<br />
3. Plaats je leerlingen eerst in groepjes<br />
en zeg pas dan wat ze moeten<br />
doen. Ga vervolgens de krant lezen<br />
of toetsen verbeteren.<br />
4.<br />
5.<br />
6.<br />
7.<br />
8.<br />
Als leerlingen vragen hebben, geef<br />
dan meteen zelf de oplossing en<br />
vraag niet door, zolang het maar<br />
vooruit gaat.<br />
Laat duidelijk blijken dat je niet<br />
graag gedifferentieerd werkt, eis<br />
van bij het begin stilte en maak je<br />
kwaad als leerlingen iets zeggen<br />
dat niet met hun opdracht te maken<br />
heeft.<br />
Zorg dat bij geen enkel groepje een<br />
extra lege stoel staat. Zo kan je<br />
het hele lesuur lang je voorovergebogen<br />
houding inoefenen.<br />
Laat sommige leerlingen duidelijk<br />
merken dat ze tot een zwakkere<br />
groep behoren en geef ze luid verstaanbaar<br />
voor de rest van de klas<br />
nog maar eens uitleg.<br />
Evalueer leerlingen altijd met punten<br />
en speel ze tegen elkaar uit,<br />
zodat onderlinge verschillen meteen<br />
opvallen voor de hele klas.<br />
9. Ga kost wat kost door met differentiëren,<br />
ook als je merkt dat je<br />
klas er de attitude niet voor heeft<br />
of dat de leerstijl van je leerlingen<br />
meer aansluit bij andere werkvormen.<br />
belangrijk wapen tegen schoolmoeheid.<br />
Maar als een leerling niet wil leren, tja,<br />
dan helpt geen enkele werkvorm. Realistisch<br />
blijven dus.”<br />
KLASSE • Nr. 180<br />
49
50 PRAKTIJKTips<br />
SjApo proEftUIN<br />
met da vinci in de<br />
kring<br />
Zoals veel scholen zet VBS De Revinze<br />
uit Torhout een leerlijn uit<br />
voor wereldoriëntatie. Eén telefoontje<br />
van de lokale kringwinkel<br />
was de start van het project ‘de Da<br />
Vinci mobiel.’<br />
projECt: “Van bij het begin liep de<br />
samenwerking met de kringwinkel<br />
heel vlot”, zegt Koen Pirlet, leraar<br />
van de zesde klas. “Al gauw hadden<br />
we een afspraak voor een klasbezoek.<br />
Net die dag stond het groot<br />
huisvuil overal buiten. Veel kon perfect<br />
naar de kringwinkel. Onze opdracht:<br />
hoeveel betaal je als je een<br />
huis inricht met ‘kringmateriaal’?<br />
Terug in de klas zochten we op het<br />
web hoeveel dat kost in meubelzaken.<br />
We speelden er een inleefspel<br />
over arm en rijk. Ook op de schoolzolder<br />
ontdekten we herbruikbaar<br />
materiaal om werkstukjes van te<br />
maken. We vonden inspiratie bij<br />
Leonardo Da Vinci en Panamarenko<br />
en ‘winkelden’ in de kringwinkel.<br />
Van een oud bed, strijkplank, wat<br />
potten en fietsonderdelen creëerden<br />
we een Da Vinci mobiel. Als<br />
tegenprestatie kreeg de klas mijn<br />
gewicht in boeken: 84 kilo!”<br />
INSpIrAtIE: “Boeiende projecten<br />
waarmee je aan eindtermen werkt,<br />
hoef je niet ver te zoeken. Snuffel<br />
gewoon even in de buurt.”<br />
vAlkUIl: “Zo’n project kan je boven<br />
het hoofd groeien. Plots moet je op<br />
zoek naar lasvaders. Dromen zijn<br />
mooi, maar houd het werkbaar.”<br />
KLASSE • Nr. 180<br />
Vrije Basisschool De Revinze Torhout<br />
www.sip.be/bo/revinze<br />
