december - Meet- en Regeltechniek

G RAAD EN DIPLOMA G RAAD EN DIPLOMA
gedeelte. Alleen al voor het vrij onderwijs
steeg het aantal instellingen over
het ganse land van 9 in 1958 tot 22 in
1968.
1966: DE COMMISSIE DE WITTE
OPTEERT VOOR HET
UNIVERSITAIR NIVEAU…
De enorme toename van het aantal
scholen en studierichtingen voor technisch
ingenieur deed meteen een aantal
vragen rijzen over de kwaliteit van
de opleiding. Sommige scholen hadden
niet eens honderd studenten.
Hierdoor kwam de internationale
onderlinge erkenning van de diploma’s
in het gedrang. De eis vanwege de technisch
ingenieurs om te worden opgenomen
op het hoogste niveau van de
classificaties van Europese instellingen
kreeg meteen een flinke deuk. De fout
lag niet bij de afgestudeerden, wel bij
degene die voor de proliferatie hadden
gezorgd.
Als voorbereiding van de Belgische
inbreng in de komende bijeenkomst
van de Raad van Europa, stelde de regering
voor om een inventaris te maken
in verband met de “toestand van de
technisch ingenieurs”. Dit werd het
werk van de Commissie De Witte. Ze
werd door de voormalige minister voor
Nationale Opvoeding, Frans Grootjans
en de minister-staatsecretaris Michel
Toussaint op 6 juli 1966 geïnstalleerd.
Haar voornaamste opdracht was het
bestuderen en vergelijken van de opleiding
van technisch ingenieur met
gelijkaardige opleidingen in de E.G.
Toen was er reeds sprake om de E.G.
uit te breiden met drie lidstaten. Op 1
januari 1973 was de eerste uitbreiding
met Denemarken, Ierland en het
Verenigd Koninkrijk een feit. In de
optiek van de uitbreiding van de E.G.
kwam de problematiek van de wederzijdse
erkenning van graden en diploma’s
opnieuw in de belangstelling.
INGENIEURSMEDEDELINGEN • NR 12 • DECEMBER 2000
In het verslag dat op 2 juli 1967 door de
Commissie De Witte aan de bevoegde
Belgische ministers werd overhandigd,
werd een belangrijk besluit opgenomen.
De commissie stelde immers dat
de studies van technisch ingenieur
dienden te worden gerangschikt op het
universitair niveau in de Europese context.
De voorzitter van de commissie was de
toen 57-jarige Kortrijkenaar Yvan De
Witte, een burgerlijk ingenieur bouwkunde
die later beheerder werd van de
N.V. Bekaert, één van de grootste
metaalverwerkende sectoren van ons
land. De Witte was overigens goed
geplaatst om de bijzonder hoge waarde
van de opleiding van de technisch ingenieurs
in te schatten. Bekaert had toen
ruim 200 technisch ingenieurs in
dienst en veel onder hen bekleedden
een kaderfunctie. Yvan De Witte was bij
Bekaert bijna 40 jaar productieingenieur
geweest (van 1938 tot 1977). Hij
werd ook beheerder van het Vlaams
Economisch Verbond (VEV), van
Fabrimetal, het IWONL en de CRIF,
twee belangrijke onderzoekscentra.
De besluiten van de Commissie De
Witte zouden slechts leiden tot een
“schets van wetsontwerp”. Door de val
van de regering en de ontbinding van
de kamers, werd deze “schets van wetsontwerp”
voorlopig in de koelkast
opgeborgen.
26
1967: EEN EERSTE VOORSTEL
VOOR EEN HERVORMING VAN
DE STRUCTUUR VAN HET H.O.
DE COMMISSIE RENS
Regeringswisselingen waren destijds
een gewone zaak. Telkens na de vorming
van een nieuwe regering deden
de beroepsverenigingen voor technisch
ingenieurs voorstellen om tot een
oplossing te komen van hun problematiek
die reeds sinds 1933 aansleepte. De
aanslepende problematiek zorgde
overigens voor naambekendheid van
bepaalde politici. Onder de toenmalige
Eerste Minister en Minister van
Wetenschapsbeleid, Paul Vanden
Boeynants, werd het dossier van de
technisch ingenieurs weer opgerakeld.
