heidsgebouwen er levensbeschouwe- lijk neutraal ... - deMens.nu
heidsgebouwen er levensbeschouwe- lijk neutraal ... - deMens.nu
heidsgebouwen er levensbeschouwe- lijk neutraal ... - deMens.nu
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
oktob<strong>er</strong> - novemb<strong>er</strong> - decemb<strong>er</strong> 2012 | 1ste jaargang nr. 4<br />
V<strong>er</strong>schijnt driemaande<strong>lijk</strong>s<br />
“ Die ene<br />
zeest<strong>er</strong> maakt<br />
het v<strong>er</strong>schil.”<br />
De drijfv<strong>er</strong>en van<br />
Maxime De Winne<br />
vrijzinnig humanistisch tijdschrift<br />
voor de maatschappe<strong>lijk</strong> geëngage<strong>er</strong>de mens<br />
Dossi<strong>er</strong>:<br />
STEM!<br />
LOKALE VERKIEZINGEN<br />
14 OKTOBER 2012<br />
DE KERK ZORGT VOOR<br />
BABYBOOM IN RIO<br />
<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine | 2
<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine | 1 ste jaargang nr. 4<br />
oktob<strong>er</strong> - novemb<strong>er</strong> - decemb<strong>er</strong> 2012<br />
V<strong>er</strong>schijnt driemaande<strong>lijk</strong>s<br />
V<strong>er</strong>antwoorde<strong>lijk</strong>e uitgev<strong>er</strong>: Sylvain Peet<strong>er</strong>s<br />
Oude Keulseweg 220 - 1933 St<strong>er</strong>rebeek<br />
ISSN 2034-6646<br />
<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> – Unie Vrijzinnige V<strong>er</strong>enigingen vzw<br />
Fed<strong>er</strong>aal Secretariaat<br />
Brand Whitlocklaan 87<br />
1200 Sint-Lambrechts-Woluwe<br />
T 02 | 735 81 92<br />
F 02 | 735 81 66<br />
info@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
www.<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
hoofdredactie<br />
Sonny Van de Steene<br />
eindredactie<br />
Julie Van Garsse<br />
redactie<br />
Olivi<strong>er</strong> Beys<br />
Franky Bussche<br />
Ve<strong>er</strong>le Cannoot<br />
Liza Janssens<br />
Anne-France Ketela<strong>er</strong><br />
Riet Lavreysen<br />
Jasmien Peet<strong>er</strong>s<br />
Sonny Van de Steene<br />
Sarah Van Gaens<br />
Julie Van Garsse<br />
Marina Van Ha<strong>er</strong>en<br />
lay-out<br />
GrafiekGroep<br />
foto’s cov<strong>er</strong>, pagina 8, 10, 12<br />
© J<strong>er</strong>oen Vanneste<br />
foto’s pagina 3, 13<br />
(enkel foto Kathleen Van Steenkiste)<br />
en dossi<strong>er</strong> pagina 23<br />
© Isabelle Pate<strong>er</strong> - Oth<strong>er</strong>weyes<br />
Cartoons dossi<strong>er</strong> pagina 1, 4, 5, 6, 7<br />
Lectrr<br />
Cartoon pagina 35<br />
Luc V<strong>er</strong>nimmen<br />
<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine wordt gratis v<strong>er</strong>spreid binnen<br />
de vrijzinnig humanistische gemeenschap.<br />
De redactie van <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine is niet v<strong>er</strong>antwoorde<strong>lijk</strong><br />
voor de inhoud van de door d<strong>er</strong>den<br />
gelev<strong>er</strong>de artikels.<br />
Ond<strong>er</strong> auspiciën van de Unie Vrijzinnige V<strong>er</strong>enigingen vzw.<br />
Lid van de Unie<br />
van de Uitgev<strong>er</strong>s van<br />
de P<strong>er</strong>iodieke P<strong>er</strong>s<br />
Conform de wet tot besch<strong>er</strong>ming van de p<strong>er</strong>soon<strong>lijk</strong>e levenssfe<strong>er</strong> ten opzichte van<br />
de v<strong>er</strong>w<strong>er</strong>king van p<strong>er</strong>soonsgegevens (8 decemb<strong>er</strong> 1992) delen wij je mee dat een<br />
aantal van je p<strong>er</strong>soonsgegevens opgenomen worden in ons adressenbestand.<br />
DeMens.<strong>nu</strong> zal, als houd<strong>er</strong> van dit bestand, je gegevens v<strong>er</strong>w<strong>er</strong>ken in het kad<strong>er</strong> van<br />
volgend doeleind: v<strong>er</strong>spreiden van publicaties en int<strong>er</strong>ne communicatie.<br />
Op schrifte<strong>lijk</strong> v<strong>er</strong>zoek, g<strong>er</strong>icht aan mevrouw Marina Van Ha<strong>er</strong>en, algemeen directeur,<br />
Brand Whitlocklaan 87 te 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe, kan je een ov<strong>er</strong>zicht<br />
krijgen van de door <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> ov<strong>er</strong> je opgeslagen p<strong>er</strong>soonsgegevens. Onjuiste<br />
gegevens v<strong>er</strong>bet<strong>er</strong>en wij op je v<strong>er</strong>zoek.<br />
Reacties op dit <strong>nu</strong>mm<strong>er</strong> kan je steeds doormailen naar info@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong>. Deze<br />
worden, na ov<strong>er</strong>leg en goedkeuring door de k<strong>er</strong>nredactie, geplaatst op de website<br />
bij de rubriek Reacties van het desbetreffende <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine of v<strong>er</strong>schijnen in<br />
het volgende <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine.<br />
3 | <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine<br />
Je kan je gratis abonn<strong>er</strong>en op<br />
<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine.<br />
Hoe? Stuur een mailtje naar<br />
info@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
OF stuur een brief naar<br />
<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong>-UVVvzw<br />
Brand Whitlocklaan 87<br />
1200 Sint-Lambrechts-Woluwe<br />
Met v<strong>er</strong>melding van je naam en<br />
adres.
Acht<strong>er</strong> het<br />
e e<strong>er</strong>ste ke<strong>er</strong> was wat onwennig. Er suisde<br />
adrenaline door m'n lijf toen ik het gordijn acht<strong>er</strong><br />
me dichttrok en het rode potlood nam. Ik<br />
deed die zondagochtend wat velen in België<br />
deden: stemmen. Een bolletje kleuren <strong>lijk</strong>t simpel.<br />
(Ind<strong>er</strong>daad, in m’n thuishaven Gent houden ze nog<br />
trots vast aan het potlood.) Maar het wordt gewichtig<strong>er</strong><br />
wanne<strong>er</strong> je stilstaat bij de lange weg die <strong>er</strong>aan voorafging.<br />
Van een systeem waarbij enkel rijken konden stemmen naar algemeen<br />
enkelvoudig stemrecht met opkomstplicht. Nu kan en moet<br />
bijna ied<strong>er</strong>e Belg zijn of haar stem laten horen.<br />
Er zijn ongetwijfeld tekortkomingen aan ons democratisch<br />
systeem. Op lange t<strong>er</strong>mijn denken <strong>lijk</strong>t soms enkel de dapp<strong>er</strong>ste<br />
(politici én kiez<strong>er</strong>s) gegeven. Het is ook niet altijd evident dat de<br />
grootste groep rekening houdt met de mind<strong>er</strong>heden. Maar zoals<br />
Winston Churchill zei: “Democratie is de slechtste reg<strong>er</strong>ingsvorm,<br />
op alle and<strong>er</strong>e methoden die al geprobe<strong>er</strong>d zijn na.”<br />
Op 14 oktob<strong>er</strong> zijn <strong>er</strong> lokale v<strong>er</strong>kiezingen. We stemmen voor een<br />
nieuw gemeente- en provinciebestuur (en Antw<strong>er</strong>penaren ook<br />
voor een stadsdistrictsraad). De politieke niveaus die het dichtst<br />
bij de burg<strong>er</strong> staan, met onmiddel<strong>lijk</strong>e impact op het dage<strong>lijk</strong>se<br />
leven. Daarbij hoort ook levensbeschouwing. Vrijzinnig humanisten<br />
vinden dat een ov<strong>er</strong>heid geen <strong>levensbeschouwe</strong><strong>lijk</strong>e voorkeur mag<br />
hebben, opdat ied<strong>er</strong>een op een ge<strong>lijk</strong>e mani<strong>er</strong> behandeld zou<br />
worden. Op 23 juni brainstormden vrijzinnig humanisten hi<strong>er</strong>ov<strong>er</strong>.<br />
Het resultaat: een bundel handvaten die de <strong>levensbeschouwe</strong><strong>lijk</strong>e<br />
neutraliteit kunnen bew<strong>er</strong>kstelligen. Deze bundel zal naar de v<strong>er</strong>kozen<br />
lokale politici gestuurd worden. Enkele spe<strong>er</strong>punten staan<br />
op pagina 23 van het dossi<strong>er</strong>.<br />
Maar wat is dat ene stemmetje in het licht van hond<strong>er</strong>dduizenden?<br />
Hoe je het ook draait of ke<strong>er</strong>t: één stem vormt samen met<br />
vele and<strong>er</strong>e een luide schreeuw. Akkoord, democratie is me<strong>er</strong> dan<br />
v<strong>er</strong>kiezingen, maar door te stemmen maak je deel uit van de samenleving<br />
én bepaal je mee de richting waarin de maatschappij<br />
zal evolu<strong>er</strong>en.<br />
Sonny Van de Steene<br />
van de redactie<br />
<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine | 3
inhoud<br />
6<br />
6<br />
Dossi<strong>er</strong><br />
foto: © J<strong>er</strong>oen Vanneste<br />
Stem!<br />
Lokale v<strong>er</strong>kiezingen<br />
14 oktob<strong>er</strong> 2012<br />
Wacht je al jaren op een park in de buurt? Me<strong>er</strong> fietspaden?<br />
En hoe zit het met kind<strong>er</strong>opvang? Deze en<br />
and<strong>er</strong>e concrete kwesties staan op 14 oktob<strong>er</strong> op de<br />
agenda. Die zondag kiezen we imm<strong>er</strong>s onze lokale<br />
beleidsmak<strong>er</strong>s. Een belangrijk moment, zo vinden de<br />
meeste mensen in onze straatint<strong>er</strong>views, al is niet ied<strong>er</strong>een<br />
ov<strong>er</strong>tuigd van het <strong>nu</strong>t van die zondagactiviteit.<br />
H<strong>er</strong>kenbaar? Lees dan het int<strong>er</strong>view met Kris<br />
Deschouw<strong>er</strong>. De VUB-politicoloog legt uit waarom je<br />
maar bet<strong>er</strong> je zegje doet in het stemhokje. Wat <strong>er</strong> precies<br />
op het spel staat, krijg je te horen van Wim Van<br />
Roy (De Wakk<strong>er</strong>e Burg<strong>er</strong>). We doken ook acht<strong>er</strong> de<br />
sch<strong>er</strong>men van de v<strong>er</strong>kiezingsshow met enkele lokale<br />
politici en voelden hen aan de tand ov<strong>er</strong> <strong>levensbeschouwe</strong><strong>lijk</strong>e<br />
thema’s. Woelig<strong>er</strong> wat<strong>er</strong> troffen we aan<br />
bij de piepjonge Belgische Piratenpartij, die een<br />
nieuwe vorm van democratie aan land probe<strong>er</strong>t te<br />
zetten. Waar ied<strong>er</strong>een het alvast ov<strong>er</strong> eens is: stemmen<br />
is de basis van een democratie. Sommigen moeten<br />
echt<strong>er</strong> zwijgen, zoals bepaalde v<strong>er</strong>oordeelden. Wij<br />
gaven hen het woord. Je ziet: <strong>er</strong> wacht een flinke portie<br />
leesvo<strong>er</strong>. Stem dus snel af op ons dossi<strong>er</strong>.<br />
[jvg]<br />
4 | <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine<br />
UITNEEM-<br />
BARE<br />
KATERN<br />
24 PAGINA’S<br />
8<br />
13<br />
14
foto: © de Vries-Vinck<br />
6 Markant<br />
17<br />
8 Ond<strong>er</strong>huids<br />
“Er bestaat geen absolute waarheid”<br />
Maxime De Winne ongecensure<strong>er</strong>d<br />
18<br />
Bij <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
13 Dagschotel<br />
20 Vrijwillig<strong>er</strong>s van bij ons<br />
22 Ingezoomd<br />
30 Actua<br />
O.a. de lange arm van de K<strong>er</strong>k op VN-milieutop<br />
Rio+20<br />
Jong<strong>er</strong>en boven!<br />
14 Jong.<strong>nu</strong><br />
Sylvie Tack: jonge advocate strijdt voor waardig<br />
levenseinde<br />
18 Gedachtestreepje<br />
Gedachten zijn vrij<br />
17 De mening<br />
Truus Druyts legt uit waarom we ruzie maken<br />
19 Column pdw<br />
34 Column Anne Provoost<br />
foto: © Libelia Photography<br />
Wetenschap<br />
24 Ond<strong>er</strong> de loep<br />
Homofoob? Misschien ben je homoseksueel…<br />
26 Eureka<br />
Oud<strong>er</strong> worden is een ziekte (die je kan genezen)<br />
27 Breinpijn<br />
28 Van de bovenste plank<br />
35 Cartoon<br />
34<br />
22<br />
36 Er is een huisvan<strong>deMens</strong><br />
in je buurt!<br />
26<br />
<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine | 5
mar<br />
kant.<br />
Markant bundelt m<strong>er</strong>kwaardige,<br />
opzienbarende en grappige<br />
artikels uit de media.<br />
Saudi (v)<br />
zkt w<strong>er</strong>k<br />
De Saudi’s plannen een stad enkel voor<br />
vrouwen. In de golfstaat he<strong>er</strong>st imm<strong>er</strong>s een<br />
chronisch tekort aan goed opgeleide arbeidskrachten,<br />
t<strong>er</strong>wijl massa’s vrouwen met<br />
univ<strong>er</strong>sitaire diploma’s thuiszitten. Ze kunnen<br />
niet gaan w<strong>er</strong>ken omdat Saudi-Arabië<br />
een ze<strong>er</strong> strenge scheiding d<strong>er</strong> geslachten<br />
oplegt. De zede<strong>lijk</strong>heidsregels v<strong>er</strong>bieden<br />
vrouwen om acht<strong>er</strong> een stuur plaats te<br />
nemen en om in een kantoor te w<strong>er</strong>ken<br />
waar ook mannen aanwezig zijn. Buitenshuis<br />
geld v<strong>er</strong>dienen is dus haast een onmoge<strong>lijk</strong>e<br />
opdracht. Om vrouwen toch me<strong>er</strong><br />
kansen op financiële onafhanke<strong>lijk</strong>heid te<br />
geven, w<strong>er</strong>d besloten om volgend jaar een<br />
stad te bouwen waar enkel vrouwen w<strong>er</strong>ken.<br />
Die stad zal v<strong>er</strong>rijzen in de ooste<strong>lijk</strong>e<br />
stad Hafuf, waar 5.000 ‘vrouwe<strong>lijk</strong>e’ banen<br />
zullen gecreë<strong>er</strong>d worden<br />
in de farmaceutische<br />
sector,<br />
de textiel- en<br />
voedselindustrie.<br />
Bron: Gazet Van<br />
Antw<strong>er</strong>pen, 14<br />
augustus<br />
2012<br />
6 | <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine<br />
Van zon tot maan<br />
Wat is <strong>er</strong> leuk<strong>er</strong> bij mooi we<strong>er</strong> dan het autoraampje open<br />
te draaien en de zon op je huid te voelen? Toch geldt ook<br />
hi<strong>er</strong>: geniet met mate. Een 69-jarige Am<strong>er</strong>ikaanse truck<strong>er</strong><br />
deed het 28 jaar lang en het resultaat is angstaanjagend.<br />
Het New England Journal of Medicine, een van de invloedrijkste<br />
medische tijdschriften in de V<strong>er</strong>enigde Staten<br />
van Am<strong>er</strong>ika, publice<strong>er</strong>de de foto van de man met het<br />
ond<strong>er</strong>schrift “Wat de zon kan doen met onze huid”. Het<br />
gezicht van de truck<strong>er</strong> ziet <strong>er</strong> aan de link<strong>er</strong>kant twintig<br />
jaar oud<strong>er</strong> uit dan aan de recht<strong>er</strong>kant. Rimpels en groeven v<strong>er</strong>and<strong>er</strong>den de huid<br />
in een maanlandschap. Het tijdschrift wil zo het gevaar van uv B-stralen aantonen.<br />
Deze kleuren de huid bruin, maar zorgen ook voor rimpels en kank<strong>er</strong>s.<br />
Sm<strong>er</strong>en is dus de boodschap, ook in de auto.<br />
Bron: Gazet Van Antw<strong>er</strong>pen, 5 juni 2012<br />
foto: New England Journal of Medicine<br />
Eenzaam in New York<br />
Stel je voor dat je in een grootstad als New York<br />
zond<strong>er</strong> familie of vrienden valt. Het ov<strong>er</strong>kwam<br />
Jeff Ragsdale. Hij ontvluchtte zijn eenzaamheid<br />
door te gaan drinken en kreeg zelfs zelfmoordgedachten.<br />
Op een dag besloot hij om een<br />
gele fly<strong>er</strong> te v<strong>er</strong>spreiden met daarop zijn <strong>nu</strong>mm<strong>er</strong><br />
en de vraag om hem te bellen om te praten.<br />
Het lev<strong>er</strong>de hem een stortvloed van<br />
reacties op. Doordat de fly<strong>er</strong> ook via Twitt<strong>er</strong><br />
en Facebook v<strong>er</strong>spreid w<strong>er</strong>d, kreeg hij al<br />
maar liefst 70.000 telefoons en dat van ov<strong>er</strong>al<br />
t<strong>er</strong> w<strong>er</strong>eld. Dage<strong>lijk</strong>s hangt hij <strong>nu</strong> zestien uur<br />
aan de telefoon en leest hij me<strong>er</strong> dan 300 smsjes. Hij m<strong>er</strong>kt dat <strong>er</strong> heel<br />
wat eenzaamheid is in de w<strong>er</strong>eld. Voor Ragsdale lev<strong>er</strong>de het 20 goede vrienden<br />
op, een boek en een moge<strong>lijk</strong>e v<strong>er</strong>filming van zijn v<strong>er</strong>haal. Wil je Jeff ook eens<br />
bellen? (347) 469-3173!<br />
Bron: Gazet Van Antw<strong>er</strong>pen, 3 augustus 2012<br />
Non op Wall Street<br />
V<strong>er</strong>schillende religieus geïnspire<strong>er</strong>de belegg<strong>er</strong>s leggen bedrijven het vuur aan de<br />
schenen. Vaak beh<strong>er</strong>en ze een pak geld. Zo investe<strong>er</strong>t de Church of England een<br />
kleine 10 miljard euro en houden de zust<strong>er</strong>s oblaten van de Onbevlekte Maagd<br />
Maria Lloyd Blankfein, de machtige CEO van zakenbank Goldman Sachs, in de<br />
tang. In het totaal beh<strong>er</strong>en de zust<strong>er</strong>s zo’n 360 miljoen<br />
euro aan aandelen van bedrijven. Maar God en<br />
Wall Street, gaat dat samen? Volgens Céline Louche,<br />
exp<strong>er</strong>t duurzaam beleggen aan de Vl<strong>er</strong>ick Leuven<br />
Gent Management School, zijn gelovige belegg<strong>er</strong>s<br />
<strong>er</strong>g gesteld op discretie, want “<strong>er</strong> hangt een taboe<br />
rond de combinatie geloof en geld”. Volgens Louche<br />
is <strong>er</strong> echt<strong>er</strong> geen probleem op voorwaarde dat deze<br />
gelovigen de ethische principes respect<strong>er</strong>en. Gelovige<br />
activisten b<strong>er</strong>oepen zich dan ook vaak op univ<strong>er</strong>sele<br />
principes ov<strong>er</strong> goed en kwaad, aldus<br />
Louche. De meesten pleiten voor mensenrechten,<br />
sociale ge<strong>lijk</strong>heid en respect voor de natuur.<br />
Bron: De Tijd, 8 juni 2012
Joodse<br />
jodenhat<strong>er</strong><br />
Het zal je maar ov<strong>er</strong>komen. Bekend staan<br />
om je antisemitische uitspraken en <strong>er</strong> plots<br />
acht<strong>er</strong> komen dat je zelf van joodse origine<br />
bent. Het Hongaarse extreemrechtse<br />
Europarlementslid Csanad Szegedi heeft het<br />
dan ook even moei<strong>lijk</strong> gehad toen hij dit te<br />
weten kwam. Tegenov<strong>er</strong> de p<strong>er</strong>s v<strong>er</strong>goe<strong>lijk</strong>te<br />
hij zijn situatie: “Ik denk dat wat telt niet is te<br />
weten wie <strong>er</strong> van het zuiv<strong>er</strong>e Hongaarse ras<br />
is, maar dat het belangrijk is hoe men zich gedraagt<br />
als Hongaar”. Toch w<strong>er</strong>d hij gedwongen<br />
om uit de partij te stappen, die hem ook<br />
liev<strong>er</strong> zijn zitje in het Europees Parlement ziet<br />
opgeven. De officiële reden hi<strong>er</strong>voor is niet dat<br />
hij joods is, maar het v<strong>er</strong>moeden dat Szegedi<br />
een poging tot corruptie zou ond<strong>er</strong>nomen<br />
hebben. Na zijn ontdekking wil de Hongaar<br />
als boeteling het vroeg<strong>er</strong>e nazi-concentratiekamp<br />
Auschwitz bezoeken<br />
Bron: Le Huffington Post (ov<strong>er</strong>genomen door<br />
De Morgen en Het Laatste Nieuws), 27 juni 2012;<br />
De Standaard, 16 augustus 2012 en De Morgen,<br />
18 augustus 2012<br />
Couch potato<br />
Is je kind ook een tv-plakk<strong>er</strong> en een sofahang<strong>er</strong>? Dan is het niet alleen. Jongens<br />
tussen 8 en 10 jaar oud sporten slechts 24 mi<strong>nu</strong>ten p<strong>er</strong> dag, meisjes<br />
maar 17 mi<strong>nu</strong>ten. Dat stelden ond<strong>er</strong>zoek<strong>er</strong>s van de univ<strong>er</strong>siteit van<br />
Newcastle vast. Ze steken gemiddeld niet me<strong>er</strong> dan 4 procent van hun tijd in<br />
actief bewegen. Dat is bijzond<strong>er</strong> weinig als je weet dat de standaard aang<strong>er</strong>aden<br />
hoeveelheid beweging een uurtje p<strong>er</strong> dag bedraagt. De ond<strong>er</strong>zoek<strong>er</strong>s opp<strong>er</strong>en<br />
dat scholen me<strong>er</strong> aandacht zouden moeten besteden aan lichame<strong>lijk</strong>e<br />
opvoeding en me<strong>er</strong> v<strong>er</strong>schillende sporten moeten aanbieden. Ze vrezen dat de kind<strong>er</strong>en<br />
van vandaag door hun ‘sofastijl’ en hun hong<strong>er</strong> naar junkfood wel eens de e<strong>er</strong>ste<br />
gen<strong>er</strong>atie zouden kunnen zijn die op een jong<strong>er</strong>e leeftijd st<strong>er</strong>ft dan haar oud<strong>er</strong>s.<br />
Sto<strong>er</strong> (be)stuur?<br />
Zeg niet te gauw, het is we<strong>er</strong><br />
een vrouw! Of toch wel? De<br />
burgemeest<strong>er</strong> van het Duitse<br />
stadje Trib<strong>er</strong>g is <strong>er</strong> in elk geval<br />
van ov<strong>er</strong>tuigd dat mannen bet<strong>er</strong>e<br />
chauffeurs zijn dan vrouwen.<br />
Op twee volgens de<br />
burg<strong>er</strong>vad<strong>er</strong> “<strong>er</strong>g moei<strong>lijk</strong> b<strong>er</strong>eikbare<br />
parke<strong>er</strong>vlakken” in de<br />
plaatse<strong>lijk</strong>e parke<strong>er</strong>garage<br />
plaatste hij een marssymbool.<br />
Het gaat om smalle parke<strong>er</strong>plaatsen<br />
waar auto’s enkel met veel gewring in en uit kunnen rijden. “Mannen<br />
zijn <strong>nu</strong> eenmaal bet<strong>er</strong> in dit soort dingen”, vond de burgemeest<strong>er</strong>. Daarnaast res<strong>er</strong>ve<strong>er</strong>de<br />
hij 12 “gemakke<strong>lijk</strong>e” plaatsen voor vrouwen. Of dit voor mind<strong>er</strong> v<strong>er</strong>ke<strong>er</strong>shind<strong>er</strong><br />
zorgt, is echt<strong>er</strong> lang niet zek<strong>er</strong>: op de parke<strong>er</strong>plaatsen met het<br />
marssymbool komen veel mannen hun rijkunsten tonen, t<strong>er</strong>wijl vrouwen willen<br />
bewijzen dat ze <strong>er</strong> ook wat van bakken.<br />
Bron: De Standaard, 8 juli 2012<br />
V<strong>er</strong>boden te fluiten<br />
Het hoort haast bij bouwvakk<strong>er</strong>s als worst bij stoemp: fluiten<br />
naar vrouwe<strong>lijk</strong>e voorbijgang<strong>er</strong>s. Toch houden vrijpostige<br />
he<strong>er</strong>schappen voortaan bet<strong>er</strong> hun mond. De<br />
fed<strong>er</strong>ale politie beschouwt fluiten imm<strong>er</strong>s als “een<br />
handeling van openbare zedenschennis”. De int<strong>er</strong>pretatie<br />
van deze handelingen is recent uitgebreid.<br />
Volgens Kaatje Natens van de p<strong>er</strong>sdienst<br />
van de fed<strong>er</strong>ale politie v<strong>er</strong>wezen deze handelingen<br />
vroeg<strong>er</strong> enkel naar feiten zoals exhibitionisme. De<br />
nieuwe omschrijving omvat alles wat de e<strong>er</strong>baarheid<br />
van iemand kan kwetsen, zoals fluiten of one<strong>er</strong>bare<br />
voorstellen doen. Het gevolg hi<strong>er</strong>van is dat het aantal<br />
vaststellingen van openbare zedenschennis explode<strong>er</strong>de in 2011. In<br />
een jaar tijd stegen deze met 55 procent: van 1.097 naar 1.699.<br />
Bron: De Standaard, 28 juni 2012<br />
Bron: De Morgen, 21 juni 2012<br />
<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine | 7
8 | <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine<br />
Er bestaat geen<br />
absolute waarheid<br />
Int<strong>er</strong>view met<br />
Maxime De Winne
Op 17 ja<strong>nu</strong>ari 2011 w<strong>er</strong>d Maxime De Winne met een knal b<strong>er</strong>oemd in<br />
Vlaand<strong>er</strong>en. Nachtuilen kenden hem al als belspelpresentator. In de<br />
b<strong>er</strong>uchte Basta-uitzending van die dag bleek echt<strong>er</strong> dat Maxime De<br />
Winne und<strong>er</strong>cov<strong>er</strong> was gegaan. Samen met het Basta-team en<br />
whizzkid Gaëtan De We<strong>er</strong>t legde hij het bedrog acht<strong>er</strong> de spelletjes<br />
bloot. Het resultaat: de belspelletjes w<strong>er</strong>den van de Vlaamse buis afgevo<strong>er</strong>d.<br />
Ond<strong>er</strong>tussen gaf hij ook gestalte aan de Dank-u-Man van<br />
de Bond zond<strong>er</strong> Naam en speelde hij Tibo in de soap Thuis. Wiens<br />
huwe<strong>lijk</strong> met Franky veel we<strong>er</strong>klank kreeg in de p<strong>er</strong>s. Sommigen<br />
kennen hem ook als theat<strong>er</strong>mak<strong>er</strong> bij het collectief cirQ. Maar voor<br />
le<strong>er</strong>lingen van het Houtlandinstituut Torhout is Maxime De Winne in<br />
de e<strong>er</strong>ste plaats le<strong>er</strong>kracht niet-confessionele zedenle<strong>er</strong>. We gingen<br />
ond<strong>er</strong>huids bij een ontwapenende duizendpoot.<br />
Sonny Van de Steene - foto’s: © J<strong>er</strong>oen Vanneste<br />
Atheïst tot in de kist<br />
Waarom ben je le<strong>er</strong>kracht niet-confessionele zedenle<strong>er</strong> geworden?<br />
Ik heb twee jaar Biologie gestude<strong>er</strong>d, maar ik vond niet dat ik het<br />
DNA van een bioloog had. Tijdens de cursus wetenschapsfilosofie,<br />
gegeven door Did<strong>er</strong>ik Batens, ontdekte ik dat ik wetenschap vooral<br />
boeiend vind als het g<strong>er</strong>elate<strong>er</strong>d is aan maatschappe<strong>lijk</strong>e problemen<br />
en ethiek. Dus ging ik Moraalwetenschap stud<strong>er</strong>en. Daar ben ik tot<br />
de vaststelling gekomen dat dé waarheid niet bestaat. Hoe me<strong>er</strong><br />
je te weten komt, hoe me<strong>er</strong> <strong>nu</strong>ances <strong>er</strong> opborrelen en hoe mind<strong>er</strong><br />
je weet wat dé waarheid is.<br />
Daarnaast w<strong>er</strong>k ik graag met jonge mensen. Zo was ik ooit leid<strong>er</strong> in<br />
de scouts. De brug met het ond<strong>er</strong>wijs en het vak niet-confessionele<br />
zedenle<strong>er</strong> is dan vlug gemaakt. Ik vind zedenle<strong>er</strong> maatschappe<strong>lijk</strong><br />
relevant en leuk om te geven, omdat ik schoonheid en waarden kan<br />
ov<strong>er</strong>brengen aan jonge mensen. Zij zitten met vragen en ik laat hen,<br />
zond<strong>er</strong> met de ving<strong>er</strong> te wijzen, bepaalde wegen zien.<br />
Wat wil je zek<strong>er</strong> aan je le<strong>er</strong>lingen meegeven?<br />
Ik wil dat ze bewust in het leven staan. Dat ze nadenken ov<strong>er</strong> wie<br />
ze zijn en wat ze zelf willen. Ik stimule<strong>er</strong> hen om hun int<strong>er</strong>ne drive te<br />
ontdekken. Ik spoor hen aan om stil te staan bij de keuzes die ze<br />
maken. Ook niet kiezen is een keuze. Zij moeten beseffen dat ze<br />
keuzes mogen maken en daarbij niet afhanke<strong>lijk</strong> zijn van and<strong>er</strong>en.<br />
Vind jij het net als je oud<strong>er</strong>s belangrijk dat je Rechten gaat stud<strong>er</strong>en?<br />
ond<strong>er</strong>huids<br />
Wil jij Rechten stud<strong>er</strong>en? Wat zou je liev<strong>er</strong> doen? Waarom? Ik maak<br />
hen ook duide<strong>lijk</strong> dat nadenken ov<strong>er</strong> je eigen levensbeschouwing<br />
relevant is, <strong>nu</strong> en lat<strong>er</strong>. Het is niet zomaar een vak op school.<br />
Heb je het gevoel dat je daarin slaagt?<br />
Het is een lang proces en de tijd die je met le<strong>er</strong>lingen doorbrengt,<br />
is bep<strong>er</strong>kt. De schoolse setting, toch een koele en zake<strong>lijk</strong>e omgeving,<br />
leent zich ook niet makke<strong>lijk</strong> om een band met ied<strong>er</strong>e le<strong>er</strong>ling<br />
op te bouwen. Ken je de metafoor van de jongen en de zeest<strong>er</strong>ren?<br />
Een jongen wandelt op een strand vol zeest<strong>er</strong>ren. Hij gooit ze één<br />
voor één in het wat<strong>er</strong>. Een oude man komt voorbij en vraagt<br />
waarom hij dat doet. De man wijst naar de vele zeest<strong>er</strong>ren die nog<br />
op het strand liggen. “Wat je doet, heeft toch helemaal geen zin.”<br />
“Toch wel,” zegt de jongen, “die ene zeest<strong>er</strong> maakt het v<strong>er</strong>schil” en<br />