scholen investeren in netwerk<br />
De Vrije Kleuterschool Pagadder en<br />
de Vrije Lagere School Berkenbos in<br />
Heusden-Zolder zijn multiculturele<br />
scholen. Om dit karakter te bewaren,<br />
werken ze samen met nietschoolse<br />
partners.<br />
projECt: “Om het multiculturele<br />
karakter van de twee scholen in<br />
onze wijk te behouden, moeten we<br />
het evenwicht bewaren tussen kinderen<br />
van wie de thuistaal wél en<br />
niet het Nederlands is”, zeggen Rita<br />
Ramakers en Mia Evens van Brede<br />
School Berkenbos. “Bovendien zijn<br />
veel leerlingen kansarm. Dat vraagt<br />
om laagdrempelige acties: een sprekende<br />
folder, een fotoboek en huisbezoeken.<br />
Als àlle kinderen de weg<br />
naar onze school willen vinden,<br />
moeten we de hele buurt inschakelen:<br />
kinderopvang, migrantenorganisatie,<br />
gezinsbond, bibliotheek,<br />
sport- en culturele verenigingen,<br />
jeugdwerk en zelfs de wijkagent.<br />
Vooral de autochtone ouders<br />
proEftUIN<br />
willen we betrekken in het netwerk,<br />
bij projecten van de kinderen en<br />
schoolactiviteiten. De Turkse ouders<br />
draaien al goed mee. Een ruim netwerk<br />
leidt tot concrete en duurzame<br />
acties. Zo blijven de kleinste kleuters<br />
nu ’s middags op school slapen en<br />
anderstalige ouders volgen taalles<br />
op school ... en de wijkagent geeft<br />
les over pesten en vandalisme.”<br />
INSpIrAtIE: Elke school vindt partners<br />
in de buurt. Spreek ze aan en<br />
bouw een breed netwerk uit. Hun<br />
expertise is een grote meerwaarde.<br />
vAlkUIl: Een netwerk vraagt veel<br />
overleg. Bij de start kan de directie<br />
die taak op zich nemen, maar<br />
naarmate het project uitgebouwd<br />
wordt, is een voltijds coördinator<br />
een must.<br />
Berkenbos – project Brede School<br />
Heusden-Zolder<br />
vls.berkenbos@scarlet.be
Techniek slaat brug tussen basis<br />
en secundair<br />
Met het proeftuinproject ‘Bruggen<br />
bouwen’ kunnen de leerlingen van<br />
basisschool De Kastanjelaar beter<br />
hun studiekeuze maken. Op basis<br />
van hun talenten.<br />
projECt: Samen met de technische<br />
school Giso in Machelen kiest De<br />
Kastanjelaar ‘talent voor techniek’<br />
als invalshoek. Eerste pijler in het<br />
project is kruisbestuiving. De secundaire<br />
school stelt haar kennis<br />
over technologie ter beschikking.<br />
De leraren van de basisschool maken<br />
de ‘bruggenbouwers’ wegwijs<br />
in pedagogische werkvormen, zoals<br />
hoekenwerk en wandplaten.<br />
Techniek is een tweede pijler. De<br />
bruggenbouwers trekken met een<br />
mobiele werkplaats en werkkoffers<br />
naar de lagere scholen in de buurt<br />
en laten de leerlingen kennismaken<br />
met techniek. Het project heeft één<br />
halftijdse kracht. Die ‘uren’ worden<br />
©<br />
Lieven Van Assche<br />
verdeeld onder drie leraren van het<br />
Giso die het project uitwerken. Heeft<br />
het effect? “Leerlingen kiezen in elk<br />
geval meer op basis van hun talenten”,<br />
zegt directeur Linda Verschueren.<br />
“En als de proeftuin voorbij is,<br />
