Die Kunst ist ein kompliziertes Phänomen. - PAINT: online

More documents

Recommendations

Info

paint 3_paint03.2011 28.04.11 08:57 Seite 8 Het is geen probleem, Norbert Prangenberg te vinden. 86.000 hits. Bij Google. Het kan zijn dat er nog andere Prangenbergs zijn, maar hij staat bovenaan. Op de eerste plaats. Wikipedia: “Norbert Prangenberg, geboren in Nettesheim bij Keulen in 1949. Leeft en werkt in München en Niederarnbach (bij Ingolstadt).” Ik tref Prangenberg in zijn Heimat. Het is zaterdagochtend, tegen half twaalf. Prangenberg zit op een terras: Roki Caféstübchen. Roki staat voor Rommerskirchen. Aan de overkant: reisstudio Wlotzka. Rommerskirchen internationaal. Hier zouden de Coenbrothers films kunnen opnemen. De vraag: wat is Heimat? “Je hebt natuurlijk de geografische Heimat”, zegt Prangenberg. “Dat zou dan hier zijn”. Prangenberg bedoelt geen plaats. Hij spreekt over een toestand. De wind. De regen. Heimat – dat is soms een stuk landschap. Van vroeger is er weinig overgebleven. Een vermoeden, meer niet. Rijnlandse genen en rijnlandse drieklank: kerk, kermis, karnaval. Als Prangenberg een Rijnlands wapen zou moeten schilderen, dan zouden de kleuren zwart en rood in ieder geval voorkomen. In Prangenbergs aderen vloeit rijnlands bloed. Heimat is een repertoire uit je kindertijd, denk ik. Een warmte-accumulator, die er is als herinneringen opkomen. Heimat is een plek in je eigen ziel, waarvoor je niet altijd een visum hebt. Fotos of ghosts. Prangenbergs rijnlandse herinneringen laten zijn ogen oplichten. Zijn jeugd – een wisselbad: ”vanaf Pasen droegen we een korte broek. In de herfst trokken we de lange broek weer aan. Dan gingen we kleren kopen in Keulen.” Een duidelijk ritme. Tussen het lof en de matinée in de bioscoop: een kwartiertje tijd. Reizen tussen de kruisweg en de wildwest- of de piratenfilm. “Heimat – dat zijn vooral de mensen. Ik ben ook Heimat voor mezelf. Dat is de enige manier waarop je het elders kunt uithouden.” Is Beieren ook Heimat? “Nee!” Heimat heeft voor Prangenberg twee vaste punten: Rommerskirchen. Keulen. “In Keulen heb ik mijn beroepsopleiding gehad. Keulen is een vast punt.” Niederarnbach in Beieren is een plek. De plek waar Prangenberg woont. Werkt. Plekken heb je vele. Heimat is uniek. In het Duits heeft het woord Heimat geen meervoud. “Vroeger gingen we op vakantie naar Italië. In Beieren begon de vakantie.” Rommerskirchen is Heimat. Heimat begint bij de klank van de taal. Herinneringsreconstructies. ... mijn ziel, mijn ziel zij strekte toen wijd haar vleugels uit ... Prangenbergs literaire Heimat: de romantiek. Novalis, Mörike, Eichendorff. ... vloog door de stille landen, alsof ze vloog naar huis ... Prangenbergs muzikale Heimat: de vroege Bob Dylan. Schuberts Winterreise. Ze behoorden tot de luistercanon van zijn vader. Fremd bin ich eingezogen ... Wat is Heimat in de kunst? “Schilderkunst. Tekenen.” Prangen berg is in de woonkamer met tekenen begonnen. Hij was toen drie. “Ik was een wild kind. Als ik tekende, was ik rustig. Dat vond mijn moeder goed. Ze heeft mijn tekenlust vroeg ondersteund. Niet zonder eigenbelang, denk ik nu. Natuurlijk was het nog geen kunst. Het was kinderlijk tekenen. Maar ik werd geprezen. Dus ben ik er mee doorgegaan.” Het ging om het plezier aan de voor - stelling. Het wilde kind begon met de opleiding tot edelsmid. Prangenberg was