hij gooit <strong>er</strong> nog één in het wat<strong>er</strong>. “We<strong>er</strong> één g<strong>er</strong>ed!” Ik besef dat ik<br />
nooit tot ied<strong>er</strong>een zal doordringen, maar die enkelen bij wie dat wel<br />
lukt, zijn de moeite me<strong>er</strong> dan waard.<br />
Welke rol speelde het niet in een god geloven in jouw keuze<br />
om le<strong>er</strong>kracht niet-confessionele zedenle<strong>er</strong> te worden?<br />
Ik ga uit van het vrijzinnige gedachtegoed. Ik base<strong>er</strong> me op wetenschap<br />
en ben dus atheïstisch, goddeloos. Maar alles staat of valt<br />
met een definitie. Want als god samenvalt met de natuur, dan ben<br />
ik gelovig. Aangezien een le<strong>er</strong>kracht niet-confessionele zedenle<strong>er</strong><br />
v<strong>er</strong>ond<strong>er</strong>steld wordt een atheïstische levensbeschouwing aan te<br />
hangen, is het vak op m’n lijf geschreven.<br />
<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine | 9
Een kleine twee jaar geleden is je vad<strong>er</strong> gestorven. Heb je<br />
toen getwijfeld aan het bestaan van een god?<br />
Mijn vad<strong>er</strong> heeft een mooie dood gehad. Hij zat in zijn zetel met het<br />
kruiswoordraadsel nog in zijn hand. Het was direct gedaan. Maar<br />
voor de mensen die acht<strong>er</strong>blijven is het zwaar. Ik vind het <strong>er</strong>g voor<br />
mijn ma. Zijn dood maakte mij ook kwetsbaard<strong>er</strong>, vooral in de relatie<br />
met mijn zoon. Het v<strong>er</strong>innigde onze band. Natuur<strong>lijk</strong> stel je je vragen<br />
op zo’n moment. Is <strong>er</strong> iets na de dood? Zit hij <strong>nu</strong> daar? Ik hoop van<br />
wel, maar ik ga <strong>er</strong>van uit van niet. Ik ben <strong>er</strong> niet gelovig door geworden.<br />
Vind je het <strong>nu</strong>ttig om god in de klas te brengen en waarom?<br />
Ik waarde<strong>er</strong> religies. Bekeken va<strong>nu</strong>it humanistische waarden is het<br />
Oude Testament razend int<strong>er</strong>essant. Het bevat mooie metaforen,<br />
bijvoorbeeld ov<strong>er</strong> de menswording. Adam en Eva waren naakt en<br />
wilden een eikenblad omdat ze zich schaamden. Zond<strong>er</strong> eikenblad,<br />
zond<strong>er</strong> schaamte, zouden ze beesten gebleven zijn. Daarnaast<br />
biedt het een cultureel kad<strong>er</strong>. Wanne<strong>er</strong> je in een museum kijkt naar<br />
een klassiek schild<strong>er</strong>ij met daarop Sint-Sebastiaan, dan wil je toch<br />
weten wie hij is? Dat probe<strong>er</strong> ik aan mijn le<strong>er</strong>lingen mee te geven.<br />
10 | <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine<br />
Eén voor allen, allen voor één<br />
Naast le<strong>er</strong>kracht niet-confessionele zedenle<strong>er</strong> ontmask<strong>er</strong> je<br />
de belspelletjes, speel je de homoseksuele Tibo in Thuis en<br />
ben je theat<strong>er</strong>mak<strong>er</strong>. Kies je je projecten en rollen toevallig<br />
of zit <strong>er</strong> me<strong>er</strong> acht<strong>er</strong>?<br />
Ik ga in op een rol of een project wanne<strong>er</strong> deze me inhoude<strong>lijk</strong> int<strong>er</strong>essant<br />
<strong>lijk</strong>en, wanne<strong>er</strong> deze me uitdagen en ik het gevoel heb<br />
dat ik een me<strong>er</strong>waarde kan zijn. Toen ze me vroegen om und<strong>er</strong>cov<strong>er</strong><br />
belspelletjes te present<strong>er</strong>en, wou ik dat onmiddel<strong>lijk</strong> doen. Ik<br />
zag mezelf in die rol stappen. Het leek me leuk om te doen en <strong>nu</strong>ttig<br />
om het bedrog aan het licht te brengen.<br />
Je neemt rollen en projecten aan die maatschappe<strong>lijk</strong> engagement<br />
uitstralen. Wat wil je <strong>er</strong>mee b<strong>er</strong>eiken bij mensen?<br />
Via theat<strong>er</strong>, een show, spektakel of een creatief idee wil ik mensen<br />
confront<strong>er</strong>en met een bepaald probleem. Maar dat moet niet opgeblazen<br />
worden. Dat twee homo’s in een soap als normale gasten<br />
worden ne<strong>er</strong>gezet, vind ik al goed. Nog bet<strong>er</strong> wordt het als de p<strong>er</strong>s<br />
dat oppikt. Zo kan het tot iets leiden. En ik ben zek<strong>er</strong> content als<br />
enkele homo’s uit de kast komen omdat ze Tibo in Thuis zien.<br />
V<strong>er</strong>trouwen mensen je nog na de belspelp<strong>er</strong>iode?<br />
Mensen vonden m’n aandeel in de ontmask<strong>er</strong>ing van de belspelletjes<br />
rock-’n-roll. Ze zeiden dat ik lef had. Ze bewond<strong>er</strong>den me<br />
omdat ik die rol lang heb volgehouden. Enkel in concrete w<strong>er</strong>ksf<strong>er</strong>en<br />
zijn mensen acht<strong>er</strong>dochtig. Toen ik bij Thuis begon, vreesden<br />
een aantal mensen dat ik <strong>er</strong> und<strong>er</strong>cov<strong>er</strong> w<strong>er</strong>kte. Nee dus. Ik zou<br />
niet weten waarom.<br />
Hoe reage<strong>er</strong>den mensen tijdens de p<strong>er</strong>iode dat je belspelpresentator<br />
was?<br />
Mensen die me kenden, snapten het niet. Ze vroegen zich af hoe<br />
ik als filosoof en theat<strong>er</strong>mak<strong>er</strong> zoiets kon doen. Soms zeiden ze<br />
niets, maar voelde ik hun afwijzen. Dat deed pijn. Er waren gelukkig<br />
wel een aantal mensen die het wisten. Ik haalde daar kracht uit.<br />
Tegen enkele sceptische vrienden die niet op de hoogte waren,<br />
grapte ik dat ik misschien wel bezig was met een boek. Door zo’n
“Ik vind zedenle<strong>er</strong><br />
maatschappe<strong>lijk</strong><br />
relevant en leuk om<br />
te geven.”<br />
ironische opm<strong>er</strong>kingen begrepen mensen dat ik niet zomaar belspelpresentator<br />
was.<br />
Is jouw v<strong>er</strong>trouwen in de mens geschaad door wat je gezien<br />
en gehoord hebt acht<strong>er</strong> de sch<strong>er</strong>men bij de belspelletjes?<br />
Het concept van de belspelletjes ov<strong>er</strong>stijgt enkele individuen. Er<br />
wordt een format opgesteld, dat heeft succes en wordt ov<strong>er</strong>genomen.<br />
Mensen v<strong>er</strong>galopp<strong>er</strong>en zich vaak als <strong>er</strong> geld te v<strong>er</strong>dienen valt<br />
en staan niet stil bij de gevolgen voor and<strong>er</strong>en. De crew met wie ik<br />
gew<strong>er</strong>kt heb, v<strong>er</strong>wijt ik zelfs helemaal niets. Zij zijn slechts een stukje<br />
in de keten. Dit betekent niet dat <strong>er</strong> niets mis is met dat format of<br />
met de structuur die het moge<strong>lijk</strong> maakt dat het uitgezonden wordt.<br />
Een aantal mensen, van een lag<strong>er</strong>e sociale klasse, komen <strong>er</strong> ze<strong>er</strong><br />
b<strong>er</strong>ooid uit. Er wordt geld beloofd, t<strong>er</strong>wijl dat <strong>er</strong> niet is. De belspelletjes<br />
doen eigen<strong>lijk</strong> hetzelfde als casino’s, maar met veel grot<strong>er</strong>e<br />
winstmarges. Mijn mensbeeld is <strong>er</strong> in elk geval niet door geschaad.<br />
Er zijn <strong>er</strong>g<strong>er</strong>e dingen dan belspelletjes: concentratiekampen, de onmense<strong>lijk</strong>heden<br />
in Syrië…<br />
Bemin je naaste als jezelf<br />
Jij bent het<strong>er</strong>o. In Thuis speel je Tibo, die homo is. Vind je<br />
het moei<strong>lijk</strong> om een homoman ne<strong>er</strong> te zetten?<br />
Nee, helemaal niet. Het is niet moei<strong>lijk</strong> om te spelen dat je iemand<br />
graag ziet. Het maakt daarbij niet uit of het een man of<br />
een vrouw is.<br />
Wat vinden je familie en vrienden <strong>er</strong>van dat je een homoman<br />
speelt?<br />
Zij vinden dat wijs. Zij maken <strong>er</strong> natuur<strong>lijk</strong> grappen om en plagen<br />
me <strong>er</strong> soms mee, net omdat ze het cool vinden.<br />
Hoe reag<strong>er</strong>en je le<strong>er</strong>lingen?<br />
Zij vinden het ook fantastisch en zijn immens trots. Mijn le<strong>er</strong>lingen<br />
maken weinig van het feit dat iemand homo is. Tibo is ook niet<br />
zichtbaar homo. Het is geen ‘janet’. Le<strong>er</strong>lingen die dat aanstootgevend<br />
zouden vinden, hebben niets om op te reag<strong>er</strong>en. Mijn le<strong>er</strong>-<br />
lingen kenden me al voordat ik Tibo speelde. Ik vraag me af hoe<br />
nieuwe le<strong>er</strong>lingen zullen reag<strong>er</strong>en. Ik geef graag les en wil het lang<br />
blijven doen, maar de dag dat le<strong>er</strong>lingen of hun oud<strong>er</strong>s me een<br />
handtekening vragen omdat ik Tibo uit Thuis ben, gaat het te v<strong>er</strong>.<br />
V<strong>er</strong>and<strong>er</strong>de je omgeving door je bekendheid?<br />
Ja. Ik v<strong>er</strong>schiet <strong>er</strong>van, maar sommige mensen vinden dat heel fascin<strong>er</strong>end.<br />
Vind je dat leuk of e<strong>er</strong>d<strong>er</strong> v<strong>er</strong>velend?<br />
Wanne<strong>er</strong> iemand op me afstapt lout<strong>er</strong> en alleen omdat ik Tibo ben,<br />
irrite<strong>er</strong>t me dat. Net als mensen die denken dat ze me kennen, omdat<br />
ze Tibo elke dag zien. Maar soms leidt het ook tot mooie momenten.<br />
Onlangs kwam <strong>er</strong> een man bij mij staan. Het was een sto<strong>er</strong>e bink. Hij<br />
was duide<strong>lijk</strong> nog niet uit de kast. Hij nam me in v<strong>er</strong>trouwen omdat ik<br />
Tibo was. Fantastisch wat mijn p<strong>er</strong>sonage heeft teweeggebracht in<br />
zijn leven. Dat is iets and<strong>er</strong>s dan mensen die gewoon opdring<strong>er</strong>ig zijn.<br />
Vrijheid als hoogste goed<br />
ond<strong>er</strong>huids<br />
Heb je het gevoel dat je bekendheid je vrijheid inp<strong>er</strong>kt?<br />
Soms betrap ik me <strong>er</strong>op dat ik met mijn hoofd naar beneden g<strong>er</strong>icht<br />
op straat wandel. Soms vraag ik me af of de mensen acht<strong>er</strong> me<br />
iets zeggen ov<strong>er</strong> mij. Maar ik probe<strong>er</strong> daar niet mee bezig te zijn. Ik<br />
wil me <strong>er</strong> niet and<strong>er</strong>s door gedragen. Dus ja, ik ga nog steeds naar<br />
de sup<strong>er</strong>markt. (lacht)<br />
Hoe wil je gezien worden door and<strong>er</strong>en?<br />
Ik vind het onbelangrijk hoe onbekenden me zien, ook al is het natuur<strong>lijk</strong><br />
niet leuk als je kritiek krijgt of als mensen je and<strong>er</strong>s zien dan<br />
je bent. Het is een and<strong>er</strong> v<strong>er</strong>haal wanne<strong>er</strong> het gaat ov<strong>er</strong> de mensen<br />
waar ik om geef. Ik wil dat zij mij zien als iemand die <strong>er</strong> altijd voor<br />
hen is. Als iemand die, ook al is hij met veel zaken bezig, mensen<br />
echt graag kan zien.<br />
Vind je het bevrijdend om v<strong>er</strong>schillende rollen te spelen?<br />
Een rol die maatschappe<strong>lijk</strong> prikkelt en die me iets bijbrengt, vind<br />
<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine | 11
ond<strong>er</strong>huids<br />
“Een acteur die 15 jaar<br />
lang dezelfde rol speelt,<br />
is geen acteur maar een<br />
ambtenaar.”<br />
ik fantastisch. Maar het moet v<strong>er</strong>nieuwend blijven. Ik wil explor<strong>er</strong>en<br />
en v<strong>er</strong>schillende dingen doen. Dat geeft mij zin. Ik ben geen acteur<br />
of regisseur om 15 jaar in Thuis te spelen of hetzelfde programma<br />
te maken. Een acteur die 15 jaar lang dezelfde rol speelt, is geen<br />
acteur maar een ambtenaar.<br />
Durven denken<br />
Vind je jezelf een kritisch p<strong>er</strong>soon?<br />
Kritisch zijn is ook twijfelen. Ik ben een twijfelaar. Ik zoek constant.<br />
Dat hoeft niet altijd zwaarwichtig te zijn. Ik heb bijvoorbeeld weinig<br />
behoefte om zware filosofie te lezen, hoewel ik daardoor nog<br />
12 | <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine<br />
kritisch<strong>er</strong> zou kunnen worden. Het kritische v<strong>er</strong><strong>nu</strong>ft zit voor mij<br />
niet in de lett<strong>er</strong>, maar in een buikgevoel. Wanne<strong>er</strong> ik emotioneel<br />
door iets g<strong>er</strong>aakt word, wil ik weten waarom en stel ik mezelf<br />
de vraag of ik genoeg redenen heb om te reag<strong>er</strong>en. Ik laat ratio<br />
dus pas aan het w<strong>er</strong>k als ik echt iets voel. Natuur<strong>lijk</strong> slorp ik<br />
rationeel constant gegevens op ov<strong>er</strong> bijvoorbeeld politiek. Ik wil<br />
echt<strong>er</strong> niet ov<strong>er</strong> alles een mening hebben. Enkel wanne<strong>er</strong> ik <strong>er</strong><br />
emotioneel door g<strong>er</strong>aakt word en me <strong>er</strong>in v<strong>er</strong>diept heb. Ik zal<br />
zwijgen ov<strong>er</strong> zaken waar ik geen bal van afweet. Dat betekent<br />
dus ook dat ik dingen laat voorbijgaan.<br />
Vind je het belangrijk om een kritische houding bij je le<strong>er</strong>lingen<br />
te stimul<strong>er</strong>en?<br />
Ja. Ik geef ze e<strong>er</strong>st vo<strong>er</strong>. Ik reik hen feiten en een kad<strong>er</strong> aan. Wanne<strong>er</strong><br />
ze die info hebben en <strong>er</strong> iets bij voelen, dan pas kunnen ze<br />
hun mening geven. Want zoals de filosoof Wittgenstein zei: “Waarov<strong>er</strong><br />
men niet kan spreken moet men zwijgen”. Zo kan je een discussie<br />
v<strong>er</strong>d<strong>er</strong> laten gaan dan een gewoon cafégesprek.<br />
Waarov<strong>er</strong> ben je zelf ooit van<br />
mening v<strong>er</strong>and<strong>er</strong>d?<br />
Vroeg<strong>er</strong> was ik op zoek naar de p<strong>er</strong>fecte morele basis voor mezelf,<br />
de p<strong>er</strong>fecte analyse, het p<strong>er</strong>fecte systeem… Nu weet ik dat <strong>er</strong> geen<br />
absolute waarheid bestaat.
Agenda<br />
Agenda<br />
Agenda<br />
6u20:<br />
7u39:<br />
8u35:<br />
9u30:<br />
10u35:<br />
11u02:<br />
Kathleen Van Steenkiste<br />
vrijzinnig humanistisch<br />
consulent huisvan<strong>deMens</strong> Gent<br />
De krant uit de brievenbus halen en het<br />
ontbijt voor de huisgenoten klaar -<br />
maken. Radio 1 meldt 122 kilomet<strong>er</strong> file,<br />
hallucinant.<br />
Fietshelm op, fluohesje<br />
aan. “Hi<strong>er</strong><br />
rijdt een v<strong>er</strong>lichte<br />
geest” staat op<br />
mijn rug. Het past<br />
bij me. Ik fiets<br />
naar het station.<br />
De treinreis geeft<br />
me de gelegenheid<br />
om te lezen: Post<br />
voor mevrouw<br />
Bromley van Stefan<br />
Brijs, een he<strong>er</strong><strong>lijk</strong><br />
boek.<br />
“Goeiemorgen collega’s!” Mails bekijken<br />
en een v<strong>er</strong>slag maken van de samenkomst<br />
met een koppel voor een huwe<strong>lijk</strong>splechtigheid.<br />
Mijn e<strong>er</strong>ste cliënte v<strong>er</strong>loor haar man aan<br />
kank<strong>er</strong>. Ze zegt dat ze zich bet<strong>er</strong> begint<br />
te voelen. Ik vraag haar om te v<strong>er</strong>woorden<br />
wat <strong>er</strong> <strong>nu</strong> and<strong>er</strong>s is. Onze gesprekken<br />
betekenen veel: ze kan zich tonen<br />
zoals ze is en vrijuit spreken.<br />
Snel een kop thee. Een<br />
aanvraag voor een afscheidsplechtigheid<br />
komt<br />
binnen. Ik maak tijd<br />
voor het gesprek met de<br />
nabestaanden en vind<br />
nog wel ruimte om een<br />
tekst te schrijven.<br />
De volgende cliënt wacht<br />
al. Onze gesprekken zijn<br />
een zoektocht naar levenskwaliteit:<br />
wat geeft hem zin om v<strong>er</strong>d<strong>er</strong> te<br />
gaan? Moei<strong>lijk</strong> maar boeiend.<br />
12u10:<br />
13u13:<br />
13u36:<br />
15u45:<br />
16u31:<br />
Dagschotel<br />
Plat du jour<br />
Dish of the day<br />
Op huisbezoek bij een cliënte die nauwe<strong>lijk</strong>s<br />
vrienden of familie heeft om op<br />
t<strong>er</strong>ug te vallen. Ze huilt, het v<strong>er</strong>licht<br />
even. Ik wil blijven, maar moet t<strong>er</strong>ug<br />
naar het w<strong>er</strong>k.<br />
Een collega wacht op me om samen te<br />
lunchen. Een moment om even te vragen<br />
hoe het gaat wordt al gauw een<br />
w<strong>er</strong>kov<strong>er</strong>leg.<br />
In mijn mailbox loopt de vraag binnen<br />
om een vorming te geven ov<strong>er</strong> existentiële<br />
pijn en zorg voor het Netw<strong>er</strong>k<br />
Palliatieve Zorg. Ik bevestig snel en<br />
klim dan opnieuw de fiets op voor een<br />
huisbezoek.<br />
T<strong>er</strong>ug in het huisvan<strong>deMens</strong>, even een<br />
adempauze en kijken wat <strong>er</strong> de volgende<br />
weken op het programma staat: vormingen<br />
geven, een huwe<strong>lijk</strong>splechtigheid...<br />
De thuisbasis wacht, mijn echtgenootkok<br />
heeft een lekk<strong>er</strong>e maaltijd b<strong>er</strong>eid.<br />
Een leuk vooruitzicht: samen<br />
met het gezin eten. Nog even de<br />
afwas doen, mijn boek ligt al te<br />
wachten…<br />
maandag dinsdag woensdag dond<strong>er</strong>dag vrijdag zat<strong>er</strong>dag zondag<br />
<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine | 13
Jonge advocate strijdt voor waardig levenseinde<br />
14 | <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine
“Je mag dan nog de beste intenties hebben en de grootste<br />
diploma’s, uiteinde<strong>lijk</strong> moet je de juiste mensen op het juiste<br />
moment tegenkomen.” Ze heeft geluk gehad, vindt Sylvie<br />
Tack. Met haar 31 jaar steekt deze advocate gespecialise<strong>er</strong>d in<br />
medisch recht af tegen de gevestigde waarden in het euthanasiedebat.<br />
Ze nam reeds deel aan heel wat nationale en int<strong>er</strong>nationale<br />
congressen met uiteenzettingen ov<strong>er</strong> het beleid rond het<br />
levenseinde in zorginstellingen. Daarov<strong>er</strong> gaat ook haar k<strong>er</strong>sv<strong>er</strong>se<br />
doctoraat aan de UGent. Ond<strong>er</strong>tussen blijft Sylvie Tack<br />
v<strong>er</strong>bonden aan de VUB-UGent-ond<strong>er</strong>zoeksgroep Zorg rond<br />
het levenseinde. Maar waarom specialis<strong>er</strong>en in het einde, t<strong>er</strong>wijl<br />
het allemaal nog maar net begint?<br />
Julie Van Garsse<br />
De tenoren in het debat rond waardig levenseinde zijn vooral<br />
grijzende proffen met jaren <strong>er</strong>varing en een ellenlang cv. En<br />
jij, een jonge advocate. Vanwaar de int<strong>er</strong>esse in deze thematiek?<br />
Ik ben <strong>er</strong> een beetje ing<strong>er</strong>old. Als achttienjarige wist ik absoluut<br />
niet wat ik wilde stud<strong>er</strong>en. Ik kom uit een echte juristenfamilie, maar<br />
toch was Rechten niet p<strong>er</strong> se mijn e<strong>er</strong>ste keuze. Uiteinde<strong>lijk</strong> ben<br />
ik toch in de voetsporen van mijn oud<strong>er</strong>s getreden. Rechten leek<br />
me een handige studie, zo zou ik het contract van mijn huurappartementje<br />
begrijpen. (lacht) Toch boeide geen enkele les me<br />
enorm. Tot ik in mijn laatste jaar het keuzevak medisch recht<br />
volgde. Meteen wist ik: dit is iets voor mij. Geneeskunde leek me<br />
veel praktisch<strong>er</strong> dan recht. Toch zag ik mezelf niet nog zeven jaar<br />
voor arts stud<strong>er</strong>en. Dus w<strong>er</strong>d het een licentie Medisch-Sociale<br />
Wetenschappen. Daar ontstond de passie voor bio-ethische<br />
thema’s. Met het levenseinde w<strong>er</strong>d ik plots geconfronte<strong>er</strong>d toen<br />
mijn vad<strong>er</strong> op heel jonge leeftijd sti<strong>er</strong>f aan kank<strong>er</strong>. Dat heeft mee<br />
mijn carrièrekeuze bepaald.<br />
Sylvie Tack<br />
jong.<strong>nu</strong><br />
Je doctore<strong>er</strong>de rond het levenseindebeleid in ziekenhuizen<br />
en rusthuizen. Een ongewone keuze.<br />
Het is een heel mense<strong>lijk</strong>e mat<strong>er</strong>ie. Doctor<strong>er</strong>en ov<strong>er</strong> iets technisch,<br />
zoals één of and<strong>er</strong> subartikel van een wetsbepaling, zei me niets.<br />
Maar ov<strong>er</strong> het beleid in zorginstellingen bestaan heel veel vragen<br />
van artsen en patiënten. De euthanasiewet en de wet op patiëntenrechten<br />
bestaan imm<strong>er</strong>s wel, maar die worden zek<strong>er</strong> niet altijd<br />
toegepast in de zieken- en rusthuizen. Instellingen leggen vaak bijkomende<br />
voorwaarden op voor euthanasie. Zo blijven patiënten<br />
soms in de kou staan. En hoe zit het met de rechten van de zorgv<strong>er</strong>len<strong>er</strong>s?<br />
Mogen instellingen de moge<strong>lijk</strong>heid van euthanasie wel<br />
bep<strong>er</strong>ken? Ik botste op een juridisch zwart gat.<br />
Door je te v<strong>er</strong>diepen in de kwestie, stond je opeens in het rijtje<br />
van exp<strong>er</strong>ten in het levenseinde. Hoe kom je zo snel zo v<strong>er</strong>?<br />
Er zijn niet veel mensen die levenseindekwesties bekijken va<strong>nu</strong>it een<br />
juridisch oogpunt, t<strong>er</strong>wijl hi<strong>er</strong> juist veel nood aan is. Ik was de enige<br />
student aan de UGent die doctore<strong>er</strong>de in medisch recht. Maar ei-<br />
<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine | 15
jong.<strong>nu</strong><br />
Sylvie Tack: “Er zijn niet veel mensen die levenseindekwesties bekijken va<strong>nu</strong>it<br />
een juridisch oogpunt, t<strong>er</strong>wijl hi<strong>er</strong> juist veel nood aan is.”<br />
gen<strong>lijk</strong> heb ik vooral geluk gehad. Al heb je de beste intenties en de<br />
grootste diploma’s, je moet vooral de juiste p<strong>er</strong>soon op het juiste<br />
moment tegenkomen. Dat lukte me vooral door de jobs die ik jaren<br />
gecombine<strong>er</strong>d heb, name<strong>lijk</strong> ond<strong>er</strong>zoek<strong>er</strong> en advocate medisch<br />
recht. Ik kwam veel in contact met artsen, zorgv<strong>er</strong>len<strong>er</strong>s en mensen<br />
die w<strong>er</strong>ken rond het levenseinde. Zij gaven me feedback.<br />
Als advocaat vecht je tegen onrecht. W<strong>er</strong>d je ook in je ond<strong>er</strong>zoek<br />
gedreven door v<strong>er</strong>ontwaardiging?<br />
Ja. Zo is <strong>er</strong> het voorbeeld van een arts die ontslagen w<strong>er</strong>d uit een<br />
Brussels ziekenhuis. Officieel had hij de euthanasiewet geschonden,<br />
in w<strong>er</strong>ke<strong>lijk</strong>heid handelde hij in strijd met het ziekenhuisbeleid.<br />
Ziekenhuizen volgen nog steeds een eigen ethiek: in het ene ziekenhuis<br />
kan iets wel, in het and<strong>er</strong>e niet, t<strong>er</strong>wijl de wet voor ied<strong>er</strong>een<br />
ge<strong>lijk</strong> is. Dat wilde ik aan de kaak stellen. De euthanasiewet helemaal<br />
opnieuw t<strong>er</strong> discussie brengen, leek me niet haalbaar en niet<br />
wense<strong>lijk</strong>. Dus heb ik geprobe<strong>er</strong>d om, op basis van de huidige patiëntenrechten<br />
en and<strong>er</strong>e normen, een juridisch kad<strong>er</strong> te schetsen<br />
en een aantal concrete voorstellen te formul<strong>er</strong>en. Ik hoop echt dat<br />
ik hi<strong>er</strong>mee iets kan v<strong>er</strong>and<strong>er</strong>en.<br />
Hoe voelt het om voor volle zalen te mogen spreken, in binnen-<br />
en buitenland? Gi<strong>er</strong>en de ze<strong>nu</strong>wen nog door je lijf?<br />
Dat wordt een gewoonte. Al was de e<strong>er</strong>ste presentatie in het Engels<br />
wel even slikken. Weet je, ik was vroeg<strong>er</strong> een goede kunstschaats-<br />
16 | <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine<br />
st<strong>er</strong>. Voor een competitiewedstrijd was ik extréém ze<strong>nu</strong>wachtig. In<br />
mijn ogen kon <strong>er</strong> niets <strong>er</strong>g<strong>er</strong> zijn in het leven dan dat. Dat b<strong>lijk</strong>t te<br />
kloppen, nadien heb ik nooit me<strong>er</strong> dezelfde stress gevoeld. (lacht)<br />
Tijdens een spreekbeurt kan ik me imm<strong>er</strong>s steeds h<strong>er</strong>pakken, mijn<br />
Pow<strong>er</strong>Point-presentatie staat voor me. Bij een schaatswedstrijd heb<br />
je maar één kans: val je tijdens een pirouette, dan is het gedaan.<br />
Word je als jonge vrouw altijd s<strong>er</strong>ieus genomen?<br />
In academische kringen wel, daar is het vooral de inhoud die telt.<br />
Maar als vrouw aan de balie moet ik me toch altijd iets me<strong>er</strong> bewijzen<br />
dan mijn manne<strong>lijk</strong>e collega’s, ook tegenov<strong>er</strong> mijn cliënten. Bovendien<br />
zie ik <strong>er</strong> jong<strong>er</strong> uit dan ik ben, wat zek<strong>er</strong> in de rechtbank in<br />
mijn nadeel speelt. In veel kam<strong>er</strong>s is het imm<strong>er</strong>s de gewoonte dat<br />
de oudste advocaten e<strong>er</strong>st mogen pleiten. Ik begin <strong>nu</strong> aan mijn negende<br />
jaar, maar in rechtbanken waar ze me niet kennen, kom ik<br />
soms pas als all<strong>er</strong>laatste aan de beurt!<br />
Een advocatencarrière gecombine<strong>er</strong>d met ond<strong>er</strong>zoeksw<strong>er</strong>k<br />
aan de univ<strong>er</strong>siteit, dat zorgt voor een ov<strong>er</strong>volle agenda. Zie<br />
je je ov<strong>er</strong> tien jaar nog hetzelfde tempo volgen?<br />
Mijn dagen zullen altijd gevuld zijn. Ik heb <strong>nu</strong> eenmaal veel afwisseling<br />
nodig. Als <strong>er</strong> na twee weken niets nieuws op het programma<br />
staat, een project, een nieuw artikel… dan word ik al ze<strong>nu</strong>wachtig.<br />
(lacht) Daardoor stoppen mijn dagen ook nooit om vijf uur, maar ik<br />
doe mijn w<strong>er</strong>k met plezi<strong>er</strong>, zek<strong>er</strong> als ik iets kan betekenen voor and<strong>er</strong>en.<br />
Als advocate loop ik een dag op wolkjes als ik een procedure<br />
win waarin ik me echt had vastgebeten omdat ik de zaak zo<br />
onrechtvaardig vond. Daarnaast haal ik ook veel voldoening uit<br />
voordrachten. Nadien krijg ik dan reacties, à la “amai, dat was int<strong>er</strong>essant”.<br />
En een gloednieuw eigen ond<strong>er</strong>zoek voorleggen op een<br />
congres, geeft ook wel voldoening!<br />
Heb je zelf al nagedacht ov<strong>er</strong> je levenseinde? Wanne<strong>er</strong> zou<br />
het voor jou niet me<strong>er</strong> hoeven?<br />
Ik vind het heel moei<strong>lijk</strong> om te stellen dat het voor mij niet me<strong>er</strong><br />
hoeft als ik mijn partn<strong>er</strong> niet me<strong>er</strong> h<strong>er</strong>ken. Demente mensen h<strong>er</strong>kennen<br />
de ene ke<strong>er</strong> iemand niet, de and<strong>er</strong>e ke<strong>er</strong> wel. En het is ook<br />
niet omdat je niet me<strong>er</strong> kunt praten, dat je niets me<strong>er</strong> uit het leven<br />
kunt halen. Ik heb dan ook veel respect voor mensen die met een<br />
ziekte of bep<strong>er</strong>king zin aan hun leven geven. Ied<strong>er</strong>een denkt wel<br />
eens “daar pas ik voor” als ze and<strong>er</strong>e mensen zien aftakelen, maar<br />
zolang je zelf niet in die concrete situatie zit, kan je daar niets ov<strong>er</strong><br />
zeggen. Dat betekent niet dat ik voor mezelf niet heb beslist wanne<strong>er</strong><br />
ik wil gaan, maar toch zal ik waarschijn<strong>lijk</strong> heel and<strong>er</strong>s reag<strong>er</strong>en<br />
als ik morgen te horen krijg dat ik doodziek ben. Dan pas weet je:<br />
het is nog de moeite of het is genoeg geweest.<br />
Me<strong>er</strong> info?<br />
Wie zich graag wil v<strong>er</strong>diepen in het doctoraat van Sylvie Tack, kan<br />
een mailtje sturen naar sylvie.tack@ugent.be. Binnenkort v<strong>er</strong>schijnt<br />
het doctoraat ook in boekvorm bij Int<strong>er</strong>sentia.