blijven we verder samenwerken.”<br />
kNElpUNt: In een basisschool lukt<br />
een techniekles met vierentwintig<br />
leerlingen en één leraar in een gewoon<br />
klaslokaal niet. Er zijn ruimte<br />
en begeleiders nodig.<br />
INSpIrAtIE: Ga na of je de ‘uren’ die<br />
je krijgt echt nodig hebt in je eigen<br />
school. Leraren van het secundair<br />
onderwijs zijn meer flexibel om zich<br />
af en toe een uur vrij te maken.<br />
Stedelijke Basisschool De Kastanjelaar<br />
Vilvoorde<br />
www.talentvoortechniek.be<br />
SjApo<br />
Artistieke<br />
loopgravenoorlog<br />
Eerstejaars van het College Salus<br />
Nostra en Sint-Jan Berchmans in<br />
Mol verkennen elk jaar de Westhoek.<br />
Een project met aandacht voor vakgebonden<br />
en vakoverschrijdende<br />
eindtermen met artistieke inslag.<br />
projECt: “Dit is nu onze zevende<br />
tweedaagse”, zegt directeur Guy<br />
Delespaul. “Zo’n grote groep vraagt<br />
een nauwkeurig draaiboek en een<br />
strikte timing. Overnachten aan de<br />
kust biedt extra perspectieven. Zo<br />
spelen we in de duinen een zelf<br />
ontwikkeld educatief avondspel.<br />
De leerlingen lazen ‘Age 14’ van<br />
Geert Spillebeen, dat vertelt hoe de<br />
dertienjarige John in het leger belandt<br />
en sneuvelt. De auteur komt<br />
zijn zoektocht naar dat levensverhaal<br />
toelichten. Als aanloop gingen<br />
we naar het Jakob Smitsmuseum.<br />
Straks volgen de soldatenkerkhoven<br />
en een poëziewandeling in Ieper. We<br />
sluiten af met een Schots volkslied.”<br />
INSpIrAtIE: “Een thema als WO I benader<br />
je niet alleen vanuit geschiedenis<br />
maar ook via literatuur, poëzie<br />
en muziek.”<br />
vAlkUIl: “Leerlingen weten weinig<br />
over WO I. Enkel als je dat thema<br />
voldoende kadert in een duurzaam<br />
project is het geen eendagsvlieg.”<br />
College Salus Nostra<br />
Sint-Jan Berchmans Mol<br />
www.collegemol.be<br />
lees meer en bekijk de filmpjes op<br />
www.klasse.be<br />
KLASSE • Nr. 180<br />
51
52 diAlOOG<br />
KLASSE • Nr. 180<br />
Binnen ZOnder Bellen<br />
Hier vind je een selectie uit reacties van lezers. Naamloze<br />
brieven of manifesten komen er niet in. De redactie is niet<br />
verantwoordelijk voor de inhoud van de brieven en kort<br />
ze eventueel in.<br />
jouw vragen?<br />
• Voor vragen of problemen rond onderwijs: bel gratis<br />
de Vlaamse Infolijn via 1700 (elke werkdag van 9 tot<br />
19 u.), fax 02 553 96 55 of surf naar<br />
www.ond.vlaanderen.be/infolijn<br />
• Rondzendbrieven en wetgeving vind je op<br />
edulex.vlaanderen.be<br />
• Recent nieuws? Check www.lerarendirect.be en<br />
www.schooldirect.be<br />
jouw mening?<br />
• Mail naar redactie.leraren@klasse.be<br />
• Schrijf naar <strong>Klasse</strong> (Dialoog) - Koning Albert II-laan 15 -<br />
1210 Brussel<br />
• Geef je mening op www.klasse.be/forum en<br />
www.klasse.be/poll<br />
Ben X<br />
Jammer dat de focus van het<br />
autisme-artikel in <strong>Klasse</strong><br />
179 ligt op leerlingen in het<br />
BuSO. Er zijn ook leerlingen<br />
die - al dan niet met GONbegeleiding<br />
