1979-059 geschiedenis/histoire pharmacie - Kringgeschiedenis
1979-059 geschiedenis/histoire pharmacie - Kringgeschiedenis
1979-059 geschiedenis/histoire pharmacie - Kringgeschiedenis
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Van onbekende Nederlandse apothekers<br />
De geboorte van een koninkrijk<br />
Dr. J. H. Ligterink, Amsterdam<br />
Deze schets speelt tijdens de overgang van de 18e naar<br />
de 19e eeuw, waarin op spectaculaire (en bloedige) wijze<br />
resten van de Middeleeuwse Westerse cultuur afbrokkelden,<br />
uiteenvielen en plaats maken voor anders gemodelleerde<br />
vormen.<br />
Hier telande werd deze overgang vooral beïnvloed door<br />
de gebeurtenissen in Frankrijk, waar de "grote" revolutie<br />
minder origineel was dan toen (en sindsdien) wel eens<br />
werd gedacht. Aangezien deze streken in de Fransche<br />
problematiek werden betrokken door militair geweld,<br />
waarvoor door een verwaarloosde defensie moest worden<br />
gezwicht, is het zinvol het verloop van deze revolutie<br />
nader te ontleden. In aanmerking nemende de<br />
vaderlandse problematiek, vallen te onderscheiden:<br />
1.1789-1794: het bestaande maatschappijmodel wordt,<br />
door gebrek aan tegenstand en staatsmanschap<br />
van de leiders vervangen, waarna<br />
de manipulerende pressiegroepen door escalatie<br />
en liquidatie, onderling en van tegenstanders,<br />
selectie bewerken tot een<br />
monopoliegroep. Schrikbewind.<br />
2.1794-1799: Liquidatie der heersende pressiegroep en<br />
het schrikbewind door "ongevaarlijken".<br />
Stabilisatie, zo nodig onder ingrijpen en<br />
verder onder toezicht van de krijgsmacht.<br />
3.1799-1805: Consolidatie van bruikbare verworvenheden<br />
en restauratie van ten onrechte verworpen<br />
waarden in een gemeenschappelijk<br />
geheel.<br />
4.1805-1814: De eenheidsstaat krijgt nieuwe vorm als<br />
Keizerrijk.<br />
Gelukkig zijn de Nederlanden de eerste fase, die van<br />
het schrikbewind misgelopen. Deze is nagenoeg beëindigd<br />
wanneer de Franse Volksrepubliek de oorlog verklaart<br />
aan de tyrannen der Nederlanden en Groot Brittannië.<br />
Zoals 1 1 /2 eeuw later wordt die aan de Stadhouder<br />
gekoppeld aan hét vermoeden, dat hij aan de<br />
Britten doortocht zal verlenen. Daarnaast worden uiteraard<br />
revolutionaire idealen verwoord.<br />
HET TIJDVAK 1789-1794<br />
TABLEAU DE LA TROUPE<br />
De hoofdrol wordt gespeeld door ADRIAN HERMAN<br />
28<br />
MULLER, zoon uit het 2e huwelijk van JAN HAYES,<br />
huurling (beroepssoldaat), die zich opwerkte tot officier<br />
en zich dan wegens zijn status JAN HAYES MULLER<br />
gaat noemen. Hij is een Noorderling, mogelijk uit Bellingwolde<br />
en het zou mij niet'verwonderen wanneer zijn<br />
vader daar molenaar zou zijn geweest. Moeder van<br />
A. H. Muller is MARGARETHA SOPHIA, oudste kind van<br />
de zeer bekende Oost-Friesche (pruisische) Luthersche<br />
kerkhistoricus Adrianus Reêrshemius, hoog in de plaatselijke<br />
kerkhiërarchie en lid van een uitgebreide regentenfamilie.<br />
Van de broers van Margaretha Sophia bekleeden<br />
er twee het hoge ambt van Kircheninspector in<br />
Oost-Friesland. Een van hen heeft een zoon, ds. ARDRIA-<br />
NUS THEODORUS REÊRSHEMIUS, die nu als Luthersch<br />
predikant in Amersfoort staat en getrouwd is (te Amsterdam)<br />
met CESINA ARBMAN, behorende tot een regentenfamilie<br />
met wortels in Monnikendam. Een andere<br />
broer van Margaretha Sophia is JOHANN RUDOLPH<br />
REÊRSHEMIUS, apotheker te Amsterdam.<br />
Wanneer het doek opgaat is A. H. Muller 33 jaar en na<br />
5 jaren ervaring als apotheker in loondienst eindelijk<br />
geassocieerd met zijn oom JOHANN RUDOLPH REÊRS<br />
HEMIUS. Hij trouwt op 20 mei 1971 met de 17-jarige<br />
(naar de naam emigrante of huguenote?) ANTHONIA<br />
MONTCHÉ. Het paar trekt in bij oom-compagnon Johann<br />
Rudolph (56 jaar), tante Anna (geb. Schoonenberg, 45<br />
jaar) en hun enig dochtertje Louisa Maria (12 jaar),<br />
boven de apotheek, aangebouwd tegen de Nieuwe Kerk<br />
aan de N.Z. Voorburgwal. De Fransche legers zijn in<br />
opmarsch naar de Nederlandsche grenzen.<br />
AANZET<br />
De aanvallers verkeren in de eindtoestand van de eerste<br />
fase der "grote" revolutie, losgebroken op een bodem<br />
van werkeloosheid, misoogst en een groeiend gevoel<br />
van vrijheidsbehoefte, drang naar iets anders dan verstarde,<br />
niet langer geloofwaardige verhoudingen. Na de<br />
andersdenkende prominenten uit de voorheen regerende<br />
klasse zijn die uit de eigen rangen weggezuiverd en<br />
gedood. Steunende op een militante minderheid moet<br />
het schrikbewind, voortgedreven door haar achterban,<br />
zich door terreur handhaven in voortdurend conflict met<br />
de (voor haar gelukkig) slecht aangevoerde opponerende<br />
medeburgers.<br />
Uit de ideologie vloeide de wens voort om door diplomatieke,<br />
geldelijke, morele en propagandistische steun<br />
gelijkgezinde buitenlandse pressiegroepen te steunen in<br />
de verwachting hen op hun tyrannen de rechtmatig ge-