“ JIJ BENT EEN<br />
TAKKEWIJF!”<br />
Truus Druyts ov<strong>er</strong> ruzie maken<br />
[lifecoach en mediabekendheid]<br />
Ruzie met jezelf<br />
Mensen maken ruzie omdat ze ruzie hebben<br />
met zichzelf. Wie gelukkig is, heeft <strong>er</strong><br />
geen problemen mee dat de and<strong>er</strong> and<strong>er</strong>s<br />
denkt. Zo moet je je eens afvragen - als je<br />
kwaad bent omdat iemand een fout maakt<br />
- of je misschien geen fouten kan v<strong>er</strong>dragen<br />
van jezelf? Waarom leg je de lat zo<br />
hoog voor jezelf en v<strong>er</strong>wacht je dit niveau<br />
ook van and<strong>er</strong>en?<br />
Ontlading<br />
Als ik ruzie maak met iemand, kijk ik e<strong>er</strong>st<br />
naar mezelf: “Waarom raakt dit mij?”.<br />
Daarna deel ik mijn gevoel met mijn gesprekspartn<strong>er</strong>,<br />
ik heb me dan al wat kunnen<br />
ontladen. De and<strong>er</strong> heeft dan ook de<br />
ruimte om zijn of haar kant van de zaak te<br />
belichten en te v<strong>er</strong>duide<strong>lijk</strong>en. Meestal<br />
draait hij of zij dan ook al gemakke<strong>lijk</strong><strong>er</strong> bij,<br />
in de trant van: “Ik had dat zo niet moeten<br />
zeggen…”. Natuur<strong>lijk</strong> praat niet ied<strong>er</strong>een<br />
even graag en even gemakke<strong>lijk</strong> ov<strong>er</strong> ruzies.<br />
Ook is <strong>er</strong> een v<strong>er</strong>schil tussen zeggen:<br />
“Jij hebt mij gekwetst!” en “Dat kwetste<br />
mij!”. Het e<strong>er</strong>ste is beschuldigend, waardoor<br />
het conflict voortduurt, bij het tweede<br />
communice<strong>er</strong> je en geef je aan dat je <strong>er</strong>gens<br />
mee zit. Dat is belangrijk: als je problemen<br />
niet uitklaart, duiken ze binnen de<br />
kortste k<strong>er</strong>en opnieuw op.<br />
Op je paard<br />
Woorden kunnen op lange t<strong>er</strong>mijn evenveel<br />
schade aanrichten als geweld. Het is<br />
niet de bedoeling dat je ongekuist je riool<br />
leegbraakt. Want de reden waarom je dat<br />
doet, ligt gegarande<strong>er</strong>d niet alleen bij de<br />
and<strong>er</strong>. Natuur<strong>lijk</strong> blijven alleen die dingen<br />
hangen waar je zelf aan twijfelt. Ingeborg<br />
(nvdr: vroeg<strong>er</strong>e VTM-presentatrice, actrice<br />
en zang<strong>er</strong>es) had daar een mooie uitspraak<br />
ov<strong>er</strong>. Als iemand zegt: “Jij bent een<br />
witte plastic tuinstoel!”, dan raakt dat je<br />
weinig. Maar als iemand zegt: “Jij bent een<br />
trouweloze vriend!”, dan zit je op je paard.<br />
Iets in jou gelooft dat imm<strong>er</strong>s zelf. Dat is<br />
niet de v<strong>er</strong>antwoorde<strong>lijk</strong>heid van de and<strong>er</strong>.<br />
V<strong>er</strong>geven<br />
Ik kan zelf heel gemakke<strong>lijk</strong> iemand v<strong>er</strong>geven.<br />
Daar heb ik een hele goede, egoïstische<br />
reden voor: niet v<strong>er</strong>geven is zelf v<strong>er</strong>gif innemen<br />
en hopen dat de and<strong>er</strong> doodvalt.<br />
Dat wil niet zeggen dat ik wat <strong>er</strong> gebeurd<br />
is prima vind, maar dat is beseffen: dit<br />
hoeft mijn toekomst niet te gijzelen. Soms<br />
kies ik voor mezelf en besluit ik dat mijn<br />
pad dat van de and<strong>er</strong> niet me<strong>er</strong> zal kruisen.<br />
Dat is iets and<strong>er</strong>s dan vluchten. Als ik<br />
de and<strong>er</strong> toch tegenkom, dan kan ik hem<br />
oprecht het beste wensen, maar laat ik<br />
niet toe dat hij me kwetst. Als ik toch nog<br />
even met hem v<strong>er</strong>d<strong>er</strong> moet, dan doe ik dat<br />
zond<strong>er</strong> zeuren. Alles waaraan je aandacht<br />
geeft, wordt imm<strong>er</strong>s grot<strong>er</strong>. Ik kijk naar die<br />
dingen die positief zijn. Want als ik de<br />
kam<strong>er</strong> binnenkom en ik denk: “Jij bent een<br />
takkewijf!”, dan zal de and<strong>er</strong> dat voelen. Ik<br />
probe<strong>er</strong> om met liefde naar de and<strong>er</strong> te kijken<br />
als ik wil dat hij met liefde naar mij<br />
kijkt. W<strong>er</strong>kt dat niet? Dan is dat zo, maar<br />
ik heb wel mijn best gedaan.<br />
[svg]<br />
de mening<br />
“Niet<br />
v<strong>er</strong>geven is<br />
zelf v<strong>er</strong>gif<br />
innemen en<br />
hopen dat<br />
de and<strong>er</strong><br />
doodvalt.”<br />
foto: © de Vries-Vinck<br />
<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine | 17
gedachtestreepje<br />
We spraken met hen ov<strong>er</strong><br />
kind<strong>er</strong>en krijgen en abortus.<br />
Ian: “Op je achttiende ben je nog niet bezig<br />
met kind<strong>er</strong>en krijgen.”<br />
Nele: “Je kunt daar toch wel al ov<strong>er</strong> praten?<br />
Zo kom je te weten of iemand ooit kind<strong>er</strong>en<br />
wilt en wanne<strong>er</strong>. Stel dat mijn lief zegt dat hij<br />
nooit kind<strong>er</strong>en wilt, dan weet ik niet of ik nog<br />
v<strong>er</strong>d<strong>er</strong> ga met onze relatie.”<br />
Julie: “Op onze leeftijd is dat nog geen reden<br />
om het uit te maken. Ik begrijp wel dat wanne<strong>er</strong><br />
je partn<strong>er</strong> kind<strong>er</strong>en nog steeds niet ziet<br />
zitten op je d<strong>er</strong>tigste, je snell<strong>er</strong> de relatie<br />
beëindigt.”<br />
Glenn: “Het is niet gebruike<strong>lijk</strong> om op achttien<br />
jaar al graag kind<strong>er</strong>en te hebben. Als mijn lief<br />
me vraagt om samen aan kind<strong>er</strong>en te beginnen,<br />
antwoord ik vlakaf ‘neen’. Ik wil <strong>nu</strong> nog<br />
geen vad<strong>er</strong> worden.”<br />
Loes: “Mijn vriend zou <strong>nu</strong> al graag papa zijn,<br />
maar ik zie dat niet zitten. Ik ben <strong>er</strong> nog te jong<br />
voor en ik wil v<strong>er</strong>d<strong>er</strong> stud<strong>er</strong>en. Ik ga <strong>er</strong> mijn<br />
leven niet voor laten.”<br />
Ian: “Als mijn vriendin <strong>nu</strong> zwang<strong>er</strong> wordt, zal ik<br />
haar prob<strong>er</strong>en aan te tonen dat het kindje houden<br />
op dit moment niet de juiste keuze is.”<br />
18 | <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine<br />
ýEenýklasývolý<br />
ýmeningenýý<br />
ýinýHalle.ýý<br />
Gedachtestreepje w<strong>er</strong>pt een blik op de gedachten van jong<strong>er</strong>en tussen<br />
twaalf en achttien jaar. Tijdens een klasgesprek vragen we hen<br />
wat zij denken ov<strong>er</strong> vrijzinnig humanistische waarden. Deze jaargang<br />
volgen we de le<strong>er</strong>lingen niet-confessionele zedenle<strong>er</strong> in het<br />
zesde middelbaar van het Konink<strong>lijk</strong> Atheneum Halle.<br />
Liza Janssens<br />
“Ik wil <strong>er</strong> mijn leven<br />
niet voor laten”<br />
Jong<strong>er</strong>en ov<strong>er</strong> vrijzinnig humanistische waarden<br />
Emily: “Ik neem sowieso de nodige voorzorgen<br />
om niet zwang<strong>er</strong> te worden. Gebeurt het toch,<br />
dan zou ik geen abortus plegen.”<br />
Jonathan: “De beslissing om tot een abortus<br />
ov<strong>er</strong> te gaan, hangt af van hoe oud je bent, of<br />
je nog stude<strong>er</strong>t en hoe lang je al samen bent<br />
met je lief.”<br />
Ian: “Zwang<strong>er</strong> worden op jonge leeftijd geeft<br />
wel me<strong>er</strong> kans op een slechte opvoeding. Je<br />
hebt nog niet de nodige middelen om voor een<br />
kind te zorgen.”<br />
Oud<strong>er</strong>schap is iets voor lat<strong>er</strong>, als de jong<strong>er</strong>en<br />
<strong>er</strong> klaar voor zijn. V<strong>er</strong>d<strong>er</strong> stud<strong>er</strong>en<br />
en ten volle genieten van dat studentenleven,<br />
daar kijken ze naar uit. Kind<strong>er</strong>en<br />
passen niet meteen in dat plaatje. Zwang<strong>er</strong>schapspreventie<br />
is dus essentieel voor<br />
hen. Mocht <strong>er</strong> toch iets mislopen, sluiten<br />
ze een abortus op jonge leeftijd niet uit.<br />
Toch willen deze le<strong>er</strong>lingen lat<strong>er</strong> wel<br />
mama of papa worden, als de tijd <strong>er</strong> rijp<br />
voor is en ze ov<strong>er</strong> voldoende middelen beschikken<br />
om hun kind een goede opvoeding<br />
te geven.
Stem!<br />
Lokale v<strong>er</strong>kiezingen 14 oktob<strong>er</strong> 2012<br />
dossi<strong>er</strong><br />
2 Waarom stem jij?<br />
4 Stemmen is <strong>nu</strong>ttig<br />
Kris Deschouw<strong>er</strong> legt uit waarom we moeten gaan<br />
stemmen op 14 oktob<strong>er</strong><br />
8 V<strong>er</strong>boden te stemmen<br />
10 Wat doet de gemeente?<br />
Van leefloon ov<strong>er</strong> fietspad tot zielenheil van de<br />
inwon<strong>er</strong>s<br />
UITNEEM-<br />
BARE<br />
KATERN<br />
24 PAGINA’S<br />
12 Zo kom je in de gemeent<strong>er</strong>aad<br />
Vi<strong>er</strong> politici trakt<strong>er</strong>en ons op een blik acht<strong>er</strong> de<br />
sch<strong>er</strong>men bij de lijstvorming in Gent<br />
16 Piratenpartij me<strong>er</strong>t aan in België<br />
Jonge politieke beweging pleit voor nieuwe vorm<br />
van democratie<br />
19 Politici ov<strong>er</strong> levensbeschouwing in de<br />
gemeente<br />
22 deGemeente.<strong>nu</strong> kiest voor seculi<strong>er</strong> samenleven<br />
Vrijzinnige trefdag: 23 juni 2012 in Antw<strong>er</strong>pen
Dossi<strong>er</strong>: Stem! Lokale v<strong>er</strong>kiezingen 14/10/2012<br />
Waarom stem jij?<br />
2 | <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine Dossi<strong>er</strong><br />
p zondag 14 oktob<strong>er</strong> staan we allemaal aan te<br />
schuiven voor het stemhokje. Nonchalant of<br />
extreem betrokken. Gewoon omdat het moet<br />
of va<strong>nu</strong>it ov<strong>er</strong>tuiging. Van een v<strong>er</strong>-van-mijnbedshow<br />
tot een ‘naast-mijn-deurtoestand’:<br />
stemmen is voor de één een deugd, voor de and<strong>er</strong> een voldongen<br />
feit waardoor de zondagvoormiddag <strong>er</strong>aan hangt.<br />
We trokken de straat op en peilden even de stemming bij<br />
jong en... heel jong.<br />
Tom<br />
31 jaar<br />
“Door te stemmen kan ik kiezen wie het beleid<br />
bepaalt. Ik kies voor diegene die het<br />
beste past bij wat ik belangrijk vind. V<strong>er</strong>kiezingen<br />
zijn het enige moment waarop mensen<br />
zelf inspraak hebben. We bepalen zo<br />
zelf voor een stukje hoe de toekomst van<br />
onze gemeente of provincie <strong>er</strong>uit zal zien. Ik<br />
ben <strong>er</strong>g met milieu en ge<strong>lijk</strong>e kansen begaan,<br />
en zal dus makke<strong>lijk</strong><strong>er</strong> stemmen voor<br />
een partij die inzet op div<strong>er</strong>siteitsbeleid (bijvoorbeeld<br />
holebi’s) en een maatschappe<strong>lijk</strong><br />
v<strong>er</strong>antwoorde en<strong>er</strong>gievoorziening.”<br />
Jorrit<br />
25 jaar<br />
“Politiek is één van de hoekstenen van de<br />
samenleving. Politiek kan iets v<strong>er</strong>and<strong>er</strong>en.<br />
Stemmen betekent voor mij: een invloed<br />
hebben op wat <strong>er</strong> gebeurt in de maatschappij.<br />
Ik volg de campagnes niet. Maar<br />
voordat ik stem, ga ik na wat partijen realise<strong>er</strong>den<br />
en wat hun plannen zijn voor de<br />
toekomst.”<br />
Liesbeth<br />
44 jaar<br />
“Stemmen is v<strong>er</strong>plicht en daarom doe ik<br />
het. Maar heeft het zin? Mensen die <strong>er</strong> niet<br />
mee bezig zijn, denken <strong>er</strong> imm<strong>er</strong>s niet goed<br />
ov<strong>er</strong> na. Vrijwillig gaan stemmen <strong>lijk</strong>t me<br />
bet<strong>er</strong>, dan stap je met een duide<strong>lijk</strong> doel<br />
richting stembus.”<br />
Josephine<br />
66 jaar<br />
“Het is belangrijk dat een gemeente goed<br />
draait. Ik hoop vooral dat vrouwen in de politiek<br />
goed ond<strong>er</strong>steund worden, ond<strong>er</strong> and<strong>er</strong>e<br />
door de stem van and<strong>er</strong>e vrouwen.”<br />
Marie-Thérèse<br />
69 jaar<br />
Riet Lavreysen<br />
“Ik ga deels stemmen omdat het moet,<br />
maar ook met ov<strong>er</strong>tuiging. Een goed bestuur<br />
in een gemeente is nodig om alles in<br />
goede banen te leiden.”
Sven<br />
35 jaar<br />
“Op 14 oktob<strong>er</strong> ga ik niet met tegenzin naar<br />
de stembus. Blanco stemmen doe ik nooit.<br />
Een stem kan iets v<strong>er</strong>and<strong>er</strong>en, hoe bep<strong>er</strong>kt<br />
ook. Als ied<strong>er</strong>een denkt dat het geen v<strong>er</strong>schil<br />
maakt, zou het <strong>er</strong> hi<strong>er</strong> heel and<strong>er</strong>s uitzien.”<br />
Angela<br />
54 jaar<br />
“Als ied<strong>er</strong>een denkt dat stemmen niet belangrijk<br />
is, komen we n<strong>er</strong>gens. Stemmen<br />
doe je uit respect voor jezelf en de maatschappij,<br />
zeg maar. Blik even t<strong>er</strong>ug: vroeg<strong>er</strong><br />
mochten enkel mannen stemmen. Nu kan<br />
ied<strong>er</strong>een gelukkig zijn zegje doen. Dat besef<br />
maakt het voor mij de moeite waard.”<br />
Leopold<br />
77 jaar<br />
“Ik wil mijn p<strong>er</strong>soon<strong>lijk</strong>e bijdrage lev<strong>er</strong>en om<br />
v<strong>er</strong>and<strong>er</strong>ing in de maatschappij teweeg te<br />
brengen. Zelfs als mijn stem naar een klein<strong>er</strong>e<br />
partij gaat, dan nog brengt mijn steun<br />
iets op. Want ook de oppositie lev<strong>er</strong>t een<br />
waardevolle bijdrage.”<br />
Stephanie<br />
28 jaar<br />
“Ik stem niet alleen omdat het zo’n duur v<strong>er</strong>worven<br />
recht is, maar ook om echt deel uit te<br />
maken van deze democratie. Een beetje ‘v<strong>er</strong>plicht’<br />
nadenken ov<strong>er</strong> politieke partijen en hun<br />
standpunten is een must voor ied<strong>er</strong>e Belg!”<br />
Sonja<br />
54 jaar<br />
“In een kleine gemeente stemmen <strong>lijk</strong>t me<br />
and<strong>er</strong>s dan in een grote stad. Ik wil weten<br />
voor wie ik stem en sta stil bij de gevolgen<br />
van partijstandpunten voor mijn gemeente.<br />
Ik blijf geloven dat mijn kleine stem iets kan<br />
bijdragen aan dat grot<strong>er</strong>e geheel.”<br />
Jolien<br />
24 jaar<br />
“Mijn stemkeuze base<strong>er</strong> ik vooral op die van<br />
mijn omgeving. Meestal kies ik voor de sympathiekste<br />
politicus, niet de populairste. Een<br />
und<strong>er</strong>dog gun ik mijn steun me<strong>er</strong>. Als stemmen<br />
niet moest, zou ik niet gaan. En wellicht<br />
ook zij niet die <strong>nu</strong> onvoorb<strong>er</strong>eid en<br />
misleid door enkele punten naar de stembus<br />
trekken. Ik laat het graag ov<strong>er</strong> aan and<strong>er</strong>en<br />
die <strong>er</strong> echt mee bezig zijn.”<br />
Chris<br />
25 jaar<br />
“Engagement begint in je directe omgeving<br />
en is noodzake<strong>lijk</strong>. Zond<strong>er</strong> betrokkenheid<br />
krijg je zag<strong>er</strong>s en klag<strong>er</strong>s, compleet ont<strong>er</strong>echt,<br />
want op lokaal vlak kun je het v<strong>er</strong>schil<br />
maken. Het schepencollege heeft een fundamentele<br />
impact op je leven. Het is dan<br />
ook belangrijk dat je bewust en ov<strong>er</strong>tuigd<br />
kiest. Een burgemeest<strong>er</strong> moet een ware<br />
burg<strong>er</strong>vad<strong>er</strong> of -moed<strong>er</strong> zijn met een hart<br />
voor de stad en de inwon<strong>er</strong>s.”<br />
Chuck<br />
47 jaar<br />
“In veel landen krijg je de kans niet om te<br />
stemmen of v<strong>er</strong>lopen v<strong>er</strong>kiezingen niet e<strong>er</strong><strong>lijk</strong>.<br />
Je kan dus best het recht gebruiken.<br />
Mijn stem gaat bewust naar de partij die voldoende<br />
aandacht heeft voor veilig v<strong>er</strong>ke<strong>er</strong>,<br />
betaalbare kind<strong>er</strong>opvang en een goed migrantenbeleid.”<br />
Jean-Paul<br />
55 jaar<br />
“Hoewel stemmen in ons land v<strong>er</strong>plicht is,<br />
vind ik het een voorrecht. Onze vooroud<strong>er</strong>s<br />
hebben hi<strong>er</strong>voor gevochten. Het is de enige<br />
mani<strong>er</strong> om je stem te laten tellen. Politiek<br />
kan best ied<strong>er</strong>een int<strong>er</strong>ess<strong>er</strong>en. Op fed<strong>er</strong>aal<br />
vlak zijn partijprogramma’s belangrijk, op<br />
gemeente<strong>lijk</strong> vlak denk ik dat p<strong>er</strong>sonen de<br />
bovenhand krijgen.”<br />
Dossi<strong>er</strong> <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine | 3
Dossi<strong>er</strong>: Stem! Lokale v<strong>er</strong>kiezingen 14/10/2012<br />
Stemmen is <strong>nu</strong>ttig<br />
Kris Deschouw<strong>er</strong> legt uit waarom we moeten<br />
gaan stemmen op 14 oktob<strong>er</strong><br />
foto: © Stefan Dewick<strong>er</strong>e<br />
Kris Deschouw<strong>er</strong><br />
4 | <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine Dossi<strong>er</strong><br />
emocratie is <strong>er</strong>g belangrijk. Het woord komt van<br />
het Grieks en betekent dat het volk rege<strong>er</strong>t. Maar<br />
soms moeten we <strong>er</strong> wat voor ov<strong>er</strong> hebben. Om te<br />
kunnen he<strong>er</strong>sen hebben we op 14 oktob<strong>er</strong> allemaal<br />
een moment in onze agenda g<strong>er</strong>es<strong>er</strong>ve<strong>er</strong>d om<br />
in volle ov<strong>er</strong>tuiging naar het stemlokaal te march<strong>er</strong>en. In<br />
volle ov<strong>er</strong>tuiging… Ja, want de lokale v<strong>er</strong>kiezingen gaan<br />
ov<strong>er</strong> onze toekomst. De gemeente houdt zich imm<strong>er</strong>s bezig<br />
met ond<strong>er</strong> and<strong>er</strong>e kind<strong>er</strong>opvang, huisvesting, politie en<br />
brandwe<strong>er</strong>, sociale en culturele evenementen enzovoort.<br />
Klinkt belangrijk, toch? Of denk je dat je stem slechts een<br />
druppel op een hete plaat is? En vraag je je af wat <strong>er</strong> uiteinde<strong>lijk</strong><br />
nog ov<strong>er</strong>eind zal blijven van al die v<strong>er</strong>kiezingsbeloften?<br />
Politicoloog Kris Deschouw<strong>er</strong> (VUB) spoort ons aan<br />
om te (blijven) geloven in het stemhokje.<br />
Sarah Van Gaens - cartoons: Lectrr
Stemmen is… belangrijk<br />
Waarom zouden we gaan stemmen?<br />
Alleen tijdens v<strong>er</strong>kiezingen laat ied<strong>er</strong>een zijn<br />
of haar stem horen. Er zijn weliswaar veel and<strong>er</strong>e<br />
mani<strong>er</strong>en om deel te nemen aan het<br />
beleid of om te reag<strong>er</strong>en, maar in die gevallen<br />
spreken vooral de hooggeschoolden, zij<br />
die belangstelling hebben voor politiek, me<strong>er</strong><br />
moge<strong>lijk</strong>heden hebben om actie te vo<strong>er</strong>en,<br />
in debat te treden enzovoort. V<strong>er</strong>kiezingen<br />
en ref<strong>er</strong>enda (nvdr: volksstemmingen) zijn<br />
ook de enige instrumenten waarbij ied<strong>er</strong>een<br />
een even grote stem krijgt, al is deze ongeloof<strong>lijk</strong><br />
klein. Bovendien zijn ze belangrijk<br />
omdat op deze momenten wordt aangeduid<br />
wie in naam van de bevolking zés jaar lang<br />
de gemeente zal besturen. Tot slot vormen<br />
v<strong>er</strong>kiezingen de basis van een democratie,<br />
hoewel <strong>er</strong> daarnaast nog veel me<strong>er</strong> nodig is.<br />
Respect voor de rechten van de mens bijvoorbeeld,<br />
en de moge<strong>lijk</strong>heid om tussen de<br />
v<strong>er</strong>kiezingen het beleid bij te sturen.<br />
Wie niet ov<strong>er</strong>tuigd is<br />
Begrijp je dan dat <strong>er</strong> toch mensen zijn<br />
die op zondag niet graag uit hun bed<br />
komen om te gaan stemmen?<br />
Eén stem heeft geen enkel effect op de uitslag.<br />
Het is dus een ze<strong>er</strong> rationele beslissing<br />
om niet te gaan stemmen. Maar als niemand<br />
stemt, kan <strong>er</strong> ook niet bestuurd worden.<br />
En als je acht<strong>er</strong>af wil klagen ov<strong>er</strong> de<br />
richting die het beleid uitgaat, dan moet je<br />
wel e<strong>er</strong>st gestemd hebben. Het minste wat<br />
je kan doen is dus eens om de zes jaar -<br />
voor de gemeent<strong>er</strong>aadsv<strong>er</strong>kiezingen - een<br />
uurtje vrijmaken om na te denken en dan<br />
nog eens een uurtje om te gaan stemmen.<br />
Wat zijn de belangrijkste redenen<br />
waarom mensen niet of niet graag gaan<br />
stemmen?<br />
Een gevoel van machteloosheid speelt een<br />
beetje mee. En het feit dat die ene stem niet<br />
zoveel uitmaakt, betekent dat de inspanning<br />
die je <strong>er</strong>voor moet lev<strong>er</strong>en heel gemakke<strong>lijk</strong><br />
in competitie komt met leuk<strong>er</strong>e dingen. Dat<br />
het beleid toch niet veel keuzes kan maken<br />
is een argument dat me<strong>er</strong> en me<strong>er</strong> geldt<br />
voor nationale v<strong>er</strong>kiezingen, omdat de impact<br />
van de Europese Unie enorm is gestegen.<br />
Ik kan begrijpen dat mensen vinden<br />
dat onze reg<strong>er</strong>ing toch alleen maar moet<br />
doen wat de Europese Commissie zegt. En<br />
die is niet v<strong>er</strong>kozen. Maar bij gemeent<strong>er</strong>aadsv<strong>er</strong>kiezingen<br />
geldt die reden<strong>er</strong>ing niet.<br />
Gemeenten nemen dan ook geen hele grote<br />
beslissingen maar regelen heel concrete<br />
dingen die te maken hebben met, ond<strong>er</strong><br />
and<strong>er</strong>e, kind<strong>er</strong>opvang, ruimte<strong>lijk</strong>e ordening,<br />
milieu enzovoort. Er is een duide<strong>lijk</strong>e<br />
inzet.<br />
Welke groepen haken het snelste af bij<br />
v<strong>er</strong>kiezingen?<br />
Als je de opkomstplicht zou afschaffen, dan<br />
weten we dat het vooral de laaggeschoolden,<br />
de jongsten en de oudsten zijn die niet<br />
me<strong>er</strong> zouden stemmen. Er zouden ook iets<br />
me<strong>er</strong> vrouwen wegblijven dan mannen.<br />
Als je acht<strong>er</strong>af wil<br />
klagen ov<strong>er</strong> de richting<br />
die het beleid<br />
uitgaat, dan moet je<br />
wel e<strong>er</strong>st gestemd<br />
hebben.<br />
““<br />
Dossi<strong>er</strong> <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine | 5
Dossi<strong>er</strong>: Stem! Lokale v<strong>er</strong>kiezingen 14/10/2012<br />
Het is eigen<br />
aan een<br />
democratie<br />
dat men te<br />
veel belooft.<br />
““<br />
6 | <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine Dossi<strong>er</strong><br />
Hoe kunnen deze mensen ook <strong>nu</strong> gestimule<strong>er</strong>d<br />
worden om te gaan stemmen?<br />
Jong<strong>er</strong>en kunnen we motiv<strong>er</strong>en door ze<br />
goed te scholen en informatie te geven. Dat<br />
gebeurt ook wel. Zo heeft het Vlaams<br />
Parlement De kracht van je stem opgezet,<br />
een educatief project dat lespakketten en<br />
educatief mat<strong>er</strong>iaal rond ‘democratie’ aanbiedt<br />
aan le<strong>er</strong>krachten en le<strong>er</strong>lingen. Ook<br />
bestaan <strong>er</strong> informatiepakketten, simulaties<br />
van v<strong>er</strong>kiezingen enzovoort.<br />
Kan het thema ‘v<strong>er</strong>kiezingen’ behandeld<br />
worden binnen de schoolmuren?<br />
V<strong>er</strong>kiezingen en democratie kunnen aan<br />
bod komen in het vak geschiedenis, aardrijkskunde<br />
en zelfs wiskunde. Het v<strong>er</strong>delen<br />
van zetels, dat zijn toch gewoon breuken?<br />
Maar als <strong>er</strong> v<strong>er</strong>kiezingen aankomen, moeten<br />
scholen wel extra activiteiten opzetten. Een<br />
proefv<strong>er</strong>kiezing is een goed voorbeeld. Jong<strong>er</strong>en<br />
moeten imm<strong>er</strong>s l<strong>er</strong>en stemmen. Uit<br />
ond<strong>er</strong>zoek b<strong>lijk</strong>t bovendien dat als mensen<br />
beginnen te stemmen, ze het ook blijven<br />
doen. Daarom is de opkomstplicht ook zo<br />
belangrijk. Zij die niet gaan stemmen zijn zij<br />
die in een heel vroege fase gezegd hebben<br />
dat het niets voor hen is en dat ze het <strong>nu</strong>t<br />
<strong>er</strong> niet van inzien. Als oud<strong>er</strong>e mensen niet<br />
me<strong>er</strong> gaan stemmen, dan is daar echt<strong>er</strong> niet<br />
veel aan te doen. Bij hen gaat het meestal<br />
om fysieke of medische redenen, of ze hebben<br />
het gevoel dat ze hun zeg al hebben<br />
kunnen doen.<br />
Kan <strong>er</strong> iets bet<strong>er</strong>?<br />
Is een tekort aan politieke kennis ook<br />
een reden waarom mensen niet of niet<br />
graag gaan stemmen?<br />
Dat is een argument dat veel mind<strong>er</strong> een rol<br />
speelt bij gemeent<strong>er</strong>aadsv<strong>er</strong>kiezingen. De<br />
gemeente<strong>lijk</strong>e beslissingen zijn veel mind<strong>er</strong><br />
ingewikkeld dan de nationale en int<strong>er</strong>nationale<br />
politiek. Meestal gaat het om heel concrete<br />
zaken waarbij ied<strong>er</strong>een voor of tegen<br />
kan zijn. Bij de nationale discussie ov<strong>er</strong> de<br />
aanpassing van de index daarentegen, is<br />
het veel mind<strong>er</strong> duide<strong>lijk</strong> wie daar enig effect<br />
van zal ond<strong>er</strong>vinden, wanne<strong>er</strong> en hoe.<br />
Er wordt vaak gezegd dat politici me<strong>er</strong><br />
beloven dan ze doen. Kan hi<strong>er</strong> iets aan<br />
gedaan worden?<br />
Dat is een gevolg van het feit dat onze politiek<br />
democratisch is. Tijdens v<strong>er</strong>kiezingen is<br />
<strong>er</strong> dus competitie. Daarom beloven politici<br />
me<strong>er</strong> dan ze kunnen geven en zijn ze geneigd<br />
om me<strong>er</strong> ov<strong>er</strong> de goede dingen dan<br />
ov<strong>er</strong> de slechte dingen te v<strong>er</strong>tellen. Dat kan<br />
je v<strong>er</strong>mijden door geen competitie me<strong>er</strong> te<br />
hebben, maar dan heb je een dictatuur. Het<br />
is dus eigen aan een democratie dat men te<br />
veel belooft.<br />
Hoe kan de kiez<strong>er</strong> dat doorprikken en<br />
aan juiste informatie g<strong>er</strong>aken?<br />
Gemeente<strong>lijk</strong>e begrotingen en rekeningen<br />
zijn openbaar. Die cijf<strong>er</strong>s lezen echt<strong>er</strong> wat<br />
moei<strong>lijk</strong>, je kan de politici dus ook gewoon<br />
bevragen. Daar zijn de debatten voor. Het<br />
gemeentebestuur heeft ov<strong>er</strong>igens de plicht<br />
om transparant en open te communic<strong>er</strong>en.<br />
Het moet zeggen hoe de begroting <strong>er</strong>uitziet,<br />
welke praktische en financiële moge<strong>lijk</strong>heden<br />
<strong>er</strong> zijn enzovoort. Als het bestuur dat<br />
niet doet, dan moet de oppositie die taak op<br />
zich nemen.
