dpo_1786.pdf

S C H E T S
V A N E E N
GROOT TAFEREEL'
O E
B Y D R A G E N
TOT DE HISTORIE DER VEREENIG-
D E N E D E R L A N D s C H E
' P R . O V I N . C I E N
EN BYZONDER TOT DIE VAN
WI JL JL JE M DEN V.
STADHOUDER, KAPITEIN- EN ADMIRAAL-GE*
NERAAL VAN DIE PROVINCXE N, MITS­
GADERS KAPITEIN- EN ADMIRAAL-
GENERAAL DER UNIE,
fiedert het Jaar ifj6. Ut op diztn dag,
DOOJL DEN SCHUTTER
DER XXX. ARTYKELEN,
CF NIEUWE BEDENKINGEN OVE R DE MISLUK"
- " ~ ' M J
^ ?
E X P E J 3 I T Z S
NAAR B REST.
D I E R S T E S T U K
$ N H O L L A N D ,
Ben 4. September 1786,

De volgende Letteren zyn tot aantvyzing der twee ender-
Jcheiden Stukken , en der- drie verjcbillende Drukken , die ,
ik aangehaald beh van de M E M O R I E ,

A A N D E N
JL E Z E JR,
J)e befchouwing van allerleije foort van
rampen, welke ons deerniswaardig Vaderland
zedert veele jaaren geteiflerd
hebben, en voor al de befchouwing van
den fchrikbaarenden aanwas dier rampspoeden,
zedert den jaare 1776 hebben
my aangefpoort, ter naarvorfching van
derzelver waare oorzaaken. Daar toe
heb ik alle de befcheiden, welke ter uitvoering
van myn Bewerp noodzaaklyk waren,
by den anderen verzameld; ik heb
de waarheid der gewis;tigfie gebeurtenisfin,
zedert 40 *Jaaren in onze Republiek
voorgevallen, daar gefield, en haare
regte waarde naargegaan ; daar in
hen ik tot den huidigen dag voortgevaaren,
en met eene overmaat van arbeid
en onvermoeiden vlyt heb ik 'my in ftaat
fcevQnden, den aart der voorgedachte oor-
* Z(t4'

ii A A N D E N L E Z E R .
zaaken grondig te kennen, en om te wangen
een getrouw en vry omflagtig TA­
FEREEL van ha are uitwerk/els der waereld
mede te deel en.
Eene onderneming, welker uitgeftrektheid
en langen duur my terftond deeden
voorzien, dat een Werk van omtrent
12 dikke Boekdeelen in o\ zouden kunnen
uitleveren; de tegenheden , de onaangenaamheden
, my reeds in den aanvang
mynsr naarvorfchingen bejegend,
de hinderpaaien, die my in 't vervolg
voorkwamen, en al het geen ik nog te
verwagten had, niets van dat alles kon
my affchrikken. Bezield met het enkel
inzien van het nut , het welk in
mynen arbeid, en voor myne Tydgenooten,
en voor de Nakomelingfchap opgejloten
lag, befloot ik tyd en rust, ter
volvoering van myn bejlek ten beste te
geeven.
. Dan, naauwlyks had ik de drie eerjle
Stukken van dit ÏAFERE E L eene fchetswyze
geftalte verleend, of onze rampfpoeden
wierden door noodlottige onlusten
vermeerdert. Onze zieltogende Vryheid

AAN DEN L E Z E R , IÏI
heid wierd met nieuwe /lagen gedrukt,,
de Grondvesten onzer Conftitutie onder- ,
gingen nieuwe daveringen; die ysfelyke
rampfpoeden, in plaats van. af te nemen,
groeiden aan, en moeten zy nog eenigen
tyd aanhouden, vaarwel da» ons
Gemeenebest!
Op deeze deerniswaardige vertooning
gevoelde ik de noodzaaklykhcid, das- zo»'
wel de Oorzaaken, als de Bewerkers van
zoo veele rampen, ten fpoedigften bekend
-wierden; ik gevoelde van welken
aanbelang het was, de oogen te openen
van zulken onder onze -Dtledeburgcren,
welke zich door de Voorftqnders eener
onder ons alles vermogende verfocilyke
Cabaal, die onzen ondergang gezworen
heeft, hebben laaten misleiden; — ik
zag van welken aanbelang het was, de,
Sourermne Vergaderingen en alle braare
Lieden onzes Lands te wreeken over deonwaardige
lasteringen en fchen'deryen,
die zy van de Broodfchryyers dier Cabaal
moeften dulden; >— ik zag eindelyk,
dat het meer dan tyd was Europa,
te ontheffen van de valfche denkbeelden,
** 2 die

iv A A N D E N L E Z E R .
die het bedrog en de fchurkachtigheid
aan hetzelve hadden kunnen inboezemen,
over den dadelyken toe/land van ons gefolterd
Vaderland , en de oorzaaken,
welken het in dien flaat gedompeld hebben.
Om deeze nodige uitwerkingen te erlangen,
nam ik het bejluit om, zonder
eenigevertraaging,^SCHETS van myn
TAFEREEL ten voorfchyn te brengen,
dat is, namelyk de verkorting van een
Werk, welks aanbelang en uitgebreidheid
nog eenige jaaren arbeids vordert;
en het welk boven dien door den dood of
andere toevallen, waar aan het menschlyk
leven onderhevig is, deszeifs voltooijing
zou kunnen verhinderen.
De beide Stukken van deeze SCHETS,
welke ik thans uitgeeve, bevatten byzonderlyk
een getrouwen voordragt van het
geen by ons zedert den jaar e 1776. tot
op het einde van 1781. is omgegaan, betreklyk
tot den flaat , waarin het beftuur
onzer Provinciën in 't byzonder,
en dat van ons Gemeenebest in 't algemeen
, geduurende dat tydvak, zig bevonden
hebben; - betreklyk tot onze eerfte
ver-

A A N D E N L E Z E R . V
verfchillen met Engeland; betreklyk
tot de hinderpaalen, door de Engelschgezinde
Cabaal aan de herftelling
onzer Zeemagt gefield; betreklyk,
eindelyk, tot het noodlottig befiuur dier
Zeemagt, en tot de fchandelyke bedryveloosheid
onzer Scheepen, geduurende
het eerfte jaar des Oorlogs die wy tegen
Engeland te voeren hadden. Door deezen
voordragt zal men ontwaaren, tot
hoe verre de Stellers der berugte ME­
MORIE , die onzen Admiraal-Generaal,
op den 7. Oclober 1782. aan de
Staaten Generaal heeft overgegeeven,
Hunne Hoog Mog., de Natie, en geheel
Europa hebben misleid. Or.getwyffeld
zullen die Stellers my van vermetelheid
en bedrog befchuldigen; ongetwyffeld zullen
de Broodfchryvers en andere Voorvechters
der Cabaal dezelfde woorden nabaauwen,
en wel haast zal dat gefchreeuw
van het eene einde van Europa tot het
ander weergalmen; maar raazen ep fchelden
zyn geen redenen: Om my te befchaamen,
moest men my wederleggen „
en juist daflr toe tart ik hen. Bloote re-
* 3 de-

\i A A N D E N L E Z E R .
dekavelingen, hoe rechtmaatig ook, /lam:
'dikwerf ten doel voor kibbelingcn en tegen
Ipraak; maar gebeurde zaaken, en
zoo beweezen als ik gedaan heb, zyn
'fchootvry voor alle betwisting. — Dit is
't niet al: By dien Voordragt voeg ik
het verhaal van verfcheide gewigtige zaaken,
en die zeer eigenaartig zyn om de
/linksheid der voornemens, en de fchandelykheid
der kunstgreepen dier Cabaal
meer en meer te doen kennen; en het
geen men in deeze twee Stukjes van haar
zal aantreffen , is genoegzaam ten betooge,
dat zy al de verfoeijing waardig is,
met welke de braave en kundige Lieden,
die haar kennen, haar bejegenen.
Het derde Stuk van deeze SCHETS
(laat eerlang mede het licht te zien, en
'zal een ver/lag behelzen van de Staatkundige
Gebeurtenisfen , die, geduurende
het jaar 1782. eene rechtflreekfche
betrekking tot onze Republiek hebben.
Ook zal in dat Stuk gevonden worden
, al het geen kan dienen, ter aanwyzing
der oorzaaken van de voortduuring
der werkeloosheid onzer Zeemagt
;

A A N D E N L E Z E R , VU
magt ; en dienvolgen de zal zulks het
overige der Wederlegging van ZYNER
HOOGHEIDS MEMORIE uitleveren.
Dit nieuwe Stuk zal des te belangryker
zyn, daar men in het zelve zal bevinden,
op welk eene wyze het ongerechtig
Syfiema onzer inwendige vyanden zich
ontwikkeld heeft; — Hoe de oogen der
Natie over de naderende en afgelegene
oorzaaken van al die rampfpoeden zyn
geopend; — met welke gegrondheid,
met welken nadruk zy haare femme verheven
heeft;— en hoe die zelfde vyanden,
hun trouwloos geweefzel meer of min bekend
ziende, ter fmooring onzer rechtvaardige
klagten, en om onzen volledigen
ondergang te voltpoijen, heeft begonnen
het geweld te baat te neemen.
De .vierde en vyfde Stukken zullen niét
vertoeven het derde te volgen. Daar in
zal men kunnen aantreffen, de onlusten,
zedert den 5. December 1782. tot op
deezen dag in onze Republiek gereezen; —
de onderscheidene op/landen, door de Cabaal,
geduurende dat zelfde tydvak verwekt,
—- de middelen, door .dezelve ter
* A aan-

VIII AAN DEN L E ZJR R.
aonhitzing dier onlusten, dier op/landen
, gebezigt, — derzelver. bedoelingen
met deeze aanhitzing, • de dwarspaaien,
door haar opgericht, om onze
Alliantie met Vrankryk te beletten, —
het ver/lag van onze verfchillen met den
Keizer, — de onwaardige rol, door dié
Cabaal, by deeze gelegenheid ook gefpeeld,
—* haare listen om ons weder
onder 't juk van Engeland te brengen
derzelver werkingen om ons in de ketenen,
met welke zy ons geklonken heeft,
te blyven houden, — de bedriegeryen,
welke zy tegen ons by- zyne Pruisfifehe
Majefteit heeft uitgevoerd,— de uitwerking
en gevolgen dier bedriegeryen; —den
oorfprong een er tweede, en voor onze
vryheid niet minder gevaarlyke Cabaal,
—• de middelen, door die beide
Cabaalen aangewend, om zich onderling
uit den zadel te ligten, derzelver
yuurigheid, om uitfluitend over ons te
heerfchen, — de flaverny, die ons in de
zegepraal der eene of andere te wagten
flaat, — denzelfden ramp, die uit haare
famenmenging flaat voort te vloeijen, —
deh

A A N D E N L E Z E R . IX
den akeligen toeft and, tot welken wy
door dat alles zyn gebragt, —• de poogingen
, die wy aanwenden, om uit dien toeft
and te geraaken,—• den fchok, welke
tusfchen die poogingen en de daar aan
gebodenen wederftand ontftaat, — en vee-
Ie andere zaaken, welker opgave alhier
te langwylig vallen zoude.
Daar nu ongetwyffeld, onder het afdrukken
dier Deelen, onder ons voorvallen
zullen opkomen, die het lot van ons
elendig Vaderland zullen beflisfchen,
dat is, dat binnen korten tyd zal blyken,
of wy nog vrye Mannen zullen zyn,
dan wel laage Slaaven der Anglo - Stadhouderiaanfclie
Cabaal, of van wien het
ook zyn moge, welke verlangen heeft ons
onder zyn willekeur te doen buigen, zal
ik zorgen die voorvallen by den anderen
te verzamelen, en daar uit de ftoffen
putten voor het zesde en laatfte Stuk van
myne SCHETS.
Dat ik de vryheid heb genomen deeze
SCHETS op te dragen aan onzen
Stadhouder, Kapitein- en Admiraal-
Generaal, is, om dat het voor niemant
* 5 in

x A A N D E N L E Z E R .
in de ganfche Republiek van meerder
aanbelang is, dan voor ZYNE DOOR­
LUCHTIGE HOOGHEID, om eene
waare en volledige kennis te hebben van
de zaaken, die ik heb aangevoerd, en
van die ik nog aanvoeren zal; — het is,
om dat 'er dien Forst aan gelegen legt,
te weten, wat Hy van zynen kant had
kunnen doen, ter voorkoming der ons
over ft elpen de rampen, ten min ft en, om
af te zien van langer het blinde werktuig
te zyn der Cabaal, die Hem beft uur d,
en onzen ondergang gezworen heeft; het
is eindelyk, om dat het voor ZYNE
HOOGHEID van oneindig veel aanbelang
is te kennen, het geene Hy, nog
heden, zou kunnen doen, om zich van
het juk dier Cabaal te ontflaan, om onze
poogingen tegen hen, die ons iragten
te onderdrukken, kracht by te zetten,
en om mede te werken, ter her/lelling
van orde, eendragt en vryheid in deeze:;,
Lande.
A A N

A A N
ZYNE DOORUCHTIGE HOOGHEID
WXJLJLEM DEN F.
PRINS V A N ORANGE EN NASSAU,
STADHOUDER,
KAPITEIN EN ADMIRAAL-GENERAAL
D E R
VEREEN IGDE NEDERLAND SC HE
PIOVINCIEN,
KAPITEIN EN ADMIRAAL-GENERAAL
D E R
U N I E ,
E N Z . E N Z . E N Z.
DOORLUCHT IGSTK VoRSTi
Aangezien onze Republiek is faamgefteld uit
zeven Souveraine en Onafhanglyke Gewesten,
en die elk eene Conilitutie, Wetten en byzondere
Gewoontens, ja dikwerf belangens hebben
, meer of min aangekant tegen het algeineen

XII V o O K A F S P R A A K.
meen Belang, en daar uit in den Staat kunnen
geboren worden, lastige kibbelingen, twisten
, verdeeltheden, langwyligheden, beletzelen,
en andere het algemeen welzyn benadeelende
ongemakken, fcbynt bei niet alleen noodraaklyk
te zyn, dat dezelve een Hooft der uitvoerende
magt nebbe , maar dat ook dit Hooft,
of eenig ander in Waardigheid gefteld perfcon
van genoegzaamen invloed op het innerlyk
bewind van den Staat zy voorzien, om aldaar
de banden naauwer te (brikken, welke de Leden
des Bondsgenootfchaps vereenigen; —
om daar in de verdeeldheden voor te komen; —•
om in dringende nooden de Deliberatien te befpoedigen;—•
om vastigheid by te zetten aan
de Refolutien , kragt aan de maatregelen , en
werkzaamheid aan de Operatien,— 1
en tot dirigeering
van alle infpanningen ter verdediging en
behoudenisvan de vvaare belangen , van den kuiter
en van de welvaart der Republiek in 't algemeen
, en van elke Provincie in het byzonder.
Aangezien een elk onzer Provinciën een byzonder
verbondfchappelyk lichaam vormt, en
dat de Leden , welke de refpedtive Staaten
dier Provinciën uitmaaken, oftchoon meer of
min afhanglyk, ook eene Conilitutie, Wetten,
verfchillende Gewoonten en dikwyls ftrydige belangens
hebben; dat het boven dien mogelyk
zv, dat daar in deze' of geenen de rechten en
Vryheid der Burgeren verweldigt, en daar uit
de

V O O R A F S P R A A K , xm
de uitwerkzels kunnen voortvloeijen, die even
zo goed de welvaart der eene of andere dier
Provinciën fchadelyk zyn , als aan die haarer
Burgeren, ja zelf aan die van het algemeen
Bondgenootfchap, fihynt het insgelyks noodzaaklyk,
dat 'er in elke Provincie een Hooft der
uitvoerende magtzy, of zodanig ander iemand
met Waardighe ;
d bekleed , wiens waakzaamheid
, raadgeevingen, invloed en gezag even
zodanige 'heilzame uitwerkingen kunnen hebben
als die ik zo even heb aangeftipt.
Dit waren zekerlyk , D O O R L U C H T I G E
VORST, de uitwerkzelen, die onze Voorvaderen
op het oog hadden met de zig agtervolgende
verheffingen van verfcheide Vorften
UWES Huizes tot de Eminente Waardigheden,
die thans in den Perfoon van UWE HOOGHEID
vereenigt zyn. Dan, indien de uitkomst de
verwagting onzer braave Voorouderen eenigermaate
beantwoordde, fcheelde het veel dat
die zulks in andere opzigten vervulde. Zy ondervonden
in verfcheide gevallen hoe gevaarlyk
het was den Stadhouderen een al te uitgeftrekt,
of een niet genoegzaam bepaald vermogen
te vergunnen ; dat is, namelyk met zig te
bepaalen hun eene Commisfie te verleenen, die
in atgemeenen zin, wel aanwyst welk goed zy
doen moeten, maar geenzins voorkomt, dat
zy doen kunnen door het verzuimen hunner
jpligten, en het. overfchryden der natuurlyke
grens-

Str V O O R. A F S P E A A K.
grenspaalen van hun gezag. Ook deed het gebeurde
onder Prins Maurits, en het geen vervolgens
onder Willem den II. gefchledde , oordeelen,
hoe gevaarlyk het voor de rust, eendragt
en vryheid van den Staat was, zo wel
als voor de veiligheid van derzelver Ingezetenen
^zy, dat in denzelven één Mensch zulk
een"uitgéftxekt, en zo onbegrenst vermogen
bezat, als dat geen , van welke die twee Vorften
een misbruik gemaakt hadden; en wanneer
Willem den II. in het jaar 1650. overleed,
nam het aanweezen van het Stadhouderfchap in
vyf Provinciën («) een einde. De Atle van
Seclufie door de Staaten van Holland in 165-4.
geformeerd , en het eeuwig Edicl in den Jaare
1667. door dezelve uitgevaardigt, beweezen,
dat men geenzins de eigendunklyke bedryven,
in de gemelde Provinciën, onder het Stadhouderfchap
dier twee Vorften, gepleegt, vergeeten
was; en hoe zeer die zelfde Staaten bekommerd
waren, die haatlyke daaden te zien
hernieuwen , indien men 'er eene Waardigheid
herftelde, die in verfcheide opzigten zoo
nut-
(a) Die vyf Provinciën waren Gelderland, Holland,
Zeeland, Utrecht en Overysfel. Wat die van Friesland en
Groningen aangaat , dezen hadden hunnen byzonderen
Stadhouder in de Afstammelingen van Jan van Nas/au,
broeder van Wi'.Uw dtn I.

VOORAFSPRAAK.' XT
nuttig, maar zo gevaarlyk is, als die niet befloten
word binnen die paaien, welke de voorzigtigheid
daar aan op de allerftiptfte en plegtigfte
wyze moest voorfehryven.
De ondervinding dierhalven had doen zien
wat 'er noodzaaklyk zou moeten verrijt worden,
indien men immer overging ter herftelling
van het Stadhouderfchap in die vyf Provinciën:
Edoch, de magt, ei de kunst^reepen der
A-mhangers van Wdlem den III., — de verdeeldheden,
en onlusten, die zy op onderfcheidea
tyden ten vcordeele van dien Vorst zaaiden, —•
de Oorlog, met welken Engeland en Vrankrykin
hetjaar 1672,. deRepubliekophetlyf kwamen,—het
wantrouwen, de verachting, de haat, welke
die Aanhangers, derzelver Huurpennen, en de
dweepzieke Predikanten aan het Graauw tegen
de meefteRegenten inboezemden, — de
Oproeren, geweldige be dry ven , aan welke dat
Graauw, byzonder in Holland en Zeeland ter
verwerving van de herftelling des Stadhouderfchaps,zig
overgaf, •— de kuiperyen en poogingen
van Willem zelve, met veele andere zaaken,
welker verhaal hier te lang zoude vallen,
dwongen toen die beide Provinciën deze Waardigheid
in den Perfoon van dien Vorst te herftellen,
op eene Commisfie die even onbepaald
was, als die zyne Voorgangeren hadden gehad;
en wierd de waardigheid van Kapitein-
Generaal tevens op eene niet minder onbepaalde
Com-

XVI V O O R A F S P R A A K .
Commisfie opgedragen. Indien men nu, DOOR­
LUCHTIGE VORST daar by voege , dat men
na de Franfchen de Provinciën van Gelderland*,
Utrecht en Overysfel hadden ontruimt, en om die
Provinciën te ftraffen dat zy ongelukkig genoeg
waren geweest, om door krygsmagt overheerd
te worden , een byna volftrekte heerfchappy
over dezelve aan dien eigen Vorst opdroeg, —
indien men 'er ook by voege dat JVükm een
der greetigfte haakers naar een onbegrenst gezag
was, blyft 'er geen verwondering over
^ dat hy , geduurende zynen ganfchen levensloop,
de Republiek heeft beftuurd, even ofhy
'er Oppermagtig Heer en Meester van geweest
was. Kenners onzer gefchiedenisfen weeten,
dat 'zo de Republiek veel verfchuldigt was aan
de Staats- en Krygskundige vermogens van
dien Vorst, zy oneindig meerder grond had
om zig te beklagen over deszelfs onverzadelyke
heerschzugt, en het fchreeuwend misbruik
dat hy dikwyls van het hem toebetrouwd gezag
maakte.
By het overlyden van Willem den III. m 't
jaar 170a. was de Stam van Willem den I. uitgeftorven,
en de vyf voren gemelde Provinciën ,
waren dus zonder Stadhouder, gelyk ook de
Unie zonder Kapitein en Admiraal Generaal (a).
Maar
(a) De Provinciën FrUsland en Groningtn hadden altoos
hunnen byionderen Stadhouder

VOORAFSPRAAK. XVH
Maar de droevige ervarenis, die men nogmaals
had bekomen, deed duchten , dat de heiM
ftelling dier Waardigheid nog ten eènigen' da*
ge aan de Vryheid- der Natie den doodfteek
zou toebrengen, en 'er verliepen- vyf en veertig
jaaren zonder dat die herftelling plaats had.'
Sommigen der misbruiken ,. onder het laatfte
Stadhouderfchap in de on&erfcheidene gedeeltens
van den Staat ingeilbopen bleeven geduu*
rende dat tyd vak voortduuren ; en daar by voeg->
den zich anderen van een verfchillenden aart,
welke de droevigfte gevolgen na zich fleepten:
by voorbeeld-; in veele van onze Steden, be-<
krimpten het regeeren en de uitvoerende magt
zich in eenige Familien;-— daar door trokken
die Familien tot zich het uitfluitend recht tef
dagvaart in de Stiaten hunner Provincie , engevolglyk
ook naar de Staaten Generaal;— alle
bedieningen , ampten , commisfien , enz", welke
met hunne belangens ftrookten of hunne
neerschzugt vergenoegen konden', zagen zy aan'
als een vaderlyk erfgoed, en gingen daar naar
re werk. Hier doorgeraakten devoornoemde
Steden , ja geheele Provinciën , onder het believen
van een gering aantal Burgers, die derechten
en den buit, welken men het Volkont-'
trok, onder zich verdeelende, en alles marhun.-nen
wil en wenk draaijende, ftrafloös de klagten'
Van even dat'zelve Volk konden verydelen of het'
doenz-wygen. Indten men nu daar by voege' alle'

xvni VOORAFSPRAAK.
de rampfpoeden, die voortvloeijen moesten, en
ook daadlyk voortkwamen uit het alvermogen
eener menigte Regenten, wier eigen-zucht,
hoogmoed, gebrek van oeflening, onkunde, verwaarloozing
en onbekommerdheid voor het gemeene
welzyn, en verachting voor de geheiligde
rechten der Burgeren niet konden beteuge.d
worden, Indien me» daar nogbyvoege de
hindernisfen, welke uit de faamgefteldheid en
gebreklykheid onzer algemeene Conftitutie,
en van onze byzondere Conftitutien, voortfproten,
of uit de daar in ongevoelig ingeflopene
misbruiken geboren wierden, — indien eindelyk
men daarby voege de ongemakken, voortkomende
uit het gemis van een Hooft over onze
Land- en Zeemagt, zal het geene verwondering
baaren, dat men, geduurende de vorengemelde
45 Jaar en , in een groot aantal onzer
Steden een oneindig aantal van eigendunklyke
bedryven, een oneindig aantal van onrechtvaardigheden,
kwellingen en ft affelooze rooveryen
heeft gezien , en de geheiligfte rechten der
Burgeren fchandelyk met voeten getreden, —*
het zal, zeg ik, geene verwondering baaren,
dat men op het laats" ook nog de Zeemagt totaal
vervallen, de Trouppes zonder krygstugt, den
Krygsdienst zonder achting, de Grenzen verwaarioost,
ons aloud Vermogen in zwym, en
den algemeenen nood tot eene fchrikbaarende
hoogte gezien heeft : in diervoege dat
wy

V o O X A ï S ï l A A f t XIX,
wy enkel van onder het juk van Willem den III.
uitkwaamen, om van Cbarybdis op Scylla te vervallen.—
Het geen ik hier aanvoere, DOORLUCH-
TIGSTEVORST,is eenieder bekend, en alle betaamlykheid,
welke ik kan verfcluüdigd zyn aan
de nagedagtenis van zodanige Regenten , die
meer ofmin oorzaak van zo veele rampen waren,
kan my geenszins tot het zwygen of het verraaden
der waarheid verpligten; ik weet dat onze
Stedelyke Regeerings- Collegien en Souveraine
Vergaderingen voorwerpen voor den diepften
eerbied der Burgers zyn, dan het welder.kendfte
gedeelte dier Collegien en Vergaderingen isalte
rechtmaatig öm te vergen dat iemant, wie het
ookzy, niet moge herinneren de misbruiken en
kwaaien, die fomtyds in het publiek beduur zyn
ingeflopen, door het overwigt eener meerder-;
heid, die of verblind, of achteloos was, of zich
leiden liet door beweegredenen, die voor de
burgerlyke vryheid, of het algemeene welzyn
nadeelig waren.
Eindelyk, was (byzonderlyk omftreeks het
jaar 1740.) ons elendig Vaderland tct dien
ftaat gebragt, door de handelwyze van Re-»
genten welke dien naam onwaardig waren,
?
er was tevens een groot getal andere Regenten
, d ;
e , hunne pryswaardige poogingen vrugteloos
zien le , derzelve r
zugtingen met die der
Natie vermen 'den over de gedugte kwaaien, van
weiken zy getuigen waren. Hun was geenszins
** 2 OUz

XX V O O R A F S P R A A K .
onbewust dat 'er een H ULPMIDDEL was voor
die kwaaien, maar wat kon hunne kunde,
hunne yver en hun wenfchen baaten tegen
alvermogende Menfchen , die hunne rekening
vonden met de dingen in derzelver daadiyken
•toelland te laaten , en tegen anderen , wier
bevordering, fortuin en verheffing alleenlyk
gegrond was op de hcrltelling van het Stadhouderfchap,
zodanig als het bevorens was gew eest.
Volgens een gefchreven MEMORIE in den
jaare 1740. door een zeer kundig Man opgefteld,
en waar van een Extract thans voor my
ligt, moest het HULPMIDDEL, dat die braave Regenten
wilden zien bezigen , beftaan in de Hervorming
van dat geene, het welk zo wel de Algemeene
Conflitutie , als die der byzondere
Provinciën en Steden gebreklyks hadden, en
in de uitroeijing der daar in gellopen misbruiken.
De Steden konden zulks voor eerst in
hunnen eigen boezem onderneemen ; vervolgens
kon elke Provincieeven eens handelen;
en eene Algemeene Vergadering van Gedeputeerden
uit alle Provinciën zoude geregeld
hebbenallej wat de Unie aanging. „ Indien
„men zodanig eene Hervorming uitvoerde,
„ vervolgt die MEMORIE, ZOU men onze Natie
„ in haare Rechten en Vryheid herfteld zien,
„ de Nominaüen van Regenten algemeen door
„ het Volk gedaan , de bedieningen , ampten
„ en commisfien gelykmaatig verdee:d, en
„ waar-

VOORAFSPRAAK. XXI
„ waardiglyk uitgevoerd; — by de Grooten
„ zou men het ftuurfehe van den hoogmoed en
„ de verachting plaats zien maaken voor eene
„ zagtaartige gemeenzaamheid; •— het Volk
„ zou men aan zyne Beftuurderen verkleeft
„ zien als aan hun eigen werk; en deezen aan
„ het Volk verknogt door alle gevoelens van
„ achting en erkentenis; —> het gezag der
„ Regenten zou heilzamer, en dien volgende
„ behendiger en eerwaardiger worden; — in
„ de onderfcheidene rangen van den Staat,
„ zou men die verftandhouding , die hartelyk-
„ heid,dat vertrouwen, en die algemeene aan-
„ fpooring, zonder welke de geregeltheid en
„ famenftemming in eene Republiek als de on-
„ ze nimmer kunnen beftaan,herboren zien; —•
„ met één woord, als dan zou het algemeene
„ welzyn het eenig voorwerp aller wenfchen, en
„ het doelwit aller poogingen zyn. —En na aldus
„ alle oorzaak van misbruiken , onrechtvaar-
„ dighedea en wanorde, in ons BurgerlykBe-
„ wind ingcflopen, vernietigd , en aldus uit
„ den weg gcruimt te hebben alle hindernis-
„ fen, bekwaam om den loop van onsStaatkun-
„ dig Werktuig in wanorder te brengen , te ver-
„ traagen of te ftremmen, zou elke Stad, iedere.
„ Provincie zich verlast zien van de wreede
„ beurtver wisfeling om of te zuchten onder het
„ juk eenerhaatlyke Olygarchie, of onder deniet
minder noodlottige willekeur van een vol?
** 3 „ itrekc

XXii VOORAFSPRAAK.
„ ftrekt Sradhouderfchap. Maar, ge-
„ lyk de handhaving van order, krygstugt, en
„ van aanfpooring in onze Land- en Zeemagt
insgelyks noodzaaklyk is, zou het nuttig zyn
„ de bediening van Kapitein en Admiraal Gef
i neraai te herftellen, deszelfs gezag in dier
„ voegen daar te ftellen, en te bepaalen dat men
„ niet dan het meefte goed van de uitoeflèning
„ dier bediening kon verwagten, en geene dier
„ ongemakken, geen dier gevaaren welke zou-
„ den kunnen voortvloeiden uit het misbruik,
„ dat dit Militair Opperhooft 'er van zou kun-
„ nen maaken. Wat betreft de herftellmg van
het Stadhouderfchap, dat is van eene Waar-
„ digheid , welker uitoeffening beftaat in het
„ toezicht houden over het bedienen van Jufti-
„ tie en Politie, mitsgaders op de bewaaring
„ der geregeldheid en overeenftemming in elk
„ onzer Provinciën , en welke tevens beftaat
„ in zekeren invloed in het algemeen Bewind
„ der Republiek, zulks fchynt na de vorenge-
„ melde Hervorming noodeloos te worden.
„ Edoch, indien na verloop eener ervarenheid
„ van eenige jaaren, de herftelling dier Waar-
„ digheid noodzaaklyk fcheen, zou het Ver-
„ mogen des geenen, die daar mede bekleed
„ wierd, niet minder duidlyk bepaald, noch
„ minder voorzigtiglyk begrenst dienen te wor-
, e den , dan het gezag van den Kapitein en
f, Admiraal-Generaal. Eindelyk, gemerkt een
» groot

V O O R A F S P R A A K . xxm
„ groot burgerlyk Vermogen , met eene Militaire
kragt vereenigt , een werktuig van
„ verdrukking kan worden , zoo zouden die
„ Waardigheid en bovengemelde Bediening
„ nimmer in een Perfoon behooren veree-
„ nigt te zyn , en nog nrnder erffelyk, al was
„ 'er ten opzigte van dit laatfte geval geen an-
„ dere zwaarigheid , dan die van Minderjaa-
„ righeden,enz. enz." Zie daar, DOOR­
LUCHTIGE VORST, hoedanig zig iemam: uitdrukte
wien onze Conftitutie, ons burgerhyken
ftaatkundig beftuur, mitsgaders de daar in gellopene
misbruiken bekend waren; zie daar hoe
een groot getal waare Vaderlandlievende Regenten
darten; zie daar, kortom het geen de verlichtte
Burgers der Republiek verlangden te zien.
Deeze, ten minften in derzelver wezenlykfte
punten, zoo noodwendige Hervorming
was door zig zelve niet onmogelyk; maar was
ook het werk niet van een oogenblik of van
eenige overhaafle Refolutien : Zy vorderde uitgebreide
naarvorfchingen, een bedaard onderzoek,
voorzigdge Deliberatien, en boven al de
opoffering van alle heerschzugt, van alle eigenbelang,
en een eensgezinden yver voor het heil
van den Staat. Dan , daar men zulk eene edelmoedige
belangeloosheid , zulk eenen edelen
yver van de meerderheid der Regenten onzer
meefte Steden, zelfs van de meerderheid der
Leden van de onderfcheidene Ridderfchappen,
** 4 niet

Jfflï V O O R A F S P R A A K ,
Btet kon hoepen, €n het Volk, onder het gewigt
zyner ketenen gebukt, toen de Hem by
de welgezinde Regenten niet zou hebben durven
veegen., had de Hervorming geen plaats:
de zaaken .bleven hunnen gang gaan , dat is van
erger .toterger, terwyl de Party, die naar eene
herftelling van het Stadhouderfchap in de volle
uitgeftrekrheid van Gezag, waar van de Stadhouders
voormaals bezitters geweest waren, haakte,
middelen wyl niets verzuimde, om dat herftel by
de eerst voorkomende gelegenheid te bekomen.
Die gelegenheid kwam eindelyk. Het zydelings
aandeel, door ons in den Oorlog van
1741. genomen , haalde ons terftond netelige
gefchillen met Vrankryk op den hals: het Oorlogsvuur
breidde zig ongevoelig tot aan onze
Frontieren uit: en in 1746. zagen wy die Frontieren
door de Legers dier Mogendheid aangetast.
Die aanval, en het zich voordoen der verdere
voortgangen, welke die Legers by eenen volgenden
Veldtoet zouden kunnen manken,
bragten de ganfche Republiek in ontileltenis.
Het morren, het klaagen, het gefchreeuw,
en de vervloekingen van allerleijen aart verhieven
zich; eene menigte van Schotfchriften,
en oproerige Predikatiën voltooiden de aanhitzïng
der -gemoederen ; de Voorftanders
van het Stadhouderfchap, zich van deeze gelegenheid
bedienende, -verfpreidden, dat, ver-
.«nats de Republiek zich in gelyk gevaar bevond
als

XXV
e e n i
als in .het Jaar J,6>-> S bvJpmVdel voot
onze rampen beltond in de herfteliing dier
Waardigheid, op zoodaanige wyze aU dezelve bevorens
in weezen was geweest; veele Lieden, en byzonder
het gepeupel, onbekwaam om te bedenken
, dat zoo eene d-ergejyke herfteliing een hulpmiddel
was voor veele kwaaien, het 'er wel geen
kon zyn voor vry wat andere kwaaien , — dat
hetfommigen wel zou kunnen verfiimmeren, of
ook wel nieuwe te weeg brengen, • die
Lieden, zeg ik, en dat gepeupel verbeeldden
zich, dat dit hulpmiddel inderdaad algemeen was,
en begonnen overluid.te roepen, dat men eenen
Stadhouder moest hebben, en dat Wnlem deW.
de Doorluchtige Vader van UWE HOOGHEID,
DOORLUCHTIGE VORST! moest herfteld worden
in alle Waard ;
gheden en Bedieningen ,
welke de voorgaandePrinsfenvan Oranje inde
Republiek bekleed hadden. Dus was het dat,
daar de mynen, die men in een groot aantal
plaatzen onzer Provinciën vooraf had aangelegd,
door onderfcheidene takken met malkander
gemeenfchap hadden , 'er nu niets meer
ontbrak dan de lont te ontfteeken, om dezelven
de plotslyke en algemeene uitbarfting te verschaffen,
die men verwagtte. En dat alles gebeurde
gelyk men het vooruit overdagt had:
dat is, namelyk , dat ettelyke wagthebbende
Burgers van Ter Veere, in den nacht van den
5.4. $ot den April 1747., befloten van de
*•*' ^ Re-

xxvr VOORAFSPRAAK.
Regeering dier Stad de herfteliing van het
Stadhouderfchap te eisfchen, en zulks ook op
dat oogenblik uitvoerden, en vermits'deeze Regeering
ongetvvyffeld van dien eiscb voor af verwittigd
was, bewilligde zy des ogtents daar in
zonder eenige zwarigheid (c).
De brand floeg binnc-n weinig uuren over
naar Middelburg en Vlisfmgen, alwaar opdien eigen
dag het Stadhouderfchap herfteld vvierd:
en de Staaten van Zeeland volgden drie daagen
daarna het zelfde voorbeeld, in weerwil der
tegenkantingen in derzelver Vergadering. De
ryd Was daar, dat de Bewerkers deczer Staatsomwenteling,
onderfteund door het Graauw,
en door de Aanhangelingen , die zy z ;
chinde
verdere Clasfen der Birgercn hadden verzórgt,
roemen mogten dat zyde Wet konden ftefen.
Ongelukkig die géenén , welke zich daar tegen
•zouden verzethebben. Menoordeele dieswegen
uit het geen toen de Regeering van Zierikzee
bejegende, met zich niet gehaast te hebben,
om het voorbeeld der verdere Stcden :
van de
Provincie te volgen.
Het nieuws van het geen 'erin Zeeland om
(o) Het is juist of die zelfde wyze, dot in deze Stad de
Staats • omwenteling Itgon , die Willem den III. tot bet
Stadhouderfchap verhief, in den jaare 16J2. En bet is te
denken, dat zo bet tin itnigen tyden te doen was om een Sou.
verain aan de Republiek te gteven, men in dat zelfde Wtgtvertrek
dtn eerftsn flap deen zbudt.

VOORAFSPRAAK. XXVÏÏ
ging, verfpreidie zich zoo ihelals de weerfcht •
in de verdere Provinciën van de Republiek:
En van die oogenblik, was het dat de verdubbelde
poogingen der Stadhoudersgezinde Party,
derzelver lchielyke aamvus, de geestvervoering
en de toejuichingen der menigte, de naam van
Oranje overal weergalmende , de Vaandels van
die Couleur allerwegen u'tgeftjken, de vervloekingen
tegen de oude Regeering uitgebraakt,
de bedreigingen , da toomeloosheid van
het gepeupel, en derzelver ge weldaadigheden
in een groot getal plaatzen , kortom , dit
alles in de Provinciën van Holland , Urecht
en Overysfel aankondigde , dat men geen andere
keuze te doen had ilah het voorbeeld van
Zeeland te volgen. De Regenten zelfs, die het
meest verlicht, het meêst mét yver voor het
algemeene welzyn bez'eld waren, en die
meenden, dat de aauftalling van eenen Kapitein
Generaal voldoende zou geweest zyn in
den netelige.i Rand, waar toe de vyandlyke
Progresfen ons Land óebragt hadden , die Regenten,
zeg ik , dienen IJ dat men toch eenen
Stadhouder wilde hebben, gewenscht zouden
hebben dat men üie verkiezing had verfchoven
tot een tyd, in welken de bedaardheid van geest
en hartstogten hadden toegelaaten, deCommisfien
en Init-ucrien, die men hem zou kunnen geven
, op de vooragtigfte wyze in orde te brengen
en te beperken, die waardige Regenten, kortom,
wier-

zxvin V O O R A F S P R A A K .
wierden door den dvvarlwind mede gefleept,
en bewilligden, gelyk de overigen , in alles wat
de zegevierende Party vorderde. Halftarrige
wederftand van hunne zyde zou geene andere
uitwerking gehad hebben, dan hen bloot te
ftellen aan de woede van het gepeupel, of hen
ten minften hunne Bedieningen te doen verliezen,
en hen in dier voegen buitenftaat te ftellen
, om zich in het vervolg , zoo veel hun mo gelyk
zyn zoude, te verzetten tegendegevolgen van
een kwaad dat zy niet hadden kunnen beletten.
Zie daar, DOORLUCHTIGE VORST, hoedanig
de herfteliing van het Stadhouderfchap minder
de uitwerking was van noodzaaklykheid en
voorzigtigheid , dan het werk van eigenbaat
en heerschzugt, van list en verleiding, van verblindheid
en geweld. —• Zie daar, zeg ik , op
wat wyze die w aardigheid op den 3. Mey
door de Staaten van Holland wierd heriield, —
dien eigen dag door de Staaten van Utrecht, en
den 10. door de Staaten van Overysfel. Reeds
op den 4. herftelden de Staaten Generaal insgelyks
de waardigheid van Kapitein- en Admiraal-Generaal
der Unie. En dat alles zoo
wel aan de eene als andere zyde, op den ouden
voet; dat is, zonder eenigerlei Inftructien, die
klaar en duidlyk bepaalden en beperkten het al
te uitgeftrekt, of al te algemeen uitgedrukt vermogen
, by de particuliere Commisfien der bovengemelde
Waardigheid en Bediening. 1
Eh>

VOORAFSPRAAK. XXIX
Eindelyk, aangezien Willem de IV. bereids zedert
langen tyd Stadhouder was van Friesland,
Groningen en Gelderland, bevond zich het
Stadhouderfchap van alle onze Provinciën in
zyn Perfoon verëenigt, dat aan geen zyn er
Voorzaatente beurt was gevallen (a).
I- On-
(a) De beide volgende Gommisfien , die volgens de
oude in denjaare 1747 zyn geftefci, en zedert, voor Willm
den V. thans levende , in den Jaare 1766. zyn vernieuwd,
zullen voldoende zyn om mynen Lezeren eenig
denkbeeld te geeven, waar in vuormaals beftaan hebben,
en nog beftaan het vermogen van den Stadhouder, Kapitein
en Admiraal Generaal van onzebyzondere Provinciën,
en het vermogen van den Kapitein en Admiraal Generaal
der Unie. Uit die twee Stukken op te maaken, dat daar
in die vc-rmogens genoegzaam bepaald en beperkt zyn,
is een bewys dat men geene kennis heeft van de byzondere
Cwftitutie onzer Steeden en Provinciën , noch van
onze algemeene Conilitutie; het is een blyk dat men onwetend
is van de misbruiken en nadeelen, zedert twee
honderd Jaaren voortgevloeid, uit het gebrek van zoodaanige
bepaaling en beperking. Boven dien weeten
de Vreemdelingen niet, dat buiten die middelen, welke
dit gebrek den Stadhouderen heeft overgelaaten, om hun
gezag in veele opzichten uit te breiden , de onvoorzichtigheid
of vleyerye hun noginonderfcheiden tyden heeft ingewilligt
of toegelaten zich mettter te maaken van verfcheiden •
rechten en voorrechten , in de voorfchreeven Commisfien niet
uitgedrukt. Dit, gevoegt by den alvermogenden invloed ,
welken deeze Hoofden der uitvoerende Magt middel hebben
gevonden , zich in alle deeleii van het burgerlyk en
fiaatkundig beftuur onzer Piovincien tn der geheele Re-
pu-

V O O R A F S P R A A K .
Onmiddelyk nu deeze verrichting gaven de
Staaten Generaal, cn de vier bovengemelde
Pro-
publ'ek te bezorgen, lu:eft hen dikwerf fouveraine beflisfers
van dit Bewind gemaakt: En daar uit is het, dat de
droevige gevolgen 7.yn voortgevloeid, waar over de Natie
zich zno billyk beklaagt, en van welken ik breedvoerig in
*t i eloop van dit Werk fj reeken 7a!,
De Cyffcilctters, welken men in deeze Commisfien zal
aanrrt-fFen, Haan niet in de origineelen. Ik heb die alleerlyk
daar in geplaatst, om de bvzondere poinclen te
onderf-htidin, over welke ik gelegenheid zal hebben iü
*f vervolg ie fpreeken.
Commisfie voor ZYNE HOOGHEID , den Heere
Prinfc van Oranje cn Nasfi u , Wil'em Carel
Hendrik Frifö, als Stadhouder, Kapitein Ge~
nercal en Admiraal van de Provincie van
Holland cn We: frkslmd,
„ De Staaten van Holland en Westfiiesland, doen te
„ wecten, dat wy, uit confideiat'e van de bckommerly-
;, ke Conlli utie van tyden en z'aken, en om, onder
„ Gods zegen, den S'aa*- deezer Landen des te bettr te
„ redden uit den zorgcKken en gevaarlyken toci.and,
„ waar in zy zich bevind; als meede u t aanmeikinge van
„ de goede , ge.rouwe, notabele en aangename d'. nf;en,
,, die uit zonderüngtn affectie ! y vorige Heere Prii fea
„ vaü Oranje, hoogloffehker Memorie, als fuccesfive-
„ lyk Stadhouders, Gouverneurs, en K..pi'ej'en Gene-
raili en Admiraals der voorfz, Landen, veele Jaaien

Provinciën daar van berigt aan Willem dm IV.
die te Leeuwaarden zyn vcrblyf hield, en ZY­
NE
„ lang, in veele en menigvuldige zwaare tyden, gelegentheden
en periculen, tot Godes eere, bevrydingc
en welvaarcn van denzdvsn Landen zyn beweezen,
en daar omme vastelyk betrouwende, dat by Z Y N E
" HOOGHEID den Doorluchtigen Vorst en Heere, Wilkm
Karei Hendrik F,ifo, Prinfe van Oranje en Nas.
fau, Graave van Catzenellebogen, Vianden, Dietz,
" &c.' &c &c , in navolginge van de exempelen en voet-
" ftappen van voorige Heeren Printen van Oranje, ZY-
Nt HOOGHEIDS Voorzaten, den voorfz. onzen Landen
uit ge'ykc affeclïe, en meede tot voorftand van de
waare Christelyke Religie, zeo die tegenwoordig by
„ publieke authoriteit in den voorfz. Lande geëxerce'ert
„ word, insgelyks goede dienden zullen mogen bewezea
„ worden, • i°. hebben met goede kennisfe van zaa-
„ ken, en met deliberatie yan Raaden, den hoog^e-
„ melden Heere Prinfe van Oranje en Nasfau , Willem
Karei Hendrik Frifi, onthouden, gecommitteerc,
„ oelleld en geordo-.neert, onthouden, committeeren,
„ Hellen en ordonneeren mits deezen jegenwoordige
„ als Gouverneur, Capitetn Generaal en Admiraal vaa
„ den voorfchreeven onzen Lande vanHolhnd en Wesc-
„ friesland, met den Brielle en Voorne, wezende geleer>en
en behoorende aan den voorfz onzen Lande van
„ Holland; gevende den hoo^gemelden Heere Prinfe'
„ Willem Karei Hendrik Frifo vo'komen macht, authori-
, teit, en fpcciaal bevel, den voorfz. (laat van Gouver-
„ neur, Kapitein Generaal en Admiraal voortaan te
„ houden, eyereceren en bediensn. —— 2 0. daa- inne
„ voor te ftsan, re vorderen , en ts bewaaren de Hoogheid,
Cftrechti^heid, Privilegiën, en welvaren van
„ dea

SCXXIt V o O R A F S T l i A A K .
NE .HOOGHEID vertrok terftond naar 'sHage,
alwaar hy den t-ft. Mey aankwam': — zo wel
by
„ den voorfr. onzen Landen, Leden, Steden en Inge-
„ zetenen van dien, mitsgaders het gebruik van de voorfz.
„ Christelyke Religie; 30. dezelve te conferveeren
„ en te befchermen vin alle overlast en foulen, desor-
„ dre, onëenigheid, afbreuk en fchaade: — 4°. Voorts
„ in den voorfz. Lande te doen gebruiken eii »dmini-
„ flreeren, Recht en Juftitie, de proviflen van Juflitie be.
,', hoorlyk te doen verleenen, allen den geenen die zulk*
„ verzoeken zullen, en dezelve te doen executeeren;
„ alles aangaande de zaaken van Jnftitie, met advys van
„ den Prefident en Raadcn over onzen Lande van Hol-
„ land en Westfriesland: • 5°- vorders na genomen
Advys van den gemelden onzen Hoven të verleenen,
"Brieven van gratie, remisfien, pardon en aboliticn,
" des dat de voorfz. refpedtive Brieven zullen moeten
" worden geinterineeit al» na behooren; wel verftaande
" nochtans, dat van gequahficeerde éoodilagen, en enor-
',' men deliaen, geconmitteert met geleider laage en op-
" zette wille, geen remisfie of pardon zal worden ver-
" leent of gegeeven: 60. en aangaande de zaaketf
" van Oorlog en Politie van den voorrz. onzen Lande,
" by goeddunken van ons , en met Advys van onze Ge-
"committeerde Raaden, in conformiteit van derzelven
Inftruftie: 70. de Bürgemeefteren, Schepenen en
" Wetten te veranderen na behooren, en achtervolgen-
", de de Privilegiën van de refpeftive Steden en Plaat-
" f e n. . 8>. te doen houden goede opzichte, ordre'
" en 'wachte in de Steden en Sterkten aldaar-, zoo te'
Water als te Lande daar het zelve van nooden wezen
" Z l\ po. en voorts in het generaal cn particulier
!! alles te doen dat een goed en getrouw Gouverneur,
„ Ka-

V O O R A F S P R A A K . XXXIÏI
by zyn aankomst, al» by zyne Infiallatie in de
hooge Bedieningen, welke Hunne Hoog Mogen­
„ Kapitein, Generaal en Admiraal van den voorfz. ofizen
Lande vermag en behoord te doen; waar op deti
,, hooogemelden Heere Prinfe van Oranje en Nasfau, \
„ Willem Karei Hendrik Frift gehouden word te doen den
„ behoorlyken eed aan onzen landen. "
,, Lasten en beveelcn daar omme de» Prafident en
„ Raaden van den voorfz. onzen Hove, eri alle andere
„ Jufticieren en Officieren van meergemelde anzen Lan.
„ de van Holland en Westfriesland, dat zy den hoog.
„ gemelde Heere Prinfe Willem Karei Hendrik Frifo hou-
„ den en refpefteeren als Gouverneur 1
, Kapitein Gene-
„ raai en Admiraal voornoemt, denzelve bewyzen alle
„ eere en reverentie , én ih alle het gunt, het beleid en
„ gebruik van den voorfz. Staat, aangaan mag, en het
„ gunc daar aan kleeft, Hem te bbedieeren, en te doen
„ alle redres en asfiftentïe. "
„ Gegeven in den Hage onder onzen grooten Zegele
hier aan gehangen, op den 3. Mey dés Jaars Onze»
•s, Heere eii Zaligmaaker Jefu Caristi 1747. "
'Commisfie van Kapitein en Admiraal Generaal van
'de Unie, gefield den 4. Mey 1747- en vervolgens
door de Staaten Generaal overgegeeven aan
"Willem den IV. Prins van Oran­
je eri Nasfan.
De Staaten Generaal der Veröenigde Nederlanden ;
y, allen den geene», die deezen jegenswoordigen zuilen
* * * „ zieii
de

xxxiv V O O R A F S P R A A K .
de en de Staaten van Holland hem opgedragen
hadden, ontfing dien Prins zo veel eer ei; dezelfde
bly-
zien ofte hooren leezen, Sahtt, doen te weten, al
„ zoo het nodig is tot maintenement van den Staat en
„ Regeering van den Landen, confervatie van de ware
„ Gereformeerde Religie, en tot direflie en beleid van
„ den Oorloge, een bekwaam en gtqualificeerd Perfo-
„ nage tot Kapitein en Admiraal Generaal over het Volk
van Oorloge te Water cn te Lande, in onzen dienst
„ wezende, Werde aangefteld en getuihorrfeerd: Z-io is
,, het, dat wy, om de goede qualitef en en bekwaamheid
„ van den Doorlu.htigen en Hooggeboren Vorst, Willem
„ Karei Hendrik Frlfo, van Cods genade Prinfe van Oranje
en " asfau, Graave van Catzenellebogen, Vianden,
„ Dietz, &c. &c. &c. ons betrouwende zyner kloek-
„ luid , dapperheid en geaegentheid tot het Welvaren
van den Lande, • i°. Denzelven Prinfe WilUm Ka,
„ rel Hendrik FHfo gefield en geauthorifeerd hebben, ftel-
„ len en authonfeeren ZYNE HOOGHEID bydeezen,
„ tot Kapitein en Admiraal Generaal over het Volk van
Oorloge in onze» diende te Water en te Lande we-
„ zeude, 20. gevende denzelven ZYNE HOOG-
„ HEID volkomen last, macht en authoriteit, om, in
„ krachte van deezen , over het voorfchreve Volk van
„ Oorloge te-commandeeren en ordonnecren, gelyk tot
„ maintenement van de Unie en defenfie, bewaarnisfe en
„ verzekering van den Staat, rusten, Rechten en Pri-
„ vilsgien van den Landen, zoo in het generaal als vau
„ elke Provincie in het particulier, en tot befcherminge
„ van de Inwoonderen van dien, • 30. mitsgaders
„ confervatie van de waare Gereformeerde Religie, zoc*
„ die jegenwoordig in de Provinciën , geasfofieerde Lan-
„ den, en de Steden by publieke authoiiteic vrordgeëxn
«•

