1979-059 geschiedenis/histoire pharmacie - Kringgeschiedenis
1979-059 geschiedenis/histoire pharmacie - Kringgeschiedenis
1979-059 geschiedenis/histoire pharmacie - Kringgeschiedenis
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
tijdvak 1789-1799, waarin de bestaande regeringsvorm<br />
wordt vervangen door een nieuwe structuur. Dan volgt<br />
het tijdvak 1799-1814, waarin de revolutie, welke zoals<br />
gebruikelijk uit de hand is gelopen, haar idealistische en<br />
al te gretige aanstichters verorbert en waarbij een gedeeltelijk<br />
herstel van de verworpen regeringsvorm plaatsvindt.<br />
De regeringsmacht komt dan in handen van die<br />
nieuwe en oude verschijningen, welke de onderlinge<br />
machtsstrijd overleefden en die hun mededingers, dood<br />
of levend maar vooral blijvend, wisten te doen ondergaan.<br />
De werkelijkheid is altijd sterker dan de leer.<br />
In de republiek der verenigde Nederlanden berustte het<br />
gezag niet langer op een gesloten systeem van algemeen<br />
aanvaarde normen. Een tijdige aanpassing van ideologie<br />
aan praktijk had niet plaatsgevonden. Het openbaar gezag<br />
was dan ook over-scrupuleus, weifelend en bang<br />
voor ieder bloedvergieten. De drang tot zelfhandhaving<br />
van de bovenste maatschappelijke lagen werd niet langer<br />
door overtuiging gesteund. Een omwenteling was mogelijk<br />
geworden met hulp van buitenaf en desnoods zonder<br />
die.<br />
Een tijdgenoot ervaart dit veelal anders. Hij beschikt<br />
over gekleurde informatie en lijdt aan door de wens<br />
vervormde beoordelingsfouten. Toch waren in die tijd de<br />
publiciteitsmedia nog niet alle in revolutionaire handen.<br />
Zo kon een predikant in 1791 nog schrijven:<br />
„Schijnt niet, terwijl ik dit schrijf, gantsch Europa zich tot<br />
den geduchtsten oorlog toe te rusten? Is de godsdienst<br />
zelf niet begonnen gebruikt te worden, om de verwarringen<br />
aan te vuuren, de gemoederen op te zetten?" Er<br />
zijn er meer, die waarschuwen tegen de toen bekende<br />
Franse annexatielust en tegen hun barse strijdmanieren.<br />
Zo gaf 5 oktober 1758 reeds de Min. v. Oorlog Bellisle<br />
aan de Maarschalk Contades de instructie: „U, Mijnheer,<br />
moet geheel Westfalen veranderen in een woestenij en,<br />
in de landen aan de Lippe en Paderborn, zijnde de vruchtbaarste<br />
gewesten, moet alles, tot de wortels in de grond<br />
toe, worden uitgeroeid". De strategie der verschroeide<br />
aarde is geen nieuwe strijdwijze, hoogstens de wijze van<br />
publicatie er over.<br />
In het jaar 1791, wanneer Koning Lodewijk XVI vergeefs<br />
(en onhandig) probeert zijn land te ontvluchten trouwt<br />
A. H. Muller en wordt de associatie met zijn Oom Reêrshemius<br />
afgerond. Reeds in 1792 wordt het Koninkrijk<br />
Frankiijk „omgezet" in een Fransche Democratische Republiek.<br />
Nog in hetzelfde jaar ontstaat de leuze, dat de<br />
gedachten der revolutie — wat die op dat ogenblik ook<br />
zijn — met wapengeweld moeten worden uitgedragen.<br />
In het dan volgende conflict met Oostenrijk en Pruisen<br />
wordt België veroverd en worden de rechten van de<br />