Enkele politici stelden reeds voor om<br />
de v<strong>er</strong>kiezingsprogramma’s te laten<br />
control<strong>er</strong>en op hun financiële impact.<br />
Je kan ind<strong>er</strong>daad aan een planbureau of<br />
een univ<strong>er</strong>siteit vragen om plannen te becijf<strong>er</strong>en<br />
zodat het duide<strong>lijk</strong> wordt wanne<strong>er</strong> een<br />
partij voorstellen doet waarbij ze de gemeente<strong>lijk</strong>e<br />
budgetten fors ov<strong>er</strong>schrijdt.<br />
In grot<strong>er</strong>e steden kent niet ied<strong>er</strong>een alle<br />
kandidaten die op de kieslijsten staan.<br />
Vaak zijn hun plannen voor de stad ook<br />
niet t<strong>er</strong>ug te vinden op, bijvoorbeeld,<br />
het int<strong>er</strong>net. Kan dat niet wat transparant<strong>er</strong>?<br />
We hebben een systeem waarbij een partij<br />
of een kartel een kieslijst presente<strong>er</strong>t. De<br />
programma’s van die lijsten worden bekendgemaakt.<br />
Wie <strong>er</strong> op een lijst staat, sluit<br />
zich logisch<strong>er</strong>wijs aan bij het programma<br />
van zijn of haar lijst. Die kieslijsten zijn dus<br />
een v<strong>er</strong>eenvoudiging van de v<strong>er</strong>schillende<br />
visies binnen een partij of kartel.<br />
We kunnen ook op p<strong>er</strong>sonen stemmen.<br />
Ja, de standpunten van p<strong>er</strong>sonen op de<br />
kieslijsten kunnen ook bekendgemaakt worden.<br />
Als elke partij d<strong>er</strong>tig dagen voor de v<strong>er</strong>kiezingen<br />
zegt wat haar programma is en<br />
voor elk van de kandidaten duide<strong>lijk</strong> maakt<br />
wie ze zijn en waarvoor ze staan, dan heb<br />
je als burg<strong>er</strong> alle informatie.<br />
Je zei daarnet dat de politici in naam<br />
van het volk besturen. Toch zegt men<br />
soms dat politici enkel uit zijn op<br />
macht. Wat klopt daarvan?<br />
Politici zijn mensen zoals jij en ik, en wij vinden<br />
macht ind<strong>er</strong>daad aangenaam. Maar<br />
wat vele politici ook kenm<strong>er</strong>kt, is dat zij heel<br />
stevige ov<strong>er</strong>tuigingen hebben. Macht is<br />
nodig om die ov<strong>er</strong>tuigingen te realis<strong>er</strong>en.<br />
V<strong>er</strong>kiezingen dienen om een bestuur aan te<br />
duiden dat macht heeft. Als je v<strong>er</strong>kiezingen<br />
organise<strong>er</strong>t voor politici die geen macht<br />
hebben, dan organise<strong>er</strong> je ze bet<strong>er</strong> niet.<br />
Op het moment van de v<strong>er</strong>kiezingen<br />
kiezen we voor één partijprogramma,<br />
ook al gaan we <strong>er</strong> misschien niet hele-<br />
maal mee akkoord. Wat vind je van het<br />
idee om op het stembiljet ook een aantal<br />
belangrijke voorstellen te zetten,<br />
waar de kiez<strong>er</strong> dan ov<strong>er</strong> kan oordelen?<br />
Een eventuele oplossing zou zijn – maar dat<br />
kan bij ons wette<strong>lijk</strong> niet – om op de dag van<br />
de v<strong>er</strong>kiezingen ook een aantal gemeente<strong>lijk</strong>e<br />
ref<strong>er</strong>enda te organis<strong>er</strong>en ov<strong>er</strong> concrete<br />
projecten. Maar die volksstemmingen hebben<br />
dan we<strong>er</strong> het nadeel dat de burg<strong>er</strong> alleen<br />
maar ‘ja’ of ‘neen’ kan zeggen. Nuance<br />
is onmoge<strong>lijk</strong>.<br />
Nuance is ook onmoge<strong>lijk</strong> als we op<br />
een lijst stemmen.<br />
Een stem voor een lijst is een stem voor een<br />
brede visie ov<strong>er</strong> all<strong>er</strong>lei aspecten van de samenleving.<br />
Maar uit<strong>er</strong>aard kan niemand<br />
acht<strong>er</strong> alle standpunten staan. Dat maakt<br />
v<strong>er</strong>kiezingen – net als and<strong>er</strong>e keuzes – een<br />
beetje frustr<strong>er</strong>end.<br />
Mogen we stellen dat je best tevreden<br />
bent ov<strong>er</strong> de mani<strong>er</strong> waarop het <strong>nu</strong> allemaal<br />
gebeurt?<br />
Op gemeente<strong>lijk</strong> niveau zek<strong>er</strong>, ja. Ik heb<br />
me<strong>er</strong> twijfels ov<strong>er</strong> de evolutie van de democratie<br />
op het hog<strong>er</strong>e niveau.<br />
“ Sexy<br />
“<br />
Als de hele gemeente<br />
stemt,<br />
klinkt het volk.<br />
Heb je nog een tip om politiek en stemmen<br />
sexy<strong>er</strong> te maken?<br />
Ik weet niet of stemmen sexy moet zijn, het is<br />
vooral heel belangrijk. Wie aan de kant gaat<br />
staan, laat zijn kans schieten om een woordje<br />
mee te spreken. Ied<strong>er</strong>een heeft maar een<br />
klein stemmetje, maar als de hele gemeente<br />
stemt, klinkt het volk. En als je tot dat volk wil<br />
behoren, dan moet je meedoen. Tenzij je <strong>er</strong><br />
helemaal buiten wil staan. Maar dat is eigen<strong>lijk</strong><br />
een illusie: niemand staat <strong>er</strong>buiten. Zodra je<br />
de straat opgaat, wandel je op de stoep die<br />
is aangelegd met gemeentebelastingen, die<br />
ook bij jou worden opgehaald. Je kan <strong>er</strong> dus<br />
maar bet<strong>er</strong> je zegje in prob<strong>er</strong>en te hebben.<br />
Dossi<strong>er</strong> <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine | 7
Dossi<strong>er</strong>: Stem! Lokale v<strong>er</strong>kiezingen 14/10/2012<br />
V<strong>er</strong>boden te<br />
stemmen<br />
Groen, rood, blauw…? En welke politiek<strong>er</strong>? Met de lokale<br />
v<strong>er</strong>kiezingen in het vooruitzicht, breken veel Belgen hun hoofd<br />
ov<strong>er</strong> het bolletje dat ze straks moeten inkleuren. Maar wat als<br />
stemmen niet me<strong>er</strong> mag? V<strong>er</strong>oordeelden kunnen in ons land<br />
geschorst of uitgesloten worden van het kiesrecht. Hoe voelt<br />
het om te moeten zwijgen? We vroegen het enkele gedetine<strong>er</strong>den<br />
via een vragenlijstje, dit zijn hun antwoorden.<br />
Jos:<br />
Hoe belangrijk vond je het om vroeg<strong>er</strong><br />
te gaan stemmen?<br />
Niet echt belangrijk. Ik vind het gewoon een<br />
recht voor alle mensen van vlees en bloed.<br />
Hoe hard mis je het feit dat je dit <strong>nu</strong> niet<br />
me<strong>er</strong> kan?<br />
Ik ben het al gewoon, maar ik vind het v<strong>er</strong>ke<strong>er</strong>d<br />
dat v<strong>er</strong>oordeelden niet mogen stemmen. Niemand<br />
is p<strong>er</strong>fect en het is niet omdat je in de<br />
gevangenis zit dat je daardoor niet me<strong>er</strong> bestaat.<br />
Je bent al je vrijheid kwijt en dan nog je<br />
stemrecht ook. Politiek is geen discriminatie!<br />
* * *<br />
Frans:<br />
Hoe belangrijk vond je het om vroeg<strong>er</strong><br />
te gaan stemmen?<br />
Niet! Maak van de stemplicht een stemrecht<br />
zoals in and<strong>er</strong>e EU-landen het geval is.<br />
Hoe hard mis je het feit dat je dit <strong>nu</strong> niet<br />
me<strong>er</strong> kan?<br />
Helemaal niet, politiek is ov<strong>er</strong>gewaarde<strong>er</strong>d.<br />
Eend<strong>er</strong> wie je kiest, <strong>er</strong> v<strong>er</strong>and<strong>er</strong>t niets.<br />
* * *<br />
8 | <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine Dossi<strong>er</strong><br />
Sophie:<br />
Hoe belangrijk vond je het om vroeg<strong>er</strong><br />
te gaan stemmen?<br />
Hoe hard mis je het feit dat je dit <strong>nu</strong> niet<br />
me<strong>er</strong> kan?<br />
Ik heb als jong<strong>er</strong>e altijd uitgekeken naar het<br />
moment dat ik mocht stemmen. Politiek is<br />
belangrijk<strong>er</strong> dan sommigen denken. Dat ik<br />
<strong>nu</strong> niet mag gaan stemmen is jamm<strong>er</strong>, maar<br />
wel begrijpe<strong>lijk</strong>. Stel dat <strong>er</strong> in de gevangenis<br />
iemand zit die racistische moorden gepleegd<br />
heeft. Waarom zou je stemrecht geven aan<br />
een p<strong>er</strong>soon die zelf niet kan uitmaken wat<br />
Julie Van Garsse<br />
goed of slecht is? Zijn of haar slachtoff<strong>er</strong>s<br />
kunnen ook niet me<strong>er</strong> gaan stemmen! Aan<br />
de and<strong>er</strong>e kant zijn veel gedetine<strong>er</strong>den wel<br />
in staat om held<strong>er</strong> te denken. Zij zouden wel<br />
mogen stemmen. Maar waar trek je de lijn?<br />
Moeten we we<strong>er</strong> een instantie oprichten die<br />
daarov<strong>er</strong> moet beslissen? Nee, <strong>nu</strong> is de lijn<br />
duide<strong>lijk</strong> en wordt daar best niet te veel aan<br />
gesleuteld.<br />
* * *
Fred:<br />
Hoe belangrijk vond je het om vroeg<strong>er</strong><br />
te gaan stemmen?<br />
Het is wel jamm<strong>er</strong> dat mijn stem <strong>nu</strong> niet<br />
me<strong>er</strong> telt.<br />
Hoe hard mis je het feit dat je dit <strong>nu</strong> niet<br />
me<strong>er</strong> kan?<br />
Erg.<br />
* * *<br />
Willy:<br />
Hoe belangrijk vond je het om vroeg<strong>er</strong><br />
te gaan stemmen?<br />
Niet. Wat haalt één stem uit als je niet weet<br />
op wie de and<strong>er</strong>en stemmen?<br />
Hoe hard mis je het feit dat je dit <strong>nu</strong> niet<br />
me<strong>er</strong> kan?<br />
* * *<br />
Carine:<br />
Hoe belangrijk vond je het om vroeg<strong>er</strong><br />
te gaan stemmen?<br />
De laatste ke<strong>er</strong> was ik niet gaan stemmen<br />
omdat niemand ingrijpende v<strong>er</strong>and<strong>er</strong>ingen<br />
wilde doorvo<strong>er</strong>en, niemand wilde inzien dat<br />
we dringend van <strong>nu</strong>l af aan moeten beginnen.<br />
Hoe hard mis je het feit dat je dit <strong>nu</strong> niet<br />
me<strong>er</strong> kan?<br />
Of we stemmen of niet, alles blijft hetzelfde,<br />
niemand heeft moed of volharding. Buiten<br />
lopen <strong>er</strong> nog grot<strong>er</strong>e misdadig<strong>er</strong>s rond dan<br />
binnen. Op den duur zullen de mensen hun<br />
ogen opengaan.<br />
* * *<br />
Patrick:<br />
Hoe belangrijk vond je het om vroeg<strong>er</strong><br />
te gaan stemmen?<br />
Ik heb nog nooit gestemd en zal dat ook<br />
nooit doen. Die politieke bullshit trekt op<br />
niks, het enige dat telt voor die gasten is<br />
macht en geld! Ze maken de mensheid<br />
kapot met hun gezev<strong>er</strong>.<br />
Hoe hard mis je het feit dat je dit <strong>nu</strong> niet<br />
me<strong>er</strong> kan?<br />
Niet.<br />
* * *<br />
Jan:<br />
Hoe belangrijk vond je het om vroeg<strong>er</strong><br />
te gaan stemmen?<br />
Elke stem telt en ied<strong>er</strong>een heeft zijn mening.<br />
Alleen al om de extremen mind<strong>er</strong> kans te<br />
geven, vind ik het belangrijk om te stemmen.<br />
Ik ben geen schaap dat blindelings volgt.<br />
Dus als ik iets kan v<strong>er</strong>and<strong>er</strong>en, doe ik dat<br />
ook.<br />
Hoe hard mis je het feit dat je dit <strong>nu</strong> niet<br />
me<strong>er</strong> kan?<br />
Niet. Ik begrijp dat het gros van de gevangenen<br />
anarchisten en/of extremisten zijn en<br />
dat daarom dikwijls hun stemrecht wordt<br />
ontzegd. Toch vind ik wel dat we dat recht<br />
zouden moeten hebben. Vele gevangenen<br />
zouden niet stemmen indien het niet v<strong>er</strong>plicht<br />
was. Ik wel.<br />
* * *<br />
Ve<strong>er</strong>le:<br />
Hoe belangrijk vond je het<br />
om vroeg<strong>er</strong> te gaan stemmen?<br />
Ik vond het vroeg<strong>er</strong> belangrijk<strong>er</strong><br />
dan <strong>nu</strong>, de laatste jaren hebben<br />
we niet zo veel goede politiek<strong>er</strong>s<br />
me<strong>er</strong>. Met de gemeent<strong>er</strong>aadsv<strong>er</strong>kiezingen<br />
komen <strong>er</strong> wel me<strong>er</strong>d<strong>er</strong>e aan<br />
bod. Maar ik ben niet me<strong>er</strong> zo gemeentegebonden.<br />
Hoe hard mis je het feit dat je dit <strong>nu</strong> niet<br />
me<strong>er</strong> kan?<br />
Ik mis het niet. Ik ben <strong>er</strong> al lang aan gewend<br />
om niet te mogen stemmen.<br />
* * *<br />
Bart:<br />
Hoe belangrijk vond je het om vroeg<strong>er</strong><br />
te gaan stemmen?<br />
Heel belangrijk. Het is de basis van de<br />
democratie. Geen stem uitbrengen is een<br />
aanfluiting van alles waarvoor onze oud<strong>er</strong>s<br />
en grootoud<strong>er</strong>s gevochten hebben.<br />
Niet stemmen is zich akkoord v<strong>er</strong>klaren<br />
met het huidige beleid. Iemand die niet<br />
stemt, heeft ook niet het recht om nadien<br />
te klagen ov<strong>er</strong> wat <strong>er</strong> misgaat in onze<br />
maatschappij.<br />
Hoe hard mis je het feit dat je dit <strong>nu</strong> niet<br />
me<strong>er</strong> kan?<br />
* * *<br />
De namen van de gedetine<strong>er</strong>den zijn fictief.<br />
Wanne<strong>er</strong> mogen gedetine<strong>er</strong>den<br />
niet stemmen?<br />
Tom Daems, docent criminologie en<br />
rechtssociologie aan de vakgroep Strafrecht<br />
en Criminologie (UGent): “Vroeg<strong>er</strong> w<strong>er</strong>d het<br />
kiesrecht van bepaalde v<strong>er</strong>oordeelden automatisch<br />
ingep<strong>er</strong>kt. Zo was de uitsluiting<br />
bij criminele straffen levenslang. Bij correctionele<br />
straffen van 4 maanden tot 3 jaar<br />
bedroeg de ontzetting uit het kiesrecht 6<br />
jaar, bij een correctionele straf van ten minste<br />
3 jaar was dit 12 jaar. Via een wetswijziging<br />
van 14 april 2009 w<strong>er</strong>d hi<strong>er</strong> een<br />
mouw aan gepast. In een arrest van 14 decemb<strong>er</strong><br />
2005 stelde het Belgische Grondwette<strong>lijk</strong><br />
Hof imm<strong>er</strong>s dat de automatische<br />
schorsing van het kiesrecht na een strafrechte<strong>lijk</strong>e<br />
v<strong>er</strong>oordeling niet strookt met het<br />
Europese mensenrechtenv<strong>er</strong>drag. Nu kan<br />
de strafrecht<strong>er</strong> de ontzetting uit het kiesrecht<br />
opleggen als bijkomende straf. Er is<br />
dus niet lang<strong>er</strong> sprake van een automatisme.<br />
Die ontzetting kan voor een bepaalde<br />
duur zijn, of levenslang. De recht<strong>er</strong><br />
oordeelt geval p<strong>er</strong> geval of deze bijkomende<br />
straf aangewezen is en hoe lang die<br />
moet duren. Niet-definitief v<strong>er</strong>oordeelden,<br />
dus ook p<strong>er</strong>sonen in voorlopige hechtenis,<br />
blijven stemg<strong>er</strong>echtigd. Zij mogen hun<br />
stem uitbrengen via een volmacht.”<br />
Wij bedanken de deelnemende gedetine<strong>er</strong>den<br />
en de sociaal-culturele diensten<br />
van de gevangenissen van Gent en Dend<strong>er</strong>monde,<br />
moreel consulent Jan Kuilman<br />
en de SMBG voor hun mede w<strong>er</strong>king.<br />
Dossi<strong>er</strong> <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine | 9
Dossi<strong>er</strong>: Stem! Lokale v<strong>er</strong>kiezingen 14/10/2012<br />
Een speeltuin, met dank<br />
aan de gemeente.<br />
Het decreet van het Vlaams Parlement dat<br />
de w<strong>er</strong>king van de lokale besturen regelt,<br />
v<strong>er</strong>raadt maar weinig ov<strong>er</strong> hun precieze bevoegdheden.<br />
Dit Gemeentedecreet spreekt<br />
ov<strong>er</strong> taken die aan de gemeenten zijn ‘opgedragen<br />
door wetten en decreten’. Dat zijn<br />
uitvo<strong>er</strong>ingsopdrachten van de Vlaamse of de<br />
fed<strong>er</strong>ale ov<strong>er</strong>heid, zoals reispassen en rijbewijzen<br />
uitreiken, de burg<strong>er</strong><strong>lijk</strong>e stand bijhouden,<br />
pensioenaanvragen v<strong>er</strong>w<strong>er</strong>ken…<br />
Gemeenten hebben amp<strong>er</strong> iets te v<strong>er</strong>tellen<br />
ov<strong>er</strong> deze taken die hen door de hog<strong>er</strong>e<br />
10 | <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine Dossi<strong>er</strong><br />
Wat doet de gemeente?<br />
e gemeenten v<strong>er</strong>zek<strong>er</strong>en een burg<strong>er</strong>nabije, democratische,<br />
transparante en doelmatige uitoefening<br />
van de gemeente<strong>lijk</strong>e bevoegdheden. Ze<br />
betrekken de inwon<strong>er</strong>s zo veel moge<strong>lijk</strong> bij het beleid<br />
en zorgen voor openheid van bestuur.” Zo schrijft<br />
het Gemeentedecreet voor. Maar welke concrete<br />
taken zitten v<strong>er</strong>borgen acht<strong>er</strong> deze mooi klinkende<br />
maar wollige intentiev<strong>er</strong>klaring?<br />
ov<strong>er</strong>heden worden toev<strong>er</strong>trouwd, maar vormen<br />
zo wel het basisloket van de gehele<br />
ov<strong>er</strong>heid.<br />
Daarnaast spreekt het Gemeentedecreet,<br />
alwe<strong>er</strong> lekk<strong>er</strong> hoogdravend, ov<strong>er</strong> een bijdrage<br />
“tot het welzijn van de burg<strong>er</strong>s en tot<br />
de duurzame ontwikkeling van het gemeente<strong>lijk</strong><br />
gebied” en ov<strong>er</strong> de bevoegdheid voor<br />
“aangelegenheden van gemeente<strong>lijk</strong> belang<br />
voor de v<strong>er</strong>wezen<strong>lijk</strong>ing waarvan ze alle initiatieven<br />
kunnen nemen”. Maar een handige<br />
Van leefloon ov<strong>er</strong> fietspad tot<br />
zielenheil van de inwon<strong>er</strong>s<br />
Wim Van Roy, coördinator De Wakk<strong>er</strong>e Burg<strong>er</strong> vzw<br />
opsomming van concrete taken voor dat<br />
vage begrip ‘gemeente<strong>lijk</strong> belang’, is n<strong>er</strong>gens<br />
t<strong>er</strong>ug te vinden.<br />
Lokale autonomie<br />
Als bestuur dat dicht bij de burg<strong>er</strong> staat, bepalen<br />
de gemeenten in hoge mate zelf wat<br />
<strong>nu</strong>ttige ingrepen zijn voor de lokale samenleving.<br />
Zolang ‘hog<strong>er</strong>e’ wetten of decreten niets<br />
opleggen of v<strong>er</strong>bieden natuur<strong>lijk</strong>. De 308<br />
Vlaamse gemeenten hoeven dus lang niet allemaal<br />
dezelfde prioriteiten te stellen. Zo in
Veiligheid is historisch gezien misschien<br />
wel de belangrijkste opdracht<br />
van de gemeenten. Daar<br />
valt ook de brandwe<strong>er</strong> ond<strong>er</strong>.<br />
vest<strong>er</strong>en sommige gemeenten met ov<strong>er</strong>tuiging<br />
in eigen gemeente<strong>lijk</strong> ond<strong>er</strong>wijs, t<strong>er</strong>wijl de<br />
buurgemeente haar scholen al lang heeft<br />
ov<strong>er</strong>gedragen aan and<strong>er</strong>e ond<strong>er</strong>wijsnetten.<br />
Of kiest gemeente X voor een heel eigen fietsbeleid<br />
t<strong>er</strong>wijl in de naburige gemeente de auto<br />
nog altijd he<strong>er</strong> en meest<strong>er</strong> is in het v<strong>er</strong>ke<strong>er</strong>. En<br />
natuur<strong>lijk</strong> heeft ook Vlaand<strong>er</strong>en invloed op de<br />
lokale beleidskeuzes door subsidies te geven<br />
voor zijn eigen prioriteiten inzake milieu, sport<br />
en and<strong>er</strong>e domeinen.<br />
Veiligheid voor alles<br />
Veiligheid is historisch gezien misschien wel<br />
de belangrijkste opdracht van de gemeenten.<br />
De eenzame veldwacht<strong>er</strong> op de fiets is<br />
ond<strong>er</strong>tussen v<strong>er</strong>vangen door politiezones<br />
van me<strong>er</strong>d<strong>er</strong>e gemeenten, maar veiligheid<br />
gaat ook ov<strong>er</strong> de brandwe<strong>er</strong>, het sluiten van<br />
luidruchtige cafés, het v<strong>er</strong>bieden van betogingen<br />
of het stoppen van onveilige activiteiten.<br />
De burgemeest<strong>er</strong> heeft behoor<strong>lijk</strong><br />
v<strong>er</strong>regaande bevoegdheden op die domeinen,<br />
soms met negatieve gevolgen. Zo inspire<strong>er</strong>de<br />
de noodzake<strong>lijk</strong>e afbraak van een<br />
wankele k<strong>er</strong>ktoren in Ett<strong>er</strong>beek een burgemeest<strong>er</strong><br />
uit een buurgemeente om een<br />
waardevol stuk bouwkundig <strong>er</strong>fgoed te slopen.<br />
Eens dit bouwsel ‘onstabiel’ w<strong>er</strong>d v<strong>er</strong>klaard,<br />
stond het niet lang<strong>er</strong> in de weg van<br />
de me<strong>er</strong> lucratieve plannen die de burgemeest<strong>er</strong><br />
voor ogen had.<br />
V<strong>er</strong>geet het lokaal welzijnsbeleid niet<br />
Op het t<strong>er</strong>rein van het welzijnsbeleid v<strong>er</strong>zet<br />
vooral het OCMW (Openbaar Centrum voor<br />
Maatschappe<strong>lijk</strong> Welzijn) veel w<strong>er</strong>k, maar<br />
ook dat is een volwaardig bestuur met politieke<br />
v<strong>er</strong>tegenwoordig<strong>er</strong>s v<strong>er</strong>kozen door de<br />
gemeent<strong>er</strong>aad. De OCMW-voorzitt<strong>er</strong> zetelt<br />
trouwens zelf in het nieuwe schepencollege.<br />
De taak van OCMW’s gaat bovendien al<br />
lang veel v<strong>er</strong>d<strong>er</strong> dan het uitbetalen van leeflonen,<br />
de vroeg<strong>er</strong>e bestaansminima.<br />
OCMW-medew<strong>er</strong>k<strong>er</strong>s doen ook aan budgetbehe<strong>er</strong>,<br />
opvang van asielzoek<strong>er</strong>s, ond<strong>er</strong>steuning<br />
van oud<strong>er</strong>en…<br />
Wat nog me<strong>er</strong>?<br />
De gemeente kan ook - al dan niet in ov<strong>er</strong>leg<br />
met hog<strong>er</strong>e ov<strong>er</strong>heden - beslissingen<br />
nemen ov<strong>er</strong> grondgebonden mat<strong>er</strong>ies: waar<br />
mag gebouwd worden en waar kiezen we<br />
voor groen? Hoe pakken we v<strong>er</strong>ke<strong>er</strong> en mobiliteit<br />
aan? Welke openbare w<strong>er</strong>ken krijgen<br />
voorrang?<br />
Daarnaast gaat gemeentebeleid ook ov<strong>er</strong><br />
economie. In kleine gemeenten betekent<br />
dat de middenstand, de landbouw, w<strong>er</strong>kgelegenheid,<br />
<strong>nu</strong>tsvoorzieningen (gas, wat<strong>er</strong>...)<br />
en openbare markten. In grot<strong>er</strong>e steden en<br />
gemeenten komt daar nog industrie- en havenbeleid<br />
bij.<br />
De spreekwoorde<strong>lijk</strong> hardw<strong>er</strong>kende Vlaming<br />
v<strong>er</strong>dient natuur<strong>lijk</strong> ook een aangename vrije<br />
tijd. V<strong>er</strong>gis je niet, ook daarbij spelen gemeenten<br />
een rol. Denk daarbij niet alleen<br />
aan de aanleg en het ond<strong>er</strong>houd van sporten<br />
cultuurgebouwen, maar ook aan een beleid<br />
inzake <strong>er</strong>fgoed, v<strong>er</strong>enigingsleven en<br />
educatie.<br />
Tot het bitt<strong>er</strong>e einde<br />
De gemeenten denken b<strong>lijk</strong>baar aan alles.<br />
In feite zorgen ze zelfs voor het zielenheil<br />
van hun inwon<strong>er</strong>s. Ze draaien alleszins op<br />
voor de aardse kost daarvan. Een keiz<strong>er</strong><strong>lijk</strong><br />
decreet van Napoleon uit 1809, waarvan de<br />
hoofdlijnen nog steeds van kracht zijn, v<strong>er</strong>plicht<br />
de gemeenten om een woning t<strong>er</strong> beschikking<br />
te stellen voor de bedienaars van<br />
de <strong>er</strong>ediensten. De gemeenten zijn ook principieel<br />
v<strong>er</strong>plicht om tussen te komen in invest<strong>er</strong>ingen<br />
en exploitatietekorten van de<br />
k<strong>er</strong>kfabrieken die de gebouwen, de goed<strong>er</strong>en<br />
en de financiën beh<strong>er</strong>en.<br />
Toch b<strong>lijk</strong>t niet alles tussen hemel en aarde regelbaar<br />
op lokaal niveau. Zo kloppen burg<strong>er</strong>s<br />
wel eens aan bij lokale beleidsmak<strong>er</strong>s omdat<br />
de busv<strong>er</strong>bindingen niet ideaal zijn of omdat<br />
alwe<strong>er</strong> een postkantoor sluit in hun wijk. Jamm<strong>er</strong><br />
maar helaas, daarop heeft de gemeente<br />
een pak mind<strong>er</strong> invloed. Haar zeg blijft dan<br />
bep<strong>er</strong>kt tot een dwingende maar beleefde<br />
smeekbede op officieel briefpapi<strong>er</strong>… Of<br />
goede contacten in Brussel natuur<strong>lijk</strong>.<br />
De Wakk<strong>er</strong>e Burg<strong>er</strong><br />
De Wakk<strong>er</strong>e Burg<strong>er</strong> vzw is een beweging<br />
die de participatie van burg<strong>er</strong>s<br />
aan het beleid stimule<strong>er</strong>t. Met<br />
campagnes, adviezen, begeleiding<br />
en vormingsactiviteiten prob<strong>er</strong>en<br />
we een nieuw publiek te b<strong>er</strong>eiken<br />
en de bestaande participanten te<br />
ond<strong>er</strong>steunen.<br />
Me<strong>er</strong> info: www.dewakk<strong>er</strong>eburg<strong>er</strong>.be<br />
Dossi<strong>er</strong> <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine | 11
Dossi<strong>er</strong>: Stem! Lokale v<strong>er</strong>kiezingen 14/10/2012<br />
Zo kom je in de<br />
gemeent<strong>er</strong>aad<br />
Vi<strong>er</strong> politici trakt<strong>er</strong>en ons op een blik acht<strong>er</strong> de<br />
sch<strong>er</strong>men bij de lijstvorming in Gent<br />
Siegfried Bracke, lijsttrekk<strong>er</strong><br />
voor N-VA in Gent.<br />
12 | <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine Dossi<strong>er</strong><br />
Mick Daman, voorzitt<strong>er</strong> Open<br />
Vld Gent.<br />
Daniël T<strong>er</strong>mont, burgemeest<strong>er</strong><br />
van Gent en lijsttrekk<strong>er</strong> voor het<br />
kartel sp.a-Groen.<br />
Veli Yüksel, lijsttrekk<strong>er</strong> voor<br />
CD&V in Gent.<br />
ij de gemeent<strong>er</strong>aadsv<strong>er</strong>kiezingen legt elke partij of<br />
kartel een lijst voor met kandidaten voor wie we kunnen<br />
stemmen. Maar hoe bepaalt deze partij of dat<br />
kartel wie <strong>er</strong> op deze lijst mag staan, en in welke volgorde?<br />
We trokken naar Gent en vroegen het aan vi<strong>er</strong> insid<strong>er</strong>s.<br />
Siegfried Bracke is ond<strong>er</strong>voorzitt<strong>er</strong> van de Kam<strong>er</strong> en lijsttrekk<strong>er</strong><br />
voor N-VA, Mick Daman kennen we als voorzitt<strong>er</strong> van<br />
Open Vld Gent, Daniël T<strong>er</strong>mont is burgemeest<strong>er</strong> van Gent<br />
en lijsttrekk<strong>er</strong> voor het kartel sp.a-Groen en Vlaams volksv<strong>er</strong>tegenwoordig<strong>er</strong><br />
Veli Yüksel trekt de lijst voor CD&V. Ve<strong>er</strong>le Cannoot
De technische procedure om een lijst te vormen<br />
is bij de vi<strong>er</strong> partijen vrij ge<strong>lijk</strong>lopend.<br />
Vi<strong>er</strong> à zes mensen, een soort lijstvormingscomité,<br />
doen een voorstel en dat moet uiteinde<strong>lijk</strong><br />
door de leden van de partij<br />
goedgekeurd worden. Daarvoor moet een<br />
partij- of afdelingsbestuur al één of me<strong>er</strong><br />
tussentijdse goedkeuringen geven, maar de<br />
leden hebben uiteinde<strong>lijk</strong> het laatste woord.<br />
De lijsttrekk<strong>er</strong> maakt altijd deel uit van het lijstvormingscomité<br />
en speelt dus een belangrijke<br />
rol, maar <strong>er</strong> is geen sprake van dat hij in<br />
zijn eentje beslist wie wel of niet op de lijst<br />
komt. Bij Open Vld is de procedure in principe<br />
ov<strong>er</strong>al dezelfde. Bij de and<strong>er</strong>e partijen<br />
beslissen de lokale afdelingen zelf hoe ze te<br />
w<strong>er</strong>k gaan om hun lijst samen te stellen.<br />
De jacht op de kandidaat<br />
De zwaarste taak rust dus op de schoud<strong>er</strong>s<br />
van de mensen die deel uitmaken van het<br />