- in het gewoon<br />
onderwijs zitten. Verder.. er<br />
zijn ook leraren met autisme<br />
die met tips en trucs (ik wil<br />
dat geen camouflagedrag<br />
noemen) succesvol werken in<br />
het onderwijs.<br />
Terwaan op www.klasse.be<br />
Differentiëren AuB<br />
Als onderwijzer van het<br />
zesde leerjaar hecht ik, samen<br />
met mijn andere collega’s,<br />
ontzettend veel belang aan<br />
het welzijn en -voelen van de<br />
kinderen. Een begeleide overgang<br />
van het basisonderwijs<br />
naar het secundair is prioritair.<br />
Te veel onderwijsmensen<br />
onderschatten die enorme stap<br />
voor twaalfjarigen. Om tot een<br />
zo goed mogelijke overgang<br />
te komen, moeten wij onze<br />
kinderen door en door kennen.<br />
Differentiëren op alle<br />
mogelijke manieren is daarbij<br />
een must.<br />
Nu besef ik dat de kleinschaligheid<br />
van basisscholen het<br />
makkelijker maakt dat wij<br />
deze doelen bereiken. Wij<br />
laten ontzettend gemotiveerde<br />
leerlingen vertrekken en een<br />
jaar later is hun motivatie ver<br />
zoek (vooral bij jongens). Dit is<br />
geen verwijt aan het secundair<br />
onderwijs. Ik zie alleen dat de<br />
goesting, de leergierigheid, het<br />
plezier, ...bij heel wat jongeren<br />
zienderogen wegebt. Een<br />
weldoordachte studiekeuze<br />
in samenspraak met leerling,<br />
ouders, schoolteam en CLB is<br />
voor ons nochtans van ontzettend<br />
belang. In ‘het secun-<br />
dair’ veronderstelt men dat<br />
leerlingen een richting sowieso<br />
aankunnen eens die keuze gemaakt<br />
is. Niets is minder waar.<br />
Er zijn natuurlijk leerlingen<br />
die dat probleemloos doen.<br />
Anderzijds is er die grote groep<br />
die dat niet vanzelfsprekend<br />
kan. En dan komen wij bij het<br />
differentiëren en begeleiden.<br />
In het basisonderwijs werken<br />
we al jaren met aangepaste<br />
taken, opdrachten, ... Tot mijn<br />
spijt stel ik vast dat daar na het<br />
zesde leerjaar nog weinig van<br />
te merken is.<br />
Guido Mertens<br />
Differentiëren in het secundair<br />
onderwijs: lees de reportage op<br />
p.48.<br />
tourette<br />
Naar aanleiding van uw artikel<br />
‘Ik Ben X‘ ben ik zo vrij uw<br />
aandacht te vragen voor het<br />
Syndroom van Gilles de la<br />
Tourette. Het zou voor veel<br />
ouders een hulpmiddel en<br />
troost zijn mocht u eventueel<br />
eens een artikel kunnen laten<br />
verschijnen over leerlingen<br />
met het Tourettesyndroom. Het<br />
onbegrip, vooral door onwetendheid,<br />
is in het lerarenkorps<br />
nog zeer groot, wat voor te<br />
vermijden problemen zorgt.<br />
Het schooljaar valt of staat met<br />
de juiste ingesteldheid en begrip<br />
van alle betrokken partijen<br />
(ouders, kind, leraren, Gonbegeleiding,<br />
CLB-werking,<br />
psychologische begeleiding,<br />
de dosering van de te nemen<br />
medicatie ...)<br />
Pascal en Elsie, leraren en ouders<br />
van een zoon met het syndroom<br />
van Tourette<br />
Lees het verhaal van Lisa (9)<br />
en vind meer info over Gilles de<br />
la Tourette op www.klasse.be/<br />