VOORAFSPRAAK. XXXV
blyken van eerbied, als of hy de volftrekte
Souverain der Republiek was geworden.. Toen
zag men tot welk een overmaat van pluimftrykerye
en vernedering , de gemoederen, door
val-
erceerd » 4°- en tot de handhonding van de te-
«enswoordige Regeering zal behooren, en dit alles
op de Hoogheden, Rechten , Eeren en Praéminen-
'„' tien, daar toe behoorcnde, 5°- hebben voorts
", aan Hooggemelde Heer Prinfe geconfereerd, en con-
" fereeren by deeze, tot ons kennelyk wcderzeggen toe,
" zoodaanigen vrye ma Dt om de Patenten (*) en andere
zaaken, tot de Militie fpefterende, als de voorge-
* noemde Heeren Pri'nfen van Oranje, ZÏN HOOG-
" HEIDS loffelyke Voorzaaten, als Stadhouders en Ka-
"„ piteinen Generaals ten refpefte van voorfchreve Müi'ie
'i liebben geëxerceerd, 6: beveelen en ordonnee-
„ ren dair omrae wel expresfelyk allen en een iegelyk,
|' ende namentlyk alle Krygs - Officieren , Overflen,
, Ritmeefteren Kapiteinen, en allen anderen Volk van
Oorloge in onzen dienst en bezoldiig wezende, Zr-
„ NE HOOGHEID in den voorfchreeven ftaat te erkeni,
nen, refpefteeren en gehoorzaatnen in het volbrengen
„ van deezenzynen last, en te doen alle hulp, faveur en
adfiftcntie:— Jo. dies zal Zyne Uoo,,gemelde H o o 0-
" HEID den voorfchreven Staat, als Kapitein Gene*
" raai, bedienen op den Eed, daar toe geordonneerd ;
„ te
(*) Door bet woord Patenten worden hier yerjleian de ordres,
die aan de Trouppen getemde» worden om op marscb te gaan, of

XXXTI V O O R A F S P R A A K ;
valfche vooroordeelen , verleiding , of oogeri-
Wiklyke vervoering fteigeren konden omtrent
een Man, die alleenlyk het Hooft der uitvoerende
Magt moest zyn; als toen zag men tot
welk een overmaat van dien aart jegens den
zelfden Man konden komen zodanige zielen,
welke, door den gouddorst verteerd , met de
Woede om zig te verheffen, of in vermogen en
aanzien te handhaven, bezield waren; daar zag
men die Regenten, Voormaals zo opgeblazen
en zo oppermagtig, op hun beurt voor de voeten
van dien Man kruipen, ter behoudenis
der bedieningen, door hun onwaardig gedrag
onteerd; daar, eindelyk zag men dat 'er in
het meerder gedeelte der Grooten en Regenten
van ons ongelukkig Vaderland geenerlei
gevoel van eer en vaderlandliefde meer
te vinden was. 'Er waren flegts eenige eerlyke
en verlichte Burgers, en de waare Vaderlandlievende
Regenten , by wien de luifter en
het heil des Vaderlands, alle perfoneele eigenbaat
overtroffen, die in hunnen boezem het
droevig lot van dat Vaderland beweenden, zien-
„ te doen in onze handen, of de geenen, die wy zullen
f, ordonneeren, en op zulke Infiruftie, als by ons daar
„ op zal werden gemaakt en gedresfeert. Gedaan in on-
„ ze Vergadering in 'sHage onder onzen grooten Ze.
gel, Paraphe en de Signature van onzen eerften Grif.
„ fier, op den 4. Mey 17474 "

VOORAFSPRAAK.
xxxyn
do datmen zig eerder eenen Meefter dan eenen
eerften Dienaar van Juttirie en Militair Hooft
had gegeeven, wiens dienden algemeen nuttig
zouden hebben kunnen zyn, mdien zyn gezag
binnen behoorlyke perken was betloten geworden.
Met één woord, even als ik ge^.egt
heb dat wy, na onze halzen van onder het
juk, van mam den III. opgebeurd te hebben
van Charybdis op Scylla vervallen waren, zoo
durf ik hier beweeren dat door deze omwenteling
wy wederom vervielen van Scylla op CjwrybdU:
'Er was voor onze kwaaien geen ander
hulpmiddel, dan eene Grondwettige Herfteliing
, op die wyze volvoerd als hier boven u
aangeweezen, - en zodanige Herfteliing
gefchiedde niet! ;
. ,
Het was dan ook van dat ogenblik, dat is,
van het tydpunt af, wanneer zoo een onbepaald,
zoo een ui tgeftrekt gezag geplaatst wierd
tusfchen de oogen der meenigte en de Souvereine
Magt, dat deeze Magt zig verduisterd
vond. mUem de IV. begon wel ras met de
daad te regeeren , en alle zyne Afhangehngen
heerschtenmethem of door hem. Aller oogen
waren op zynPerfoon gevestigd: Hy wierdtheteenig
voorwerp van het vertrouwen , en den
hoop van een oneindig aantal Lieden: —. Aan
hem wierden alle klagten, alle Requesten gegrond
of ongegrond geadresfeerd: • Het
_ .1 Wv aanftelde welke daar
was iiv , -1/ ,

xxxvm VOORAFSPRAAK.
recht opdeed of dezelve affloeg:— Uit kragtvan
zyn vermogen ftelde hy de Regeeringen, der
meeste-Steden af, en -herftelde dezelve naar,
believen : -— Een groot aantal, die -zig tegen
zyne'verheTing hadden aangekant, of aan zyne.
Creatuur-en mishaagden, wierden van ampten
en bedieningen uitgefloten: —. Zoo dat, indien
in dat ades daaden. van noodzaaklykheid en
billykheid verrigt wierden, 'er ook andere van
onrechtvaerdigheid, wraak en willekeurgepleegt
wierden, welke der Natie aankondigden, datzy
ten eenigen dage onder haar een niet minder,
voltrekt Dcspo'ismus zou herboren zien , dan
dat van Wlem den III. — De Gefchiedboeken
van de jaaren 1747. tot 1750. verfchaffen
ons voorbeelden genoeg van het geen ik nu
maar even aanroere.
Daar nu de zulken, die het meest hadden
toégebragt ter herfteliing van het Stadhouderfchap,
in de ganfche uitgebreidheid van
zodanig vermogen, wel fchieiyk de vrugr.en
van hunnen yver en moeke fmaakten , fpaarden
zy niets om al meer en meer de erkentenis
van Wükm te verdienen , en dienvolgens
om het verzadigen hunner fchraap - en heerschzugt,
die hen verteerden, te voltooijen; zy. namen
toevlugt tot dezelfde middelen , welke zy
in hunne eerfte onderneeming hadden gebezigt,
en Haagden 'er in om het Stadhouderfchap ten
voordeele der manlyke en vrouwelyke Afftam-
I ' me-

V O O R A F S P R A A K . XXXIX
melingenvan ZYNE HOOGHEID erflykte doen
verklaaren.—,En, of deze nieuwe gebeurtenis
het bewind der Republiek met afhanglyk
o-enoes van den wil of de grilligheden van eenen
Stadhouder fcad gemaakt, vormde eene maatfchappy
van laage' Slaaven, verzekerd zynde
van den goeden uitflag, welke verleiding of &e-.
weid in de Provinciën Utrecht, Overysfel en
Gelderland, zouden kunnen hebben, hethaatlyk
ontwerp om al daar dezelfde Regeeringsvorm
te herfteilen, welke de fchreeuwendfte
onrechtvaardigheid , door geweld onderfteund,
in den Jaare 1674. in de twee eerfte en in
l 6 7r in de laatfte dier Provinciën had ingevoerd.
En dit ontwerp de heerschzugtvleijende
van Willem, zoo bewilligde dien Befchermer,
aangefleld ^beeedigd om de rechten, privilegiën
en vryheden onzer Steden en Provinciën te handhaven
• die Vorst, in wien men voorgaf, dat alle
sedelyke deugden vereenigt huisvesteden, om
die drie ongelukkige Provinciën te ontzetten,
van het geen zy allerheiligst hadden, en eindigde
door het verdeelen van dcezen roof met.
hen die hem hunnen medeplichtigen gemaakt,
hadden. Kortom, heden nog, DOORLUCH-
TI'GE VORST, is 'er niet alleen m diezelfde
Provinciën eene meerderheid , ondeugend en
ontaart genoeg om eene al zoo onrechtvaar-,
dip- al s tyrannisch ingevoerde Regeermgsform .
te: willen hahdhaaven , maar UWE HOOGHEID

XI. VOORAFSPRAAK.
^elve houd fta.and.e, dat die Regeeringsform weth
tig en eene heilige voorwerp is, waar aan men"
niet raaken mag!.... En op deezen al z 0o onbilg-k'én
als ongerym.den grond, worden zoodaanige.
Regenten en Ingezetenen dier Provinciën die,'
tóoeds genoeg hebben om tegen die afTchnuwlykheden
op te komen , aangezien als dwaazen,of,
vervolgt als oproermaakers! — Maar na alles,
•wat onder ons zedert zoo veele Jaaren, en
voor al in de laathre tyden van het bewind UWER
POQRLUCHTIGE HOOGHEID , gebeurd i s, kan'er
niets meer voorvallen dat ons zou verwonderen.
Buiten en behalven de haatlyke RegeerW*
form, ten yoordeele van Willem den IV. in de.
bovengemelde Provinciën ingevoerd, verkreeg
die Vorst nog m de Provinciën Friesland een
veel uitgeftrekter magt, dan de voorgaande
Stadhouders daar in ooit'hadden. Boven dien
vereenigde hy in zyn Perfpon eene menigte'
Tytels, Waardigheden en Voordeden, welke'
de laatstgemelde niet hadden/bezeten; want Hy
wierd verklaard Erfftadhouder en Kapitein-
.Generaal der Landen en Steden van Brabant en
Vlaanderen en Overquartier van Gelderland •
Na dat men gearrefteerd had aan ZYNE HOOG­
HEID te defereeren, eene jouisfance van een
drie en dertigfte part in alle. de afgiften by de
Qost-Indifche Compagnie te doen, wierd die'
Vorst benoemd tot Opper-Bewindhebber en'
Gouverneur, Generaal van dezelve Compagnie,
met

VOORAFSPRAAK* xij
met de uitgeftrektfte magt, welke iemant daar in.
kan uitoeffenen. Hy wierd insgelyks benoemt
tot Opper-Bewindhebber van de West-Indifche
Compagnie., met de inwilliging van vier
ten honderd in de uitdeelingen of afgiften, welke
die Compagnie zoude doen. Men voege
nu daar by alle byzondere Bedieningen, Rechten
en Privilegiën, die elke Provincie zich in
den haare beyverde om hem op ce dragen;
men voege daar by alleappointementen, emolumenten,
retributien en exemprien van allerleijen
aart, welke dat alles hem verfchafte; es men
oordeele dan, daar uit, of Willem de IV. niet
een overftelpend gezag in zynen boezem heeft
vereenigt, met alle middelen om. zich Creatuurea
te maaken, en eenen onweerftaanbaren invloed
op alle rangen van den .Staat te verkrygen ; men
oordeele eindelyk of het niet te duchten zy,
dat deezen of geenen zyner Aframmelingen
eens eenig gebruik van dit erflyk gezag, van
die middelen en van dien invloed maakenzal,
om voor eeuwig onder het juk eener volftrekte
Oppermagt te brengen, die Natie, op welker
kosten de lafhartigheid en onzinnigheid zulke
grooteopofferingen hebben gedaan.
Eindelyk, in het Jaar 1751. overleed Withm
, zonder dat goed, ofliever de wonderwerken
gedaan te, hebben, die de Bewerker* zyner
verheffing hadden belooft, en welke de blinde
lichtgelovigheid, 'er van verwagtte. — Voor.
* * * g eerst

VOORAFSPRAAK?'
eerst bleef die Vorst , welke, volgens die Rewerkers,
de fchrik van Vrankryk zyn zou, en
onze grenzen voor alïe verdere onderneemingen
der Legers van die Mogendheid beveiligen
, zich in den Hage ophouden , terwyl Eergen
op Zoom, en andere gewigtige Piaatzen aan
ons ontrukt wierden: —' Zyn crediet verhaastte
even weinig als zyne krygsverrientingen den
Vreede.dieindenjaare 1748. gefloten wièrd:—•
Het grootfte gedeelte der Regenten , Magiftraaten
en andere hooge Amptenaaren, geheel
en al aan zyn Perfoon overgegeven, en
gevoHyk zeker, dat zy in hunne posten zouden
gehandhaaft worden , of door zyn gezag of
imdoed gewigtiger verkrygen zouden , bleeven,
geduurende den loop van zyn Stadhouderfchap,
even vadzig, even achteloos, even eigenbaatig,
even trotsch als te voren: — anderen,
verzekerd door het zelfde, middel hun geluk te
zullen uitwerken, vergenoegden zich aan die
Lieden te evenaaren:— de vermindering van.
Imposten, waar mede het Volk gewiegt was,
kwam niet tot ftand: — de Finantien van den
Staat wierden niet beter geadminiftreerd : —
de algemeene elende bleef in den lande heerfchen
, — onze Zeemagt, en onze-Frontieren,
bleeven gelyk zy waren: — 'er kwamen nieuwe
abuizen by die, welke reeds in de algemeene
Conftitutie, en in de byzondere Conftitutien'ingekropen
waren: — het zelfde had.-
•• .' * * * ook

Vo, OR.AFSPJS.AAIC. XLIII
ook plaats in alle takken van het burgerlyk en ;
ftaatkundig bewind:— de last van onderdrukking
, m plaats van ligter te worden, wierd allervvege
verzwaard: — en de oorzaaken van
zoo veele rampen, tot den huidigen dag voortgeduurd
hebbende, is het geen wonder dat wy
'er nog dezelfde uitwerkzelen van ondervinden.
Onmidlyk na den dood van JVillem, trad de
Princes zyne Gemaalin, Moeder van UWE
DOORLUCHTIGE HOOGHEID, in hoedanigheid
Van Gouvernante, in de uitoeflening van alle.
Charges en Waardigheden, met welke haar
Gemaal was bekleed geweest, en de Hertog
Lodewyk van Brunsivyk, Bloedverwant dier Vorftin
, ten onzen ongelukke, in den Jaare
1750. in dienst der Republiek getreden, had
het algemeen Opperbevel over de Trouppes,
voor den tyd,' welke nog tot UWES. HOOG­
HEIDS meerder]aarigheid "moest verloopen.
Hier is het geenszins de plaats my uit te
breiden over den loop der zaaken , onder de regeering
van die Voritin: doch kan ik niet nllaaten
te zeggen', dat zy ons" dikwyls deed
gevoelen hoe ftyf zy in haare- gevoelens ftond;
tot welk'eene uitgeftrektheid zy gehoorzaamd
wilde zyn ; en hoe Izeer -Haare verknogtheid
aan de belangen Haar er Natie bovendreef, over
die, welke Haare pligt haar ten opzigte der
belangen', en het welvaaren der Republiek
Haar voorfchreef. Een iéder' :
weet-, de onw

xiiv VOORAFSPRAAK, .
billykeen eigendunklyke handel wyze, welke zy
omtrent eenige Regeeringen oeffende, inz.jnderheid
met die van Haarlem, in gevallen, waar
in dezelve meenden haare wettige rechten te
handhaaven. Insgelyks zyn bekend de wegen
door Haar, den Hertog en andere Hiarer
Aanhangers, in den beginne des. jaars. 1756. in-,
geflagen, om de Staaten Genera d over te haaien
tot het verleenen van

V00E.AFSPB.AAK. XLY
welke door hunne Zee - fchuimers van dat
oogenblik tot der Gouvernantes dood op onzen'
Koophandel pleegden. Men weet eindelyk
datdiePrincesfe, ondanks alle haare betuigingen
van het tegendeel,zig weinig bekommerde met
de aanfehuffing der middelen die men, ter beteugeling
dier geweldenaaryen, Van haar verzogt.
In de daad, noch het gezicht van den
Verwoesten en verdorven Koophandel, noch
het gezicht onzer vernietigde Fabrieken, nock
de óverweeging van zo veele familien door
die uitwerkzelen geruineerd , noch de klagten,
noch de herhaalde aandrangen van de voornaamfte
geintresfeerden waren in ftaat om haar
, te treffen i alle befchermihg wierd afgeflagen,
onder voonvendftt, dat onze Zeemagt te zwak
was, én niet herfteld konden worden, zonder
tefTeni de Landmagt te vermeerderen ; aangezien
, volgens Haar en Haare Aanhangers, het
mogelyk was, dat, daar het Oorlogs-Toneel
zig in de nabuurfehap onzer grenzen uitbreidde,
deze konden beledigt of ten minften ons
grondgebied , door de Legers der eéne of andere
van de Oorlogende Mogendheid gefchonden
worden. — En wie toch waren de
Staats-Leden, welke dit zo haath/k als ongerymi
voorwendzd ftyfden ? . . . Het was eene alvermogende
Meerderheid in de Staaten van Gelderland,
Utrecht, Overysfel en Groningen,
mitsgaders aadere van der Cabaal overgegee-
re-

XLT1 V O O R A F S P R A A I C .
vene Regenten, die, bewust dat nimmer onze
drie Zee-Provinciën in eene zo kostbaare en
nodelooze Augmentatie, zouden bewilligen ,
daar mede hunne weigering tot het Herftel der
Zeemagt wettigden, cn dus de Gouvernante
eenen dienst deeden in Haare gekozen partyom
onzen Koophandel geenerki belcherming
te vergunnen. Kortom het was toen even als
het geweest is in de drie laatfte iaaren voor den
jongften Oorlog: Onze dierbaarfte belangen,
en de eer der Republiek wierden onwaardiglyk
aan onze natuurlyke Vyanden opgeofferd ,
en dat op zoo zichtbaare wyze, dat 'er geen
redelyk mensch aan kan twyffelen.
Ten betooge tot welk eene overmaat van
verdrukking onze Koophandel óp het einde
des jaars 1758. was gebragt, en den geringen
aandacht, welke de Gouvernante op de Vertoogen
onzer voornaamfte Kooplieden bevorens
had geflagen, en toen nog Jloeg, zal ik
hier de wezenlyken inhoud plaatzen van die,
welke door eene Deputatie dier Heeren deö
.7. December van dat jaar op nieuw aan die
Vorftin wierden geprefenteerd. Zynde reeds
de vierde, die Haar, zedert het begin des Oorlogs
was overgegeeven.
De Gedeputeerden Audiëntie by HAARE
H OOGHEID bekomen hebbende, herinnerden
Haar zoo cordaat als eerbiedig, al derampfpoeden
die voortgevloeid waren, en nog fpruiten
kön-

VOORAFSPRAAK. xtv-i
kondén uit de voortduuring der gewelddaadigheden
en rooveryen, zoo door de Engelfciie
Oorlogfchepcn, als door de Kaapers dier Natie
begaan i zy beklaagden zig vervolgens over
de menigerleije knibbelaarïjen, van welke het
Engelsen Ministerie zich bediende om zich te
wettigen in het nalaaten van alle recht-oeffenjng
op de ingeleverde klagten onzer Kooplieden;
— om te llooren den natuurlyken en
wettigen loop onzes Koophandels; — en om
te verwylen alle billyke fehikking ten opziffte
onzer Scheepvaart, enz. Daar na
vervolgde de Spreeker dezer Deputatie zyn
Vertoog in deze bewoordingen : „ Laat het
„ Uwe \oninklyke Hoogheid dan niet vervelen,
„ dat de Commercie, door alle deze redenen
' geperst en tot het uiterfte gebragt, zichwe-
H derom tot hoogstdezelve keere, met reïte-
, reerend verzoek, en eerbiedige inftantie, dat
l het Uwe Koningïyke Hoogheid behage haar te
helpen uit haren dringenden nood.
„ Laatcn dc Kooplieden daarom de vryheid
„ nemen Uwe Koningïyke Hoogheid deze twee mid-
I, delen voor te ftellen , die de Commercie
„ met reden mag denken van de uiterfte nut-
„ tigheid te zullen zyn.
Het aanwenden, namelyk, van de allerkra

ta,Viï! V Ó O R A F S P R A A K.
„ En het verleenen van fuffifante Protectie
„ voor de Navigatie door de geheele Waereld.
„ Deze twee zaken meenen de Kooplieden,
„ onder reverentie, ten uiterften en op het
„ allerfpoedigften nodig te zyn, dm dien impor-
„ tanten fchat van de Commercie, die in En-
„ geland legteri daaglyks aanwast, te recupere-
„ ren; op dat, met hulpe van God Almagtig,
„ voorgekomen worde de ruïne van zoo veele
„ brave en eerlyke lieden, de fteunen van de
„ Commercie , wien haar eér zoo lief is, als
„ hun leven. Welkers val immediaat naar
„ zich zal flepen het verderf van alle Handwer-
„ ken, Manufacturen en Ambachten; en aan
„ min Vermogenden den allerbitterflen honger
„ en kommer, in dén op handen zynde winf,
ter zal doen gevoelen.
„ De eerfte bewyzen daar van komen niet
j,, aan het Hof van Uwe Koninglyke Hoogheid;
„ wy ondervinden het reeds; wat zal het
„ in het vervolg zyn ? Uwe 'Koninglyke Hoogheid
„ geloove ons, het water is aan de lippen;
w de elende word dagelyks grooter, en men
f, zal in het kort buiten ftaat zyri, hoe gene-
„ gen anderzints, aan de Armen handreiking
5, te doen.
„ Hoe noodzakelyk en important de goede
\, uitflag van dit eerfte poinét voor de Commer-
„ cie is, niet min dreigende is de nood om de
>, Kooplieden het tweede poinét van hun ver-
„ zoek

VOORAFSPRAAK. 2LIX
•„ zoek toe te ftaan, namelyk fuffifante Prctecliè
„ door de geheele Waereld.
Oorlogfchepen, Mevrouw! zyn 'er nodig
„ om hen te beveiligen; op dat men hier te
„ Lande niet verder geruineerd rake; op dat,
wanneer de minzame handelingen , en de
„ groote beloften , niet beantwoorden aan de
" verwagtinge , die men nog ten goede voed,
" de Republiek in ftaat moge zyn op haare
" ei o-en macht te vertrouwen ; en dat, wanneer
" al°het onze, het welk in Engeland is, verlo-
" ren zal zyn, wy ons zelf kunnen helpen, en
" in ftaat zyn het geleden ongelyk te wreeken.
Laten de Kooplieden voor hun zeiven, en
voor allen, die van den Koophandel moeten
'* leven, deze voorzorg van Urne Koninglyke Hoog-
Z heid mogen affmeken ; ftel hen in ftaat, door
Oorlogfchepen, haare Vaart en Handel gerust.
te kunnen voeren; laten zy daar op
' ftaat mogen maaken, en van Uwe Koninklyke
l Hoogheid" die de voornaamlte diredie m de
Staatsfchikkingen van de Republiek heeft, met
. weder gerenvoieerd werden naar anderen,
Het dependeert, vertrouwen ze , alleen van Uwe
" Koninklyke Hoogheid ben te helpen; het behoeft
Uwe Koninklyke Hoogheid maar één woord
' te kosten, om tot de modi ge formidabele Equipagie
„ te doen bef uiten. Niemand,, aie dezelve tegemvoor-
4ig aan de Augmentatie of iets anders accrockert,
„ zal zié daar verder tegens feilen. Te minder, om
7f
# * * * „ dat

t V O O R A F S P R A A K .
„ dat mch wel mag vast fielten, dat niemand van
„ de Leden van de Hooge Regeringe aan de Noodza*
„ ketykheid van de Proteclie ter Zee twyffett
„ 'tls 'er ver van daan, dat zy de Republiek
„ in een twyfelachtigen Oorlog tegens een
„ magtig Koninkryk zouden willen inwikke-
„ len; neen, zy verlangen niets, als een ze-
„ kere Neutraliteit en gelukkigen Vrede te
„ mogen genieten En, om te too-
„ nen, DOORLUCHTIGE VORSTIN, hoe ver
„ de Kooplieden, aan den eenen kant, afzyn
„ van Oorlog tegens hunne Onderdrukkers te
„ willen; maar, aan den anderen kant, wensch-
„ ten dat de Republiek, door haare eige magt
„ en nieuwe Alliantien, zich in postuur ffcelde
om haren verderen ondergang te voorko-
,„ men, zoo neemen zy de vryheid, nogmaals,
„ te herhaalen, 't geen zy zoo menigmaal
„ voorgedragen hebben; dat, namelyk, eene
„ aanzienlyke Deputatie, uit het midden van
„ hunner Hoog Mog. IUuftre Vergaderinge,
„ naar Engeland gedaan worde , om by den
„ Koning van Groot - Brittannien een fpoedig
„ en voldoenend redres te befolliciteren, en
„ daar op ten fterkften aan te dringen, om ein-
„ delyk een volkomen genoegdoening van de
„ geleden fchade te erlangen.
„ En , zoo zy niet dachten dat het zoude
„'gelyken als ofzy de deliberatien van hunne
w wettige Regeringe wilden voor uit loopen,
n zou
"

V O O R A F S P R A A K , "iï
„ zouden zy tevens voordellen , dat 'er ; gelykelyk
met de Deputatie naar Engeland, ver-
„ fcheide Commisfien, naar Rusland, Spanje ;,
Zweden en Denemarken, gedecerneertwier-
„ den; om, by een weigerend antwoord van
„ het Engelfche Hof, zieh te kunnen verzeke-
; ren van de Alliantie, hulp en byftand der
„ gemelde Hoven, om de alleenheerfching der
„ Ëngelfchen ter Zee met ons te helpen te-
„ gengaan, Sic." .
Op deeze zoo hartroerende, zoo nadruklyke,'
zbo gegronde Vertoogen antwoordde
Haare Koninglyke Hoogheid koeltjes. „ Dat
„ zy met leedwezen den tegenwoordigen ftaat
„ van den Koophandel aanzag , en over
„ den zeiven niet minder aangedaan was, dan
„ iemand der Kooplieden; doch dat het ü A A-
„RE SCHULD niet was. dat dezelve niet -meer
„ bejchermd wierd; dat aan de Magiftraten
„ der Steden Dordrecht , Haarlem , Amfter-
„ dam, Gouda, Rotterdam en Brielle, de reden.
„ moest toegefchreven worden, waarom de
„ LAND- en ZEEMAGT in geen beteren ftaat
„ zyn; dat zy Gouvernante niet had opgehou-
„ den te werken om aan de Kooplieden ge-
„ noegen te geven, waar van ten getuigen
,', ftrekte zekeren Brief, door den Koning van
H Engeland, haren Heere Vader aan haar ge-
„ fchreven (waar van Haare Koninglyke Hoogheid
„ hun copie gaf, en die niets ftelUgs betekende); - dat zy
#### 3 on-

ttr VodH.AFSPR.AAK.
>, onderricht was dat de Kollonel Yorke ver»
„ zogt had dien zelfden morgen een mondge-
„ fprek met Hunne HoogMog. te houden, om in
„ Onderhandeling te treden over deze zaak;
„ en dat zy hoopte, dat zulks van een ge-
„ wenschte uitwerking zoude wezen."
Na dit antwoord begaf Haare Koninglyke Hoog'
Md zig in een ander vertrek, die Heeren aanzeggende,
dat dezelve, des goedvindende, breeder
met Haaren Geheimraad den Heer de Larrey
konden fpreken.
Den toon, op welken dit antwoord wierd uitgefproken,
het verwyt door Haare Koninglyke
Hoogheid aan de bovengemelde Steden gedaan,
van oorzaak te zyn, dat de Land- en Zeemagt
in geen beteren ftaat waren, en de zekerheid,
welke die Gedeputeerden hadden van de geringe
vrugten, die 'er uit de gevolgen der Conferentie
des Heeren Yorke te fpruiten ftonden,
deeden die Kooplieden genoeg zien dat zy wederom
vergeeffche moeiten hadden gedaan. —
des onaangezien begaven zy zich by den Heer
de Larrey, waar in, na vrije hevige debatten
over het onderwerp hunner komst, die Man ,
de zaak fchielyk afdeed, en hun rond uit zeide:
„ Dat het voor de Vrouwe Gouvernante
„ was geworden een pointl d'bonncur, om in
„ geene Equipagie ter Zee te bewilligen, zon-
„ der eene vermeerdering van Trouppen te
9) Land; en dat hy de Kooplieden niet dorst
„ vlei*

VOORAFSPRAAK. tm
-„ vleien met de teruggave der Schepen en Goe-
„ deren, die door de Engelfchen genomen zyn' *
Ik zal hier niet blyven ftaan op de nieuwe
Propofitie, door Mevrouwe de Gouvernante,
altoos door de voorgemelde 4 Provinciën onderfteund,
den 11. daar aan volgende ter Generaliteit
deed, om gelyktydig de vermeerdering
der Landmagt met de Equipage ter Zee
te verkrygen, terwyl Haare Koninglyke Hoogheid,
in den grond Haarer ziel overtuigt was, dat
onze drie Zee - Provinciën nooit in het eerfte
point bewilligen zouden. Ik zal my even min
uitbreiden over deRequesten, door de Amflerdamfche
en Rotterdamfcbe Kooplieden onmiddelyk
daarop aan hunne refpe&ive Regeeringen, en
de Staaten van Holland geprefenteerd, ten einde
de nodige befcherming van den Koophandel
te verkrygen, en aan te toonen, de geringe
hoop, die hun het antwoord der Princesfe
had overgelaten, ter verwerving van die befcherming.
Ik zal kortom niet herinneren, dat,
volgens eenige expresfien, hier boven in het
vertoog van Gedeputeerden aangetekend, Haare
Koninglyke Hoogheid, door Haare alvermogende
n invloed in de Vergadering der Staaten Generaal,
gemaklyk aan de billyke vordering voldoen
kon, — ik zal alleenlyk hier aanmerken,
dat het antwoord van den Geheimraad de Larrry
de ganfche Natie met verontwaardiging ver->
vulde, Het was dan geenzins genoeg hua
# * # Ut g o p

xiv V O O R A F S P R A A K .
op eene onbepaalde wyze te hebben doen voelen,
dat zy niets te hoopenhadden; men moest
'er nog de onbefchaamdheid, den hoon , of
liever de wreedaartigheid byvoegen. — Hoe!
rond uit te declareeren, „ dat het voor Haare
„ Koninglyke Hoogheid een poinct d'honneur was
„ geworden in geen Equipage ter Zee te hewilli-
„ gen, zonder eene vermeerdering van Troupen te
„ Land! .... Dat was regt den Dolk zo diep in
„ 't harte booren, als maar gefchieden kon. "
Ware dit zoo, DOORLUCHTIGE VORST,
wat is het dan niet een droevig poincl; d'honneur,
het welk de rechtvaardigheid, de allerheiligfte
pligten, de plechtige eeden aan elke Provincie
in 'tbyzonder, en aan de Staaten Generaal gedaan,
te boven gaat!-— Ik kan geenzins gelooven ,
dat zulk eene haatlyke beweegreeden de Vorftinne,
UWER HOOGHEIDS Moeder,heeftbeftuurd
in haare weigering der zo dringend gevraagde
Protectie voor den Koophandel: Veel liever
geloofik, dat HAARE KONINGLYKE HOOG­
HEID , met valfche vooroordeelen bezet, verblind
door de verkleefdheid voor Haare Natie,
bedrogen door trouwlooze Raadgeevers ,
den ftaat der zaaken verkeerdelyk befchouwende
, en verftout door de onderfteuning
eener menigte ontaarde Regenten, die H A A R E
HOOGHEID behagen wilde, en vry wat beter
dan ZY zelve, wisten wat die Vorftin
in dergelyk geval te doen had , zodanig is
te

V O O R A F S P R A A K . T.V
te werk gegaan als in deeze omftandigheden
is gefchied.
Kortom , koe het ook zy , zeker is het
dat de halftarrigheid der Princes-Gouvernante
om de billyke klagten der Kooplieden geen gehoor
te geeven, mitsgaders de gevolgen , welke
die halftarrigheid nog heeft gehad na den
dood van HAARB KONINGLYKE HOOGHEID,
onzen Koophandel eene fchade van byna ao
millioenen, en aan de Eer onzer Republiek
een onuitwisbaare vlek hebben toegebragt. •
Daar door ook leerde men , dat indien de voorzigtigheid,byhet
erfiyk verklaaren der Charges
en Waardigheden, tot welken Willem de IV.
wierd verheven, zulken zyner Aframmelingen
had uitgefloten, welke met Koninglyke of Keurvorftelyke
Waardigheden zouden bekleed zyn,
die zelfde voorzigtigheid insgelyks had behooren
uit te fluiten, die van zyne Aframmelingen,
welke zouden kunnen huwen met Konings Kinderen,
of van alle andere Souverainen, welker
belangens met die van de Republiek ftrydig zouden
zyn of worden kunnen : En mogelyk had
men by ons niet kwalyk gedaan om in de ongemakken
te voorzien, die altoos onder ons zullen
voortfpruiten uit de Regeering eener uitheemfche
Vrouw, welke daar toekan geraaken zonder
tyd gehad of moeite genomen te hebben
onze Conilitutie, onze Wetten, den aart onzer
Regeering, en verfcheide andere zaaken te
*&** . door-

liYï V o O R A F S P R A A K.
doorgronden, welker kennis onvernrydelyk is
om met vrugt uitte oeffenen, de Bedieningen
en Waardigheden van Stadhouder enz., welke
een minder;aarig Kind by zyne meerderjaa-.
rigbéid vervullen moet.
Na de dood van Mevrouw de Gouvernante
(a),kwam 'er voor het oog der Natie een
ander Toneel ten voorfchyn. — HAARE KO­
NINGLYKE HOOGHEID, had, door eene byzondere
dispofitie, den al te befaamden Hertog
van Brun.'vjyk belast met de waarneeming
der Voogdyfehap van UWE DOORLUCHTI­
GE HOOGHEID, gevolglyk met de zorg van
UWE Opvoeding: welk vertrouwen, alzo ongelukkig
voor UWE HOOGHEID, als voor ons
Gemeenebest, niet erger kon geplaatst zyn.
Dit listig, behendig, geveinsd en allerheerschztlgtigst
mensch , boven dien aan de belangens
van Engeland overgegeeven, en bezield
met verachting voor de Natie, welker brood
hy at, verzuimde niets , om in de uitoefièning
van zynen post, geduurende U W E R
HOOGHEIDS minderjaarigeid, en na UWE
meerderjaarigheid , oppermagtig over U W E N
geest te heerfchen. De kunst gehad hebbende
UwEganfche liefde en vertrouwen te gewinnen,
viel
(a) Deze Vorftin overleed den 12. January 1759. •—-
En de jonge Stadhouder wai toen nog geen II jaaren oud*

V O O E . A F S P R A A K . iVÖ
viel het hem ligt UWE HOOGHEID, die vooroordeelen,
die grondbeginfelen, die fteiregelen
in te boezemen, welke met zyne voorneemens
ftrookten. Hy verbergde voor UWE HOOG­
HEID niets dan het geen Gs, zo voor het welzyn
van den Staat als voor U zeiven noodzaaklyk
weeten moest. Hem ontbrak met ée'n
woord niets dan het gelukken in de bederving
der uitmuntende hoedanigheden, met welke
de natuur Uw hart had begaaft. Maar waar
toe dienen die hoedanigheden, zonder waare
verlichtingen des verftands ! — Wanneer een
jongen Vorst word opgevoed in grondbeginfelen
&
die gunftiger zyn aan de byzondere inzichten
der geenen , die voor zyne opvoedingmoeten
waaken, dan heilzaam voor den Staat, welke
hy of zelve moet beftuuren, of in welken
hy flegts het Hooft der uitvoerende magt moet
worden, wanneer teffens de vleijery der Hovelingen,
en de toejuichingen eener blinde menigtecüen
Vorst ftyven in het vertrouwen dat hy
ïn^zynen Beftuurderen fteld, mitsgaders in de
valfche denkbeelden, welke deezen hem inboezemen
van zyne rechten, zyn toekomftig gezag
, en van de gezande ftaatkunde , is zodanig
een Vorst waarlyk te beklaagen; hy ia
niets door zich zeiven: hy is en zal nimmer
iets anders zvn, dan het geen men zal gewild,
hebben, dat hy zoude zyn, namelyk een
EtreMke. Zyn ganfche leven door omgeeven,
**** « van
9

ivm V O O R A F S P R A A K .
van eene wolk van vooroordeelen, en dwaalingen,
weggefleept in eenen draaikring, door
bedrog en pluimftrykery geformeerd, zal hy
alleenlyk zien door de oogen van hun, welke
hem dus gevormt hebben, of die hem omringen;
hy zal niets doen dan door de aandryving die
zy hem zullen weeten te geeven, en zal nooit
in 't vermoeden geraaken , dat hy flegts den
ellendigen kaatsbal van het welbehagen, of
der grilligheden van anderen is : Eindelyk het
zal een Avonderwerk zyn, indien ooit de waarheid
tot hem doorbreeke; en dit in de daad
eens gelukkende, zal het nog grooter wonderwerk
zyn , zo hy die erkent. Zodanig,
DOORLUCHTIGE VORST , is het waare en
droevige denkbeeld, dat men zig moet vormen
van de Opvoeding , die UWE HOOGHEID heeft
genoten, en van de uitwerkingen welke die
Opvoeding in U vervolgens heeft voortgebragt,
en nog dagelyks voortbrengt.
Op het eigen oogenblik, dat de Hertog de
waarneeming der Voogdyfchap over U W E
HOOGHEID aanvaardde, verklaarden de Staaten
Generaal hem tot UWEN Reprefentant
als Kapitein-Generaal van de Unie. Het
fchynt dat Hunne Hoog Mog. reeds van toen af
voorzagen, het misbruik dat die man zou kunnen
maaken van het credit en den invloed,
welke hy de kunst had gehad, zich geduurende
het leven van Mevrouw UWER HOOG­
HEIDS

V O O R A F S P R A A K .
HEIDS Moeder in de Republiek te verfchaffen;
want het VIL Artykel der Inftru&ien, welke
zy hem in voornoemde qualiteit gaven, behelst
woordelyk: „ De Heer Hertog zal zich geen-
„ zins bemoeijen met eenige zaaken, de Religie,
„ Politie, Finantie of Juftitie rakende; noch
„ ook met eenige andere zaaken, privativelyk
„ {taande tot onze dispofitie , of die van de
", Bondgenooten, of wel eenige Leden van
„ dezelven concerneerende , hoedanig en van
„ wat nature die zouden mogen zyn; noch
„ ook met zaaken van de Unie en verbmdte-
„ nisfe, tusfchen de Bondgenooten opgerecht;
„ en veel min zich immisceeren, diredtelyk of
„ indire&elyk, in de questien of gefchillen, die
„ tusfchen de Bondgenooten, of eenigen van
., dezelven, of ook wel tusfchen de Leden en
„ Kwartieren van de eene of andere Provintien,
mogten komen te ontftaan, ten ware
„ by allerzyds Partyen mogte worden ver-
„ zocht zynde goede Ofïicien van Intercesfie
„ enMediatiete willen interponeeren, ol ook
„ wel dat de zaak aan zyne Uitfpraak en De-
„ cifie by aüerzyds Geinteresfeerden, wierde
„ gefubmitteerd. "
Evenwel, in weerwil der wyze voorzorgen
in dit Artykel genomen , in weerwil der dmdlykheid,
en ernsthaftigheid met welke Hunne Hoog
Mog. daar in hunnen opperden wil hadden
verklaard, vond de Hertog middel om het hem
ge-

ïJt V O O R A F S P R A A K .
gedaan verbod te verydelen. Eene menigte laf
hartigen deuitgeftrektheid van zyn creaictken-,
nende, en voorziende den alvermogenden invloed
, die hy op den geest UWER HOOGHEID, by
het bereiken der Meerderjaarigheid hebben zoude,
verraadden de belangen en de eer van den
Staat, met hem in zyne zoo openbaare als geheime
kunftenaryen ten dienst te zyn; en zulks
om door zyn middel hun fchraap en heerschzugt
te voldoen:— En zonder dat zulks te veel
m'toog liep, regeerde hy zoo oppermagtig*
dat al die hem dienden , zeker konden zyn van
beloond te worden; terwyl zy, die het ongeluk
hadden van hem te mishaagen, of rechtftreeksofzydelings,
de zwaarfte uitwerkzels van
zyne gevoeligheid ondervonden. Met één
woord, de onrechtvaardigheden en daden van
eigendunklyk gezag kosteden hem niets, om
dat niemand 'er zich tegen ftelde. Maar 4
wat ook, was 'er te doen tegen een Man die
met de eene hand gunden firooide, en in de
andere de blikzemen hield om zynen vyanden
te verpletten?—- Als Reprefentant van den
Kapitein-Generaal gedroeg hyzich niet beter.
Hy vervulde onze Trouppes met een zwerm
Vreemdelingen, van welk een gedeelte niet
waardig was der Staaten brood te eeten: onze
ingeboren Officieren moeiten de onrechtvaardig^
voorbyfprongen gedoogen: hy bragt in,
den Krygsdienst gevaarlyke ftelregelen, onverdraag-

V O O R A F S P R A A K . txi
draaglyke gewoontens en fchreeuwende misbruiken;
en wy zyn nog ver af van derzelver
fpooren te zien verdwynen. • Was hier de
plaats om over dat alles breder uit te weiden,
ik zou dingen aanvoeren, van welke men beeven
zoude. Maar ik bewaare dit voor eenen
anderen tyd.
Eindelyk gaf de 8. Maart 1766. aan Uws
HOOGHEID den Meerderjaarigen ouderdom,
en de Hertog hield op UWEN Reprefentant te
zyn als Kapitein-Generaal, maar hy hield niet
op met het genieten van do duizend Gulden,
welke de Staat hem Jaarlyks gaf, buiten eri
behalven het Gouvernement van 's Hertogenbosch,
en het Commandement over het
Regiment Hollandfche Gardes. Boven de
plechtige en allervleijendfte dankbetuigingen,
die hy van Hunne Hoog Mog. en van elke
Provincie in 't byzonder ontfing , voor de
waarneming der Voogdyfchap over, en het
waaken voor de Opvoeding van UWE HOOG­
HEID, verkreeg hy nog eene erkentenis van
éi 1,000 Guldens, zoo van UWE HOOGHEI»
als van de byzondere Provinciën («).
• . . Maar,
(a) Gelderland gaf voor zyn aandeel ; ƒ 50000.
Holland . . . . . 30000c».
Zeeland . . . . . 30000.
Utrecht , . f . 35000.
Friej.

LXIC T O O X A I S P R A A I J
Maar, DOORLUCHTIGSTE VORST, wat
deed ie Hertog tot dankbaarheid voor zoo veele
blyken van achting, en voor zoo veele weldaden
van wegens Hunne Hoog Mog. van wegens elke
Provincie in 't byzonder, en van wegens UWE
DOORLUCHTIGE HOOGHEID genoten ?
Hy was bedagt op het neemen zyner maatregelen,
om zich eene volkome en duurzaame
heerfchappy over Uw Perfoon te verzekeren,
om, zonder zich in de waagfchaal te Hellen, de
eer en de belangen van den Staat te verraaden.
Ten dien einde UWE jeugd, UWE onervaarenheid,
en het onbegrensde vertrouwen,
dat UWE HOOGHEID in hem ftelde, misbruikende,
noopte hy UWE HOOGHEID tot het
aangaan der berugte Aclc van Confukntfihap,
welke tusfchen UWE HO O G HEID en hem wierd
getekend, op den 3. Mey 1766., en welke 18
Jaaren lang in duifternis is gebleeven, namelyk
tot in 1784. wanneer het der Voorzienigheid
behaagde, dat dezelve ten voorfchyn
kwa-
Frieslaud . . . . ƒ 40000.
Overysfel . , . ; ; 36000.
Groningen . . , , . 25000.
Het Land van Drenthe . . . 5000.
Totaal . . ƒ 411000.
De Prins Stadhouder . . ƒ 200000.
Totaal .". ƒ tfllooo.

V O O R A F S P R A A K . ixva
kwame. — En ofwel veel van deeze Me gefproken
is, en daar van veele Copyen door gansch
Europa verfpreid ' zyn, kan ik niet_ nalaaten
hier derzelver voornaamfte gedeelte in te lasfchen,
ter rechtvaardiging van UWE DOOR­
LUCHTIGE HOOGHEID, wegens het zonderlino-
gedrag , dat UWE HOOGHEID gehouden
heeft, in de waarneming harer Bedieningen
en Waardigheden, zedert hare Meerderjaarioheid
tot het vertrek van den Hertog; een
gedrag nog heden ten dage door UWE HOOG­
HEID wordende gehouden, het zy door de
raadgeevingen, welk dit gevaarlyk mensch
UWE HOOGHEID doet geworden, het zy m
gevolge de noodlottige grondbeginzelen, die
hy UWE HOOGHEID heeft weten in te planten,
het zy eindelyk door de aanhitsingen der
Cabaal, van welke hy zoo lang het Opperhoofd
is geweest.
Na eene vry lange inleiding, bevattende
eene herinnering van de komst des Hertogs hier
te lande, van de achting en het vertrouwen,
welke hy genoten heeft by de Doorluchtige
Vader en Moeder van UWE HOOGHEID en
by de Staaten Generaal, na een verilag der
zorgen, die hy voor UWER HOOGHEIBS opvoeding
heeft gedragen , enz. doet de gemelde
Acle UWE HOOGHEID aldus fpreeken:
„ Zoo IS >T, dat wy met Hooggemelden
„ Heere :Prince van .Brmswyk wederzyds en
» „ on-

LXÏV V 0 0 R A F S P K. A A K.
„ onderling zyn geconvenieert en verdraagen
„ over de poinéten en in de maniere hier na
,, volgende.
„ i. Dat Hooggemelde Heere Prince van
„ Brunswyk , zig aan ons zal engageeren en
„ verbinden, zoo als Hoogstdezelve zig enga-
„ geert en verbind by deezen, omme ons in
„ het beleid der zaaken, zoo wel van het Militaire
Departement-, als van allen de verdere en andere
Departementen onder ons gezag behoorende, met
„ raad en daad te zullen asfifteeren, en byftaan
„ in alles, ten allen tyden , en zoo meenigmaal wy
zulks van Hoogstdenzelven zullen requiree-
„ ren, en voor ons dienftig en noodig zullen
„ oordeelem
„ 2. Dat Hooggemelde Heere Prince ver-
„ pligt zal zyn, om , in alle zaken, welke door
ons in zyne handen zullen worden gefield, ons
„ getrouvvelyk te dienen van Hoogstdeszelfs
„ Raad en Advies, daarin advifeerende en
„handelende, zoo als in goede confcientie,
„ tot bewaring van onze Hoogheid , Prasro-
„ gativen en Geregtigheden; mitsgaders ten
„ meeften dienfte en welvaart van den Staat
„ der Verëenigde Nederlanden zal vermee-
„ nen te behooren, zonder daar van af te wy-
' „ ken door gunst of ongunst, voor eenige by-
„ zondere Provintien, Steden, Collegien of
Leden van dien, of voor eenige particuliere
„ Perfoonen, 't zy buiten of binnen de Regee-
» ring.