lijstvormingscomité. Zij moeten op zoek<br />
gaan naar geschikte kandidaten. Daarbij<br />
moeten ze een aantal mensen die staan te<br />
springen om een plaatsje teleurstellen en de<br />
uiteinde<strong>lijk</strong>e kandidaten een plaats op de lijst<br />
bezorgen. Het maken van die puzzel biedt<br />
slechts één zek<strong>er</strong>heid: niet ied<strong>er</strong>een zal even<br />
gelukkig zijn met het resultaat.<br />
Voor de sp.a in Gent was het deze ke<strong>er</strong> een<br />
extra zware dobb<strong>er</strong>, want door het kartel met<br />
Groen krijgen slecht 35 sp.a’<strong>er</strong>s een plaats<br />
Bij de e<strong>er</strong>ste tien kandidaten<br />
hebben we moeten schuiven en<br />
dan zijn mensen soms een beetje<br />
misnoegd. Veli Yüksel<br />
op de lijst, in plaats van 51. “Voor sommige<br />
mensen ligt het moei<strong>lijk</strong> dat ze <strong>er</strong> niet bij zijn”,<br />
geeft Daniël T<strong>er</strong>mont toe. “Zij zeggen: ‘Ik ben<br />
al zoveel jaar lid van de partij, ik span mij in<br />
voor de partij en mij willen ze niet. Maar ze<br />
nemen wel iemand die zelfs geen lid is van<br />
de partij.’. Dat <strong>lijk</strong>t een luxeprobleem, maar<br />
het is vooral een mense<strong>lijk</strong> probleem, omdat<br />
wij 109 kandidaten hadden en tegen velen<br />
moesten zeggen dat ze niet op de lijst stonden.<br />
Maar de samenw<strong>er</strong>king met Groen is in<br />
alle openheid v<strong>er</strong>lopen. We hebben op voorhand<br />
ov<strong>er</strong>legd welke plaatsen voor Groen en<br />
welke voor sp.a zijn en v<strong>er</strong>d<strong>er</strong> was de afspraak<br />
dat we elkaar zouden inform<strong>er</strong>en. Dat<br />
ging ze<strong>er</strong> vlot. Zij kennen onze gevoeligheden<br />
en wij die van hen.”<br />
““<br />
Div<strong>er</strong>siteit, een must<br />
Dat een lijst een we<strong>er</strong>gave moet zijn van de<br />
Gentse bevolking, daar zijn ze het allemaal<br />
ov<strong>er</strong> eens. Siegfried Bracke v<strong>er</strong>wijst naar de<br />
man-vrouwv<strong>er</strong>houding als meest fundamentele<br />
punt. “Ik wou van meet af aan me<strong>er</strong><br />
vrouwen dan mannen. Eentje, want me<strong>er</strong><br />
kan niet, maar ik vond dat symbolisch belangrijk.”<br />
Al lag de echte uitdaging voor de<br />
samenstelling van een div<strong>er</strong>se N-VA-lijst op<br />
een and<strong>er</strong> t<strong>er</strong>rein. “Die lijst moet ook gekleurd<br />
zijn, want de stad is gekleurd. Dat is<br />
niet gemakke<strong>lijk</strong> voor een partij als de onze<br />
waarvan gezegd wordt: ‘Is dat niet een lightv<strong>er</strong>sie<br />
van het Vlaams Belang?’. Je moet <strong>er</strong><br />
tijd en bot<strong>er</strong>hammen insteken om aan die<br />
mensen uit te leggen waarvoor je staat en<br />
wie je bent. Want de N-VA intrige<strong>er</strong>t hen<br />
wel. Zij lezen ook wat in de peilingen staat.<br />
Toen de partijtop in de aanloop naar de v<strong>er</strong>kiezingen<br />
Gent aandeed, was een van de<br />
drukst bezochte bijeenkomsten die in de<br />
buurt van de Sleepstraat. Mensen kwamen<br />
echt kijken, luist<strong>er</strong>en en zeggen waar ze<br />
mee zaten.”<br />
Ook voor CD&V bleek het niet eenvoudig om<br />
de gewenste div<strong>er</strong>siteit te realis<strong>er</strong>en. Veli<br />
Yüksel wilde met een lijst op de proppen<br />
komen die v<strong>er</strong>jonging en v<strong>er</strong>nieuwing uitstraalt.<br />
Daarom staan <strong>er</strong> bij de e<strong>er</strong>ste vijftien<br />
kandidaten ook heel wat mensen die jong<strong>er</strong><br />
dan 35 zijn en ook de komende jaren de partij<br />
mee op de kaart kunnen zetten. “Je zet<br />
niet zomaar de e<strong>er</strong>ste de beste op de lijst”,<br />
zegt Yüksel. “Je moet rekening houden met<br />
profiel, acht<strong>er</strong>ban en de dingen waarmee die<br />
p<strong>er</strong>soon geassocie<strong>er</strong>d wordt. Jonge vrouwen,<br />
mensen met kind<strong>er</strong>en of een druk professioneel<br />
leven zijn moei<strong>lijk</strong> te strikken. Die<br />
hebben momenteel and<strong>er</strong>e prioriteiten.”<br />
“Open Vld kon in Gent toch op flink wat belangstelling<br />
rekenen”, v<strong>er</strong>telt Mick Daman.<br />
“We kregen veel spontane kandidaturen en<br />
we zijn ook zelf naar een aantal mensen gestapt<br />
nadat we het signaal kregen dat <strong>er</strong> int<strong>er</strong>esse<br />
was om mee te w<strong>er</strong>ken aan ons<br />
project. De belangrijkste crit<strong>er</strong>ia voor ons<br />
zijn inhoud, ov<strong>er</strong>tuiging en motivatie.”<br />
Dossi<strong>er</strong> <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine | 13
Dossi<strong>er</strong>: Stem! Lokale v<strong>er</strong>kiezingen 14/10/2012<br />
Bij gemeent<strong>er</strong>aadsv<strong>er</strong>kiezingen<br />
kan je eigen<strong>lijk</strong> niet zeggen dat iemand<br />
op een onv<strong>er</strong>kiesbare<br />
plaats staat. Daniël T<strong>er</strong>mont<br />
De strijd om de plaats<br />
“Mensen die ambitie hebben, willen altijd zo<br />
hoog moge<strong>lijk</strong> staan en zij willen ook als politicus<br />
of politica in spe een mandaat krijgen<br />
van de kiez<strong>er</strong>”, weet Yüksel. “Bij de e<strong>er</strong>ste<br />
tien kandidaten hebben we hi<strong>er</strong> en daar wat<br />
moeten schuiven en dan voel je dat mensen<br />
soms een beetje misnoegd zijn. Daarom<br />
prob<strong>er</strong>en we onze keuze ook te beargument<strong>er</strong>en.<br />
Dat is ze<strong>er</strong> belangrijk. Je moet<br />
kunnen zeggen waarom iemand op die<br />
plaats staat. Zomaar zeggen: ‘Wij vinden<br />
dat!’, ik vind dat niet correct.”<br />
““<br />
Dus niet ied<strong>er</strong>een kan de plaats krijgen die<br />
zijn of haar hart bege<strong>er</strong>t: de hoogste. Al<br />
vindt T<strong>er</strong>mont dat het belang van die plaats<br />
bij de gemeent<strong>er</strong>aadsv<strong>er</strong>kiezingen ook g<strong>er</strong>elative<strong>er</strong>d<br />
moet worden. “Bij gemeent<strong>er</strong>aadsv<strong>er</strong>kiezingen<br />
kan je eigen<strong>lijk</strong> niet<br />
14 | <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine Dossi<strong>er</strong><br />
zeggen dat iemand op een onv<strong>er</strong>kiesbare<br />
plaats staat. Ik durf van niemand op onze<br />
lijst te zeggen dat die niet kan v<strong>er</strong>kozen g<strong>er</strong>aken.<br />
Van niemand! En natuur<strong>lijk</strong>, hoe me<strong>er</strong><br />
stemmen, hoe grot<strong>er</strong> de kans om v<strong>er</strong>kozen<br />
te zijn. ‘t Zal <strong>er</strong> dus op aankomen om veel<br />
voorkeurstemmen te halen.”<br />
Bracke heeft tijdens zijn e<strong>er</strong>ste <strong>er</strong>varing met<br />
het samenstellen van een lokale lijst dan<br />
we<strong>er</strong> <strong>er</strong>varen dat de individuele strijd om<br />
een plaats niet zo nijpend is. Of toch niet bij<br />
N-VA. “Zo een lijst samenstellen is vooral<br />
een ze<strong>er</strong> mense<strong>lijk</strong> proces, want het is niet<br />
evident om bijvoorbeeld op plaats 34 te<br />
staan op een lijst van 51 plaatsen. Het is een<br />
vorm van coming-out. Maar als je 51 namen<br />
moet invullen, dan weten mensen ook wel<br />
dat <strong>er</strong> geen 51 v<strong>er</strong>kozenen zullen zijn. Dan<br />
speelt het groepsgevoel in de partij.”<br />
De e<strong>er</strong>ste ke<strong>er</strong> van<br />
Daniël T<strong>er</strong>mont<br />
Daniël T<strong>er</strong>mont, de burgemeest<strong>er</strong><br />
van Gent, zit al het langst in de<br />
Gentse politiek en h<strong>er</strong>inn<strong>er</strong>t zich<br />
nog levendig de e<strong>er</strong>ste ke<strong>er</strong> dat hij<br />
op een lijst stond. “Dat was in<br />
1976, juist voordat tien randgemeenten<br />
van Gent deel gingen uitmaken<br />
van de stad Gent. Ik was<br />
van Mariak<strong>er</strong>ke en zat al een paar<br />
jaar in het partijbestuur van de BSP<br />
(nvdr: de Belgische Socialistische<br />
Partij, in 1978 opgesplitst in de<br />
Ned<strong>er</strong>landstalige SP (<strong>nu</strong> sp.a) en<br />
de Franstalige PS). Er moest een<br />
geografische spreiding zijn, met<br />
v<strong>er</strong>tegenwoordig<strong>er</strong>s uit elke deelgemeente.<br />
Ik stond op de vijftiende<br />
plaats van de 51 of 53, denk<br />
ik. Met 511 voorkeurstemmen was<br />
ik toen de zevende v<strong>er</strong>kozene voor<br />
de BSP. Dus ik zit hi<strong>er</strong> al sinds ja<strong>nu</strong>ari<br />
1977!”
Wie krijgt de zetels bij gemeent<strong>er</strong>aadsv<strong>er</strong>kiezingen?<br />
Meestal staan <strong>er</strong> me<strong>er</strong> kandidaten op de lijst dan <strong>er</strong> zetels te v<strong>er</strong>delen<br />
zijn voor die lijst. Dan wordt op basis van het aantal voorkeurstemmen<br />
en de ov<strong>er</strong> te dragen lijststemmen bepaald wie<br />
uiteinde<strong>lijk</strong> v<strong>er</strong>kozen is en dus een zetel in de wacht sleept. Een<br />
voorkeurstem is een stem voor een bepaalde kandidaat van een<br />
partij. Een lijststem is een stem voor een partij, maar duidt geen<br />
specifieke kandidaat aan.<br />
DE THEORIE DE PRAKTIJK<br />
Stap 1: het v<strong>er</strong>kiesbaarheidscijf<strong>er</strong> bepalen<br />
Het v<strong>er</strong>kiesbaarheidscijf<strong>er</strong> = hoeveel stemmen een kandidaat<br />
nodig heeft om v<strong>er</strong>kozen te g<strong>er</strong>aken.<br />
Dat v<strong>er</strong>kiesbaarheidscijf<strong>er</strong> is afhanke<strong>lijk</strong> van het aantal geldige<br />
stembiljetten voor de lijst (alle biljetten waarop een geldige stem<br />
is uitgebracht, hetzij een lijststem, hetzij een voorkeurstem op<br />
een of me<strong>er</strong>d<strong>er</strong>e kandidaten) en het aantal zetels dat de lijst in<br />
de wacht heeft gesleept.<br />
(aantal geldige stembiljetten) X (aantal behaalde zetels) / (aantal<br />
behaalde zetels + 1)<br />
Stap 2: ‘de pot’ bepalen = ov<strong>er</strong> te dragen lijststemmen<br />
De pot wordt bepaald door het aantal stembiljetten met een lijststem<br />
en het aantal zetels dat de lijst in de wacht heeft gesleept.<br />
(aantal stembiljetten met lijststem) X (aantal behaalde zetels) / 3<br />
Stap 3: v<strong>er</strong>delen van de pot<br />
De pot wordt v<strong>er</strong>deeld ov<strong>er</strong> de kandidaten op de lijst, in volgorde<br />
van hun plaats op de lijst en voor zov<strong>er</strong> zij onvoldoende voorkeurstemmen<br />
behaald hebben om het v<strong>er</strong>kiesbaarheidscijf<strong>er</strong> te<br />
halen.<br />
Dit gaat door tot de pot leeg is.<br />
Stap 4: de v<strong>er</strong>kozenen aanwijzen<br />
De zetels worden v<strong>er</strong>deeld ov<strong>er</strong> de kandidaten op de lijst, in<br />
volgorde van hun stemmenaantal na v<strong>er</strong>deling van de pot. Bij<br />
ge<strong>lijk</strong> stemmenaantal telt de hoogste plaats op de lijst.<br />
Stap 5: de opvolg<strong>er</strong>s aanwijzen<br />
De plaatsen van de opvolg<strong>er</strong>s worden v<strong>er</strong>deeld ov<strong>er</strong> de ov<strong>er</strong>blijvende<br />
kandidaten op de lijst, in volgorde van hun stemmenaantal<br />
na v<strong>er</strong>deling van de pot. Bij ge<strong>lijk</strong> stemmenaantal telt de hoogste<br />
plaats op de lijst.<br />
De (fictieve) lijst <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> kreeg 3.200 geldige stembiljetten en<br />
sleepte 3 zetels in de wacht.<br />
De (fictieve) kandidaten + voorkeurstemmen zijn:<br />
1. Behendige Big: 2.403 4. Sluwe Spin: 514<br />
2. Schalkse Salamand<strong>er</strong>: 2.314 5. Rappe Rat: 302<br />
3. V<strong>er</strong>leide<strong>lijk</strong> Veulen: 1.879 6. Koene Kikk<strong>er</strong>: 63<br />
V<strong>er</strong>kiesbaarheidscijf<strong>er</strong> = 2.400<br />
= (3.200 X 3) / 4<br />
De lijst <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> kreeg 721 lijststemmen en sleepte 3 zetels<br />
in de wacht.<br />
De pot van de lijst <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> bevat dus 721 ov<strong>er</strong> te dragen<br />
stemmen.<br />
= (721 X 3) / 3<br />
Behendige Big heeft met 2.403 voorkeurstemmen me<strong>er</strong> behaald<br />
dan het v<strong>er</strong>kiesbaarheidscijf<strong>er</strong> en heeft geen stemmen uit<br />
de pot nodig. Schalkse Salamand<strong>er</strong> krijgt 86 stemmen uit de<br />
pot om het v<strong>er</strong>kiesbaarheidscijf<strong>er</strong> te halen. V<strong>er</strong>leide<strong>lijk</strong> Veulen<br />
krijgt 521 stemmen uit de pot om het v<strong>er</strong>kiesbaarheidscijf<strong>er</strong> te<br />
halen. Sluwe Spin zou 1.886 stemmen uit de pot moeten krijgen,<br />
maar <strong>er</strong> zijn <strong>er</strong> nog maar 114 ov<strong>er</strong>. Hij g<strong>er</strong>aakt daarmee aan<br />
2.000 stemmen, te weinig om het v<strong>er</strong>kiesbaarheidscijf<strong>er</strong> te<br />
halen. Rappe Rat en Koene Kikk<strong>er</strong> kunnen niet me<strong>er</strong> genieten<br />
van de pot en halen het v<strong>er</strong>kiesbaarheidscijf<strong>er</strong> niet.<br />
De v<strong>er</strong>kozenen van de lijst <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong>:<br />
1. Behendige Big (2.403 stemmen)<br />
2. Schalkse Salamand<strong>er</strong> (2.400 stemmen)<br />
3. V<strong>er</strong>leide<strong>lijk</strong> Veulen (2.400 stemmen)<br />
De opvolg<strong>er</strong>s van de lijst <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong>:<br />
Sluwe Spin: e<strong>er</strong>ste opvolg<strong>er</strong> (2.000 stemmen)<br />
Rappe Rat: tweede opvolg<strong>er</strong> (302 stemmen)<br />
Koene Kikk<strong>er</strong>: d<strong>er</strong>de opvolg<strong>er</strong> (63 stemmen)<br />
Dossi<strong>er</strong> <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine | 15
foto: © donnaidh_sidhe<br />
Dossi<strong>er</strong>: Stem! Lokale v<strong>er</strong>kiezingen 14/10/2012<br />
16 | <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine Dossi<strong>er</strong><br />
Piratenpartij<br />
me<strong>er</strong>t aan in<br />
België<br />
Jonge politieke beweging pleit voor<br />
nieuwe vorm van democratie<br />
a succesvolle doortochten in Zweden, Duitsland en<br />
het Europees Parlement maakt de piratenpartij <strong>nu</strong><br />
ook haar opwachting in België. Wat in 2006 begon<br />
als een strijd voor de h<strong>er</strong>vorming van het copyright<br />
en intellectuele eigendomsrechten is intussen uitgegroeid tot<br />
een project dat de democratie nieuw leven wil inblazen. De<br />
ent<strong>er</strong>haken zijn v<strong>er</strong>vangen door klavi<strong>er</strong>en, de kanonnen door<br />
comput<strong>er</strong>s. Maar maakt de partij ook effectief kans om de<br />
stem van de burg<strong>er</strong> weg te kapen? De Antw<strong>er</strong>pse crew captain<br />
Koen De Voegt loodst ons door het ideeëngoed van de<br />
piraten van de 21ste eeuw.<br />
Olivi<strong>er</strong> Beys<br />
Piraten strijden tegen<br />
int<strong>er</strong>netcensuur, net<br />
zoals hacktivisten, maar<br />
dan via de politiek.
Koen De Voegt (32) is nog maar een jaar<br />
aangesloten bij de Belgische Piratenpartij<br />
(BPP), maar het gaat hard. Zelfs met steun<br />
van int<strong>er</strong>nationale collega’s is het alle hens<br />
aan dek om de lijsten vol te krijgen, een organisatie<br />
op poten te zetten en standpunten<br />
te bepalen. Enthousiast v<strong>er</strong>telt hij ov<strong>er</strong> het<br />
int<strong>er</strong>net, het monopolie van platenmaatschappijen<br />
en opensourcesoftware, software<br />
waarvan de code beschikbaar wordt<br />
gesteld zodat and<strong>er</strong>en deze kunnen gebruiken<br />
en v<strong>er</strong>bet<strong>er</strong>en. Deze sleutelelementen<br />
hebben bijgedragen tot de vorming van de<br />
partij, die aanvanke<strong>lijk</strong> streed voor wat de<br />
platenmaatschappijen ‘digitale pirat<strong>er</strong>ij’ noemen:<br />
het onbep<strong>er</strong>kt delen van informatie en<br />
vooral muziek. Delen is een vrijheid en een<br />
mani<strong>er</strong> om creativiteit te stimul<strong>er</strong>en voor de<br />
‘piraten’ - die de beschuldiging gebruiken<br />
als een geuzennaam -, maar diefstal voor de<br />
platenmaatschappijen, met name van hun<br />
distributi<strong>er</strong>echt. Als comput<strong>er</strong>wetenschapp<strong>er</strong><br />
past De Voegt p<strong>er</strong>fect bij het clichébeeld<br />
van de piraat, al zegt hij dat “het profiel van<br />
onze leden intussen toch heel div<strong>er</strong>s is geworden”.<br />
Liquid democracy<br />
Naast vrijheid van informatie is een me<strong>er</strong> directe<br />
vorm van democratie essentieel voor<br />
de piratenpartij, die hi<strong>er</strong>door meesurft op<br />
een golf die w<strong>er</strong>eldwijd de politiek ov<strong>er</strong>spoelt.<br />
De roep naar directe participatie van<br />
de burg<strong>er</strong> in het beleid groeit ziend<strong>er</strong>ogen.<br />
Wij willen dat ied<strong>er</strong>een op<br />
elk moment kan stemmen<br />
ov<strong>er</strong> eend<strong>er</strong> welk ond<strong>er</strong>w<strong>er</strong>p,<br />
zond<strong>er</strong> v<strong>er</strong>plichting.<br />
Koen De Voegt<br />
Uit ond<strong>er</strong>zoek van het Instituut Samenleving<br />
en Technologie (IST) rond ‘e-democratie’ in<br />
Vlaand<strong>er</strong>en (2009) b<strong>lijk</strong>t dat ruim 63 procent<br />
van de burg<strong>er</strong>s vindt dat “de burg<strong>er</strong> te weinig<br />
invloed heeft op het beleid”. Bovendien<br />
denkt 55 procent dat “me<strong>er</strong> aandacht<br />
schenken aan participatie geen zin heeft,<br />
omdat <strong>er</strong> toch geen rekening wordt gehouden<br />
met de mening van de burg<strong>er</strong>”.<br />
““<br />
Als reactie rijzen burg<strong>er</strong>bewegingen als paddenstoelen<br />
uit de grond. Ze delen het antiestablishmentgevoel<br />
en het burg<strong>er</strong>activisme,<br />
maar ook de belangstelling voor sociale<br />
media. Voorbeelden zijn de protestbewegingen<br />
Occupy Wall Street en de indignados,<br />
en dicht<strong>er</strong> bij huis de burg<strong>er</strong>top G1000. In<br />
dat rijtje past ook de piratenpartij, al ligt haar<br />
ko<strong>er</strong>s me<strong>er</strong> in het vaarwat<strong>er</strong> van de klassieke<br />
politiek. Niet om de and<strong>er</strong>e partijen te imit<strong>er</strong>en<br />
maar net om hun model radicaal te v<strong>er</strong>and<strong>er</strong>en.<br />
De Voegt: “We leven <strong>nu</strong> in een<br />
representatieve democratie: we stemmen<br />
elke 4 of 6 jaar op iemand die onze belangen<br />
v<strong>er</strong>dedigt. In die tussenp<strong>er</strong>iode heeft de burg<strong>er</strong><br />
<strong>nu</strong>l controle op wat <strong>er</strong> gebeurt. Wij willen<br />
dat ied<strong>er</strong>een op elk moment kan stemmen<br />
ov<strong>er</strong> eend<strong>er</strong> welk ond<strong>er</strong>w<strong>er</strong>p, zond<strong>er</strong> v<strong>er</strong>plichting.<br />
Ik ben niet thuis in ond<strong>er</strong>wijs, maar<br />
ik ken wel iemand die <strong>er</strong> veel ov<strong>er</strong> weet. In<br />
ons systeem kan ik voor dit thema mijn stem<br />
doorgeven aan die p<strong>er</strong>soon. Op elk moment<br />
kan ik echt<strong>er</strong> mijn steun intrekken, als ik zie<br />
dat degene die mijn stem uiteinde<strong>lijk</strong> heeft<br />
gekregen zijn w<strong>er</strong>k niet goed doet. We noemen<br />
het liquid democracy, een ideale mengvorm<br />
tussen directe en representatieve<br />
democratie.”<br />
Om zo’n complex systeem in te vo<strong>er</strong>en hebben<br />
de piraten geput uit de moge<strong>lijk</strong>heden<br />
die comput<strong>er</strong>s bieden. De Voegt: “We<br />
maken gebruik van een doordacht onlineinstrument:<br />
LiquidFeedback. Elk lid kan op<br />
dat platform voorstellen plaatsen. Daar<br />
mogen and<strong>er</strong>en op reag<strong>er</strong>en en tegenvoorstellen<br />
of amendementen indienen. Afhanke<strong>lijk</strong><br />
van het ond<strong>er</strong>w<strong>er</strong>p moet je een<br />
bepaald p<strong>er</strong>centage aan steun v<strong>er</strong>w<strong>er</strong>ven.<br />
Helemaal op het einde worden de voorstellen<br />
gestemd op een partijdag.”<br />
Links of rechts?<br />
De piraten present<strong>er</strong>en zich als een burg<strong>er</strong>rechtenpartij<br />
die directe inspraak, een transparante<br />
ov<strong>er</strong>heid, vrijheid van informatie en<br />
privacy hoog in het vaandel vo<strong>er</strong>t. Maar het<br />
blijft koffiedik kijken waar ze zich situ<strong>er</strong>en in<br />
het politieke landschap. Na de opm<strong>er</strong>ke<strong>lijk</strong>e<br />
uitslag van de Duitse piraten in B<strong>er</strong>lijn vorig<br />
jaar, waar ze 8,9 procent haalden, bekende<br />
de afdelingsvoorzitt<strong>er</strong> G<strong>er</strong>hard Ang<strong>er</strong> alvast<br />
kleur: “We zijn <strong>nu</strong> de grootste lib<strong>er</strong>ale partij<br />
in B<strong>er</strong>lijn!”. De Voegt: “We v<strong>er</strong>mijden kost<br />
wat kost om ons links of rechts te profil<strong>er</strong>en.<br />
Zo namen we al mensen op van Groen, N-VA,<br />
Vivant, Spirit en SLP. De k<strong>er</strong>n van onze<br />
ploeg bestaat wel uit nieuwe mensen. Ei-<br />
Dossi<strong>er</strong> <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine | 17
Dossi<strong>er</strong>: Stem! Lokale v<strong>er</strong>kiezingen 14/10/2012<br />
gen<strong>lijk</strong> willen we de partijgrenzen<br />
doorbreken. In een representatieve<br />
democratie maakt<br />
men beslissingen via politieke<br />
spelletjes en koehandels. Via het<br />
systeem van liquid democracy<br />
wordt dat veel moei<strong>lijk</strong><strong>er</strong>, zo niet onmoge<strong>lijk</strong>.”<br />
H<strong>er</strong>rieschopp<strong>er</strong>s en fraude<br />
Niet ied<strong>er</strong>een staat echt<strong>er</strong> te springen om<br />
de komst van deze mod<strong>er</strong>ne beeldenstorm<strong>er</strong>s.<br />
In Duitsland bestond de buit vooral uit<br />
groene stemm<strong>er</strong>s. Daarop hebben de groenen<br />
in het Europees Parlement de twee piraten<br />
opgenomen binnen hun eigen fractie.<br />
Uit het ond<strong>er</strong>zoek van het IST b<strong>lijk</strong>t ook dat<br />
politici zelf weinig animo voelen om zich te<br />
wagen aan e-democratie. Int<strong>er</strong>net is echt<strong>er</strong><br />
een belangrijk w<strong>er</strong>kinstrument voor de piraten.<br />
Politici vrezen het gebrek aan een s<strong>er</strong>een<br />
debat, maar ook fraude en manipulatie<br />
op int<strong>er</strong>net. De Voegt: “In onze onlinediscussielijsten<br />
komen we ook mensen tegen<br />
wiens argumenten haaks staan op onze<br />
ideologie, en die daar vrij v<strong>er</strong> in gaan. Maar<br />
h<strong>er</strong>rieschopp<strong>er</strong>s worden na v<strong>er</strong>loop van tijd<br />
genege<strong>er</strong>d. In het systeem van LiquidFeedback<br />
zit bovendien een filt<strong>er</strong>. Ied<strong>er</strong>een kan een<br />
voorstel doen, maar moet een minimale<br />
drempel aan steun binnenhalen. Voordeel is<br />
dat <strong>er</strong> geen ‘commissie’ bestaat die een<br />
oordeel velt. De groep beslist.”<br />
“Wat fraude betreft, denk ik dat <strong>er</strong> me<strong>er</strong> misbruik<br />
moge<strong>lijk</strong> is in klassieke systemen. Wij<br />
18 | <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine Dossi<strong>er</strong><br />
gebruiken opensourcesoftware. Dat betekent<br />
dat ied<strong>er</strong>een de code kan control<strong>er</strong>en om te<br />
zien of alles correct v<strong>er</strong>loopt. Omdat alle tussentijdse<br />
resultaten ook bekend zijn, kan ied<strong>er</strong>een<br />
bovendien narekenen of de cijf<strong>er</strong>s<br />
kloppen. Dat gezegd zijnde is fraude onmoge<strong>lijk</strong><br />
uit te sluiten, in welk systeem dan ook.”<br />
Online-inburg<strong>er</strong>ing<br />
Zowel in Zweden als Duitsland krijgen de piraten<br />
steun van een nieuwe lichting jonge<br />
stemm<strong>er</strong>s. Hun roots in het int<strong>er</strong>net en het<br />
vrij uitwisselen van bestanden is daar niet<br />
vreemd aan. De oud<strong>er</strong>e garde <strong>lijk</strong>t echt<strong>er</strong><br />
mind<strong>er</strong> ov<strong>er</strong>tuigd. Ongeve<strong>er</strong> de helft van de<br />
zestigpluss<strong>er</strong>s in België heeft zelfs geen<br />
comput<strong>er</strong> of int<strong>er</strong>nettoegang. In het licht van<br />
de v<strong>er</strong>grijzing dreigt zo de uitsluiting van een<br />
aanzien<strong>lijk</strong> deel van de bevolking. De Voegt:<br />
“Er is zoveel moge<strong>lijk</strong> op het int<strong>er</strong>net,<br />
gaande van informatie ontsluiten tot ov<strong>er</strong>heidsdiensten<br />
aanbieden via e-loketten. Tege<strong>lijk</strong><br />
is int<strong>er</strong>net duur in België. Naar<br />
analogie met gratis elektriciteit als je krap bij<br />
kas zit, is gratis basistoegang dus een be-<br />
Het logo van de piratenpartij.<br />
“Sharing is caring”, luidt haar<br />
credo.<br />
langrijk punt. Niet alleen oud<strong>er</strong>en,<br />
maar ook and<strong>er</strong>e kansarme<br />
groepen zoals allochtone<br />
vrouwen kunnen sociaal geïsole<strong>er</strong>d<br />
raken. We stellen voor om<br />
die groepen een soort ‘onlineinburg<strong>er</strong>ingscursus’<br />
aan te bieden.”<br />
“In elk geval biedt ons systeem me<strong>er</strong> inspraak<br />
dan de traditionele systemen. Ben je<br />
al eens naar voorstellingen van openbare<br />
w<strong>er</strong>ken geweest? Op een dag – meestal tijdens<br />
de week – komt een stadsingenieur<br />
aan een tiental bejaarden uitleggen waarom<br />
zijn plan zo fantastisch is, waarna hun opm<strong>er</strong>kingen<br />
compleet genege<strong>er</strong>d worden.<br />
Zelfs als burg<strong>er</strong>s een ref<strong>er</strong>endum afdwingen<br />
zoals bij de Lange Wapp<strong>er</strong>brug (nvdr: een<br />
ond<strong>er</strong>deel van de Oost<strong>er</strong>weelv<strong>er</strong>binding, het<br />
project voor het sluiten van de Antw<strong>er</strong>pse<br />
ring), is het niet eens bindend. Dat is gewoon<br />
v<strong>er</strong>ke<strong>er</strong>d. Men zou net naar alle mensen<br />
moeten luist<strong>er</strong>en.”<br />
Me<strong>er</strong> info?<br />
Lees het dossi<strong>er</strong> van het IST ov<strong>er</strong> e-democratie<br />
in Vlaand<strong>er</strong>en:<br />
VLAAMS INSTITUUT VOOR WETEN-<br />
SCHAPPELIJK EN TECHNOLOGISCH<br />
ASPECTENONDERZOEK (viWTA)<br />
(2009). E-democratie in Vlaand<strong>er</strong>en.<br />
Houdingen en opinies ten aan zien van<br />
e-democratie in Vlaand<strong>er</strong>en. viWTA<br />
Dossi<strong>er</strong> nr. 9, opgehaald op<br />
www.samenlevingentechnologie.be<br />
ond<strong>er</strong> ‘publicaties’.
