[Pag. 1 ] F. O. Baron van DORNBERG H E I D E N , Heer van Ter ...

jpenen jaars 1780, des voordemiddaags, ongeveer ten half twaalv uiren, in her
Veld rusfehen Anlo en Zuidlaren, niet verre buiten de Esfche of Zaylandert
van Zuidlaren naar Anlo aan, en ongeveer half wegens tusfehen die beide Dor­
pen, dog nog iets nader naar Zuidlaren aan, naby de zo genaamde drie bergen
op dc publicque pasfage, en midden over het wagenfpoor, liggende is gevon­
den een mishandelt en dood lichaam, erkent voor wylen Johamtes Ledeboer
S. S. Min. Cand. en beroepen Predikant te Hornhuifen en Cloosterbuiren, met
nog een hoed en handftokje eenige treden verder liggende: waar aan by vifiratié
van's Landfchaps Archiater en twee beëdigde Chirurgyns, volgens derzei ven
certificatie, een dodelyke wonde is befpeurt, toegebragt door een fchietgeweee
met hagel geladen aan de regter^yde van het agterfte gedeelte van het agter-
hoofd, ongeveer anderhalve duim groot, doorgaande tot de holte van het
lioofd, (daar de hagel ook in bevonden is) vergezelt met kwetzinge van de
kleine hersfenen, en de begintzelen van het verlengde merg.
En dewyl, op het eerfte gerugte van dezen versch gepleegden moord, dc
vermoedens zyn gevallen op een vreemd perzoon, zig uitgevende voor een
jager, en op een hier te lande ongewone wyze gekleed zynde, zo is daar van
aanüonds aan alle kanten, en op de pasfage, met een nauwkeurige befchryvingé
van den verdagten perzoon, kennis gegeven, om denzelven zó mogelyk aante-
houden, met dien gevolge, dat de aldus befchrevene perzoon, öp dien zelvert
dag, tegen het Vallen van den avond, op Annerveen by het Spykerboor ont­
dekt, aangehouden, in geregtclyke verzekeringe genomen, eri alhier ter ge­
vangenis is overgebragt.
[Pag. 1 ]
F. O. Baron van DORNBERG
HEI DEN, Heer van Ter Borg>
&c. &c. Asfesfor en Gedeputeerde
State der Landfchap Drenthe
&c. &c. 6cc.
Waar op tot het nemen der informatien en verhoor zynde getreden, is
aan my Asfesfor en Geconvoceerde Etten, zo uit de beëdigde getuigen, até
de refponfiven van de gevangene, zig noemende Anton Lwk, naar zyn zég­
gen twintig Jaren oud, en te Aulenbach in Duitsland geboren, gebleken +
dat hy gevangene in den beginne zyner apprehenfie heeft voorgegeven niet
uit de Stad kroningen over Zuidlaren, maar van de Bourtange en Winfcho-
h teri

1437
B.11

P. O. Baron van DORNBERG
HEIDEN, Heer van Ter Borg,
&c. &c. Asfesfor en Gedeputeerde
State der Landfchap Drenthe
&c. &e. &c.
j/^jzo op Donderdag den 14 September des afgelo-
penenjaars 1780, des voordemiddaags, ongeveer ten half twaalv uiren, in her
Veld rusfchen Anlo en Zuidlaren, nier verre buiten de Esfche of Zaylanden
van Zuidlaren naar Anlo aan, en ongeveer half wegens tusfehen die beide Dor­
pen, dog nog iets nader naar Zuidlaren aan, naby de zo genaamde drie bergen
op de publicque pasfage, en midden over het wagenfpoor, liggende is gevon­
den een mishandelt en dood lichaam, erkent voor wylen Johannes Ledeboer
S. S. Min. Cand, en beroepen Predikant te.Hornhuifen en Cloosterbuiren, met
nog een hoed en handftokje eenige treden verder liggende: waar aan by vifitatié
van's Landfchaps Archiater en twee beëdigde Chirurgyns, volgens derzelver
certificatie, een dodelyke wonde is befpeurt, toegebragt door een fcliietgeweet
met hagel geladen aan de regterzyde van hec agterfte gedeelte van het agter-
hoofd, ongeveer anderhalve duim groot, doorgaande tot de holte van het
lioofd, (daar de hagel ook in bevonden is) vergezelt met kwetzinge van de
kleine hersfenen, en de begintzelen van het verlengde merg.
Endewyl, op het eerfte gerugte van dezen versch gepleegden moord, de
vermoedens zyn gevallen op een vreemd perzoon, zig uitgevende voor een
Jager, en op een hier te lartde ongewone wyze gekleed zynde, zo is daar van
aanüonds aan alle kanten, en op de pasfage, met een nauwkeurige befchryvingë
van den verdagten perzoon, kennis gegeven, om denzelven zo mogelyk aante-
houden, met dien gevolge, dat de aldus befchrevene perzoon, op dien zelvert
dag, tegen het Vallen van den avond, op Annerveen by het Spykerböor ont­
dekt, aangehouden, in geregtelyke verzekeringe genomen, eti alhier ter ge­
vangenis is overgebragt.
Waar op tot het nemen der informatien en verhoor zynde getreden, is
aan my Asfesfor en Geconvoceerde Etten, zo uit de beëdigde getuigen, alé
de refponfiven van de gevangene, zig noemende Anton Link, naar zyn Zég­
gen twintig Jaren oud, en te Aulenbach in Duitsland geboren, gebleken *
dat hy gevangene in den beginne zynef apprehenfie heeft voorgegeven niet
uit de Stad Groningen over Zuidlaren, maar van de Bourtange en Winfchoh
ten,

