laboratorium Bioveiligheid in het

20
Inperking aan de bron
Zoals bij elke activiteit die een risico kan inhouden, dient een risico zoveel mogelijk bij de bron
te worden aangepakt. Dit betekent onder meer dat wanneer hetzelfde bereikt kan worden
met een organisme, gastheer of vector die minder risico’s met zich meebrengt, dit altijd de
voorkeur heeft. Enkele belangrijke voorbeelden van biologische inperking aan de bron zijn:
• Neem een ingeperkte laboratoriumstam in plaats van een wild type stam;
• neem een moeilijk mobiliseerbare vector in plaats van een zelfoverdraagbare;
• neem replicatiedefectief virus in plaats van replicatiecompetent virus.
Fysische inperking
Bij fysische inperking gaat het om alle fysieke maatregelen die genomen worden om een
organisme van de buitenwereld af te schermen. Dit begint met de houder waarin het organisme
zich bevindt maar daarnaast gaat het om een laboratoriumconstructie met een
vloer, wanden en een plafond, en deuren en ramen die dicht kunnen. Ook gaat het om
werkoppervlakken die geschikt zijn voor het werken met de betreffende pathogenen of
GGO’s. Om te kunnen werken met micro-organismen moeten de werkoppervlakken glad
zijn afgewerkt en goed ontsmet kunnen worden. Een wasbak moet aanwezig zijn om na
de werkzaamheden de handen te kunnen wassen. Voor de hogere inperkingsniveaus 2, 3
en 4 worden er afhankelijk van het risico van de activiteit fysieke maatregelen toegevoegd
aan het basisniveau zoals bijvoorbeeld:
• veiligheidskabinet (klasse I, II of III)
• onderdruk in het lokaal
• een sas (sluis)
• een douche
• HEPA-filtering van de afgevoerde lucht
• speciale bekers en apparatuur om de verspreiding van aërosolen tegen te gaan
• gasdichtheid van het lokaal om het met een gas te kunnen ontsmetten
• etc...
Een overzicht van de fysische inperkingseisen is opgenomen in de bijlage 1.
Veiligheidskabinetten
Een veiligheidskabinet is een belangrijke vorm van fysische inperking. In feite wordt hiermee
een veilige werkplaats in een laboratorium gecreëerd. Veiligheidskabinetten zijn in
eerste instantie ontworpen met het oog op de bescherming van de medewerker en in
tweede instantie met het oog op de bescherming van het milieu. Er wordt een onderscheid
gemaakt in drie klassen: I, II en III. Een klasse I veiligheidskabinet is een afzuigkast,
waarbij de afgezogen lucht over een HEPA-filter wordt geleid. Dit kabinet geeft alleen bescherming
aan de medewerker, maar niet aan het experiment.
VIB brochure bioveiligheid in het laboratorium