ouders/help.php (klik ‘Gilles de la<br />
Tourette)<br />
KortjAKje (1)<br />
Professor Bamford heeft gelijk:<br />
het cultuuronderwijs op veel<br />
scholen voldoet niet. (Editoriaal<br />
<strong>Klasse</strong> 179). Maar gelukkig<br />
kan het ook anders. Ga eens<br />
kijken op een Steinerschool,<br />
daar komen de creatieve<br />
vakken ruimschoots aan bod,<br />
zowel in het kleuter, lager als<br />
secundair onderwijs. Binnen de<br />
Steinerpedagogie wil men namelijk<br />
het HOOFD (cognitieve<br />
vakken), het HART (kunstzinnige<br />
vakken) en de HANDEN<br />
(ambachtelijke vakken) van de<br />
leerlingen aanspreken.<br />
Sigune Hesper<br />
KortjAKje (2)<br />
Inderdaad: waar wij kleuterleidsters<br />
het fundament<br />
leggen, wordt er in de verdere<br />
lagere school veel te weinig op<br />
voortgebouwd. En dan gaat
“Wij hebben toch ook geen voordelen gekregen bij het begin van onze<br />
carrière? Je leert de job met vallen en opstaan.” Dat starters nu al<br />
begeleiding van mentoren krijgen, vindt een aantal leraren “meer dan<br />
genoeg.” Minder uren en/of kleinere klassen voor beginners: veel leraren<br />
zien dat wel zitten. “Ons onderwijs kan elke enthousiaste en vakbekwame<br />
jonge collega gebruiken. Laten we ze niet afschrikken en opbranden in hun<br />
eerste jaren.”<br />
Volg het leven van een beginnende leraar live op de tv-sectie van<br />
www.klasse.be (De Eerste Keer). In aflevering twee valt het Eva (21) niet<br />
meteen mee. Hoe pakt ze dat aan? En van waar komt de steun?<br />
deZe mAAnd:<br />
Op onze school is het toezicht eerlijk geregeld.<br />
Laat het weten op www.klasse.be/poll<br />
“Heb ik vandaag wéér toezicht?” - lees de reportage op p. 44<br />
het om meer dan aandacht<br />
voor cultuur. Het gaat ook<br />
over de gezondheid van onze<br />
kinderen. Onze maatschappij<br />
is toegespitst op DENKEN en<br />
COMPETENTIE. De termen<br />
“welbevinden” en “betrokkenheid”<br />
staan wel op onze<br />
kindvolgfiches, maar zijn wij er<br />
ook werkelijk van doordrongen<br />
dat dit de voorwaarden zijn<br />
voor effectief onderwijs?<br />
Ik hamer graag op de noodzaak<br />
van muzische activiteiten,<br />
op de noodzaak van beweging.<br />
Dit zijn kanalen waarlangs<br />
kinderen spanningen kunnen<br />
ONTLADEN, mogelijkheden<br />
om zich te uiten waar woorden<br />
tekort schieten. Wie haalt<br />
het in zijn hoofd dat lagere<br />
schoolkinderen of pubers dit<br />
niet meer nodig hebben? Hoeveel<br />
volwassenen zijn totaal<br />
afgesneden van hun gevoelens,<br />
dromen en verlangens?<br />
Waar blijft de vreugde van het<br />
creëren?<br />
Ann (met een hartslag van<br />
ondertussen ver boven de 100!)<br />
jAArplAn<br />
Ik vond het nogal ongelukkig<br />
dat in de laatste editie van<br />
<strong>Klasse</strong> de timing van “het jaarplan”<br />
gebruikt werd als aandachttrekker<br />
voor het artikel<br />
over tijd plannen. Een jaarplan<br />
is een werkinstrument dat je<br />
als leraar maakt (of niet maakt)<br />
als middel om het les- en leerverloop<br />
dat in het leerplan zit<br />