t * 3
ten, en alfo van een gantsch anderen kant op Annervecn gekomen te7ynj
van welk onwaar voorgeven hy egter is te rug gekomen, en conform de
Waarheid vrywillig heeft beleden, dat hy op defen 14 September, des mor­
gens vroeg, uit de Stad Groningen is gegaan, en voorzien met een Schiet­
geweer of Snaphaan, dien hy zegt bevorents buiten de Stad gebragt te heb­
ben, zyn reis heeft genomen over het dorp Haren naar het dorp Zuidlaren
ïndèzeLandfchap gelegen , alwaar hy aangekomen, conform de depofïtie veler ge-
tuigen, heeft beleden geweest te zyn in een herberge, welke, nadat hy aldaar in
perzoon was overgebragt, hy bekent het huis te zyn , waar inde Wed van Wylen
Evert Jatis woont, alwaar kort daar na mede is gekomen een perzoon te Paar­
de, nu bekent voor Wylen den S. S. Th. Candidatus Johannes Ledeboer, met
Wièn hy gevangen in discours geraakt zynde, afgefproken was met eikanderen
in gezelichap de reis te nemen, vermits Wylen de Candidatus voornoemt den
weg niet zeer kundig was: wien ten gevolge hy des morgens tusfehen agt en
negen uiren uit de herberge met den gemelden reisgenoot op een donkerbruin
Paard gezeten, en hy gevangene met zyn Snaphaan aan een riem over de
fchouder hangende, te voet en nevens het Paard gaande, uit Zuidlaren was
vertrokken, en den weg over Zuidlaarder Esfche naar Anlo aanhaddegenomen,
gevende verders voor, dat hy even buiten dc huifen van Zuidlaren, by hem
op een diftantie van dertig fchteden begroot, van zynen ongelukkigen reisge­
noot was gefcheiden, flaande hy gevangene de linkerhand af, tervvyl de ande­
re aan de regterzyde was afgereden, zonder defen reisgenoot verder bygeble-
ven te zyn, of weder gezien te hebben, alzo hy met zyn byhebbende Schiet­
geweer, 't geen destydts ledig en ongeladen, endaar ook in langen tyd niet
uit;efchoten was, de reis alleen hadde vervordert.
Welk onwaar en valfch voorgeven denzelven tot geene de minfte verontfchul-
dieing kan dienen, alzo hem gevangene, alvorents hy te Zuidlaren kwam, en
wel tullchen Haren en Zuidlaren, op den weg is ontmoet de perzoon van Jan
Hoving wonende te Buinen in deze Landfchap, die zig, als Jager in de Pro-
Vintie van Groningen hebbende geëngageert, met zyn fchietgevveer voorzien,
derwaarts begaf, met welken hy aldaar eenig gefprek gehouden heeft, en
welke ontmoeting ook daar en boven door nog vyf andere getuigen «s ge­
zien wanneer de gevangene, volgens verklaring van Jan Hovtnge, een fchooc
van denzelven heeft verzogt, 't geen Jan Hoving ingewilligt, en hem zo
veel buskruit, in zoort crepie genoemt, en hagel, als tot een fchoot beno-