foto © Eugene H<strong>er</strong>toghe<br />
Politici ov<strong>er</strong> levensbeschouwing<br />
in de<br />
gemeente<br />
Siegfried Bracke<br />
N-VA, Gent<br />
elke rol spelen levensbeschouwingen in het lokale<br />
beleid? We stelden drie vragen ov<strong>er</strong> de kwestie<br />
aan vijf bekende politici die zich kandidaat<br />
gesteld hebben voor de gemeent<strong>er</strong>aad in hun stad<br />
of gemeente. Aan het woord: Siegfried Bracke (N-VA,<br />
Gent), H<strong>er</strong>man De Croo (Open Vld, Brakel), Wout<strong>er</strong> De Vriendt<br />
(Groen, Oostende), Renaat Landuyt (sp.a, Brugge), S<strong>er</strong>vais<br />
V<strong>er</strong>h<strong>er</strong>straeten (CD&V, Mol).<br />
Sarah Van Gaens<br />
H<strong>er</strong>man De Croo<br />
Open Vld, Brakel<br />
Wout<strong>er</strong> De Vriendt<br />
Groen, Oostende<br />
Renaat Landuyt<br />
sp.a, Brugge<br />
S<strong>er</strong>vais V<strong>er</strong>h<strong>er</strong>straeten<br />
CD&V, Mol<br />
foto © FOD Kanselarij van de E<strong>er</strong>ste Minist<strong>er</strong><br />
Dossi<strong>er</strong> <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine | 19
Dossi<strong>er</strong>: Stem! Lokale v<strong>er</strong>kiezingen 14/10/2012<br />
1<br />
Moeten de ov<strong>er</strong><strong>heidsgebouwen</strong><br />
<strong>er</strong><br />
<strong>levensbeschouwe</strong><strong>lijk</strong><br />
<strong>neutraal</strong> uitzien?<br />
• Bracke: “Voor de N-VA staat de neutraliteit<br />
van de ov<strong>er</strong>heid voorop: te allen tijde<br />
moet de schijn van partijdigheid v<strong>er</strong>meden<br />
worden. Ov<strong>er</strong><strong>heidsgebouwen</strong> en ambtenaren<br />
die rechtstreeks in contact komen met<br />
de burg<strong>er</strong> moeten die neutraliteit we<strong>er</strong>spiegelen.”<br />
• De Croo: “Zo <strong>neutraal</strong> moge<strong>lijk</strong>. Op en in<br />
de gemeente<strong>lijk</strong>e gebouwen zijn <strong>er</strong> in Brakel<br />
geen religieuze symbolen. Op begraafplaatsen<br />
kunnen <strong>er</strong> misschien religieuze symbolen<br />
aangebracht zijn. Maar als zij daar al<br />
decennia aanwezig zijn, dan zou ik ze niet<br />
weghalen.”<br />
• De Vriendt: “Een ov<strong>er</strong>heids- of g<strong>er</strong>echtsgebouw<br />
hoort <strong>levensbeschouwe</strong><strong>lijk</strong>e neutraliteit<br />
uit te stralen. Kruisjes of fakkels aan de<br />
muren zijn dan ook uitgesloten.”<br />
• Landuyt: “Ov<strong>er</strong><strong>heidsgebouwen</strong> moeten <strong>er</strong><br />
p<strong>er</strong> definitie <strong>levensbeschouwe</strong><strong>lijk</strong> <strong>neutraal</strong><br />
uitzien. Diegenen die <strong>er</strong> w<strong>er</strong>ken ov<strong>er</strong>igens<br />
ook, al neem ik <strong>er</strong> p<strong>er</strong>soon<strong>lijk</strong> geen aanstoot<br />
aan. Het is belangrijk dat p<strong>er</strong>sonen tijdens<br />
het uitoefenen van hun functie en gebouwen<br />
die de ov<strong>er</strong>heid ‘v<strong>er</strong>tegenwoordigen’ geen<br />
toon zetten inzake levensbeschouwing.”<br />
• V<strong>er</strong>h<strong>er</strong>straeten: “Hoewel <strong>er</strong> in België<br />
geen wetgeving ov<strong>er</strong> bestaat, is <strong>er</strong> een consensus<br />
dat <strong>er</strong> geen <strong>levensbeschouwe</strong><strong>lijk</strong>e<br />
voorkeur mag b<strong>lijk</strong>en uit de inrichting van de<br />
ov<strong>er</strong><strong>heidsgebouwen</strong>. Mijns inziens moeten<br />
ze de indruk van neutraliteit wekken, maar<br />
mogen religieuze symbolen wel aanwezig<br />
zijn in de rest van de publieke ruimte.”<br />
20 | <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine Dossi<strong>er</strong><br />
2<br />
Is <strong>er</strong> een rol weggelegd<br />
voor de gemeente om een<br />
int<strong>er</strong><strong>levensbeschouwe</strong><strong>lijk</strong>e<br />
dialoog te organis<strong>er</strong>en?<br />
• Bracke: “Het multiculturele Vlaand<strong>er</strong>en is<br />
een feit. Er zijn Vlamingen van de meest div<strong>er</strong>se<br />
pluimage, elk met hun eigen acht<strong>er</strong>grond<br />
en ov<strong>er</strong>tuiging. Levensbeschouwing<br />
is een privéaangelegenheid, maar met gevolgen<br />
voor de publieke ruimte. Gemeenten<br />
moeten daarin een regi<strong>er</strong>ol spelen en de<br />
wed<strong>er</strong>zijdse tol<strong>er</strong>antie v<strong>er</strong>zek<strong>er</strong>en. Dialoog<br />
is essentieel, maar het initiatief daarvoor ligt<br />
bij de gemeenschap, niet bij de ov<strong>er</strong>heid.”<br />
• De Croo: “In Brakel is <strong>er</strong> geen vraag naar<br />
het organis<strong>er</strong>en van een int<strong>er</strong><strong>levensbeschouwe</strong><strong>lijk</strong>e<br />
dialoog. Er zijn imm<strong>er</strong>s geen<br />
conflicten. Brakel telt vooral veel vrijzinnigen<br />
en min of me<strong>er</strong> praktis<strong>er</strong>ende rooms-katholieken.<br />
Daarnaast zijn <strong>er</strong> enkele protestan-<br />
Siegfried Bracke:<br />
“Gemeenten moeten<br />
de wed<strong>er</strong>zijdse tol<strong>er</strong>antie<br />
v<strong>er</strong>zek<strong>er</strong>en.”<br />
ten, evangelische christenen en moslims.<br />
Mocht <strong>er</strong> een probleem zijn, dan ben ik als<br />
burgemeest<strong>er</strong> zek<strong>er</strong> b<strong>er</strong>eid om daar positief<br />
op te reag<strong>er</strong>en.”<br />
• De Vriendt: “Een dialoog tussen ov<strong>er</strong>tuigingen<br />
en religies bevord<strong>er</strong>t het wed<strong>er</strong>zijds<br />
begrip en de integratie van v<strong>er</strong>schillende<br />
gemeenschappen in onze samenleving.<br />
Gezien de actuele uitdagingen in veel van<br />
onze steden is dit geen ov<strong>er</strong>bodige luxe. De<br />
gemeente heeft hi<strong>er</strong>in een opdracht, echt<strong>er</strong><br />
met de betrokkenheid van het middenveld,<br />
v<strong>er</strong>enigingen en zek<strong>er</strong> ook wijkcomités.<br />
Moge<strong>lijk</strong>heden zijn onlinefora, <strong>levensbeschouwe</strong><strong>lijk</strong>e<br />
wandelingen, regelmatige samenw<strong>er</strong>king<br />
tussen zuilen enzovoort.”
• Landuyt: “De gemeente staat in voor het<br />
goed samenleven van al haar burg<strong>er</strong>s. In die<br />
zin <strong>lijk</strong>t het mij aangewezen dat de gemeente<br />
- daar waar de nood zich voordoet<br />
- initiatieven neemt om dialogen te organis<strong>er</strong>en.<br />
Een ‘gebouw voor alle levensbeschouwingen’<br />
<strong>lijk</strong>t mij een goed initiatief.”<br />
• V<strong>er</strong>h<strong>er</strong>straeten: “Het gemeente<strong>lijk</strong>e niveau<br />
is, als niveau dat het dichtst bij de bevolking<br />
staat, geschikt om ontmoetingen te<br />
organis<strong>er</strong>en tussen de v<strong>er</strong>schillende gemeenschappen,<br />
culturen en levensbeschouwingen.<br />
Dit kan het bijvoorbeeld doen<br />
door gemeente<strong>lijk</strong>e infrastructuur t<strong>er</strong> beschikking<br />
te stellen, of door het ond<strong>er</strong>steunen<br />
van initiatieven van de lokale<br />
geloofsgemeenschappen en levensbeschouwingen.”<br />
3<br />
• Bracke: “Elke vorm van geweld moet<br />
streng aangepakt worden. Het maakt niet uit<br />
hoe het wordt gemotive<strong>er</strong>d, of het <strong>nu</strong> uit politieke,<br />
religieuze, homofobe… ov<strong>er</strong>wegingen<br />
is, of zinloos en willekeurig. De ov<strong>er</strong>heid<br />
heeft de plicht om de rechtsstaat te vrijwaren.<br />
Geweld kan ond<strong>er</strong> geen enkel beding<br />
worden getol<strong>er</strong>e<strong>er</strong>d en gemeenten moeten<br />
alle moge<strong>lijk</strong>heden die tot hun beschikking<br />
staan uitputten om het te bestraffen.”<br />
• De Croo: “Levensbeschouwe<strong>lijk</strong> g<strong>er</strong>elate<strong>er</strong>d<br />
geweld is bij ons ze<strong>er</strong> schaars of onbestaande.<br />
Moest het zich voordoen dan is<br />
het de taak van de politie om dit aan te pakken.<br />
Als we GAS-boetes (nvdr: GAS zijn gemeente<strong>lijk</strong>e<br />
administratieve sancties die<br />
gemeenten kunnen bepalen voor inbreuken<br />
in hun gemeent<strong>er</strong>eglement. Ze w<strong>er</strong>den bedacht<br />
om de parketten te v<strong>er</strong>lossen van<br />
ov<strong>er</strong>lastdossi<strong>er</strong>s.) zouden willen invo<strong>er</strong>en,<br />
moeten we dat e<strong>er</strong>st bespreken in het politiecollege<br />
waarin de vi<strong>er</strong> burgemeest<strong>er</strong>s van<br />
Wout<strong>er</strong> De Vriendt:<br />
“Bij <strong>levensbeschouwe</strong><strong>lijk</strong><br />
geweld kan bemiddeling<br />
en<br />
confrontatie tussen<br />
dad<strong>er</strong> en slachtoff<strong>er</strong><br />
voor goede resultaten<br />
zorgen.”<br />
Hoe moet <strong>levensbeschouwe</strong><strong>lijk</strong> g<strong>er</strong>elate<strong>er</strong>d<br />
geweld aangepakt worden?<br />
onze politiezone zetelen. Zij zouden <strong>er</strong> dan<br />
voor kunnen kiezen om in de vi<strong>er</strong> gemeenten<br />
hetzelfde GAS-reglement te hebben.”<br />
• De Vriendt: “De misdrijven waarop gemeente<strong>lijk</strong>e<br />
administratieve sancties van toepassing<br />
zijn, worden wette<strong>lijk</strong> omschreven<br />
en hebben veele<strong>er</strong> betrekking op de beschadiging<br />
of de v<strong>er</strong>storing van de openbare<br />
ruimte en de publieke sfe<strong>er</strong>. Levensbeschouwe<strong>lijk</strong><br />
geweld is van een and<strong>er</strong>e orde<br />
en blijft een zaak voor het g<strong>er</strong>echt. Geweldpleging<br />
is een <strong>er</strong>nstig v<strong>er</strong>grijp en moet gesanctione<strong>er</strong>d<br />
worden. Het <strong>lijk</strong>t mij echt<strong>er</strong> bij<br />
uitstek een misdrijf waarin bemiddeling en<br />
confrontatie tussen dad<strong>er</strong> en slachtoff<strong>er</strong> voor<br />
goede resultaten kan zorgen.”<br />
• Landuyt: “Alle geweld moet aangepakt<br />
worden. In e<strong>er</strong>ste instantie moet een burgemeest<strong>er</strong><br />
zorgen voor goed ov<strong>er</strong>leg met<br />
de procureur opdat deze de juiste prioriteiten<br />
stelt inzake het wel of niet v<strong>er</strong>volgen<br />
van feiten. In tweede instantie moet de<br />
burgemeest<strong>er</strong> goed ov<strong>er</strong>leggen met de<br />
politie opdat de juiste prioriteiten gesteld<br />
worden inzake bewaking en preventie.<br />
Gemeente<strong>lijk</strong>e administratieve sancties<br />
zijn niet aangewezen voor geweldsdelicten,<br />
deze zijn mat<strong>er</strong>ie voor de strafrechtbanken.”<br />
• V<strong>er</strong>h<strong>er</strong>straeten: “Geweld is nog me<strong>er</strong><br />
traumatis<strong>er</strong>end voor de slachtoff<strong>er</strong>s als het<br />
gepleegd wordt om specifieke kenm<strong>er</strong>ken<br />
van een p<strong>er</strong>soon. Dit moet een rol spelen<br />
bij het v<strong>er</strong>volgingsbeleid en bij de beoordeling<br />
van de strafmaat door een recht<strong>er</strong><br />
in het kad<strong>er</strong> van een g<strong>er</strong>echte<strong>lijk</strong>e procedure.<br />
De gemeente kan bijkomend voorzien<br />
in gemeente<strong>lijk</strong>e administratieve<br />
sancties, zek<strong>er</strong> ten aanzien van gedragingen<br />
die door het g<strong>er</strong>echt mind<strong>er</strong> gemakke<strong>lijk</strong><br />
worden v<strong>er</strong>volgd, zoals v<strong>er</strong>bale<br />
agressie en geweld.”<br />
Dossi<strong>er</strong> <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine | 21
Dossi<strong>er</strong>: Stem! Lokale v<strong>er</strong>kiezingen 14/10/2012<br />
22 | <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine Dossi<strong>er</strong><br />
De Vrijzinnige Trefdag opende met intellectuele<br />
ochtendgymnastiek. Drie w<strong>er</strong>kgroepen<br />
doken elk in een specifiek thema rond de<br />
scheiding van k<strong>er</strong>k en staat. Een e<strong>er</strong>ste<br />
groep boog zich ov<strong>er</strong> de situatie in het ond<strong>er</strong>wijs,<br />
een tweede behandelde de gezondheidszorg<br />
en een d<strong>er</strong>de en laatste groep<br />
bekeek de gemeente<strong>lijk</strong>e infrastructuur en<br />
openbare ruimte. De tijd was bep<strong>er</strong>kt. In and<strong>er</strong>half<br />
uur moesten alle vooropgestelde ond<strong>er</strong>w<strong>er</strong>pen<br />
aangesneden en besproken<br />
worden, conclusies inbegrepen.<br />
Vrijzinnige trefdag: 23 juni 2012<br />
in Antw<strong>er</strong>pen<br />
et veel vrijzinnig humanisten nadenken<br />
ov<strong>er</strong> de scheiding tussen k<strong>er</strong>k en staat<br />
op lokaal niveau. Dat was de bedoeling<br />
van de Vrijzinnige Trefdag die op 23 juni<br />
georganise<strong>er</strong>d w<strong>er</strong>d in Antw<strong>er</strong>pen. In de<br />
weken voor die 23ste juni w<strong>er</strong>d al een onlineenquête<br />
gehouden en vond <strong>er</strong> een voortraject<br />
van provinciale denkavonden plaats. Samen<br />
met de workshops op de Vrijzinnige Trefdag<br />
geven zij de aanzet tot een witboek.<br />
In dat witboek formule<strong>er</strong>t de vrijzinnig humanistische<br />
gemeenschap concrete aanbevelingen<br />
ov<strong>er</strong> de scheiding tussen k<strong>er</strong>k en staat op<br />
lokaal niveau en wordt <strong>er</strong> antwoord gegeven<br />
op een aantal specifieke vragen. Alle nieuw<br />
v<strong>er</strong>kozen mandatarissen zullen bij de installatie<br />
van de gemeent<strong>er</strong>aden een exemplaar van het<br />
witboek ontvangen.<br />
Ve<strong>er</strong>le Cannoot<br />
In de groep Infrastructuur en openbare<br />
ruimte zorgde dat voor een strak geleide<br />
bespreking. De problematiek w<strong>er</strong>d geschetst,<br />
de resultaten van de enquête<br />
kwamen aan bod en <strong>er</strong> w<strong>er</strong>d de groep om<br />
een constructieve bijdrage gevraagd. Die<br />
kwam <strong>er</strong> ook elke ke<strong>er</strong>. Soms slechts uit<br />
één mond, omdat niemand nog iets toe te<br />
voegen had. Soms klonken <strong>er</strong> v<strong>er</strong>schillende<br />
stemmen, maar zware discussies<br />
bleven uit.<br />
Zie kad<strong>er</strong>stukje >>>
Ond<strong>er</strong>w<strong>er</strong>pen van de<br />
w<strong>er</strong>kgroepen<br />
Infrastructuur en openbare ruimte<br />
¬ Inplanting van Vrijzinnige Ontmoetingscentra<br />
en huizenvan<strong>deMens</strong><br />
¬ Aula’s bij gemeente<strong>lijk</strong>e begraafplaatsen<br />
¬ H<strong>er</strong>bestemming van k<strong>er</strong>kgebouwen<br />
¬ Controle op de boekhouding van k<strong>er</strong>kfabrieken<br />
¬ Straatnaamcommissies<br />
¬ Aparte zwemuurtjes in openbare zwembaden<br />
¬ Religieuze symbolen in stembureaus<br />
¬ Kledij van ov<strong>er</strong>heidsp<strong>er</strong>soneel<br />
¬ Religie-g<strong>er</strong>elate<strong>er</strong>d geweld<br />
Ond<strong>er</strong>wijs en riten<br />
¬ Ov<strong>er</strong>dracht van gemeentescholen: altijd<br />
naar het gemeenschapsond<strong>er</strong>wijs<br />
¬ Collectievorming van bibliotheken<br />
¬ Te Deum of pluralistische dienst<br />
¬ Di<strong>er</strong>enwelzijn – onv<strong>er</strong>doofd slachten<br />
Gezondheidszorg<br />
¬ Lekenconsulenten<br />
¬ Pluralistische geneeskunde<br />
¬ Manne<strong>lijk</strong>e dokt<strong>er</strong>s en vroedmannen<br />
Na de sessie in w<strong>er</strong>kgroepen kwam ied<strong>er</strong>een<br />
opnieuw samen. Uit elke w<strong>er</strong>kgroep<br />
w<strong>er</strong>den de belangrijkste bevindingen p<strong>er</strong> ond<strong>er</strong>deel<br />
we<strong>er</strong>gegeven. Kort en bondig, want<br />
ook hi<strong>er</strong> was de tijd bep<strong>er</strong>kt en het programma<br />
goed gevuld.<br />
Prijs <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
In de namiddag vond de uitreiking van de<br />
prijs <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> plaats. De spiksplint<strong>er</strong>nieuwe<br />
prijs wordt uitg<strong>er</strong>eikt voor het beste<br />
non-fictieboek van de afgelopen twee jaar in<br />
de Ned<strong>er</strong>landse taal. De winnaar krijgt een<br />
cheque van 3.000 euro mee naar huis.<br />
T<strong>er</strong>wijl de jury zich boog ov<strong>er</strong> de schrijfsels<br />
van de laureaten zou Dirk V<strong>er</strong>hofstadt in<br />
gesprek gaan met Paul Cliteur ov<strong>er</strong> zijn<br />
meest recente boek In gesprek met Paul<br />
Cliteur. Een zoektocht naar harmonie. He-<br />
De vijf genomine<strong>er</strong>den voor<br />
de prijs <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
Johan Braeckman en Maarten Boudry met<br />
De ongelovige Thomas heeft een punt.<br />
Een handleiding voor kritisch denken.<br />
Alicja Gescinska met De v<strong>er</strong>ov<strong>er</strong>ing van<br />
de vrijheid. Van luie mensen, de dingen<br />
die voorbijgaan.<br />
Freddy Morti<strong>er</strong> met De ho<strong>er</strong> van de<br />
duivel. Illusies en godsgeloof.<br />
Floris van den B<strong>er</strong>g met Filosofie voor<br />
een bet<strong>er</strong>e w<strong>er</strong>eld.<br />
Dirk V<strong>er</strong>hofstadt met In gesprek met<br />
Etienne V<strong>er</strong>me<strong>er</strong>sch. Een zoektocht naar<br />
waarheid.<br />
laas raakte Cliteur niet tot in Antw<strong>er</strong>pen,<br />
maar gelukkig bracht Dirk V<strong>er</strong>hofstadt<br />
Etienne V<strong>er</strong>me<strong>er</strong>sch mee en had deze laatste<br />
<strong>er</strong> niets op tegen om een filosofische<br />
babbel te slaan met V<strong>er</strong>hofstadt. Na een<br />
klein uur kon de juryvoorzitt<strong>er</strong>, Mario Van<br />
Essche, de laureaten uit hun lijden v<strong>er</strong>lossen.<br />
De e<strong>er</strong>ste prijs <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> ging naar<br />
Alicja Gescinska met haar debuut: De v<strong>er</strong>ov<strong>er</strong>ing<br />
van de vrijheid. Van luie mensen,<br />
de dingen die voorbijgaan.<br />
De jury prees de auteur voor haar v<strong>er</strong>nieuwen -<br />
de ideeën en voor de mani<strong>er</strong> waarop zij die<br />
gedachten op papi<strong>er</strong> zet. Haar pleidooi<br />
tegen luiheid en voor betrokken vrijheid<br />
kon hen bekoren. Dat het gaat om een debuut<br />
van iemand die pas op lat<strong>er</strong>e leeftijd<br />
Ned<strong>er</strong>lands le<strong>er</strong>de, maar zich bijzond<strong>er</strong><br />
bekwaam toont in het hant<strong>er</strong>en van die<br />
taal, was voor de jury het bewijs dat migratie<br />
onze cultuur v<strong>er</strong>stevigt en v<strong>er</strong>rijkt.<br />
Alicja Gescinska was oprecht v<strong>er</strong>rast dat<br />
zij de prijs in de wacht sleepte. Maar ze<br />
voegde <strong>er</strong> meteen heel al<strong>er</strong>t aan toe:<br />
“Positieve vrijheid is betrokken vrijheid en<br />
het is mooi dat <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> de prijs uitreikt<br />
voor die betrokken vrijheid!”.<br />
Een kar die<br />
Warre Borgmans<br />
ratelt op de<br />
en Jokke<br />
keien<br />
Schreurs bren-<br />
De namidgen<br />
humor en<br />
dag eindigde<br />
ontro<strong>er</strong>ing.<br />
met een optreden<br />
van Warre Borgmans en Jokke Schreurs.<br />
Warre ov<strong>er</strong>spoelde de aanwezigen met h<strong>er</strong>inn<strong>er</strong>ingen<br />
uit zijn jonge jaren, waarin meisjes b<strong>lijk</strong>baar<br />
een niet te ond<strong>er</strong>schatten rol speelden. Het<br />
publiek kreeg af en toe een krop in de keel van<br />
ontro<strong>er</strong>ing, t<strong>er</strong>wijl het luttele ogenblikken lat<strong>er</strong><br />
onbedaar<strong>lijk</strong> zat te schudden van het lachen. Er<br />
ontstond zelfs wat discussie ov<strong>er</strong> ‘de Limburg’<br />
en de afstand van het ene dorp naar het and<strong>er</strong>e<br />
dorp. Vrijzinnigen zouden geen vrijzinnigen zijn,<br />
mochten ze niet op elke slak zout leggen. Maar<br />
toen Warre Het dorp van Wim Sonneveld inzette,<br />
bromde bijna heel de zaal toch zachtjes<br />
mee met een kar die ratelt op de keien.<br />
foto © Isabelle Pate<strong>er</strong><br />
Leeskriebels?<br />
Benieuwd naar het boek waarmee Alicja<br />
Gescinska de prijs <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> in de wacht<br />
sleepte? Een recensie ov<strong>er</strong> De v<strong>er</strong>ov<strong>er</strong>ing<br />
van de vrijheid vind je op pagina 29. Of<br />
speel mee met Breinpijn (p.27) en maak<br />
kans om het boek te winnen!<br />
Dossi<strong>er</strong> <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine | 23
24 | <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine Dossi<strong>er</strong>
Ik zat helemaal acht<strong>er</strong>aan in de e<strong>er</strong>ste kleut<strong>er</strong>klas.<br />
De juf, een blije en in een bloemenjurk gegoten, vrij<br />
gezette jongedame (ik h<strong>er</strong>inn<strong>er</strong> me een canyon van<br />
een decolleté) las een vro<strong>lijk</strong> v<strong>er</strong>haaltje voor maar ik<br />
lette niet op want ik moest heel, héél <strong>er</strong>g dringend<br />
plassen. Rechts van mij zat een and<strong>er</strong> jongetje<br />
voortdurend naar mij te glimlachen. Ik lachte samenzwe<strong>er</strong>d<strong>er</strong>ig<br />
t<strong>er</strong>ug. Blij dat ik niet de enige was<br />
die niet naar de juf luist<strong>er</strong>de. Blij dat ik een vriend en<br />
bondgenoot had gevonden in dit vreemde gebouw<br />
waar mijn moed<strong>er</strong> me had acht<strong>er</strong>gelaten.<br />
Plots voelde ik hoe een deugddoende en bevrijdende<br />
warmte zich in mijn broek v<strong>er</strong>spreidde en t<strong>er</strong>wijl<br />
de e<strong>er</strong>ste druppels veel te lang opgehouden plas<br />
ond<strong>er</strong> mijn stoel op de grond vielen, glimlachte mijn<br />
nieuwe vriend nog bred<strong>er</strong>. Ik lachte t<strong>er</strong>ug. Omdat we<br />
allebei acht<strong>er</strong>aan zaten, had niemand and<strong>er</strong>s de plas<br />
ond<strong>er</strong> mijn stoel gezien. Spannend, <strong>nu</strong> hadden mijn<br />
nieuwe vriend en ik ook al een geheim!<br />
Opeens riep hij “juffrouw juffrouw!” en wees naar<br />
mij: “hij heeft pipi gedaan hij heeft pipi gedaan...”<br />
Het schaamteloze v<strong>er</strong>raad. En hij bleef maar naar mij<br />
glimlachen, met een uitdrukking alsof hij mij zonet<br />
een dienst had bewezen. Ik v<strong>er</strong>moed dat de misantropie<br />
toen stilletjes in mijn kind<strong>er</strong>ziel is geslopen.<br />
Als je vi<strong>er</strong> bent, hoor je een heleboel woorden waarvan<br />
de betekenis je volledig ontgaat. ‘Hoogconjunctuur’,<br />
‘zoetwat<strong>er</strong>bassin’ of ‘condooms’ bijvoorbeeld.<br />
Het kan ook om een nochtans eenvoudig en vaak<br />
gebruikt woord gaan. Zoals ‘mensen’. Men staat <strong>er</strong><br />
niet bij stil, maar als je vi<strong>er</strong> bent is zo’n woord vrij<br />
abstract. Wist ik veel dat ik een ‘mens’ was. Voor<br />
zov<strong>er</strong> ik wist was ik ofwel ‘de kleine’, ofwel ‘de zoon<br />
van Willy en Liliane’, soms ‘de kleine van Willy en<br />
Liliane’ en meestal ‘ventje’. Niemand had mij ooit<br />
‘een mens’ genoemd.<br />
In datzelfde e<strong>er</strong>ste kleut<strong>er</strong>klasje kwam een non af<br />
en toe de juf een uurtje v<strong>er</strong>vangen. Ze v<strong>er</strong>telde ook<br />
v<strong>er</strong>haaltjes. Geen v<strong>er</strong>tellingen ov<strong>er</strong> het grote di<strong>er</strong>enbos<br />
of ov<strong>er</strong> Roodkapje. Meestal ging het ov<strong>er</strong> ‘god’<br />
en ‘de mensen’. En ov<strong>er</strong> de zonde en de hemel en<br />
de hel. Afgaande op de mani<strong>er</strong> waarop die non ov<strong>er</strong><br />
‘mensen’ sprak, nam ik aan dat het hi<strong>er</strong> een boosaardige<br />
robotsoort betrof. Wist ik veel dat het eigen<strong>lijk</strong><br />
ov<strong>er</strong> mij ging. Ik vond het allemaal best<br />
spannend wat ze v<strong>er</strong>telde en veel opwindend<strong>er</strong> dan<br />
de v<strong>er</strong>haaltjes van de juf. Als je een uk bent, spreekt<br />
een minzaam voorgelezen Tiny op de bo<strong>er</strong>d<strong>er</strong>ij <strong>nu</strong><br />
