Plaasbesoeke • Lamhokkies • Genomic selection ... - SA Stamboek

1999) en ongestoord te kan suip. Aangesien
lamhokke hierdie natuurlike afsondering
naboots, bevorder dit die bindingsproses
tussen die ooi en haar lammers, en dra
dit grootliks daartoe by dat lamvrektes tot
’n absolute minimum beperk kan word.
Met die lamhokstelsel kan lamvrektes
tot minder as 5% beperk word. Lamvrektes
van so laag as 3,5% is al gerapporteer
(Midgley, 2012). Waar ooie met hulle lammers
in Australië kort ná geboorte in lamhokke
gesit is, was die lamvrektes slegs
3% teenoor die 12 tot 23% waar ooie in
kampe gelam het (Putu et al., 1988a, b). Die
speenpersentasie van meerlinggeskandeerde
ooie wat buite in kampe gelam het,
was 151% teenoor die 201% van ooie wat
in lamhokke gelam het (Du Toit, 2012).
Lamhokke vergemaklik bestuur, rekordhouding,
identifisering en toesig gedurende
lamtyd en probleemgevalle kan
spesiale aandag kry, wat lamoorlewing
bevorder.
Lamhokke bevorder akkurate rekordhouding
wat op sy beurt teelvordering
"Lamhokke vergemaklik
bestuur, rekordhouding, identifisering
en toesig gedurende
lamtyd en probleemgevalle
kan spesiale aandag kry, wat
lamoorlewing bevorder"
versnel. Volgens dr George Anderson van
Australië is die stamboominligting van ongeveer
9% van enkelinge, 15% van tweelinge
en 24% van drielinge onder Australiese
toestande onakkuraat. Die grootste
rede hiervoor is weens die hoë voorkoms
van lamdiefstal deur naby-lamooie veral
waar hoë konsentrasies ooie in lamkampe
aangehou word. Lamhokke verhoed inmenging
met en diefstal van lammers van
ooie wat besig is om te lam of wat pas gelam
het deur ooie wat op die punt is om
te lam.
Lamhokke bevorder lamoorlewing tydens
ongure weersomstandighede asook
BESTUUR / MANAGEMENT
die oorlewing van ooie met meerlinge en
jongooie wat vir die eerste keer lam. Met
die lamhoklamstelsel moet ooie dus vir
dragtigheid en die aantal fetusse geskandeer
word.
Lamhokke verhoed dat een van ’n
tweeling van die geboorteplek wegdwaal
of nie saam met sy ma stap nie en so van
sy ma geskei word. Voorspeense lamvrektes
is baie hoog by lammers wat op dié
manier van hulle moeders geskei word.
Slegs ongeveer 32% van sulke lammers
oorleef in die praktyk (Anderson, 1984).
Volgens Nowak (1996) kan tot 50% van
tweelinge van hulle moeders, in die geval
van Merino’s, binne die eerste 48 uur ná
geboorte geskei word omdat hulle haar
nie volg as sy wegstap nie. Vir elke vyf
meter wat ’n ooi gedurende die eerste
ses uur ná geboorte van haar lam wegbeweeg,
styg die lamvrektes met 5%
(Farquharson, 2011).
Lamhokke maak dit ook makliker om
ooie te identifiseer wat geboorte aan
dooie lammers skenk; met geboorte gehelp
moet word; lammers weggooi; min
of geen melk het nie; speenprobleme
het; ensovoorts. Beide hierdie ooie en
hul lammers moet gemerk en uitgeskot
word en nie vir verdere teling gebruik
word nie.
Lamhokke verhoed ook dat ongediertes
pasgebore lammers vang.
Nadele van die gebruik van lamhokke
• Ooie kan mettertyd swak moedereienskappe
ontwikkel indien ooie wat
swak moedereienskappe openbaar,
nie summier saam met hulle lammers
uitgeskot word nie. In alle lamstelsels
moet gediskrimineer word teen ooie
wat moeilik lam (geboorteprobleme);
met geboorte gehelp word; geboorte
skenk aan dooie of swak lewensvatbare
lammers; lammers weggooi (al
gooi hulle net een van ’n tweeling
weg); aggressief is teenoor lammers
(lammers stamp); min of geen melk
het nie; speenprobleme het (bv. te
groot of dik spene, taai melkers);
ensovoorts. Merk beide hierdie ooie
en hulle lammers met ’n knippie in
die oor sodat hulle nie later vir teling
gebruik kan word nie. Ooie en veral
ramme wat lammers met aangebore
genetiese defekte gee (bv. gebreklikheid,
kriptorkidisme, tweeslagtigheid,
ensovoorts), moet geïdentifiseer en
nie vir verdere teling gebruik word
nie.
Hoë voer- en arbeidskoste is ’n faktor,
maar deur die gebruik van presisievoeding
en deur ooie kunsmatig met
sponse of CIDR’e te sinkroniseer, kan
dit beperk word.
Die koste van die oprigting van lamhokke
is hoog, maar word meestal
binne twee jaar verhaal as gevolg van
’n aansienlik hoër speenpersentasie.
Hierdie koste kan beperk word deur
bestaande infrastrukture te omskep.
Issue 33 ▪ January 2013 27
•
•
Voedingsriglyne
Die gehalte van die lammerooirantsoen
asook die aanpassing daarop is uiters belangrik
vir die sukses van die lamhokstelsel.
’n Kompromis oor die gehalte van en
hoeveelheid deurvloeiproteïen in die
volledige lammerooirantsoen mag nooit
aangegaan word nie. Die deurvloeiproteïen
moet ’n spesifieke kombinasie van
minstens drie tot vier hoëgraadse deurvloeiproteïenbronne
wees om die aminosuurprofiel
van die bakteriese proteïen,
wat in die grootpens van die ooi geproduseer
word, op so ’n wyse te komplementeer
dat optimale fetusgroei, uierontwikkeling,
bies- en melkproduksie plaasvind.
In hierdie verband word aanbeveel
dat nie meer as 60% van die totale deurvloeiproteïen
van een proteïenbron afkomstig
is nie (Klopfenstein et al., 1985).
Verder moet minstens 30 tot 35% van die
totale proteïen in ’n volledige lammerooirantsoen
deurvloeiproteïen met die gewenste
aminosuurprofiel wees wat hoogs
verteerbaar en absorbeerbaar in die laer
spysverteringskanaal is.
Deurvloeiproteïenaanvulling is uiters
belangrik om optimale geboortemassa,
uierontwikkeling en biesproduksie, asook
die geboorte van gesonde en lewenskragtige
lammers te verseker. Die ideale
geboortemassa wat maksimum lamoorlewing
sal verseker, is 4,5 tot 5,5 kg (AWI
& MLA, 2008). Wanneer die biesmelk ab-