net dertien. Bij het tekenen van sieraden kwamen dimensies bij elkaar. Vertalingen van drie naar twee dimensies. “Op school kregen we tekenles. Twee keer in de week. Toen begon ik me voor schilderkunst te interesseren. Ik ontwikkelde een gevoel. Ben naar het museum gegaan, heb dingen bekeken. Ik merkte: ik kijk graag naar schilderijen.” Het was alsof de hemel de aarde stil gekust ... “Mijn interesse ging tot aan het expressionisme. Verder niet. Tegelijkertijd heb ik altijd getekend. Na mijn 08 | 09 opleiding tot edelsmid ben ik naar de Werkkunstschule in Düssel - dorf gegaan. Daar kreeg ik professionele tekenlessen. En toen ben ik tamelijk snel meer gaan tekenen dan sieraden maken. Toch had ik nog niet het bewustzijn, kunstenaar te zijn. Op een gegeven ogenblik – het was op een zondagmiddag – heb ik voor het eerst een goed schilderij gemaakt. Ik had het gevoel: dat is het. En toen kwam de gedachte in me op: misschien kun je zoiets ook als beroep uitoefenen. Ik dacht niet ‘misschien kan ik kunstenaar worden’ – het was gewoon de gedachte: misschien kun je daar ooit van leven. Misschien kun je op deze weg verder gaan. Schläft ein Lied in allen Dingen ... “In die tijd heb ik al als glasontwerper gewerkt. Ik heb veel tentoonstellingen gezien. Ben naar Keulen gegaan. Naar Düsseldorf. Er kwam een diepe interesse in schilderkunst in me op. Ik heb een lange incubatietijd. Ik heb bij mijn ouders op het terras ge- Rijnlandse drieklank schilderd. Of in de kelder. Als ik een staand formaat had, moest ik het overdwars schilderen, en het dan meenemen naar het terras om te kijken. Daarna weer naar de kelder en verder schilderen. Ik voelde langzamerhand: ik ben op weg naar iets serieus.” “In 1976 ben ik gestopt met het ontwerpen. Toen wist ik: ik wil schilder worden. Ik heb nog freelance als glasontwerper gewerkt. Ik had een inkomen nodig. Ik was getrouwd. We hadden ons eerste kind. Ik was met heel grote formaten bezig en heb alles verwerkt, wat ik tot dan toe gezien had. In 1978 was er een breuk. Ik ben gestopt met de grote formaten en begon kleine tekeningen te maken. Ik interesseerde me voor het werk van Palermo, Beuys en Ruthenbeck. Die hebben voor mij een weg geopend. Palermo, Beuys en Ruthenbeck – die mensen, daar begreep ik iets van. Daar ging het om het eenvoudige. 1978 – dat was het begin van mijn bewuste kunstenaar-zijn. Vanaf die tijd heb ik gezegd, dat ik kunstenaar ben, als iemand me naar mijn beroep vroeg. Daar - voor was alles wat ik deed met ambitie oefenen.” “Toen ik met tekenen begon, was er voor mij alleen rood en zwart. Rood en zwart hebben het hardste contrast. Rood heeft als kleur de grootste expansie, zwart het sterkste contrast. Rood en zwart – dat was voor mij de duidelijkst mogelijke uitspraak. Geel ging te veel in de richting van wit. Groen ook. Blauw was te romantisch.” “Eigenlijk ben ik geen klassieke beeldhouwer. Ik ken beeldhouwers en ik weet hoe die denken, voelen. Hoe ze werken. Dat is iets anders. Voor mij speelt kleur altijd een grote rol. Desondanks heb ik ondertussen een omvangrijk sculpturaal œuvre. Het bestaat voor negentig procent uit keramiek. Doordat ik in München professor voor keramiek ben, is de schilderkunst voor mij altijd een ontplooiingsmogelijkheid gebleven. Ik heb nooit lesgegeven in schilderkunst. Als je lesgeeft, komen de dingen in een ander daglicht te staan.” Prangenberg