3
bruikt, waar na zy van eikanderen, en elk hareri weg waren gegaan: al hel
welk de getuige korten tyd na de ontmoetinge aan hem gevangene in perzoon
by confrontatie aangezegt, ftaande gehouden, en niet tegenftaande de
ontkenninge van den gevangene, hem voor diezelve perfoon, en het fchietgeweer,
aan de agtkantige loop en andere tekenen kenbaar, insgelyks voor het
zelve herkent heeft: welke verklaringe verders word gefterkt door de depofitie
van Otto Everts, zoon van de wed. van Evert Jans, volgens welke
teffens confleert, dat de ingeladene fchoot in getuiges Moeders huis nog in
des gevangens Snaphaan is geweeft, alzo getuige het zelve in zyne handen
heeft gehad, bezien, en by het openen der pan het crepie daar op heeft bevonden,
zynde dit geweer door getuige uit meerdere Schietgeweeren na de
apprehenfie uitgezogt, en mede de gebrokens iaadltok herkent.
Zynde vervolgens evident, dat hy gevangen den voormeldt Candidatus
met delen fchoot moet hebben gevelt, doordien zyn geweer by apprehenfie
versch afgefchoten en ledig is bevonden.
Tervvyl al verder, ten aanzien van het verdigte voorgeven, even of de
Candidaat en hy gevangen maar eenige weinige fchreden buiten Zuidlaren
van eikanderen zouden wefen afgeraakt, integendeel word bewefen, dat dc
gevangene tot by en op de plaatfe der moordadige nederfiag, nog by den
mishandelden is geweeft, en na het geperpetreert fait met diefftal van het
Paard en goederen, die de ter dood gebragte Candidaat Ledeboer by zig
had, heeft getragt te ontvlugten, en apparent ook ontvlugt zoude zyn, zo
hy het Paard hadde weeten te regeeren.
Zynde ten dien einde door Ses irreprochable getuigen verklaart, dat dezelve
hebben gezien, dat beide reifigers door de gehele Zuidlarer Esfche,
(meer dan een quartier uir lang zynde) en nog verder Veldwaarts in ten
voormelde dag en tyd van den dag, de Candidaat te Paarde, en de gevangen
met zyn Schietgeweer over de fchouder daar by of daar beneffens te
Voet, en wel bepaaldelyk tot aan zekere hoogte, de drie bergen genaamt,
by clkanderen zyn verbleven, daar defelve, vermits de tusfehen liggende
laagte, buiten haaf gezigt waren geraakt; welke laagte juist de plaatfe is,
daar het moorddadig fait ter uitvoer gebragt, het lichaam gevonden, en de
fchoot vernomen is; hebbende eene deezer Ses getuigen zig bevonden aan het
einde der Esfche. die, door den Candidaat naar de weg gevraagt zynde, daar
op geanrwoord, en na een korte tusfehen pofing de fchoot gehoord, en den
damp of rook ook vernomen heeft.
Waar by tot meerdere ftavinge komt een zevende getuige, Jan Abbrtng
van Zuidlaren, die zig gcvallig in het Veld naby de drie bergen bevindende,
en

