Werkelijkheid op reis - merel

2. De betekenis van reisfotografie in de huidige beeldcultuur
Het meenemen van een camera op vakantie is de normaalste zaak ter wereld geworden.
Sterker nog, als je geen camera meeneemt, hoeft de reis voor de buitenwereld niet te hebben
plaatsgevonden. Het doel is niet alleen om een bewijs of souvenir te hebben maar ook omdat
we wat te doen willen hebben. Fotograferen als een gezellige imitatie van werken. Volgens
Susan Sontag waren het eind jaren ‘70 vooral de Duitsers, Japanners en Amerikanen die op
deze manier bezig waren. Nog een reden die zij bespreekt is de veilige afstand die we creëren
door een camera tussen ons en het onbekende te plaatsen. 10 Zo hoeven we niet direct in
contact te zijn met bijvoorbeeld de bevolking. De zoektocht naar authenticiteit blijkt echter
één van de belangrijkste doelen die we hebben bij het reizen en we willen dit graag ook terug
zien in de foto’s. Merkwaardig genoeg blijken de plekken die we doorgaans bezoeken vaak
alles behalve origineel. Veelal tref je bij bezienswaardigheden heel veel andere toeristen aan.
Deze toeristen laten we liefst niet terugkomen op de foto’s. We leggen alleen vast waar we
voor gekomen zijn: de bezienswaardigheid of toeristische attractie.
Etnoloog Orvar Löfgren schrijft dat de vakantiebeelden die we creëren een combinatie zijn
tussen persoonlijke herinneringen en het collectieve beeld. 11 De beelden die wij in reisgidsen,
tijdschriften brochures en op ansichtkaarten zien, spelen daarbij een belangrijke rol.
Daarnaast bouwen we met onze vakantiefoto’s aan ons imago. We laten zien wat we graag
willen delen maar tonen niet alles. File’s en wachtrijen laten we liever niet zien.
De Britse documentaire fotograaf, fotojournalist en verzamelaar Martin Parr onttrekt zich
aan dit fenomeen. Hij richt zich op wat we eigenlijk niet willen zien op vakantie:
overconsumptie en massatoerisme. Parr laat dit zien in zijn serie Small World uit 1995, waar
hij onderzoek deed naar het wereldwijde toerisme (a8b.3). Bij het bekijken van deze foto’s
krijgen we een goed beeld wat we eigenlijk met z’n allen doen op vakantie. Erg herkenbaar,
want wie herinnert zich niet de lange wachttijden op het vliegveld of eenmaal aan boord het
eten, dat toch niet zo à la carte bleek als de brochure deed vermoeden. Om nog maar te
zwijgen van de beruchte hotelkamer die niet het beloofde uitzicht op zee bleek te hebben.
Allemaal bevindingen waar je van te voren geen (of te weinig) rekening mee had gehouden.
10 Susan Sontag, Over fotografie, Plato’s Grot, 1977, p.19.
11 Orvar Löfgren, On Holidays: A History of Vacationing, 1999, p.2.
Afb. 3, Martin Parr, Small World, 1995
8