eenmaal mind<strong>er</strong> tot de v<strong>er</strong>beelding dan het v<strong>er</strong>haal<br />
van Sodom en Gomorra, op sinist<strong>er</strong>e wijze v<strong>er</strong>teld<br />
door een in het zwart geklede en met een kap getooide<br />
vrouw van middelbare leeftijd die haar<br />
kromme, bleke en met lev<strong>er</strong>vlekken bedekte ving<strong>er</strong>s<br />
naar je uitsteekt om haar onheilspellende boodschap<br />
kracht bij te zetten. “Wat waren die robotten<br />
huft<strong>er</strong>s en klootzakken”, dacht ik. Nu ja, de woorden<br />
‘huft<strong>er</strong>’ en ‘klootzak’ kende ik als vi<strong>er</strong>jarige natuur<strong>lijk</strong><br />
ook nog niet, wellicht dacht ik “wat waren<br />
die robotten stout<strong>er</strong>iken!”<br />
Toen ik na een tijdje einde<strong>lijk</strong> doorhad dat die angstaanjagende<br />
nonnenv<strong>er</strong>halen helemaal niet ov<strong>er</strong> lugub<strong>er</strong>e<br />
mechanische wezens maar feite<strong>lijk</strong> ov<strong>er</strong> mezelf<br />
en mijn oud<strong>er</strong>s en ov<strong>er</strong> mijn vriendjes en mijn buurjongens<br />
en -meisjes en ov<strong>er</strong> die leuke Nonkel Bob op<br />
de televisie gingen, geloofde ik die non op slag niet<br />
me<strong>er</strong>. Toen vond ik die ‘god’ ineens een stout<strong>er</strong>ik.<br />
Ik vraag me soms af, op momenten wanne<strong>er</strong> ik echt<br />
niets bet<strong>er</strong>s te doen heb, of die non - mocht ze toen<br />
mijn gedachten hebben gekend - de ironie hi<strong>er</strong>van<br />
zou hebben ingezien. Ze voedde niet enkel mijn pas<br />
ontloken misantropie maar ze le<strong>er</strong>de me om wantrouwig<br />
te zijn én ze maakte me in een ruk door ook<br />
immuun voor godsdienst.<br />
Eigen<strong>lijk</strong> heb ik veel aan haar te danken.<br />
<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine | 19
20 | <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine<br />
Vrij-<br />
willig<strong>er</strong>s<br />
van bij ons<br />
DeMens.<strong>nu</strong>, haar huizenvan<strong>deMens</strong>, haar lidv<strong>er</strong>enigingen en haar Franstalige<br />
zust<strong>er</strong>organisatie Centre d’Action Laïque steunen op de inzet van vrijwillig<strong>er</strong>s.<br />
Het georganise<strong>er</strong>d vrijzinnig humanisme in België kan niet zond<strong>er</strong>.<br />
Wat deze vrijwillig<strong>er</strong>s doen is heel div<strong>er</strong>s. We stellen enkele van onze onmisbare<br />
krachten voor…<br />
Martine<br />
Konings<br />
55 lentes<br />
1 2 3 4<br />
Mathieu<br />
Gadeyne<br />
33 lentes<br />
David<br />
Dewev<strong>er</strong><br />
40 lentes<br />
Nin<br />
Walscha<strong>er</strong>ts<br />
59 lentes<br />
Jasmien Peet<strong>er</strong>s
1<br />
Martine<br />
Konings<br />
55 lentes<br />
Is vrijwillig<strong>er</strong> o.a. bij de<br />
Humanistisch-Vrijzinnige<br />
V<strong>er</strong>eniging / Vrijzinnig Antw<strong>er</strong>pen.<br />
Daarnaast is ze ook<br />
redactielid van het tijdschrift<br />
Samenspel voor le<strong>er</strong>krachten<br />
niet-confessionele zedenle<strong>er</strong><br />
basisschool.<br />
“Bij HVV brengen we mensen<br />
samen, telkens va<strong>nu</strong>it<br />
een and<strong>er</strong>e vrijzinnig humanistische<br />
invalshoek. Samen<br />
met and<strong>er</strong>en coördine<strong>er</strong> ik<br />
ook alles rond vrijzinnige<br />
feesten en activiteiten die<br />
met ond<strong>er</strong>wijs en opvoeding<br />
te maken hebben. Omdat ik<br />
kind<strong>er</strong>en de kans wil bieden<br />
om autonoom denkende<br />
p<strong>er</strong>sonen te worden, organise<strong>er</strong><br />
ik activiteiten voor hen<br />
en hun oud<strong>er</strong>s. Zo h<strong>er</strong>bekeken<br />
we reeds de bestaande<br />
ov<strong>er</strong>gangsmomenten en rituelen<br />
en startten we nieuwe<br />
initiatieven op.<br />
De v<strong>er</strong>bondenheid tussen<br />
mensen wanne<strong>er</strong> je iets organise<strong>er</strong>t,<br />
boeit me. Maar ik<br />
ond<strong>er</strong>vind telkens opnieuw<br />
stress bij het organis<strong>er</strong>en<br />
van activiteiten. ‘Lukt het<br />
wel? Hebben we aan alles<br />
gedacht? Zijn de activiteiten<br />
zowel zinvol, als gezellig,<br />
als…?’ Als ik dan blije gezichten<br />
zie, ben ik een gelukkige<br />
vrijwillig<strong>er</strong>.”<br />
* * *<br />
2<br />
Mathieu<br />
Gadeyne<br />
33 lentes<br />
Is vrijwillig<strong>er</strong> bij OVM Iep<strong>er</strong>-<br />
Pop<strong>er</strong>inge, oud<strong>er</strong>v<strong>er</strong>eniging<br />
t<strong>er</strong> ond<strong>er</strong>steuning van de<br />
le<strong>er</strong>krachten niet-confessionele<br />
zedenle<strong>er</strong> en de vrijzinnigen.<br />
“Ik organise<strong>er</strong> mee het Feest<br />
Vrijzinnige Jeugd en help in<br />
de coulissen. Meestal speel<br />
ik ook muziek tijdens de<br />
show. In ons magazine<br />
Rechtstreeks schrijf ik ov<strong>er</strong><br />
wat me moreel ro<strong>er</strong>t.<br />
Ik ben opgegroeid in een vrijzinnig<br />
gezin. Dat is in onze<br />
streek niet altijd evident. Het<br />
OVM-bestuur was een aantal<br />
jaren geleden op zoek naar<br />
v<strong>er</strong>jonging. Lid worden leek<br />
me de beste mani<strong>er</strong> om kind<strong>er</strong>en<br />
en jong<strong>er</strong>en de kans te<br />
geven om in een humanistische<br />
open samenleving<br />
groot te worden.<br />
Na een wandeling met onze<br />
leden, gingen we een glaasje<br />
<strong>nu</strong>ttigen. De volgende ochtend<br />
zag ik thuis de zwang<strong>er</strong>schapstest<br />
liggen... Zoveel<br />
maanden lat<strong>er</strong> moest ik<br />
optreden tijdens het Feest<br />
Vrijzinnige Jeugd met mijn<br />
gsm in mijn broekzak, omdat<br />
mijn vrouw op het punt stond<br />
te bevallen. En binnen een<br />
paar jaar sta ik dus zelf aan<br />
de and<strong>er</strong>e kant: bij de ontro<strong>er</strong>de<br />
oud<strong>er</strong>s.”<br />
* * *<br />
3<br />
David<br />
Dewev<strong>er</strong><br />
40 lentes<br />
Is lid van de begeleidingsgroep<br />
van het huisvan<strong>deMens</strong><br />
Leuven.<br />
“Als vrijwillig<strong>er</strong> volg ik de activiteiten<br />
van het huisvan<strong>deMens</strong>.<br />
Ik geef voorstellen, bekijk all<strong>er</strong>lei<br />
problemen uit de plaatse<strong>lijk</strong>e<br />
vrijzinnigheid en kaart<br />
deze aan bij de medew<strong>er</strong>k<strong>er</strong>s<br />
van het huisvan<strong>deMens</strong>. Ik<br />
hou de ving<strong>er</strong> aan de pols, en<br />
samen met de vrijzinnig humanistische<br />
consulenten promoot<br />
ik de vrijzinnigheid.<br />
Ik heb steeds niet-confessionele<br />
zedenle<strong>er</strong> gevolgd op<br />
school. Dan ben ik ook le<strong>er</strong>kracht<br />
niet-confessionele zedenle<strong>er</strong><br />
geworden. Ik ben al<br />
jaren lid van de Humanistisch-<br />
Vrijzinnige V<strong>er</strong>eniging en was<br />
ook in twee besturen actief. Ik<br />
heb geholpen bij vrijzinnige<br />
feesten en heb ze ook zelf georganise<strong>er</strong>d.<br />
Maar ik ben<br />
vooral begaan met de vrijzinnigheid:<br />
ik wil mensen laten<br />
ontdekken dat ze vrijzinnig zijn<br />
zond<strong>er</strong> dat ze het beseften.<br />
Na een activiteit die je zelf<br />
hebt georganise<strong>er</strong>d is het fijn<br />
om enthousiaste mensen te<br />
zien, deelnem<strong>er</strong>s die je even<br />
komen zeggen dat ze het de<br />
moeite vonden. Als medeorganisator<br />
ben ik steeds blij<br />
om nieuwe leden te kunnen<br />
v<strong>er</strong>welkomen. Want voor dat<br />
alles doe je het toch?”<br />
* * *<br />
4<br />
vrijwillig<strong>er</strong>s van bij ons<br />
Nin<br />
Walscha<strong>er</strong>ts<br />
59 lentes<br />
Is vrijwillig<strong>er</strong> bij huisvan<strong>deMens</strong><br />
Mechelen, begeleidt o.a. uitvaartplechtigheden.Organise<strong>er</strong>t<br />
ook mee de<br />
h<strong>er</strong>denkingsplechtigheden.<br />
“Mijn engagement als uitvaartconsulent<br />
zet me regelmatig<br />
met beide voeten op<br />
de grond. Het is een zinvolle<br />
invulling van mijn tijd, en ik<br />
ontmoet ge<strong>lijk</strong>gestemden en<br />
and<strong>er</strong>e zielen. Mijn e<strong>er</strong>ste<br />
afscheidsplechtigheid is me<br />
altijd bijgebleven. Voor een<br />
bijna volle aula zei ik dat het<br />
koppel, waarvan de echtgenote<br />
ov<strong>er</strong>leden was, elkaar<br />
had l<strong>er</strong>en kennen in ‘Alcatraz’.<br />
Het moest natuur<strong>lijk</strong> ‘Alcazar’<br />
zijn, voor de oorlog een ze<strong>er</strong><br />
gekende dansgelegenheid in<br />
Mechelen.<br />
De aanwezigen staarden mij<br />
aan, met grote vragende<br />
ogen. Na de uitvaart, ik was<br />
mij nog altijd van geen<br />
kwaad bewust, kwam de<br />
weduwnaar mij felicit<strong>er</strong>en<br />
met de gebrachte tekst,<br />
maar wees mij wel op mijn<br />
‘stommiteit’. Ik hield <strong>er</strong> een<br />
rood hoofd en veel gegniffel<br />
van de omstaand<strong>er</strong>s aan<br />
ov<strong>er</strong>.”<br />
* * *<br />
<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine | 21
Trouwen brengt een warme gloed teweeg. Twee mensen ‘ja’ voelen<br />
zeggen is ontzettend mooi. Niet de witte jurk, het chique feest,<br />
de v<strong>er</strong>plichte sketches… Wel delen met zij die we graag zien, de<br />
rijkdom van v<strong>er</strong>bondenheid vi<strong>er</strong>en. Het is echt, natuur<strong>lijk</strong>, puur,<br />
spontaan, grappig, intens en innig. Het is voluit ‘ja’ zeggen.<br />
22 | <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine<br />
De zin van de zoen<br />
Een trouwplechtigheid in beeld<br />
De zin van de zoen<br />
Pet<strong>er</strong> en Babs trouwden op 5 april 2012 bij hen thuis, met familie<br />
en vrienden, tijdens een vrijzinnig humanistische huwe<strong>lijk</strong>splechtigheid.<br />
Jasmien Peet<strong>er</strong>s - foto’s: © Libelia Photography<br />
Pet<strong>er</strong> & Babs trouwen
de ringen<br />
ingezoomd<br />
Bruid en bruidegom in zwart-wit<br />
Een cov<strong>er</strong> van Nick Drake<br />
“Proficiat bro<strong>er</strong>”<br />
Trouwplannen?<br />
Droom jij ook van een ‘ja’ zond<strong>er</strong> altaar, wel dicht bij elkaar?<br />
Spring eens binnen in een huisvan<strong>deMens</strong> in jouw buurt.<br />
De vrijzinnig humanistisch consulent kan jou v<strong>er</strong>d<strong>er</strong> helpen.<br />
<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine | 23
foto: © David Ramos<br />
Homofoob?<br />
Misschien ben je homoseksueel…<br />
Wie niet in het reine is met zijn seksuele geaardheid en stiekem iets<br />
voelt voor mensen van hetzelfde geslacht, <strong>er</strong>vaart homoseksuelen<br />
vak<strong>er</strong> als bedreigend en v<strong>er</strong>valt snell<strong>er</strong> in vooroordelen en discriminatie.<br />
Dat b<strong>lijk</strong>t uit een in april gepublice<strong>er</strong>d ond<strong>er</strong>zoek in het Am<strong>er</strong>ikaanse<br />
wetenschappe<strong>lijk</strong>e tijdschrift Journal of P<strong>er</strong>sonality and Social<br />
Psychology. Professor Ryan en zijn collega’s tonen hi<strong>er</strong> het v<strong>er</strong>band<br />
aan tussen homofobie en een ond<strong>er</strong>drukte homoseksualiteit.<br />
Liza Janssens<br />
Barcelona, Spanje, 7 novemb<strong>er</strong> 2010. Homo-activisten kussen elkaar<br />
wanne<strong>er</strong> paus Benedictus XVI voorbijrijdt op zijn weg naar de Sagrada<br />
Familia. De paus staat niet bekend als een homoliefhebb<strong>er</strong>. Zou dit iets<br />
zeggen ov<strong>er</strong> zijn seksuele geaardheid?<br />
24 | <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine<br />
Volgens de psychoanalyse bestaat <strong>er</strong> zoiets als een v<strong>er</strong>dedigingsproces<br />
waarbij mensen onbewuste v<strong>er</strong>langens afblokken door een<br />
tegengestelde houding aan te nemen. Freud, de grondlegg<strong>er</strong> van de<br />
psychoanalyse, noemde dit ‘reactievorming’. Zo zouden we mensen<br />
snell<strong>er</strong> discrimin<strong>er</strong>en als ze eigenschappen v<strong>er</strong>tonen die we zelf ond<strong>er</strong>drukken.<br />
Professor Richard Ryan, psycholoog aan de Univ<strong>er</strong>siteit<br />
van Rochest<strong>er</strong>, base<strong>er</strong>de zich op deze theorie toen hij homofobie en<br />
homoseksualiteit ond<strong>er</strong> de loep nam. (1)<br />
Exp<strong>er</strong>iment<br />
Voor het ond<strong>er</strong>zoek moesten 784 univ<strong>er</strong>siteitsstudenten in de<br />
V<strong>er</strong>enigde Staten en Duitsland hun seksuele geaardheid een score<br />
geven op een schaal van 1 tot 10, gaande van homoseksueel tot<br />
het<strong>er</strong>oseksueel. Daarnaast peilden de ond<strong>er</strong>zoek<strong>er</strong>s in welke mate<br />
de studenten homofoob waren door hen de aantrekke<strong>lijk</strong>heid van<br />
homo- en het<strong>er</strong>okoppels te laten beoordelen. Tevens ond<strong>er</strong>zochten<br />
de wetenschapp<strong>er</strong>s hun houding tegenov<strong>er</strong> rechten voor homoseksuelen,<br />
stelden ze vragen ov<strong>er</strong> hun opvoeding en de houding van<br />
hun oud<strong>er</strong>s tegenov<strong>er</strong> homoseksualiteit.<br />
Tot slot w<strong>er</strong>den de studenten ond<strong>er</strong>worpen aan een comput<strong>er</strong>test<br />
die hun impliciete seksuele geaardheid naging. Hi<strong>er</strong>bij moesten de
De mensen die zich in conflict bevonden<br />
met hun impliciete seksuele voorkeur<br />
waren vak<strong>er</strong> opgevoed door strenge<br />
oud<strong>er</strong>s met me<strong>er</strong> vooroordelen ov<strong>er</strong><br />
homoseksuelen.<br />
deelnem<strong>er</strong>s een reeks beelden en woorden met een het<strong>er</strong>o- of homoseksuele<br />
connotatie, zoals een foto van een homokoppel of een<br />
begrip als ‘roze zat<strong>er</strong>dag’, zo snel moge<strong>lijk</strong> sort<strong>er</strong>en in de categorie<br />
‘het<strong>er</strong>o-’ of ‘homoseksueel’. De comput<strong>er</strong> mat hun reactietijd.<br />
Ik en de and<strong>er</strong><br />
Telkens voordat de student een foto of woord te zien kreeg, v<strong>er</strong>scheen<br />
ze<strong>er</strong> kort het woord ‘ik’ of ‘and<strong>er</strong>’ op het sch<strong>er</strong>m. Dit gebeurde<br />
net lang genoeg opdat hij/zij onbewust het woord kon<br />
opnemen, maar te kort om het bewust op te m<strong>er</strong>ken. We spreken<br />
dan van een ‘subliminale’ boodschap. Deze techniek kad<strong>er</strong>t in de<br />
theorie van semantische associatie: wanne<strong>er</strong> het woordje ‘ik’ een<br />
beeld of woord voorafging dat ov<strong>er</strong>eenstemde met de seksuele geaardheid<br />
van de proefp<strong>er</strong>soon (bijvoorbeeld een het<strong>er</strong>oseksueel<br />
beeld voor een het<strong>er</strong>o), zou hij/zij het snell<strong>er</strong> in de juiste categorie<br />
plaatsen dan wanne<strong>er</strong> ‘ik’ een beeld of woord voorafging dat strijdig<br />
was met zijn seksuele geaardheid (bijvoorbeeld een homoseksueel<br />
beeld voor een het<strong>er</strong>o).<br />
(Nog niet) uit de kast<br />
De ond<strong>er</strong>zoek<strong>er</strong>s vonden zo een duide<strong>lijk</strong> ond<strong>er</strong>scheid tussen mensen<br />
die zichzelf identifice<strong>er</strong>den als het<strong>er</strong>oseksueel en zij die zichzelf<br />
als homoseksueel beschouwden. Ze gingen <strong>er</strong> bovendien van uit dat<br />
de deelnem<strong>er</strong>s die homoseksuele stimuli snell<strong>er</strong> categorise<strong>er</strong>den,<br />
ook impliciet me<strong>er</strong> aangetrokken waren tot mensen van hetzelfde<br />
geslacht.<br />
Me<strong>er</strong> dan twintig procent van de mensen die zichzelf st<strong>er</strong>k het<strong>er</strong>oseksueel<br />
noemden, v<strong>er</strong>toonden toch een zek<strong>er</strong> niveau van aantrekking<br />
tot hetzelfde geslacht. Na het zien van het woord ‘ik’, sorte<strong>er</strong>den<br />
zij de homoseksuele beelden en woorden snell<strong>er</strong> dan de het<strong>er</strong>oseksuele<br />
foto’s en begrippen. Opvallend was dat deze groep mensen<br />
me<strong>er</strong> sympathieën v<strong>er</strong>toonde voor anti-homoseksueel beleid en zich<br />
vijandig<strong>er</strong> opstelde tegenov<strong>er</strong> homoseksuele ond<strong>er</strong>w<strong>er</strong>pen.<br />
Rol van de oud<strong>er</strong>s<br />
Uit het ond<strong>er</strong>zoek bleek dat de mensen die zich in conflict bevonden<br />
met hun impliciete seksuele voorkeur, vak<strong>er</strong> opgevoed waren door<br />
ond<strong>er</strong> de loep<br />
strenge oud<strong>er</strong>s met me<strong>er</strong> vooroordelen ov<strong>er</strong> homoseksuelen. Volgens<br />
de ond<strong>er</strong>zoek<strong>er</strong>s is de kans dus groot dat men de gevoelens<br />
die men koest<strong>er</strong>t voor iemand van hetzelfde geslacht ond<strong>er</strong>drukt<br />
wanne<strong>er</strong> men uit een autoritair gezin komt met een negatieve houding<br />
tegenov<strong>er</strong> homoseksuelen. Deze tegenstrijdige gevoelens zullen<br />
vaak leiden tot homofobie. Daartegenov<strong>er</strong> staat, aldus de wetenschapp<strong>er</strong>s,<br />
dat kind<strong>er</strong>en van oud<strong>er</strong>s die hun kind stimul<strong>er</strong>en om zichzelf<br />
te zijn en het inspraak geven lat<strong>er</strong> veel mind<strong>er</strong> conflict <strong>er</strong>varen<br />
tussen hun impliciete en expliciete seksuele geaardheid. Ook al zijn<br />
de oud<strong>er</strong>s onv<strong>er</strong>draagzaam tegenov<strong>er</strong> homoseksuelen.<br />
Kanttekeningen<br />
De ond<strong>er</strong>zoek<strong>er</strong>s wijzen <strong>er</strong> wel op dat deze factoren niet de enige<br />
oorzaken zijn van homofobie. Niet elke p<strong>er</strong>soon die tegen homoseksuele<br />
rechten strijdt, is in het geheim homoseksueel. Slechts enkelen<br />
die zich v<strong>er</strong>zetten tegen homoseksualiteit worstelen met zichzelf,<br />
omdat ze het slachtoff<strong>er</strong> zijn van ond<strong>er</strong>drukking en gebrek aan aanvaarding.<br />
In de academische kringen plaatst men toch enkele kanttekeningen<br />
bij dit ond<strong>er</strong>zoek. Zo stelt professor Gregory H<strong>er</strong>ek van de Univ<strong>er</strong>siteit<br />
van California-Davis dat het ze<strong>er</strong> moei<strong>lijk</strong> is om de onbewuste seksuele<br />
geaardheid te acht<strong>er</strong>halen. De psycholoog is gespecialise<strong>er</strong>d<br />
in het ond<strong>er</strong>zoek naar het v<strong>er</strong>band tussen vooroordelen en geweld<br />
tegenov<strong>er</strong> homoseksuelen. Het ond<strong>er</strong>zoek stelt volgens hem wel de<br />
juiste vragen maar hij betwijfelt dat het de latente seksuele geaardheid<br />
van mensen blootlegt. (2) V<strong>er</strong>d<strong>er</strong> ond<strong>er</strong>zoek zal dit moeten uitwijzen.<br />
Me<strong>er</strong> info?<br />
(1) WEINSTEIN, N.; RYAN, W.S.; DEHAAN, C.R.; PRZYBYLSKI, A.K.;<br />
LEGATE, N. & RYAN, R.M. (2012). Parental autonomy support and<br />
discrepancies between implicit and explicit sexual identities:<br />
Dynamics of self-acceptance and defense. Journal of P<strong>er</strong>sonality<br />
and Social Psychology, 102(4), 815-832.<br />
(2) HEALY, M. (2012). Study examines the roots of homophobia. USA<br />
TODAY, opgehaald op: http://www.usatoday.com.<br />
<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine | 25
eureka<br />
V<strong>er</strong>oud<strong>er</strong>ing<br />
kan je genezen<br />
Ligt het eeuwig leven<br />
binnen handb<strong>er</strong>eik?<br />
"I hope I die before I get old", zong de<br />
21-jarige Rog<strong>er</strong> Daltrey in 1965. Met<br />
het <strong>nu</strong>mm<strong>er</strong> My Gen<strong>er</strong>ation maakte de<br />
frontman van de Britse band The Who<br />
zich onst<strong>er</strong>fe<strong>lijk</strong> in de muziekgeschiedenis.<br />
Als het echt<strong>er</strong> van Aubrey de<br />
Grey afhangt, is dit lijflied van de rockmuziek<br />
rijp voor de prullenmand.<br />
De Britse g<strong>er</strong>ontoloog, bekroond met<br />
een doctoraat aan de univ<strong>er</strong>siteit van<br />
Cambridge voor zijn ond<strong>er</strong>zoek naar<br />
v<strong>er</strong>oud<strong>er</strong>ingsprocessen, v<strong>er</strong>dedigt de<br />
stelling dat v<strong>er</strong>oud<strong>er</strong>ing niet me<strong>er</strong> is<br />
dan een ziekte die men kan genezen.<br />
Exit onst<strong>er</strong>fe<strong>lijk</strong>heid voor Daltrey, ent<strong>er</strong><br />
onst<strong>er</strong>fe<strong>lijk</strong>heid voor de mens?<br />
Zo’n vaart loopt het niet. De Grey benadrukt dat het om een geleide<strong>lijk</strong><br />
proces gaat. “Antiv<strong>er</strong>oud<strong>er</strong>ingsth<strong>er</strong>apieën zullen nooit p<strong>er</strong>fect<br />
zijn. Wel zullen we de ziektes oplossen waar 200-jarigen aan st<strong>er</strong>ven<br />
voordat we effectief 200-jarigen hebben”, aldus de Grey. De toenemende<br />
kennis inzake mense<strong>lijk</strong>e v<strong>er</strong>oud<strong>er</strong>ing zal zich snell<strong>er</strong> ontwikkelen<br />
dan het natuur<strong>lijk</strong>e v<strong>er</strong>oud<strong>er</strong>ingsproces. Daarom gelooft hij dat<br />
de e<strong>er</strong>ste mens die duizend jaar wordt <strong>nu</strong> reeds op aarde rondloopt.<br />
Neveneffect<br />
Zijn theorie begint bij de eenvoudige gedachte dat v<strong>er</strong>oud<strong>er</strong>ing een<br />
neveneffect is van onze stofwisseling. Deze stofwisseling brengt<br />
reeds voor de geboorte schade toe aan het lichaam, maar die<br />
schade manifeste<strong>er</strong>t zich pas als een ziekte wanne<strong>er</strong> ze zich voldoende<br />
heeft opgestapeld. De uitdaging is om schade in het lichaam<br />
op regelmatige basis te h<strong>er</strong>stellen voordat ze een kritieke<br />
drempel b<strong>er</strong>eikt. “Het is net als het ond<strong>er</strong>houden van een huis of<br />
een wagen”, zegt de Grey. De theorie past daarom p<strong>er</strong>fect binnen<br />
26 | <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine<br />
Olivi<strong>er</strong> Beys<br />
Volgens de Grey st<strong>er</strong>ven dage<strong>lijk</strong>s<br />
100.000 mensen aan oud<strong>er</strong>dom. Onaanvaardbaar<br />
voor de wetenschapp<strong>er</strong>. Aubrey de Grey<br />
de regen<strong>er</strong>atieve geneeskunde, een tak van de geneeskunde die<br />
zich bezighoudt met het h<strong>er</strong>stellen van cellen, weefsels en organen.<br />
Nobelprijs<br />
Nu al beschikt het lichaam ov<strong>er</strong> een heus arsenaal aan trucjes om<br />
zichzelf op te lappen, maar om v<strong>er</strong>oud<strong>er</strong>ing te h<strong>er</strong>stellen is me<strong>er</strong><br />
nodig. Volgens de Grey moeten we daarvoor zeven fundamentele<br />
types schade tegengaan, van de opeenstapeling van ‘rommel’ binnen<br />
en buiten cellen tot mutaties in het DNA. Toegegeven, het blijft<br />
voorlopig bij theorie en proeven met muizen, en het ond<strong>er</strong>zoek is<br />
niet eenvoudig. De oplossing voor een van deze zeven uitdagingen<br />
zou een Nobelprijs of tien oplev<strong>er</strong>en.<br />
Wantrouwen<br />
De Grey stootte aanvanke<strong>lijk</strong> op een hoop we<strong>er</strong>stand in het medische<br />
w<strong>er</strong>eldje. De controv<strong>er</strong>se ebde echt<strong>er</strong> weg nadat in 2005 een<br />
prijs van 20.000 dollar beloofd w<strong>er</strong>d aan eenied<strong>er</strong> die zou kunnen<br />
aantonen dat zijn theorie op volslagen nonsens stoelt. Niemand won<br />
de prijs. Desondanks blijft het wantrouwen bij klassiek geschoolde<br />
artsen groot. Dat ligt aan wat de Grey de pro-aging trance noemt.<br />
Om ons korte bestaan draag<strong>lijk</strong><strong>er</strong> te maken, houden we onszelf voor<br />
dat oud<strong>er</strong> worden toch niet zo <strong>er</strong>g is. Een illusie, volgens de Grey,<br />
die hij duide<strong>lijk</strong> wil doorprikken. Wordt zek<strong>er</strong> nog v<strong>er</strong>volgd.<br />
Me<strong>er</strong> info?<br />
Bekijk de uiteenzetting A roadmap to end aging van Aubrey de<br />
Grey op www.ted.com.
