Schepen als schakels - Museum Volkenkunde

Textiel
SCHEPEN ALS SCHAKELS: HANDEL EN VERANDERING IN INDONESIË © SUDHA RAJAGOPALAN
DE PERMANENTE OPSTELLING OVER INDONESIË IN HET RIJKSMUSEUM VOOR VOLKENKUNDE
Digitale publicaties van het Rijksmuseum voor Volkenkunde
In Indonesië vervult textiel niet alleen een functionele rol, maar ook een zeer symbolische. Textiel
is een belangrijk onderdeel van erfenissen en vaak een ruilmiddel. Doeken werden door de familie
van de bruid als bruidsschat geschonken aan de familie van de bruidegom. De associatie van
doeken met de aarde en vruchtbaarheid maakt textiel onmisbaar in de uitzet van de vrouw. Textiel
vormt ook een integraal onderdeel van alle andere levenscyclusrituelen. Als textiel lokaal wordt
vervaardigd, beschouwt men het meestal als een vrouwelijk goed, maar als het van buiten het dorp
komt, als een mannelijk goed. Van bepaalde textielen is de maritieme geschiedenis van het eiland,
ofwel door de motieven of door de toegepaste weeftraditie, duidelijk af te lezen. Vaak zijn de
motieven symbolisch voor de sociale positie van de drager of de centrale plaats van de voorouders
in deze gemeenschappen. Tentoongesteld zijn oude gebatikte stoffen en een grote selectie ikatstoffen
uit verschillende delen van Indonesië. De derde selectie textiel getuigt van invloeden van
buiten de archipel.
De belangrijkste textieltradities
Er zijn twee belangrijke textieltradities in Indonesië – ikat en batik. Bij Ikat wordt de draad vóór het
weven geknoopt en geverfd en hebben de geweven motieven geen duidelijke grenzen. Bij Batik
wordt een stof met was behandeld, zodat de delen die met was zijn bedekt bij het verven
ongekleurd blijven.
RMV 16-277 en 300-367
Op die manier kunnen verschillende kleuren op de stof worden aangebracht. Batik is de meest
voorkomende techniek op Java, terwijl de ikattechniek op de andere eilanden overheerst. De
batikstoffen uit de collectie zijn een perfect voorbeeld van het gebruik van textiel en van het
uitbeelden van de status of sociale positie van de drager.
Scheepjesdoeken uit Lampung
De collectie bevat ook zogenoemde 'scheepjesdoeken' uit Lampung, die beroemd zijn om hun
afbeeldingen van schepen.
RMV 4268-5
10