te verdelen over een schooljaar.<br />
No more, no less.<br />
Het lijkt mij dan ook geen<br />
goed idee om de schoolbesturen<br />
die wel staan op het<br />
‘inleveren van jaarplanningen’<br />
de indruk te geven dat het gaat<br />
om een soort officiële en algemene<br />
eis. Planmatig werken<br />
is belangrijk, een jaarplanning<br />
tegen een bepaalde deadline<br />
inleveren is dat totaal niet.<br />
B. Van Gasse<br />
Inderdaad: de inspectie vraagt<br />
een bewijs dat je als leraar<br />
planmatig werkt, maar legt geen<br />
Beginnende leraren<br />
zouden een makkelijker<br />
mAG dAT?<br />
lesopdracht moeten<br />
Stand van de poll half november op<br />
www.klasse.be/leraren<br />
krijgen<br />
ja 63 %<br />
Nee 37 %<br />
formalismen op. Net zoals ze<br />
vraagt dat je evalueert, maar niet<br />
vastlegt hoe je dat precies moet<br />
doen. De antwoorden op veelgestelde<br />
vragen over planlast vind<br />
je op www.onderwijsinspectie.be/<br />
planlast<br />
Ik geef geen les aan de dochter van mijn broer, maar<br />
maak wel deel uit van de klassenraad die haar evalueert<br />
en beslist of ze geslaagd is. mag dat?<br />
Dat mag,<br />
❙ maar je mag niet deelnemen aan beslissingen<br />
over haar. Leraren mogen niet mee beslissen als de leerling<br />
waar het over gaat familie is (tot in de vierde graad, zoals<br />
bijvoorbeeld een nicht of neef) of aan wie ze privé-lessen<br />
of een schriftelijke cursus hebben gegeven. Zelfs als je zelf<br />
zou les geven aan haar, mag je wel advies geven, maar niet<br />
mee beslissen. Die regel geldt voor de klassenraad in haar<br />
drie functies: de ‘delibererende klassenraad’, de ‘begeleidende<br />
klassenraad’ en de ‘toelatingsklassenraad’.<br />
KLASSE • Nr. 180<br />
53
54 speelTIJD<br />
fOTOspel - Win een Weekend AAn Zee!<br />
Neem de eerste letter van wat je op elke foto precies ziet. Samen<br />
vormen ze een vijfletterwoord. Daarmee kan je de kluis openen<br />
voor een reischeque van 250 euro naar keuze. Daarmee kan je<br />
bijvoorbeeld voor een weekend naar zee of de Ardennen.<br />
Op www.klasse.be krijg je nog een extra tip .<br />
Wie mAAkT klAsse? deZe mAAnd: Onder de mOTOrkAp vAn de WeBsiTes<br />
Maandblad voor Onderwijs in Vlaanderen<br />
Uitgegeven door het Vlaams ministerie van Onderwijs en<br />
Vorming<br />
Nr. 180 • november 2007<br />
<strong>Klasse</strong> is teamwork. De hele ploeg vind je op www.klasse.be<br />
Hoofdredacteur Leo Bormans Redactie <strong>Klasse</strong> Wim De Jonge en<br />
Jan T’Sas (eindredactie), Nele Beerens, Wouter Bulckaert, Ann Gabriëls,<br />
Leen Leemans, Geert Neirynck, Veerle Vanbuel, Michel Van Laere, Annelies<br />
Vaneechoutte KLASSE en • Bert Nr. Vermeulen 180<br />
toon van de putte (29) - Webdesigner,<br />
theatermens, filmfanaat en prille papa<br />
“Toen ik hier een jaar geleden startte<br />
vreesde ik de afwisseling van een klein<br />
bureau te missen. Vier sites, ongeveer<br />
evenveel e-brieven en op tijd en stond een<br />
actie later, weet ik wel beter. Als webdesigner<br />
bij <strong>Klasse</strong> heb je de handen vol. In het<br />