VOORAFSPRAAK, txv
g ring, ofce uit eerïigerley andere oorzaaken,
,, hoedanig dezelve ook zouden mogen zyn,
„ in alles anders niet voor oogen houdende,
„ dan het geen dat tot Voorftand van onze
„ waare en rechtmaatige belangens, en ten
„ gemeenen beste en tot bevordering van het
„ meefte wekyn deezér Landen op de effica-
„ cieufte wyze zalkonnen en mogen (trekken.
„ 3. Dat Hooggemelde Heere Prince van
„ Brünswyk zich ten voorfchreven eynde gefta-
„ dig by en omtrent onzen Pérfoonzal onthou-
„ den, en in het byzonder verpligt zyn, ons
„ te accompagneeren op de reize, die wy eer-
„ lang in en door de Provintien, Steden, en
„ Plaatzen, onder or.sEif-Stadhouderfchap res-
,) forteerende, ftian te ondernemen.
„ 4. Waar tegens wy ons, voor en ten be-
„ hoeven van Hooggemelden Heere Prince, op
„ het kragtigfte engagceren en verbinden, om
„ Hoogstdenzelven ter zaaken van al 't geen
„ hy, tot preftatie van dit Engagement, en in
„ het geeven van de gerequireerde Raad en
„ Adfifténtie, zal hebben gedaan en verricht,
, s van alle aanfpradk , namaning en refponfabiliteit
„ ten vollen en vo'komentlyk te zullen indem-
„ neeren en bevryden, zoo als wy HoogstdenzeU
„ ven daar van indemneeren en bevrvdsn by dee-
„zen, NIET WILLENDE, dat Hooggemelde
„ Heere Prince ter dier zaake aan IEMAND
ANDERS dan AAN ONS IN EIGENEN PER-
** #* * „ SOON,

ixvi V O O R A F S P R A A K .
„ SOON, eenige Rekenfchap of Verantwoordinge
„ verfchuldigt zal zyn. Ende in cas aan ons
„ geduurende dit Engagement iets menfche-
„ lyks mogte overkomen, willen en begeeren wy,
„ dat Hooggemelde Heere Prince van Bruns-
„ wykzal konnen volftaan, met op on^e gehei-
„ me Secretarie over te leveren, en te doen
„ depofiteeren, de ftukken en papieren, tot
„ ons Bewind fpecteerende, welke als dan on-
„ der Hoogstdenzelven berustende zouden mo-
„ gen zyn,zonder datHoogstdezelveaan iemand
y) van onze Erven, Succesfeuren ofRechtver-
„ krygenden, tot het geeven van eenige opening,
„ veel min tot het doen van eenige verantwoor-
„ dinge, verpligt zal zyn, ofte daar toe op eenigerley
„ wyze genecesftteerd zal konnen of mogen worden.
„ Ende dit alles, al zoo by provifie'en tot ons
„ beider zyds , kennelyk wederzeggen toe.
„ Aldus tusfchen ons ondergefchreven on-
„ derling geconvenieert en gearrefteert, en
„ met onze wederzydfche Signature, en Ze-
„ gels onzer Wapenen bekragtigt. "
Gedaan in'sGravenhage dea 3. Mey 176Ö.
(was geteckent.)
W. PR. VAN ORANGE (L. S.)
L. HERTOG VAN BRÜNSWYK (L. S.)
Ziedaar, DOORLUCHTIGE VORST, op welke
wyze het aan een valsch en listig Man,
naar

V O O R A F S P R A A K . ' LXVII
naar overheerfching in die land haakende, gelukte
een misbruik te maaken van U W E toegeevenheid,
van U W E verkleefdheid aan hem op
het oogenblikdat GE deMinderjaarigheidverliet.
Zie daar, hoe het hem gelukte, meer
dan ooit gefehied was, zich te fteeken in de
zaaken van alle Departementen , welke tot
UWE Adminiftratie behoorden , ja zelfs in de
geheimfte zaaken van den Staat; aangezien die
voor UWE HOOGHEID niet verborgen zyn.
En dat tegen zynen plechtigen Eed aan de
Staaten Generaal gedaan, van zich te zullen
houden aan het verbod van het hief voren by
gebragte VII. Artykel zyner Inftruétien; en
dat in weerwil van alle gevoel van eer en van
billykheid; en in weerwil van het medelyden,
welke uit het bloote denkbeeld van op die wyze
een jongen Vorst, vol oprechtheid en zonder
ondervinding te verleiden. Met één woord,
wanneer men het, eerfte Artykel van deeze
noodlottige ASe vergelykt met UWER HOOG­
HEIDS Commisfie van Kapitein en Admiraal
Generaal, met de Commisfien, die G E van
elke Pro vin de, in hoedanigheid van haaren byzonderen
Stadhouder, Kapitein en Admiraal
Generaal hebt, en dan gelyktydig overweegt
het onverwinlyk gezag van den Hertog op den
geest van UWE HOOGHEID, kan men .met
grond zege en, dat hy, door deeze Acle; het
genige Hoofd wierd der uitvoerende Magt, en
* * * * * « UwS

tXYIU V O O R A F S P R A A K .
UWE HOOGHEID van dat oogenblik zelve
niet anders wierd dan zyn Reprefentant, en het
blinde werktuig van al de rampen, die hy ons
tot op den huidigen dag heeft veroorzaakt. —
Wanneer men eindelyk deeze gebeurtenis overweegt
, is het niet meer te verwonderen , dat
UWE HOOGHEID zoo ongunftig heeft ontfangen
, de Propofitie der Gedeputeerden van Amflerdam,
in de Maand Mey van 1781. gedaan,
om UWE HOOGHEID een COMMITTC toe
te voegen , betraande uit Regenten van de refpective
Provin tien, om U met raad en daad
by te ftaan en mede te werken tot heil des Vaderlands:
UWE HOOGHEID had een Man by
zich, die niet belust was om op die wyze uit
den zadel geligt te worden; en om die reden
UWE HOOGHEID wel wist in te boezemen,
wat 'er op zodanige Propcfitien te antwoorden
was.
Vermits nu de boosaardigheid niet buiten
fluit eene zekere voorzigtigheid, voorzag de
Hertog wel aan hoedaanige onaangenaamheden
, aan welke vervolgingen zelve hy zou
blootfraan, zo die Acle ten eenigen dage eens
in 't licht kwam; en daarom droeg hy, gelyk
boven gezegt is, wel zorg om in het 4de Artykel
te doen bepaalen, dat UWE HOOGHEID hem tenvollen
inaemneerde en bevrydde van alle aan/praat, namaaning
en refponfabiliteit; dat GE niet wilde dat hy
AAN IEMAND ANDKRS , dm aan UWE HOOGHEID
m

VooursrsAit LXIX
IN EI GEN EN PERSOON eenige Rekenfchap of
Verantwoording zou doen; en , ingeval van affterven,
vMde en begeerde dat hy zou kunnen vofaan,
met op UWE geheime Secretarie over te leveren, en
te doen depofiteeren de Stukken en Papieren, tot UWER
HOOGHEIDS Bewind fpefteerende ,... zonder dat
hy verf ligt zou zyn eenige opening te geeven aan iemand
der Erven, Succesfeuren , of Recht-verkrygendm van
UWE HOOGHEID; veel min hun eenige Rekekening
te doen ; en dat, zonder dat hy daar toe
in eenigerlei wyze genccesfitcerd konde worden. Maar
DOORLUCTIGE VORST, de uitkomst toonde
dat die voorzorg nodeloos was geweest.
Zo dra was de Acle niet bekend, of de reeds
opgereezene Verontwaardiging tegen dien man
fteigerde ten hoogften top; van alle oorden
verhieven zich het gekrysch en de bittere klagten
op. Noch de Verantwoording van zyn
«•edrag, door UWE HOOGHEID ondernomen,
in eenen Brief op den a aften derzelve maand
Mey aan de Staaten Generaal gefchreeven,
noch de juftificatoire Memorie, door hem zelfs
daar na in 't licht gegeeven , noch de ontelbaare
Gefchriften, ten zynen voordeele door
de kladders der Cabaal voortgebragt, waren
niet magtig om die klagtcn te verdooven. Het
Verflag°daar in gedaan van de genegenheid,
welke hy ran Wdlem den IV. en de Princesfe
Gouvernante had genoten, het Verflag van de
goedkeuring, met welke de Staaten hem voor-
***** ^ maals

IXX V O O R A F S P R A A K , '
maals vereerd hadden, bewezen, op zyn hoogst,
dat hy dit alles kon verdiend hebben, of liever
dat men zich heeft kunnen bedriegen, met
hem die te vereeren. Doch geen dier beide gevallen
konden zyn werklyk bekendgedrag, zo
min als zyne meineedigheid, en de haatlyke
overrompeling waar aan hy door deze Acle zig
had fchuldig gemaakt, verfchoonen. Eindelyk
vorderden geheele Provinciën zyne verwydering
van de Republiek; alle braave Vaderlanders
verlangden 'er na als een gunst van den
Hemel; en in de maand Oótober daar aan volgende,
vond hy goed dit Land te ontruimen,
om te ontvvyken dat hem zulks wierd geordonneerd,
of dat hem nog het een of ander
ergers bejegende.
Zie daar,D OOR LUCHTIGE VORST, hoe'er
Wezens worden gevonden, welke door de
fchandelykheid hunner bedryven, den Naam
dien zy voeren bezwalken, tervvyl anderen
dien zelfden Naam door den glans hunnerDeugden
doen uitblinken. Het was in den jongst
verloopen winter, dat een Prins uit den Huize
Brunswyck, door menschliefde bezield zig
onverfchrokken aan de golven eener onltuimige
en overvlietende rivier bloot gaf, ter hulp van
zynen Natuurgenoten; dan, helaas! hy wierd
door de wateren verzwolgen, alvorens den anderen
oever bereikt te hebben! Gansch Europa
beweende het noodlot van dien edelmoedi-
gen

VOORAFSPRAAK. rxxt
gen Prins, ter naauwernood den bloem zynes
ouderdoms genakende; zyne nagedagtenis f
zal even lang geëerbiedigt worden , als 'er
braave en aandoenlyke zielen het ondermaan- .
fche bewoonen. — En zynen gryzen Oom, in
zich alle ondeugden van een verdraaiden geest
en verdorven hart vereenigende, maakte 34
jaaren lang het ongeluk uit eener vrije Natie,
aan welke hy ten laatfte een voorwerp van verfoeijing
wierd! ... De Voorzienigheid haalde
eenen jongen Vorst uit deze waereld, wiens
deugden de menschheid vereerden, terwyl zy
nog de dagen rekt van eenen Grysaard, onwaardig
een aanweezen bezeten te hebben ! ....
Mislchien wil zy ons vertroosten door het
fchouwfpel, dat hy vertoond met zyne fchande
van fchuilhoek tot fchuilhoek over te
dragen.
Ik zal hier geenzins hervoor brengen ,
DOORLUCHTIGSTE VORST, de ongehoorde
eerbewyzingen, welke UWE HOOGHEID, by
het bereiken UWER Meerderjaarïgheid ontfing,
het zy van wegens Hunne Hoog Mogende,
het zy van de Staaten van elke Provintie , het
zy eindelyk van wegen de onderfcheidene Collegien
der uitvoerende magt, zo in het Ceremonieel
der gelukwenfchingen , als by UWER
HOOGHEIDS inleiding in de byzondere Vergaderingen
dier Collegien; ik zal ook niet
herinneren met welke ftaatfie, met welken
***** ^ glans

Lxxn V O O R A F S P R A A K . '
glans die gebeurtenis wierd gevierd; noch aan
weiken overmaat van vreu;de en vlejjery een
gedeelte der Natie zig by die gelegenheid weder
over gaf ; De Gefehied - vernaaien van
dien tyd bewyzen genoeg , welke Party 'er
nog heerschte , en dat de yling en begoocheling
van .747. nog rokt verdweejien waren uit
den geest van het gepeupel, zo min ais uit den
geest van die Burgeren, welke, noch door vermogen
, noch door eenigen meer of min verheven
rang, ontheven zyn van de bezitting aller
vooroordeclen , van al de onkunde of de laagheden
van gevoelens van het uitvaagzei des Volks.
Ik zal my derhaiven vergenoegen.met in weinig
woorden af te fchetzen, hoe van dien tyd
af aan de zaaken der Republiek hoe langer hoe
erger liepen, en op wat wyze zy tot dienfchrikbaarenden
crifis gèfteigerd zyn, in welke wy ons
tegenwoordig bevinden. Waar toe het volgende
verdiend met aandagt overwoogen te worden.
Even of de Magt, met welke UWE HOOG­
HEID by derzelver rVfeerderjaarigheid zig bekleed
zag, niet groot genoeg geweest ware, bediende
men zig nog van deze gelegenheid om
die te vergrooten ; dat is te zéggen, dat dwaasheid
of vlejjery UWE HOOGHEID nieuwe opofferingen
deed, en dat zelf Menfehen , den
Burgernaam onwaardig, U toen opdroegen,
een gedeelte van het geen zy niet anders van
den Souverain hielden, dan als een toevertrouwd
pand,

V O O R A F S P R A A K . LXXIH
pand, waar aan zy geen eigendom hadden:
getuigen hier van zyn de Leden, welke
toenmaals uitmaakten het Collegie van Gecommitteerde
Raaden der Staaten van Holland-, en
die, op de pro politie les Graaven van Bentink,
Heer van Rhoon, en zonder eenigzins door die
Staaten, daar toe gewet'igd te zyn , aan UWE
HOOGHEID overlieten de dispoftiie overde politiqueen
Militaire Ampten, ("taande ter begeeving en
Collatie van Hun Ed. Mog. Ziedaar hoe
men, na alle gevoel van eer opgeofferd te hebben
, nog opofferde het geen men zelf niet
eens bezat. — Zie daar, hoe in de Vergadering
dier zelfde Staaten, eene meerderheid,
aan den oogenbliklyken Afgod overgegeeven,
gedoogde dat een hun ondergefchikt Collegie
dusdanig eene opoffering in haar aanzien deed! —>
Zou niet elk beter beraaden Stadhouder deze
Lafhartigen hebben toegeroepen : ik ben gefield
tot handhaaver en verdeediger der Rechten, Privilegiën
en Vryheden dezes Lanas, deszrffs Leden, Collegien
Steden en Ingezetenen.- ik befchouwe dus als een misdaad
jegens den Staat en het volk., ik befchouive dus
als een hoon aan myn perjoon gedaan, niet alleen alle
onrechtvaerdige opoffering , maar ook allen aanbod
, het welk die rechten, die privilegiën, die vryheden
kan fch.aden , en byzonderlyk eenigerlei aanbod
, gedaan door Luiden, die geen recht hebben om
'ereenigerlei-te doen? .— Maar, verre van zo edelmoedige
taal te voeren, nam UWEHOOGHEID,
***** £ even

txny V O O R A F S P R A A K ,
evenals hoogstderzelver Vader alles aan, het zy
men zulks wettig aanbood of niet. Zodanig geraaden
en verblind als UWE HOOGHEID zig bevond,
zou, geloof ik, den Scepter der Souverainiteit
aangenomen zyn, indien de Vleijers
dien hadden durven aanbieden : En in dat geval
zou met een enkelen fprong het doelwit bereikt
hebben, waar op Uwen Mentor wierd geacht
te boogen, want als men gadeflaat al wat
hy heeft gedaan en doen uitvoeren, tot zyne
verdwyning uit ons midden, is 'er grond om
te befluiten, dat zyn Plan geweest is om de
wezenlyke Souverainiteit over dit Land ongevoelig
in Uw Huis over te brengen.
Maar het was dien gevaarlyken Man niet
genoeg, dat UWE HOOGHEID in zig eene
Magt vereenigde , welke zo zonderling de fouveraine'Magt
van elke Provincie, en gevolglyk
die der Staaten Generaal verbysterde; het
was dien zelfden Man ten uiterften noodzaaklyk,
dat UWE HOOGHEID die magt gebruiken,
ja zelfs vermeerderen kon naar believen,
zonder eenige belemmering , ja zelf zonder
eenige tegenfpraak te ontmoeten. Daar toe
moeflen in de Regeeringen der meefte Steden
van onze Republiek, in de onderfcheidene Collegien
der uitvoerende magt, Vertrouwelingen geplaatst
worden, die voor de belangens van UWE
HOOGHEID , waakten, terwyl zy die van denStaaf
verraadden ; men moest zeg ik daar in Vtrtrou-

V O O R A F S P R A A K , LXXV
trouwetingen plaatzen, die den flinger der Deliberatien
beftuurden,— welke daarin de Refolutien
en Operaden, volgens UWER. HOOG­
HEID s inzigten , of volgens die van U WEN Raadedirigeerden,—
welke daarin alles reguleerden
naar hunne geheime inftrucfien, en welke
die Regeeringen , en Collegien, ten mmften
de meerderheid in eene volurékte onafhangelykheid
hielden : En in dat a:les flaagde men
boven verwagting. In een Land , waar in de
zugt tot weelde, en de heerschzugt om, door
wat middelen het ook zyn moge, zig te verheffen,
waar in de onverfchil igheid voor het algemeen
welzyn, de verguizing van ziel, de
verdorvenheid van verhand en hart, tot zulk
eene hoogte zyn geklommen, als onder ons
bevonden word, viel het niet zwaar menfchen
te vinden, die zig zeer vereerd hielden met
het vervullen van zulk eene fchandelyke bediening,
en aadere die meenden zeer gelukkig te
zyn, met te mogen kruipen voor de voeten van
deze plaatshoudende dwingelanden, in fommige
Steden bekend onder den naam van Lieutenant-Stadhouders,
in andere plaatzen onder die van Premiers,
en dus elders, enkel door het gezag dat
zy zig aanmaatigden , en door de eigendunklykedaaden,
die men hun zag verrigten. Aangefteld
om een ieders gedrag te befpieden of
te doen befpieden, — aangeilöld om heerschzugtige
en eigenbaatige zielen door het lokaas
van

LXXVI V O O R A F S P R A A K .
van belooningen te verleiden , —• om de zwakken
door vrees voor wraak te bedwingen, —•
en om cordaate Lieden door eene zegepraalende
tegenkanting te weerhaan, is het niet te
verwonderen , dat zy alles naar hunnen wenk
deeden draaijen, in de Departementen, die
men hun had toevertrouwd. Die de gunst
deezer laage Werktuigen van het despotismus
bezat, had ook uwe gunst, DOORLUCHTIGE
VORST, het was eene zekerheid om fortuin te
maaken: hun mistrouwen of hunnen haat te
ondergaan, was het ondergaan van den haat en
het wantrouwen van UWE HOOGHEID, of van
deszelfs Raad , en het was by gevolg een bloot
ftaan aan voorbyfprongen, aan onrechtvaardigheden
en vervolgingen van allerlei foort.
Uit deeze haatlyke en tyrannifche Injlefling
in onderfcheidene plaatzen, en uit hetaanweezen
van een talryken Aanhang, blindeling overgegeven
aan UWE HOOGHEID, en welke
men gezorgt had in byna alle ftedelyke Collegien
, in byna alle Collegien van Juftitie en Politie
, en andere zoo burgerlyke als militaire Collegien
, alwaar zodanig eene Infeiïing geen plaats
greep, voort te kweeken, kwamen de RECOM-
MANDATIEN voort, welke men aan UWE HOOGHEID
deed, of die GE zelf deed aan wie men goeddacht,
omzodanigen te plaatzen of te begunftigen,
welke mengefchikt oordeelde voor de bedoelde
inzichten: — Uit deeze zelfde Infielling,
en

V O O R A F S P R A A K . LXXVII
en uit het aanwezen van zodanige Partyen,
fproten insgelyks de IMPROB ATIËN voort, op
de zelfde wyze gedaan, en tot eene gansch
ftrydige uitwerking met de RECOMMANDA­
TIE N: Hier van zoo veele onwaardige Perfoonen
in Regeerïng gefteld, en gebragt in
de onderfcheidene Collegien der Steden, in
de onderfcheidene Departementen van den
Staat, mitsgaders in de honorable en profitable
Ampten, Bedieningen en Commisfien;— hier
van de uitiluiüng zoo veeier braave Burgers
buiten de voornoemde Regeeringen, Collegien
en Departementen; mitsgaders uit alle
Ampten en Bedieningen , hoe genaamd; —
hier van het middel om in alle gelegenheid
de ftem te fmooren van den geenen, welke
zich had durven aankanten tegen de misbruiken,
die hy zag, of tegen de Refolutien
en Ondernemingen, welke men formeerde ten
nadeele der belangens van den Staat en der
Nationale Vryheid; hier van eindelyk,
die overmaat ,van middelen en magt, welke
UWE HOOGHEID verkreeg om fouverain
te regeeren , door zich zelf of door anderen, in
de meefte Regeeringen, in de meefte Rechtbanken
, en andere burgerlyke of militaire Departementen
van den ^taat, en dien volgens
over de ganfche Republiek. Ja, DOORLUCH­
TIGE VORST, ik durf zeggen over de ganfcbe
Republiek. Dat alles getuige hier van draage het
geen

1XXVIII V O O R A F S P R A A K .
geen 'er zedert UWER HOOGHEIDS Meerder]
aarigheid omgegaan is , in de Departementen
van Houtvestery en Jagtgericht, — in dat
der Posteryen,— in verfcheide kerklyke zaaken,
in onze Univerfiteiten, •— in de Vergaderingen
van onze beide lndifche Compagnien,—
in de Regeeringen onzer Steden,—.
in de Schepens banken,—. in de Rekenkameren,
— in de Provinciale Hoven, — in UWER
HOOGHEIDS militair bewind, — in den Hoogen
Krygsraad, — in de Admiraliteks-Collegien,—
inde Provinciale Vergaderingen,—*
in de particuliere Commisfien,— in de fecrete
Befoignes,— in den Raad van Staate,—
in de Vergadering der Staaten Generaal, ——
ik beroepe my, zeg ik, op alles wat 'er is omgegaan,
in die deelen, en in vry wat andere,
die ik hier niet aanroere, zedert UWER
HOOGHEIDS Meerderjaarigheid, en ik befluit
'er rondborftig uit, dat UWE HOOGHEID al
daarliet meefte fouverain heeft geregeert, het
zy door derzelver Aanhangelingen, het zy door
het rechtftreeks en alvermogend gezag, het welk
Zr daar in verkregen had: gezag, dat niet
minder kon zyn; nademaal (gelyk reeds gezegt
is) na het zelve by deszelfs inftelling al
te zeer was uitgebreid, of al te onbepaald
gelaaten, en na vervolgens tot eenen ongehoorden
trap gefteigerd te zyn, door honderderlei
achtervolgende en onbillyke toegeef-

V00E.AF6Pa.AAE:. EXXIX
geeflykheden, door allerlei ufurpatien, bevond
het zich over al onderfteund en gevestigd door
dezelfde middelen,welke tot deszelfs inrichting
en vergrooting hadden gediend; dat is, door
kuipery, door verleiding, door het overwigt
eener Party, faamgefteld uit vleyers en lafhartigen,
en andere flegte Burgers, meer verkleeft
aan UWE verheffing, DOORLUCHTIGE VORST,
dan aan de belangens en den roem des Vaderlands.
Ik zal in de vier Deekn, welke de twee,
die ik thans uitgeeve ftaan te volgen, gelegenheid
hebben om in 't breede te bewyzen, het
geen ik hier flechts aanftippe, en daar omtrent
zaaken te berde brengen, welke den Lezer
van verbaazing zullen verftommen.
De Oorlog, die tusfchen de Engelfchen en een
gedeelte hunner Americaanfche Colonien ontftond,
veroorzaakte in ons ongelukkig land een'
ysfelyke vergrooting van vernederingen en rampen.
Deeze listige Eilanders, betrouwende op
de Party, welke onder ons heerschte, en hun
geheel en al toegewyd was, poogden ten eerften
ons in hunnen twist mede te fleepen , door
het vraagen der Schotfe Regimenten, in dienst
der Republiek, en alle Provinciën ftemden
blindelings dien eisch toe. Een eenig man, de
braave Baron van de Gavellen tot den Poll, Lid
van de Overysfelfche Ridderfchap , had moeds
genoeg om zich tegen den ftroom te verzetten
i hy ontwikkelde ten klaarden de beweeg-

LXXX V O O R A F S P R A A K .
weegredenen die Engeland in die geval had s
en de byzondere inzigten, welke onze Engelschgezinde
Cabaal aan haaren kant had met
die Mogendheid ten dienst teftaan; Amflerdam
opende vervolgens de oogen, en voorts verfcheide
anderen Steden, en de toeftemmmü; van het
verzoek had geen gevolg.— Maar, DOORLUCH­
TIGE VORST, wat kwam 'eruit voort?— 'Er
kwam uit voort, dat de Baron, de achtbaarfte
en waardigfte Patriot, we ke toen in de Republiek
was, zich UWE verontwaardiging op
den hals haalde, en dat hy, zoo van den kant
van UWE HOOGHEID, als van UWE Aanhangers,
en van zyne Overysfelfche Mede-Regenten
, de uitwerksels der lafhartigfte en onwaardigfte
wraak moest voelen. — Wat kwam
"er nog uit voort? — 'Er kwam uit voort, dat
de Engelfehen van fpyt opgezwollen , zwoeren
om zich over de weigering van ditbikyk verzoek
op eene wreedaartige wyze te wreeken; en ten
dien einde begonnen zy van toen af hunne bekende
geweldenarijen over onzen Koophandel,
en toen Vrankryk met hen rot eene vredebreuk
gekomen was, oeffende zy die geweldenarijen
tot eene fchrikbaarende hoogte.
Een eenig middel was 'er ter beteugeling van
den trots, de fchenddaaden en de affchuuwlykheden
deezer zoo wreedaartige als onverzadelyke
Zeefchuimers; en dit beftond met onze Zeemagt
op eenen refpeciabelen voet te brengen,
en

V O O R A F S P R A A K , LXXXI
jfeti oiizen Scheepvaart en Koophandel kragfdaadig
te befchermen. Maar, DOORLUCH­
TIGE VORST, UWE HOOGHEID, of liever
de haatlyke Cabaal, die U omringde, die U beftuurde,
droeg wel zorg om tot dat heilzaam
middel niet te komen; zy in tegendeel wendde
alle haare poogingen aan om de herfteliing dier
Zeemagt te beletten, en gevolglyk om het vefleenen
der benoodigde protectie te ontwykeri.
De bedoeling dier Cabaal was onze Zeemagt
altoos in dien zwakken ftaat te laaten l in welken
het belarig van Engeland vorderde dat zy
•bleef; haar doelwit was ons te zien dwingen
om eenen wettigen Koophandel te laaten vaaren
, waar uit de Vyanden van Engeland eenig
voordeel konden trekken, enwy een'groot deel
van ons beftaan haalden; haare bedoeling was ons
tot zo verre te vernederen, dat wy niét zouden
durven weigeren de nieuwe onderftanden,
welke dieMogenheidons zonder eenigen grond
afvroeg; haare bedoeling was om zig te wredken
over zulke van onze commercieerende
Steden, welke in dit alles zig het fterkfté hadden
aangekant tegen haare aanflagen; metéén
•Woord, haare bedoeling was onze natmirlyke
vyanden op allerleije wyze te begunftigen, onder
eene opoffering der belangen van onze Republiek.
— 'Er is geen eerlyk maft , DOOR­
LUCHTIGE VORST, welke niet van verontwaardiging
vervuld is, wanneer hy zig defchan-

IXXXII VOORAFSPRAAK.
delyke rol herinnerd, die de Heer Yorke, de
Hertog, en de rest der Engelschgezinde Cabaal
U in dit alles hebben doen fpeelen, mitsgaders
alles wat men aangewend heeft, om te
beletten dat de Republiek in tyds deel nam aan
de gewapende Neutraliteit.
Zo veele vernederingen , zo veele fmaadheden,
deeden eindelyk een gedeelte der Natie"
uit den fiaap opryzen, in welken de gewoonte
van onder een haatlyk juk te leeven, haar gedompeld
had ; Regenten, voorheen verblind
of befchroomd, voegden zig by zulken hunner
Mede-Regenten, die alleenlyk na onderfteuning
wagtten, om te durven fpreeken; Provinciën
zelve verhieven hunne ftem tegen alles
wat'er omging, en eischten dat men eindelyk
gebruik maakte van de middelen , ons
door God en de Natuur gefchonken, om onze
goederen te verdeedigen, ea onze eertehandhaaven;
men maakte zelfs fchyn óf men die
ftem zou hooren; maar men wendde teffens
alle middelen aan om 'er de uitwerkzels van te
beletten, en de zaaken bleeven gelyk zy waren.
Eindelyk de Engelfchen , altoos zeker dat
zy onder ons naar wensch zouden bediend
worden , kwamen tot eene openbaare Vredebreuk
met de Republiek; en de eerfte vn;gten,
welke zy daar uit haalden was het fchielyk
wegneemen van een verbaazend getal onzer
Koopvaarders, eenige van onze Oorlogfchepen,.

V O O R A F S P R A A K , LXXXIIÏ
pêrt i en vervolgens de verovering van een gedeelte
onzer bezittingen in Oost- en West-
Indiën. —- En ten overmaat van ramp hadden
wy de fmert om de allerberispelykfte directie
in onze Zeemagt te ontwaaren, en onze
Schepen in de fchandelykfte inactiviteit
te zien verrotten ; en zulks alles iten fpyte
der hartroerendfte en herhaalde klagten onzer
Kooplieden, ten fpyte der herhaalde Vertoogen
onzer voornaamfte Steden, en de meefte
onzer Provinciën , en in weerwil van het gefchrei
van het weldenkendfte gedeelte der Natie.
De beide Deelen, die ik thans ten voorfchyrt
brenge, en dat het welk 'er onmiddelyk op ftaat
te volgen, leveren een ysfelyke fchets op van
al die zaaken, welke ongelukkig niet dan al
te waar is.
Om nu zo ftraffeloos de belangens van Engeland
te kunnen voorftaan met de onze te verzaaken,
om zo ftraffeloos in den wind te kunnen
flaan de klagten van een gedeelte onzer
Steden en Provinciën, en om op gelyke wyze
te kunnen verachten het fmertelyk en wanhoopig
geroep, tot het welk eene uiterfte benaauwdheid
het achtingwaardigst gedeelte onzer
Medeburgeren aandrong, was het voor de
Anglomaanfche Cabaal niet genoeg, dat UWE
HOOGHEID algemeen genot had van het overmaatig
gezag en den invloed, van welke ik zo
veel gefproken heb, maar die Cabaal moest nood-
****** a zaak-

1XXXIV V o O H A F - Ï S i l i t
zaaklyk nog ten haaren dienfte hebben PrecH-'
kanten , die onwaardig waren de heilige bediening
te verrichten, enSchryvers, die alle'
gevoel van eer en fchaamte kwyt waren , welke
de zwakke geesten misleidden, en een mag-,
tigen Aanhang, vooral onder het gemeene Volk,
formeerden, welke in ftaat was haar wegens alles
en tegen alles, al ware het zelf tegen den Souverain,
te verdeedigen, indien de gelegenheid zig
opdeed. Wanneer men in eenen Staat op zyne
zyde'heeft het gezag en geweld, kan men het
kwaad met de meefte vermetelheid en de
meeste zekerheid uitoeffenen.
Het is ook geenzins te verwonderen , DOOR­
LUCHTIGE VORST, dat geduurende dezen
Oorlog , 'er luiden onder ons gevonden zyn,
die zig uit fmaak of interest overgaven aan het
onwaardig ambagt van bedriegers en faamrovers,
en welke zig haasteden om de Cabaal naar
begeerte te dienen; maar het geen het meefte
verwonderd en verwonderen moet, is, dat de
fchuldigften derzelven algemeen bekend waren
onder de onmiddelyke begunftiging van
•UWE HOOGHEID, often minften onder die van
den Hertog vanBrunswyk, te werken. De Schry vers
van het Politiek Vertoog, de Zeven dorpen in brand, Reinier
Vryaarts Brieven, en zo veel andere derge-
Jyke fchriften , onder welke vooral uitmuntte
de berugte Ouderwetfche Patriot, waar van ik op
bladz. 345. cn volg. yan myn ade Deel zeer
am-

V O O R A F S P R A A K , LXXXV
ampel heb gefproken; die Schryvers zeg ik,
zig zofterk befchermdvoelende, waren vermetel
genoeg om onvermomd ftraffeloos in de Republiek
alles te verfpreiden, wat de onbefchaamtfte
lafhartigheid en de dolheid van liegen, lasteren
en fchenden hun konden inboezemen; dat
is namelyk,, dat in hunne fchandelyke Voortbrengzels,
men dan eens de loftuitingen van
Uw Perfoon , DOORLUCHTIGE VORST, of de
loftuitingen over Uw bewind, faamgevoegt by
den lof des Vyands, die onzen ondergang had
gezworen; en dan eens zag men die loftuitingen
vermengt met de misdaadigfte en menigvuidigfte
verantwoordingen der onrechtvaardigheden,
geweldenaarijen, en fchenddaaden, welke
de Vyand oeflënde, of nog jegens ons beging:
En dat alles, even of UWE HOOGHEID
een gemeene zaak met hem gemaakt had; en
zulks terwyl men in die zelfde fchriften hetonberispeiyk
gedrag der Natie, en die van den
Souverain zelve tegens dezen Vyand, met de
zwartfte verwen afmaalde; — terwyl men daar
in de Steunpilaaren van het waare Patriotismus,
de Verdedigers onzer Rechten, de Colommen
onzer Conftitutie, met fcheld- en fchimpredenen
overlaadde; -— terwyl men daar in op
eene dolle wyze tegen Vrankryk, dat eene gemeene
zaak met ons maakte, uitvoer; — terwyl
eindelyk men daar in onbefchaamdelyk het ontzag
voor zyne Majelteit Lodewyk den XVI. fchen-
****** ^ d en

LXXXVI VOORAFSPRAAK.
den dorst, de vcrfoeilykfte fchimpredenen tenen
de Ministers van dien Vorst uitbraakte, de waardije
der dienden, welke hy ons bewees, verkleinde
, en zyne goede trouw jegens ons in verdenking
bragt, zyn oogmerken met laster bezwalkte,
zig bedroefde over den voorfpoed zyner wapenen
, en zig over zynen tegenfpoed verheugde.
En even of het niet genoeg geweest ware,
óm voor de Cabaal eenen magiigen Aanhang onder
onwetende en het dom gemeen te maaken,
methetzelve eene misdadige verachting voor den
Souvérain in te boezemen, zoo wel als een onzinnig
wantrouwen en onverzoenlyken haat tegen
Vrankryk, tegen onze waardigde Regenten
, en tegen de braaffte Burgers deezes
Lands, —< even of om dit doelwit te bereiken
, het niet genoeg ware geweest de wreedaartige
handelwyze van Engeland jegens ons te
rechtvaardigen, en de verantwoording te maaken
van het flecht beduur en gebruik der Zeemagt,
moeden nog die Schryvers, die dweepzieke
of door de party gehuurde Predikanten, dat
Gemeen, die onwetende, en zelfs braave, maar
eenvoudige Lieden ontrusten ea opzetten, met
te publiceeren, dat de Godsdienst van den
Staat in gevaar was-, — dat eene onder ons
aanweezige en aan Vrankryk verkogte factie,
voornemens was deezen Godsdienst den bodem
in te flaan, en den Remondrantfchen in
den zetel te zetten:,—, dat de Catholyken en
Men-

V O O R A F S P R A A K , LXXXVII
Mennoniten hier te Lande, die onderneming
moeften onderfteunen, onder voorwaarde, dat
zy voortaan deel zouden hebben aan de Stedelyke
en Provinciale Ampten en Bedieningen;—
Zy, met één woord, verfpreidden dat men het
Stadhouderfchap zogt af tefchaffen, om dat de
Stadhouder den voornaamften Steun en Befcherrner
van den Gereformeerden Godsdienst was.
Maar, DOORLUCHTIGE-VORST, zodanige
afgrysfelyke famenzweering was'er, ofzywas
'er niet. Indien zy 'er ware, gelyk die Predikanten
en die Schryvers voorgaven, wist
U W E HOOGHEID zulks al zoo wel als die Luiden,
en in dit geval behoorde UW.E HOOG­
HEID in gevolge den eed aan elk onzer Provinciën
gedaan van te zullen verdcedigen, bevorderen
en befebermen de ivaare Gereformeerde Cbristelyke
Godsdienst, zodanig a!s dezelve'in de publieke Kerken
deezer Landen geleerd word, die aan Hunne
Heog Mog. op te geeven, en alle poogingen
aan te wenden om die te fmooren: Indien in
tegendeel UWE HOOGHEID wist dat zodanige
fimenzweering niet aanwezig was, waarom
dan, in UWE hoedanigheid van eerfteMagiftraat
van elke Provincie, zonder een enkel woord
tegenfpraak te gedoogea, dat men openbaarlyk
een bedrog verfpreidde, het welk zoo bekwaam
was om Burgers tegen Burgers in het harnas
te jaagen , en dat men daar uit een der voornaamftebeweegreden
haalde, om het Volk aan
****** ^ r^e

ixxxvm V O O R A F S P R A A K .
te zetten, ter verdediging UWER waardigheid,
die men onderfteldc in gevaar te zyn?
Helaas! de blinddoek, die men U op'de oogen
hield, en de ketenen, in welken UWE HOOG­
HEID geklonken was , hinderden U te zien en
te werken ! . . .
Geduurende dat ons rampzalig Vaderland
overgeleverd was aan de roovenjen en geweldenarijen
onzer buitenlandlche, — aan de
hccrschzugt, aan de dwingelandy, en aan het
verraad van onze hinnenlandfche vyanden, —
aan de verdeeldheden, aan de onlusten, welke
Schryvers en Predikanten, door die onderfcheidene
vyanden gewonnen of gehuurd, berokkenden,
— ontbrak het nog maar aan de Cabaal
om eenigen Courantier te vinden, die in eene
taal, welke over al verdaan wierd, fchryven,
en dus gansch Europa zodanig misleiden" kon,,
gelyk men ons binnen 'sLands bedroog; namelyk
een Courantier, die deeze affchuuwlyke
ongelooflykheden kon ontkennen of rcgtvaardigen,
en op allerleije wyze kon fchenden en
lasteren, al wie zich des wegens beklaagden.
Zekere Manzon, Samendeller der Courant,
ten ty tel voerende: k Courier du Bas-Rhyn, in
't Fransch gefchreven, en gedrukt wordende
te Cleef, was recht de man die 'er goed voor
was; want men weet hoe zeer hy zich beyverd,
wanneer hy door eenige party is gewonnen.
Maar, het zy hy zynen. dienst, te
kost-

VOORAFSPRAAK. LXX.XI*
kostbaar maakte , of dat hem deswegens nog
geenerlei voorftel gedaan was , hy bezigde
de eerfte acht maanden van den voornoemden
Oorlog , om de zaaken , die 'er by ons
omgingen , m hun waar oogpunt te befchouwen,
en 'er over te oordeeien, zoo als zulks
behoorde. Eenige trekken uit zvnc Courant in
myn eerfte Deel aangevoerd draagen 'er be.wys
van. Nu, wie zou ooit geloofd hebben, dat zulk
een geldzugtig man eensklaps de onvertzaagtfte
Verdediger van onze Anti - Patriotfche Cabaal
wierd, zonder dat het toeneen enkelde ftuiver
aan die Cabaal koste? De zaak gebeurde
evenwel, en zie hier op welke wyze:
In't begin van 't Jaar 1781. gebruikte deeze
Schurk, die in zyn leeven nooit eenigen
fchroom had over de middelen, die hem geld
konden verfchaffen, de list om aan den Secretaris
des Hertogs van Brünswyk eenen Brief te
fchryven, in welken hy met vermomden ftyl en
hand voorgaf een Boekverkooper te zyn, die
van een Hollandsen. Particulier, mits pasfeerende
eene Obligatie van 400 Ducaaten , een
zeer hevig Manufcript tegen den Hertog en
andere eerwaardige Perfoonen , magtig geworden
was , en waar uit hy gemeend had een
groot voordeel te trekken, doch na zes bladen
te hebben afgedrukt, hadden de hevigheid
van het werk , en de wroegingen van zyn geweeten
hem. aangefpoord, de onderneming te
****** ^ laa-

xc VOORAFSPRAAK,
laaten vaaren; en om nu te verhoeden van daar
door geruineerd te worden, verzogt hy den
Hertog om hem aan het Post-Comptoir te Nymegen
te bezorgen de 400 Ducaaten, die hy
zich verphgthad te betaalen, en belovende vervolgenshet
(pretenfe) gefchrift te zullen verbranden
; enz. zoo als men alles kan zien in den Brief
zelfs, die ik aan het einde van myn tweede
Deel heb doen drukken volgens eene authentieke
Copie, getrokken uit de Secretarye van
het Hof vanjuftitie van Gelderland.
Daar nu zulke Gauwdiefs-kunsjes al te dikwyls
gebeuren , om 'er zich door te laaten bedotten
, en dat 400 Ducaaten zoo gemaklyk
niet worden weggegeven, liet myn Heer de
Hertog door het voornoemde Hof een begin
maaken, met de nodige Nafpooringen te doen,
om den Auteur van dien Brief uit te vinden
en het leed niet lang, of men vernam dat Sinjeur
Manzon de Man was. Dit kan men insgelyks
zien uit de autentieke Stukken der
Procedures ten deezen opzigte gehouden, en
die ik ook aan het einde van het voornoemde
Deel heb doen drukken.
Een ander als deezen Schelm zou zyne vermetelheid
duur bekogt hebben. Een enkel
woord van den Hertog aan het Pruisfisch Miniserie
gefchreven, of enkel aan den Magiftraat
van Cleef, zou genoeg zyn geweest om hem
te verpletteren: Maar in plaats van hem te
ver-

VOORAFSPRAAK. xci
vervolgen, en de ftrafte doen ondergaan, die
hy verdiende, was men in den Haag over die
ontdekking zeer in zyn fchik; men gaf in Gelderland
ordre om de procedures'te ftaaken,
en men was blyde om ten pryzevan een edelmoedig
pardon een pen meer te kunnen winnen,
ter verdeediging der Cabaal. — Dat deeze
Schelm dan nu nog.fchryve, zo als hy gedaan
heeft, en zo als men hem kan bewyzen, dat om
het huichelachtig Patriotismus der Verdedigers
van onze zaak te ontmaskeren, hyzyne Zending alleen
heeft van zyne Pruisftfehe Majefteit, en dat hy fcbryft
onder de Sanclie van een Koningtyken Cenfor.
Eindelyk, vermits die zaak toen eenig gerugc
in het publiek maakte en zedert nog gemaakt
heeft, zou ik my hier kunnen uitbreiden over
de leugens van allerley foort, de ontelbaare
teoenftrydigheden, en over de verbaazende onbefchaamtheid,
door welke hy getragt heeft de
fchelmachtigheid van zyne daad te verkleinen,
tegen de geenen die hem dezelve hebben verweeten;
ik zou my ook kunnen uitbreiden over
zyn gezegde dat de Hertog is voldaan geweest
over het geen hy tot zyne verfchooning heeft
bygebragt, (dat niet moeilyk te gelooven valt
als°men de beide perfonagien kent,) maar vermits
dat alles tot myn werk niet behoord, zal
ik my voorbehouden om, zo de Sinjeur Manfon
fny daar toe noodzaakt, in een afzonderlyk
Werk ampelerna te gaan, alles wat daar toe be-
* trek-

keil V 0 O B . A F S F E . A A ft
treklyk is, en van deze gewigtige nafpooring
aan gansch Europa kennis te geeven. Daar in
zal men daaden zien zo grondig beweezen als
die waar van ik gefproken heb, mitsgaders
feemge andere autentique ftukken, welke dar.
Heertje niet vermoeden zal in myne magt te
zyn. — Ik zal thans laaten zien op welke wyze
by zyn misdaad geboet heeft, en daar door zo
verre is gekomen, van het hoofd zyner fpitsbroeders
te zyn, ruim zo vet als immer een
van hun is bezoldigt geworden , en zig boven
dien de v&rfoeijng aller braave Ingezetenen
dezes Lands waardig te maaken.
Zo dikwyls deze kwant zig bezig hield met
bp zyne wyze onze beste Patriotten belachlyk te
maaken, daarmede te fpotten, met dezelve den
eenen of anderen bynaamop den hals te werpen,
hebben verftandige Lieden hem geen gehoor
verleend: zo dikwyls hyzyn werk maakte, om,
zig te vertoonen als een der Martelaars van
de zaak die hy federt 5. jaaren verdeedigt,
en ons is komen optellen het getal kalanten'
welke zyn yver voor die zaak hem heeft doen
verliezen, en dat hy, van dreigende Brieven
•fpreekende, die hy ontfangen, of liever zelfs
verzonnen had, ons heeft afgefchilderd het gevaar
waarin hyzig dagelyks bevond om de Ribben
aan ftukken te krygen ofdoor eenig voorvechter
van de patriotfche party den hals gebroken te
worden, heeft men tot zig zeiven gezegt, mmkenf
è

V o e s. A F s P k A X tó. *cï«
ge knaap en hy doet zyn werk t zö dikwyls hy zig
een Jonas maakte en over ons Land uitriep nog
•veertig dagen en NiniveZfll vergaan, of dathy, een
Jeremia vertoonende, heeft gaanzugten over her.
geen hy de rampen der Republiek noemde en
uitriep, 'er is eene 'godlyke rechtvaardigheid en beeft,
myne Gebuuren, dat zy zig niet eens over u uitlaaie! gy
hebt de maat uwer ongerechtigheid vervuld of byna volgemaakt
O), heeft men met de Profeetfyen
van dien ingeblazenen en met de waarfchuwingen
des huichelaars den fpöt gedreven. —i
Maar toen zyne verbitterde galle hem aanfpoorde
om leugentaal te preeken of de waarheid te
bevegten ? deugd en rechtvaardigheid te lasteren,
:Onbefchaamdelyk alle welvoeglykheid en
achting jegens aanzienlyke Burgers en achtbaareMagiftraaten
uit het oog te verliezen, of eindelyk
met eene tomelooze vermeetelheid Souveraine
Vergaderingen, zo als die der Staaten
van Holland, van Friesland, van Utrecht, van
andere, of wel gantfche Natiën gelyk de onze,
enz. aan te randen, — toen, zeg ik, hy zo
verre kwam öm'ftouüyk tc beweeren, onwraak-
baare bewyzen te hebben dat hier. een wezeniyk
Project is om de Uonftitutie te veranderen
• • en
(o) Dit zyn de Woorden, welke deze Schurk, die God
noch menfchen vreest, gebruikt heeft in zyn Courant vau
J4. September 1785.

xenr VOORAFSPRAAK
cn het Stadhouderfchap, of ten minften deszelfö
gezag, den bodem in te flaan, enz. (a) — Toen
hy listiglyk begon te beduiden dat eene haatlyke
Factie het Vaderland aan Vrankryk had verkogt
om zig van de magt dier Mogendheid ter
uitvoering van dat Project te verzekeren, (é) —toen
hy te kennen gaf dat Vrankryk zelfs zulk
een Plan met de Roervinken van ons Land fefmeed
had, om de Republiek van Engeland afte trekken
, (c) — toen hy verzekerde dat dit Vrankryk
in de Republiek een Party berokkend had,
welke, volgens hem, den Engelfchen Oorlog'
ever de 7 Provinciën had verwekt, een Party,
welke alle de rampen des Hertogs van Brünswyk
had veroorzaakt en dit Land van kuil in
kuil heeft doen vallen tot op die laagte, waarin
men het nu ziet, (

VOORAFSPRAAK. XCY
gen,(

xcvi V O O R A F S P R A A K .
brengen (a) dat is om zig te wreeken over getrouwe
Burgers, over waardige Magiftraaten,
die het yverigfte en kragtdaadigfte onze Rechten
en de handhaaving van onze waare Conilitutie
eifchen, — wanneer hy, door opgaaf van
hunne eerfte naamletters (6) aanwees deflagtoffers
die hy ontzield, de ingewanden uitgerukt
en het hart van een gefcheurd wilde hebben om
daarin het laatfte Vryheidszaad uit te roeijen,
toen was'er geen eerlyk mensch, welke niet met
afgryzen en fchrik bevangen uitriep, dat de zie!
van dit Mcnfter geen andere zyn kon, dan die van
tenen TICHELAAR, van eenen VERHOEF, of
eenig ander doemwaardig Verrader, eenig anderenwoeflen
Moordenaar, die zveteer hunne eeuw en onze Natte
onteerd hebben! Geen braaf man, was 'er, die
niet van verbaazing verftomd was, door te overwegen
, dat een Papier met zo veel vermetel-
"heid, met zo veel fchandelykheden opgevuld,
een Papier, dat men den fakkel van Tifphone,
de moordklok kan noemen, 'en waar uit men
zo langen tyd onder ons de oproerigfte gedeelten
s vertaald heeft, den aandacht niet verwekte
van de Bewaarders der publieke veiligheid,
4e gramfchap van deWreekers der wetten, van
(a) Idem van 30. July 1783,
{i) Iiidtm,
de

V O O R A F S P R A A K . xcris
de Verdeedigers def rust, der goederen en van
het leeven der Burgers niet gaande maakte ,• |
en het zelve niet deed verbieden öf verbranden
, zo als het waarlyk verdiende en blyft
verdienen.
Zie daar, DOORLUCHTIGSTE VORST, zie
daar van welke Luiden, zulke, die den ondergang
van ons Land gezworen hebberi , zich
bedienden en nog bedienen om tot hun oogmerken
te komen ! •— Zie daar inzonderheid
de Afbeelding van een Man, die zig honderdmaal
ift zyne Co'urant voordeed, als de Verdeediger
van waarheid, rechtvaerdigheid, en
menschlievendheid , als de wreeker van de onnov
zeiheid en vryheid, de geesfel der onverdraagzaamheid
, der vervolging en der dwingelandyel
— Zie daar de beeltenis van een Man,
die, in weerwil van al die fraaije betuigingen
alles heeft uitgevoerd wat ik heb voorgedragen,
en die zig blindeling heeft opgeofferd aan
eene Cabaal, welke' zig durft beroemen U
tot hoofd te hebben ! — Zie daar eindelyk dd
beeltenis van een Man, of liever verfoeilyke'
Schurk, welke dm des te ftraffelooz'er die Cabaal
te kunnen dienen, en om gansch Éuropa
te beter M kunnen misleiden, zig zedert vyf
jaaren opwerpt, als de Advocaat UWER Zaak
en de BefchermerUWER Rechten, als del
Raadsman onzer Natie, en de' Verdeedrger
©nzer Conftitutie !
******* jj S|.

xcvin V O O R A F S P R A A K .
Het waren geenzins, DOORLUCHTIGE.
VORST, eenige Schotfchriften , toegekend aan
den Schryver der Patriottifche Party, in welke
men U befchuldigt heeft, de eerfte en voornaamde
oorzaak te zyn, van alle onze rampipoeden,
en van voor U zeiven eenen troon
te hebben, willen vestigen op de puinhoopen
onzer Vryheid; het waren geenzins die zelfde
Schotfchriften, in welke men poogde uwe
deugden te ontluisteren, met U gebreken aan
beleid toe te fchryven , het zy dan waar of
veronderfteld, maar die een Grooten Vorst,
zo als GE zyt, onwaardig zyn ; het waren
geenzins, zeg ik , die fchimpfehriften.(tegen
welken GE zeer zorgvuldig de ftrengheid
der wetten verzegt) welke Uwe eer'in de
oogen der Natie konden bezwalken. De pylen
, welke daar in tegens Uw Perfoon wierden
afgefchoten, zyn op hunne Opfteller wederom
neergekomen; en deeze Opflellers zyn verpletterd
geworden , onder den haat en de fchande,
waar meede zy getragt hadden U te overftelpen.
Maar, DOORLUCHTIGE VORST, was
'er iets in ftaat om waarlyk een vlek op UWE
reputatie te brengen, dan is het dat, in hoedanigheid,
van eerfte Magiftraat van elke Provincie,—
in hoedanigheid van een eerlykman,
die de behoudenis van zynen roem aan zich
zeiven, en aan eene Natie verfchuldigt is,
welke hem tot de hoogde waardigheid, die on-
»*.*«»«« ' der

V O O K. A F S P K. A A IC. XCIX
der haar is, verheven heeft, — dat, in hoedanigheid
van Vader des Huisgezins, die aan zyne
Kinderen verfchuldigt is, het voorbeeld te
geeven van een aandoenlyk, rechtvaardig ëti
edel hart, en boven al van dien edelmoedigen
moéd, welke eindelyk de ketenen weet te
verbreeken, in welken trouwlooze en listige
Raadgeevers dé al te lichtgelovige, en alie
vertrouwende Vorften, maar al te dikwyls gekluifterd
houden, — het is dat Ge in alle die
hoedanigheden nimmer aan eenige Rechtbank
verzogt hebt, om geftreng te zyn tegen ce
Courant van eenen Schryver, welke voorwend
UWE zaak te wreeken met het lasteren of
fchenden, van al wat onder ons het achtingwaardigst
is, en het Volk onzer Provinciën aanhitsende
tot oproer en alle de ysfelykheden van
eenen ophand. Indien, zeg ik, iets UWE reputatie
heeft kunnen bezwalken, is het dit,
dat GE noch formeel, noch direB, den arm der
Juftitie hebt ingeroepen, tegen zoo veele andere
gefchriften , van welken ons Land van het
begin des Oörlogs tot op den huldigen dag overftroomt
is geworden ,' en in welken, onder
voorwendsel van UWE rechten op te geeven,
en Uw Beftuur te rechtvaardigen;- men het
loffelykst gedeelte der Natie, de getrouwde
Regenten, en onze edelmoedige Bondgenoten
onwaardiglyk gehoond' en 'gefchonden
heeft, H» Gefchriften-, 'wa^r' in men openbaar-
******* 2 lyk

e V O O R A F S P R A A K . -
lyk heeft goedgekeurd , de fchandelykfte mid*
delen , door de Cabaal, geduurende den Oorlog,
in het werk geheld, om de Engelfchen
ten dienst te zyn, en ons in den poel van
rampfpoeden te dompelen, — Gefchriften,
waar in men duizende maaien de verantwoording
heeft gemaakt van de poogingen, door die
Cabaal aangewend, en die zy voortgaat aan tewenden,
om onze Conftitutie om te keeren,
onze klagten, onze verzoeken, onze zuchten
zelfs te fmooren, en om het gewigt der kluifters
te verzwaaren, onder welker knelling wy
gebukt gaan.
Ja, DOORLUCHTIGE VORST, wel verre van .
ALLES aangewend te hebben, wat in Uw vervlogen
was, om tegen zulken Schryver of die
doemwaardige Gefchriften recht te vorderen;
wel verre van alle middelen gebezigt te hebben,.
welke UWE pligt U behoorde in te boezemen
om den loop dezer laatfte te (tuiten, heeft Uw E
HOOGHEID zelfs geenerlei aanhoudende en-
UWER waardige poogingen te werk gefteld
om de droevige gevolgen, die'er zedert byna vier
jaaren tot heden toe uit voortgevloeid zyn,
voor te komen of te beletten, dat is namelyk,
om: voor te komen of te beletten de wanopdres,
en de oproeren,, aan welke een blind
Graauw zig op verfcheide plaatzen fchuldig
gemaakt heeft, aangevuurd zyn de door het leezen
dier Schandfcliriften, of door hun die de-
5 • ' ' • zei-

V O O R A F S P R A A K . •
zelve voorlazen, of'door een hoop zo dweepzieke
als fchurkachtige Predikanten: Een bhnd
Graauw, zeg ik , om dat het zelve waand UWE
zaak te wreeken die zy niet kent, en U te
herftellen in UWE wettige rechten, waarvan
zy even weinig kennis draagt en welke niemand
ooit gedacht heeft U te ontrooven. i
Met één woord, DOORLUCHTIGE VORST,
wel verre dat UWE HOOGHEID in dat alles
had gedaan, het geen derzelver pligt, waare
belangens, en eige eer vorderden dat Ge daar
in deed , befchouwde U WE HOOGHEID zulke
van onze Schryvers als deszelfs gedeclareerde
Vyanden, welken tegen deKladders en de Predikanten
der Cabaal, en tegen alle andere lasteraars
en ftookebranden van die zelfde party den
ftryd dorften aanvangen. By UWE HOOGHEID
wierd hetvoor eene ftrafbaare vermetelheid aangezien,
wanneer men de oogen opfloeg over
de Rechten, waar van wy ontzet waren geworden,
over de ketenen met welke wy bekaden
waren, over den ftaat van benaauwdheid
waar toe wy waren gebragt, en wanneer men
de Natie zuiverde van de lasteringen, die men
tegen haar door gantsch Europa verfpreidde:
UWE HOOGHEID hield onze regtmaatige bekommeringen
voor ydele fchimmen, onze klagten
voor ydel gefchreeuw, onze vorderingen
voor het uitwerkzel van een muitzuchtigen
geest: Uw E HOOGHEID geloofde, om dat men
******* ^ TJ

cn .VooursHiA K.
Ü zulks diets maakte, dat de poogingen ónzer
achtmgwaardigfte Regenten om de ftervende
Vryhcid te herftellen, om eenige dealen van
UWE Adminiftratic naar te gaan, om het gedrag
UWER Creaturen te onderzoeken, om de
misbruiken, waar van ik zo dikmaal gefproken
heb, te beteugelen , zo veele aanflagen waren
om de orde van het Gemecnebest te ftoorenzo
veele uitwerkzels waren van een gefmeed voorneemen
om Ute vervolgen en uw wetttiggezag te
ontrooven, Uwe waardigheid te vernietigen, en
om de Confhtutie om te keeren , ten einde op
derzelver puinhoopen eenen nieuwen Staat te
vestigen , in welken de al zo heerschzugtige als
listige Demagoogen, op hun gemak een Despotismus
zouden kunnen uitoeffenen , het welk
door niets geftoord zou kunnen worden. — Zodanige
vooringenomenheden, DOORLUCHTI­
GE VO RST, waren weinig gefchikt óm Uaan te
fpooren , tot het doen verbieden hier te landevan
eenen Courier du Bas-Rbyn, of van eenen
Ouderwet fchen Patriot , en van zo veel andere
fchandelvke als oproerige Gefchriften, met welke
deze Provinciën overftelpt zyn geweest, en
nog zyn : En het is ongetwyffeld in de zekerheid
dat zodanige vooringenomenheden in Uw gemoed
, en in die van de Haagfche Politie nog huisvesten
, dat de Courantier Gosfe nog heden in vergetelheid
en fchurkachtighcid allezyns gelyken,
die hem voorgegaan zyn, of die zig nóg in den
zehv