Vanden Boeynants installeerde hiervoor
op 18 juli 1967 een gemengde
werkgroep die, naar de naam van haar
voorzitter, die tevens voorzitter was van
de Nationale Raad voor Wetenschapsbeleid,
de geschiedenis inging als de
Commissie Rens.
De Commissie kreeg het predikaat
“gemengd” omdat ze was samengesteld
uit enerzijds afgevaardigden van de
Nationale Raad voor Wetenschapsbeleid
en anderzijds, ook voor de helft,
uit afgevaardigden van de Hoge Raad
van het Technisch Hoger Onderwijs.
Op 15 november 1968 diende ze haar
besluiten bij de regering in. Om tegemoet
te komen aan de internationale
voorschriften en het reeds in omloop
zijnde ontwerpvoorstel van richtlijnen
van de E.G. inzake wederzijdse erkenning
van diploma’s, opteerde de
Commissie Rens voor een drastische
hervorming van de opleidingsstructuur
van technisch ingenieurs. Er werden
ook nieuwe titels voorgesteld, met
name deze van industrieel ingenieur en
van industrieel conducteur. Een aantal
voorstellen leidden op 6 maart 1969 tot
het indienen van het wetsontwerp 609
van de ministers Vermeylen en Dubois.
De meeste voorstellen werden echter
door de beroepsverenigingen van technisch
ingenieurs verworpen. Het jaar
1968 staat in de annalen van het hoger
onderwijs geboekstaafd als een onrustige
periode.
EEN FEEST VAN KORTE DUUR
De geschiedenis van de hervorming
van het hoger onderwijs is steeds nauw
verweven met het sociaal en economisch
klimaat van een land. Dit gold
ook voor ons land. Een bondig overzicht.
Vanaf 1960 was de levensstandaard in
ons land spectaculair gestegen. Deze
periode staat bekend als de “golden sixties”.
Goedkopere machines zorgden
➱
voor massaproductie en spectaculaire
prijsdalingen van de goederen. In 1970
behaalde de reële loonstijging een
hoogtepunt (+ 9,4 %). Het feest eindigde
echter in 1975.
De stijging van de levensstandaard tussen
1960 en 1970 was in menig opzicht
een breuk met de naoorlogse periode.
In tien jaar tijd werd het betonnen lint
dat ons land doorkruiste steeds langer.
Het aantal auto’s was gevoelig toegenomen.
Was in 1960 een reis naar de
Middellandse Zee of naar Rome slechts
voor enkelen weggelegd, vanaf 1965
begonnen de eerste massale volksverhuizingen
naar het zuiden, de
Belgische kust of de Ardennen. Wat
onbereikbaar was of onbereikbaar leek
bracht de zwart-wit televisie in huis. Het
dagelijks journaal leerde dat er een
volk bestond tussen Lommel en
Oostende. Vóór 1960 was voor een
Antwerpenaar iemand uit “de
Vlaanderen” iemand aan de andere
zijde van de stroom. Na 1960 werd de
Nederlandssprekende Belg een
Vlaming. Stilaan werd Vlaanderen een
staatsbegrip.
De Nederlandse TV-zuilen irriteerden
de Belgen niet langer met hun uitspraak
over de “Pelgen”. Onze noorderburen
ontdekten dat “Pelgië” in
feite “België” was. Het volk van het destijds
onder koning Willem I verenigd
noorden en zuiden, leerde de standaardtaal
van het “Algemeen
Beschaafd Nederlands”. Dank zij de
nieuwe mogelijkheden die het onderwijs
op alle niveaus aanreikte werd men
wijzer en meer geletterd. Daarvoor had
in ons land ook de Schoolpactwet van
mei 1957 zijn steentje bijgedragen. Het
Schoolpact zwaaide niet alleen kwistig
met geld, het zorgde ook voor een uitbouw
van het onderwijs en een gevoelige
verbetering van de kwaliteit.