4
en op het hooren van een onverwagte fchoot, waar van hy de rook zag op­
gaan, opziende, juist naby of ter plaatze daar het lichaam is gevonden,
heeft gezien een perfoon, die getuige by confrontatie duidelyk kent voor de
gevangene, met een Snaphaan in handen, ftaande in de houding, .eigen aan
iemand, die ogenblikkelyk heeft afgevuirt, bukkende zig naar beneden, even
als iets van den grond opnemende, verklarende hy.getuige het vermoeden
te hebben, dat de gevangen hem getuige had ontdekt, alzo hy had gezien,
dat de gevangene met veel fpocd op een gezadelt Paard, by hem ftaande, was
gefprongen, Jflingerende voor af Zyn Schietgeweer aan een riem over de Schou­
der, en voorts overhaastig wegrydende, hem zeer van naby Was voorby ge-
pasfeen- verklarende wyders, dat hy gevangen, met dit Paard ftruikelende,
gevallen, weder opgedaan, en ten twedemale, zyn geweer wederom ovet
Schouder flingerende, op hetzelve Paard gedegen, en den weg naar Anlo ge-
vlugt was, en laatflelyk dat getuige, om dat het juist 's daags voor de ope-
ne jagttyd was, den gevangen voor een Jager, op eenig ftuk wild fchieten-
de, had aangezien. Waar by nog komt een agtfte getuige , genaamt Jan
Tonnys Koning, wonende tot Eext, die van Anlo naat Zuidlaren varende, een
perzoon gekleed als de gevangene, zittende op een donkerbruin Paard, het­
zelve flaande, ftotende, en met geweld forcerende en brutaliferende, hangen­
de toen het Schietgeweer aan een riem over de fchouder, tusfehen de voor­
melde drie bergen en Anlo in het open Veld is ontmoet, welke getuige uit
dit ongewoon verfchynzel eenige argwaan opvattende, denzelven nageoogt
en duidelyk heeft gezien, dat hy by de Anloër Esfche van het Paard ge­
fprongen, en met agterlating van het Paard veldwaarts in naar de kant van
de Anloër Mole afgeflagen was.
Weike depofitie weder ge volgt en geflerkt word, door een negende getui­
ge Albert Effens, Molenaar te Anlo, die zig op zyne Mole bevindende,
niet alleen een gezadelt Paard naar de kante van de Zuidlarer weg los ftaan­
de, maar ook de perzoon van de gevangen (by getuige kort daar aan ten ty-
de der detentie wedergezien en voor denzelven perzoon gekent) met zyn Schiet­
geweer over den fchouder van daar meeftentydts fterklopende naar de Molen
aan heeft zien komen, en vervolgens kort by of aan dc Mole pasferen, en
zig in aller yl na het kort aangelegene Anner hout begeven.
Volgens welke verklaringe, en het gevolg der zake, het zeer waarfchynlik
is, dat hy gevangene zig in dit Annerhout, of daar omtrent, moet hebben ver­
borgen, vermits dezelve zedert des morgens om negen uiren nergens verno.
men, en niet voor het vallen van den avond langs de Annerdyk, op An-
nerveen of Spykerboor, nauwlyks een uir van voorn, holt en Anloër Mole
gelegen, is ontdekt en aldaar direct angehouden. „ Ter-

5
Terwyl al verders de Gedetineerde zynde geviilteert bevonden is, dat hy
by zig heeft gehad twee Silvere Sakhorologes, waar van het eene door getui*
gen, familiair met den overledenen hebbende verkeert, door kenbare tekens,
20 aan het horologe als het daar in liggende briefje en fleutelbandje (conform
de bevondene waarheid) befchreven, en vervolgens aan haar vertoont zynde,
by dezelve geavotieert is hetzelve horologe en bandje te zyn, 't geen de
nedergeflagene nog des daags te voren had bezeten, daar cgter by de vilttatie
van het lichaam geen horologe is bevonden, en hy te Zuidlaren in de
herberge zynde nog een filver horologe gehad, en uit zyn zak getrokken had.
Waar by nog komt, dat de ongelukkige Candidaat Ledeboer zyn verteringe
in de herberge te Zuidlaren, uit een beursje, waar in eenig filvergeld,
heeft betaalt, het welk hem insgelyks ontrooft, en by de gevangene een
diergelyk, en ongetwyfelt hetzelve beursje, en daar in onder anderen, 't
geen notabel, dezelve fpecien klein geld, die hem van een Goltgulden in
de herberge aldaar zyn te rug gegeven, is bevonden, gelyk mede een kurkentrekker
volkomen met die van de overledene overeenkomftig, en aan de
afgebrokene punt kenbaar.
Tegens alle welke diftincte en overtuigende bewyzen, die aan de gevan*
gene by iterative verhoren ernftig en te meermalen zyn voorgehouden, hy
gevangene egter by de nègative is verbleven, onder voorwenden, dat hy,'
als voormeld, even buiten Zuidlaren ter flinkerhand van de nedergeflagene
Was gefcheiden, zynen weg vervorderende zonder den nedergeflagenen verder
gezien te hebben i welk voorgeven niet alleen is volftrekt onwaar, en
firydig regens de verklaringe van fes getuigen, maar welke boven dien een
volflrekte onmogelykheid in zig behelst, alfo hy gevangene de linkerhand
(daar geen weg afgaat) al eens zynde ingeflagen, als dan de vyf eerfte
getuigen, die aan de linkerkant of oostzyde der Esfche waren, en in dien
gevalle denzelven weg met hem hadden moeten pasferen, op het einde der
Esfche moefte zyn genadert, en de fesde der getuigen, met name Jacob
Berents Tolling, die zig op het einde der Esfche bevond, de voorfchreven
vyf getuigen, nevens de gevangene aldaar by eikanderen hadde moeten
Vernemen, en hy gevangene by de overige 7de 8te en 9de getuige by mogelykhcid
niet konde zyn gezien, en zo veel te minder de Gedetineerde
het Paard van den ongelukkigen Candidaat Ledeboer hadde kunnen magtig
worden.
Beftaande verders zyne defenfien ter aanzien der geroofde en geftolene
goederen, in gefingeerde en frivole uitvlugten, als dat hy het horologe,
'$ daags voor zyne apprehenfie, te Groningen zoude hebben gevonden, en
V» Jbec