" V O O R A F S P R A A K . cm
«elfden loopbaan bevinden, te boven gaat. —
Maar het word tyd , dat ik van dezen uitflap
over de Anti-patrio tfche Schandfchiiften afga,
en tot myn Hoofdzaak keere.
De Klagten en Vorderingen , welke geduurende
den Oorlog zig van alle kanten bleeven .
verheffen tegen de noodlottige Directie van
onze Zeemagt, en tegen de fchandelyke werkeloosheid,
die 'er uit voortvloeide, vergram­
den UWE H OOGHETO, en G E meende m eemo-
e dier Stukken, mitsgaders in het gefchrei
der benaauwdheid, dat van het een uiterfte
der 7 Provinciën tot het ander weergalmde, te
zien dat UWE eer en de verfchuldigde trouw
aan den Staat zwaarlyk gefchonden wierden.
En daar om gaf UWE II OOGIIEID , nadesweaens
zig ten fterkften beklaagt te hebben, m
het frcreet'Béfoigne Hunner Hoog Mog. op den
IA Augustus des jaars, 1782. te kennen , dat
om alle verdenkingen en lasterlyke gerugten
te doen ophouden, UWE HOOGHEID befloten
had eene gedetailleerde Opening te geeven
van Uw gedrag, geduurende dien Oorlog
in qualiteit van Admiraal-Generaal der Unie
-ehouden. En eindelyk kwam deeze Opening
opdaagen: dat is namelyk, dat, op op den 7
Oftober daar aan volgende UWE HOOGHEID
aan de Staaten-Generaal overgaf het eerfte
ftukvan derzelver befaamde juMcatiw MEMO-
##**#** ^ RIS

V O O R A F S P R A A K .
m e t e e n e n B r i e F j ^ v m .
gmin deze bewoordingen vervac was:
HOOG MOGENDE HEEREN!
» Thans vinden w y Ons in ftaat gefield
m
- L° e n' ; e
; v o I d o e n i n s e
**" ^êüSXt
d e
" T'u e
" ] a n
/ S d i e n w e
S' ook onder dat van
» de hooge Bondgenooten te brengen een
„ AANEENGESCHAKELD TAFEREEL van onze poo-
„ gmgen en verrigtingen, voor- en geduurende
„de bmnen-en buitenlandse onlusten, die
* V a d e r ]
f d
< eenen onherftelbaaren
«ondergang bedreigen; en daar door in de
„ Regtsters der deliberatien, zoo van Uwe Hoog
„ Mog., als van de Heeren Staaten, van alle de
0 V ! N C I E N
* J;
' °P
c e ri
gten een altoos DUUREND
„ MONUMENT van onze waare bedoelingen en
„ zmvere liefde tot het Vaderland, zoo wel
" en *L ° n
g e r o
S " d h e i d
^r vermoedens,
» en diffidentien, welke men, federt een ge-
^ » rui-
^ * - » « * - * . ; M » die

V O O R A F S P R A A K . ev
„ ruimen tyd, (met al te veel fucces voor de
„ belangen van de Republycq) getragt heeft,
„ tegen ons in te boezemen aan eene Natie,
„ onder welke wy geboren en opgevoed zyn,
„ welker belangen onze belangen zyn, en wier
„ voorfpoed en welvaart itceds met de onzen,
,. en die van ons Huii, onaffcheidbaar verknogt
„ zyn, en dus een wezenlyk, ja zelfs het
„ grootfte gedeelte van ons geluk uitmaaken.
Ik laat, DOORLUCHTIGE VORST, de verdenkingen
en het wantrouwen, welke UWE HOOG­
HEID zegt, dat men getragt heeft tegen U in
te boezemen voor het geen zy zyn. Geen
onzer Negocianten, geen onzer Steden of Provinciën,
geen onzer goede Burgeren heeft zich
in zoo verre vergeeten; en ik heb bereids gezegt,
dat U W E HOOGHEID meerder beklaagt
dan verdagt behoorde te worden; en dat men
aan de trouwloosheid van UWEN Raad, de
misflagen en dwaalingen moest toefchryven,
die men in Uw bewind, betreklyk onze Zeemagt
heeft opgemerkt.— Maar, wat aanbelangt,
dit AANEENGESCHAKELD TAFEREEL van UWE poogingen,
van U W E daaden, voor engeduurende de
oalusten, welke toen plaats greepen, wat
aanbelangt, het DUURZAAM MONUMENT
van U W E waare bedoelingen, en van U W E
zuivere Hefde voor bet Vaderland, namelyk j wat
belangt de MEMORIE, die GE aan Hunne Hoog
fdas- hebt overhandigt, ik durf hier bewee-
******* g ren,

EVI V O O R A F S F R A A IC.
ren, en ik zal het in de drie eerfte deelen
van myn Werk betoogen, dat deeze MEM--fciE
niets anders is dan een kunftig famenweefzel,meer
gefchikt om het rechte denkbeeld,
dat men zich van den ftaat der zaaken zou kunnen
formeeren, te verduifteren , dan om het zelve op
te helderen. Waar is de Man, die in ftaat is de
waarheid te ontdekken, in een GESCHRIFT,vol
van verzwygingen en vermommingen, van duiftere
, van twyflelachtige of valfche aanvoeringen?—
In een GESCHRIFT, in het welk
waarachtige zaaken verzwolgen worden, in
eene zee van beuzelachtige uitweidingen, of
verward zyn onder het verhaal van een onophoudelyk
gaan en komen, van onnodige raadsvergaderingen
, van nuttelooze formaliteiten,
van gemaakte vertrouwlykheden , afgegeven
ordertjes, ontfangen berichtjes, en honderd
andere kleinigheden, welke byna zouden doen
gelooven, dat een Admiraal-Generaal van de
Republiek, meerder werks en omflags gehad
heeft, om een hand vol Schepen geftadig werkzaam
te houden , dan een eerfte Admiraliteits
Lord van Engeland, dat is van een
Minister, wiens aandagt en zorgen zich moe- '
ften uitfpreiden over het gebruik en de werking
van 500 Oorlogfchepen in de vier waerelddeelen
verfpreid. De Stellers van deeze
MEMORIE, DOORLUCHTIGSTE VORST, of
liever van dit wanfchapen famenftel hebben geweest,

V O O R A F S P R A A K , eva
Veest, offchurken, ofweetnieten, welke Uws •
HOOGHEID hebben bedroggen, als wiens waar
oogmerk zekerlyk is geweest zich te rechtvaardigen,
van alles wat men kon verdenken tegen
zyne eigene inzichten en gedrag, en niet
om Hunne Hoog Mog. en de Natie in het geval
te Hellen van niette kunnen ontwikkelen, de
fchandelyke middelen en kunscgreepen, welke
Uwen Raad en derzelver Suppoosten voor
en in den Oorlog hebben gebezigt om hun
doemwaardig oogwit te bereiken en om U
onbemerkt ter onderfteuning hunner aanflagen
mede te üeepen- Indien UWE HOOG­
HEID die MEMORIE met eene aanhoudende,
aandagt en met minder begoochelde oogen dan
de UWEN waren, had geleezen , zoud GE de zelve
op haare rechte waarde hebben gefchat; en
in plaats van dezelve op te vyzelen, als een M o-
NuMENT , zo roemwaardig voor UWER
Ho o G HEID s Adminiftratie, als fchandelykvoor.
de praïtenle lasteraars van dat Bewind , zoud
GE het aangemerkt hebben als een eeuwig MO­
NUMENT van de fchelmachtigheid en der
fchande van de Cabaal, welke U aangezet heeft
U op die wyze te rechtvaardigen, om dug
doende zich zelve te zuiveren. — GY zoud,
zee ik, met verontwaardiging die MEMORIE
hebben verworpen en UWE HOOGHEID ZOU
-zig gehaast hebben, in de volle Vergadering
der Staaten Generaal te gaan, en te bekennen

cyin VOORAFSPRAAK.
. eindelyk ontdekt te hebben dat het tot daar toe
gehouden gedrag van UWE HOOGHEID, zo
m derzelver qualiteit van Admiraal Generaal,
als mderzelver andere qualiteiten, betreklyk tot
dehooge Charges, welke GE in de Republiek
bekleed, ongelukkiglyk alleenlyk beftuurd waren
door een Raadsvergadering van Verleiders en
Verraders, bygeftaan door eene menigte Suppooften:
UWE HOOGHEID ZOU gezugt hebben
over het ongelukkig lot, waar toe GE ZO veele
jaaren gebragt was geweest; en Hunne Hoog
Mog. aangezogt hebben, om zonder eeni* vertoeven
eenen Raad van rechtfehapen Mannen
te benoemen, die in ftaat waren U te beftuuren
en te onderfleunen, in de poogingen die Ge voortaanzoud
aanwenden om op eene UWERHOOGHEID
waardige wyze het belang en de eer des Vaderlands
te handhaaven en te verdeedigen. De
ganfche Natie DOORLUCHTIGEVORST, ZOU
het gelukkig oogenblik gezegend hebben, op
welke UWE Oogen de fchillen ontvallen waren,
mitsgaders dat geene, waarin GE moeds
genoeg zou gehad hebben, om de zo even gemelde
bekentenis en eisch aan Hunne Hoomog.
te doen. Kortom dusdanige gebeur*
tems zou alles voorgekomen zyn, wat 'er onder
ons zedert dien tyd is voorgevallen, en de
•Republiek zou zig thans in den naaren ftaat niet
vinden waarin men haar thans ziet.
Maar wel verre van zulks te doen, meende
'UWE

VOORAFSPRAAK. Ctx
UWE HOOGHEID dat die MEMORIE een mee*
fterftuk wasvanredeneering engoede trouw ; en
alvorens dat Hunne Hoog Mog. U betuigd hadden
of zy al of niet voldaan waren, liet GE toe- dat
een gedeelte der Haagfehe Schuttery, U een
DANK-ADRFS ten dezen aanzien prefenteerde;
dat is een ADRES ingerigt door Lieden,
wier verkleeftheid aan de Hoofden der Cabaal
bekend was, een ADRES, vervat iit«i de allerberispelykfte
bewoordingen, en waarlyk uitgedagt
om het Publiek wys te maaken, dat de
klagten, voormaals door de Regeeringen van
verfcheide Steden en door geheele Provinciën
tegen de flegte directie, en de noodlottige inactiviteit
van onze Zeemagt gedaan, de alleronregtvaardigfte
waren , — en om de Voorftanders
van de Cabaal aan te zetten om dergelyke
Adresfen in de andere Steden te ontwerpen
, om door dezen weg te üaagen in het
dwingen van den Souverain , om zelve de M E ­
MORIE goed te keuren, en U te bedanken,
DOORLUCHTIGE VORST , zonder de kragt of
waardigheid der redenen , welke daar in vervat
waren naar te gaan. De misdaadige wanorders
, door eenen hoop dolzinnigen flraffeloos in
's Hage , by die gelegenheid Qa) aangerecht, ora
raö jsb rifiv rt! S tb ;der
C») Het was den 5. December 1782. dat deze wanorden
plaats hadden: en zy zyn hier bekend onder deat
niatn van Si. Nicokas Oproep.

«fc VOORAFSPRAAK.
de rest des volks van deze plaats mede te nee-
£en in de voltooijing van het ontwerp dat mert
inboog had, by de Vreemdelingen niet genoeg
bekend zynde, zal ik aan het einde van myn
derde Deel 'er de geheele Hiftorie Van opgeeven;
en daar aantoonen dat deze wanorders de
bron en oorzaak geweest zyn van alle volgende
Oproeren , die wy zedert in ons land gezien
hebben; Oproeren, welke de Républiek
tot in haare fundamenten hebben doen daveren,
en die evenwel UWB HOOGHEID gelooft
heeft, en heeft willen doen gelooven,
dat alleenJyk vrolykheden en betuigingen van
verknogtheid voor Uw Perfoon waren!
- Het geen een gedeelte van hetGepeupel, niet •
alleen in.'sHage, maar in verfcheide-andere
plaatfen had aangefpoord om te gelooven, dat de
inhoud der Memorie van UWÉ HOOGHEID
door den Souverain formeel behoorde goedgekeurd
te worden, was niet alleen de opinie,
welke men dat Gepeupel had ingeboezemd,
dat UWER HOOGHEIDS Bewind, met betrekking
tot het gebruiken onzer Zeemagt, onber-ispelyk
was, maar ook die, dat men het onbepaaldfte
vertrouwen moest nellen in Uw Perjoon
Niets evenwel was valfcher: de uitwerkingen
van dat Bewind hadden voldoende
beweezen, hoe gebreklyk, bekommerend, en
nadeehg het voor de belangens van den Koophandel,
e n die van den Staat was, en by gevolg

V O O R A F S P R A A K » CXÏ .
volg hoe min het de goedkeuring verdiende.
Was'er ietsin U , DOORLUCHTIGSTE Vo i ST,„
welk' men met zo veel grond niet berispen kon,
het waren de beweegredenen, welke U bezuurden,
en de intentie die G E had om welte
doen, terwyl G E kwalyk deed. Een ander
bewys dat dit Bewind niets minder dan goedkeuring
waardig was, vertoonde zig in het wettig
geroep, door de ganfche Republiek opgereezen,
tegen den Hertog, tegen Uwen Mentor,
tege'n het Hoofd der Engelschgezinde en Antipatriotfche
Cabaal, tegen een Man, kortom,
door wiens raadgeevingen UWE HOOGHEID
zig zo byfter verdwaalde in de uitoeffening aller
waardigheden en bedieningen, met welken Ga
bekleed zyt. Een ander bewys , eindelyk.„
dat dit Bewind geenerlei goedkeuring verdiende,
is dat de meefte Provinciën hunne ftem
hebben doen hooren, om dien Man niet alleen
van Uw Perfoonte verwyderen, maar uit
de ganfche Republiek van welkers rampen hy de
oorzaak was: Deze daad alleen DOORLUCH­
TIGE VORST , vergruist UWE berugte MEMO­
RIE, en betoond met hoe weinig grond.G.E ia
' Uwen Brief aan de Staaten Generaal., in dato i.
November 1.7 84. hebt kunnen en mogen het ftuV
zwygen, van Hunne HoogMog. over Uw E M EMO-
RIE in dier' voegen interpreteeren :/öf Hoogstdezelve
in Uw gedrag , als Admiraal Generaal,,
geduurmde den Oorlog gehouden, niets had&n given-

CXII VOORAFSPRAAK,
den dat derzelver misnoegen of disapprobatie verdiend
Voor 't overige, zoo het waar was, dat Hunne
Hoog Mog. voldaan hadden geweest, over het
verflag by die MEMORIE gedaan, zouden
Hoogstdezelve ten minnen U het recht gedaan
hebben zulks te betuigen, het geen Hunne Hoog
Mog. nooit gedaan hebbes, noch nooit doen
zullen. •— Daar van een formeel onderzoek te
ordonneeren, (het welk men wel gezorgt heeft
U niet te raaden van Hunne Hoog Mog. te
vraagen) zal ook niet gefchiedert; want zoodat
voorftel in Hunne Vergadering wierd gedaan,
zou de Cabaal wel middel vinden om de
uitwerking te ftremmen. Het blykt nog heden
wat al dwarspaalen zy blyft hellen in het definitief
examen der zaak van Brest. — Maar gefield
eens dat men tot het onderzoek der M E ­
MORIE van U W E HOOGHEID overging, én
men vond daarin UWE Adminiftratie fchuldig...
Zou men, zoo als thans hier de ftaat van zaalten
is durven ondferneemen om U te ftraffen ?
zou men zelfU' durven berispen? . ... DOOR­
LUCHTIGE VORST , 'eris geenbefchaafd Land,
waar in de Souverain zelve aan de grondwetten
van den Staat niet onderworpen is; ....
Evenwel, 'er zyn Landen al waar vermogende
byzondere Perfoonen, zich boven alle wetten
oordeelert te' weezen, en het in der*
daad zyn?
Wat het onbepaald vertrouwen aangaat, het
** welk

V ö O R A F S ? R A A K . nüïi
Welk dat gepeupel meende en nog meend, dat
de Natie, (en by gevolg ook de Souverain)
inUwPerfbon hebben moet, DOORLUCH­
TIGE VORST, is een jlehegel, welke de Cabaal
reeds by verfcheide gelegenheden had voorge­
wend (a), reeds voor het publiceeren van UWE
MEMORIE; en het is een Jlelregel, welke de Sa­
men {tellers vari dat Gefchrift U in deeze be­
woordingen hebben doen herhaalen: „ geplaatst
„ aan het hooft der Regeeringe deezer Lan-
„ den , hébben wy een inconteflabel recht op het on-
•„ bepaald vertrouwen eener Natie, op welke wy
» de
Cd) By voorbeeld, by gelegenheid van het vigoureus Advis,
dat de Zeeuwfche Steden in de Maanden juny en Ju!y
1782. ter Staats-vergadering dier Provincie inbnagten, over
de onvermydelyke noodwendigheid om de oorzaaken vnrc
de flegte directie en de fataale inactiviteit onzer Zeemagt
naar te gaan; by gelegenheid van den vermaar*
den Brief door de Staaten van die Provincie aan Hunne
Hoog Mog. op deil 29. July o>rer die zelfde noodwendigheid
gefchreveu: — hy gelegenheid der Leydfebe Propofitie
op den gr. dier zelfde Maand gedaan? - by gelegenheid
der Conferentie, welke de Staaten van Holland aan hunne
Cominisfarisfen met UWE HOOGHEID deswegens ordonneerden
te houden: en eindelyk by gelegenheid der zwaars
Klagten, wélke de Staaten vanfWw/andgeduurendeden zo.
mer van dat jaar gedaan hebben, — en byzonderlyk de
. vermaarde' Propofitie , door het Quartier van Ooitergó itj
de Vergadering der Staaten van die Provincie óp den
§. July van,dat zelfde jaar gedaan.

cxrr V O O R A F S P R A A K .
de naauwfte en tederfte betrekking hebben,
„ enz.(a) " — Zoo dat waar was, DOOR­
LUCHTIGE VORST, dan zou men wel by ons
kunnen zeggen , het geen de Voorftanders der
Pauslyke onfeilbaarheid zeggen :
Succmibat ratio fidei, & captiva qukjeat.
Edoch, zulks is volftrekt valsch: want men
onderftelle al eens, dat een Stadhouder van dit
Land beftendiglyk in zich vereenigcle, de liefde
tot rechtvaardigheid, de beste intentien, en
de heilzaamfte oogmerken, zou het dan niet
mogelyk zyn dat hy in zyne Adminiftratie
dwaalde, of door onkunde, of door onbekwaamheid,
of door verzuim, of door kwaade raadgeevingen,
enz.? i—• De goede hoedanigheden
des harten zyn niet altoos verzeld van den benoodigden
yver om te ageeren, noch van de
verlichting des verftands, en noch minder van
het voorrecht om door niemand bedrogen te
worden. Dus, gelyk een Stadhouder even als
een ander mensch feilbaar is, en dat hy, behalven
deeze feilbaarheid , alle ondeugden
kan hebben , die uit eene onmaatige heerschzugt,
of van elders, afvloeijen, heeft ook de Natie,
00 A. M. 125. — B. U' 18$. — C. hl. 07.

V O O R A F S P R A A K . CXY
tie, mitsgaders de Souverain, het recht een
geopend oog over zyn gedrag te houden, en
het zelve des verdienende te berispen. Had­
den wy, DOORLUCHTIGE VORST, altoos van
dit recht gebruik gemaakt, wy zouden niet;
weezen zoo als wy tegenwoordig zyn.
Was deeze Voorafjpraak niet reeds te uitgebreid
geworden, zo zou ik alhier in een hoofdzaaklyk
onderzoek treden der voorwerpen, r
die ik in myn Berigt aan den Lezer alleenlyk aangevoerd
heb: Ik zou daar in opgeeven het Plan
van myn GROOT TAFEREEL: ik zou daar uit
betoogen de beweegredenen welke my thans
deeze SCHETS doenuitgeeven: En ik zou daar in
te binnen brengen de zonderlinge zaaken, die
zedert den oorlog in ons ongelukkig land nog
gebeurd zyn. — Dat is , namelyk, dat ik zou
voordraagen , boe de Cabaal is voortgegaan in
het bezigen van verleiding , lastering , geweld
en alle andere middelen, welke derzelver
fchelmachtigheid haar kon inboezemen, om
zig op den Throon te handhaaven: — teUwe
HOOGHEID,meer dan ooit, door de betooveringen
dier Cabaal verblind, zich vergeeten
heeft tot zelf aan de Staaten van Holland de duidelykfte
Rechten Hunner Souverainiteit te betwistende,
ingevolge Hunne weigering van UWE
illegaale pretenfien, UWE HOOGHEID den Haag
•yerlaaten, en met UWE Huisgezin, :onze Pro-
******** 2 yin*

CXVT V O O R A F S P R A A K .
vinden doorloopen heeft, en U over al hebt
vertoond als een ongelukkig en onregtvaerdig
vervolgden PRINS; — hoe GE vervolgens UW
verblyf gevestigd hebt op het Kasteel hetLoo,
alwaar UWE HOOGHEID eenen kostbaarentyd
verliest in het midden eener menigte lafhartige
Pluimftrykers en van eenige Verraders, wier
Bacchus-Feesten de ganfche Republiek ergeren ,
en welker raadgeevingen en aanftookerijen de
verguizing van UWE HOOGHEID met ons
voltooijen zullen. Ik zou ook voordragen hoe
het gezigt van alle de elenden, van welke
wy reeds zo langen tyd overftelpt geworden
zyn, als mede het vooruitzigt van nog zwaarder
rampen, en die ons dreigen, een groot
gedeelte onzer Burgeren de wapenen hebben
doen aangrypen om het overfchot onzer Rechten
en van onze Vryheid te verdedigen, en
wederom te bekomen het geen ons ontroofd is
geweest: — Ik zou doen zien met welk eene
uitneemende voorzigtigheid en gematigheid die
gewapende Burgers zig hier omtrent hebben
gedragen, hoe verbolgen hun edel befluit de Cabaal
gemaakt heeft: hoe veele tegenheden en
dwarsboomingen die Burgers, ja ganfche Schutteryen,
in hunne wettige poogingen hebben moeten
ondergaan, niet alleen van wegens die Cabaal,
maar ook van den kant eener affchuwelyke
Ariftocratie, die gemeend heeft haar ryk
op de puinhoopen van het UWE, DOOREU enig»

V O O R A F S P R A A K . CXVII
TIGE VORST, te-kunnen vestigen, en welker
fchurkachtige huurpennen die pretenfien
hebben geftaaft, door byna tot niets te brengen
de Rechten, welke een Vry Volk bezit
om Vertoogen te doen over de rampen of onrechtvaardigheden
, die het zelve ondergaat ,
dat is, met daar te fcellen dat de eerfte piigt van
een Volle zyn zou lyden en zwygen: Leerftelzel
alleen pasfende in de fchoolen van Algiers en
Tripoli, en welke de tyrannifche Publicatie heeil
voortgebragt, die eene Meerderheid der Staaten
van Gelderland, in denjongften Meymaand
heeft uitgevaardigd, en die de oorzaak is der
elende,welke.de StadMurg ondergaat, door het
weigeren dat die Publicatie by haar wierd afgekondigt.
Met een woord DOORLUCH­
TIGE VORST, was deze VOORAFSPRAAK met
reeds te lang, dan zou ik 'er byvoegen boe eindelyk
tusfchen de Ariftocraaten en de Cabaal
eene haadyke Coalitie is geformeerd, door welke
zy, trots op deze verfterking, haare verachting
voor de Natie zo verre heeft uitgeftrekt om U te
noopen tot hetbehoemen van een UWER Gardes
du Corps tot Schepen der Stad Haiiem, een kwant,
welke géén anderen rang had dan van een bloot
Soldaat, en welke in die hoedaanigheden zig
op het Raadhuis heeft durven aangeeven, om
den Schepens-eed af te leggen.. .Haatlykc benoeming!
welke de braave Hattemers niet erkend
hebben, en het welke UWE HOOGHEID,/erg
grimd

CXVHI V 00RAFSPK.AAK.
grimd Zynde, naar men zegt, gezworen heeft,
door geweld te doen erkennen. • Gelukt
deze zaak, DOORLUCHTIGE VORST, naar den
wensch der Cabaal, dan zullen wy eerlang de
ftalknegts van UWE HOOGHEI» in de Stedelyke
Collegien zien zitten. Dit zal vry wat anders
wezen dan te zien, gelyk wy dikwyls zien,
dat UWE Kamerlingen in de Vergadering der
Staaten Generaal gaan preiideeren, na het verrigten
van UWEN dienstin de Antichambre..
In weerwil nogtans van zoo veele verbazende
zaaken, als ik in myne Vooraffyraak, mitsgaders
in het beloop van myn Werk aangevoerd
hcbbe, heeft men (vóór al zedert vierjaaren;)
onze ongelukkige Natie by wylen ZynePruisfifche
Majeftèit durven belasteren: verfcheide keeren
heeft men den Grooten Frederik voorgedraagen
, dat men alhier werkte om Uw wettig ge-
Zag te'vernietigen, en misfrhien, dat men U wilde
ontzetten van de eminente Charges, die de
Natie in Uw Huis erflyk gemaakt heeft. Deverknogtheid,
met welke die Monarch aan dat Huis
gehegt was, het aandeel dat hy nam in de Confervatie
onzer tegenwoordige Conftitutie, hebben
•dikwyls zyn rechtvaardig en edelmoedig hart bekommerd:
Zyne Majeftèit heeft ten dien einde
verfcheide Reprefentatien laaten doen,zoo by de
Staaten van Holland als by de Staaten Generaal:
Maar wie het ook ware, is niet in ftaat geweest
"eenedaad, dievolftrektvalsch en alleen uitgedagt
was

V O O R A F S P R A A K . CXIX
was door de verfoeilykftelastering, te be wyzen. -
Ook hoopt de Natie, DOORLUCHTIGE VORST , dat
de waardige Opvolger van Frederik doof zyn zal
voor dergelyke bedriegeryen; en dat Zyne Majeftèit,
van den toedragt der zaaken onderricht
, met medelyden over het lot deezer Natie,
zal aangedaan zyn, medelyden hebben zal
met UWE HOOGHEID, met. U W E Gemaalin
zyne Doorluchtige Zuster, en met U W E Kinderen;
en dienvolgens' zich verwaardigen zal
om UWE HOOGHEID te raaden, om de Schelmen
, die U omringen van U te verwyderen,
en Uwe poogingeri te doen om de liefde en het
vertrouwen weder te winnen van eene Natie
, die U zoo hartelyk heeft bemind, en welke
ten deezen de billykfte erkentenis verdiend.
De vryheid, die ik neeme, DOORLUCHTIGE
VORST, om ook deeze SCHETS aan UWE HOOG­
HEID op te draagen, na voorheen aan U opgedragen
te hebben de X X X . ARTYKELEN, of
Nieuwe bedenkingen over de mislukking 'der Expeditie
naar BREST (a) moet minder aangemerkt worden
als eene lastigheid van myne zyde, dan
wel
(n) Indien ik op bJadz. 305. van myn tweede Deel
Van den Schryver der XXX. ARTYKELEN heb gefehreeven
als van iemand anders dan my zeiven. is zulks omdat
ik het vry nodeloos oordeelde my dat werkje toe te
****#### ^ fchry-

exx V O O X A F S P * . A A I C I
w-el-als een nieuw getuigenis myner eerbiedige
verknagtheid aan Uw Perfoon. Heeft het in de
famenftelling dezerSCHETS myn doel geweest de
oorzaaken en de bewerkers der ysfelykfte ram­
pen , die onze Republiek overftelpen, aan te wy-
zen, —. heeft dat het doel uitgeleverd om voor
het oog van geheel Europa en voor die van
het Nageflacht te rechtvaardigen onze Acht-
baare en ysfelyk gelasterde Regenten, — en
de meefte onzer Stedelyke, zelfs Söuveraine
Vergaderingen,insgelyks gelasterd,gehoond,en
gefcholden,zo dikwyls de Antipatriotfche Cabaal
in dezelve geene Meerderheid konde vinden wel­
ke haare inzichten was toegedaan , indien
het doelwit, zeg ik, geweest heeft onze ge-
heele Natie te rechtvaardigen, zo was het ook
het doel om tevens UWE HOOGHEID te zuiveren
van alle hoonende verdenking, en van alle val-
fche.aantyging. Ik heb getragt aan. te toonen
dat de zwaarfte fouten van Uw Bewind, dat de
buitenfpoorigfte misbruiken van Uw gezag, niet
anders geweest zyn, dan de uitwerkfels van
de flegte grondbeginfels,-;-die men U in de jeugd
heeft ingeboefemd, van de verblindheid, waar
isv7 ; £••»• in
fcliryven: Maar vermits myne Vrienden fcbyfieri te bet'.eeren
dat ik my by het Publiek voor deszelfi Schryver erkende
20 wel als van deeze SCHETS, heb ik my as»
«unveiiangen overgegeeven.

V- O O R A F S F R A A K. CXXt
in raenU, uw garïiche leven door,heeft gehouden
, van de groote toegeeflykheid van uw
Caracter, en niet die van een natuurlyk liegt
of fuceesfivelyk bedorven hart. Indien U W E
HOOGHEID verwaardigt dit myn Werk te leezen,
zult G E zien , dat fchoon ik met eene edele
ernsthaftigheid, die zo wel aan een waaren Republikein
past, heb gefproken, ik daar in nooit heb
doen blyken , dat ik ten U W E N opzigte anders
dagt. —Maar, DOORLUCHTIGE VORST, hoelang
zal deeze verblindheid dan nog duuren? —• Zal
nooit de blinkende waarheid die haaüyke
begoocheling doen verdwynen? zal dan de man
die in de Republiek het beste de gelegenheid
heeft om zyn aandagt te vestigen op de oorzaaken
zyner afdwalingen en de bron onzer rampfpoeden,
de laatfte zyn om die oorzaaken en
deze bron te kennen ?.,.
Maar, wat hoor ik?.... dit fchryf ik op den
4. September 1786. — Van alle kanten verfpreid
zig het gerugt, dat, op de requifitie van twee
Quartieren der Provincie Gelderland, eenCorps
Troupes, op Uw ORDRE by een trekt, om de
ftem der Steden Elburg en Hattem te fmooren,
welke haare wettige Rechten durven eisfchen
of handhaaven, om die Steden te dwingen
zig weder te begeevert in de haatlyke ketenen,
die zy wilden affchudden, • of om de ongelukkige
Ingezetenen om hals te brengen, indien zy
•Weigeren zig te onderwérpen.—- Die tyding,
mm
DOOR

cxxu V O O R A F S P R A A K .
DOORLUCHTIGEVORST, verwekt in alle harten eene
onuitdruklyke verontwaardiging; men herinnert
zig openbaarlyk het gedrag reeds eenige jaaren
door U gehouden, men berispt, men mispryst,
men verfoeid het : Dat is dan, roept men uit,
die Vorst, welke noch het klagen, noch de benaauwtheid
der Natie, noch de belangen, noch de eer des Vaderlands,
noch zynepligt, noch zyne eed van getrouwheid niet hebben
kunnen overhaalen, om onze Zeemacht tegen den Vyand,
die ons verderf had gezworen, aan te wenden! dat ishy dan,
die ter requifitie van eenige dwingelanden, en om de
wraak van zyne trouwlooze en lafhartige ziel te verzaaden,
oïliever de voltooijing te bewerken van ons onder zyn
baatlykjuk te doen buigen, zig thans baast, om in vuur
en bloed te zetten , Steden van een vry Volk, in welkers
midden hy geboren is, aan 't welk hy alles vcrfclmldigt is,
wat hy is , en welkers voornaamfte Befchermer hy
moestzyn!—• Het was dan om dit verfoeilyk oogwit te bereiken,
dat by en de zynen zo lang op eene vermeerdering
van Landmagt aangedrongen bebben? . . .
Burgers! Wy zyn verraaden : — het is gedaan met het
overfcbot onzer vrjhcid, zo wy die niet verdeedh
gen: — de famenzweering tegen haar is zedert langen
tyd gefmeed.- — de Oproer-blaazers, en de Opflanden
van het Gepeupel, hebben dus zulks reeds vier jaaren
lang aangekondigt , en het gebruik van Militaire
Magt tegen ons toond 'er ons het aamvezen van. —•
Zie daar, DOORLUCHTIGE VORST, het geen
ik hoore, en het geen men overal nagalmt.
Thans zal U geenen Vriend onder onze goede

y o O R A F S U A i t CXXTK
de Burgers meer overblyven : de meefte monden
, die U voorheen beklaagden, openen zig
niet meer dan om UWEN geboortedag te vervloeken
, om de Cabaal te vervloeken, die
UWEN ondergang bewerkt, en om derzelver zo
hooge als laage Voorftanders te vervloeken.
— Bereids maakt men zig gereed tot
eene wanhoopige' tegenweer; bereids vliegt een
gedeelte onzer gewapende Corpfen ter hulpe
onzer gedreigde Broeders , en zo men aan
de hand komt, zal 'er een ysfelyke Burger-
Oorlog uit voortvloeijen . . . ftroomen Bloeds
zullen'er geftort worden en, waarom??....
Ik beef om meer te zeggen, DOORLUCH­
TIGE VORST, om dat ik nog in de opinie ben,
dat het bloote denkbeeld der ysfelyke tooneelen,
die zich daar ftaan te openen, U tot inkeer
brengen, en in Udie gelukkige herfchepping
bewerken zullen, welke de Natie zedert
zoo langen tyd verlangt. — Evenwel, in»
dien tegen alle hoop aan, het tegendeel gebeurde,
indien GE dus het gezag misbruikte,
het welk Uwe Commisfie van Kapitein - Generaal
U over onze Trouppes verleend, dan zou
ik niet meer zeggen, dat het zwakheid van caradter,
dat het verblindheid van verftand is;
maar ik zou zeggen, dat Uw hart, even bedorven
, even ontaard, even barbaars was, als dat
der Schelmen, die U met hunnen raad zoo
lang hebben gediend; —« ik zou meer zeggen.

gxxnr V O O R A F S P R A A K .
gen, DOORLUCHTIGE VORST, ik zou zeggen,
dat Gy honderd maal Hechter waart dan
•zy , vermits, by UWB flegtheid , G KE eene
trouwlooze geveinstheid zoud gebruikt hebben,
die zy niet hadden: Kortom, ik zou my zelve
eeuwig verwyten in Uwe goede trouw
gelooft, U zo bemind en zo beklaagt te hebben,
gelyk ik in myne XXX. Anykelen, mitsgaders
in deeze twee Deelen , die ik nu uitgeeve,
gedaan heb. Eindelyk, ik zou het
oogenblik zegenen , waar in eene te recht
vergrimde Natie U eene Magt ontrukte, van
welke GE U alleen ter onderdrukking zoud bediend
hebben. — Maar, nog eens, ik kan
riet gelooven, dat GE in ftaat zyt tot dat uiterfte
te komen.
#
Braave en onzydige Lezer, Burger of Vreemdeling!
. . . lees met aandagt dit Werk, het
.geen, gelyk ge wel gelooft, is faamgefteld
voor de Vooraffpraak. Vergelyk het geen ik
daar in aangevoerd heb, met het geen onder
-ons ftaat te gebeuren: , . . . Vergelyk, en
•oordeeld. Zie daar alles wat ik aan U
verge.
V A N

VAN HET
V E R. V A E
D E R
EN DE O O R Z A A K E N DER V E R T R A A ­
GING V A N D E R Z E L V E R HER­
S T E L L I N G .
Tydvak van de Jaaren 1766, tot 1778.
DoORLUCIITIGSTE
D
VORST!
e Samenftelleren van UWER HOOGHEIDS
verantwoordende Memorie (a) beginnen dat werk
met het Verflag der zorgen, door UWE HOOG­
HEID» zedert denjaare 1766. tot op den aanvang
des Oorlogs, van welken wy kortling ontheven
zyn, aangewend om van Hunne Hoog
;
* Mog.
(a) Zvne Hoogheid- heeft het eerfte gedeelte van deze
Memorie aan Hunne Hoog-Mog overhandigd den j-. Oc- ;
tob. 1782 en het tweede Stuk wierd den 13. Febr, 1783.
•vefgelëverdi
A

2' SCHETS VAÏT E E si
Mog. te verkrygen de herfteliing der Zeemagt
en de vermeerdering der -Krygsmagt van de
Republiek; en, na op onderfcheidene plaatzen
valfehlyk te hebben ingeboezemd dat Holland,
en wel byzonder de Stad Amfterdam, alleen de
oorzaak der mislukking dier twee voorwerpen
geweestzyn, waanen zy UWE HOOGHEID volledig
vrygepleit te hebben van de vooringenomenheid,
die men U verwyt voor het tweede
der beide genoemde voorwerpen, ten nadeele
van het eerfte béftendig getoond te hebben (a ).
Het zoude te lang vallen alhier in eene naarvorfching
te treden, welke zoude toonen hoe
gebrekkig dat Vér/lag in verfcheide opzigten is ,
voor aldoor het Rapport, of liever oppervlakkige
en verwarde aanwyzing, welke de Opftelleren
daar in doen van verfcheide gebeurtenisfen
die gefchakeld zyn aan andere gebeurtenisfen,
welke men zig wel gewagt heeft te meb
den;door een valsch verflag,of door verzwyging
veeier omftandigheden en byzonderheden, aan
het onderwerp noodwendig verknogt, welker
getrouwe en regelmaatige daarfteiling het Publiek
zoude in ftaat hebben gefield om een gevestigd
oordeel, over de zaak in gefchil, te vellen.
&
Maar die Heeren hebben wel zorg gedragen
om de naauwkeurigheid dus verre te gebrui-
(«) A. ?, 9. 4 2». ~ B- h h i 24. — C, f« h i *•*

G R O O T T A F E R E E L . j
bruiken: 'er zyn verborgenheden , welke het
onvoorzigtig zou zyn, voor het oog des Volks
open te leggen : het was de zaak om de dingen
dwars door eenen wonderbaarenden fluijer te
doen befchöuwen * en het weefzel van deeze
fluijer kon hethanden-werk nietzyn der oprechtheid
en goede trouw.—Meer zegik daar nietvan,
en ftap over tot de volgende Gebeurtenis/en (a);
Het is bekend, dat, zedert den afloop der
voorige eeuwe , een onbegryplyk verzuim
eerfte oorzaak gewee.t is van de doorgaande
en totaale verderving onzer Zeemagt; Voor
meer dan 60 Jaaren hebben de Admiraliteits-
Collegien zig daar over beklaagd. Zy vernieuwden
derzelver vertoogen deswegens in 1745. (£)
in 1747. en in 1753. (O , verklaarende rond-
bor-
(«) in afwagting dat de gelegenheid my toelaate weder tp
dit ftfik te komen en omjlagtiger, in een byztnder werk , te
betoogen, de onnauwkeurigheid en andere gebreken van bit
gezegde Verflag, hét voornoemen dat daartoe aanleiding beeft
gigeevcn , mitsgaders bet doelwit, dat men 'er mede beoogd
beeft, verzoek ik den Lezer zelve hit Verilag te examinee-
rer.i deszelfs aart te vatten, en het vervolgens te vergelyken
net bet geen ik hier zal aanvoeren, als mede met eenige on-
locbenbaare documenten, die men in de Maand December 1782.
des voorigen jaarsbeeftuitgegeeven, ond,r dm Tytel van Verzameling
van Stukken , betreffende de Alimentatie iet
Land- en Zeemagï.
(&) 1. Juny.
(s) 28, September,
A %

4 S C H E T S v A EEUF
borftïg dat eene der oorzaaken van de vermindering
des Rykdoms, en van het vermogen
der Republiek, haaren oorfprong nam nit het
verval van het Zee-weezen, en uit de geringe
befcherming, aan den Koophandel verleend.
•
Even zo bekend is hét dat UWE HOOG­
HEID en de Raad van Staat, zedert den Jaare
'1766. tot op den aanvang der jongfte -onlusten
tusfchen Vrankryk en Engeland, verfcheide
Voorftellen tot herftel der Zeemagt hebben
gedaan ; maar ook hebben zig verfcheide belemmeringen
tegen dat herftel aangekant. En
die belemmeringen waren j
i°. Het gebrek eener vaste geldfomme voor
de Zeemagt bepaald , en die jaarlyki op den
Staat van Oorlog wierde gebragt.
1°. De vermindering van het inkomen der
'Admiraliteiten, veroorzaakt door het verval
des handels, en de fchulden , die zy hebben
aangegaan ter vervulling van het aandeel fommiger
Provinciën, die zulks verzuimden in de
geconcludeerde Petitiën te fourneeren : waar
door voorn. Collegien in een lhort van onmogelykheid
wierden gefteld, niet alleen om van
hunne eigene mi delen Schepen te bouwen,
maar ook om uit die zelfde Fondfen de oude
Schepen te onderhouden, ende benodigde uitrustingen
voor den jaarlykfchen, of toevalligea
dienst te verfchaffen,

G R O O T T A F E R E E Ï» S
30. De vertraagingen, zelf van ettelyke jaaren,
aan de finale conclufie van zekere Petitiën
, voor den Zeedienst gedaan , toegebragt.
40. Het byzonder belang en andere redenen
der Land-Provin cien, om de Vermeerdering der*
trouppes den voorrang boven het Herftel der
zeemagt te doen hebben.
50. De kunfttge en geheime Rol, door den
Engelfchen Ambasfadeur gefpeeld in dusdaanige
omftandigheden, in welke het voor dat Ryk
van belang was dat onze Zeemagt buiten ftaat
bleef eenen Koophandel te befchermen , die
de kunstgreepen van deszelfs Voorftanders, ea
de geweldenaaryen zyner onderdaanen bereids
gedeeltelyk hadden vernield, en dien men ganscU
en al ten gronde zogt neer te ploffen,
De beweegreden der eerfte aanzoeken
UWERHOOGHEID, terVermeedering der Landmagt
van denRepubliek, kon op niets anders rusten,
dan opdenfmaak der geenen, welken het
beftuur uwer jeugd hebben gehad, U hadden
ingeboezemd, om UWE HOOGHEID oneindig
meerder op te houden met de Krygstugt en
Exercitiën der Trouppes , dan met Smtszaaken.
En in de daad die bezigheid, die aanvalligheden
heeft, voor welke de zwaarmoedige
en arbeidzaame beyvering van de wetenfchap
der Regeering, en der belangen van
de Republiek , niet vatbaar is, werd uwe geliefkoosde
hartstogt. Toen was het dat de ara-
A 3 bitie

é S C H E T S V A N EEN*
bitie om Opperhoofd van een talryk Leger te
zyn, by UWE HOOGHEID te boven ftreeven
moest die van eene gedugte Zeemagt herboren
te zien, als welke GE niet zoud kunnen doen
exerceeren , noch immer in perfoon zelve
commandeeren. Ook hebben zy, wier belang
het was zig van die neiging te bevoordeelen,
niet naargelaaten U te overreeden , dat een
Leger van 50 a 6*0 duizend man binnen de
Republiek meer gefchikt is om-zenuw en luifter
aan Uw gezag by te zetten, dan 100 Schepen
van Linie, cntwapendin de Havenen, of de Zeeën
doorkruisfende; en dat Ge, met zulken legermagt,
van buiten ten eenigen dage gelegenheid
zoud kunnen aantreffen, om eenen roem te
verwerven» welke dien der Princenuwe Voorgangeren
in de hooge waardigheid, welke Uw E
HOOGHEID bekleed, mogt evenaaren.
De redenen, welke de meefte Provinciën
konden hebben, of voorwenden, om op eene
Vermeerdering vanLandmagt, by voorrang boven
de Herfteliing dér Zeemagt, aan te dringen,
waren de gefteldheid hunner Finantien, welke
zy gevoelden niet dan bezwaarlyk tot die beide
voorwerpen te gelyk te kunnen bekostigen;
het was de begeerte om hunne garnifoenen vergroot,
de verteering vermeerderd en de circulatie
van gelden overvloediger te zien; alsmede,
migfchien, die dwaazejaloersheid, die minder ryke
Gewesten gemeenlyk tegen de meerder ver-
mo-

GROOT TAFEHEII»' 7
mogende bezielen: het was, met één woord,
meerder een byzonder, dan een algemeen en
vaderlandlievend belang. Doch dat noch redenen
noch voorwendzels waren, was de ïnnerlyke
greetigheid, die veele Perfoonen dier Provinciën
hadden om UWE HOOGHEID te behagen
, in het begunftigen der byzondere begeerte,
welke zy onderftelden dezelve in dat
geval te bezielen; het was die vreemde en
vervloekte invloed , van welken de zetel in -
>s Gravenhage was gevestigd, en UWE HOOG­
HEID niet onbewust moest zyn; invloed, welke
een gedeelte onzer Burgeren over de waare
belangen des Vaderlands verblindde,_ die
«nze gefchülen aanftookte en aanhitfte, en die zo
verre gevorderd was, dat by verfcheide Perfoonen
der Republiek alle gevoelens van eer en
vaderlandsliefde werd gefmoord.
Holland, en vooral Amfterdam, welker byzonder
belang alhier niet dan het algemeen be :
lang zyn kon, drongen voornamelyk aan op
Herftel van de Zeemagt; om dat, zonder Zeemagt,
den Koophandel en de Scheepvaart onbefchermd
blyven, en zonder bescherming,
die twee groote voorwerpen moeten vervallen,
Evenwel, 'er wierd, in den loop der langduurige
en aanhoudende debatten, uit die tegenitrydigheid
van gevoelens en belangen voortvlo
eijen de , eindelyk', en wel op den 18 April
ï77i,, eene Petitie geformeerd tot den aanbouw
1 1
V A N
A 4

5
SCHETS VAN E E N
van 24 Oorlogfchepen; dan het was niet voor
den 2 I Mey van 't jaar i 7 78. dat zy wierd
geconcludeerd. • Nog wierd, door Holland,
op onderfcheidene tyden voorgeflagen en
meer of mm geconvenieerd, dat men zo wel
ter Herfteliing der Zeemagt, als ter Vermeerdering
der Landmagt op gelyken voet (pari
PllTu) zou toetreeden; maar den voorrang,
welke de meefte Provinciën aan het laatstgenoemde
voorwerp halftarrig bleven geeven,
20 wel als de gewoone kunftenaryen , maakten
wel dat deze fchikking niet doorging. Wat
meer is, de Provinciën Gelderland, Friesland,
Groningen en Overysfel oordeelden in den Jaare
i 7 7 i 5-, cat zy wel eene groote opoffering
deeden met te confenteeren, dat de fomma
van meer dan vyfticn Tonnen Gouds, welke benodigd
waren ter volvoering van het door Uwi
HOOGHEID en den Raad van Staaten in 'tjaar
J
773- geformeerd Plan van Augmentatie der
Trouppes, verminderd wierd tot op negen Tonnen
Gouds en het overfchot, als een vasten
post voor de Zeemagt geaffecteerd, en jaar- '
lyks op den Staat van Oorlog gebragt wierd.
Dat is dan, dat de fomme , gefchikt voor het
fterkst en minst dringend voorwerp, een derde
meerder moest blyven, dan de fomma, die men
wel aan het zwakfte en alleen noodzaaklyke
voorwerp wilde vergunnen. Maar, vermits
Holland bleef volharden in den eisch, bereids
in

G R O O T TAF-SREEI. *>
in 1774. gedaan, dat, namelyk, het Fonds
voor den Zeedienst te affedteeren zou gebragt
worden op 780 duizend Guldens, zo deed
deeze geringe meerderheid van nog geen twee
Tonnen Gouds, en waar in die Provincie alleen
meer dan vyf negende parten moest dragen,
het ontwerp in duigen vallen. Hierom is het,
DOORLUGTIGE VORST, dat de Samenftellers
Uwer Memorie, de onbefchaamdheid hebben
gehad om het mislukken dezer zaak aan die
Provincie te wvten O); doch een behoorlyk
examen der hier onder geciteerde ftukken (6)
zal den onpartydigen gelegenheid verfchaffen
om
(a) A. p. 10 en n.—B. p.10. en 11. —C. p. 2. en 3«
(b) Zie toConfenti«r Heeren Staaten van Holland, Ut
den Staat des Oorlegs van 31 Mtart 1770. — De Declaratie
door Hun E& Groot Mog. Gedeputeerden der Generaliteit'gedaan
den H April mi- - De Refolutie van
Hooggemelde Heeren Staaten in dato itApnl 1774. Het Rapport
der Generaliteit wegens die Refolutie, geinjereerd m de
S t a a t
•jSotulen van Holland den 25 January 1J75- - De
ier Deliberatien van de Ed. Groot Mog. Heeren Staaten van
Holland en West - Friesland , in datis 8 July en 4 September
1778 — De Refolutie van de Vroedjcbap der Stad Am-
Rerdam, 'van den eerflen dier zelfde maand September en aan
de Provinciale Vergadering gecommuniceerd den& drto, alles
in de bier vooren gemelde Verzameling van Authentyke
Stukken , betreffende de Augmentatie der Land- en Zeemagt
Vin de Republiek.
A 5

5ö SCHETS VAN EEN
om de naauwkeurigheid en oprechtheid dier
Heeren te beoordeelen.
Het was eindelyk op den n Mey 1777, dat
*er eene Petitie tot reparatie der oude Schepen
"en tot aankoop van materiaalen wierd geformeerd,
maar het liep omtrent vier jaaren aan
namelyk tot den 23 April 1781. al v o r ens
dezelve wierd geconcludeerd. Zo dat geduurende
hetTydvak van i 766. tot 1778. over de
twee voorwerpen in questie niets formeel beiïoten
werd: twaalf jaar debatten, kuiperyen
en kibbelingen bragten geen enkelen bout
te onze Schepen ; onze verdeeldheden , onze
twyffehngen vermeerderden, onze Engelschgezinde
Vaderlanders verheugden zig daarin,
en Engeland deed 'er zyn voordeel mede.
'Des onaangezien waren de Land-Provinciën
geenzins onkundig, dat, gemerkt de omftandigheden
in welken wy verfeerden, de herfteliing
van den Zeedienst, het voornaamfte onderwerp
der zorgen van de Republiek moest uitmaaken,
aangezien de Zeemagt de Steun -Pylaar van
. Koophandel en Scheepvaart is, en deeze twee
zaaken de zuilen van den Staat zyn. Het was
die Provinciën even min onbewust, dat zy
mets waren zonder de Zee-Provinciën en voor,
al zonder Holland • en dat wederom deeze
Provincie ook zelve niets was, zonder Scheepvaart
en Koophandel. Zy wisten dat de Ryk-
dom-

G i o o T T A Ï U Ï Ï I . Ü
dommen, welke die twee hoofdzaaken byzonderlyk
in Holland lokken , zig over hen verfpreiddcn
, zo doo, het aandeel dat fommigen
haarer Burgeren in den Koophandel zelve neemen,
als door de bezigheid, die een groot aantal
haarerInwooneren in de Steden , in de Velden
en op de Schepen der voorn. Provincie
vinden, mitsgaders door het vertier der waaien
en Produ&en, die zy daar m ter markt
'brengen Zy wisten dat de armoede, tot welke
düizende Huisgezinnen , door het kwynen
van Koophandel en Scheepvaart gebragt waren
niet kon nalaaten ten uiterften toppe te
fteigeren, zo men zig niet in ftaat (telde om
dat o-eene, wat ons van die twee bronnen van
onze welvaart, vermogen en gelukftaat nog
overicr bleef, tegen der Britten onderneemingen
te befchermen. Zy wisten , dat eene aanzienlyke
Zeemagt in den Oorlog van 1756, ons
behoed zoude hebben voor de onwaardeerbaar
fchaden en fchandelyke vernederingen, die wy
toen hebben moeten ondergaan. Zy wisten
dat wy op het punt ftonden om ons wederom
in het zelfde geval te bevinden, en dat een Leger
van honderd ddzend man buiten ftaat was
den roof, of het neemen eener onnozele Visfchers-Pink
te beletten. Zy wisten, met een
woord, dat eenen kragtdaadig befchermden en
eenmaal herftelden Koophandel niet zou vertoeven
middelen te verfchaffen om de Iroup-

12 S C H E T S V A N E E U
pes te vermeerderen, en de Frontieren in dien
-ftaat van tegenweer te ftellen, in weken zy
dienden te zyn, wanneer ten eenigen dage eene
Mogendheid van het vaste land mogt onderneemen,
die aan te randen. Waarom dan
hebben die Provinciën alle deeze dingen niet
overwogen? omdat de Reden nimmer gehoord
wordt ter plaatfe alwaar belang, heerschzugt,
jaloersheid, haat, zwakheid en vleijery, het
woord voeren: om dat de vergiftigende invloed
, van welken boven gefproken is , den
geest en de gangen beftuurde van hun , die zig
het gezag hadden aangemaatigd, om den toon
aan de Deiiberatien te ftellen, en de Refolutien
op te geeven, welke de meefte onzer Steden
en Provinciën namen. Het ware derhalven
U zaak geweest, DOOBXUGTIGE VORST,
om te trachten alle die driften . te verdooven,
de gevoelens over een te brengen , dien invloed
te iinooren, door het gebruiken van Uw vermogen
en gezag; door, ten minften voor een
tyd , den aandrang op de Vermeerdering der
Landmagt te laaten vaaren , en ten fterkften
het Herftel der Zeemagt te vraagen. Ik durve
verzekeren dat Uwe poogingen met gewenscht
gevolg bekroond zouden zyn geweest.
. . Edoch dit hebt GE niet gedaan...
waarom? .... Om dat, ter opoffering eener
getroetelde hartstogt, ter verfcheuring van den
Sluijer, door vleijery en bedrog over Uwe
oogen