Breinpijn<br />
Speel mee en maak kans op een leuke prijs!<br />
Vul snel de sudoku of het kruiswoordraadsel in en stuur je oplossing voor 5 novemb<strong>er</strong> 2012 naar<br />
info@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> (vemeld in het ond<strong>er</strong>w<strong>er</strong>p “Oplossing Breinpijn”), of met de post naar<br />
<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong>, Brand Whitlocklaan 87, 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe. Je kan je antwoorden<br />
ook faxen op het <strong>nu</strong>mm<strong>er</strong> 02 735 81 66.<br />
V<strong>er</strong>meld volgende gegevens: Voornaam, Naam, Geboortedatum, Geslacht, Adres en de Oplossing<br />
(het sleutelwoord van de puzzel en/of de gele lijn in de sudoku).<br />
Er worden telkens zes winaars gekozen: drie voor het kruiswoordraadsel en drie voor de sudoku.<br />
Ied<strong>er</strong>e winnaar krijgt het boek De v<strong>er</strong>ov<strong>er</strong>ing van de vrijheid. Van luie mensen, de dingen die voorbijgaan<br />
van Alicja Gescinska.<br />
In het volgende <strong>nu</strong>mm<strong>er</strong> public<strong>er</strong>en we de oplossingen en de namen van de winnaars.<br />
Voornaam: . .......................................................................................................................<br />
Naam:...............................................................................................................................<br />
Geboortedatum:.............................................................................................M V<br />
Adres: ...............................................................................................................................<br />
Sleutelwoord puzzel: ..........................................................................................................<br />
en / of<br />
Gele lijn sudoku: . ...............................................................................................................<br />
Oplossing vorig <strong>nu</strong>mm<strong>er</strong>:<br />
Sleutelwoord: VREDESDUIF<br />
Gele lijn: 465 217 839<br />
De winnaars van het kruiswoordraadsel zijn: Cauli<strong>er</strong> Luc uit Zwevegem, Vantieghem Cecilia uit Brugge en Van Hulle<br />
Lutgarde uit Bazel.<br />
De winnaars van de sudoku zijn: V<strong>er</strong>meire Saskia uit Heppen, De Laet H<strong>er</strong>man uit Antw<strong>er</strong>pen en Gabriel Carla uit Hasselt.<br />
Ied<strong>er</strong>e winnaar krijgt de boeken Dirk V<strong>er</strong>hofstadt in gesprek met Paul Cliteur van Dirk V<strong>er</strong>hofstadt en Een goede dood. 2002-<br />
2012: tien jaar ‘controv<strong>er</strong>siële’ euthanasiewet? ond<strong>er</strong> redactie van Franky Bussche en Wim Distelmans.<br />
<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine | 27
Van de bovenste plank<br />
Geloven in het onwaarschijn<strong>lijk</strong>e.<br />
T<strong>er</strong>ugblikken om vooruit te gaan<br />
Stéphane Hessel<br />
Uitgev<strong>er</strong>ij Van Gennep, 2012<br />
ISBN: 9789461640994<br />
boek<br />
Met zijn pamflet Neem het niet! heeft de<br />
94-jarige Hessel de jeugd wakk<strong>er</strong> geschud.<br />
In zijn nieuwste boek gaat de peetvad<strong>er</strong> van<br />
de protestbeweging van de indignados nog<br />
een stap v<strong>er</strong>d<strong>er</strong>. V<strong>er</strong>ontwaardiging moet tot<br />
acties leiden, benadrukt hij in Geloven in het<br />
onwaarschijn<strong>lijk</strong>e. V<strong>er</strong>zet tegen onrechtvaardigheid<br />
heeft ook zijn levensloop bepaald.<br />
De inzichten die hij daarbij v<strong>er</strong>wi<strong>er</strong>f, pende<br />
hij hi<strong>er</strong> ne<strong>er</strong>, v<strong>er</strong>wijzend naar bevriende denk<strong>er</strong>s<br />
want “[z]ijn hele leven is geïnspire<strong>er</strong>d<br />
door ontmoetingen”. Hessel benadrukt het<br />
belang van compassie, wijst op de waarschijn<strong>lijk</strong>heid<br />
van het onwaarschijn<strong>lijk</strong>e en<br />
pleit voor bewond<strong>er</strong>ing.<br />
Bewond<strong>er</strong>ing valt alvast menig lez<strong>er</strong> ten<br />
deel, voor de wijsheid van deze ex-v<strong>er</strong>zetsstrijd<strong>er</strong><br />
die nazi-concentratiekampen ov<strong>er</strong>leefde<br />
en mee schreef aan de Univ<strong>er</strong>sele<br />
V<strong>er</strong>klaring van de Rechten van de Mens.<br />
Toch blijven v<strong>er</strong>halenv<strong>er</strong>slind<strong>er</strong>s op hun<br />
hong<strong>er</strong> zitten. Dit is geen eenvoudige autobiografie:<br />
Hessels gedachten springen<br />
alle kanten op en worden vaak niet afgew<strong>er</strong>kt.<br />
Spijtig, want zo v<strong>er</strong>liest zijn boodschap<br />
ook heel wat kracht.<br />
[jvg]<br />
28 | <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine<br />
Plafondmeisje<br />
Fran Bambust - Illustraties: An Van Dooren<br />
Clavis, 2012<br />
ISBN: 9789044817201<br />
Voor kind<strong>er</strong>en vanaf 11 jaar, 2 maanden en<br />
6 dagen<br />
boek<br />
“Voor de kind<strong>er</strong>en van mijn klas was ik zo’n<br />
figuur in stippellijntjes, die je kunt invullen of<br />
inkleuren zoals je zelf wilt. Tot ik op een<br />
dag zelf buiten de lijntjes ging lopen.”<br />
Het onopvallende en doodnormale meisje<br />
Imke hangt plots tegen het plafond. En<br />
vanaf dan is alles and<strong>er</strong>s. De ‘natuurwetpolitie’<br />
vindt afwijken van het normale maar<br />
niets, en zet een heuse acht<strong>er</strong>volging in.<br />
Maar Imke geniet van haar <strong>er</strong>varing en ontdekt<br />
daarboven een klasgenootje dat ook<br />
ond<strong>er</strong>steboven of ‘ne<strong>er</strong>steond<strong>er</strong>’ hangt.<br />
Samen vliegen ze tussen de wolken, zetten<br />
onbewust de doorsneew<strong>er</strong>eld op zijn kop,<br />
en laten ied<strong>er</strong>een naar boven kijken.<br />
Plafondmeisje is een v<strong>er</strong>frissend jeugdboek<br />
ov<strong>er</strong> and<strong>er</strong>s zijn. Schrijfst<strong>er</strong> Fran Bambust,<br />
geboren als Franky, v<strong>er</strong>telt een he<strong>er</strong><strong>lijk</strong> abnormaal<br />
v<strong>er</strong>haal. De tekeningen van An<br />
Van Dooren geven Imke een gezicht. Laat<br />
het boek niet los. And<strong>er</strong>s valt het omhoog<br />
en kan je <strong>er</strong> niet me<strong>er</strong> bij.<br />
[rl]<br />
Littekens aan de opp<strong>er</strong>vlakte.<br />
Sporen naar diepgang<br />
V<strong>er</strong>halen van gevangenen - Foto’s: I. Pousset,<br />
H. Braet, N. Péant, T. Marchal - SMBG, 2012<br />
Te v<strong>er</strong>krijgen bij SMBG:<br />
www.smbg-famd.be - admin@smbg-famd.be<br />
boek<br />
In Littekens aan de opp<strong>er</strong>vlakte lees je de<br />
v<strong>er</strong>halen acht<strong>er</strong> de littekens van gevangenen.<br />
Ze worden afgewisseld met st<strong>er</strong>ke foto’s.<br />
De link tussen gevangenen en<br />
littekens <strong>lijk</strong>t stigmatis<strong>er</strong>end, maar dit boek<br />
geeft de lez<strong>er</strong> vooral een oprecht<br />
beeld/v<strong>er</strong>haal ov<strong>er</strong> de lichame<strong>lijk</strong>e wonden<br />
van mensen. Hoewel sommige v<strong>er</strong>halen je<br />
naar de keel grijpen, is deze uitgave allesbehalve<br />
zwaarmoedig.<br />
De gevangenen brengen zelf hun v<strong>er</strong>haal<br />
en je voelt je als lez<strong>er</strong> nauw betrokken bij<br />
hun leven en leed. Doordat je lett<strong>er</strong><strong>lijk</strong> leest<br />
wat de gevangene te v<strong>er</strong>tellen heeft, is de<br />
authenticiteit v<strong>er</strong>zek<strong>er</strong>d. Bovendien w<strong>er</strong>d <strong>er</strong><br />
weinig tot geen eindredactie toegepast. Dit<br />
brengt de leesbaarheid echt<strong>er</strong> soms in het<br />
gedrang.<br />
[lj]
Speel mee met Breinpijn (p.27) en maak kans om het boek De v<strong>er</strong>ov<strong>er</strong>ing van de vrijheid van Alicja Gescinska te winnen.<br />
De v<strong>er</strong>ov<strong>er</strong>ing van de vrijheid.<br />
Van luie mensen, de dingen die<br />
voorbijgaan<br />
Alicja Gescinska<br />
Lemniscaat, 2011<br />
ISBN: 9789047703549<br />
boek<br />
winnaar<br />
van de prijs<br />
<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
2012<br />
Gescinska opent haar boek met een aanklacht<br />
tegen de luiheid die volgens haar<br />
aan de basis ligt van de v<strong>er</strong>meende zinloosheid<br />
van het mense<strong>lijk</strong> bestaan. Ook<br />
zijzelf moet een voortdurend gevecht vo<strong>er</strong>en<br />
om zich niet ov<strong>er</strong> te geven aan die luiheid<br />
en zo haar dagen in totale<br />
lamlendigheid door te brengen.<br />
Na die vrij autobiografische aanloop, ontpopt<br />
de jonge Poolse filosofe zich tot een<br />
vurig pleitbezorgst<strong>er</strong> van de positieve vrijheid.<br />
Een vrijheid die noodzake<strong>lijk</strong><strong>er</strong>wijs<br />
grenzen en bep<strong>er</strong>kingen kent en v<strong>er</strong>antwoorde<strong>lijk</strong>heden<br />
oplegt. Een vrijheid die<br />
zich niet bezondigt aan de onv<strong>er</strong>schilligheid<br />
die negatieve vrijheid kenm<strong>er</strong>kt.<br />
Gescinska is <strong>er</strong>in geslaagd om een ze<strong>er</strong> leesbaar<br />
boek te schrijven ov<strong>er</strong> een complex ond<strong>er</strong>w<strong>er</strong>p.<br />
Ze worstelt zelf nog met de<br />
concrete invulling van die positieve vrijheid en<br />
dat zorgt <strong>er</strong>voor dat je als lez<strong>er</strong> v<strong>er</strong>plicht<br />
wordt mee na te denken. Dat is Gescinska’s<br />
grootste v<strong>er</strong>dienste: je krijgt een schop ond<strong>er</strong><br />
je kont en je h<strong>er</strong>senen worden geprikkeld. En<br />
dat kan ied<strong>er</strong>een van tijd tot tijd gebruiken.<br />
[vc]<br />
Het geheim van de kosmologie ontrafeld.<br />
Ten dienste van een waarheid<br />
Gustaaf Christiaan Cornelis<br />
Academic & Scientific Publish<strong>er</strong>s, 2013<br />
ISBN: 9789057181566<br />
boek<br />
In dit boek neemt wetenschapsfilosoof Gustaaf<br />
Cornelis je mee op een spannende ontdekkingsreis<br />
naar de hedendaagse kosmologie,<br />
de le<strong>er</strong> van de bouw en evolutie van het heelal.<br />
Het is een p<strong>er</strong>soon<strong>lijk</strong>e zoektocht, v<strong>er</strong>teld als<br />
een kosmologisch v<strong>er</strong>haal. Met daarin twee<br />
hoofdrolspel<strong>er</strong>s: de natuur-, wis- en st<strong>er</strong>renkundige<br />
Galileo Galilei en de uitvind<strong>er</strong> van de<br />
relativiteitstheorie Alb<strong>er</strong>t Einstein. De auteur<br />
neemt je mee op een reis van heden naar v<strong>er</strong>leden<br />
en t<strong>er</strong>ug. Het resultaat leest als een wetenschapshistorische<br />
thrill<strong>er</strong>: een ke<strong>er</strong> dat je<br />
begint te lezen, kan je niet me<strong>er</strong> stoppen.<br />
Vele vragen komen aan bod zoals: hoe ontstaan<br />
st<strong>er</strong>ren? Waar komen de elementen<br />
vandaan? Waarom is de aarde rond? Wat gebeurt<br />
<strong>er</strong> precies bij een sup<strong>er</strong>nova? Waarom<br />
w<strong>er</strong>d Galilei door het Vaticaan v<strong>er</strong>oordeeld?<br />
Was Einstein echt religieus? Waarom kregen<br />
juist de natuurkundigen Penzias en Wilson<br />
een Nobelprijs voor hun toevallige ontdekking<br />
van de kosmische acht<strong>er</strong>grondstraling (de<br />
warmtestraling die is uitgezonden tijdens de<br />
o<strong>er</strong>knal)? Waarom weten mensen zoveel en<br />
toch zo weinig? Hoe gaat wetenschap in haar<br />
w<strong>er</strong>k? Wanne<strong>er</strong> zit een wetenschappe<strong>lijk</strong>e<br />
theorie op het juiste spoor?<br />
Tot een heel stuk in de twintigste eeuw beschouwden<br />
vele wetenschapp<strong>er</strong>s kosmologisch<br />
ond<strong>er</strong>zoek als pure speculatie.<br />
Vandaag is kosmologie alom <strong>er</strong>kend als een<br />
echte wetenschap. Hoe komt dit? De zoektocht<br />
naar dit antwoord vormt de rode draad<br />
van dit boek.<br />
Gustaaf Cornelis is zelf van in zijn prille jeugd<br />
gepassione<strong>er</strong>d door de st<strong>er</strong>renkunde. Hij wil<br />
de lez<strong>er</strong> laten zien dat de st<strong>er</strong>renkunde leidde<br />
tot vele doorbraken. Zo ontdekte Galilei de<br />
manen van Jupit<strong>er</strong> en lev<strong>er</strong>de zo het bewijs<br />
dat niet alle hemellichamen rond de aarde<br />
draaien. En de ruimtetelescoop Hubble kon -<br />
pas in de jaren twintig van de vorige eeuw –<br />
aantonen dat <strong>er</strong> nog and<strong>er</strong>e st<strong>er</strong>renstelsels<br />
bestaan buiten de Melkweg.<br />
Voor wie graag een held<strong>er</strong> ov<strong>er</strong>zicht wil van<br />
de huidige stand van zaken in de kosmologie<br />
is dit boek een echte aanrad<strong>er</strong>. Het geheim<br />
van de kosmologie ontrafeld is geschreven<br />
voor de geïnt<strong>er</strong>esse<strong>er</strong>de leek, maar ied<strong>er</strong>e<br />
student filosofie en natuurkunde zou het gelezen<br />
moeten hebben.<br />
[Alexand<strong>er</strong> van Biezen, filosoof]<br />
<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine | 29
aan de frigo<br />
30 | <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine<br />
Zenithbeurs 2012<br />
DeMens.<strong>nu</strong> staat op de<br />
jaar<strong>lijk</strong>se beurs voor<br />
actieve 50-pluss<strong>er</strong>s.<br />
Van 21 novemb<strong>er</strong> tot<br />
en met 25 novemb<strong>er</strong> strijkt<br />
de Zenithbeurs ne<strong>er</strong> in Brussels Expo.<br />
“I Live. Care. Enjoy. Comfortabel leven en zorgeloos<br />
genieten.” Dat is de slagzin van de 19de editie van de<br />
Zenithbeurs. De jaar<strong>lijk</strong>se doe-beurs voor 50-pluss<strong>er</strong>s<br />
vindt dit jaar plaats van 21 tot en met 25 novemb<strong>er</strong><br />
2012 in Brussels Expo. Kom sjoelbakken bij<br />
<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong>-stand en win een leuke prijs!<br />
Het Oosten in het Westen<br />
Een lezing, een debat en een slotavond ond<strong>er</strong><br />
de noem<strong>er</strong> Islam en de lekenstaat.<br />
8 novemb<strong>er</strong> 2012: De invloed van het (islamitische)<br />
Oosten op de west<strong>er</strong>se cultuur. Lezing door de Ned<strong>er</strong>landse<br />
historicus en auteur Jona Lend<strong>er</strong>ing.<br />
15 novemb<strong>er</strong> 2012: Debat ov<strong>er</strong> de plaats van de<br />
islam in de seculi<strong>er</strong>e maatschappij met Jan Van<br />
Reeth (docent Faculteit voor V<strong>er</strong>ge<strong>lijk</strong>ende Godsdienstwetenschappen<br />
Antw<strong>er</strong>pen), Mohammed Ben<br />
Siamar (docent Faculteit voor V<strong>er</strong>ge<strong>lijk</strong>ende Godsdienstwetenschappen<br />
Antw<strong>er</strong>pen), Fauzaya Talhaoui<br />
(senator, gemeent<strong>er</strong>aadslid in Antw<strong>er</strong>pen) en Ronald<br />
Comm<strong>er</strong>s (em<strong>er</strong>itus hoogl<strong>er</strong>aar in de Moraalfilosofie<br />
UGent). Mod<strong>er</strong>ator: Jurgen Slembrouck (moreel consulent<br />
UA).<br />
22 novemb<strong>er</strong> 2012: Oost<strong>er</strong>se avond met klassieke<br />
oost<strong>er</strong>se zang, muziek en dans.<br />
Aansluitend een receptie met<br />
Marokkaanse g<strong>er</strong>echten en drankjes.<br />
Waar? Univ<strong>er</strong>siteit Antw<strong>er</strong>pen,<br />
Stadscampus, Kleine Kauwenb<strong>er</strong>g 14<br />
Wanne<strong>er</strong>? Telkens om 20u<br />
Info: www.vrijzinnigantw<strong>er</strong>pen.be ond<strong>er</strong> ‘activiteiten’<br />
Res<strong>er</strong>vatie: T 03 239 94 21<br />
of dirk.vanopdenbosch@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
Kortfilms tegen<br />
homo- en transfobie<br />
Rainbow is een educatief filmproject dat de<br />
strijd aanbindt met homofobie en transfobie.<br />
Op 14 novemb<strong>er</strong> 2012 organise<strong>er</strong>t <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
i.s.m. kind<strong>er</strong>filmdistributeur Jekino in theat<strong>er</strong><br />
Bronks (Brussel) de première van 9 zorgvuldig<br />
geselecte<strong>er</strong>de kortfilms uit evenveel landen<br />
van de Europese Unie.<br />
Me<strong>er</strong> info: www.<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> ond<strong>er</strong> ‘agenda’
De lange arm van<br />
de K<strong>er</strong>k op Rio+20<br />
Hoe de Heilige Stoel een duurzame<br />
toekomst in de weg staat<br />
Seksuele en reproductieve rechten: een codewoord<br />
voor abortus of een fundamenteel<br />
recht voor vrouwen? Aan de ond<strong>er</strong>handelingstafel<br />
van Rio+20, de VN-topconf<strong>er</strong>entie<br />
ov<strong>er</strong> duurzame ontwikkeling die in juni<br />
plaatsvond in het Braziliaanse Rio de Janeiro,<br />
drukte de Heilige Stoel de e<strong>er</strong>ste int<strong>er</strong>pretatie<br />
door. Bovendien lag de Katholieke K<strong>er</strong>k mee<br />
aan de basis van het schrappen van de<br />
reproductieve rechten uit het politieke<br />
akkoord. Dit leidde tot grote woede van<br />
talloze vrouwenorganisaties, int<strong>er</strong>nationale<br />
wetenschapp<strong>er</strong>s en gend<strong>er</strong>- en gezondheidsspecialisten.<br />
Olivi<strong>er</strong> Beys<br />
Een van de opvallendste uitdagingen voor duurzame ontwikkeling<br />
is misschien wel de huidige bevolkingsexplosie. Men v<strong>er</strong>wacht naar<br />
schatting 9 miljard mensen tegen 2050. Volgens specialisten is het<br />
garand<strong>er</strong>en van seksuele en reproductieve rechten de belangrijkste<br />
oplossing voor dit probleem. Dit houdt in dat vrouwen zelf bepalen<br />
wanne<strong>er</strong>, hoe en hoeveel kind<strong>er</strong>en ze krijgen. In de praktijk gaat het<br />
om maatregelen die vrouwen het recht geven op zwang<strong>er</strong>schapszorg,<br />
gezinsplanning, opvang en moge<strong>lijk</strong>heid voor abortus, toegang<br />
tot contraceptie en seksuele gezondheid. Eveneens richten<br />
ze zich op politieke of socio-economische factoren die zelfbeschikking<br />
voor vrouwen in de weg staan.<br />
Deze kwestie bepaalde dus mee de agenda van een van de grootste<br />
topconf<strong>er</strong>enties van de V<strong>er</strong>enigde Naties ooit. Toch g<strong>er</strong>aakten<br />
de emoties v<strong>er</strong>hit op Rio+20. Dat kwam omdat de Heilige Stoel <strong>er</strong>in<br />
slaagde om het begrip ‘reproductieve rechten’ ge<strong>lijk</strong> te stellen aan<br />
‘abortus’, wat een bom legde ond<strong>er</strong> de ond<strong>er</strong>handelingen. Zo<br />
schaarden Polen en Malta zich acht<strong>er</strong> de K<strong>er</strong>k, waardoor de EU<br />
geen st<strong>er</strong>k standpunt kon doordrukken. Ook binnen de groep van<br />
ontwikkelingslanden he<strong>er</strong>ste tweespalt.<br />
Vlak voor de deadline van de ond<strong>er</strong>handelingen pleitte de Heilige<br />
Stoel <strong>er</strong>voor om de paragraaf te schrappen. De K<strong>er</strong>k w<strong>er</strong>d daarbij<br />
actua<br />
Kardinaal Odilo Pedro Sch<strong>er</strong><strong>er</strong> is aartsbisschop<br />
van São Paulo en v<strong>er</strong>tegenwoordig<strong>er</strong> van de<br />
Heilige Stoel op Rio+20.<br />
gesteund door landen met een bedenke<strong>lijk</strong>e staat van dienst inzake<br />
mensenrechten, zoals Egypte, Syrië, Iran, Nicaragua, Honduras,<br />
Rusland en and<strong>er</strong>en. Gastland Brazilië besliste uiteinde<strong>lijk</strong> om de<br />
paragraaf te v<strong>er</strong>wijd<strong>er</strong>en, tot groot genoegen van kardinaal Sch<strong>er</strong><strong>er</strong>,<br />
die benadrukte dat “reproductieve rechten niet te v<strong>er</strong>zoenen zijn<br />
met het recht op leven”.<br />
Volgens cijf<strong>er</strong>s van het United Nations Population Fund zijn <strong>er</strong> 215<br />
miljoen vrouwen die hun zwang<strong>er</strong>schap willen uitstellen of stoppen,<br />
maar geen toegang hebben tot effectieve anticonceptiemiddelen.<br />
Tot 50 procent van de zwang<strong>er</strong>schappen is ongepland en een<br />
kwart ongewenst. Als alle vrouwen toegang hadden tot anticonceptiemiddelen,<br />
dan kon een op de drie st<strong>er</strong>fgevallen g<strong>er</strong>elate<strong>er</strong>d<br />
aan zwang<strong>er</strong>schap v<strong>er</strong>meden worden. Tot 14 miljoen meisjes hebben<br />
hun e<strong>er</strong>ste kind voor ze 14 jaar zijn en kunnen daardoor zichzelf<br />
noch hun kind<strong>er</strong>en een kwaliteitsvolle toekomst bieden.<br />
Het v<strong>er</strong>band tussen familieplanning, vrouwen en duurzame ontwikkeling<br />
is niet nieuw. Toch zegt Sascha Gabizon, directeur van de<br />
ngo Women in Europe for a Common Future en prominent v<strong>er</strong>tegenwoordig<strong>er</strong><br />
van vrouwen op Rio+20, dat “wij ke<strong>er</strong> op ke<strong>er</strong> moeten<br />
vechten om dit v<strong>er</strong>band aan te tonen”. Ind<strong>er</strong>daad, al sinds 1994<br />
op de UN Int<strong>er</strong>national Conf<strong>er</strong>ence on Population and Development<br />
in Caïro sleept de kwestie aan, telkens met de st<strong>er</strong>ke lobby van de<br />
Heilige Stoel als hind<strong>er</strong>paal. Kind van de rekening zijn uiteinde<strong>lijk</strong><br />
de vrouwen: “wanne<strong>er</strong> olifanten vechten, lijdt het gras”, zo vat<br />
Musimbi Kanyoro, voorzitst<strong>er</strong> van de non-profitstichting Global<br />
Fund for Women, het samen.<br />
Olivi<strong>er</strong> Beys nam deel aan Rio+20 namens de Vlaamse Jeugdraad<br />
als jong<strong>er</strong>env<strong>er</strong>tegenwoordig<strong>er</strong> duurzame ontwikkeling in de<br />
Belgische delegatie.<br />
De K<strong>er</strong>k op Rio+20?<br />
Via de Heilige Stoel bekleedt de Katholieke K<strong>er</strong>k macht op int<strong>er</strong>nationaal<br />
politiek vlak. Deze bisschoppe<strong>lijk</strong>e zetel van de K<strong>er</strong>k in<br />
Rome v<strong>er</strong>tegenwoordigt 1,2 miljard gelovigen. Hoewel de Heilige<br />
Stoel niet voldoet aan de int<strong>er</strong>nationale crit<strong>er</strong>ia van een staat, wordt<br />
deze de facto als dusdanig <strong>er</strong>kend in het int<strong>er</strong>nationaal recht. De<br />
Heilige Stoel ond<strong>er</strong>houdt imm<strong>er</strong>s diplomatieke relaties met 179 and<strong>er</strong>e<br />
staten. Daarom bezit de Heilige Stoel ook de status van waarnem<strong>er</strong><br />
bij de V<strong>er</strong>enigde Naties. Een waarnem<strong>er</strong> heeft geen<br />
stemrecht maar kan wel het woord vo<strong>er</strong>en op v<strong>er</strong>gad<strong>er</strong>ingen en<br />
conf<strong>er</strong>enties zoals Rio+20.<br />
<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine | 31
32 | <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine
actua<br />
<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine | 33
column Anne Provoost<br />
Lam Gods dat<br />
wegneemt…<br />
Het gruwe<strong>lijk</strong>ste horrorv<strong>er</strong>haal dat mijn kind<strong>er</strong>brein ooit<br />
te v<strong>er</strong>w<strong>er</strong>ken kreeg kwam toen ik nog maar acht was.<br />
De juf van de d<strong>er</strong>de klas v<strong>er</strong>telde ons ov<strong>er</strong> het principe<br />
van de zondebok bij de Azteken. Als daar iets fout liep,<br />
zei ze, wilden mensen graag een schuldige aanwijzen.<br />
Pas als die gevonden was ke<strong>er</strong>de de rust t<strong>er</strong>ug. Ze had<br />
het ov<strong>er</strong> de off<strong>er</strong>schaal, het altaar, de slachtbank, het uitg<strong>er</strong>ukte<br />
hart, het te drinken bloed… Korte tijd lat<strong>er</strong> was<br />
het Pasen en v<strong>er</strong>telde de dorpspastoor ons een soortge<strong>lijk</strong><br />
v<strong>er</strong>haal. Ook hij had het ov<strong>er</strong> de off<strong>er</strong>schaal, het altaar,<br />
het onschuldige lam, het vlees dat je moest eten,<br />
en het te drinken bloed.<br />
Zowel mijn juf als de pastoor maakten een ond<strong>er</strong>scheid<br />
tussen de schuld van één mens en de schuld van een<br />
groep. Beiden kozen ze de kant van het onschuldige<br />
slacht-off<strong>er</strong>. Maar alleen in het v<strong>er</strong>haal van de Azteken<br />
w<strong>er</strong>d het ritueel v<strong>er</strong>oordeeld als barbaars of primitief. Bij<br />
het passiev<strong>er</strong>haal echt<strong>er</strong> gingen de volwassenen helemaal<br />
mee in de gedachte dat groepsschuld ov<strong>er</strong>draagbaar<br />
is op een and<strong>er</strong>. Ze kwamen woorden te kort om<br />
hulde te brengen aan de man die in onze plaats had geboet.<br />
Best v<strong>er</strong>warrend, vond ik, die twee uiteenlopende<br />
appreciaties. Dat je met een hele groep mensen aan iets<br />
schuldig kunt zijn, dat kon ik nog begrijpen. Maar dat je<br />
die collectieve schuld kon afwentelen met een wreed<br />
off<strong>er</strong>? Ik vroeg me af wat <strong>er</strong>g<strong>er</strong> was: te boeten voor wat<br />
je v<strong>er</strong>ke<strong>er</strong>d had gedaan, of je schuldig voelen omdat je<br />
een and<strong>er</strong> voor je misstap liet opdraaien.<br />
Vandaag zoveel jaren lat<strong>er</strong> is <strong>er</strong> veel v<strong>er</strong>and<strong>er</strong>d. Zondebokken<br />
zijn <strong>er</strong> nog genoeg, maar de idealis<strong>er</strong>ing van de<br />
schuldafwenteling is v<strong>er</strong>dwenen. En we v<strong>er</strong>tellen onze<br />
kind<strong>er</strong>en niet lang<strong>er</strong> v<strong>er</strong>halen van wraak en bloed, maar<br />
liev<strong>er</strong> van we<strong>er</strong>stand en v<strong>er</strong>antwoorde<strong>lijk</strong>heid. Goed zo,<br />
zou ik zeggen, alleen jamm<strong>er</strong> dat daarmee ook het con-<br />
34 | <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine<br />
AnneProvoost<br />
www.anneprovoost.be<br />
cept van de collectieve schuld is v<strong>er</strong>dwenen. Collectieve<br />
schuld is het soort tekortkoming waarbij je, als je <strong>er</strong>naar<br />
op zoek gaat, altijd ook bij jezelf uitkomt. De klimaatv<strong>er</strong>and<strong>er</strong>ing<br />
is <strong>er</strong> zo eentje. De w<strong>er</strong>eld warmt op omdat we<br />
met z’n allen te veel v<strong>er</strong>bruiken. De schuld ligt bij ied<strong>er</strong>een,<br />
en we kennen ons aandeel. Een mea culpa willen<br />
we nog wel slaan, dat is alleen maar sportief. Maar boete<br />
doen, dat zijn we niet echt van plan. Niemand van ons<br />
wil een klein<strong>er</strong> tv-sch<strong>er</strong>m, mind<strong>er</strong> reizen, mind<strong>er</strong> aardbeien<br />
en mind<strong>er</strong> douchen. We willen alles behouden: dezelfde<br />
mobiliteit, dezelfde variëteit, dezelfde vrijheid. De<br />
uitweg die we hebben gevonden is om we<strong>er</strong> een heiland<br />
aan te wijzen waarop we onze collectieve schuld kunnen<br />
afwentelen.<br />
Onze heiland vandaag is de alt<strong>er</strong>natieve technologie. Als<br />
we het allemaal maar ‘alt<strong>er</strong>natief’ doen, dan komt De<br />
Redding vanzelf. Heel soms opp<strong>er</strong>t nog wel eens iemand<br />
dat we daar bovenop boete zouden kunnen doen door<br />
wat te mind<strong>er</strong>en, omdat and<strong>er</strong>s de schuld op wrede<br />
wijze wordt ov<strong>er</strong>gedragen op wie vandaag nog niet is geboren.<br />
Ons antwoord is evenwel unisono: waarom zouden<br />
we, we gaan toch niet pessimistisch doen, we<br />
geloven toch in De Redding? Boeten voor het collectief<br />
is old school - we zijn toch geen katholieken?
cartoon<br />
<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine | 35
huisvan<strong>deMens</strong> Aalst<br />
Koolstraat 80-82 - 9300 Aalst<br />
T 053 77 54 44 - F 053 77 97 70<br />
aalst@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
huisvan<strong>deMens</strong> Antw<strong>er</strong>pen<br />
Jan Van Rijswijcklaan 96<br />
2018 Antw<strong>er</strong>pen<br />
T 03 259 10 80 - F 03 259 10 89<br />
antw<strong>er</strong>pen@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
huisvan<strong>deMens</strong> Antw<strong>er</strong>pen<br />
Breughelstraat 60 - 2018 Antw<strong>er</strong>pen<br />
T 03 227 47 70<br />
antw<strong>er</strong>penlokaal@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
huisvan<strong>deMens</strong> Bilzen<br />
Klokkestraat 4 bus 1<br />
3740 Bilzen<br />
T 089 30 95 60 - F 089 56 57 94<br />
bilzen@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
huisvan<strong>deMens</strong> Bree<br />
Opitt<strong>er</strong>straat 20<br />
3960 Bree<br />
T 089 73 05 00 - F 089 73 05 09<br />
bree@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
huisvan<strong>deMens</strong> Brugge<br />
J<strong>er</strong>uzalemstraat 51<br />
8000 Brugge<br />
T 050 33 59 75 - F 050 34 51 69<br />
brugge@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
huisvan<strong>deMens</strong> Brussel<br />
Stalingradlaan 18-20<br />
1000 Brussel<br />
T 02 242 36 02 - F 02 242 56 17<br />
brussel@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
huisvan<strong>deMens</strong> Diksmuide<br />
Esenweg 30<br />
8600 Diksmuide<br />
T 051 55 01 60 - F 051 55 01 69<br />
diksmuide@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
huisvan<strong>deMens</strong> Eeklo<br />
Boelare 131 - 9900 Eeklo<br />
T 09 218 73 50 - F 09 218 73 59<br />
eeklo@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
huisvan<strong>deMens</strong> Genk<br />
Bochtlaan 16 bus 6 - 3600 Genk<br />
T 089 51 80 40 - F 089 51 80 49<br />
genk@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
huisvan<strong>deMens</strong> Gent<br />
Sint-Antoniuskaai 2 - 9000 Gent<br />
T 09 233 52 26 - F 09 233 74 65<br />
gent@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
1 | <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine<br />
Wij zijn <strong>er</strong> voor jou!<br />
Je kan bij ons t<strong>er</strong>echt voor: info (o.a. rond waardig levenseinde) – vrijzinnig humanistische plechtigheden<br />
– vrijzinnig humanistische begeleiding – vrijzinnig humanistische activiteiten - vrijwillig<strong>er</strong>sw<strong>er</strong>k<br />
huisvan<strong>deMens</strong> Halle<br />
Molenborre 28/02<br />
1500 Halle<br />
T 02 383 10 50 - F 02 383 10 51<br />
halle@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
huisvan<strong>deMens</strong> Hasselt<br />
A. Rodenbachstraat 18<br />
3500 Hasselt<br />
T 011 21 06 54 - F 011 23 55 16<br />
hasselt@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
huisvan<strong>deMens</strong> H<strong>er</strong>entals<br />
Lantaarnpad 20 - 2200 H<strong>er</strong>entals<br />
T 014 85 92 90 - F 014 85 44 39<br />
h<strong>er</strong>entals@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
huisvan<strong>deMens</strong> Iep<strong>er</strong><br />
Korte Torhoutstraat 4<br />
8900 Iep<strong>er</strong><br />
T 057 23 06 30 - F 057 23 06 39<br />
iep<strong>er</strong>@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
huisvan<strong>deMens</strong> Jette<br />
Jetse laan 362 - 1090 Jette<br />
T 02 513 16 33 - F 02 420 42 98<br />
jette@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
huisvan<strong>deMens</strong> Kortrijk<br />
Ov<strong>er</strong>leiestraat 15A<br />
8500 Kortrijk<br />
T 056 25 27 51 - F 056 25 27 53<br />
kortrijk@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
huisvan<strong>deMens</strong> Leopoldsburg<br />
Koningstraat 49/ge<strong>lijk</strong>vlo<strong>er</strong>s<br />
3970 Leopoldsburg<br />
T 011 51 62 00 - F 011 51 62 09<br />
leopoldsburg@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
huisvan<strong>deMens</strong> Leuven<br />
Tiensevest 40<br />
3000 Leuven<br />
T 016 23 56 35 - F 016 20 75 47<br />
leuven@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
huisvan<strong>deMens</strong> Li<strong>er</strong><br />
Begijnhofstraat 4<br />
2500 Li<strong>er</strong><br />
T 03 488 03 33 - F 03 488 03 33<br />
li<strong>er</strong>@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
huisvan<strong>deMens</strong> Lommel<br />
H<strong>er</strong>tog Jan Plein 24 - 3920 Lommel<br />
T 011 34 05 40 - F 011 34 05 49<br />
lommel@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
Voor me<strong>er</strong> informatie:<br />
www.<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
huisvan<strong>deMens</strong> Maasland<br />
Pauwengraaf 63<br />
3630 Maasmechelen<br />
T 089 77 74 21 - F 089 77 74 22<br />
maasmechelen@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
huisvan<strong>deMens</strong> Mechelen<br />
Hendrik Consciencestraat 9<br />
2800 Mechelen<br />
T 015 45 02 25 - F 015 43 55 19<br />
mechelen@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
huisvan<strong>deMens</strong> Mol<br />
Laar 2 bus 3a<br />
2400 Mol<br />
T 014 31 34 24 - F 014 31 34 24<br />
mol@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
huisvan<strong>deMens</strong> Roeselare<br />
Godshuislaan 94<br />
8800 Roeselare<br />
T 051 26 28 20 - F 051 26 28 26<br />
roeselare@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
huisvan<strong>deMens</strong> Ronse<br />
Zuidstraat 13 - 9600 Ronse<br />
T 055 21 49 69 - F 055 21 66 68<br />
ronse@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
huisvan<strong>deMens</strong> Sint-Niklaas<br />
Ank<strong>er</strong>straat 96 - 9100 Sint-Niklaas<br />
T 03 777 20 87 - F 03 777 31 64<br />
sintniklaas@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
huisvan<strong>deMens</strong> Sint-Truiden<br />
Kaz<strong>er</strong>nestraat 10/001<br />
3800 Sint-Truiden<br />
T 011 88 41 17 - F 011 31 26 45<br />
sinttruiden@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
huisvan<strong>deMens</strong> Tienen<br />
Beauduinstraat 42<br />
3300 Tienen<br />
T 016 81 86 70 - F 016 82 40 31<br />
tienen@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
huisvan<strong>deMens</strong> Tong<strong>er</strong>en<br />
Vlasmarkt 11<br />
3700 Tong<strong>er</strong>en<br />
T 012 45 91 30 - F 012 45 91 39<br />
tong<strong>er</strong>en@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
huisvan<strong>deMens</strong> Turnhout<br />
Begijnenstraat 53 - 2300 Turnhout<br />
T 014 42 75 31 - F 014 42 54 40<br />
turnhout@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
huisvan<strong>deMens</strong> Vilvoorde<br />
Frans Geld<strong>er</strong>sstraat 23<br />
1800 Vilvoorde<br />
T 02 253 78 54 - F 02 253 57 87<br />
vilvoorde@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
huisvan<strong>deMens</strong> Zottegem<br />
Kastanjelaan 73<br />
9620 Zottegem<br />
T 09 326 85 70 - F 09 326 85 73<br />
zottegem@<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong><br />
De huizenvan<strong>deMens</strong><br />
zijn een initiatief van<br />
<strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong>