Die Kunst ist ein kompliziertes Phänomen. - PAINT: online

More documents

Recommendations

Info

paint 3_paint03.2011 28.04.11 08:57 Seite 14 Een atelierbezoek is altijd iets bijzonders: een bezoek aan het onvoltooide – een soort kijkje in het hoofd van de kunstenaar. Tegelijkertijd is het atelier geen heilige plaats. Het is een werkplaats. Een verwerkingsmachine. Niet meer. Niet minder. Ga zitten Waar bij anderen schroevendraaiers of zaagbladen liggen, liggen hier penselen, verf, staat er meestal een stereo-installatie, er ligt allerlei gereedschap, spieramen, doeken en – bijna altijd – een koffiezetapparaat. Het atelier van Hans-Willi Notthoff is geen uitzondering. Het is een verslag van zijn werk. De titel van één van zijn tentoonstellingen is “het werk van de dingen”. Notthoff als eerste getuige bij het ontstaan van zijn kunst. “Ga zitten” zegt hij. Op tafel staat water, een schaaltje met olijven – een beetje fingerfood. “Wat wil je in je koffie?” vraagt Notthoff. “Zwart, zonder suiker”. Laten we over kunst spreken ... Strepen, sterren, cirkels “Ik heb een tijd lang schilderijen met strepen gemaakt, die de titel Cargo hebben. Die waren heel gecontroleerd. Ik heb met een heel breed penseel streken gemaakt op liggende doeken. Daar - door kun je de parameters heel precies sturen. Wat komt op welke plaats? Hoeveel verf breng ik aan? Op een gegeven moment ontstond de wens naar een werkwijze, die ik minder onder controle zou hebben. Ik weet niet meer precies hoe het ging, maar ik ben met afplakband lijnen op de doeken gaan plakken en daar overheen gaan schilderen. Daarna heb ik ze er op sommige plaatsen weer afgehaald of er juist op gelaten, want waar de plakbandstroken zijn, verandert het verfoppervlak of loopt de verf onder het plakband. Er ontstaat een gelaagdheid. Met deze techniek heb ik een tijd gewerkt. Na de plakbandstroken heb ik eerst met gekruiste stroken ge - werkt (dat was ongeveer rond de tijd dat Duitsland paus werd) – daarna werden het sterren. Als je bij de stervorm komt, ben je eigenlijk ook bij de cirkel. Dus heb ik grote rollen plakfolie gekocht en cirkels uitgesneden en op doeken geplakt, en overschilderd. Het is een soort omgekeerd schilderproces. Als je na het overschilderen de folie eraf neemt, zit daar geen verf onder maar grondering. Maar als zo’n proces in een grotere gelaagdheid plaatsvindt is dat een behoorlijk complexe zaak. Gedurende het ontstaan zie ik nooit het hele schilderij. Ik zie een soort tussentoestand. Daar heb je voorstellingsvermogen voor nodig. Je vraagt je natuurlijk af hoe het er uiteindelijk uit zal zien. De controle is naar een ander niveau verschoven. Als je de verf direct op doek aanbrengt, is dat een veel directere manier van scheppen.” Het schilderij toont zich “ Door het afplakken heb je een extra moment in het schilderproces. Maar dat heft de innerlijke logica van het werken niet op. Ik bedoel de logica van de kleuren: de manier waarop ze op elkaar reageren – met elkaar communiceren. Of ze zich optisch mengen of elkaar afdekken. Ik moet dan steeds weer beslissen of ik een contrast wil, of een chromatische overgang. Ik kan dat allemaal bepalen maar er is altijd een restonzekerheid, die ontstaat door de werkwijze en die gewild is. Uiteindelijk is het finale moment gekomen – het ‘nu-is-het-genoegmoment’. Dan begint het wachten. De verf moet eerst drogen, voordat je de folie eraf kunt halen. Vaak denk ik: nu zou je mensen moeten uitnodigen en een feestje vieren. Er een performance van maken: de folie wordt verwijderd: het schilderij toont zich. Soms is de spanning zo groot, dat ik niet kan wachten en de folie 14 | 15 eraf haal als de verf nog nat is. Iedere keer zijn er voor dit mo - ment twee gemoedsstoestanden. De ene is: “wow!” – de andere is eerder een uitroep van teleurstelling. Gelukkig is het meestal “wow!”