laboratorium Bioveiligheid in het
laboratorium Bioveiligheid in het
laboratorium Bioveiligheid in het
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
g<strong>in</strong>g van <strong>het</strong> virus. In de praktijk komen er drie typen handel<strong>in</strong>gen voor: (1) celkweek om<br />
een virus te produceren, (2) <strong>het</strong> hanteren van virus bevattende supernatanten (voor kwaliteitscontrole,<br />
etc...) en (3) <strong>het</strong> transduceren van een te onderzoeken cellijn, proefdier of<br />
plant. Zeker <strong>in</strong> de virussupernatanten kan <strong>het</strong> virus <strong>in</strong> grote hoeveelheden en geconcentreerd<br />
aanwezig zijn. Voorzichtigheid bij <strong>het</strong> hanteren van de supernatanten is geboden.<br />
Na <strong>in</strong>fectie van cellen, plant of proefdier hangt <strong>het</strong> gevaar af van de mogelijkheden van<br />
<strong>het</strong> virus of de virale vector om zich nog te kunnen vermenigvuldigen. Soms wordt<br />
gewerkt met replicatiedefectief virus, wat betekent dat <strong>het</strong> virus wel de cellen kan <strong>in</strong>fecteren,<br />
maar zich niet meer kan vermenigvuldigen. De verspreid<strong>in</strong>gs- en overlev<strong>in</strong>gsmogelijkheden<br />
verschillen van virus tot virus. Sommige viruspartikels kunnen zich via de lucht verspreiden<br />
en kunnen soms buiten de gastheer lang overleven. Andere virussen, zoals bijvoorbeeld<br />
HIV, zijn buiten de gastheer zeer kwetsbaar. Plantenvirussen hebben soms een<br />
‘vector’ nodig om zich te kunnen verspreiden: vaak een <strong>in</strong>sect die <strong>het</strong> virus opzuigt en zo<br />
de verspreid<strong>in</strong>g naar andere planten bewerkstelligt.<br />
Transgene planten<br />
Transgene planten worden <strong>in</strong>-vitro gekweekt, <strong>in</strong> fytotrons/kweekcellen en <strong>in</strong> serres en ze<br />
lopen niet zomaar weg. Toch verdient de ongewenste verspreid<strong>in</strong>g naar <strong>het</strong> milieu bijzondere<br />
aandacht. Zonder de juiste maatregelen kunnen pollen (stuifmeel) zich via de lucht of<br />
met behulp van <strong>in</strong>secten naar <strong>het</strong> milieu verspreiden. Of dit een reëel risico vormt hangt af<br />
van de vraag of de plant een zelfbevruchter is of een kruisbevruchter. Bij een zelfbevruchter<br />
blijft de verspreid<strong>in</strong>g van pollen immers zonder effect. In <strong>het</strong> geval van een kruisbevruchter<br />
is van belang na te gaan of er bloeiende verwante planten <strong>in</strong> <strong>het</strong> milieu voorkomen<br />
waarmee de plant zou kunnen hybridiseren (kruisbevruchten). Daarnaast kunnen<br />
zaden van transgene planten zich soms gemakkelijk ongewenst verspreiden. Zaden kunnen<br />
heel fijn of kleverig zijn en worden dan gemakkelijk meegenomen.<br />
pollen<br />
zaad<br />
stengelbasis<br />
Figuur 5: de reproductieve delen van Brassica<br />
VIB brochure bioveiligheid <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>laboratorium</strong> 17
Change language