De versoepeling van de voorwaarden
om van een studiebeurs te kunnen
genieten, betekende bovendien de
start van de democratisering van het
hoger onderwijs. Ze maakte het hoger
onderwijs voor een brede laag van de
jongeren betaalbaar, hetgeen vóór
1960 niet het geval was. Toen het systeem
van studiebeurzen voor het eerst
bij Koninklijk Besluit van 16 juli 1953 in
ons land werd ingevoerd, dienden
degene die wensten in aanmerking te
komen voor een beurs voor de studies
van technisch ingenieur bij hun laatste
examens ten minste een onderscheiding
hebben behaald. Bovendien
moesten ze ook geslaagd zijn in een
schriftelijke of mondelinge proef.
Vóór 1957 bestond alleen het “Fonds
der Meestbegaafden”. Het werd in 1948
opgericht. De gemeenten of arrondissementen
gaven toen studieleningen
aan “buitengewoon begaafde en door
de fortuin minst begunstigde studenten”.
De lening (alles moest terugbetaald
worden) werd pas toegekend na
geslaagd te zijn in “schiftingsproeven
over de wiskundige wetenschappen en
vooral in het “opstel in de moedertaal”.
MEI 1968: EEN BITSIG KLIMAAT
Met de snel gestegen materiële welvaart
uit de jaren zestig brokkelde het
voorheen, weliswaar vaak kunstmatig,
opgebouwd gezag af. Het respect voor
de moeizaam opgebouwde naoorlogse
maatschappelijke waarden ging midden
de zestiger jaren achteruit. De eerste
tekens van ontevredenheid staken
ook in Frankrijk en Duitsland de kop
op.
In Frankrijk begon onder het laatste
bewind van Charles de Gaulle één en
ander in 1967 uit de hand te lopen.
Met de openbare diensten, de post, het
openbaar vervoer, enz… liep het flink
mis. De studenten aan de universiteiten
eisten een grondige verandering van
het onderwijssysteem en van de maatschappelijke
waarden. De ‘meerdere’
beschouwden ze niet langer als ‘goddelijk’.
Ze eisten dat de “meerderen” ook
maar eens gecontroleerd moesten worden
op hun echte waarde en niet op
hun naam, rang of stand. Aan de al of
niet vermeende saaiheid van het leven
diende een einde te komen. De grimmige
sfeer sloeg over naar Duitsland.
Massale betogingen volgden elkaar op.
De gebeurtenissen van mei 1968 lieten
zowel in Duitsland als in Frankrijk
diepe sporen na. Dit laatste is ook wel
letterlijk te nemen. In massale betogingen
stapten de ontevreden arbeiders
op. Onder leiding van de Franse studentenleider
Cohn-Bendit (het latere
Europa Parlementslid) werden in de
27
D. Cohn-Bendit
omgeving van de Sorbonne in Parijs
massale veldslagen met de Franse
oproerpolitie gevoerd. In de omgeving
van de universiteit werden de
Boulevard Saint-Gemain en de
Boulevard Saint-Michel herschapen tot
een puinhoop. In Frankfurt deden zich
dezelfde taferelen voor. Frankrijk stond
aan de grens van een burgeroorlog. De
Gaulle trad af en werd opgevolgd door
Pompidou.
Gelijkaardige toestanden, maar heel
wat minder gewelddadig, kende men
ook in Leuven. In de universiteitsstad
was reeds in 1961 de verhouding tussen
de Franstalige en Vlaamse studenten
vertroebeld. In 1963 werd de eis van de
Vlaamse studenten voor een verhuis
van hun Franstalige collega’s al luidruchtiger.
Het hek was helemaal van de
dam toen ze,einde 1967, vernamen dat
de regering en de academische overheid
hadden besloten om de Franse
afdeling in Leuven te behouden. Op 15
november 1968 gooiden de Vlaamse
studenten de inboedel van het rectoraat
op straat en staken het in brand.
Op 16 februari 1968 nam de regering
P. Vanden Boeynants ontslag. Uit de
helden van de toenmalige studentenleiders,
die zich Vlaams links noemden,
werden talrijke nieuwe leiders van de
maatschappij, regeringsleiders of parlementairen
geboren. Na de strijd om
Leuven Vlaams ruilden velen het “linkse
cachet” voor een “rechtse signe”.
➱
INGENIEURSMEDEDELINGEN • NR 12 • DECEMBER 2000