GROOT TAFEREEL? 13
oogen gefpreid, UWE HOOGHEID eene fterkte
van geest en eene kragt van ziel benodigd
bad, die GE wel bad kunnen hebben, maar
niet gèhad hebt.
VER-

?4 SCHETS VA*T E B
V E R. V O 3L O
DER OORZAAKEN, WELKE HET HERSTEL
DER ZEEMAGT VERTRAAGD HEBBEN.
Tydvak van den i January 1778. /o; -51 December
1780.
M et den aanvang des Jaars 1778. verdubbeiaen
de drangredenen voor het. uitfluitend
Herftel der Zeemagt. De befaamde Declaratie,
coor den Ambasfadeur van Vrankryk, aan
het Hof van Londen den 13 Maart aan Lord
Weymouth, Secretaris van Staat, overgeleverdde
gevoeligheid, die Engeland over dien ftap
opvatte; de onmaatig groote toebereidzelen
van weêrzyden, lieten geen twyffel over, of
'er zou eenen openbaaren en bloedigen Oorlog
tusfchen de beide Natiën ontftaan \ zelf nog
aleer zy hunne wederkeerige grieven voor het
•og van Europa hadden bloot gele°t. Het gisfen
werd met het gevolg bewaarheid, en re^ds
w de maand Juny namen de vyandlykheden
eenen aanvang,
Dee>

G R O O T T A F E R E E L * 13
Deeze omftandigheden, DOORLUCHTIGE
VORST, maakten onzen toeftand aan den Zeekant
zeer netelig: zy verfchaften den Engelfchen
de voorwendzeïs om onze Schepen te berooren,
onze goederen te confisqueeren, of zig
dezelve op geheel andere wyze toe te eigenen;
zy deeden een voorgevoel in ons opkomen van de
gegronde of ongegronde Vraag, welke onze OrH
derdrukkers ten eenigen tyde ons konden doen,
om het Secours, door de Traétaaten, die onsten
hunnen believen Helden, bepaald. 'Er bleef
dienvolgens geene andere keuze overig dan onze
Zeemagt te herftellen; 'tzy ter beteugeling
hunner gewelddaadigheden , hunne rooveryen;.
't zy om ten hunnen byftand te komen, zo het
gev«l daar was; 't zy om ons in ftaat te ftellen
ter verweigering van allen onderftand , indien
zy goedvonden te onderneemen om ons tedwingen
tot het verleenen van hulp tegen alle
billykheid.
Het was evenwel of eindelyk onze akelige
toeftand eenigen indruk op de gemoederen
maaken zoude. Men concludeerde den 2t
Mey, (ongetwyffeld om den naam, want menza«:in
't vervolg weinig meerder werkzaamheid
©p Ö
onze Timmerwerven,), men concludeerde,
zeg ik, de Petitie, bereids geformeerd in den.
jaare 1771. tot den aanbouw van 24 Oorlogfchepen;
dan men droeg wel zorg omniet tevens totconclufie
te komen over de Petitie, in het voor-,
gaan-

*ÏC SCHETS VAN ÉEN
gaande jaar 1777. geformeerd, tot reparatie der
oude Schepen en aankoop van materiaalen : in
tegendeel, op den eigen dag dier conclufie
wierden UWE HOOGHHEID enden Raad van
Staaten , ingevolge eene Propofitie der Provinciën
Gelderland en Groningen, door Hunne
Hoog Mog. verzogt een Plan ter Vermeerdering
der Landmagt te formeeren. Zy, wien
de beweegredenen en de dryfvederen, welke
die Provinciën deeden ageeren, mitsgaders het
verlangen van de meefte deroverige voor de geliefkoosde
Vermeerdering bewust zyn, ftonden
gansch niet vreemd op te zien van dat verzoek,
zo min als zy verwonderd zyn geweest over
den yver, met welken UWE HOOGHEID en de
Raad van Staaten, zig daar mede conformeerden:
'er was hier een kreits van oorzaaken en
uitwerkfelen, die by aanhoudenheid, dan het een
dan het andere waren, en welke in eenen geduurigen
voortgang op malkanderen werkten.
Dit Plan wierd den 2.9 Juny daar aan volgende
ter Tafel Hunner Hoog Mog. gebragt, door
UWE HOOGHEID en de Raad van Staaten.
De daar in voorgeflagene Vermeerdering van
Landmagt, moest beloopen 13797 Koppen en
1312 Paarden ; doch van onze ongelukkige Zeemagt
wierd daarin niets gerept, ande r
s dan om
te zeggen, dat, aangez ;
en de toenmaalige omftandigheden
, het allervolürekst nodig wa^e de
Landmagt in een beteren ftaat van tegenweer
• -'^S te

G R O O T T A F U E H ' t$
te ftellen, even zo als zedert weinige jaaren^ ten
aanzien van .derzelver Zeemagt uit noodzaaklykbeid
MET VEEL VRUGT is gefchied (a). Dit voor gee­
ven alleen is in ftaat om het alleronverfchiliigfte
hart over onze rampen van verontwaardiging
te doen yzen. —• Ik keere weder tot het voorn.
Plan.
De voornaamfte reden, welke men te berde
bragt ter verwerving van Conient tot uitvoering
van 't voorn. Plan, van die geenen,
welke begeerden dat men.zig eeniglyk zoude
ophouden met de Zeemagt, was, c at vermits
het fcheen als of den oorlog, tusfchen Vrankryk
en Engeland ontftaan , apparentelyk ter
zee beflist Mond te worden, het voorzigtig
ware voor te komen, het gevaar dat onze
'Erontieren konden loOpen, in gevalle de Oorlog
, over de Beijerf he Succesfie in Duitfch"
.land, uitgebarften , tot dezelve kwame over te
flaan. (£) — Dat is te zeggen: men oordeelde
tin. n .... . v/ -ftfv jjfiyiO'.'f'e . f::.'"7
(_a~) Zie de meergemelde Verzarh. van Auth. Stukken
iladz. 57
(b) Misfivé van cfe Snaten Ger.ëraal aan dé Staarea
van Holland in dato 30 January 1-78. •— Zie wegens d»
verschillende gevoelens , door de Propofitie van dit Plan, on*
der de Leien dier Provincie veroorzaakt, den Staat hunnêf
Delibera'ien van den 8, Jttiy tn 4. Septtmb. daar aan volgende
, mitsgaders d'e Refolutie van de Vroedfchap dët
Stad Amflerdarft van den ï. Sept. en aan de Provinciale Ver*
B t*-

1§ S CII ETS V A N 'E E U
,de liet noodzaaklyk zig in flaat te Hellen, ter
afweering van gevolgen eener ver af zynde moge'ykbcid,
en van een ingebeeld gevaar, ten zelve
tvde dat men verwaarloosde zig te verzetten
tegen de uitwerkzelen van een reeds nypend
onheil: uitwerkzels, welker zwaarte ons begon
te drukken, en welker gevolgen ysfc£
lyk moeiten zyn ; want elke dag leverde het
bcrigt op van ccnigerleije gewelddaadigheid of
rooverye door de Britten jegens onze Koopvaarders
gepleegd: de klagten ' onzer Kooplieden
en hunne dringende aanzoeken om' zodaanige
pefcherming van den Koophandel, als
men 'onvermydelyk moest vergunnen , weer-
'galmden in alle" hoeken onzer Republiek, en
zelf in de Raadzaal hunner 'Hoog Mogenden,
"Kortom onze ftaatkundige toeftand , onze natuurlyke
geftèldheid en die van onze bezittingen
, de behoudenis onzer rechten , onzer
goederen , onzer waardigheid, dc nabuurigö
vlam, eindelyk, van welke de vonken den ons
dekienden dampkring vervulden, vereifchtendat
men eeniglyk, en zo. rafch mogelyk, het
gezigt keerde en zyne zorgen wendde op heg
daadelyk gevaar, ! waar méde wy bedreigd
< ' nl wief 1
-
• — . , ir
— r
gadering gecommuniceerd den 8. dito , 'als meds de Contra-
Infertie van de Ridderfchap tegen de Infertïe van Jmjttr*
dam geproduceerd din 17 Sept. 1778.

G R O O T T A F E R E E L , jg>
wierden. Niemand derhalVen , DOORLUCH­
TIGE VORST,'behoorde, beter dan UWEHOOG-
HEID, te weeten, dat dusdaanig een Plan enkel
gefchikt was oni knibbelaaryen en debatten
in den Staat te veröorzaaken, die onze belangen
moeften benadeelen ; dat dit Plan flégts
dienen kon om den aandagt af te wenden van
het eenige voorwerp, van't welk het welvaa^
ren en het heil des Vaderlands afhingen. Dus
men dan ook geenszins in dat geval zeggen kan,
dat UWE H0 0 G H EI tr alles gedaan heeft, wat
GE had kunnen doen ter Herfteliing der Zeemagt.
Het'zoude vry wat te langw'ylig vallen alhiér
ëenê ürtweiding te ma-ak'èrV over alles Wat
géduurende dït"zelfde jaar in de Republiek
omgegaan is, betreffende de zo vuurig begeerde
en zo dringend géëifchte Vermeerdering
der Landmagt, zo wel als ten aanzien van het
zo fchandelyk verwaarloosde Herftel der Zee- .
magt,' waar toe men , als 't wa-e enkel voor de
leus bewilli-de , terwyl al wat oris in 't vervolg
is wede^Vfaarètl j ons daar van zo wel de vófflreku
nooézf^khtid 1
, als de nuïietvbsbeid tan het gc-
Üefkbosdi i'K'Wf? beweezen beeft.
Het fcrikel PfiÉ; waar van wy fpreeken ver^
'öor/'.-.kto in iè Provincie Holland zelve, knibbelaaryen
i die geheelë Maanden hebben aerjvj
W Ri.Üe-fchap -ftond-fterk .öp dèa?.é&
"üÜVofrringj en eene der voornaamfté drangredenen
daar toe door dit Lid aangevoerd was

ao S C H E T S V A N E E N
de vraag „ of men zig hieromtrent zou moe-
„ ten verwonderen , in eene eeuw, in welke
„ \ recht van Convenientie in de Staatkunde
„ zo fterk is doorgedrongen, dat men zelf, by
9, wege van Partage heeft zien disponeeren over
„ de Landen der Nabuuren , by wege van
„ vriendfchap-, en zo zou ook de Oorlog over de
„ Beijcrfche Succcsfie kunnen cesfeeren , door
„ middel van een arrangement omtrent de Lan-
„ den, op de welke de Staat een geacquireerd
„ Recht heeft, en die haar tot een voormuur
„ ftrekken" O).
Wel! Heeren Ridders! ten zeiven dage dat Ge
zulk een fraai advis inleverde, zette bet zelfde recht
van Convenientie den Engelfchen aan om de Traclaaten,
tusfchen hen en ons fubfifteerende, te fchcnden, onze
vlag te affronteeren , onze goederen te vermeefieren ,
en zig gereed te maaken om ons nog iets ergers
te doen lyden : die wreede daadlykheden , troffen
ons wat dringender, dan de belachlyke mogelyklieid,
van een arrangement, omtrent ik weet niet
wat voor Landen , op welke de Staat een geacquireerd
recht heeft. Gy bad u derhalven enkel behooren
op te houden met die daadlykheden, en de mogelykheid
daar te laaten, althans tot die eenigen fchijn
bad bekomen van iets wezendlyks te worden; doch
bet gaat met U als elders; bet grootjle getal evenaard
de SATELLITES van JUPITER, en volgt on­
veria)
Zie Staat der Deliberatien der Heeren Staaten va
Holland tn West-Fricsl. m 4ato 8 July 1778,

G 5. o 0 T T A F E R E E L . ÜI
verandcrtyk het ftelzel van die Planeet aan welke men
verknogtis. Kortom, wanneer men al de fpreuk-
jes der voorftanders van de Vermeerdering der
Landmagt hoort, zou men zig bykans inbeel­
den , dat 'er reeds een Meijeryfchen Boer was.
komen klagen, dat de Ooftenrykfche Pan-
douren of de Prui^fifche Husfaaren zyne kui­
kens en aardappels hadden befehaard; men
zou , zeg ik, fchier gelooven dat 'er reeds de
een of ander fchraale Gelderfchen Jonker was
komen aanrennen om te verkondigen , dat de
een of ander Sous-Lieutenant dierïouppes op
zyne duiven gefchoten en zyn Freuletje ge­
zoend had.
Men nam op den 19 November van dat
zelfde jaar 1778. eene Refolutie die den En-
gelfchen vry wat genoegen gaf, en niet minder
aan onze Anglomanen ; namelyk om geen Con-
voy te verkenen aan fchepen , die met tim­
merhout en andere Scheepsmateriaalen gelaa-
den waren , en welke dingen wy recht had­
den om onverfchillig aan ieder te yerkoopen
en te vervoeren ; een recht dat gegrond was
op het boven aangehaalde Traftaat van 1674.
het welk door het Britfche Hof naar den En-
gelfchen trant wierd uitgelegt, en hier mede
is alles gezegt (a). Laaten we nu eens zien.
DOOR-
(a) ART. IV. vetr Contrabande Waar en worden nitt ge-
B 3
btH
Z

G R O O T T A F E R E E L . I%
de , waar in de Republiek zig, zoo ter Zee
„ als TE LAND, bevond, en uit welken wy
„ te vergeefs getragt hadden, haar te redden,,
„ overtuigd waren, dat het raadzamer was de,
„ exercitie van ccn gedeelte van dat recht,
voor een .tyd te furcheeren, ten einde al
het overige te behouden, dan zig , door het
„ fouteneeren van dat gedeelte, (het welkbo-,
ven dien voor de generaale Commercieele
„ belangen van niet veel confüeratte was), te
exponeeren aan de importante verliezen, die
de Republiek zedert geleden heeft; cn dat
„ men derhalven het verleenen van protectie
aan dien betwisten tak van Commercie behoorde
uit te ftellen, tot dat de Republliek zig be-
„ hoorlyk gewapend, en in ftaat geheld zoude.
„ hebben, om zig ter Zee en TE L A N D te de-
„ fendeeren: ter Zee om dat Engeland, federt
, jaaren eene vaste Marine in dienst hebbenl
de, en^thans meer dan ooit gewapend zyn-
„ de, onze geheele Commercie en onze beste.
„ Bezittingen in Oost- en West-Indien kon
„ ruïneeren of overmeefteren, indien wy bui-
„ ten ftaat waren, dezelve door genoegfaame
„ befcherming te beveiligen; en TE LAND
„ om dat wy voorzagen , dat, wanneer het
„ tot eene ruptuure met Engeland zoude mo-.
„ gen komen,' het aan dat Ryk mogelyk niet
„ aan de middelen ontbreeken zoude , om ons
„ ook aan deLandzyde te attaqueeren, of we}
B 4 „ an-

£4 S C H E T S V A N E E N
„ andere vyanden te berokkenen. " •— Men
had dan, volgens de regt openhartige bekentenis
van UVVE HOOGHEID, alhier afgelegd , meerder
te dugten van de frinde en paalloze gramfchap
der Britten, dan voor de billyke gevoeligheid
van Vrankryk! dat is: wy liepen minder
gevaar door, ter CONTEMPLATIE der
eerstgemclden te doen ftaaken den loop van
een wezenlyk en veroorlooft gedeelte van onzen
Koophandel, en met de daad, af te gaan,
van de grondregelen der door ons aangenome
onzydigheid , dan door voort te vaaren met
dien tak van handeldryving, waar toe, naar 5
t
Recht der volkeren en Tractaten , wy gerechtigd
waren, en door te blyven binnen die bepaalingen
, weke ons en rechtvaardigheid en
onzydigheid voorfchreeven! Zeker UWEIIOOG-
HEID, kon ons geen rechtmaatige* -
denkbeeld
geeven van de onrechtvaerdigheid van de eene
Natie, en van de befcheidenheid éer andere.
Het is dus zeer wonderlyk, dat, na zulke
voorbeelden men zig onder ons in 't vervolg
meerder toegelegt heeft den Oorlog te begunftigen
, die ons door onzen Drod-vyand is aangedaan,
dan om te beantwoorden aan de heilzaame
oogmerken eener vrLmdfchappelyke Natie
, die alles infpande om ons te befchermen.-—
Maar wy ïhyden dien draad af, en keeren tot
het examen der zo even aangevoerde pasfage
van UWER. HOOGHEIDS fllcmorie.
Zon-

G R O O T T A F E R E E L . iÉf
Zonder uit te pluizen of het UWE HOOG­
HEID is geweest, die met de meerderheid heeft ge­
concurreerd tot het opfchorten der bewuste Con-
voijen, dan.of die meerderheid zig hy UWE HOOG­
HEID heeft gevoegd, houde ik eerfteiys ftaande,
dat , zo eenige onmagt de beweegreden dier
opfehorting geweest is , het althans niet was
het onvermogen, waar in de Republiek zig ge-
lyktydig, en ter Zee en TE L A N D bevond, maar
wel eeniglyk de onmagt ter Zee , waar in zy
was; en deze onmagt kwam voort uit de halftarrigheid
door UWE HOOGHEID , en derzelver
Aanhangelingen , behendig getoond in het
begeeren eener Augmentatie van Trouppes; zy
kwam voort uit de innerlyke afkeer, die andere
hadden om ter Herfteliing der Zeemagt
het hunne toe te brengen. De aart van het
onderzoek, waar toe ik my verledige , verpligt
my elk oogenblik weder op d't kapttel te komen
, en onophoudelyk het zelfde te zeggen,
doch het kan nie: anders. Maar , ten anderen,
de tak van Koophandel, welke wy , door het
opfchorten der Convoijen aan de Convenientie
der Britten moeften opofferen, was van vry
wat grooter aanbelang voor de algemeene handeldryving,
als UWE HOOGHEID zig verbeeld:
alle Houtwaaren en andere Scheersbehoeften
en Materialen, waren ruim zo wel
ten gebruike der Franfche Koopvciardye, als voor
de Koninglyke Ooriogsvlooten. Deze opfehorting
B s
der
*

%6 S C H E T S V A N E E vt \
derhalven , ftremde. voor een groot- gedeelte
de koopen en ruilingen , die wy gewoonlyk
met de Franfche Waaren en Producten doen,
zo om die herwaards in of elders heen te voeren;
zy dwarsboomde onze Handelaarsin derzelver
Befpiegelingen ; zy ftaakte hunne Correspondentien,
zo in Vrankryk als in 't Noorden
en elders; zy dwong hen, eindelyk, om
andere handeltakken te laatera vaaren, die zelve
al w x
ederom verknogt waren met andere,
welke men ook de bons moest geeven : Ik
zwyge nog van veele andere hindernisfen, die
uit dat alles moeften voortvloeijen. Indien UWE
HOOGHEID voorliet overige nog eenige twyffel
heeft, over het geene alhier word aangevoerd,
heeft men enkel maar een oog te flaan op
de hier onderftaande woorden van het Contra-
Manifest door Hunne Hoog Mog., ter wederlegging
van hetBritfeh Manifest, den 11 Maart
1781. uitgevaardigd O); my althans komt het
:•. \k .V • , ' voor.
(

G R O O T J T A F E R E E L. 2,7
voor dat het geene,in. Maart 1781, waar was,,
pok zodanig zyn moest in de maand No­
vember 1778.
Des onaangezien was, zo als men hierboven
heeft gezien, het gevoelen UWER HOOGHEID,
„ dat men het verkenen van befeherming , aan dien
„ betwisten tak van Commercie, moest uirjlellen tot
dat de Republiek zig behoorlyk gewapend en in ftaat
, gefield zag, om zig ter Zee en te L A N D te verli
dedigen.» — Dat zo veel is als te zeggen,
dat die befeherming niet gereed was om te komen,
zo als ook het oogmerk was, dat vry
Wat Lieden bedoelden. „ Ter Zee, om dat
„ Engeland, federt jaar en, eene vaste Marine in dienst
„ hebbende, en thans meer dan ooit gewapend zyiide,
„ onze geheele Commercie, en onze beste bezittingen
„ in Oost- en West-Indien kon ruïneeren, of ovcr-
„ meefteren, indien wy buiten ftaat waren dezelve door
„ genoegzame befeherming te beveiligen. " Dat is wel
deugdelyk waar , want als het op een ruïneeren
van Commercie, en op eene overrompeling
van bezittingen aankomt, hebben de Engelfchen
nooit met eenigen fchroom ingenomen
geweest, en voo~al niet ten aanzien van
zulken, die, even als wy , onophoudelyk hebben
zeer voornaam en Tak, de noodwendige wrdrooging en het
verval van alle en dus van het ganfche lichaam, moest
veroorzaaken.

28 S C H E T S V A N EENT
ben gepraat van de Herfteliing der Zeemagt,
en ondertusichen juist altoos het tegendeel hebben
uitgevoerd om daar tpe te geraaken.
„ T E LAND, om dat ivy voorzagen , dat wan-
„ neer het tot eene ruptuur met Engeland zoude mo-
„ gen komen, het aan dat Ryk mogelyk niet aan de
„ middelen ontbreeken zoude, om ons ook aan de Land-
„ zyde te attaqueeren, of ivel andere vyanden te be-
,. rokkenen. " (Nopens dit laatfte hebben de
OpfteUers van UWER HOOGHEIDS Memorie
aangevoerd den inval, door den Bisfchop van
Munfter in 1666. in deze Landen gedaan) —•
Maar, DOORLUCHTIGE VORST, 'er zat op
den Munfterfchen zetel geen Bisfchop van Gaten
meer: onze twee magtige Gebuuren , de
Keizerin-Koningin cn de Koning van Pruisfên
waren met malkander in Oorlog, en dagten
niet eens aan ons; en wegens de verdere Mogendheden
van 't vaste Land, waren wy niet
minder in veiligheid. Wat belangt eenen aanval
op onze Frontieren door de Engelfchen zelve
, zo weet men dat hunne Trouppen maar al
te veel bezigheid elders hadden, en dat eenige
gepaste fchikkingen van onze zyde, zo te
land als ter zee, langs onze Kusten, voldoende
zouden zyn geweest om eene Landing te beletten.
Het is dan geenzins geweest onze zwakheid
aan de Landzyde, die UWE HOOGHEID
tot dryfveder gediend heeft, om met de meerderheid
van Jkmmen te concurreeren, tot het
op.

G R O O T T A F E R E E L » a#
opfchorten der Convoijen aan de Houtfchepen , enz.
Derhalven konden UWER HOOGHEIDS vernieuwde
aanzoeken, om Augmentatie van
Trouppes, niet anders doen, dan de Herfteliing
der Zeemagt verydelen , en gevolglyk ons
in de onmagt laaten om zo wel herfteliing ,
als protectie te verleenen aan dien tak van
Koophandel, welke G E oordeelde, dat men
voor een tyd, ter contemplatie der Engelfchen,
moest laaten vaaren, en om onze rechten te
handhaven tegen een ieder, welke zig tegen
zodaanige Protectie wilden verzetten. , Kortom
DOORLUGTIGE VORST , men kan UWER
HOOGHEIDS inzigten, met dit alles niet billyken,
zonder zig een zeer gering denkbeeld van,
uwe kundigheden in de gezonde ftaatkunde te
vormen. . •^.>' r
W'töï'n i :
aj
Dan, hetzy my vergund hier eens een weinig
uit te weiden. Ik ftel eens voor een
oogenblik als waar, dat de Republiek, in geval
van Oorlog met Engeland, gevaar liep van
aan de landzyde te worden aangetast, niet alleen
door de Engelfchen, maar ook door die
vyanden, welken zy ons kon de berokkenen;
als dan zouden onze Trouppes, alleen, en tot het
begeerde aantal geaugmenteerd, niet genoegzaam
zyn geweest, om ons tegen een talryk
Leger te befchermen : daar" "toe hadden wy
Frontieren benodigd, die in ftaat waren dat
Leaer.te ftuiten . en de zodanige misten wja
On-

S C H E T S ' V A N È E fr
Onze Grens-ftcden waren volmaakt Weerloos i
en in zo bidaaglyken' toeftand, dat de vyand,vari
wat kant hy zig ook vertoonde,, onwecrftaanbaar
was ; kortom men wist geenerlei plaats,
welke toen tot eene Verzekerde legging of
Wyk-plaats voor liet Leger van dén Staat kon
dienen O). Daar nu eerie Republiek als dé
Onze geene matige Legers ten velde kan voeren
, met gëehe' zugt naar veroveringen is bezield,
die in geeneh Oorlog moet treden , dan
öra zig te verwéeren , en welker veiligheid
niet minder in den goeden.ftaat haarer Grèns ;
-
beden is gelegen, dan in het' aantal haarer
Trouppes, waarom hebben dan zulkeri , die ,
Onder voorwendzcl eener uiterfte noodzaaklykbeid,
om ons aan de Landzyde in weerbaaren ftaat
te ftellen, met zo veel yver , en zo veele heeren
de Vermeerdering van Trouppes eischten,
Ook niet eveneens, ten minften op de reparat':è
der Frontieren , en de verzorging der Ma'>;azynen
en Arfenaalen aangedrongen ? Of Was
bun de deerniswaardige gefteldheid dier Frontieren
en Magazynen onbewust? Was hun de
noodzaaklyheid van derzelver verzorging onbekend
? *# Neen: — Maar' 'de ïnvlo'edmaa-
-y ,J
y- •-• n

GROOT TAFEREEL, §Ï
kende Cabaal, bad even 'zo wel haare rédenen
om die voorwerpen te verwaarloozen,
of te doen verwaarloozen , als zy redenen had
om op de Vermeerdering van Landmagt té bly-
Ven ftaan ; en dat gedeelte, het welk onder dien
invloed lag , had geen moeds genoeg om zig
tegen die verwaarloozing aan te kanten ; want,
in weerwil van het algemeen Plan om onzè
Frontieren in Vlaanderen ie'herftellen, en ia
ftaat van tegenweer te brengen, door den Generaal
Major du Moulin, op den 12. October
1775. aan den Raad van Staat geprefenteerd,—•
in weerwil van de onderfcheidene Berigten,
bereids door dien Officier in den Jaare 1778.
üitgcbragt, en die hy nog in' het vervolg heeft
opgemaakt, wegens het elendig geftel onzer
andere Froritieren , en de dringende nookzaakbykheid
önt'die te verbeteren, -—> in weerwil
van alle de ontwerpen van verbetering, voltooijirig'én'vermeerdering,
bereids ten dien tyde
door 'dieh uitmuntenden Ingenieur vervaardigd,
en :
die, Welke hy nog vervolgens opmaakte,
ten aanzien van de Verfterkingen der Steden,
Forten , Dyken, Sluizen en andere middelen
van ver weering, gefchikt om ons aan de
landz^de te befchermen, in weerwil, zeg
ik, der.zo dringende als baarblyklykéredenen ,
door hem tot dien tyd toé bygebragt, en daar
na zo menigwerf herhaald om zyn ontwerpen
'krast brte zetten, » in weerwil der ihnéi 4
• lyke

£ 2 S C H E T S V A N E E N
lyke overtuiging, waar in ieder weldenkend
jnenfch z ;
g van zelve bevinden moest, dat de
uitvoering ciier Fans, aier Ontwerpen ,volftrekt
behoo-de plaats te hebben; dat het veronacht-
famen der Verbeteringen een algemeen Ver­
val zouden veroorzaaken , dat de minfte ver­
traaging in het beginnen van het geen verbe­
terd, voltooid, of nieuw aangelegt moest wor­
den , de volkome uitvoering veele jaaren ag-
ter uitftellen, en inmiddels onze Frontieren
bloot geheld blyven zouden aan den inval des
eerften vyands, die dezelve zou aanranden;
in weerwil, eindelyk der weetenfchap , welke
de Raad van Staat van deze dingen droeg, mits­
gaders van zynen pligt, van zynen eed aan den
Lande gedaan, als mede van het uiterfte be­
lang der voorwerpen aan deszelfs bewind toe­
vertrouwd, hebben het gezag en de invloed
der zo even opgenoemde Cabaal, ten dien op-
zigte tot op den huidigen dag gezegepraald ;
ter naauwernood heeft men op fbmmigc der
minst wezenlyke punéten der Vertqogen van
den Heer Du Moulin, eenigen aandagt gevestigd,
en wel zorg gedragen om zich met. het overi­
ge niet te bekommeren.
Die zelfde Onachtzaamheid, DooaLUCH­
TIGE VORST, had ook plaats ten opzigte van
den ftaat der voltooijing van het Corps eter Ge­
nie te verzorgen : dezelve zorgloosheid regeer­
de omtrent de onderhouding en verzorging
der

G n o o T T A F E R E Ï ti g3
•der Magazynen en Arfenaalen. —- En waarom
toch? Om dat, na het hart eener gedeelte
onzer Burgeren bedorven, én de ovc^rigen
onderworpen, verblind of verftompt te
hebben, het voegzaam was de Zeemagt en
de Frontieren in den elendigften ftaat te doen
vervallen, op dat zo eenigé cordaate handen
den doek kwamen afteligten , welke de oogen
der Natie bedekte, dit deerniswaardig fchouwfpcl
dezelve zou baloorig en wanhoopig maaken;
op dat de fchrik der bedreigingen van den
centen uitlandfchen Vyand die deeden verfty-
vcn , en dat, daardoor, men de Natie in
die ketenen bield, waarin de ilinkfche invloed
, en openbaar vermogen i haarer Dwingelanden
haar gedompeld hadden;
Uit dit alles, DOORLUCHTIGE VORST,
vloeid voort dat veelen wel zorgdroegen, om
op geene herfteliing en verfterking der Frontieren
aan te dringen, met zo veel vuur en
hardnekkigheid,. als wel op de vermeerdering der
Trouppes: die zelfde lieden wisten wel, dat,
door middel van eenige pogingen der Provinciën
, die herfteliing zyn beflag zoude bekomen,
zonder die .dér Zeemagt te fchaden, en
dat was, de vraag niet: zy wisten, met één
woord, dat om een zeker doel te befchieten,
men dat zelfde gebruik van welverfterkte, maar
onbeweeglyke, Fort'ficatien niet maaken kan,
sis van vyftig duizend wandelende Janitzaaren,
C al-

g4 S C H E T S V A N E E N
altoos gereed ftaande, om ten believen hunner
Gebieders, alle ordres, hoe die ook zyn mogen,
uit te voeren.
Hier geld de tegenwerping niet, dat men
evenwel altoos en op onderfcheidene tyden
heeft aangedrongen om de Grenzen in ftaat
van tegenweer te- ftellen, en byzonder by de
Petitie , door den Raad van Staat den 3. July
1778. en zelf nog na dien tyd gedaan; want
ik zou antwoorden, . dat, indien die aandrangen
met zo veel yver en volharding werkftellig
gemaakt waren, als door den Generaal du
Moulin by dien Raad gebezigd zyn , dat, indien
men met zo veel volkomenheid, met dezelfde
kracht, en met dezelfde baarblyklykbeid, als hy,
verflag had gedaan van het treffend gebrek en
de verfchriklyke ontramponeerdheid dier Frontieren,
mitsgaders van de onvermydlyke noodzaaklykheid,
om daarin, zonder uitftel, te
voorzien, dat, indien men, en ZONDBR
EENIGE UITZONDERING, onder het oog der
Staaten Generaal, de Plans, Projeften, Redenen,
de dringende Sollicitatien van dien Generaal gebragt
had, het zeker is, dat, ondanks de poogingen
van de Cabaal, Hunne Hoog Mög. de middelen
zouden hebben aangefchaft, om dat groote
•werk te beginnen, en zelf te achtervolgen.
Daar toe zouden tien a elf millioenen Giddens,
en even zo veel jaaren arbeids, genoegzaam
zyn geweest; «n indien men in het Jaar 1775",
toen

G R O O T 'TAFEREEL. 3 5-
toen de Heer dm Moulin zyn groot ontwerp
over onze Vlaamfche Frontiëren inleverde,
hand aan 't werk had geilagen, zou alles thans
byna voltooid zyn geweest, en wy behoefden
in geenen deele de flagen te vreezen, met welke
wy thans door eene geduchte Mogendheid
worden bedreigd, (a). a
Men brenge ter ontzenuwing der. zo even
aangevoerde redenen niet te berde, die, welke
worden bygebragt in den Brief, op den
16. February 1784. door den R

3'S S C H E T S V A N BEI*
van de Generaals du Moulin en Martfelt, gevoegd'
by datRaport, by die vermaarde Verzameling,
van welke ieder Artykel alle verfcboonirigen, tot op
den huldigen dag aangevoerd, om zig van allen
blaam ten dien opzigte te zuiveren, tot pulver vergruist,
en ook tot ftof verkeeren zal, alle de
zulke, welke men nog met dat oogmerk, het
zy dan van wegens den Raad van Staat, of
van UWE HOOGHEID bybrengen zal; ik
zou, zeg. ik, die Redenkavelaars terug zenden
naar die Verzameling, naar dit eeuwig getuigenis
van ftrafbaare verwaarloozing,- en haatlyke
ongerechtigheid,-waar van het'verflag de
Natie in den hoogden graad verontwaardigd
heeft, en UWE HOOGHEID had moeten verontwaardigen
; want ik wel gelooven wil, dat,
ingevalle UWE HOOGHEID eenig aandeel in
dat gedrag gehad heeft, zulks enkel geweest
is door de raadgeevingen UWER trouwlooze
Raadslieden; dat het enkel geweest is als het
werktuig van de listige en duiftere ftrecken.der
verfoeilyke Cabaal, van welke zy Aanvoerders
waren en' nog zyn. Kortom, ik durf hier
beweeren, dat de VERWAARLOOZING van
aandrang., zo ALS NODIG GEWEEST WARE,,
op het herftel der Frontieren, ALLEEN, EN ONTE­
GEN ZEGLYK, BEwYST de misdaadige bedoelingen
en de fchelmachtigheid der voornaamftc Aanftookeren
van alle die hardnekkige vorderingen ter ver-,
meerdering der Landmagt.. En, dat ik hier met
by-

G R O O T T A F E R E E L . 37
byzondere letteren dit aangevoerde ter neder-
Ételle, is ten einde zy, die dat zullen leezen,
het nog herleezen, en het in eeuwigheid niet
vergeeten. Ik zou op dit ft.uk honderd
andere fchrikbaarende dingen te zeggen hebben,
maar deeze uitftap reeds al te lang zynde,
keere ik weder tot myne hoofdzaak.
Zyne Aller chrinilykfe Majeftèit, misfchien minder
aangedaan over de opfehorting der onbepaalde
Convoijen, dan over de geaffecteerde achteloosheid,
die wy oeffenden, in het neemen van gepaste
en rustige maatregelen, om ons de Handels-Vryheid,
ons by 't recht der Volken en Tractaaten toegeftaan
te doen verzorgen , herriep, ten aanzien
der Onderdaanen van de Republiek, op den
14. January 1779. de voordeden, verrrield in
het eerfte Artykel van het Reglement van den
16. July daar te voren , raakende den-Koophandel
en Scheepvaart der Neutrale Natiën ; ordonneerende
by het zelfde Arrest dat- provifioneel, wegens
de Vaartuigen dezer Landen, zouden ter
uitvoer gebragt worden de vyf eerfte Artykelen van
het Reglement van den 21. October 1744;
mitsgaders dat, van den voornoemden 16. January
af, die Vaartuigen de Vragt-Rechten zouden
betaalen, zo als by de Ordonnantiën, Reglementen,
en inzonderheid by de .Declaratie
van den 24. November 175.0, mitsgaders by
het Arrest van zynen Staats-Raad van den
C 3 16.

3".fr' S C H E T S V A N E E N
ÏÖ. July 1757, enz. bepaald was. Dan, vermits
de Stad A;nfterdam alle haare poogingen
had ingefpannen, om de Republiek te beweegen
zig van wegen Engeland te doen verzorgen
, die onbepaalde vrijheid, welke onzer Vlagge
wettelyk toekwam , wilde Zyne Majeftèit de
Schepen der Ingezetenen dier Stad onder dit
nieuw Arrest niet begreepen hebben , en ftrekte
deze gunst vervolgens om dezelfde reuen
ook uit tot de Stad Haarlem. (0)
Dit nu was geen aanhouden van onze Schepen,
ofberoovingen van derzelver laadingen, of dezelve,
onder de belachlykfte voorwendfelen,
voor zig te houden; daar door wierden ook
onze Schepelingen niet mishandeld, noch verminkt
, noch om hals gebragt , zo als de
Engelfchen zedert eenigen tyd , op de onreghtvaardigfte
beweegredenen, ftraffeloos deeden:
het was blootlyk eene zeer befcheidene ivaarfchouwing
van Vrankryk, om ons gebruik te
doen maaken van onze Rechten die weder
• op te eisfchen, en op dat wy ons , zonder uithel,
in ftaat zouden ftellen, om dezelve te handhaven;
het was eene uitnoodiging van ons, om
te zorgen dat wy ons niet lieten noodzaaken tot
het
(a> Ik gaa bier met Hilzwygtn voorby drie andere Arresten
van den Staats • Raad zyner Allerchristelykfte Majeftèit,
van de maanden Af ril, Juny en September, daar aan
•volgende, over bet zelfde onderwerp.

G R O Q T T A F E R E E L . ' 39
het laaten vaaren der grondregelen van de
Neutraliteit, die wy hadden aangencmen; terwyl
het, voor het overige, enkel was een gebruik
maaken van het onbetwistbaar Recht dat
elke Souverain bezit, om in zyne Staaten zodanige
fchikkingen, ten aanzien zyner frnantien,
zyner inkomften, of der commercie zyner
Havenen, te maaken, als hem zal goeddunken,
en welk recht Hunne Hoog Mog. zelve uitdruklyk
hebben gereclameerd in derzelver Manifest,
tegen het Hof van Londen, zo als men
kan zien uit de hier onder bygebragte aanhaaling.
(A)
Dit Arrest van Zyne Allerchristelykfte Majeftèit,
deed evenwel het luidruchtigst gekrysch
in den Lande opgaan. Den 2,4. der voornoemde
maand January fchreef UWE HOOGHEID ten
dien opzigte aan de Staaten van Friesland eenen
Brief,
(a) '( Is wyders te vergeefs en geheel abufivclyk, da*
men by het Manifest hit getal der bezwaaren getragt heef*
te vermeerderen, door de alleguatie van bet opheffen dei
uitgaande Rechten, als een Jlap> ftrekkende tot facilitei\
ring van den toevoer van Scheefs - Munitiën naar Vrankryk t
want, hebalven dat zulks de interieure direfïie van de Com>
menie raakt, waartoe alle Souverainen ontegenzeggelyk
recht hebben, en wes aangaande zy aan niemant reken'
fchap verfchuldigd zyn, zo is dit Point wel in deliberatü
gelegt, maar tot bier toe luiten conclufie gelaattn. Zie hel
cemelde MANIFEST, omtrent m 't midden.
C 4

4-? S C H E T S V A N E E N
Brief, waarin GE deeze gunst, door Lode-
WF;k-XVI. aan Amfierdam betoond, affchetfie,
als eene ODIEUSE DISTINCTIE, of ONRECHT-
VAERDIGHEID, omtrent de overige Steden
der Republiek (a). UWE Afhangelingen riepen
uit, en zulks wierd door hunne Suppooften
nagebaauwt, dat de Franfehe Monarch de alleronrechtvaerdigfte
en fchreeuwendfte zaak
vorderde: onze Engelfche Vrienden vernieuwden
met der haa^t de zo menigwcrf gedaane
en verlieten verwytingen van kwaadaartigheid,valschheid,
verraad, geweld, barbaarschheid
en verfoeilykheid der Franfehe Natie,
ó! Wat zou men een lustig fpel beleeft hebben,
zo Hunne Hoog Mog. ten dien tyde hadden
goedgevonden onze Engelfche Doggen tegen
die Mogenheid op te jagen! Wat zouden wy
Luidjes onder OHS gevonden hebben, die yry
gc-
(a) Wy houden ons verzekerd (zeide ZYNE HOOG­
HEID in dien Brief), dat Uwe Edele Mogende niet zonder
bevreemding zullen liebben vernomen deeze ODIEUSE DI­
STINCTIE; «n dat dezelve zullen hegrypen, dat bet aan
geene vreemde Mogendheid , boe groot , boe aanzienlyk,
en boe formidabel zy tok moge zyn , vry ftaat , om die
ODIEUSE DISTINCTIE te maaken, ten aanzien van eenen
independenten en vryen Staat, die niet anders gedaan heeft,
dan het geene aan Haar volkomen vry flaat, enz. —• Men behoeft
gegn overvliegende Geest re zyn , om te gevoelen ,
dat in deiepasfage meer gemelykhcid dan reden doordraait I

G R O O T T A F E R E E L , 41
gereeder zouden geweest zyn, om hunne begunftigde
Party te wreekcn over eene geringe
beet van eene Natie , die zy verfoeijen, dan
zy zyn geweest om hun Vaderland te wreekcn
over de doodlykfte Hagen, en de fchreeuwendfte
beledigingen, van eene geliefkoosde,
Nare ontfangen.
Indien men zig dan, DOORLUCHTIGE
VORST, gedragen kan aan uwen gedagten
Brief, aan de Staaten van Friesland, en aan
den zin der Voor affpr aak van het nieuwe voorftel
den 10.Maart des zelfden Jaars 1779. door
UWE HOOGHEID, aan alle de Bondgenooten
in >t byzonder, gedaan, ter uitrusting van 50
a 60 oorlogfchepen, en ter vermeerdering der
Trouppes tot vyftig a zestig duizend Man,
waart Gr ZELVE, niet weinig geraakt over
het zo even gemeld Arrest, zo wel als over
de poogingen, welke de Ambasfadeur van
Vrankryk beftendig bleef aanwenden, om de
herroeping van de opfehorting der Convoijen
te erlangen; en het fchynt dat de uitflag der
Deliberatie n , welke wegens dat Point by ons
voortduurden, UWE HOOGHEID ook vry wat
bekommerde. Wat hier ook van zy, zie hier
de gemelde Vooraffpraak:
" „ Ik ach te my verpligt Uw Ed. Gr. Mog.
„ myne fentimenten, over het gewigtig on-
, derwerp van derzelver Deliberatien, te open-
, baaren; namelyk dat ik verre gcëloigneerd
b e n
C 5 »

4$ .Sc-11 ETS V A N EEN
„ ben van te oordeelen, dat dit Gemeenebest,
o m e e n
a g Oorlog te waagen , behoorde te re-
„ nuntieeren, van de wettige Rechten, aan
„ derzelver Ingezetenen. volgens folemneele
„ Traótaaten competeerende: in tegendeel be-
„ grype ik dat dezelve moeten worden gemain-
„ tineerd door alle middelen, • die de Voor-
„ zienigheid in handen van deeze Republiek
„ heeft gefield; maar daar het aan niemand dm
„ aan Uw Ed. Groot Mog., en aan de Ed.
„ Mog. Heeren Staaten der andere Provinciën,
„ competeerd om te decideeren, wanneer het tydfiip
„ daar is, dat Hunne Hoog Mog. behooren te
refolveeren, om eene ongelimiteerde Proteclie aan
„ derzelver commercieerende Ingezetenen te verkenen : •
„ dat Hunne Hoog Mog. door geen Traüaat, hoe
„ genaamd, met eene VREEMDE MOGENDHEID
„ zig verbonden hebbende, om alle Takken van Com-
„ mercie, zonder diftinclie, te protegeer en, niemand
„ het recht heeft om van dezelve te vorderen, dat
„ zy, Protectie verleenende, zulks aan alk fche-
pen, zonder diftinclie, moeten verkenen, zonder aan
„ derzelver voorzichtigheid over te laaten om te deci-
deeren, of zy in ftaat zyn alle Takken van
„ Commercie te protegeeren, en of zy in dit
„ tydftip het konnen doen, zonder gewigti-
„ gere belangen in de waagfchaal te ftellen, en
„ zig aan het grootfte gevaar te exponeeren.
„ Ik ben dan van begrip, dat, in deezen op
„ niets behoorde te worden gelet, dan op de
waa-

G R O O T T A F E R E E L . 4$
„ waare Belangéns van de Republiek; en der-
„ halven, dat, alvorens eene finaale Refolutia
„ genomen werde, omtrent het Convoijeereri
„ der Houtfchepen, geëxamineerd werde de
„ ftaat, waar in dit Gemeenebest zig bevind,
„ zo te Water als te LANDE.
„ Myns bedunkens convenieerd niets meer
„ aan deeze Republiek, dan eene ftipte en
" exadte Neutraliteit, onverminderd de Trac-
" taaten, die zy met Buitenlandfche Mogend-
„ heden heeft, maar ik denk, dat, om dezel-
" ve met effect, en niet alleen tot zo lange dat bet,
"„ aan EENE Ar belligereerende Mogendheden behaagd,,
"„om van de Republiek op eene DWINGENDE en
„DREIGENDE WYZE te eisfeben, dat zy Party
"„ kieze, te maintineeren en te handhavenen in
„ eenen gewapenden ftaat behoorde te wor-t
„ den gebragt. "
Deeze Voorafspraak, opengelegd, zo als men
dezelve hier ziet, heeft geenerleijen uitleg nodig:
de gedeeltens, die ik met curcyffche Letteren
hebbe uitgedrukt , bewyzen genoeg,
welke Mogendheid zy bedoelen. Ik zal 'er alleen,
byvoegen, dat, zo dezelve niet aan 't licht gekomen
ware vóór de berugte Memorie, door.'
Sir Jofeph Yorke, den 9. April daar aan volgende
tegen Vrankryk aan Hunne Hoog Mog.
ingeleverd, ik fchier zou denken dat zy gc:deeltelyk
op de Memorie geformeerd was,
zozeer hebben die beide ftukken, in veel opzig-

'44 SCHETS VAN EEN
tigt n, betrekking tot malkander. Men heeft
zelf verfpreid, dat deze Vooraffpraak was gedresfeerd
onder het diflamen van Sir Jofeph,
dat is van dien Onder-Koning, welke deRepubliek
toen had, en die , gelyk men weet,
met behulp van den U bekenden gryzen Men*
tor, de zaaken met meer vrugt, dan onze waare
belangen en het heil van den Staat vorder-,
den, wist te bcfturen. Wat hier van zy, indien
Sir Jofepb het denkbeeld dezer Vooraffpraak
niet heeft opgegeeven , heeft hy ten minfte dezelve
op verfcheide plaatfen nagebootst, om zyne
zo even gemelde Memorie te formeeren.
De beide ftukken, in ieders handen zynde,
kunnen vergeleken worden.
Kortom, naar dit begin deed UWE HOOG-,
MEID verflag van de oorzaaken, waarom meende
die Propofitie te moeten doen, en befloot
met aan de Bondgenooten te dcclareeren van
Advife te zyn, dat men refolveerde de Sche-*
pen, gelaaden met masten, krommers, knieën
en ander timmerhout, tot, het bouwen van
Oorlogfchepen benodigd, niet onder convoy te
neemen, alvorens gereed te zyn met eene uitrusting
van 5-0 a 60 Oorlogfchepen, waar van
ten minften 10 a 30 van Linie, en de Landmagt
vermeerderd te hebben tot ,50 d 60 duizend Man.
Wanneer Ge, DOORLUCHTIGE VORST,
in de voorgaande maand November met de meerderheïd
der Stemmen concurreerde, tot de op^
fchor-

GROOT T A F U S U , 4$
ffchort'mg der Convoijen, was men flegts verwonderd;
maar nu (en uit hoofde der innerlyke
overtuiging, in welke UWE HOOGHEID
eindelyk moest verfeerert , dat eene augmentatie
van Trouppes het herftel der Marine volftrekt
moest beletten ) Zo de fentimenten van
eer en Vaderlandsliefde , waarmede UwB
HOOGHEID bezield is, niet bekend waren,
zou men fchier gezegt hebben dat dit DUBBEL
VOORSTEL enkel gedaan was met voorneemen
om onze twisten en debatten over die twee
voorwerpen te vermeerderen en aan te zetten,
mitsgaders om den Oorlog van Engeland
tegen Vrankryk te begunftigen , ten fpyte der
rechtvaerdigheid, en van onze Neutraliteir,
ten nadeele onzer onbetwistbaarfte Rechten,
ten ondergang van eenen zeer voornaamen
tak onzes Handels, onzer Scheepvaart, onzer
Imposten, en ten kosten van den Noordfchen
Handel. — Want om 50 a 60 Oorlogfchepen,
waar van ten minflen 10 a 30 van Linie, uit te
rusten, moest men die hebben; om die te
hebben moest men beginnen met het concludeeren
der 1800 duizend Guldens der Petitie
in 1771 , tot reparatie der oude Schepen, en
aankoop van bouw-materiaalen gedaan; als dan
moest men gaan denken om het formeeren
êener'Petitie :
van eenige millioenen, om de
yoorgeflagen toerusting te bekostigen; dan behoorde
'er aan het werk gegaan te worden»
aan

A5 S C H E T S V A N E E N
aan den eenen kant om te repareeren , en aaft
de andere zyde om te bouwen; daar na moest
'er manfchap weezen om al die ichepen te
equipeeren; en dewyl, volgens UWER HOOG­
HEIDS Memorie zelve («), en volgens de Raforten
der Admiraliteiten, in de maanden van
Augustus en September 1781 O), de fondfen
alleen voor het onderhoud en den ordinairen
zeedienst, zeer moeilyk te vinden waren; dewyl
eenige non-equipeerende Provinciën, en
lïvelke het meefte gerugt maakten, jaaren lang
ten agteren bleeven, in het formeeren van het
aandeel, dat zy wegens dit onderwerp verfchuldigd
waren; en dewyl eindelyk het zeevolk
bereids zeer fchaars was, moest de augmentatie
der Trouppes, welke niet minder dan
twee a drie millioenen zou gekost, en de manfchap
nog vry wat fchaarsfer gemaakt hebben,
noodwendig de voorgeflage uitrusting zeer verre
ten achteren zetten, of liever geheel teniet
doen loopen : en onder afwagting dat. de Hemel
ons genadig geliefde te zyn, hadden wy
gerustelyk den brand kunnen fteeken in die
fchepen, waarmede wy eenen tak van-Koopna
, nsc^i'-.f. ubEc iob aijrfïMsi . ivrhaar
Ca) A. p. 32, 36 en volg. B. p. 41 , 46 en volg.—
C. p. 21, 25 en volg.
(b) Bylaagen, eerfte fiuk in fol. p. 8, 33, 44, 64. ai
Volg. -n I4em in S 9
, p. S, 38, 52 * 55, 71 «" 75 « 77.