. Het gebeurt soms ook, dat ik ’s avonds teleurgesteld een nieuw schilderij verlaat. En dat het me de volgende ochtend toelacht. Deze werkwijze heeft voor buitenstaanders misschien met het ver liezen van grip te maken – voor mij betekent het eerder een soort oervertrouwen in mijn eigen kunnen. Het deel van het proces, dat zich aan mijn sturing onttrekt, biedt tegelijkertijd ruimte voor nieuwe mogelijkheden. En dat is voor iedere kunstenaar een belangrijk bestanddeel van zijn werk: het ontsluiten van nieuwe gebieden. Als je steeds op de geijkte wegen onderweg bent, doet stilstand zijn intrede.” Vorm of kleur “Als ik met een schilderij begin, heb ik natuurlijk een idee in welke richting ik wil gaan. Het kan zijn dat ik een schilderij opbouw op de grondtoon geel. Je kunt een schilderij natuurlijk vanuit verschillende standpunten denken. Maar op het moment dat ik de cirkels uitsnijd, staat vast: ik kan de kleur veranderen. Een cirkel blijft altijd rond. Een door mij bepaald regelwerk treedt in werking. Dit regelwerk heet bijvoorbeeld cirkel. Bij al het opgeven van controle is toch nog veel van tevoren vastgelegd. Als alle regels wegvallen ontstaat willekeur. Maar het staat wel ... geen controle meer Heiner Frost interviewt Hans-Willi Notthoff vast dat ik het formaat bepaal. Ik bepaal, hoe groot de cirkels zijn. Ik bepaal waarmee ik schilder, dus: doek, acrylverf, olieverf – dat bepaal ik allemaal, door middel van bewuste keuzes. Me te beperken tot een cirkel is winst. Ik zou natuurlijk andere vormen kunnen inzettten – afwisselendere structuren scheppen. Maar daardoor zou een narratief karakter ontstaan. Misschien is dat juist wat mij dan zou storen. Mijn schilderijen hebben een illusi - o nistische ruimtelijkheid. Er zjin vliegende sinaasappels. Maar uiteindelijk hernemen ze zichzelf weer en keren terug naar het hoofdthema, kleur en de werking van kleurruimte.” Over de dorpen “Eigenlijk ben ik een dorpsjongen. Vroeger heb ik buiten geschilderd. Zo ben ik aan mijn studie begonnen. Daar heb ik me langzamerhand helemaal van losgemaakt. Ik had een punt bereikt, waarbij ik uit de waarneming van landschap, architectuur – dus dingen die ik buiten zag – abstracties heb ontwikkeld. Er ontstonden schilderijen, die helemaal los kwamen van de voorbeelden, maar er toch nog aan georiënteerd waren. En opeens zat ik in een soort val. Enerzijds wilde ik me nog laten inspireren door dat wat ik had gezien – anderzijds ging het me al lang om iets heel anders, iets dat je ‘het autonome beeld’ zou kunnen noemen – een schilderij dat naar niets anders verwijst dan naar zichzelf. Midden negentiger jaren kwam ik niet meer verder. Toen ben ik weer buiten gaan schilderen ... heb buiten een boom geschilderd – de tram, het uitzicht op de Rijn. Zo heb ik voor mezelf weer vrijheid gecrëeerd, al die dingen buiten het atelier te kunnen laten. Daar was dan de concentratie op kleur en vlak. Het afbeeldende niveau – het verhalende dus – bleef buiten, zonder dat ik er afstand van moest doen. Deze scheiding heeft me geholpen. Daardoor ontstond er een evenwicht zonder verlies. Ik probeer ook nu nog tenminste één keer per jaar een tijdje buiten te zijn en me met het verhalende bezig te houden. Het gaat, geen misverstand, niet om het scheiden van buiten en binnen. Het gaat er in de basis om een werkplek buiten de vertrouwde werkplek te laten ontstaan. Ik kan dat in het dagelijks
paint 3_paint03.2011 28.04.11 08:57 Seite 15 leven nauwelijks realiseren. Ik ga dan een week naar Nederland. Of naar Italië. Ergens heen. Regelmaat “Ik moet iedere dag naar mijn atelier. Soms iets langer, soms iets korter. Voor mij is regelmaat heel belangrijk. Het gaat erom dat de lijn niet breekt. Ik houd me iedere dag met mijn schilderijen bezig – knoop steeds weer aan, ga altijd door. Je schildert een laag. Dan wacht je. Wachten is geen denken werkvrije toestand. Het gaat altijd om die spanningsboog ...” Aftiteling Hebben de schilderijen gehoord wat Notthoff over ze zegt? Misschien moeten we nog ergens iets gaan eten. ‘Terugkeer’ in het leven. De doeken kunnen uitrusten. Blijft de vraag naar het feitelijke. Vindt dat in de schilderijen plaats? “Waar gaan we naar toe?” “Misschien naar de Chinees.” Tentoonstellingen Hans-Willi Notthoff 2011 11 mei tot 15 mei Galerie Ebbers, Art Amsterdam 7 mei tot 16 juni Galerie Peter Tedden, Düsseldorf (groepstentoonstelling) 26 november tot 23 december Galerie Peter Tedden, Düsseldorf IMPORT/EXPORT, FIH, Raketenstation, Stiftung Insel Hombroich, 2010 paint: vol.03/2011
Page 1 and 2: paint 3_paint03.2011 28.04.11 08:56
Page 13: paint 3_paint03.2011 28.04.11 08:57
Page 23 and 24: t KG paint 3_paint03.2011 28.04.11

Die Kunst ist ein kompliziertes Phänomen. - PAINT: online

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?