6
het beursje en kurkentrekker van elders, zig cgter op de ruime bane hou-
dende, zo dat 'er geen nazoek op kan volgen, had bekomen, daar'er nog
een versch blyk van des gevangens dicfagtige aart exteert, uit een paar
kousfen by hem bevonden, en dienfelven morgen uit opgemclde herberge te
Zuidlaren geftolen.
Uit alle welke klare en convinquante bewyfen aan my Asfesfor en gecon­
voceerde Etten'is gebleken, dat alle des Gedetineerdens voorgevens zyn
valsch, verdict, en alleen uitgedagt om de gemeriteerde ftraffe te ontgaan,
en dat hy gevangene op den grond der ingenomene bewyfen, en in agtinge
zynde genomen de gelegenheid des Vclds en der Weg, in defen te pasfe
komende, ongetwyfelt zeker, is, en «iemand anders buiten hem by moge*
lykheid zyn kan, de moordenaar en herover van den ongelukkigen nederge-
velden S. S. Min. Candidatus Jobannes Ledeboer.
Welke gruwelyke en roofzugtige misdaad, onverhoeds aan een weerloos
man, die zig zonder eenige reden van agterdogt aan zynen verraderlyken
reisgenoot heeft betrouwt, gepleegd op een publique weg, welke dagelyks
voor ieder een zonder eenige vreeze behoort open te ftaan, en wiens
verzekert gebruik, by zonder in een open land, en langs afgelegene en een­
zame plaatzen, tegens alle ovcrlaft, inzonderheid zoortgelyke geweldige ert
execrabeie ondernemingen, door de ftrengheid der wetten beveiligt, endoor
de uitvoeringc der ftraffen verzekert moet worden, en overzulks, dat dit
moorddadig en verraderlyk fait in een land van Juftitie niet getolereert,
maar anderen tot een affchuwelyk voorbeelt behoort te worden geftraft;
Zo is het, dat Wy Asfesfor opgemeld, hier over hebbende gedelibereert
met dc geconvoceerde Etten, uit ieder Dingfpil een, doende regt uit naam
en wegens de Hoogheid dezer Landfchap, den Gedetineerde Anton Link,
na cxaminatie van de ingenomene informatien, en verhoor van dezelve, ge-
condemncert hebben en condemneren mits defen, om gebragt te worden bui­
ten Asfcn, ter plaatze alwaar men gewoon is executie van Criminele Jufti­
tie te doen, ten einde dezelve aldaar op een Radt levendig werde gera-
braakt, en dat hem voorts een /lag met zyn Moordgeweer op het hart zal
worden toegebragt, en vervolgens zyn hoofd met een byl afgeflagen, en
hetzelve op een penne gezer, en wyders het Moordgeweer tusfehen het
lichaam en hoofd aan een paal vaft gehegt, ter gruwelyker affchrik van an­
dere boosdoenderen. Condemnerende den Delinquant in de koften en mifen
van Juftitie. Aclum Asfen den zj January 1781.
F. O. Van DORNBERG HEIDEN,

7
Defè Sententie is door my ondergefclirevene den Gevangen
Anton Link publycq voorgelefèn, en is dezelve daar op door den
Scherprechter ter executie geftelt. A&um Asfen den o Febr. 1781.
W. H. ERKENSWYIC