hoeft zijn schilderkunst niet uit te leggen. Niet aan zichzelf. Niet aan anderen. Soms knaagt verklaring aan het wonderbaarlijke. “Mijn sculpturale werk is begonnen met papier. Ik had gewoon zin nog iets anders te maken. Eerst kwam papier. Toen beton. Ik ben altijd op zoek naar eenvoudige manieren om iets te maken. De omgang met het materiaal speelt daarbij een grote rol. Ik heb bijvoorbeeld vormen in de grond uitgegraven en die dan met beton volgegoten. Kleur was daarbij altijd belangrijk. Ik heb vanaf het begin geprobeerd het beton te kleuren. Bij papier heb ik dat met pigmenten gedaan.” “Toen kreeg ik een stipendium in Haus Lange in Krefeld. In Krefeld was er een grote keramiekwerkplaats aan de Hogeschool. Daar ben ik naar toe gegaan en heb er gevraagd of ik een paar dingen kon uitproberen. Ik heb er de eerste ervaringen met klei als
paint 3_paint03.2011 28.04.11 08:57 Seite 9 materiaal opgedaan. Mijn omgang met klei is tot op heden eenvoudig gebleven. Eenvoudig en direct. Klei is gewillig. Dat komt mij gelegen. Glazuur biedt me de mogelijkheid zeer kleurig te werken. Een sculptuur te beschilderen vond ik altijd storend. Dat heb ik ook nooit gedaan. Ik heb een sculptuur nooit met olieverf beschilderd. Beton heb ik gekleurd en de papieren werken waren doordrenkt met pigment. Bij keramiek wordt de kleur één met de vorm. Door het stoken ontstaat een onscheidbare verbinding. “In mijn werk gaat het altijd om contrapunten. Het gaat om paren. Vorm en kleur is één van die paren. Bij de sculpturen is het heel simpel. Je hebt de vorm en je hebt de kleur. Die twee componenten bouwen de nodige spanning op.” Aan het eind van het gesprek laat Prangenberg de nieuwe houtsnedes voor de Winterreise zien. “Winterreise is ook een stuk Heimat voor mij”, zegt hij. “Mijn vader luisterde ernaar. Ik ken het stuk al sinds mijn jeugd. De Winterreise was belangrijk bij ons. Mijn vader was niet echt een culturele man, maar een paar dingen waren belangrijk voor hem. Daar hoorde de Winterreise ook bij. Brahms’ vioolconcert in D. De Winterreise heeft mij altijd begeleid. Daar ben ik mee verbonden.” Dan opent Prangenberg de map met houtsnedes. Op de tafel ligt iets dat muziek en tekst zonder tonen samenbrengt. Rijnlandse tranen. Bij Prangenberg wordt het leven tot een teken. Als er iemand levenslijnen tekent, dan hij. Alle tijd ketst geluidloos af. Prangenbergs visum voor de innerlijke Heimat ... vloog door de stille landen, alsof ze vloog naar huis ... Heiner Frost Maannacht – Joseph von Eichendorff Het was alsof de hemel De aarde stil gekust, En zij in bloesemglinster Van hem nu dromen moest. De wind ging door de velden, De aren wiegden zacht, De bossen ruisten stille, Zo helder was de nacht. Mijn ziel, mijn ziel zij strekte Toen wijd haar vleugels uit, Vloog door de stille landen, Alsof ze vloog naar huis. Tentoonstellingen Norbert Prangenberg 2011 5 mei tot 27 mei Timothy Taylor Gallery, London (groepstentoonstelling) 27 mei tot 22 juli Galerie Hollenbach, Stuttgart 14 juli tot 3 september Barbara Gross Galerie, München Figur (2003), 34 x 29 x 28 cm paint: vol.03/2011
Page 1 and 2: paint 3_paint03.2011 28.04.11 08:56
Page 7: paint 3_paint03.2011 28.04.11 08:57
Page 23 and 24: t KG paint 3_paint03.2011 28.04.11

Die Kunst ist ein kompliziertes Phänomen. - PAINT: online

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?