GROOT? T A F E R E E Ï » . 43
handel moeiten dryven, welken wy met recht
konden doen, die daar en boven ten naauwften
met andere handeltakken verbonden was,
maar die evenwel UWE HOOGHEID , en de
vyf Provintien, die zulks in deezen goedgekeurd
hadden, van advife waren, dat dezelve
opgefchort wierd , tot onze Zeemagt tot de
voorgeftelde begrooting was gebragt, en wy
tevens 50 a 60 duizend Man op de been hadden.
Eindelyk,DooREUCHTiGEVoRST, wie 2014
het ooit .elooven! om dit DUBBELD VOORSTEI,
tan de Bondgenooten te doen, naamt GE juist
waar dien zelfden dag, op welken de Gedeputeerden
der Admiraliteits - Collegien , by Hunne
Hoog Mog. inbragten het gevraagd Advis van die
Collegien, over de meest gepaste en kragtdaadigfte miiïdeJen,
om de Zeemagt in zoodaanigen behoorlyken
ftaat te ftellen, als nodig was om de vryheid van tm-.
ze Commercie en Navigatie te bejehermen, de ter m
onafhanglykheid van den Staal O) te handhaven,
deszelfs Rechten te verdeedigen, en zo veel mogelyk de
gedreigde onheilen af te weeren (f); Advis, het
welk, ingevolge eene Confultatie van de Admiraliteiten,
met drie Vlag-Officieren gehouden,
in fubftantie medebragt! „ dat de Zeemagt der
„ Republiek behoorde gebragt te worden tot
„5 4Sche-
(a) A. p. 19. — B. p. 23- — C. p. 9 en 10.
(6) Refolutie van Hunne Hoog Mog, van 3i.Z?«.I77&
ie) Refolutie yan ttuw &»£ M°g> Mn J?7- J«M7J>

'Ao* S 'C II E T S V A N EEN.
)i 54 Schepen van Linie, 30 Fregatten, en 11 min-
„ dere Vaartuigen; dat men derhalven, zodra
j. mogelyk, moest gaan bouwen de Schepen,
'„ welke ter vervulling van 't voornoemde ge-
„ tal manqueerden; en Hunne Hoog Mog.
„ verzogt wierden aan de refpe&iveBondgenoo-
„ ten te doen zenden de Petitie van 7,4,56,504
„ Guldens, welke fomme, gevoegd by die
„ van ƒ 4,178,508 der Petitie van 1771, ge»
„ concmdeerd den 2,1. Mey 1778, voldoende
.,, zou geweest, zyn, ter aflegging van deezen
„ nieuwen aanbouw. " («) Zo dat, DOOR-
•LUCHTIGE VORST, indien het noodzaaklyk
was, gelyk het inderdaad ook geweest is, dat
de Zeemagt, zo dra mogelyk, tot die fterkte gebragt
wierde, de vermeerdering yan Landmagt
hier nog vry wat nadeeliger wierd, dan
zy nog geweest zou zyn aan UWER HOOG­
HEIDS voorgeflagene toerusting,
Maar wat toch waren de oorzaaken, die
U W E HOOGHEID in deeze omftandigheden
konden aanfpooren, tot het voorflaan eener vermeerdering
van Landmagt, nog grooter dan
zulke, die GE bereids voorheen had voorge-
-fteld? Het was nu • niet meer de ingebeelde
: vrees voor eenen Oorlog in Duitschland, want
» 'er
C«) Bylaagen, eerfte Jluk, in ftl.-p.S «» ~°' *~* ï dm
tf» 80. p, 6 en 22. . }

G R O O T T A F E R E E L . 49
}
er wierd te Tefchen een Congres gehouden om
de Vreedes-Artykelen te reguleeren, welke
den 13 Mey daar aan volgende, in een formeel
Vreedes -Tra&aat geconverteerd v. ierden
; en-ik heb reeds gezegt, dat de Keizerin
Koningin en de Koning van Pruisfeu aan ons
niet eens dagten. Het was ook geenzins de
vrees., dat Vrankryk onze Frontieren zou wegneemen,
want de geringde Land-Oorlog zou
dat- R.vk buiten ftaat hebben geheld, om den
Oorlog'door te zetten, die ter Zee gevoerd
wierd. p Was het ook nog de vrees, dat de
Engelfchen ons op het vaste Land zouden komen
opnestelen , of eene landing op onze kusten
ondern-eemen ? Op die twee zaaken heb
ik bereids geantwoord. Wat was het dan, D o 0 R-
LUCHTIGE VORST! wat was het dan, het welk
by UWE HOOGHEID, en de meerderheid der
Bondgenooten die halftarrigheid . vereeuwigde?
.'. . Niets anders, helaas! dan de zwakke
redenen, de beuzelacht'ge voorwendzels, en de
publieke of verborgene beweegredenen van welke
ik zo menigwerf gefproken heb. Dus kon
hetDUBBEL VOORSTEL van UWE HOOGHEID,
door het ftellen van een dwarspaal in de toerusting
van de Schepen, welke ter befeherming
der Commercie vereiseht worden , tot niets
anders ft-ekken, dan ter begunftiging van het
voornoemen der Engelfchen , om ons te ruïneeren
, en hun verlangen om onze zeemagt te
D ' doen

go SCHETS VAN EEN'
doen blyveri in dien beklaaglyken ftaat, in welken
dezelve zig bevond. Met/één woord, zo
het wettig Tranfport van Timmerhout naar
Vrankryk, een fterk Convoy nodig had, zo als
UWE HOOGHEID zeide , en ook een ieder toeftemde,
ware het zeer nodig geweest de toerusting
van datConvoy gemaklykte maaken, ja, dat zelfs
aan te dringen,en daar toe geen hinderpaalen in
den weg te brengen. Derhalvenkan mennietzeggen,
dat GE ook hier in gedaan hebt, „wat GE
had kunnen doen ter herfteliing van de Zeemagt.
Aangezien, evenwel, in 't vervolg van het
reeds gemeld DUBBEL VOORSTEL, UVE
HOOGHEID aan de Bondgenooten vertoonde,
dat, om niet alle takken van Commercie zonder
protectie te laaten, Convoy behoorde verleend
te worden aan Schepen, met geene contrabande
gelaaden, geduurende de Deliberatien
over de Protectie aan de Schepen, met Tim ­
merhout bevragt, teaccordeeren, zo concludeerden
de Staaten Generaal op den 26 April, de
Petitie van 3,999,680 Guldens, 'den 3 November
des voorigen jaars geformeerd : Hunne
Hoog Mog. ordonneerden teffens, dat voor
den dienst- van denjaare 1779. zouden worden
geëquipeerd 32 Oorlogfchepen, als 14 van Linie,
17 Fregatten en eeneSnaauw; en dat ten
dien einde „ de refpective Admiraliteits-Col-
» legien gehouden zouden zyn , op den eed aan
„ den Lande gedaan, zig ftiptelyk te gedragen
n na

G R O O T T A F E R E E L . 51
w na de poincten in de Refolutien vermeld; en
„ dat zy zouden werden aangefchreeven zorg
„ te dragen , dat de werving van Matroo-
„ zen onmiddelyk geopend, en de Schepen
„ zelf in ftaat gebragt wierden om fuccesfivelyk
„ gereed te zyn Zee te kiezen, zo dra nodig
„ zou bevonden worden om ze te gebruiken
„ tot de Convoijen, die men voorneemens
* zyn mogt tot Protectie der Commercie en
„ Navigatie van de Republiek te accordeeren:
Dat daar en boven hier van kennis zou ge-
„ geeven worden aan ZYNE HOOGHEID den
„ Heere Prince van Orangeen Nas/au,met ver-
„ zoek om daar aan de hand te houden, dat de
„ voorgemelde Equipagien op eene reguliere
„ wyze wierden gedaan, de Ofiicieren tot hec
„ Commando der Schepen fuccesfivelyk te defpi-
„ cieeren, en op de diflributie der Convoijen
„ en van de Schepen , om de zelve te leiden,
„ ordre te willen ftellen, en te willen bezor-
„ gen , dat, zoo veel doehlyk, alle maanden
een Convoy wierde verleend naar de Ën-
„ gelfche en Franfehe Havenen, en voorts, zoo
„ dikwyls als het vereischt werd, naar Lisfa-
„ bon en de Middelandfche Zee, en ten min-
„ ften tweemaal in het jaar naar de Colonieii.
„ van den Staat in de West-Indien.
De Samenftellers Uwer Memorie, DOOR-_
LUCHTIGSTE VORST , van deeze voorzigtige
en noodzaaklek! Refolutie fpreekende, vertel-
D a

52 SCHETS VAN E E IT
len ons: „Dat UWE HOOGHEID vohaardig
„ aan de. bovengemelde intentien Hunner Hoog
„ Mogenden zoude voldaan hebben, indien
„ de (op nieuws) opgekomene difficulteiten
,, over het verlecnen van Convoy aan de Sche-
„ pen met Hout gelaadcn, en de daar uit rc-
„ fuiteerende Staats-Deliberatien , zulks niet
„ verhinderd hadden." (

G R O O T T A F E R E E L . gï
mecnebest, over de rampen, die hetzelve reeds
drukten, zo wel als over dc zo naderende gevaaren,
waar mede het bedreigd wierd, zoud
GE ongetw•ffdd den gecnen , die den toon gaven
aan de Deliberatien dier Provinciën, of derzelver
Refolütien beftuurden , dus hebben aahgefproken:
In Gods naam, M Y N HEEREN! iaat
ons, terwyl men bezig is met raadplcegen, op vjaj
wyze de onbepaalde Convoijen te "verkenen, als riem
over mync Propofitie, om 50 et 60 Oorlogfchepen uittcruften
, en de Landmagt tot 50 a 60 duizend Man
te Vermeerderen, geen oogenblik verzuimen met de geordonneerde
Equipage te formeeren. De tyd drir.gt, cn zet
ons het mes op de keel; het is gedaan met ons, zo ivy
niet beginnen met de volvoering der dringendjïe zaaken'.
Twee en dertig welgewapende Oorlogfchepen, het vast
befluit om 'er meerder uit te rusten , met dat om ons op
eene voorbceldelyke wyze te wrecken over allen, die voortaan
onze vlag zullen durven hoóhen, onze rechten
fchenden, of onderneemen ons te divingen de paaien te
overfchryden , die de rechivaerdigheid en aangenomens
Neutraliteit ons voorfchryven , zullen ontzag verweer
ken in hun die thans fraffeloos onze zwakheidfmaaden,
en met onze twisten of twyffelingen bun voordeel
doen. Laat' ons ophouden met het voorwerp der béfchimping
aller Vreemdelingen te' zyn, laai ons afzien
van de dwaasheid óm twee ontwerpen te willen uitvoeren
, welker uitwerkingen onmogelyk worden , zo
'wy die te gelyk willen volbrengen. Mifchien zyn 'er
'mder U Lieden } Menfchen, die dcór byzondere belan-
D 3 gen

54 S C H E T S V A N E E N
gen weigeren zullen gehoor te geeven aan het geen ik,
of liever de nood, alhier voorfielle; doch ik , in hoeclaawgheid
van Kapitein en Admiraal-Generaal der Repubhek
, heb geene andere belangen, dan die tót het heil
en welzyn des Vaderlands medewerken. Ik wil wel
bekennen , dat de vermeerdering der Landmagt my aan
U hart legt, maar ik bemerk eindelyk, dat, door daarop
te veel aan te dringen, de geordonneerde uitrusting
belet word: En zo my reeds met morgen blykt, dat
gemelde vermeerdering eene volfirekte hinderpaal word
aan de volledige en onvermydelyke herfteliing der Zee*
•magt, en gevolglyk aan de publieke veiligheid, zo als
veelen ftaande houden, laat ik die oogenbliklyk vaaren,
en zal Uallen, by al wat dierbaar is, bidden myn voorbeeld
naar te volgen. ——.
Dusdaanige Vertoogen, DOORLUCIITIGSTE
VORST, zouden het allerovertuigendst bewys
hebben opgeleverd van die groote volvaardigheid,
om de intentien Hunner Hoog Mog.,
ten aanzien der voorgemelde Equipeering;
de weldenkendfte onder de Ridderfchappen
en Steden der vyf gedagte Provinciën,
zouden zig naar U W E redenen gedragen hebben
; zy, die eeniglyk om U te believen, op
eene vermeerdering van Trouppes aandrongen
, hadden zig bevlytigd UWER HOOGHEIDS
Advis te volgen, en de duiftere vyanden van
onzen roem en gelukftand, die haadyke monfters,
met één woord, zouden, verfchrikt, ter
neergeflagen, en befchaamd, niet meerder den
mond

GROOT TAFEREEL. 5$
mond hebben durven openen, noch de oogen
opheffen. Edoch, wel verre van zodaanig een
vóórhel te doen, volhardde UWE HOOGHEID
in 't verlangen naar, en het aandringen op de
vermeerdering der Landmagt, niet ophoudende
met te gelooven, dat het met de welvaart
van den Staat zou gedaan zyn, zo die vermeerdering
niet vastgeknoopt wierd aan het herftel
der Zeemagt. Dus bleeven onze twisten en
debatten over die twee zaaken, als voorheen ,
voortduuren , en de Equipeering van 32 Schepen,
door Hunne Hoog Mog. zo wysfelyk geordonneerd,
zo nadruklyk gerecommandeerd, en gedestineerd
voor den dienst van h jaar 1779. liep
te niet. In het vervolg zullen we zien, dat die
van 52 Schepen, door Hooggemelde Hunne
Hoog Mog. voor den dienst van het jaar 1780.
geordonneerd, om dezelve redenen op niet uitliep.
Het is dan geenzins te verwonderen, dat
wy ontbloot waren, toen de Engelfchen ons
den Oorlog verklaarden. Men oordeele dan
ook, na dit alles, wat denkbeeld men te vormen
hebbe van het voorgeeven, zo meniigwerf
in UWER HOOGHEIDS Memorie .en elders aangevoerd,
dat zo wy eene Equipage van go a 60
Schepen hadden gehad, en tevens onze Trouppes tot go
a 60 duizend Man gebragt waren geworden, men
ons ontzien en wy ontgaan zouden hebben de rampen
die ons zyn overgekomen] . . . Honderdmaalen heb
ik reeds aangetoond, dat de bl^te onmogelyk-
D 4 beid

g6 SCHETS VAN É E N
heid om in tydr Manfehap genoeg, cn voor die
Augmentatie en voor de Equipage te-'vinden,
beide die voorwerpen moest doen vervallen,
en inzonderheid de Jaatiic Ik fchaame
my byna zo dikwyl hétzeüde te zeggen : Sed
minquam nimium dicitur, quod vunquam fatis iïifrttur,
zegt SENEOA-C-a); en SENECA heeft g'dyk.
- Thans manqueerde aan on/en toeftan d nog
maar eene foortvan overlast, van welke de Engelfchen
ons nog.tot dien tyd hadden vrygelaaten,
maar die eindelyk ook te berdé kwam. Den
22.Julycn «6. November , wierd ons door'den
Ridder Yorke formeel afgevorderd het Secours ,
by de Tractaaten , tusfchen Engeland en 'onze
Republiek, bepaald ; en om' aah !
ëfcn eisch
meerder gewigt te geeven, voeren de Scheden
dier Mogendheid voort mer de onzen te berooven,
of haare Admiraliteit, met naar goeddunken
onze Goederen' te vermeefteren. In dit
alles bedoelde Engeland enkel zyn belang cn
ons verderf. „ Zo het my gelukt, z-vde die Mo-
,, gendbeid tot zig zelve, om de Hollanders te doen
„ befluiten, om my zonder reden het gevraagd
„ Secours te geeven breng ik hen in de w ar
„ met Vrankryk en Spanjen ; en al het voor-
„ deel, daar uit roortVloeijende_, is voor my.
„ Blyven zy hardnekkig rrrj* dat'Secours wei-'
(a) Epijl. LXXIÏ.
• ii '• "->::cn Ofcrawra v-'? tr* r-,a«;oJUio

G >R * O T * T F "E % * E E. 57
ccrcn om'dat het Cafus'Ffkderis geen'plaats
; hel-tr, dan hunnen myne wakkere zeelieden
„ voartvaaren met het bcrooven hunner fche-
., pen , het'beftcclen, mishandelen, verminken'
3 ofam halsbrcngen vahhun volk; en myne Ad-
„ rniraliteitz-.d niet ophouden om, mits eene wil-
,,'le-eurige vergoeding, of anderzins , zig toé
,'^te eigenen alle timmerhout, ankers, 'zeilen^
„ touwwcfk enz. het geen :
'zy 1
meenen , uit
" hoofdewan algemeene billykheid en uitdruk-
„lvké bcpaaling van het vierde Artykel van-
„ het Tractaat, zo'plcgtig in''t Jaar 1674. ge-
„ floten Jnak? goeddunken "aan een elk te morgen''verkopen.
En zo zy in de harsfens
„ krva-c:i , 'om' my over' die twee zaaken;
* met,ReprcfcntarJen aan boord te komen,
„ zal ik, ten aanzien van de eerfte, myne SR3£
Ve ooren leencn, en nopens de tweede hun
" } doen zien, dat, zö ras-ch maar myn belang
,, zulë vorderd, den formeelen en letterlykcn
,; zin van' f ra&aaten geen plaats meer heb-
„ ben mag. "
Eh'dus'zyii'd'e banden , voormaals tusfchen 1
Engeland' en de Republiek geformeerd tot onderlinge,
veiligheid, en het wederkecrig welzyn
der' beidé .Mogendheden', ten onzen aan-'
zien veranderd in bo'cijcn ".eener fchandelykfte^
flaavernye. ' Om, nu ;
'die ha'tclyke ketenen te'
•verbryzêlen, was 'er eene''Zeemagt nodig; cn,
om die te hebbm" moeften de liefde en het m
D 5

£8 S . C H E T S V A N E E N
gemeen belang des Vaderlands haare eer en
waardigheid, by onze Aterlingen den voorrang
gehad hebben, boven de byzondere belangen,
boven de laage heerschzugt, boven
de laffe begeerte om te believen, boven de
yuige jaloersheid, boven de valfche ftaatkunde,
en boven de verfbeilyke Engelschgezindheid,
met welke veelen befmet waren: kort om,
U W E HOOGHEID moest gedagt en gedaan
hebben, zo als hier; boven in de op een na
laatfle Paragraaf is gezegr.
De zaaken bleeven in dien ftaat tot op den
31. December van hetzelve jaar, op welken
de ontmoeting des Graaven van, By'and, en den
Commodore FïtUing voorviel: de fchandelyke
hoon aan de Vlag van den Staat, by deze gelegenheid,
bejegend, leverde een nieuw bewys
op, dat de Engelfchen meenen het recht te
hebben over ons dezelfde eigendunklyke beheerfching
temogen oeffenen, mét welke een
Afiatifchen Dcfpoot zynen flaaven beteugeld.
Door deeze aanranding der publieke vryheid,
heleedigde die vermetele Eilanders alle Europifche
Zee-Mogendheden: onze zaak werd
daar door die van deze Mogendheden en hun
belang en waardigheid riepen haar toe om
wraak te neemen. —— Wy, evenwel lieten
aan 'tHof van Londen, over deze fchennis,'
eenige Vertoogen doen; maar veragting was
het eenig antwoord; de misdaadige fterken,
voer

GROOT TAIÏIKII» £9
voer uit in tegenbefchuldigen van den onfcbuldigen
zwakken, en van dezen was flilzwygen de
eenigfte toevlugt. Ten overmaat van vernedering
vond de Ridder Yorke goed, om den
21. Maart 1780. aan de Staaten Generaal eene
Memorie over te leveren, waarin, na een langwyiig
verflag van de bezwaaren, die Zyne
Britfche Majeftèit ten laste der Republiek voorgaf
te hebben, wierd gezegt: „dat, indien,
„ tegen de billyke verwagting des Konings,
Hunne Hoog Mog. hem niet binnen drie wee-
" ken, te reekenen van den dag der overgaave
„ van de Memorie , een voldoend antwoord
gaven, wegens het Secours, zedert agt maanl
den gereclameerd, Zyne Majeftèit dit gedrag
„ zoude aanmerken als eene verlaating van de
„ Alliantie, van. den kant Hunner Hoog Mog.,
„ en dus de Vereenigde Provinciën niet an-
„ ders als op den voet van de andere onzy-
,. dige, en niet by Traétaaten gepriviligeerdc
„ Mogendheden, befchouwen; en dienvolgens
„ zonder andere vertraaging, by voorraad, en
„ tot nader bevel, met opzigt tot hunne On-
" derdaanen, doen opfchorten alle byzondere
,• bepaalingen der Trattaaten , tusfchen de beide
Natiën, naamlyk die van het Traftaat
", van 1674, en zig alleen houden aan de alge-
„ meene gronden van het Recht der Volken,
„ het welk dienen moet ten rigtfnoer, tus-
„ fchen onzydige en gepriviligeerde Mogend-
., he-

G R Q o T TAFEREEL.''
over het zelfde onderwérp, en communiceerde
die aan Mylord Stormont, met verzoek om
dezelve aan Zyne Majeftèit te remitteeren,
doch Zyn Lordfchap gaf, naar bekomen ordres
yan Zynen Souverain, ten antwoord: „dat,
„ aangezien de Memorie van den 11. Maart
, niets anders behelsde dan het befluit des Ko-
„ nings, vervat in de mondelinge declaratie,
„ die hy zelve op den a8.January aan den
„ Graaf had gedaan, Z/ne Majeftèit geene ver-
' „ andering'in het bepaald uitftel kon maaken."
Zie daar, op welk eene wyze onze Bondgenooten
met ons omfprongen; zie daar op welken
toon zy den onderftand vorderden, welken
zy voorgaven dat wy hun verfchuldigt waren
en nog hadden wy onder ons eene
Cabaal, die blindeling aan dusdanige Lieden
overgegeeven was Kortom , men hoor­
de weldra dat men niet ftraffeloos verzuimt te
gehoorzaamen aan het welbehagen, of liever
aan de ordresvan het Hof van Londen: George
de III. ordonneerde den 17. April, dat de bedreigingen
van den 21. Maart in volle uitger,
ftrektheid ter uitvoer zouden gebragt werden, t
Zo veele beleedigingen , en zo veele zonder-linge
pretenfien van den kant van Engeland,
zo veele fchandelyke vernederingen, dwongen
eindelyk de Staaten Generaal eene party te
kiezen, die hunner waardig was. Hunne Hoog
Mog. refolveerden den 25. April > ° a a n h e ï
Hof

62 S C H E T S Y A N K E U
Hof van Londen te doen declareeren (zo als
indedaad door den Graaf van Weideren den
4. Mey daar aan volgenden wierd gedaan)
dat vermits het Cafus Foederis op den tegenwoordigen
Oorlog niet toepasfelyk was, Hunne
Hoog Mog. hadden gerefolveerd het gevraagde
Secours niet te accordeeren; tevens
befluitende Convoy te verkenen aan alle Koopvaarders,
die niet geiaaden waren, met Goederen
, by de Tractaaten uitdruklyk als contrabande
geftipuleerd; mitsgaders het toerusten
van 21 Schepen van Linie en 31 Fregatten
, om gemelde Convoyen te kunnen verleenen,
en onze Kusten te bewaaren.
He eerfte dier Refolutien deed de ontftooken
gramfchap der Engelfchen ten toppunt
fteigeren, terwyl door de tweede den neêrgeflagen
moed onzer Handelaars wierd opgebeurd;
en Europa, verfteld van onze langduurige
en fchandelyke onverfchilligheid over onzen
Koophandel en,Scheepvaart, verwagtte dat
wy het een en ander ter Zee kragtdaadig zouden
befchermen , en binnen, 's Lands in ftaat
ftellen om het effect der beide Refolutien kragr
by te zetten. Doch Europa zag zig in die
V€~wagting bedrogen, en onze ongelukkige
Kooplieden wierden van het hunne beroofd,
in weerwil van het duhbeld Last- en Vèilgeld,
hetwelk zy betaalen moeften, tot goedmaaking
der kosten van uitrustingen, die tot befeherming

G R O O T T A F E R E E L . tfg
ming hunner Commercie dienen möeften, in
weerwil hunner eerbiedige en dringende Requesten
, aan de Staaten Generaal, en itj we érwil
van hun aanbod, om zelfde manqueerende
Manfchap op de Oorlogfchepen te bezorgen (a>
De magtige en haatlyke Factie, welke de Convoijen
had weten te doen opfchorten, vond
ook wel middel om 'er de uitwerking van te
verhinderen, na dc opfehorting herroepen was;
dat is: de uitrusting van gi Schepen , raakte
in duigen, door dezelve kunftenaryen, welke
de in 't vorige jaar geordonneerde uitrusting
van 32 Schepen den bodem ingellagen hadden.
De Engelfchen gingen dan hunnen gang:
verftout door de kragteloosheid der Refolutie,
om Convoyen te verleenen; aangemoedigd
door de halftarrigheid, met welke UWE
HOOGHEID en de meefte Provinciën bleeven
daan op de vermeerdering der Landmagt, ten
fpyte van gezonde reden, en in weerwil der
noodwendigheid , om de Marine te herftellen:
gehandhaafd door eene Party, welke in den
boezem der Republiek zelve hen openlyk durfde
begunftigen , namen zy een Franfchen Kaper
weg, niet onder 't bereik, maar voor den
mond
(a) Men zie wegens dit alles het Rejitest van Km?*
iaden, Asfuradeurs en Rbeders, omtrent den Zo.Jwy
17S0. aan Hunne Hoog Mog. geprefinttcri.

6"4 . S C H E T S V A N E E N
morrd van 't Canon van ons.Eiland Goedercede
(fl); zy namen verfcheide Americaanfche
Schepen in • beflag , i in onze Haven van het
Eiland St. Martin O); zy voeren, voort met
onze Schepen te berooven; hunne geweldenaryen,
hunne wreedheden omtrent onze Zeelieden,
verdubbelden; cn de braave cr, ongelukge
Ingezetene» .van dit Land, mets anders
kunnende dan ons noodlot befvhrejjen, mocften
nog de zegevierende Cabaal die wanbedryven
zien toejuichen; zy moeiten nog hooren,
dat wy zulke behandelingen verdienden;
dat onze trotfeke, onze wreecie Verdruk!" ers,
onze VRIENDEN, onze •BROEDERS "waren,
die wy rechtmaatig hadden vertcornd
Die Vrienden, DOORLUCHTIGE VORST:, die
Broeders, waren verfo.eilyke Vrienden-moorders
CO '• en zy, die deze geheugde naamen
van Vrienden cn Broeders, zo ichaamteloos ontheiligden,
waren de- ia" na- tigfte uer menfehen
kinderen; het waren Vo;reders,.die. de Lucht
des Lands, j$ wdkzy heeievcnshjht onenngen,
onwaardig ware.:.
ca&'rc:' ï*xfv&'ti

O R O O T • T' A ff E R E E l>. Ö#
Tot, dus verre waren de zaaken gevorderd,
toen de Heer Laurens, Oud-Prefident van het
Americaansch Congres in de magt der Engelfchen
viel. Onder de Papieren, by hem genomen,
vond men het berugt Eventueel Traclaat, met vier
andere Stukken , welke het Hof van Londen
aan den Ridder Yorke overzond,, en die Uwï
HOOGHEID wel.geliefde zelfs op den 20 Oétober
ter Vergadering der Staaten van Holland
in te brengen. By die gelegenheid heeft Uws
LIOOGHEID zig wonder wel gekweeten van
het ampt van Advocaat - Generaal: UWE HOOG­
HEID betoonde zulk een drift en yver in Uwen
eisch , dat'er verfpreid wierd, dat GE nimmer
zulk eene vlyt deed uitblinken, dan wanneerGE
ondernaamt debélangensvanEngeland té
.onderfteunen, of de Vermeerdering der Trouppes
voor te ftellen 5 het geen gelegenheid gaf
.ter herinnering der zaake van de Schotfe Brigade,
de hifcorie der Convoijen, en veel andere,
die ik de moeite niet zal neemen op te
noemen. rdq
De Engelfchen waren niet weinig in hunnen
fchik, met de ontdekking van dit Eventueel Traktaat
; vermits, het zelve hun het laatfte vöor-
•wendfel verfchafte, om openlyk met ons. tot
eene vredebreuk te komen, onze bezittingen
ftraffeloos te overweldigen , en-alle onze Koopvaardy-fchepen
onverfchillig te neemen; mitsgaders
den laatften genade-flag aan onze Zee-
E ^ma$

€6 S C H E T S V A N E K H
magt toe te brengen, door het wegneemen
van zodanige onzer Oorlogfchepen , welken zy
op Zee mogten ontmoeten ... En dit alles
wenschte onze Anglomaanfche Kliek nog har-
telyk, dat toch mogt gebeuren!
Men weet, eindelyk, den inhoud der bei­
de Memorien, door den Ridder Yorke, we­
gens het voornoemde Traétaat, op den 10
November en 12 December, aan de Staaten
Generaal overhandigd: men weet teffens wel­
ke wyze, voorzigtige en rechtmaatige antwoor­
den Hunne Hoog Mog. op die Memorien ge-
geeven hebben , mitsgaders de verdere vreed-
zaame maatregelen, door hun by der hand ge­
nomen ; maar de heerschzugtige, eigendunk-
lyke en onredelyke wyze , op welke het Hof
van Londen zig in die zaak gedroeg, laatgee-
nen twyffel over of dat Hof had volftrekt beflo-
-ten ons openbaarlyk aan te tasten. En in de
-daad het was op den 20 December, dat zyne
Britfche Majeftèit zyn berugt MANIFEST te­
kende , als mede de ordre om Brieven van
fchaaverhaaling te verleenen tegen de Schepen,
•Goederen, en Onderdaanen der Republiek.
Welnu, DOORLUCHTIGE VÓRST! Gelooft
GE dat 50 a 60 duizend Man in ftaat hadden
geweest, om dat MANIFEST te refuteeren en
de ordre te doen intrekken? Daar toe was
eene goede Zeemagt nodig ; en die hadden
wy niet.
Nd

G R O O T * T A F E R E E i. 6>
' Nu althans, was het riatuurlyk, dat, in het;
eogeribiïk, op het welk wy op Zee openlyk aan-
-getast wierden , zonder dat men te land voor
het een of ander te vreezen had , men van allen
verderen aandrang op de Vermeerdering
Van Landmagt zou afzien: het was te denken,
dat men nü zig zou beyveren, om de Petitie iri
1777 geformeerd, ter reparatie van oude fchepen
en tot aankoop van Bouw-Materiaalen vastteftellen,
en dat men tevens ter conclufie brengen
zou de Petitie, op den 19 April 1779. geformeerd
tot voorziening der Magazynen.
Edoch een geliefd voorwerp word zo fcnielyk
uit den zin niet gefield; ook was het reeds op
den 16 December, zynde flegts twee dagen na
dat de tyding van het MANIFEST, en de ordre
des Konings van Engeland in 's Hage was
aangekomen, dat UWE HOOGHEID, by de
voordragt aan Hunne Hoog Mog. van de noodzaaklykheid
om den voorgeltelden aanbouw
Van Schepen , mitsgaders' de toerusting voor
den dienst van 1781. gefchikt, rustig door
te zetten, eene nieuwe afichildering maakte
van het gewaande gevaar, waarin men was,
om te land aangetast te worden, en tevens
op nieuws vuurig aandrong, op eene
vermeerdering van Landmagt, ten minftenjuzo
fterk,
§
als waar van in den jaare i77
h e t
was overgeleverd. En uit hoofde der aanbeveeling
van dit voorftel^ door de Staaten Gene-

6% S C H E T S V A N EEN"
raai aan de refpeftive Provinciën gedaan, alg
mede, wegens demogelykeid, die onderfteld wierd,
dar de ftorm, welke deezen Staat ter Zee naderde
, op het vaste Land mogt komen uit te
barften (a), bragt Gelderland op den 2, January,
deszelfs Confent, tot vermeerdering der Landmagt,
ter vergadering der Staaten Generaal in;
en niet enkel om dezelve te brengen tot 50 a
60 duizend man, zo als UWE HOOGHEID op
den 10 Maart des voorigen jaars had gevraagd,
maar, desnoods, zelftot een grooter getal. De
Gedeputeerden dier Provincie wierden gelast,
de flerkfte injlantien ie doen om de verdere Bondgenooten,
inzonderheid die, welke het meefte belang hadde
by de verjlerking der Zeemagt, voor welke de Land­
provinciën bereids AANMERKLTKE SOMMEN hadden
moeten furneeren , te beweegen, om geenerleije
zwaarigheid meer te maaken in het eenpaarig
confenteeren tot de vermeerdering der
Trouppes van den Staat. — Ik zal hier niet naarvorfchen
of het der Provincie Gelderland hier
wel voegde, die AANMERKLYKE SOMMEN,
door de Land-Provinciën tot de Zeemagt gefurneerd,
zo hoog te doen klinken; vermits
bekend is hoe weinig dat zy tot dien tyd van
hunne quote hadden gefurneerd, en hoeveel
(«) Cinulalre Misfive van Hunne Hoog Mog. aan i*
tefieftht Provinciën, in data 26 December 1780.
zy

GROOT TAFEREEL 69
«y ten dien opzigte nog ten agteren waren,
tenminften in vergelyking met Holland; en ten
an 'eren weet men, dat het aandeel dezer vier
Provinciën gezamenlyk, in de Generaliteits lasten
, nog het derde deel niet uitmaakt van 't
geen de Provincie Holland alléén daar in moet
opbrengen. Ik zal my bepaalen by het eenvoudig
zeggen, dat, aangezien'er geen twyffel
was of de meefte Provinciën zouden Gelderland
volgen, Holland, welke men het mes op
de keel hield, zig gedwongen zag den 11 January
te confenteeren in de Vermeerdering
der Landmagt, in weerwil der bewustheid,
waarin zy was, en waar in een ieder had behooren
te zyn, dat het van eene onvermydelyke
noodwendigheid was zig alleenlyk met het
Zeeweezen op te houden?
Uit alles [ wat door my over deeze zaak tot
hier toe is' aangevoerd, hlykt dan klaar, dat
de eeuwigduurende en noodlottige halftarrigheid,
die men getoond heeft om de Trouppes
te willen vermeerderen , de voornaamfte oorzaak
is geweest van den zwakken ftaat onzer
ongelukkige Zeemagt, ten tyde de Britten ons
openlyk den oorlog aandeeden. Het Herftel
dier zeemagt was tot aan den jaare 1776 toe
noodzaaklyk; van 1776 tot 1778, wierd die
herfteliing dringender; en van 1778 tot 1781,
wierd ze ten uiterften noodwendig.; daar, op
»

S C E E T S V A N £ E \
zyn best, maar gevoeglyk, en in betrekking
tot de v.eemagt fchadelyk was. — Het ftond
dan aan U, DOORLUCHTIGE VORST, die bet
Oog zytvan den Souverain , en het voornaamfte
Beweegrad van ons ftaatkundig Werktuig, die
geene andere belangen heeft, noch hebben
moet, dan die van den Staat in 't algemeen,
het ftond aan U , die redenen naar te denken;
en, na daarvan de baarblyklykheid gezien, en 't
gewigt gevoeld te hebben, na. edelmoedig gezegepraald
te hebben over alle daar tegen aandnhsfchende
neigingen, na, met verachting
verworpen te hebben alle raadgeevingen en inboezemingen
, die U konden beletten een vast
en heilzaam be

G R O O T TAFEREKX»
teerd hebben; zy zouden de vermetelheid niet
gehad hebben van ons aan te randen , en wy
hadden eenen Oorlog ontweeken,die onze ruïne
en- ontëering voltooid heeft. Maar, van dit
alleshebt GE, DOORLU CHTIGSTE VORST, niets
o-edaan! Wel verre dan dat men zoude kunnen
zeggen, dat GE alles, wat mogelyk wasr ter herfteliing der Zeemagt gedaan hebt, kan
men ftaandehouden, dat de halftarrigheid, waar
in Uwevooroordeelen, Uwe gezindheid, Uwe
genegenheden en Uwe onwaardige 'Raadslieden
b
UwE HOOGHEID hebben onderhouden,
om 'eene vermeerdering van Trouppes te bekomen
een der voornaamfte hinderpaalen is geweest
aanhetherftelder Zeemagt, engevolglyk,
eene van de voornaamfte oorzaaken der rampfpoeden
, ons zedert dien tyd overgekomen.
t'4 ' B
*

7? -SCHETS' VAN EEN
'BESTUUR EN GE.IBH.UIK .
O N Z E R
Z JE JE 'M M G T>
"TC2V rit* '{•*•—t-Wrrl mh. -n • I
ZEDERT HET BEGIN DER VYANDEYKHE-
DEN TUSS.CHEN , ENGELAND EN
PE . R E P U BL IE K.
Tydvak van 'iv December 1780. tot i.January 1782.'
DOORLUCHTIGSTE VORST!.
j[k had wel, ten gevolge van het voorlghoofdftuk,
kunnen opgeeven, de zo menigwerf bepaalde
, en , .onder zo vcelerleije couleuren,
voorgeftelde vraagen, om de vermeerdering der
Landmagt; maar, na ten klaarften , zo ik meene,
aangetoond te hebben, de ongerymdheid
dier vraagen, den aart van derzelver beweegoorzaaken,
en de noodlottige gevolgen, daar uit
voortgefproren, zal het genoeg zyn deeze ftoffe
tot het verder beloop van dit werk te bejpaaren,
en 'er enkel ,by gelegenheid van te
fpree-

G R O O T T A I I U I I . 73.
Tpreeken : zullende middelerwyl onderneemen
een denkbeeld te geeven, op hoedaanige.Wyze
onze Zeemagt beftuurd en aangelegt is,
geduurende den Oorlog, dien wy zo fchandelyk
hebben doorgezet; en alvoorens ter zaake
te treden, zal ik hier laaten volgen de LYST
der Zeemagt, welke de Republiek bezat in de
maand van December 1780, en zodanig als die
oevonden word in het eerfte Stuk der Bylaagen
tot de MEMORIE van UWE HOOGHEID,
A L G E M E E N E LYST
D E R Z E E M A G T
VAN DE REPUBLIEK, IN DE MAAND
DECEMBER 1780.
NB. Ik heb Qaarvan afgelaattn de Princes Royaal
van 70 jlukken Kanon, om dat dit Sehip bereids
mt afgekeurt, en heb 'er by gevoegd de Zeebaars,
• van 11 jlukken , die men had overgeslagen.
r, c,..u, Wanneer ge-
Rejort. ; Schepen.- Stukk.
Maafê . . De Masze . . 7° ^
Prins Willem . 174».
Amilcrdam . OcAdm.Generaal i/63-
Maaze . . Mars . . . . 60 1763.
Prins Fredenk. I77«.
, Kortenaer . . - Ï7 8
°-
Amfterdam . Naffau . « • **Hr* • l
759-
E 5
A m
*

74 S C B I T S ' T A N EEU
Reffort. Schepen. Stukk. Wanneer gebouwd.
Amfbrdam bolland . . 6c 1761.
• •—1 Ymfterdam . . 1763.
OeAdm.dvRuir r 1780.
fxètknÓ . . Zierikzee . . 1/33-
*— . Zuid-Beveland. m— 1746.
Maaze . . Schiedam . . 5c 1745.
• Princes Carolina —— 1748.

G R O O T T A F E R E E L , 75,
n, ut Wanneer ge-
Rejort. Schepen. Stukk. fc

G R O O T T A E E R E B £ . fff
J^ar zi^ ftfoperj. Sfufefc. ' Bevelhebbers,
bevonden. |
Amfterdam.. Landskroon . . 40 Mauregntuk.
Zephir . . . 36 Wierts.
Bellonjt . . . ! Jekker,
Amphitrite . . —1—' Braak.
Jafon . . . Seis.
bolphyn . . 24 Muldar.
Waakzaamheid. Overmcer.
h Texel . . . Alarm . . . Mulder.
In 't Veer . Adm. Generaal. 70 Vice - Admiraal
* Hartflnck.
Bataviïr . . 5° Bentink.
Zwieren . . 40 Nauwman.
Medenblik . • 36 Ryneveld.
Hoorn . . . 24 Hekkers.
Enkhuifen . . Frykemus.
In de Balg te Princes Fr. Loui-
Wieringen . fa Wilhelmina. . 50 Idiinga.
In 't Vlie . . \ Eensgezindheid. 36 Bouritiüs.
w
Rechteren.
In Zeeland . . Zuidbcveland. . 60 Van Kinkel.
St.Maarfcnsdyk. 24 Stavonnus.
Walcheren . . Hanngsmaii.
Brünswyk . . 36 Pruyst.
Middelandfche Princes Louifa.
7
5° Schout by nagt
Bmkes.
' " pastor Castor ï . - * 36 \
MdvilL

?8 • S C H S T S V A N EEN
Waar zich Aepen. Smkk. Bevelhebbers,
bevonden.
Middelandfche Briel . . . 36 Oorthuis.
Zee . ,
In de West-In- Beverwyk . , Boot,
dien . . De Arend ... 24 Delvos.
Te St. Eufta- Mars O) . . 60 Crull.
chius . . ; Mars Qb) . . . 36 F. Si. Graaf van
I Bylancl.
Te Surinamen. Thetis . I . 24 Spenglcr.
De Valk . . Silv'ester.
S C H E P E K
uit onze Havens
vertrokkcnjHt):
den 19. tot den
26. derzelfdi
maand Decem-
• her.
Naar Lisbon. Amfterdam , . 60 L. Graaf van
Bylam'.
Dieren . . . 36 Coerman.
Eendragt . . 24 De Roock.
Pr. Carolina (c) 50 Satink.
Naar de West- Nasfau , . L. 60 Rietveld.
Indien . . NaffauWeilbufg. 50 Cras.
Rotterdam (^) —— Volbergen.
Naar Curagao. Pr. Maria Louifa. Berghuis.
Zie
(a) Door de Engelfchen by St. Euftachius genomen den
4. Febr. 1781.
(£>) Mede aldaar op den. 3. derzelfde maand cenomen.
(O Genomen in hetCanaal, den 31. December 1780.
{d) Mede daar orutrent geaom.cn, den 5,January 1781.

GROOT T A F I U K I , 7

#o S C H E T S V A N E E Ï<
te zeggen ftaat, geeft 'er bewys. -— Ik keet
ter zaake.
Uit hoofde der netelige omftandigheden , in
welken wy omtrent Engeland ons in den Jaare
1779. en boven algeduurende het Jaar 1780
bevonden hadden., leerde het gezond verftand,
dat men geen gedeelte der weinige gewapende
en toegeruste Schepen, welke de Republiek
had, zo zorgeloos waagen moest , als
men deed omftreeks den 20 December van 't
laatstgenoemde jaar; dat is, op het eigen oogenhlik
, dat de Vreedebreuk tusfchen Engeland
buiten twyffel was, en dat de Schepen dier Natie
als een blixem op de onze flonden neer te
vallen. Het eigendunklyk gedrag der Engelfchen
van alle tyden her; hunne gewoonte om de
Vredebreuken, die zy bepeinzen, door daaden
yan geweld en vyandfchap te doen voorgaan,
moeften ons mistrouwen opwekken, en ons
aanzetten om gepaste voorzorgen te neemen.
Zy, DOORLUCHTIGSTE VORST, die het beftuur
onzer Zeemagt in handen hadden, moesten
zig herinneren (want het is fomtyds nutttig
geheugen te bezitten) dat, reeds van het jaar
1651, de geweldenarijen en rooverijen, door
het Britsch Parlement geauthorifeerd ," en begaan
tegen fommige Koopvaarders der Republiek,
het voorfpel waren van de trouwlooze
vermetelheid , welke de Admiraal Blake in den
jaare 1652. betoonde, met in de maand Mey
der

G R O O T T A F E R E E U 8Ï'
«ter Staaten Vlag te hoonen, en den Admiraal
Tromp te attaqueeren , zonder dat 'er tusfchen
Engeland en ons eenen openbaaren Oorlog
plaats had. Zy moesten zig te binnenbrengen,
dat, in 'tbegin van 't jaar i-66 4., met verachting
van het- konlings bezworen Tradaat tusfchen
de beidé Natiën , Robert Holmes, met geheime
last van Karei den tweeden gemunieerd , een
groot getal onzer Schepen wegnam, onze bezittingen
op de Africaanfche Kust vermeesterde,
en van daar naar America (levende, alwaar
hy'voor eerst Nieuw -Nederland ( door hem Nieuw-
York genoemt,) ten onderbragt, zo Wel als vervolgens
de Eilanden Tabaio en St. Eujïachius: Zy
moesten, zeg ik, zig herinneren dat Karei de
tweede, ten overmaate van onrechtvaerdigheid,
de valschheidhad om op de deswegens door den
Staat gedaane klagten te antwoorden , dat hem
die dingen ten volle onbewust waren, en hy
daaromtrent niets geordonneerd had; dat wyders
die Vorst, dreigen by laaghartigheid voegende,
durfde declareeren, dat, zo de Staaten
aan hunne Oost-Indifche Compagnie de gevraagde
befeherming verleende , daar ondertusfehen
dezelve door Zyne Onderdaanen ftraffeloos
beroofd wierd, hy dusdaanigen flap voor
eene Oorlogs -verklaaring zoude houden. Nog
" moesten de Beftuurderen onzer Zeemagt zig
herinneren, dat op den 23 Maart 1672. en
zonder eenige formeele Vredebreuk met En-
F ge'

82 SCHETS VAN EETÏ
geland, die zelfde Robert Holmes, met nieuwen
last van zynen Koning, en aan 't hoofd eener
Overmagt, de t'huiskomende Smirna-Vloot aantaste,
den Admiraal van Nes , die ze convoceerde,
deedfneuvelen, deszelfs Schip in den grond
boorde, eenige Schepen dier Vloot nam, en
dezelve geheel vermeesterd zoude hebben,zonder
de heldhaftige wederftand van het overfchot
der Convoijers en der Koopvaardy-Schepen. —
Dan, waar toe doch de moeite te neemen van
zig zulke verouderde voorbeelden te herinneren?
Waarlyk, alles wat de Republiek fints
eenigen tyd van de Engelfchen had moeten
ondergaan; de bewustheid hunner gevoelens
ten onzen aanzien; het eigenaartig carafter
dier Natie, en den aart der tydsomftandigheden,
toonden aan de Bewindhebbers onze
Zeemagt over genoeg, wat, althans in de laatfte
agt maanden van 't jaar 1780. te doen ftond.
Inderdaad, de fmaad en't geweld, ten aanzien
van het Convoy, onder den Graaf van Byland,
der Staaten Vlag aangedaan O), de fchending
van het recht der Volken en van het Grondgebied
der Republiek op onze Kusten in Europa
(è) en aan het Eiland van St. Martin (O,
(a) Den 31 Dec. 1779.
(6) Den 21 April ,780.
(O Den o Jug. deszelfden jaars,
de

G R O O T T A F E R E E L . 83
defchaamtelooze en voortduurende rooverijen,
omtrent onzen Koophandel gepleegd; de fchenddaaden
, wreedheden , moorderijen, zelfs, jegens
Ingezetenen dezes Lands begaan; de weigering
van recht, wegens alle die voorvallen;
en aan den anderen kant de wettelooze eifchen,
onrechtvaerdige klagten , valfche betigtingen,
en alle andere knibbelaarijen , door deze Zeedwingelanden,
door deze Verftoorders van de
rust der Volken, ons zo menigwerf toegeduuwd ,
zo menigwerf en zonder ophouden herhaald, en
die men'moede wierd; detweedragt, die zy tusfchen
de Leden onzer Regeering aanftookten_,
de dwarspaalen, welke zy aan onze ftaatkundige
vryheid tragtten te ftellen, de ftrikken,
die zy allerwegen voor ons fpanden, den afgrond
van ramfpoeden, die zy voor onze voeten
groeven, en waarin zy ons zogten neer
te dompelen : zo veele famenloopende zaaken,
eindelyk, gaven de klaarfte voorbeduiding eener
uiibarfling van een voorbedagt fchouivfpe! , welk
eenen aanvang neemen moest met de onverwagte
aanranding onzer Oorlogfchepen, die zy
op Zee ontmoeten zouden; het neemen van
alk onze Koopvaarders, die zig in de Engelfche
Havenen of op Zee bevinden mogten, mitsgaders
het verlies van een gedeelte onzer Bezittingen
in America, of elders Waarom
dan die uitbarjïing niet voorgekomen , omftreeks
de maanden Augustus en September, door

$4 SCHETS VAN EEÏ*
middelen, die men zogt aan te wenden op
het einde des jaars, dat is, toen hetgeen tyd
meer was. . ... Wat was nu van den Raad
van Staaten geworden ? waar was de Dire&ie
van 't Zeeweezen ? waar bleef onzen Kapiteinen
Admiraal-Generaal ? waar waren, met één
woord, allen die de Souverain aangefteld had,
om met raad en daad voor de zekerheid van
onze Goederen en Bezittingen te zorgen? ...
Waren dan alle zielen met eene noodlottige gevoelloosheid
bevangen?... of was men in den
flaapvan Epimenides gedompeld? .... Neen : die
bcdryveloozen ftaat was enkel eene verdooving,
door fommige Slaapverzvekkers veroorzaakt,
en deze Slaapver wekkers waren de Ridder Yorke
en zyne Medeftanders, zo grooten, als kleinen.
Geduurende de twee laatfte maanden van
dit zelfde jaar , verdubbelden de redenen van
vrees en wantrouwen; en tevens verdubbelden
de wigtige beweegöorzaaken, en de dringende
redenen die men had, om allen fpoed
en alle mooglyke omzigtigheid aan te wenden,
in den aanleg en uitzending onzer Schepen. Om
zulks niet te gevoelen , moest het aan gezond
verhand mangelen , of men moest met de grootfte
onverfchilligheid aangedaan zyn. —En waarlyk,
de ontdekking van het Praeparatoirlyk Plan,
de bedreigingen , ve-vat in de beide Memorien,
door den Ridder Yorke. op den 10 November
en den iz December ? aan Hunne Hoog Mog,
ge-

G R O O T T A F I R E E E . *3
reprefenteerd, dezelve bedreigingen den 15 dito,
woordelyk door gemelde Amhasfadeur herhaald,
den korten en ongenoegzaamen termyn,
door het Britfche Hof bepaald, om op die Memorien
een onmiddelyk en voldoend antwoord
van den Staat te bekomen, de natuur der berioten,
die men zekerlyk van den Graaf van
Weideren ontfangen MOEST, de particuliere bersten,
die men van elders, en flag op flag, ont-
&,g, het uiterfte toppunt, eindelyk waar toe
de zaaken gefteegen waren , verkondigden
maar al te zeer de zekerheid en aannadcrmg
van het fchrikbaarend oogenblik, in het welk ons
niets zou overblyven, dan het berouw en de
fchande van onze Bezittingen weerloos en onzen
Koophandel zonder befeherming gelaaten
te hebben; van niet een eenig Schip ter gepaster
tyd uit onze Havens te hebben doen vutloopen,
en het zo dra mogelyk , uit- en toerusten van
anderen te hebben verwaarloosd. Het was,
helaas! evenwel dat oogenblik, het welk men
uitkoos om van hier , zo verzekerd, of men in
vollen vreede was, te doen uitzeilen de Schepen,
die veronderftetd wierden , ter befeherming
onzer Commercie en Colonien beftemdte zyn:
ook zeiden de Engelfchen zelf, dat, zo dn fluk
geene daad van zinneloosheid was, het gems tets er-
gers moest zyn. i n - r>
De Oorlogfchepen Rotterdam en de Prmces Larolina
, vergezeld van een Oost-Indisch Com-
F 3 pagme-

S C H E T S V A N E E N
pagnie-Schip, vertrokken van de Rheede te
Hellevoet, des ogiens vroeg van den i§ December,
het eerfte naar de West-Indien, en het
tweede naar Lisbon beftemd; en alle drie vielen
zy in de handen der Engelfchen, alvorens
nog het Canaal gepasfeerd te zyn ; om dat de
Expresfe, (die volgens UWER HOOGHEIDS
Memorie, den 14 Dec. met contra-ordre uit
's Hage was vertrokken) niet voor den volgenden
ogtent, tusfchen 10 en 11 Uuren te Helvoet
aankwam : fchoon gebruik van tyd voor
een reisje van 5 uuren ! Deze Schepen , zeg
ik, wierden een prooy der Vyanden, om dat
men de voorzorg niet gebruikt had, de Expresfe
eene Ordre mede te geeven , om hun
een Sloep na te zenden, of een Sein van terugkomst
te maaken , ingevalle zy, reeds vertrokken
zynde op de komst der Expresfe , nog niet
verre af waren. En waarlyk zy waren toen
zo min verwyderd, dat men ze nog zeer gemaklyk
had kunnen terug roepen : dit kan
gansch Helvoet getuigen. Van de overige Schepen,
die eenige dagen bevorens uit onze Havenen
gezeild, en gelukkiglyk den Engelfchen
ontfnapt waren, moest het Schip Amfterdam,
gecommandeerd door den Graaf van Byland,
en bereids ontramponeerd door eenen drie of
vier jaarigen dienst, te Lisbon gerepareerd
worden: de Princes Maria Louifa, van ouderdom
naauwlyks aan malkander hangende, en evenwel

G R O O T T A F E R E E L . 87
wel naCuragao gedestineerd , kon met verder
komen dan Kadix, alwaar het verkogt wierd:
ook zond UWE HOOGHEID ordre aan den
Graaf van Byland, om het Fregat Dieren, dat
hyhad medegebragt, en van geen beter alooi
was, dan de Princes Maria Loulfa te verkoo-
pen (a). Dus, hetfcheen of alle die Schepen,
ter befeherming onzer Commercie beftemd,
alleenlyk vertrokken waren om zig te laaten
neemen , repareeren , of verkoopen. Dit is 't nog
niet alles: de Schepen Nasjau en Nasfau-Weil-
burg, omtrent gelyktydig met den Graaf van
Byland vertrokken , arriveerden in de West-In­
dien, alleenlyk om aldaar in eene fchandelyke
bedryveloosheid te verrotten, en buiten ftaat
te raaken, om immer in Europa te komen.
Hetzelfde foort van Bewind heerschte ook in
de maatregelen, die genomen wierden om St.
Euflacbius te redden : In plaats van, ten minften
reeds met den i$ December een Fregat van
hier benoorden Schotland om, derwaards heen
te zenden, om te beproeven of het mogelyk
w are eene tydige waarfehouwing te doen aan
den
w
(.) A. JMI5.-B. t- I7i. - C . p. 90. De Heer
Byland geen kaas gezien hebbende om du tregat te
verkoopen, bragt dat weder in Holland, avmr het ver­
oordeeld wierd, om voortaan flegts tot Wagt- of Hos­
pitaal - Schip te dienen.
F 4

'8 S C H E T S V A N E E N
den Schout by nagt Crull, die zig aan dat Eiland
bevond meteen Schip van 60, en een van 36 nukken,
mitsgaders met een aaozienlyk getal rykgelaaden
Koopvaarders, zo wagtte UWE HOOG­
HEID tot den 20 dier- maand (a), om hem den
ftaat der zaaken over Oftcnde te brengen , alwaar
geen Schip gereed was; en over Lisbon,
van waar het Schip, ten dien einde door een
Heer Smkfaen afgezonden, eerst den 6 February
daaraan volgende vertrok; dat is, «00 dat St.
Euftachius, Saba, St. Martin, en alle onze Schepen,
welke zig aldaar bevonden, reeds in de
magt der Engelfchen waren. _ Maar, zalmen
my toeroepen , op dat tydftip hadden %vy hier geen
Fregat, in flaat om voor zulk eene langduurige reizs
Zee te kiezen. Des te erger: Edoch , toen
in 'c begin dier zelfde maand December, het
Fregat de Arend, van Helvoet naar St. Euftachius
vertrok , had men , aangezien toen reeds de
zaaken ongemeen netelig ftonden , ten minflen
den Heer Crull, kunnen berigten om met
alle de Schepen onmiddelyk naar Curagao te
wyken. En zulks is niet gedaan !... Om dat ons
noodlot medebragt, dat men in dit geval ,
even als in vry wat anderen , juist het tegendeel
zou doen van 't geen gedaan moest worden.
Het
(«) A. p. 25. 26. 113. en 117. — B. p. 32. 33. 168.
?72. en 173. —, C. p. 15. 16. 88. en 9u

G R O O T T A F E R E E L . 80
Het is dan niet te verwonderen, dat dusdanig-
begin geduurende den geheelen Ooriog
agtervolgt is, door eene aaneenfchakeling van
langwyligheden of verzuimen , van valfche maatregelen
of bedryveloosbeden ; Het is niet te
verwonderen, dat deezen Oorlog is befloten
met die fraaije hiftorie van Br en, en met de
heerlyke kruistogt, welke wy met het verlies
der Schepen, de Unie en Zierikzee geboet hebben;
als mede dat alles is bekroond geworden
door eenen Vreede , die, ons met fchande en
vernedering overlaadende, ons gedwongen
heeft opofferingen te doen, welke ons mogelyk
ten eenigen dage nog kosten zullen een gedeelte
van den Koophandel, die ons in Europa nog
overfchiet en onze Bezittingen in Azien.
Evenwel, offchoon Friesland werklyk alle
Vermeerdering van Trouppes de bons gaf, en
begeerde dat men zich eeniglyk met het Herftel
der Zeemagt zou ophouden (a); offchoon
Zeeland en Groningen geenen haast maakten
in die Vermeerdering te ftemmen, byzonderlyk
niet in die, welke den 10 Maart 1779.
voorgefteld, en den 16 December 1780. op
nieuws ingebragt was , liet toch de Anti-Patriotfche
Cabaal dc hoop niet vaaren ,om 'er eene
te
(a) Zie de Refolutie der Staaten van Friesland van 13.
tan. 1781.