Republiek der Verenigde Nederlanden op sluiting der<br />
Schelde nietig verklaard. Dit was (en is) een gemakkelijke<br />
en principieel juiste visie om aan contractuele verplichtingen<br />
te ontkomen en zelfs ethisch verdedigbaar.<br />
Slechts enkele jaren daarvóór had Frankrijk tegenover<br />
Oostenrijk deze rechten met kracht verdedigd, maar de<br />
nieuwe F.D.R. voelde zich daaraan niet gebonden. De<br />
oorlogsdreiging wordt nu wel duidelijk. De „patriotten",<br />
gelijknamig aan de extremistische egaliteitsfractie in de<br />
Franse nationale vergadering, juichen een oorlog trouwens<br />
toe. Een Frans smaldeel forceert de Schelde en<br />
vaart tot Antwerpen op. Aanvankelijk trachten Britten en<br />
Nederlanders zich buiten het gewapende conflict te houden,<br />
waarin Pruisen en Oostenrijk reeds betrokken zijn.<br />
Dan verklaart de F.D.R. de oorlog aan de tyrannen van<br />
Engeland en Nederland, maar niet aan „het volk". En ook<br />
daarna niet ongebruikelijke procedure.<br />
De apothekerspraktijk-associatie Reêrshemius & Muller,<br />
een groepspraktijk avant la lettre, gaat een zorgelijke<br />
bezettingstijd tegemoet, maar voorlopig weten zij zelfs<br />
van den Prins geen kwaad.<br />
GERAADPLEEGDE BRONNEN:<br />
Collegium Medicum Amsterdam: Proevenboek.<br />
Kerkmeesteren v.d. Nieuwe en Engelsche Kerken aan Burgemeesters<br />
& Thesaur. v. Amsterdam d.d. 1776.<br />
P.F. Reêrshemius: Ostfrieslandisches Prediger-Denkmal, 1796, Aurich,<br />
Beij Johann Adolph Schuiten, 3e druk.<br />
J.F. van Duim MWO, mr. A.N. Baron de Vos van Steenwijk: De<br />
vlag van Kniphausen, Marineblad 1972, 17.<br />
A.Th. Reêrshemius: Ostfrieslandisches Prediger-Denkmal, Nachtrag<br />
zu denselben, nebst einen doppelten Anhange; 1823, Leer, bel<br />
Johann Heinrich Bloch.<br />
H. Ringoir: Garnizoenen omstreeks 1758 van het Me Batt. Regt.<br />
Gen. v. Kinschot (Informatie persoonlijk, Sectie KrIJgs<strong>geschiedenis</strong><br />
Gen. Staf Kon. Landmacht).<br />
Officiersboekjes Staatsche leger begin 18e eeuw.<br />
Rustend stamboek en promotieboek officieren Staatsche leger.<br />
W.F. Daems: Ueber die 15 Apothekerbesitzer bzw Apotheker in<br />
der Fam. Lutteroth (enz.), D. Apr. Ztg. 1938 Nov. (62/63).<br />
Collegium medicum Amsterdam: Inschrijfboeken Apothekers, leerlingen,<br />
knechten.<br />
Dr. J. Hartog: De patriotten en Oranje, 1882, Amsterdam, G.L. Funk.<br />
I.L. Uijterschout: Beknopt overzicht v/d Nederlandsche KrIJgs<strong>geschiedenis</strong><br />
van 1568 tot heden; 1935, Stadsboek- & Courantdrukkerij,<br />
Kampen.<br />
Nieuwsblad voor het Noorden, 20 April 1973, A. Frerichs: Nleuwe-<br />
Schans, Oude-Schans.<br />
Dr. G. Overdiep: De Groninger schansenkrijg, 1970, Wolters-Noordhof,<br />
Groningen.<br />
R.H. de Villefosse: Histoire et Géographie gourmandes de Paris,<br />
1956, Les Editions de Paris, Parijs.<br />
Drs. A. Saalborn: Uit de gedenkschriften der beulen van Parijs,<br />
deel II (1789-1795), W. Meulenhof, Amsterdam.<br />
Dr. C.N. Fehrmann: Onze vloot in de Franse tijd, Kruseman, 1969.<br />
Stad Amsterdam: Register gevonden lijken.<br />
Gereformeerde Gemeente Beilingwolde: Doopboeken.<br />
39