laboratorium Bioveiligheid in het

3. INDELING IN RISICOKLASSEN
EN RISICO-ANALYSE
Pathogene organismen
Organismen worden ingedeeld in vier risicoklassen. Organismen die geen ziekten verwekken
horen thuis in risicoklasse 1. Ziekteverwekkers horen thuis in de klassen 2, 3 of 4, afhankelijk
van de mate van ziekteverwekkendheid en de mate waarin therapieën beschikbaar
zijn. Om een onderscheid aan te kunnen geven met de risicoklassen voor GGO’s
wordt de risicoklasse van een natuurlijk pathogeen vaak aangeduid als de biologische risicoklasse.
Hieronder volgt een beknopt overzicht waarin is aangegeven welk type van organisme
in de betreffende klasse thuishoort:
klasse 1 niet-pathogeen zeer onwaarschijnlijk dat het agens een
ziekte veroorzaakt
klasse 2 zwak pathogeen laag infectievermogen en goed
te bestrijden
klasse 3 matig pathogeen zeer infectieus, maar goed te bestrijden,
of matig infectieus maar nauwelijks
te bestrijden
klasse 4 zwaar pathogeen zeer infectieus, vaak dodelijk, en niet
of nauwelijks te bestrijden
Naast de indeling van een pathogeen in een klasse is het altijd van belang te vermelden
welke gastheer het pathogeen heeft. Infectieziekten zijn namelijk een wisselwerking tussen
pathogeen en gastheer. Bepaalde pathogenen hebben een breed gastheerbereik, andere kunnen
slechts één of enkele gastheren infecteren. Ook kan de pathogeniteitsklasse van een bepaald
pathogeen dat zowel de mens als het dier kan infecteren, per gastheer verschillen. Zo
is voor de mens de pathogeniteitsklasse van Herpes virus B klasse 3 en voor het dier klasse 2.
Van de indeling van pathogenen in de biologische risicoklassen zijn lijsten gepubliceerd,
waarin de biologische risicoklasse van de verschillende organismen kan worden opgezocht.
In België zijn de volgende lijsten relevant:
• bijlage 5.51.8 aan Vlarem II (http://biosafety.ihe.be/NL/Arr.Vl.NL/MenuVL.html), en
• bijlage 1 aan het Koninklijk Besluit van 4 augustus 1996 betreffende de bescherming
van de werknemers tegen de risico’s bij blootstelling aan biologische agentia op het
werk (alleen humaan pathogenen; Belgisch Staatsblad 01/10/1996).
In bijlage 3 is de biologische risicoklasse weergegeven van enkele relevante pathogenen.
Opportunistische pathogenen zijn organismen die alleen een ziekte kunnen veroorzaken in
mensen of dieren waarvan het immuunsysteem onvoldoende functioneert. Deze organismen
worden ingedeeld in klasse 1.
VIB brochure bioveiligheid in het laboratorium 9