$o S C H E T S V A N E E N
te verwerven. En daar toe werd in de maand
January des jaars 1781. een nieuw Plan geformeerd,
het welk UWE HOOGHEID en de
Raad van Staat aan Hunne Hoog Mog. overleverde,
beftaande in eene Augmentatie van niet
minder dan twintig duizend Koppen, waar
van 'er eeniglyk 1200 beftemd waren, om op de
Schepen verdeeld te worden. Vermeerdering,
van welke de Recruutgelden zouden beloopen
hebben 1,460,652. Guld. en 10 Stuivers,
mitsgaders derzelver onderhoud 3,050,138 Guldens
11 Jluiv. 6 pem.l Vervaarlyke fom, nuttelooze,
verderflyke uitgaaf, en welke, wanneer
men nagaat , hoe zeer onze Admiraliteiten
dagelyks het gebrek aan penningen bejammerden
, meer dan ooit het Herftel der
Zeemagt en de Toerusting derSchepen onmogelykmoest
maaken! Onbetwistbaar bewys, eindelyk,
van hetfchrikbaarendvoorneemen, door
de Cabaal gefmeed om de eer 'en belangens
van het Gemeenebest aan den vyand op te
offeren!
Maar dit is nog alles niet: middelerwyl dat
Hunne Hoog Mog. dit zonderling voorftel aan de
verdere Provinciën zouden voordragen (a),
wierd 'er een ander Plan uitgedagt, waar van
de
(a) Htt was op den 2. Febr. dat Hunne Hoog Mog.,
dit voorftel aan elk der Provinciën communiceerden.

G R O O T T A F E R E E L . ot
de uitvoering , zo die bad plaats gegreepen, natuurlyker
wyze de Bondgenooten moest noodzaaken,
zonder eenig uitftel, de voorgeilagene
Vermeerdering in te willigen: Ook twyffelt men
niet, DOORLUCHTIG STE VORST! of dit tweede
Plan was zyne geboorte verfcbuldigd aan het
brein van den Hertog van Brünswyk ; dat is,
• van uwen geftadigeiï Mentor, van uwen aangeftclden
Conflliarius. ~ Hoe het ook zyn moge
, de Raad van Staaten fchreef den 22 January
aan de Staaten Generaal («), dat, aangezien
de Zeekusten , van Vlaanderen af tot aan
Oost-Friesland,- byna geheel open lagen , en
eene INVASIE, in de Provinciën langs de Zee
gelegen , de ruïne van den gebeelen Staat naar
zich moest fleepen, de Raad oirbaar vond
Hunne Hoog Mog. den vooriïag te doen, om alle de
Trouppes van de Republiek in flaat van marschvaardigheid
te brengen, ten einde gebruikt te kunnen
worden om den Staat tegen allen onvoorzienen
aanval te verdeedigen, het zy met hen
in een of meerder Corpfen te doen campeeren, het
zy met hen elders te plaatzen, alwaar zy by de
hand waren, om zig met hoop van goeden
uitflag tegen de onderneemingen des vyands,
(a) Men kan dezen Brief, waar van ik bier Jlegts bet
saaklyke opgeeve, in de publieke Vapititn van dien tyi
nazien.
te

SCHETS VAN EEN
te verzetten. En om de Bundgenooten niet
te verbystcren over de kosten, die dergelyke
toebereidzelen mogten vereifchen, bepaalde
voorn. Raad (om te beginnen) zich tot de
formeering eener Petitie , van maar één Mil-
Uoen Guldens ! in de daad eene maatige fomme,
zo men het oog flaat op al de benoodigde
behoeftens, als Tenten, Magazynen van Leeftogt
en Voeder, — Paarden en Wagens ter
vervoering van Oorlogsbehoeften , Wagens,
Paarden en Schuiten, tot overbrenging der
Bagagie. — Buitengewoone Tractementen, —.
Soldyen der Generaals, derzelver Adjudanten
en andere Officieren. —* Vermeerdering der
Soldye van de Zwitzers, — de huuren van een
menigte Bedienden, .— Hospitaalkosten , —*
eene behoorlyke Veld-Artillery, — Trekwagens
voor 'C Gefchut en Pontons, —> het
loon der Geleiders van den Artillery - Trein, —.
Kortom, al wat nodig is tot den dienst en de
werkzaamheid van een Leger, wanneer het
te velde gaat, en zich in ftaat van uitvoeren
fteld. En uit hoofde der noodzaaklykheid om
de Leveranciers penningen op rekening te
verfchaffen, moest het gevraagd millioen maar
zonder eenig uitftcl in de Generaliteit! Kas gefourneerd
worden , behoudende de gemelde ,
Raad aan zich om, wanneer' het Camp zou geformeerd
zyn, eene Petitie voor de verder
benodigde fommen te formeeren.
' In-

G R O O T T A F E R E E L . 93
Indien, DOORLUCHTIGSTE VORST, dit
Plan zyn beflag had bekomen, zou 'er uit voortgevloeid
zyn, dat alle onze Plaatzen aan de
Landzyde zonder Garnifoen hadden geweest;
en dat, door de zorg, die men zou gedragen
hebben om meer dan ooit het gevaar der Republiek,
om van dien kant aangevallen te worden
, op te vyzelen, men zou geflaagt zyn in
het verkrygen eener fchielyke en algemeene
bewilliging in de Vermeerdering van de Trouppes,
en die waarlyk vermeerderd te zien: men
zou geflaagt zyn in het verzwaaren der algemeene
uitgaaven, en der belasting van den braaven
Ingezetenen, ten kosten van 's Lands veiligheid
en belangen ; men zou, eindelyk, geflaagt
zyn met het in handen UWER HOOG­
HEID, of liever in die der Olygarchifche Cabaal,
een overmaat van kragten te Hellen, die flegts
konde dienen tot vergrooting eener magt-,
welke tot zulken hoogte is geklommen, dat
die reeds maar al te veel het fouverain Vermogen
bezwalkt, en de Natie beeven doet.
Maar dit Plan, DOORLUCHTIGSTE VORST,
van het welk de Stelleren UWER Memorie goedvinden
niets te reppen, voltooide het openen
der oogen van vry wat Lieden ; anderen
waren'er over verontwaardigd; en alleen Gelderland
gaf 'er zyne toeftemming aan , egter
nog maar onder zekere voorwaarde.
Onaangezien deze mislukking, verflaauwde
1
even-

pjj S C H E T S V A N E E N
evenwel de yver ter Vermeerdering der Trouppes
niet: Zy kwam onder verfcheidene gedaanten
en verfchillende tyden , tot op het einde
des Oorlogs ten voorfchyn; en, ten deezen
aanzien, zal ik flegts drie Vóórhellen van
dien aart hier aanvoeren, en welke nog geduurende
dit jaar 1781. gedaan wierden, namelyk:
i°. Het nieuwe Plan, door UWE HOOG­
HEID en den Raad van Staaten aan Hunne Hoog
Mog. den 18 April overhandigd, tot eene Vermeerdering
van936" Paarden, en i7,686Voetknegten;
doch, (het geen zekerlyk het pilletje
moest vergulden) van welk getal 6 duizend
man zouden afgenomen worden, om daar van
een Corps Mariniers, beftaande uit drie Regimenten,
elk van 16 Compagnien, te formeeren
: een Corps dat waarlyk alléén genoegzaam
zou geweest zyn, mits op een anderen voet
als UWE HOOGHEID zulks begreep; een Corps,
van het welk de Stelleren UWER MEMORIE,
wel gewag maaken (0), maar zondereen enkel
woord te reppen van den Jlaart, die 'er aan
vast was, namelyk van de 936 Paarden, en
11,680, overige Voetknegten, die gelyktydig
moeften geworven worden.
2°. De herhaaling van deze zelfde vordering
(«) A, f, 41, B. p, 55. —• C. p. 23. & 39.
om

G R O O T T A F E R E E L . 95
om 6000 Mariniers, den 22 Oktober gedaan;
wel is waar toen eenigzins gemaatigd, maar
evenwel onder de conditie, dat zulks de voortzetting
der Deliberatien over de geliefdkoosde
Augmentatie niet zou benadeelen.
30. De nieuwe Vertoogen van UWE HOOG­
HEID en den Raad van Staaten, (zo ten opzigte
der voornoemde Augmentatie, als betreffende
bet brengen der Trouppes in ftaat van te velde
te trekken) vervat in de Petitie voor den
Staat van Oorlog, den 28 December aan Hunne-
Hoog Mog, overgegeven , en waar by Uws
HOOGHEID en de voornoemde Raad, onder
andere beledigende en berispelyke uitdrukkingen,
durfden beweeren. „ Dat Zy Lieden geen
„ andere fatisfaftie van Hoogstderzelver waar-
„ fchouwingen hebben, dan DAT DAAR UIT
„ZOUDE B L Y K E N , DAT DE PRAESENTEN
„ TOESTAND VAN HET VADERLAND IS BUI-
„ TEN SCHULD VAN Z. D. H. EN DEN RAAD
„ VAN STAATEN. K -—Uitdrukking, die allerongerymdst
is, indien men bedenkt, dat die
WAARSCHOUWINGEN altoos vergezeld gingen ?
met de Vraag om Augmentatie van Trouppes,
en dat Zy, die deze Vraag deeden , beter dan
iemand anders, wisten, dat zulks niet anders dan
een dwarspaal voor het Herftel der Zeemagt
zyn kon: — Eene Uitdrukking, {zeggen de
Staaten van Friesland in derzelver Brief, den 12
April 1782. tan de Staaten Generaal gefcbrtven.~)
„ Eene

t)6 S C H E T S v A N • E E it
„Eene Uitdrukking, welke onzes eragtens
„ nooit, en zeker thans geheel niet kan te pas-
„ fe komen, in de critique omftandigheden,
waar in de Republiek zig bevind: eene Uit-
„ drukking, welke by een minder op hunne
„ Regenten vertrouwend Volk, dan onze In-
„ gezetenen, gebruikt door den mond van het
„ Eminente Hoofd, en een illuster Collegie van
„ deze Republiek, van de allernadeeligfte ge-
„ volgen voor den .ftaat van het Land had kunnen
zyn : eene Uitdrukking,, welke Hun Ed.
„ Mog. derhalven niet kunnen nalaaten , te re-
„marqueeren, en over dezelve, als een ge-
„ vaarlyken ftap , haare uiterfte gevoeligheid
„ te toonen, in verwagting dat Hunne Hoog
„ Mog. wel met Hun Ed. Mog. zullen willen
„ coöpereeren,tcn ei \de zulke verregaande de-
„ marches by vervolg geene plaats, mogen heb-
„ ben; voor al indien Hunne Hoog Mog. zul-
„ len gelieven te reflecteeren; dat de zo.her-
„ haalde voorhagen tot verfterking der Repu-
„ bliek ter Zee (waar zy alleen zich ooit met
„, vrucht kan ftrekken) altyd zyn geannexeert
„ geweest (zelf nog ten tyde, dat de Repu-
„ bliek reeds in haare Scheepvaart, zo wreed
„ als wetteloos door Engeland benadeeld wierd,)
„ aan eene kostbaareen nuttelooze Augmenta-
„ tie der Landmagt, ten welken opzigte Hun
„ Ed. Mog. zig geëxpliceerd, en alle objee-
„ tien gefolveefd hebben f by. Refolutie , de-
„ zcr

G R O O T T A F E R E E L . 97
„ zer Provincie , in dato den 13. January
„ 1781. enz.»
Ware het nu hier de plaats, D OORLUCHTS-
GE VORST, dan zou ik betoogen , dat deze
rechtmaatge klagten UWE HOOGHEID, in
geenen deeie voorzigtiger in UWE uitdrukkingen
gemaakt hebben; ik zou in h breede voordra^
gen, hoe, inden befaamden Brief door UWE
HOOGHEID den 17 January aan de Staaten Generaal
geadresfeerd , GE de onbefcheidenheid
had om bet gedrag derHooge Regeering duidelyk te inculpeeren
(a) ten aanzien der maatregelen, welke
men, volgens U, had verzuimt te neemen, om
de Republiek voor de rampen te behoeden,
welke dezelve eenige jaaren hadden bejegend;
.en van die, met welke den Staat nog bedreigd
wierd, en die onvermydlyk fcheonen; ik zou,
zeg ik», vertoonen, hoe zeer alle waardige Regenten
, alle braave Burgers, verontwaardigd waren
over de opgeworpe .hoonende, of ongegronde
voorgeevensin dien Brief opgefloten; en'er dan
byvoegen, het donderend antwoord, het welk
de Staaten van Friesland niet verzuimden,
onmiddelyk op die voorgeevens te maaken, en
aan
• (a) Dit is de eigé uitdrukking, aangevoerd in den Brief
der Staaten van Friesland den 25 February van dat zelfde
jaar aan Z. D. H. gefebreven.
G

9g SCHETS VAN EEN
aan'U te zenden O). Maar, in afwagfmo- daj
ik my daar over breeder uidaate, keer ik weder
tot die eeuwigduurende Vraagen om Augmentatie
van Landmagt; en durve zeggen,
dat, ( buiten en behalven de oogmerken en de
bedoeling der geenen , die 'er Aanftookers van
waren) die listige Vraagen, onder zo veelerleije
gedaantens voortgebragt, door zich zeiven
in alle Vergaderingen, zo Stedelyke als
Provinciale en Generale, ysfelyke rampen veroorzaakten.
Want terwyl fommige Leden, aan
de Cabaal overgegccven , of deszelfs wraakzucht
duchtende, al wat dezelve vorderde inwilligden,
bleeven andere btfluiteloos of bepaalden
zig by het doen van Vertoogen; en
fommige bewilligden ten halven, of onder ze*
kere voorwaarden; daar wederom anderen
ronduit weigerden iets toe te Haan: En van
deze verfcheidene uitwerkingen van lafhartigheid,
zwakheid, befluiteloosheid, kragtelooze
wil, toegeeflykheid en weigering, kon in elke
Stad, in elke Provincie en vervolgens tusfchen
de Provinciën zelve , niet anders voortvloeijen,
dan eene eeuwigduurende ftrydigheid van gevoelens,
van gezindheden, en, gevolglyk, van
twis-
(a) Dit alles is vervat in ienxelfden Brief der Staatm
van Friesland.

G R O O T T A F E R E E L . 99
twisten , kibbelingen en algemeene oneenig-
heid • daar, alwaar niet anders dan eendiagt
en eenftemmige fkmenloop tot de waare en
eenige middelen ter behoudenis der Republiek
hadden moeten heerfchen. Kortom, die DOL­
HEID, om de Landmagt te vergrooten, ten
einde onze Grenzen voor een ingebeeld gevaar te
behoeden , vergeleken met de verborgene ftree^
ken die men in de jaar en 1783. en 1784. m c
werk ftelde , ter vèftraaging van het fluiten
eener Alliantie met Vrankryk, welke ons be-
vrvd zoude hebben van den twist, die men den
Keizer heeft bewoogen ons te berokkenen ,
die ONGEHOORDE DOLHEID, zeg rk, vergele­
ken met dergeiyke flreeken op het einde van
1784. en in *t begin van 1785. gebezigd, om
de voorgemelde Augmentatie te dwarsboomen,
en onzen Ingezetenen te beletten, zig te wa­
penen in betbaarblyklykst gevaar, waarm diezeüde
Grenzen zig toen bevonden van door geduchte
krvgsmagt aangevallen te worden, BEWYST AL­
LEEN EN ONBETWISTBAAR, het voorneemen
door eene maatfehappy van Schelmen alhier ge­
formeerd, om hunne heersch- of wraakzucht te
verzadigen met den ondergang van haar eigen
Vaderland. ~ Ik keere weder tot het ver­
haal van onze rampfpoeden en der weinige
zorg, die men aanwendde om die voor te ko­
men, of te verbeteren.
Maar, hadden het langduurig verzuim van
Ga
d e

i co S C H E T S V A N E E N
de herfteliing der Zeemagt en de bovenmaatïge
kngwyligheden in de uitrustingen , gegronde
bekommeringen en algemeen morren gebaard,
het neemen van twee Schepen van Linie , en
een Oost-Indifch Schip, waar van hier voren
gefproken is, mitsgaders van alle onze Koopvaarders
, welke de Engelfchen op Zee ontmoetten
, of op het oogenblik der Vredebreuk
zig in hunne Havenen bevonden; het gezigt eindelyk
van de onbeweeglyke hardnekkigheid om
de Landmagt te vermeerderen, ten kosten der
belangens en het heil van den Staat, dompelden
de Natie in eene droefheid die bezwaarlyk was
uit te drukken. 'Er was dus niets beter, om derzelver
moed en hoop op te beuren, dan een
voljïrekt afzien van die Vermeerdering • dan eene
meerdere werkzaamheid in onze Havens ; dan
een fpoedig en welbeftuurd GEBRUIK der WEI NIGE
MAGT, die ivy in handen hadden; dan voorzigtige en
rustige poogingen , om , zo veel mogelyk , den
trots onzer vyanden te fnuiken, hunne rooverijen
te beteugelen, onze Convoijen te befchermen,
en om, zo niet alle, ten minften
een gedeelte der flagen, welke die
Vyanden ons zouden kunnen toebrengen, af
te weeren. Edoch, zo als ik reeds gezegt
heb,''er gebeurde niets dan juist al het
tegendeel.
Bereids in de maand December 1780. wa­
ren 'er, volgens de Lyst, door UWE HOOG­
HEI©

G R O O T T A F E R E E L . IOI
HEID zelfs overgegeevenCO, en hier voren
aangevoerd, in Commisfie te Amfterdam, m
Texel en andere ftroomen van de Zuidex-Zee,
alleen 8 Schepen van Linie en 18 Fregatten; en
in de daaraanvolgende maand van Maart begon
men met te declareeren buiten ftaat te zyn
een Engelsch Convoy op te lïgten, het welk,
onder 'bedekking van een onnozel Fregat en
een Kotter, de Elbe was uitgezeild. Het
Convoy, op den % S dier maand, door Directeuren
van den handel op de Oost-Zee gevraagd,
deRequifitie Hunner Hoog Mog. den aö dito,
om dat te verzorgen, aan UWE HOOG HEID gedaan,
en, eindelyk, de vervvagtingen van alle
Kooplieden, wierden verfchoven , onder het
-fraaije voorwendzel van gebrek aan genoegzaame
magt, om de minfte befeherming te verkenen
, en van het gevaar dat 'er ftak in de
.verwyderingvan onze Kusten. Waarlyk, men
zou, door de rondborflige en oprechte toon,
met welke de Samenftellers van Uw ER HOOG­
HEIDS Memorie, al dievoorwendzels opdisfehen,
fchier in verzoeking gebragt wierden om hen
te oelooven (£). Sed credat Judaeus Apella.
Even-

105, S C H E T S V A N E E N
Evenwel de Vice-Admiraal Hanftnck begaf
zich omtrent den 5. April van 's Gravenhage
naar boord, om aldaar - eenen aanvang te maaken
van dien luifterryken loop, welke hy den
ganfchen Oorlog door gehouden heeft; en de
lieer Manzon, Schryver van den berugten Courier
du Bas-Rhin, die toen nimmer eene gelegenheid
liet flippen om den Jpot te dryven, met de
Beftuurders cn het Beftuur onzer Zeemagt, en
die, uit het beloop dat de zaaken toen reeds
hadden, wel vooruit zag hoe zy in 't vervolg
•zouden blyven loopen, gaf ten opzigte van dit
vertrek, in zyn Courant van den t%. April
daaraan volgende, dit berigt: „ De Vice-Ad-
„ rniraal Hartftnck is evcnzvcl vertrokken om zich
„ aan zyn Scheepsboord te begecven, na af-
„ fèheid van den Prins genomen te hebben,
„ alsmede de Heer van Kinsbergen zyn Vlag-
„ Kapitein: De Secretaris van de Vloot heeft
„ ook de reis aangenomen, om aan boord van
„ het Admiraal-Schip te gaan; zo dat, v:an-
„ neer nu maar DE DOMINEE is aangekomen, de
„ Vloot compleet zal zyn, en op bet eerfte fein kunnen
„ Zee kiezen." Het geen ik hier zal bybrengen,
billykt volkomen defpotterny van den
Nieuws-Schryver,
Omftreeks het einde der maand April, was
'er op til om een Engelsch Convoy te gaan on-
.derfcheppen, hetwelk gereed ftond om met
Recruten, voor America beftemd, de
We :

G R O O T T A F E R E E L . 103
Wezer uit te komen (a), blootlyk onder bet
zwakke geleide van een Fregat van 32 Stukfcen,
twee Sloepjes en twee -gewapende Vaartuigen
(fr): Daartoe gelastte de Vice-Admiraal
ïiartfmck, op den 16 dier maand den S:hout
by, nagt Zoutman met 4 Schepen van Lmie,
4 Fregatten en een. Kotter,, uit Texel m Zee
te 'fteeken, en zyn Krui stogt te-gaan vestigen
op zodanige wyze, dat hy niet. .bhv flond om
door ovcrmagt aangetast of van Texel afgefneden te.
worden. Maar, DOORLUCHTIGE VORST,
vermits, volgens de Samenftellers Uwer ME­
MORIE, UWE HOOGHEID toen berigt kreeg,
dat de Commodore Stuart (of liever StewarO
met een fterk Esquader Schepen van Linie uit
Engeland was vertrokken,, mm het voorn. Convoy
te befchermen, hielden de Heeren Hartjlnck
en Zoutman daarover den 2.7. eene zeer"
ernftige Conferentie, waar van men U het extrad
liet toekomen (e) ; den 29. dito wierd
des-
(a) A. p. 51. — B. p. 63. — C. f. 37-
('6) Het Fregat was de Amphion van 32.; de Sloepen,
Waren de Ostricb, en de Fortuin, elk van 14 ; en de gewapende
Vaartuigen, waren de Brittannia en de Molly,
dat vry wat fcheeld van 4 Fregatten, als twee van 36 ,
een van 26.. en een van 24. Stukken, zo als in de Memotie
van ZYNE HOOGHEID wordt gezegt.
(O Zie deze Conferentie in 't Verbaal van den Heer
HAR.ÏSINC£,'j?. ioS.
G 4

I°4 S C H E T S V A N E E N '
deswegens nog een grooten Krygsraad op
Texel beleid en ter gelylcer tvd befpeurde
men, dat twee Schepen, die den Heer Zoutman
moeften vergezellen, geen behoeften*. haMen;
dat, voor het overige 5
er gebrek was aan bedreven
Officieren, aan bevaaren Matroozen, mitsgaders
aan ligte Vaartuigen, om op den üit>
kyk te gaan. •— En wat was het gevolg van
d a t aI1
es. ?
Het gevolg was, dat de Heer
Zoutman en zyne Schepen in Texel bleven.
Geen fterveling, evenwel, had het Esquader
van den Commodore Stezvan gezien: Edoch
de Engelfche Papieren hadden zyn vertrek
verteld; en dat was genoeg voor het Beftuur
onzer Zeemagt: zulks was genoeg voor dat
Beftuur, hetwelk, den geheelen Oorlog door,
behendig gebruik maakte om die Papieren,
als onfeilbaare Godfpraaken, aan te voeren , en
als de eenige en zekere cofrefpondenrie, wanneer
men voorwendsels nodig had om te verzuimen,
hetgeen moest gedaan worden, en het
. geen men veilig had kunnen doen. Men moet •
eens zien met wat. eene zorg, met welk een
vertrouwen, de berigten, in die Papieren geflanst,
en in de MEMORIE van UWE HOOGHEID,-
CJJ in het VERBAAL van den Vice-Admiraal Hdrt-
1
(a) Pyhagcn tot da Memorie van Z. H. N«. 9.
fmek

G R O O T T A F E R E E L 105
finck, worden aangevoerd. Dan, omtot myn proest
te-g te keeren: kundige Lieden wjsten
dat de Engelfchen op het einde van April niet
luidden , noch gereed waren om in deNoordzce
een Esquader Schepen van Linie te hebben,
z y wisten dat de geheele magt onder den
Commodore Stewart, ten dien tyde, alleenlyk:
heftond in het Schip the Benvick en een ot twee
Fregatten, met welke hy ten noorden van
SclJand én Engeland tegen de Franfehe Kapers
Liften, die deze wateren zeer onveilig maakten
en den roof zelf tot binnen 'sLands zouden'gevoerd
hebben, zo Stewart had goed gevonden,
hun den vrijen teugel te laaten : kundige
Lieden, zeg ik, wisten dit alles, de Dixeftie
van ons Zeeweezen was'er met onkundig
van, en ik herhaale het hier opdat een
ièo-elyk het ook weete. '
In weerwil, nochtans, van den fchnk, welke
dat gewaand Esquader aan de Direftie onzer
Zeemagt fcheen ingeboezemd te hebben,
zeilde de Heer van Kinsbergen den 9. Mey uit
Texel met een Schip van 50 Stukken, drie Fregatten
en een Kotter, waarby zich nog een
vierde Fregat voegde (a). Zyne Inftruftien, ge-
( a) Het Fregat DE DOLPHYN, va» bet ittUl in deze
Iv'rlL Jrdt gef^en, » niet « * op die
gewest. Q

io6 S C H E T S V A N E E N
dateerd den 6. van die maand, waren van der
zen inhoud:
„De Kapitein J. H. van Kinsbergen, wordt
» m i t s d e z e n
gelast, om zich aan Boord van
„ 'sLands Schip van Oorlog DE BATAVIER,
„ gevoerd by Kapitein Wolter Jan Baron van
„ Bentinck te begeeven, en aldaar op zich te
„ neemen het commando over hetzelve Schip,
„benevens de Fregatten ARGO, AMBHITJU-
* T E
> EENSGEZINDHEID, DOLPHYN en VE-
Slrnxn, en de Kotter de AJAX, gecommandeerd
door de Kapiteinen Staring., Braak,
0 Bouritius, Mulder, Grave ,van Rechteren, met
last, om met het voornoemde Esquader by
* d e e e r f t e
gelegenheid Zee te kiezen, in de
„ Noordzee te kruisfen, en aldaar den Vyand
Ó alle mogefyke afbreuk te doen.
„ De voornoemde Kapitein zal zich echter
„ niet verre van Texel éloigneeren , maar in-
.» tegendeel zorgen, om, by aldien hy bevond,
„ dat 'er eene over magt van Engelfche Schepen,
„ waar voor hy genoodzaakt zoude zyn te wyken
» m d e
Noordzee kruide, zich eene retraite
* na de Rheede van Texel te behouden.
, By aldien gemelde Kapitein bevond, dat
n de Vyandlyke Overmagt, in de Noordzee
„ kruisfende, van die force was, dat dezelve
» wel te fterk voor zyn Esquader was, maar
» door de hier GEREEDLEGGENDE SCHEPEN
ë met fucces konde geattaqueerd worden, zab
•»hy

G R O O T
1 0
?
h y onmiddelyk daar van aan de Ondergetekende
kennis geeven, ten einde by denzel-
: ven daar over te handelen, zoo als hy onder-
" nefchreeve noJig zal oordeeten. •
Ingevalle hy Kapitein kondfchap mogte be-
„ k'omen, waarop hy vertrouwde ftaat te kun-
De» maaken, dat 'er geene overmagt van
" vyandlyke Schepen te vreezen was , zal hy
vermogen zich verder van Texel te éloignee-
" ren- om des te eerder vyandlyke Koopvaar-
" dye-of andere Schepen te kunnen onderfeheppen.
" Voorts zal hy Kapitein, na bevinding van
„zaaken, agt a veertien dagen kunnen continuëeren,
waarna hy met zyn Esquader weder
in Texel zal moeten binnen vaken, en
aan den Ondergefchreven zyn wedervaren
" ""EmdelyTzal hy in alles obferveeren be-
„ lïoorlyke Soldaat- en Zeemanfchap :
„ Gedaan aan Boord van 'sLands Schip van
Oorlog, den ADMIRAAL GENERAAL, ge-
\ ankert op de Rheede van Texel, den 6.
?>ey i 7§i."
(geteekent)
ANDRIES HARTSINCIC
Indien, DOORLUCHTIGE VORST, in plaats
van den Kapitein van Kinsbergen, te doen uit­
kopen met één Schip van Linie , en 4 Fregatten,

ïo8 S C H E T S V A N E E N
ten, men de GEREEDT.EOGENDE SCHEPEN,
waar van hier gefproken wordt, by zyn Es^
minder had gevoegd; en indien, in de zekerheid,
waar in men WAARLTK was, dat 'er
niets te vreezen ftond in de Noordzee, voor
zodanige overmagt, de bovengemelde Schepen
ten fpoedigften waren opgezeild, had men onfeilbaar
het Convoy van de Wezer bémagrjgd
Maar in plaats van dit, bleef de Heer vanKinsbergen;
wiens Inhructien NIETS HET MINSTE
GEWAG van dat Convoy maakten, voor Texel
kmisfen, en de Vice-Admiraal- Hartfmck hield
-zich op met aan UWE HOOGHEID nieuwe
ördres te vraagen tot de voorgeflagene Expeditie.
— Wat wonderbaarlyker 'fchikkino-
HOORLUCHTIGSTE VORST! Hoe veele -nuttclooze
omhandigheden! Hoe veel kwalyk betfeedde
tyd! terwyl het vyandlyk Convoy het
oogenblik van uitzeilen beloerde en ook daade-
, Iyk in Zee ftak, op den „. Mey onder de
zwakke bedekking, hier voren opgegeeven. -
Eindelyk kwamen de-.nieuwe bevelen, die
de Heer Hartfinck van UWE HOOGHEID verwagtte,
den i 3den, opdagen; en die Vlootvoogd
op den Mden, met twee Schepen van
•f.ime-, een Fregat en een Snaauw, in Zee geftoken
zynde , vereenigde zig nog dien zelfden
dag met den Kapitein van Kinsbergen. Ttoor
dezefamenvoeging bevond zig de Vice-Admiraal
aan 't hoofd van een Esquader, beftaande
ui?

G R O O T T A F E R E E L . logt
uit 3 Schepen van Linie , ^Fsegatten , een Kotter
en een Snaauw; een Esquader , het welk,
zo als men wel kan denken, den Commodore
Stewart, met zyn Esquader niet aantrof, maar
dat, na eenigen tyd fommige mylen van onze
Kusten te hebben geparadeerd, den 2,4 derzelfde
maand, weder in Texel binnen viel; voor alle
vrucht medebrengende het gewigtig en roemrugtig
nieuws, dat — een Nevel de ontdekking van
het Convoy van de Wezer belet had (a) ! —*
Maar, volgens het Verbaal van den Heerffo«fmck,
was die Nevel op den 15 Mey, dat is,,
daags na het vertrek van den Vice-Admiraal.
Hoe is het dan mogelyk, dat een Convoy, het
welk met den gunftigften wind, den 11 dito van
den Wezer vertrokken was(fr); een Convoy,
het welk men weet, dat, byna aanhoudend ,
dien gunftigen wind op de volgende dagen gehouden
heeft, en dat reeds den 13 dito, den
hoek van Flamborougb was omgezeild , den
(a) Dan den 24 's morgens vroeg, de Vice-Admiraal
Hartfmck, met het geheele Esquader voor de Wal ge­
komen, en 's anderendaags, na eenige Fregatten voor het
Vlie en voor Texel te hebben gelaaten, op de Rhede
geretourneerd zynde, zonder, wegens bet mistig weder
dos Vyands Convoy te hebben kunnen aantreffen, enz.—
A. p. 55- - B. p. 75. — C. p. 40. . _
(&) Verbaal van den Heer Hartfmck, op den ia «1
16. Mey.

lid S C H E T S V A N E E N
ig. nog zo digt by onze Kusten was, en zig
fiog genoeg onder 't bereik van ons Esquader
bevond, om door het zelve gezien te kunnen
worden, indien bet helder Weer was geweest?
Om zulk een zaak te gelooven , moet
men vooraf overtuigd zyn , dat een Lichaam,
op een en denzelfden tyd zig op zekere plaats,
en ook honderd mylen van daar , bevinden kan.
Maar ook men twyffeldc wel, zelfs al vóór de
terugkomst van den Vice-Admiraal, dat men
een derge'yke uitvlugt te hulp zou roepen.
Want de COURIER DU BAS-RHIN van den
23 Mey, bcrigt ons uit 'sHagc, in dato 18.
Mey. „ Men is zeer verlangend om te ver-
„ neemen , hoedanig het Esquader, onlangs
„ uit Texel gezeild, is gehaagd. 'Er zyn Lieden
„ die twyffelen, of dat het Convoy van Duit-
„ fche Trouppes naar Engeland gedestineerd ,
„ wel zal aantreffen, of zy het zullen bemer-
„ ken, ingevalle zy het ontmoet. " — Wat zou
dan wel de Schryver van dat Nieuwspapierge-
. zegt hebben , zo hy geweten had, dat, na de
berigten, die men den 1?. te Amfterdam
had ontvangen van 't vertrek van 't Convoy,
UWE HOOGHEID, nog den 2.3. aan den Schout
by nagtZoutman, ordonneerde, om zig by den
Heer Hartfmck te voegen, ten einde de wegneming
van dat Convoy des te beter te verzeke­
ren ? — 'Er is, DOORLUCHTIGE VORST,
geen buitenlandse)! Admiraal, welke , en in Uwe
Me-

G R O O T T A F E R E E L . ui
'Memorie, en in het VERBAAL van den Heer Hartfinct,
dengeheelen omflagleezen.de van alle die
liegt beraamde of ongepaste maatregelen, van
nuttelooze omftandigheden, van die kinderachtige
of voorgewende bekommeringen , welke in
die eene gelegenheid hebben plaats gegreepen,
'er is, zeg ik, geen buitenlandsch Admiraal,
•welke', dit alles "eestende•, niet eerder meent
zyn oog te flaan op de vertelling van een lachverwekkend
toneelfpel , dan op het verflag
van het Bewind en Gebruik eener Zeemagt,
beftemd om de eer onzer Natie te verdeedigen,
en derzelver Vyanden te bevegten,
wanneer zig daar toe gelegenheid opdeed O).
De uitflag dezer Expeditie, niet min belachlyk,
dan nutteloos, diende flegts tot vergrootmg
(«) De Nevels van dien tyd hébben juist een ieder niet
even ongnnftig geweest; want in 'i be ?in van Mey gelukte
het den Heer de la Metbe Pipet, aan den ingang
van 't Canaal den ryken Buit weg te neemen , die Rodiuy
te St Euftachius veroverd had: En demi3; dier zelfaa
maand verbrandde twee Franfehe Fregatten , bykans onder
'toog van den Admiraal Darhy, zes Tranfportfchepen
, die hy van Gibralter terug bragt. Die twee Fregatten
, welke , in weerwil der tegenwoordigheid van ae
Enaelfchen , niet voor den 20 te Brest binnen liepen,
ontnamen-in hunnen kruistogt aan den Vyand 2 Fregatten
van 36 Stukken, 3 Kotters van 28. en 2 andere Kof
ters van 16 Stukken, met verfcheiden Koopvaarders, en
namen in *t geheel over de 7cQ Man gevangen.

«12 SCHETS VAN EEN
ting onzer benaauwdheid. Reeds in de maand
Maart had men het verlies vernomen van 5;.
Euftachius, als mede van het Oorlogfchip Mars,
het Fregat van dien zelfden naam, en een
groot getal rykgelaaden Schepen , die zig aan
dit Eiland bevonden, of daar van even vertrokken
waren : Op die tyding volgde wel ras het
berigt der verovering van Ejjequebo , Demerary
ende Berbices: de berigten van onwaardeerbaare
Verliezen voor onzen Koophandel in alle Zeeën
volgden malkander, met eene wonderbaarlyke
fnelheid : men wist dat onze te Lisbon gearriveerde
Oorlogfchepen buiten ftaat waren, om
eenigen dienst te doen, en dat de Princes
Maria Louifa, welk Schip naar America beftemd
was, onbekwaam was om ooit weder
uit Kadix te komen : de Schout by nagt Binkes,
was wel met een Oorlogfchip en twee Fregatten
in de Middcllandfche Zee, maar liet gerustelyk
onder zyn oog , onze rykfte Koopvaarders
wegneemen; op onze Kusten zag men
geen één onzer Oorlogfchepen kruisfen , en
zodaanige onzer Koopvaarders , die het geluk
hadden genoten, om op eene verre reize den
Vyanden te ontfnappen , of anderen, die uit
een onzer Havenen, naar eene andere wilden
zeilen , wierden, om zo te fpreeken, in ons
gezigt weggenomen. Men voege hier by de
aanhoudende verwyling in onze toebereidzelen,
den langzaamen voortgang der recrutee-
. rin-

G R O O T T A F E R E E L . 113
ringen, de'achteloosheid in de maatregelen,
en de kwaadwilligheid in alles; dan ook zalmen
geenzins-verwonderd ftaan, zo ik durve beweeren,
dat, bereids in de eerfte maanden van deezen
Oorlog, onze rampen, onze fchande, ten
toppunt waren-gefteigerd en de ontfteltenis algemeen
was geworden.
Ook waren het niet alleen de verdubbelde
klagten onzer Handelaars, van het begin van dezen
Zeetogttot het einde des jaars uitgeboezemd,
hunne affchildering der rampen, die zy ondergingen
, de dringendfte Requesten, de hartroercndfte
Smeekfchriften, die zy zo vrugteloos
aan de Staaten hunner Provinciën of aan
Hunne Hoog Mog. inleverden, om van de Directie
onzer Zeemagt de nodige befeherming
, ter behoudenis van het overfehot hunnes
koophandels in Europa, en ter bewaaring
van het overgeblevene onzer Etablisfementen in
.America enz. te verwerven; het waren, zeg
.ik, alle die zaaken alleen niet, welke betoogden
tothoedaanigen beklaaglyken toeftand wy gebragt
..waren , de gebrekkige Direétie , welke in onze
Zeemagt heerschte, en de onvermydelyke
'noodwendigheid om daar in te voorzien; maar
'de Steden, de Provinciën zelfs, verhieven hunne
Stemmen gelyklyk op. Vlisfingen (0), Middel-
ia) Den 30. April, i
H

H4 SCHETS VAN EEN
deiburg (a), Zierikzee (è), en Ter Qoes (c), alle
Steden eener Provincie, welke, nog na de
Vreedebreuk van Engeland met ons, de Onderhandelingen
had willen vernieuwen, die
ons, volgens haar, den Oorlog hadden kunnen
doen ontgaan , waren de eerfte om zich te
beklagen over de rampen, die ons overftelpten,
over andere rampen, die ons dreigden,
over de wanhoop en de bcdryveloosheid, welke
de] eerstgemelde rampen verzwaarden, en
de laatfte over ons ftonden uittelokken: Die
Steden, zeg ik, waren de eerfte om het kwaad
aan te toonen en te bewyzen de noodzaaklykheid
om deszelfs oorzaak uittevorfchen (i).
Op
( a) Den 14. Mey.
(b) Den 12. Juny.
(O Den 9 July.
(d ) Om nog eens te komen op de klagten, welke onze
Handelaars hebben uitgeboezemd, en op de fmeekfchriften,
door hen, geduurende het Jaar 1781. ingebragt,
en waar van ik in 't begin dezer paragraaf heb gefproken,
zal ik hier de volgende aanhaalen :
1°. Het Request in het begin van Maart geprefenteerd,
door de Direéteurs van den handel op de Oost Zee: Request
van het weik ik bereids melding heb gemaakt, en
waar in die Handelaars deeden zien, de dringende noodzaaklykbeid
om eenen tak van Koophandel te befchermen,
welke graanen, bout, bennip, yzer, en andere waaren
verzorgden, die onmisbaar waren, zo voor de Ingezetenen
dezes Land» in 't algemeen, a{s yoor die geenen
Iwn.

GRO.OT T A F E R E E L . 115'
Op den 18. Mey wierd door de Gedeputeerdenvan
Amfterdam, ter Staats-Vergadering van
Holland en West-Friesland, in naam hunner
Principaalen, eene Propofitie ingebragt, waar
by
hunner, Welke onze producten in ruiling dier waaren
afzonden: Dat de Schepen , met deeze waaren belaaden ,'
den winter in de Havens der Oostzee doergebragt hebbende,
alleenlyk eene bedekking afwagteden om herwaarda
te komen: Vat, ten andere, de voortyd, de eenige gunftige
tyd was om de voorgemelde ruilingen te volvoeren:
Dat om het onherftelbaar verlies voor te komen,
welke alle vertraaging zoude kunnen veroorzaaken, de
Requeftranten Hunne Hoog Mog. frneekten , om hoe eerder,
hoe liever aan deeze Schepen een genoegzaame befeherming
te verleer.en, welke dezelve tegen den Vyand
koade verdeedisen ; en dat eindelyk, indien het Hunne
Hoog Mog. mogt behagen, het Embargo, het welk op
de Schepen naar de Oostzee was gelegt, te ligrcn, deze!
van die gelegenheid gebruik konden maaken om derwaarts
te vertrekken.
2 0
. De Brief, welke de Gedeputeerden van de Oost - tndilche
Compagnie, op den 23. AprA aan Hunne Hoog
Mog overleverden, eu waarin zy, na eene voordragt van
de uiterfte verleger.dbeid, in welke Bewindhebberen dezer
Compagnie flonden te vallen, in gevalle zy de Schepen
voor haare Bezittingen beftemd, niet tydig konden
afvaardigen, na een verdag van het eminent gevaar,
het welkte duchten was dat de Vyand eenige haarer
Bezittingen mogt aantasten, Hunne Hoog Mog. verzogten
om die Schepen eene behoorlyfc: bedekking te verleenen,
terwyl voor 't overige Heeren Bewindhebbereu
aorg zouden dragen , om die zelfde Schepen meer dan ge-
H a Woon»

lió SCHETS VAN EEN
by men in meer byzonderheden kwam, dan tot
hier toe nog gedaan was over de noodlottige uitwerkzelen
der bedryveloosheid van onze Zeemagt:
daarin drong men ten fterkften aan, op
xvoonlyk te doen wapenen, zo ter hunner eigene
verdeediging, als voor die der verdere Schepen in de In-
difche Zecön: Maar dat, ingevalle Hunne Hoog Mog.
ten dezen opzigte geene gunllige Refolutie konden ver­
kenen , zy Heeren Bewindhebberen niet verantwoordelyk
zouden zyn, voor de gevolgen die 'er uit konden voortvloei­
den, enz. Wie zou nu gelooven, dat, ondanks al
die redenen, cn andere, die ik hier r.iet ophaale; wie
zon, zeg ik, nu gelooven, dat, ondanks alle goedwillige
intentien van de meerderheid der Leden, die de Staate.'i
Generaal uitmaakten, de Schepen der Compagnie, met
goederen gelaaden, die ongevoelig bederven; beladen
met Schepelingen , welke ge .eeltelyk door bedryveloos.
heid en wanhoop een prooy voor 't graf wierden, nog
over de veertien maanden moesrcn wagten,om het gevraagd
Convoy ind^daad te verwerven?
3°. en 4°. De beide Requesten, op den 6. en 7. Ju.
ny aan de Staaten van Holland en de Staaten Generaal
geprefenteerd, door de Kooplieden van Dordrecht, Haar­
lem, dmflerdam en Rotterdam, in den handel op Surina-
men gein eresfeerd; twee Requesten, over welke, zo
als ook over de volgende, ik hier na gelegenheid zal heb­
ben my breeder uit te laaten.
5°. Het Request omtrent ten zelvcn tyde door de
Zccuwfche 1
de
fandelaars, insgelyks by !
den voorn, handel
belang hebbende, by de Staaten van Zeeland ingeleverd.
6». De afzonderlyke klagten op den 14. Augustus aan
de Kotttrdamfcbt Regeering gedaan, door de Kooplieden
dier

G R O O T T A F E R E E L . II?
ie naarvorfching der beweegredenen cn oorzaaken
dezer bedryveloosheid, op de te neemen
maatregelen, op demiddelea, die gebruikt
moeiten worden, op de poogingen, die aangewend
dienden te worden, om de Repubuek
voor baaren totaalen ondergang te behoeden;
en men befloot dezelve met het vóórhel om
eene COMMISSIE te benoemen, om UWE
HOOGHEID in de waarneeming van het Admiraal
-Generaalfchap te verligten; dat is, om die
poogingen', die middelen , die maatregelen,
van welke zo even is gerept, te bevorderen,,
en om, zonder verwyling, ter uitvoer te brengen,
de Refolutien, welke Hunne Hoog Mog.
&
ZOLl-
dier Stad, welke in den handel op de Oostzee belang
hadden. ,.
7°. De dringende aanbeveeling van de belangen* dier
Neoócianten , door de Gedeputeerden der voorn. Stad,
deif 17. daaraan volgende ter Staats-Vergadering van.
Holland gedaan, by.de inlevering der zo even aangeroerde
klagten.
8o. Het vernieuwde- Request door Directeuren van
den Handel op de Oostzee en Muscovien, op den 3$.
Auff. aan de;Siaaten Generaal overhandigd.
90. Het herhaald Request, door Geinteresfeerden in
den Surinaamfchen handel, op den 29. September aan
Hunne Hoog Mog- geprefenteerd.
10°. De vertoogen op den 7. Deeembcr aan ZYNE
HOOGHEID gedaan, door' de handeldryvende Kooplieden
op de West-Indien.
H 3

4i?> S C H E T S V A N E E N
zouden kunnen neemen, ten einde de zaaken
te herftellen, onze Goederen te behouden,
onze eer te wreeken. De inrichting dier COM­
MISSIE, genomen in den zin, waar in die Stad
dezelve alhier verftond, en welken zy daar
aan ook nog heeft gegeven in de verklaaring
door Haare Gedeputeerden, in de maand January
1783. ter Provinciale Staats-Vergadering
gedaan, zou geenerleije inbreuk hebben gemaakt,
noch op het gezag van UWE HOOG­
HEID, noch in de functien van den Raad van
Staaten , noch op die der Admiraliteits-Collegien
; maar daar door de aanflagen onzer
Vyanden van buiten verydeld, en de famen-
.fpanning der binnenlandfche Vyanden den bo-
. dem ingeflagen hebben : daar door zoude.
liet gedrag van Uwen Mentor zyn naargegaan,
en gevolglyk UWE HOOGHEID behoed
zyn geweest voor de verdrietlykheden, die
Ge in 't vervolg hebt ondergaan, en wy voor
die rampfpoeden en die fchande, met welken
wy overftelpt zyn geworden: Ten minften zou
die COMMISSIE, in ftaat zynde de zaaken van
naby te befchouwen, ons de moeite hebben gefpaard
om twee volle jaaren lang te vraagen,
welke waren tccb de oorzaaken der ONBEGRYPLY-
KE WERKELOOSHEID, die ons bekommerde,
die ons wanhoopend maakte, en welke men niet
in ftaat was te doen ophouden? En buiten dat
alles, indien het UWE HOOGHEID had goed
ge- :

G R O O T T A F E R E E L . 119
««dacht, eene verantwoordende Memorie van Uw
aedrao- als Admiraal-Generaal in'dicht te doen
brenoen; dan zouden de Samenftelleren van
dusdanige MEMORIE , daar in die fchynrcdenen
en zulten bedrog niet hebben durven bezigen,
als welken zv te berde gebragt hebben in die,
welk ik bezig ben te ondeden, en echter alhier -
nog maar doorbladere. Kortom, Dordrecht, Haarlem,
en andere Steden namen het voorftel van
Amfterdam aan, en alle waare Patriotten vereerden
het met hunne toejuichingen, doch de
zaaken gingen niet minder den gewoonen fleur;
dus,namelyk, dat de Engelschgezinde Kliek
aan 't kuipen ging; dat de zaak op de lange
baan wierd gefchoven; en dat zy afliep zon^
der dat men eene Refolutie nam, welke aan
dien waardigen en heilzaamen voorflag beantwoordde.
Be Party , zeide Manfon, voorziende
hoe die zaak zou afloopen, welke belang heeft om
deezen ftouten flap te verydelen, heeft den vollen tyd om
te kuipen ter bereiking van haar oogmerk, en naar
allen fchyn zal zy ook daar in ftaagen C a >.
UWE HOOGHEID ontbood den 30. Mey
den Vice-Admiraal Hartfmck, om voor een paar
dagen, met den Heer van Kinsbergen, in 'sHagè
te komen, om het Plan der Zee-Operatien
voor
(a) COURIER: DU BAS-RHÏN, van den 16. Ju-
„yx 78x. H 4

12.0 S C H E T S V A N E E N
voor dezen togt te beraamen(ö); doch het berigt
dat 'er een Engelsch Esquader, onder bevel
van den Admiraal Parker, beftemd was- tot eenige
Expeditie op onze kusten, verwylde de
komst dier Heeren. Dit nieuws evenwel niet
geconfirmeerd wordende, fchreef UWE HOOG­
HEID, op den n.Juny weder; en de Heeren
Hartfmck en van Kinsbergen, vertrokken van Texel
den 13. dito, naar 'j-Hage, en in plaats van
aldaar twee dagen te blyven , zo, als hier boven is
gezegt, verfleeten • onze Heeren 20 dagen,
rnet hunne reis Maar was 'er dan zo langen
tyd nodig om over die Operatien te conie 7
reeren? Denklyk neen; want men weet
dat die Heeren een gedeelte dier 20 dagen,
doorbragten met. in. den Haag en elders te wandelen,
cn dat eindelyk,• op den 1. July de lieer
Hartfmck zich een weinig van zyne werken
yerfrischte op L.UMNIENBUIIG , een Buitenplaats
by Hilkgom. Een man, die in deze Campagne,
reeds vyf. weeken aan Boord van zyn
Schip had doorgebragt, een'man , die zulk een.
kifterryken kruistogt, als waar van gefproken
is, volvoerd had, en eene Conferentie in 'sHage
had bygewoond, verdiende ook wel eenige
rust te fmaaken (&)! ! !
Maar,
(O A. p. 00. — B, p. 89. — c. p. 44
(*) Niets kan een regtmaatiger denkbeeld geeven
van

GROOT TAFEREEL.
Maar, WAT DEEDEN DE.EN&ELSCHEN IN
UIEN TÏÜ? De Engelfchen ...< die zaten gansch
met fil De Admiraal Parker was den 31 Mey,
met 4 Schepen van Linie van St. Helena gezeild ,
om langs de Kusten nog andere Oorlogfchepen
by een te zamelen, en vervolgens naar heiih te
ftcvenen,. van waar hy over de 400 Schepen
naar de Oostzee moest escorteerem; het geen
de Directie onzer Zeemagt had ..kunnen weeten
, indien men goede correspondentie in En T
geland' gehad had ; of liever het geen zy wel
wist: En voor 't overige bleeven onze trotfe
Vyanden voortgaan , met ons in alle oorden
ftraffeloos alle mogelyke nadeelen te doen.
EN WAT VOERDE MEN BY ONS UIT? — By
ons helden dc Dordfche, Haartemfche, Amfterdamfche
en Rotterdamfche Kooplieden, die in den Surinaamfchc
Handel belang hadden , een Request,
op , het welk zy den 7 Juny , door hunne 3- Ju"y- ^
M
s Ha e v m d e n
' S
zelfde maand, — Het is wil vast bepaald dat wy niet geztni
zyn te vechten, noch ter zee , noch te land; onze Zeekapiteinen
homen bier dikwyls de FRANSCHE COMEDIE BYWOO-
N Ï N : En dat is vast niet om te gaan werven, zo als men
voorgeeft, dat men daarom 6 mwnden verlof geeft aan 10
man per Compagnie, uitgezonderd de 2 Regimenten Mariniers.
Hs
T
i n
'

ita S C H E T S V A N E E N
deputeerden aan de Staaten Generaal overgaven,
na zy een ander aan de Staaten van Holland
hadden overhandigd, en na zy zich mondeling
aan UWE HOOGHEID geadresfeerd hadden,
op dat en de Heeren Staaten, en UWE
HOOGHEID, de goedheid zouden hebben, hun
eerstgenoemde Request te onderfteunen. Edoch,
in weerwil van het zo aandoenlyk, als waarachtig
tafereel, door de voornoemde Kooplieden
daar in g'efchetst van het gevaar, om die Co-
Ionie te verliezen, zo niet Hunne Hoog Mog. de
goedheid hadden hun eenig geleide by te zetten
, met de noodige praemien tot het helpen
uitrusten en bewapenen der Schepen , beftemd
om levensmiddelen en andere onontbeerlyke zaaken
der waards te voeren, — in weerwil van het
verflag van den naderenden ondergang der
Maatfchappy zelve , mitsgaders van duizenden
andere Burgers, wier eenig beftaan, zo van
een onafgebroke Vaart op die Colonie als op
Curacao, volkomen afhing, — in weerwil der
mondelyke belofte van UWE HOOGHEID, in
weerwil der gunftige Refolutie der Staaten Generaal,
op den 14. daar aan volgende, deswegens
genomen , in weerwil van een tweede Request,
doorgemelde Kooplieden by Hunne Hoog
Mog. den ao. September ingeleverd, — in weerwil
eener tweede Refolutie Hunner Hoog Mog.
niet minder gunftig dan de eerfte, nopens die
zelfde zaak, den 15. October genomen, — in
weer-

G R O O T T A F E R E E L . 123
weerwil, van den vernieuwden aandrang der
Amfterdamfibe Geintresfecrdens by UWE HO00
HEID, op den 7. December, — m weerwil,
eindelyk, der verbaazende kosten door de Compagnie
gemaakt, en het onberftelbaar verlies,
he°t welk zo veel arme huisgezinnen, door die
vertraaging moesten lyden, wierd het beloofde
zwak Escorte door de Beftuurders van de
Zeemagt voor dit jaar geweigerd; en de Koopheden,
onwaardiglykinhunneverwagtmg teleur
geheld, verpïigt hunne Schepen te ontlaaden,
de Manfchap af te danken, en de maand April
178a eerst aftewagten om hunne onderneeming
uit te voeren. Ik zal in 't vervolg de voorwendzeis
te berde brengen, met weiken men dusdaanige
weigering heeft zoeken te btllyken; voorwmdzels,°
zo beuzelachtig en fchandelyk , dat
men onzeker' is , wie deswegens de grootfte
ónbefchaamdheid toonden, of zy die dezelve
voor den dag bracten, of de Stellers van UWER
HOOGHEIDS Memorie die ze hebben bygebragt.
E N WAT MAAKTE MEN GEDUURENDE DE
M E Y M AAN DTE TEXEL? - Daar was men , al
' zaztjes-, al zagtjes, bezig met toebereidzelen te maaken,
om onze Koopvaardy-Vlootnaar de Zond
£e brengen, en van daar tc haaien, die, welke
aldaar was: eene Expeditie , welke reeds gedaan
had moeten zyn , en die men zonder overgroote
magt had kunnen uitvoeren, vermits de
Noordzee die geheeic maand voor ons open
was

I2 4
SCHETS VAN EEN
was geweest. Maar perfoneele wraakzugt, —,
het vermaak om de groote Hollandfche Steden
te vernederen , en eene volftrekte overgegecvenheid
aan de belangens van Engeland, dreven
boven alles heen, gelyk zy doen zullen zo
lang 'er laage zielen en Verraders onder ons
zullen huisvestendat is, zo men 'er geen zorg
voor draagt, tot de voleinding der eeuwen.
EN WAT ZEIDEN ONZE WAARDIGE EN-
GELSCH-GEZINDEN VAN AL DIE ZAAKEN ? —
Die bleven voortvaaren, met over de zwakheid
onzer Zeemagt te klagen, terwyl zy ,door hunne
eeuwigduurende aandrang om Vermeerdering
van Landmagt, hun mogelyke best hadden gedaan,
om het herftel der Zeemagt te beletten:
Altoos beklaagden zy de fchaarsheid van Manfchap,
naar infpanning van alle hunne poogingen,
om de bczwaarlykheid van die te vinden,
te vermeerderen : Geftadig preekten zy van
voorzorg en voorzigtigheid , dat is, van 'tgevaar
om de Oorlogfchepen bloot te ftellen , wanneer
men die veilig kon gebruiken, daar men, in 't
laatst van 't jaar 17S0. toen alles te duchten
ftond, 'er verfcheiden had durven bloot geeven,
waar van 'er eenige genomen "wierden.
By mangel van alle die redenen, namen zy de
ongeftadigheid der winden, liegt weer, of anderen
zo waare als vahche beletzelen te baat: En
had fomtyds eenig publiek Schryver, den moed
©m in zyne papieren de bülyke klagten der
" Na-
f

G R O O T T A P E R E E I» 125
Natie op te geeven , of eenige bedenking te
maaken, over het geen men gebeuren zag en
lydeh moest, dan riep men uit: bedrog! lastertaalf
en zo zy de magt gehad hadden, zou hangen
bet lot geweest zyn. van die, welke de waar-
beid durfden fchryven.
Eindelyk deed het gezicht van zo veele zonderlinge
gebeurtenisfen , en hetblaakend verlangen,
dat daar in voorzien wierd, de AmflerdamfcbeRegeering
hetbefluit neemen , ten dien einde een
nieuwe pooging aan te wenden. Den 8.Juny vertoonden
de Gedeputeerden dier Stad aan UWE
HOOGHEID fchriftelyk: O) Dat, hoe, zeer
men zedert verfcheidene jaaren , niet dan verachting,
fmaad en belediging van Engeland had
onttangen, men niet te min verzuimd had de
Zeemagt te herftellen; dat is, zich de middelen
aan te fchaffen, om die onrechtvaardigheden
te ontwyken , of af te weeren , onze wettige
Rechten, Scheepvaart en Koophandel te
befchermen. —, Dat, zedert die Mogenheid
ons den Oorlog verklaard, en verfcheide van
onze Bezittingen overweldigd had , eene onbegryplyke
en noodlottige werkeloosheid in de Direclie-,
en het emvlooy onzer Zeemagthza. geheerscht: _
dat
(«) Deze Memorie, of die Vertoogen van de Am(leriamfebe
Regeering, wierden den 6. July daar aan volgende ter
tafel der Staaten van Holland en West - Fiieslaud gebiagc.