magische jaar 2000 studeerde ik af aan<br />
St. Lukas, zeven jaar later heb ik de perfecte<br />
baan op een paar honderd meter van mijn<br />
oude school. Ik had het kunnen weten.”<br />
Redactiesecretariaat en katern Zeker Doen, lerarenkaart en<br />
leerlingenkaart<br />
Patrick De Busscher, An Declercq, Geert Neirynck, Anne Siccard, Jo Valvekens,<br />
Sonja Van Droogenbroeck, An Van den Bergh<br />
Het hart van <strong>Klasse</strong> Sabrina Claus, Diana De Caluwé, Hannah<br />
El-Idrissi, Souadia El-Moussaoui, Anny Lecocq, Ann Nevens<br />
Vormgeving Mieke Keymis, Peter Mulders Sites, Multimedia &<br />
Video Michel Aerts, Toon Van de Putte en Hans Vanderspikken<br />
Verantwoordelijke uitgever Jo De Ro<br />
Hendrik Consciencegebouw, 1210 Brussel<br />
Alle Vlaamse leraren, CLB-medewerkers (elk net, elk niveau) krijgen<br />
<strong>Klasse</strong> gratis. Adreswijzigingen regel je uitsluitend via je eigen schooladministratie.<br />
Abonnement (10 nrs.): 28 euro<br />
Gepensioneerden, ter beschikking gestelde leraren en individuele<br />
studenten krijgen een abonnement tegen halve prijs.<br />
Mail je antwoord (met vermelding ‘fotospel’) voor 17 december<br />
naar secretariaat.leraren@klasse.be of stuur het naar <strong>Klasse</strong><br />
(Fotospel) - Kon. Albert II-laan 15 - 1210 Brussel. Je mag kiezen uit<br />
het volledige aanbod van Holidayline. Prettige reis! De winnaar van<br />
november is Marc Michels uit Erembodegem.<br />
michel Aerts (33) - Webdeveloper, interactieve<br />
ondernemer en tweeling-vader in spé<br />
“Ik werk hier nu een jaar. Ik bouw en<br />
onderhoud de <strong>Klasse</strong>-websites. Dat is<br />
programmeren, overleggen en feedbacken<br />
met de hele ploeg maar vooral: deadlines<br />
halen. Tussendoor ben ik de ‘geek’ van dienst.<br />
ICT boeit me mateloos. Een geluk voor mij dat<br />
<strong>Klasse</strong> hier gretig gebruik van maakt. Dag en<br />
nacht bezig.”<br />
Groepsabonnementen voor alle studenten in de lerarenopleiding zijn<br />
gratis. (bel 02 553 96 84 of mail naar secretariaat.leerkrachten@<br />
klasse.be).<br />
Voor scholen die dat wensen, is er ook Yeti (derde graad lager onderwijs),<br />
<strong>Klasse</strong> voor Ouders (kleuteronderwijs t/m tweede jaar<br />
secundair onderwijs) en Maks! (derde t/m zevende jaar secundair<br />
onderwijs). Lees meer op www.klasse.be<br />
<strong>Klasse</strong>, Koning Albert II-laan 15, 1210 Brussel<br />
redactie.leerkrachten@klasse.be<br />
Tel. Redacties 02 553 96 86<br />
Tel. Secretariaat 02 553 96 84<br />
Tel. Advertenties 02 553 96 94<br />
Tel. Lerarenkaart 02 553 96 95<br />
Tel. Leerlingenkaart 02 553 96 88
(advertentie)<br />
AD klasse oktober 2007.indd 1 04-10-2007 17:58:08<br />
pub.indd 2 17-09-2007 17:48:28
Afgiftekantoor Gent X<br />
Vlaams ministerie van Onderwijs en Vorming<br />
Redactie KLASSE<br />
Koning Albert II-laan 15<br />
1210 Brussel<br />
TIJDSCHRIFT<br />
verschijnt maandelijks<br />
(behalve in juli en augustus)<br />
België - Belgique<br />
PB/PP<br />
3/9156<br />
©<br />
Kris Mouchaers
Change language