12,6" SCHETS VAN EEN
dat het de pligt was van braave Regenten,
om de oorzaaken van deze onverfchoonlyke nalatigheid
naar te fpeuren, mitsgaders de
middelen om zulks te verhelpen: — Dat een
deezer middelen was de voorflag, op den 18.
Mey bevorens, gedaan, om UWE HOOGHEID
eene COMMISSIE toe te voegen; —. Dat deze
Voorflag geenszins voortkwam, uit eenig
misvertrouwen op de goede dispofitien en intentien
van UWE HOOGHEID, „ maar dat
„ zodanig misvertrouwen alleen viel op den gee-
„ nep, wiens invloed op den geest van UWE
„ DOORL. HOOGHEID, gehouden wierd voor
„ de naafte oorzaak van de traagheden en flap-
„ heid in de behandeling der zaaken (n).— Dat
„ derhalven de Regeering van Amfterdam,
„ zig, hoe ongaarne ook, gedwongen had ge-
„ vonden, om — aan UWE HOOGHEID, met
„ verfchuldigden eerbied, doch teffens met de
„ openhartigheid en vrymoedigheid, welke het
„ gewigt der zaaken vorderde,'onder het oog
„ te brengen en rondelykte declareercn: dat,
„volgens het algemeen begrip, de Heer Her-
,.tog voor de eerfte oorzaak wierd gehouden
„van den elendigen en gebrekkigen ftaat van
de-
(a) Alle de Faragraphen, alhier met comma's onderfcheïden,
zyn de eige bewoordingen . zo als in veifcheide ge*
deeltens dier Yerroogen gevonden worden.

G R O O T T A T E H H IS?
„ defenfie , waar in het Land zig bevond, van
'„ al het verzuim, dat daaromtrent plaats had,
* van alle verkeerde maatregelen,zedert eenen
oeruimen tyd genomen, met alle de fatale gem
volgen, uit dezelve geproflueerd, en dat men
', UWE HOOGHEID kon verzekeren, dat de
" haat en afkeer der Natie tegen den Perfoon
" en het Ministerie van den Hertog, tot die
" hoogte was geklommen , dat daar uit de fachéuste
en onaangenaamfte gebeurtenisfen
" voor 't welzyn en de rust van het algemeen
,', te wagten waren.
„ Dat 'er geen twyffelwas, of dit gezegde,
„ zou UWE HOOGHEID wel reeds van anderen
zyn voorgekomen; doch by aldien zulks al
" eens niet gebeurd was, zulks eeniglyk moest
" worden toegefchreeven aan eene vrees voor
de uitwerkzelen van het ongenoegen van den
Hertog, terwyl men zich, met opzigt tot het
" voorgemelde met alle fiducie durfde beroepen*
„ op het getuigenis van zo veele eerlyke en
„ cordaate Leden der Regeering, als UWE
" HOOGHEID dies wegens, onder het gee-
" ven van de noodige vryheid totfpreeken, en
ernftige aanmaaning , om , volgens pligt en
" conferentie, de waarheid te zeggen, zoude get
lieven te ondervraagen ; dat zy meer dan
" eens met zeer veel leedweezen hadden verl
nomen, hoedanig de Heere Raad-Penfiona-
„ ris zich in 't byzyn van onderfcheidene Le-
" „ den

io.8 S C H E T S V A N E E N
„ den van de Regeering van Holland hadde
i, beklaagd, over het misverftand, dat tusfchen
„ hem Heer Raad-Penfionaris, en den meer-
„ genoemden Heere Hertog plaats had; gelyk
„ mede over den invloed, welke de zo even.
„ gedagtc Heer Hertog , op den Geestvan UWE
„ HOOGHEID had, waardoor zyne Poogin-
„ gen ten besten van het Vaderland te meer-
„ maaien zyn verydeld geworden.
' „ Dat dezedifcrepanceen verfchillendheidvan
„ oogmerken en fentimentcn , tusfchen den
,. principaalen Raad van UWE HOOGHEID, en
„ den eërften Minister' van deeze Provincie,
„ niet alleen de allernadeeligfte gevolgen heb-
„ ben kon, maar ook een genoegzaam motief
„ uitleverde, om de fterkfte inftantien te doen
„ tot het removeeren van de fource van dit
„ mistrouwen en oncenigheid. — Dat — men
„ liefst gemenageerd zoude hebben tot dee-
„ zen tegenwoordigen ftap te komen, zo 'er
„ zig maar eenige hoop tot beterfchap, of ver-
„ andering had opgedaan , maar dat men zig
„ hier mede om welgemelde redenen niet
„ meer durvende flatteeren, en de nood op
„ het hoogfte geklommen zynde, niets anders
-„ overig fcheen , dan den waaren ftaat van zaa-
„ ken op deze wyze voor UWE HOOGHEID
„ open te leggen ; Hem op het ernft'gfte te
„ bidden , dezelve in ferieufe overweeging te
• „neemen, en niet langer gehoor te geeven
„ aan

ö R. ö o f T A F E R E E L ; tig
l aan den Raad ert Infinuatien van een man ,
„ die zodaanig met den haat van Grooten en
j Kleinen overladen was, en , als eenVreem-
„ deling, geene genoegzaame kunde van onze
„ Regeeringsform hebbende, noch ons Land
„ een goed hart toedraagende wierd aangezien.
, Dat het verre van hun was, dien Heer
„ t'e willen bëtigrigen, met dat geene, waar
mede hy maar al te openlyk befchukhgd
" wierd, of als' gegrond aan te merken, de Soup-
'' cons van verregaand en ongeoorloofe attache-
"„ ment aan het Engelfche Hof, van kwaade
„trouw en corruptie; dat zf vertrouwden.,
dat een Heer van die hooge geboorte en
" n rang onbekwaam was tot diergelyke laag-
•'heden, maar dat zy oordeelden, dat de fa-
„ cheufe denkbeelden , dewelke op des'zerfs
„ fubjeót waren opgevat,en een algemeen wan-
„ trouwen hadden veroorzaakt, hem tot den
„ dienst van den Lande en van UWE HOOG-
„ HEID volftrekt nutteloos en fchadelyk ge-
„ maakt hadden. En dat hy derhalven van de
' Direftie der zaaken , en van den Perfoon;
" en het Hof van UWE HOOGHEID geéloi-
" loignèerd behoorde te worden, alszynde een
'•' altoosduurende hinderpaal om de goede Cor-
" respondentie tusfchen UWE H OOG HEI 1
D, en
1 de voornaamfte Leden van den Staat,- te dóen
l herleeven, enz.- — Na deeze voordragt,
DOORLUCHTIGE VORST, kwamen de öe*
I dc-

130 S C H E T S V A H E E N
deputeerden op nieuws op de noodzaaklykheid,
om, ten minden geduurende den Oorlog, U
eene COMMISSIE toe te voegen,, beftaande
uit Regenten der refpective Provinciën, om
UWE HOOGHEID met raad en daad by te ftaan,
en tot heil des Vaderlands mede te werken:
Eindelyk, zy deden het vóórhel van nog verfcheide
daartoe benoodigde middelen, die men
breeder nedergefteld vind in derzelver Memoinorie,
van welke ik hier üegts den zaaklyken
inhoud opgeeve.
In plaats nochtans, dat allen eerbied, aan
UWER HOOGHEIDS Perfoon verfchuldigd, denoprechten
en befcheiden toon, de baarblyklykheid
en gegrondheid der redenen, het gewigt
der waarheden, met één woord, welke in de-,
ze vertoogen heerschte, UWE HOOGHEID
treffen zouden, gelyk had behooren te gefchieden,
in plaats van Uwe oogen te openen, en
een hulpmiddel voor onze rampen mede te
brengen, had alles juist eene tegenftrydige uitwerking.
UWE HOOGHEID, bereids gramftoorig
over den voorflag van eene COMMIS­
SIE, kon niet nalaaten den Gedeputeerden te
toonen, met welke verontwaardiging GE over
dezen nieuwen flap waart aangedaan; derzelver
Vertoogen befchouwende als een gebrek
van vertrouwen en eerbied, jegens U zelve,
als een vermetele fmaad, als een fchennis
UWER waardigheid, en misfehien als een misdaad

G R O O T T A F E R E E L . 131
daad van gekwetfte Majeftèit: UWE HOOG­
HEID, zeg ik, befchouwde die Vertoogen als
een verfoeilyken koon, als eene misdaadige
fchennis jegens den Hertog, jegens een Man,
door UWE HOOGHEID geacht als een tweeden
Vader, als een wonder van vernuft en kunde
, als een onfeilbaar Orakel, als den riuttigften
Dienaar' van den Lande, als een Man , in eens
gezegt, wiens hart onvatbaar was voor laagheid,
corruptie eri verraaderye , wiens gemoed
onbewaam was iets ten nadeele der belangen
van de Republiek uit te denken; en, gevolglyk,
wiens fentimenten , inzichten , voorneemens
en daaden , niets anders ten doel konden
hebben, dan den roem, en den gelukftaat des
Lands, welkers brood hy nuttigde. Met een
woord, de Hertog was in UWER HOOGHEIDS
oogen dat geen , het welk Minerva, onder de
gedaante van Mentor, voor Télémacbus was. —
Hoe gelukkig, DOORLUCHTIGE VORST, wa­
re het voor U geweest, en hoe gelukkig voor
óns! zo hy voor U even nuttig geweest was als
FENELON onderfteld dat Mentor voor den
Zoon van Ulysfes was O)!
Ik
(a) Wie zou ooit gelooven dat, geduurende de ganjcbe
Meimaand , dn is, terwyl dat het weldenkendfte ge­
deelte der Natie overtuigd was, dat een der vamaamjte
unaakin van de kwaade directie, eii der Werkeloosheid
1 2 on»

132 S C H E T S V A N E E N
Ik zal, aangezien de waarde der redenen en mid j
delen, door den Hertog in dien tyd gebezigd, om
den hem over ?
t hoofd hangendenftorm te doen
bedaaren, genoeg bekend zyn, my daar mede
thans niet ophouden. Ik zal my eenvoudig vergenoegen
met te berichten, da:, het nieuws dezer
onzer Zeemagt, voortkwam uit de raadgeevingen en
fireeken des Herlogs van BRÜNSWYK; terwyl dat dé
Regoering van Amfterdam, de rechtmaatige klagten , waar
van ik hier gewaage, opftelde, men in 's Gravenbage, in 't
gezigt der Hof-Poort eenen Mcyboom geplant zag, ter
eere van dien Hertng, en vercierd met een zinnebeeld,
verbeeldende een Zegepraalenden Held , in 't gezigt van
een vluchtend Leger, met deze Zinfpreuk HosnuMf
TERROR? — Zinnebeeld, hetwelk men voor eene befc'himping,
zo Wel als de zinfpreuk voor een fpotnaam
zou aangezien hebben, byaldien men niet geweeten had,
dat dit alles flegts was her uitwerkzel der Iaage vleijery van
de Schuttery dier Hofplaats, en inzonderheid van het
blaauwe Vaendel, het geen dat jaar de Meyboomen moest
planten. — Wie zou nog gelooven dat men, na in 1781.
zo fchandelyk den Hertog ais DENSCHEIK ONZER
V Y A N D E N opgehemeld te hebben, in 1782. de onbefchsamdheid
nog zo verre zou hebben uitgeftrekt, om
zelf zynen naam ten Heme! te verheffen, gelyk het gröe.
ne Vaendel deed, door het verderen van den Meyboom,
voor dien VORST met eene Faam , houdende de wapenen
van den Held, en naar het Luchtgewelf ftygende, met
de Zinfpreuk Virtute fcf Meritis ad Sydera tollo? — Een
Man , zo berucht op Aarde , en welkers reputatie zicli
tot de Hemelen uitftrekte, mogt met recht als OVERAL
S E FA AMD aangezien worden. Ook na;n het Colomby^
M

G R O O T T A F E R E E L . 133
zer Vertoogen, verfpreid nakende,in een oogenblik
alle onze Engelfche Doggen ontketenden;
hun gehuil weergalmde van het eene einde
der Republiek tot het andere; een Zundvloed
van drogredenen en verantwoordingen ten voordeele
van den Hertog overftroomde de Natie
, en verwekte op alle die Blaauwbockjes de
welverdiende antwoorden ; terwyl aan den anderen
kant de faamgezwoorene Cabaal, vreezende
dat UWE HOOGHEID, door deeze Vertoogen
tot nadenken mogt komen , en GE eens
eindelyk mogt erkennen de daar in opgeflotene
waarheden, den blinddoek verzwaarde,
met welke men U gezigt bedekte; overal verdubbelde
zy haare duiftere aanflagen ; _ overal
nam zy de ganfche kragt van haaren invloed
te baat, en weldra raakten de gevoelens over
die zaak in Staats- en Stads-Vergaderingen verdeeld;
onafdoenlyke gefchillen en kibbelingen,
bereids al te veel onder ons in zwang , waren
de gevolgen van dit alles ; alle poogingen van
waare Liefhebbers van hun Vaderland, van
waar-
»e Vaendel in 't jaar 1783. het befluit om op den door
haar toenmaaligen geplanten Mtyiom, de Zinfpreuk, IN.
SIGNIS OBiquE, te plaatzen: - merkwaardige Zinfpreuk,
en welke, in aanfchouw van het tydftip waar.n
2v gemaakt wierd, niet manqueerde uitgelegt te worden
op zodanige wyze, als Hy, welke daar mede bedoeld
wierd, waardig was,
H 3

134 S C H E T S V A N E E N
waarheid , recht., en de welvaart des Vaderlands,
waren buiten ftaat dit nieuw foort van
tweefpalt te verdoovcn; en zy, welken men
voorde eerfte oorzaak onzer rampfpoeden hield,
zegepraalden toen, ter zelfder plaatze, alwaar zy
hunnen nederlaag moeiten vinden; zy hadden
eenen dryfveer te meer, om die rampen te
verzwaaren ; en die drylvecr was de onverzoenlykc
haat, weiker uitwerkzelen ons nog
lang zullen knellen. Hier is het de plaats niet
van verdere uitweiding over alles, wat in de
zaak des Hertogs is omgegaan, tot den 7. Maart
1782. op welken de Staaten van Holland, by
eene meerderheid van 4 ftemmen, (cn tegen
de provifioneele proteftatie van Dordrecht, Haarlem,
Leydcn , Amfterdam, Rotterdam , Gorinchem ,
cn Alkmaar') declareerden, dat die zaak zoude
gefeponcerd en votftrekt buiten verdere deliberatie gefield
worden, Even min zal ik my uitiaaten over de '
gefchiïlen, die over die zelfde zaak tusfchen
de Staaten van Friesland, en UWE HOOGHEID
nog bleven voortduuren ; als mede niet over
derzelver verlevendiging in den jaare 1784. na
de ontdekking der berugte ACTE VAN CONSU­
LENT SCHAP; noch ook niet over al wat gebeurd
is, zedert dat tydvak tot op de gelukki-.
ge , en zeer gelukkige verdwyning van den
Veldmaarfchalk uit onze Gewesten : Dit zal
her. onderwerp zyn van een afzonderlyk Stuk,
met welker befchaaving ik thans bezig ben, cn ten
zy-

G R O O T T A F E R E E L . 135
zynen tyde het lh'ht zal zien. Daar zal men
zien of de fpitsvondigheid der fehynredenen, de
fchandelyke maskeringen , de onbefchaamde
logenfpraak, het fchitterende der welfprekendheid
van de Broodfchryvers, welke de Hertog
zedert - byna vyf jairen te werk geheld
heeft, ftaande zullen kunnen blyven tegen onbetwistbaar
betoogde gebeurtenisfen, van welke
men geenzins denkt dat 'er bewyzen voor
handen zyn.
U W E HOOGHEID, afgemat en bekommerd
door zo veele klagten en Vertoogen, ondernam
eindelyk het opklaaren der verdenkingen
van verzuim en bedryveloosheid, welke de Natie
jegens UWE HOOGHEID kon hebben opgevat.
Daartoe deed UWE HOOGHEID , op
den 28. Junyaan de Staaten Generaal een Voorflel,
waar van ik gewagen 'zal, na vooraf de
byzondere gevoeligheid aangewezen te hebben,,
die de voorflag, door Amflerdam, den 18. Mey
ter Staatsvergadering van Holland gedaan, in
U veroorzaakte. — Zie hier op welke eene
wyze de Opïtelleren UWER Memorie, UWE
HOOGHEID, daar over doen Ipreeken O).
„ In weerwil van deeze onze fentimenten,"
„ («en voordeele der proteêlie aan den Koophandel te
verteenen), en "van 'de rèvërtgfte poogingen,
, » die
(a) A. {. 63 en64, ** B- p. 97 en
9%- & m
* 4

ï^fS S C H E T S V A N E E N
?, die wy onophoudelyk aanwenden, om'sLands
„ Zeemagt in ftaat te ftelien, gaf de hier voor-
„ gemelde Propofitie van de Regecring van Am-
„ftercfam, en de inhaefie, approbatie en appui,
„ het welk verfcheide andere Staatsleden van
„ Holland fuccesfivelyk daar aan gaven, niet
„ duifter te kennen, dat men de zwaarighe-
„ den van allerlei foort, met welken wy te
„ worftelen hadden, niet aanzag voor zoo groot,
„ en zo onoverkomelyk, als zy ons dagelyks
„ bleeken te zyn, en effeélivelyk waren; en
„ dat men, het geene gefchiedde, of liever, het
„ geen wy , onzes ondanks, genoodzaakt waren
„ na te laaten, vergelykende met het geene wy,
„ ruim zo zeer, en niet minder ernftig, dan •
„ die Leden van Staat (a), verlangden, dat
„ mogelyk wezen mogt, ons een praetens
„ verzuim en inaétie attribueerdc , en het zel-
„ ve aan geheel andere oorzaaken toefchreef,
„ dan aan die, welken Avy, tot ons leedwee-
„ zen , ondervonden , en ook te vooren voor-
„ fpeld hadden, dat daadelyk exteerden, en
„ niet zo fpoedig konden weggenomen worden.
„ Offchoon wy nu , voor ons zeiyen, hewust
v. \va-
(a) Namelyk, Amfterdam, en de overige Steden, aïs
Dordrecht, Haarlem, enz. welke de Propofitie van etrst,
gemeldf Stad omhersden.

G R O O T T A T U E " . 137
• waren, dat de voorfz. confideratien en ver,
l denkingen eeniglyk hadden kunnen geboren
worden uit eene mindere kennisje, en gebrekkigs
"„ voorjlelling van alle de zaaken en omftandig-
„ heden, welken tot het ganfche weezen van
„ eene totaal vervallene Marine , in eoncreio
"behoorden, en die flegts weinigen met Ons,
" in alle haare uitgebreidheid, konden keng
nen , en dat wy nimmer iets verrigt, of ver-
, zuimt hadden, waar door wy het germgfte
- deel van ons inconteftabel recht op het ver-
" trouwen deezer Natie zouden hebben kon-
„ nen verliezen; oordeelden wy echter, ter
„ voorkominge van alle diffidentie, welke u l t
„' de bovengemelde Popofttie zoude konnen pro-
„• fluëeren, by ons voorftel van den 27 Juny
1781 waar van Copie te vinden is onder de
l Bvlaagen fub N°. 24. aan hunne Edele Groot
Mog. te moeten kennisfe geven van onze intentie,
om aan hunne Hoog Mog. voor te
' ftellen, om, met alle nauwkeurigheid, te
" examineren , of bekoorlyk zorg gedraagen
"'was om de Marine van den Staat m die fil
tuatie te brengen, dat zy, met effeót, tegen
den Vyand had kunnen ageeren; dan, or
''rdaat omtrent eenig verzuim of nonchalance
" had plaats gehad; en zo ja, waar aan zulks.
te attribuëeren was, enz.
"'„ Eene kennisgeeving, die niet had het ge-
, volg, het welk wy 'er van verwachtten j
I 5 v
d i e i
*

iijS S C H E T S V A N E E N
•„ dien verfcheide Staatsleden in Holland (a), AN-
•„ DER E Vues hebbende, WELKEN zy fcheey,
nen re vreezen, dat, door het onderzoek,
i
h e I :
welk wy Hunne Hoog Mog. wilden ver-
„ zoeken te doen, en waar uit blyken moest,
„ of 'er waarlyk reden ware, om te klagen
„ over inadiviteit ( het voorname fundament
„ van de gemelde Propofitie van de Heeren van
„ Amfterdam') zouden mogengetraverfeerd wor-
„ den, niet dan fchoorvoetende daar toe kwa-
„ men, om de Heeren Gedeputeerden van
„ wegens deze Provincie ter Generaliteit te
„ authorifeeren, om deze Propofitie aldaar te
„ appuyeeren."
In weerwil, DOORLUCHTIGE VORST, der
gemaakte duifterheid en de fyne draai, welke
in dit aangevoerd uittrekzel fchynen te heerfchen
, ontwaard men 'er gemaklyk het voorneemen
om de Stad Amfterdam, en die Steden
Welke haaren voorflag waren bygevallen, te
doen doorgaan als maar in 't geheel geen kennis
hebbende, of, ten minden als verbloemen,
de die , welke zy konden hebben van de waare
oorzaaken der zwakheid onzer Zeemagt en
der bedryveloosheid, waarin men dezelve
hield; — als de oorzaak zynde der verdenkingen
(«) De voorn, Steden.

G R O O T T A F E R E E L , 139
gen en klagten , die ten opzigte dezer zwakheid
en werkeloosheid onder de Natie wierden uitgeboezemd;
en by gevolg als onrustige en oproerige
Leden , welke de verontwaardiging der
•U beheerfchende Cabaal waardig waren, wier
wraak, welke zy maar reeds al te veel gevoeld
hadden, en die zy in 't vervolg nog gevoelden,
hen knellen moest, vooral 'Amfterdam, hetwelk
men dubbeld plagen wilde. . En waarom
toch Amfterdam meer dan alle andere?.,.. Om
dat van alle Steden der Provincie, zy de
eenigfte was, die in 1779- ^ 1780. hetfterkst
op de onbepaalde Convoijen, en op de weigering
der Vermeerdering van Landmagt had
. aangedrongen; — om dat zy de eerfte
was, die, zedert kort, had voorgefteld UWE
HOOGHEID eene COMMISSIE toe te voe-
€ e n. , om dat zy onder Uw oog had
durven brengen, tot welk eene hoogte het
misvertrouwen, den haat en het wettig geroep
der Natie tegen den Hertog van
Brünswyk gefteigerd waren. Aan den
anderen tot UWER HOOGHEIDS waardigen
Mentor, meer dan ooit op Amfterdam
gebeten, en gewoon ten ftrengften te vervolgen,
al wie zich maartegen de inzichten der
Cabaal, welker aanvoerder hy was, durfde
verzetten, was verrukt om in dit alles nieuwe
ftof te vinden, om ZICH TE WREEREN over
de- halftarrigheid-, met weke die Stad in de eerfte

140 SCHETS VAN EEN
fte Jaaren des Oorlogs van 1756. zich over de
toenmaalige geweldenarijen der Engelfchen in
onzen Koophandel had beklaagd; over de volharding
haarer vorderingen om fchavergoeding
voor de verliezen, door die geweldenaarjjen
geleden; — over de onverzetlykheid, met welke zy
aan de Princesfe UWER HOOGHEIDS Moeder
fchepen eischte,ter befeherming onzer Scheepvaart;
—~ over haare Standvastige weigering der
Augmentatie van Landmagt, welke die Vorftin
en de Hertog haaren Raadsman, of liever
Haar en Uw Voogt, toen volftrekt wilden doordryven,
om het Herftel der Zeemagt te dwarsboomen,
daar 'er de Natie met hart en tong om
riep, en die volftrekt noodzaaklyk was, indien
men onzen totaalen ondergang wilde voorkomen.
Wat nu betreft, de Vrees, die UWE HOOG­
HEID in die Steden veronderfteklen, dat bun-
vit Vues zouden kunnen getraverfeerd worden door
het Onderzoek, dat UWE HOOGHEID aan de
Staaten Generaal wilde voordellen; zou ik ook
durven vraagen, DOORLUCHTIGE VORST,
wat die Vues waren? of zy ook eenig ander
voorwerp hadden, dan de handhaving onze*'
Koophandels, dan den roemenden voorfpoed
Van den Lande? Alle losfe aantyging is
gemeenlyk het uitwerkzel van eene kwaade beweegreden;
en hier hebben we een der verkeerdfte
en onbefchaamdfte, welke de Stelleren
UWER Memorie, immer in het ganfche beloop

G R O O T T A Ï t U Ï C M*
loop hunner verachtlyk voortbrengzel aan UWÉ
HOOGHEID hebben toegefchreeven; want het
waren die Steden zelve, die een Onderzoek vorderde
van gelyke natuur, als dat, hetwelk Ge
voornemens waart aan Hunne Hoog Mog. te
vraagen; en om zulks te bewyzen, ter befchaming
der haatlyke aantyging, die Steden alhier
aangewreeven, leeze men Hechts de volgende
bewoordingen, door de Gedeputeerden van
Amfterdam, by derzelver Propofitie van den
18. Mey gebezigd: Dat deze Conftderatien
(van het verzuim om de beloofde protectie
aan de Commercie te accordeeren) aan de Heeren
onze Principaalen zo gewigtig zyn voorgekomen*
en van zulken importante confequentie, dat bet meer
dan tyd is dat deze Vergadering (der Staaten van
Holland en Westfriesland) zonder eenig uitftel zich
bepaale tot een SCRUPULEUS EXAMEN der waart
oorzaaken van dusdaanige werkeloosheid; dat
zy zich laat informeeren en verftag doen van den
ftaat van defenfte des Lands, waartoe hoogstdezelve
de noodige ordres hebben ge geeven; dat zy NAAir
SPEURIN GEN in 't werk fteld over de traagheid
en nalaatigheid, met welke de protectie van den Lande
tegen eenen, vooral door zyne acliviteit, geduchten
Vyand behandeld wordt, mitsgaders welke mid­
delen men zou kunnen en moeten by de hand neemen,
om de bronaders dezer rampen te floppen ofteontwy-
& n > , Immers blykt dan uit deze zo formee-
le 'en duidelyke declaratie, dat, by aldien Amfttr-

T^2 S C H E T S V A N E E N
Jlerdam en de verdere Steden, welke haar voorlid
aannamen, Vuës hadden, zy in 't minst
niet vreesden dat die Vuës getraverfeerd zouden
worden; door eenige Recherche naar de oorzaaken
der zwakheid en werkeloosheid onzer
Zeemagt, en dat, by aldien deze Steden maar
bezwaarlyk zyn gekomen tot zodanige, als UWE
HOOGHEID aan de Staaten Generaal wilde
vóórhellen, zulks enkel was, vermits zy zagen
dat die ongenoegzaam was, en dat die Hechts
dienen zou om onkundige en ligtgelovige gemoederen
de oogen te verblinden, zo men niet
gelyktydig tot de waare bronnen dier zwakheid
en bedryveloosheid indrong; en het dus
nuttiger ware, dat de Collegien ter Admiraliteit,
zich toenmaals bezig hielden met de
Weinige middelen , die voorhanden waren aan
te leggen , tot bevordering der equipeeringen,
dan om hunnen tyd te flyten met het opftellen
van een Verilag van het gebrek dier middelen,
welke' men hurt reeds zedert ettelyke jaaren
had kunnen aanlchaffen.
Eindelyk, na UWE HOOGHEID op den ijé
Juny aan de Staaten van Holland kennis had ge»
geeven derzelver voorneemen, zo als hier voren
is gezegt, gaf UWE HOOGHEID des anderen
daags het volgend Vóórhel over aan Hunne Hoog
Mog. welke het zelve nog dien eigen dag in
eene Refolutie converteerden:
HOOG

G R O O T I A F E R E E L . 143
HOOG MOGENDE HEEREN!
„ Ik heb nodig geöordee-ld aan Uwe Hoog,
„ Mog. voor te dragen, om met alle naauwkeu-
„ righeid te examineeren , of behoorlyk zorge
„ gedraagenis, om de Marine van den Staat,,
„ zedert dat de aétueele troubles ontftaan zyn ,
„ in die fituatie te breisgen, dat zy met effect
„ tegens een Vyand, fpeciaal zo fterk gewa-
„ pent ter Zee, als het Groot-Brittannifche
„ Ryk zig bevind, hadde konnen ageerenjdan
„ of daar omtrent eenig verzuim of noncha-
„ chalance heeft plaats gehad: en zo ja, waar.
„ aan zulks te attribueeren is; en OM DE NO-
„ DIGE INFORMATIEN TEN DIEN OPZIGTE TE.
„ BEKOMEN, de refpeftive Collegien ter Ad-
„ miraliteit aan te fchryven, om te dienen van
„ berigt, en op te geeven, hoe veele Schepen.
„ zy in 1776. hadden; in welken ftaat zy zig
„ bevonden hebben, en hoe veele ?
er toen
„ geëquipeert waren , en met hoe veel Hoofden;
het geene door haar gedaan is, zedert
„ dat de Engelfchen begonnen hebben de Sche-
„ pen der op de West-Iudiën handel dryven-
„. de Ingezeetenen deezer Landen te moleftee-
„ ren, onder prajtext van de ontftaane onlusten
„ met derzelver Colonien in Noord-America,
„ en dus zedert het einde van het jaar 1776,
„ en het begin van 1777, om zigin ftaat te ftel-
„ len , zo veel doenlyk, en in hun vermogen was,
„ de

144 SC ETS VAN 1
E E K
„ de Commercie dezer Landen te kunnen pro-
„ tegeeren, en wat of door haar, zedert dat
„ de troubles in Europa begonnen zyn, en het
„ te vreezen ware dat de Republicq daar van de'el-
„ genoot zoude worden, gedaan is, om, voor
„ zo verre zulks van haar dependeerde, dezelve in
„ ftaat te ftellen, niet alleen om haare Com-
9, mercie te protegeeren , maar ook, om het
„ Vaderland te konnen helpen defendeeren, en
„ den Vyand afbreuk te doen ; of zy werk-
„ zaamzyn geweest in het effect ueeren van het
„ geene ten dien opzigte by Uwe Hoog,
„ Mog. is gerefolveert, dan of daar omtrent
„ eenige nalaatigheid heeft plaats gehad, en in
s, dat geval, waarom zy die Refolutien niet na-
„ gekomen hebben; of zy in de mogelykheid
zyn geweest om de gepetitioneerde Schepen.
3, te furneeren en te bemannen, op dat het dus
„ kan blyken, waar uit voortfpruit, dat dit Gej
meenebest zig bevind in een zo dcplorable
„ ftaat van defenfie te Water, het welk voor
zeeker in dezen Oorlog het interesfantfte
„ point is, en waar op alle Ingezeetenen van
„ dit Gemeenebesthet oog hebben: Hoe zeer
„ ik by dezen maar alleen fpreeke van de de-
„ fenfie te Water, achte ik het nodig aan Uw
„ Hoog Mog. onder het oog te brengen,
„ dat ik verre zy van daar door te avoueeren,
dat de Landmagt van dezen Staat genoegzaam
„• is , om te konnen reekenen, dat dit Land
• zie

G R O O T T A F E R E E L . I 45
„.zig in een refpectablen ftaat van defenfie te
„ Lande bevind. "
Ongemeen wel, DOORLUCHTIGE VORST;
ook maakten de Admiraliteits Collegien de
geordonne erde Rapporten op, die zy fuccesfivelyk
in de twee volgenie Maanden aan Hunrit
Hoog Mog. overleverden (a). Maar met
bet bloot leggen, door die Rapporten, van den
droevigen toeftand, in welken onze Zeemagt
zich in den jaare 1776. bevond; — met daar
in verflag te doen van de bekrompenheid der
middelen > die men tot derzelver herftel in 't
vervolg had kunnen hefteden; — met daar in
op te geeven de fchaarsheid , de duurte der
bouwftoffen , het gebrek aan werkvolk en andere
beletfelen van den tweeden rang, weikenmedegewerkt
hadden , om die Collegien te belemmeren
de Zeemagt fterker te vermeerderen,
dan zy was in 1781; •— met daar in, eindelyk,
zich te beklagen over de bezwaarlykheid der
recruteeringen, en over de onmogelykheid,
waar in zy geweest waren , om meerder Schepen
uit te rusten, dan zy in 't begin van dn;
jaar zelfs gedaan hadden; met dat alles, zeg
(a) Deeze Rapporten zyn te vinden onder No. M,i3.
14, 15 en 16 van het eerfte ftuk der Bylaagen taf dt M*«
TOorie vsn ZYN HOOGHEID'.

t'$6 S -C II E T S V A N E E N
ik, bewezen die Collegie» op zyn best, en ondanks
het gezegde in UWER HOOGHEIDS Memorie
(a), dat zy , overeenkomftig de hulpr•aderen van
eenig v;erhuig-, niet anders hadden gewerkt dan
uit kracht der aandryving van het Hoofd-rad: Zy
hadden ('t zy dan werkzaam of niet) de haar
verzorgde middelen gebruikt, en niets meer.
Maar deze redenen, voldoende ter rechtvaerdiging
van hunnen yver en refpedtivelyk gehouden
gedrag in dit geval, of ten minften het gedrag
der meefte haarer byzondere Leden, rechtvaardigden
in geencn deele DIE GEEN EN,
welkende HOOFD-OORZAAK waren van de bekrompenheid
der middelen, waar over zy klaag­
den ; dat is, dc VOORNAAMSTE DRY VERS der
eeuwigduurende Vraag, om Vermeerdering
van Landmagt; Vraag, welke, zedert UWER
HOOGHEIDS Mccrderjaarigheid tot op den huldigen
dag, altoos eenonoverkomelykehinderpaal
Was in de herfteliing der Zeemagt: Ook rechtvaardigden
de redenen dier Collegien in *t gr*
heel niet het ALLERSLEGTST GEBRUIK, zedert
de bondbreuk met Engeland, gemaakt van de
weinige Schepen, die bruikbaar waren, zo min als
het SCIIANDEL YK VERZUIM, om 'er meerder
in dien ftaat te brengen. ~ Men moest der-
' halven, DOORLUCHTIGE VORST , niet enkel
(a) A. p. 64. 1-1 B. p< 98. rm & p, 47»
op

G R -o o ï T A F E R E E L . 14?
óp de tweede Oorzaaken van onze rampen entegenfpoeden
zien, maar opklimmen tot deHoofdoorzaaken
j die Hoofd-oorzaaken waren het, die
men moest naarvorfchen en doen ophouden; dat
is, men moest het fchelmachtig gedrag onzer
inlandfche Vyanden ftren gelyk uitpluizen;
men moest hunne haatlyke Cabaal befchaamen,
vergruizen, met derzelver Aanvoerders , als Verraders,
gelyk zy waren, vervolgen. Verraders
die, reeds zo veele jaaren lang, zich van Uw ÉN
invloed'bediende by verfcheide onzer ftedelyke
en provinciale Deliberatien, ter dwarsbooming
der eenige middelen, die onzen koophandel konden
befchermen, onze bezittingen verdedigen ,
en onze rechten, mitsgaders de eer van den
Staat bcwaaren : Verraders, die, op het eigen
oogenblik, dat UWE HOOGHEID de hier beredeneerde
Propofitie deed , en vermeende zo
veel grond tot klagen te hebben over de best
geïntentioneerde Leden der Republiek, zich
nog van UWEN invloed bedienden om de uitrustingen
te vertraagen , om onzen ftervenden,
koophandel den laatftcn doodfteek te geeven
om ons rampfpóedig Vaderland ten fchimp en
fpotvan Europa te ftellen; en om de Staaten
Generaal te verhinderen, zelve tot den waaren
oorfprong onzer rampen op te klimmen en
daar in te voorzien: Zo zeer waren de ftedelyke
en provinciale Vergaderingen nog befmet
.met ontaarte Mannen, welke de bedoelingen
K % de-

148 S C H E T S V A N E E N
dezer verfoeilyke Cabaal bevorderen! zo zeer
waren 'er, in de onderfcheidene Departementen
der uitvoerende magt, Lieden, welke zich
blindeling aan die verfoeilyke Cabaal hadden toegewyd!
Zo zeer was, met ée'n woord, het onmaatig
gezag, door laagheid of vleijery aan
UWE HOOGHEID overgelaaten, ofhetweikGE
ongevoelig had aangemaatigd, gevaarlyk geworden
in de hand der geenen, die 'er een
misbruik van maakten! En zo al eens, zedert
dien tyd, eenige Steden of Provinciën ondernamen
dusdanig wrcedaartig misbruik te
verbannen, fchreeuwde men uit onrechtvaardigheid!
heilig-Jchennis ! en men ontzag niet eene
uitheemfche Mogenheid in 't fpel te roepen,
om die gewaande fchending te beteugelen. —
Ach VOR ST! VORST! ... ik zeg 'er niet meer
van, en keere weder tot het voorftel van UWE
HOOG IIE ID.
„ Hoe zeer ik oordeele, niet in het geval
„ te zyn, om myn gedrag te moeten juftificee-
„ ren, en dat aan U Hoog Mog. bekent zyn
„ de pogingen, die ik zedert myne meerderjaa-
„ righeid aangewend hebbe , om ten allen op-
„ zigte deze Republicq in een refpeótabei pos-
,, tuur van defenfie te doen brengen, hebikge-
„ meen'*, aan U Hoog Mog. onder het oog
te kunnen brengen , dat ik by meer dan
„ eene * elegenheid getoond hebbe van begrip
„ tezyc & dat deze Republicq niet alleen te Land\
„ maar

G R O O T T A F E R E E L . 14$
„ maar ook te Water in een behoorlyken ftaat
p van defenfie behoorde te worden gebragt,
„ om tegens een ieder deszelfs vryheid en in-
„ dependentie te konnen fouteneeren, en niet
„ genoodzaakt te worden, om te neemen me-
„ fures , niet overeenkomftig met de ware be-
„ langens van het lieve Vaderland, maar met
„ die van zodanige Mogentheid, voor wiens
„ bedreigingen men alsdan de meefte reden
„ heeft om te vreezen, wyl men zig buiten
„ ftaat vind, om aan dezelve tegenftand te bie-
„ den. Het is daarom, dat ik reeds in den
„ aanvang van den jaare 1771, zo veel te weeg ge-
„ bragt hebbe, dat door Heeren Gedepuseer-
„ den der Provincie Holland en West-Fries-
„ land, op expresfe last van de Heeren Staa-
„ ten HunnePrincipaalen, terVergaderinge van
„ Uw Hoog Mog.voorgedraagen is, om eene
„ Petitie te doen formeeren tot aanbouw van
„ vier en twintig Oorlogfchepen; dat ik niet na-
,., gchaten hebbe, om by alle gelegenbeeden te
„ injïceren, zo wel op het herftel van de Zee-
„ magt, als op de VERMEERDERING VAN DE
„ LANDMAGT ; en meer dan eens byzonder-
;, lyk aangedrongen heb op de conclufie der
„ voorn. Petitie tot aanbouw van Schepen. Het
„is om diezelfde reden dat Ik, in den aan-
„ vang van den jaare 1775, ter gelegenheid van
„ het Befoigne ter Generaliteit gehouden , door
„ de Heeren U Hoog Mog. Gecommitteer-
K 3 „den

xgo SCHETS VAN EEN
„ den tot de Militaire zaken, met eenige Hc,c-
„ ren meden Ra.id van Staats, om te conciiiee-
„ de verfchiiiende fentimenten van de reipecti-
„ ve Bondgenooten omtrent het Plan van Aug-
„ mentatie der Landmagt , door den Raad
„ van Staatc voorgedraagen den 19 July 1773,
5, hebbe gedaan eene conciiiatoire Propofitie,
„ houdende in fubftantie, ,, „ om een vasten
„ „ Post op den Scaat van Oorlog te brengen,
„ „ ten bedraage van zes honderd duizend
„ „ guldens voor de Marine, waar tegens dc
„ fomme in 1773. gevraagt tot eene te doen
„ Augmentatie van dc Landmagt van over
„ „ de vyfticn Tonnen Gouds zoude zyn ver-
;, „ minderd op negen honderd duizend gul-
„ ,, dens; u
welke Propofitie te dier tyd door
„ de Heeren Staaten van Gelderland, Fries-
„ land, Overysfel, cn Stad en Lande is geam-
„ plecteert, doch geene verdere gevolgen heeft
gehad. Ik zal hier niet aüegueeren de inftantien,
jaarlyks door my met den Raad van
v Staate gedaan, by de generale Petitiën, al-
„ leenlyk zal ik aan Uwe Hoog Mog. communi-
„' ceeren de Propofitie op den 10 Maart 1779.
„ door my ter Vergadering der Heeren Staaten
„ van Holland en West-Friesland gedaan, wel-
„ ke van gelyken inhoud is als de Brief, op dien
„ zelfden dag , door my aan de Heeren Staa-
„ ten van Gelderland, Zeeland, Utrecht, Fries-
„ land, Overysfel en Groningen gefchreven, van
v wel-

G R O O T T A F E R E E L . 151
„ welken ik de eer hebbe hier nevens eene Co-
„ pie aan Uwe Hoog Mog. te remitteeren. "
Myn hier voren gezegde , DOORLUCHTIGE
VORST, en byzonderlyk het geen ik in dit
Werkje van bladz. 1. tot 71. heb daar geheld,
bewyst onwraakbaar hoe min hier te pas kwam,
die weidfche voordragt dier zorgen, welke
UWE HOOGHEID ZO menigwerf genomen had
om by de Vraag, om de herfteliing der Zeemagt,
altoos te héchten, die om augmentatie van
de Landmagt; en vooral hoe wanvoeglyk het
was om hier aan deir aandacht Hunner Hoog
Mog. op nieuws voor te dragen UWER HOOG­
HEIDS Propofitie van den 10. Maart 1779. als_
zynde het ongerymdfte en fchadelykfte voorftel,
dat de boosaartigheid Uwer Raadgeevers
immer in de toenmaalige omftandigheden had
kunnen uitdenken, en welkers herinnering
hier een fingulier contrast maakte, met de zo
veelvuldige ge daan e en nog dagelykfche klag­
ten van UWE HOOGHEID, van de Admiraliteiten
, en van dc Zee-Officieren, overde moeilykheid
niet alleen, om Matroozen, maar om
zelf Scheeps-Soldaaten te vinden.— En zdks
moeiten wy verdragen!. .. Wy moeiten dulden
om van onkunde, van blindheid, befchuldigd
te worden, zo dikmaal wy den mond ter
verantwoording tegens die aantyging opende! —
Denklyk hield men ons even dom als den wilden
Esquimaux. :
K 4 Kort-

152. S "C H f E T S V A N E E N
Kortom, UWE HOOGHEID befloot zyne
Propofitie aldus:
„ Ik kan niet ontvcinfen van oordeel te zyn,
„ dat het te wenfchen ware geweest, dat die
„ Propofitie toen meer ingang hadde gevonden,
„ wyl ik my DURVE VERZEKERT HOÜDEN;
„ dat, zoo te dier tyd de Republicq hadde
„goedgevonden, IN GEREEDHEID TE DOEN
„ BRENGEN vyftig a zestig wel geëquipeerde,
ft en van het nodige voorziene Schepen, waar
„ onder niet minder dan twintjg a dertig van
„ Linie, en de Landmagt te auginenteeren tot
„ vyftig a zestig duyzend effective Manfchap-
„ pen, zy zig niet in deeze droevige omftanr»
digheden zoude bevonden hebben, maar
„ als een independent Gewest door alle Mof,
genheden zoude zyn gerefpecteert gebiee-
„ ven, en deszelfs aangenomene fyftema van
„ neutraliteit hebben konnen behouden, en dat
„ zy zig in ftaat zoude hebben gezien, om,
„ onder Godes zegen, redenen te hebben,
„ te konnen verwagten, dat zy zoo veel over-
„ wigt zoude gegeeven hebben aan de zyde,
„ daar zy zig by zoude gevocgt hebben, dat
„niet te vreezen was, dat, welke Mogent-
„ heid het ook zy, dezelve zoude bebben,
„ overvallen, maar dat zy van een ieder ge-
„ menageert zoude zyn geweest, en datder-
„ zeiver vriendfehap door een ieder gezogt
s, zoude zyn, en zy aan geene der Mögent-
• M hee-

G R O O T T A F E R E E L . 153
„ bieden wettige redenen van klagten geeven-
„ de, verworven- zoude hebben de agtinge en
„ het vertrouwen van alle Mogenheden, het
„ welk van de beste uitwerking voor de waare
„ belangens van deezen Staat zouden hebben
„ kunnen zyn, immers dat in allen gevalle,
„ zoo zy door een onregtvaardigen Oorlog was
„ aangerand, waar aan men altoos geëxponeert
„ is, zy zig in ftaat zoude hebben gezien, om
„ met hoon van fucces, het hoofd te bieden,
„ en den vyand te konnen noodzaaken , om wederom
de vriendfchap van deezen Staat te
• zoeken op, voor dit Gemeenebest, honora-
„ 'bele voorwaarden " (a).
Dat
(4) Dit gezegde heeft al te veel overeenkomst met
een ander van gelyken aart, te vinden in den Brief van
ZYNE HOOGHEID aan de Sarten Generaal, in dato
17. January 1785. (en van welken hier voren op bladz,
97. is gefproken ) om dit laatfle hier ook niet te laaten
volgen , zynde aldus. Indien bet Ons bad mogen
gebeuren, Onze bedoelingen te bereiken, en Onze poogingen
met den gewenschten uitflng bekroond te zien, dit Ons Vaderland
, bet welk Ons boven alles dierbaar is , aan geënt
buitenlandfcht Oorlogen geëxponeerd , en door geen binnenland