1979-059 geschiedenis/histoire pharmacie - Kringgeschiedenis

zelfs in vroege keuren buiten de apothekenzorg gelaten,
hoewel ook de apotheker over recepten hiervoor beschikte.
Een bekend voorbeeld van een geheimmiddel is het antefebrilis
van de arts Warburg, dat in 1840 te Wenen werd
onderzocht en waarvan Deufferwiel het recept, herleid
uit de analyse, bezit en in zijn boekje neerschrijft. Het
blijkt nagenoeg identiek met Tinct.ante-febrilis nosocomii
militaris Viennensis en bevat Chinine-sulfaat.
Grote opgang maken de Holloway's pillen en -zalf. De
bijsluiter ("zijn in alle Apotheken in Holland, hoofd Depot
bij den Heer J. Straatman, Drogist te 's Hertogenbosch.
Geld en brieven franco") beweert: "Men zal geen tijd
verliezen, wanneer men dit Geneesmiddel (de pillen) in
een der volgende Ziekten gebruikt:
Anderendaagsche koorts; Asthma; Galziekten; Blaasjes
op de huid; Ziekten der ingewanden; Teering; Zwakte;
Waterzucht; Roode loop; Roosachtigheid; Ongeregeldheden
der vrouwen; Koortsen van alle soorten; Aanvallen
van beroerte; Jicht; Hoofdpijn; Slechte spijsvertering;
Ontsteking; Geelzucht; Leverziekten; Lendenpijn; Aambeyen;
Rheumatiek; Moeyelyk wateren; Zwerende keelen;
Klierziekten of koning's zeer; Steen en graveel; secondaire
verschynselen; Tic-Douloureux; Dikten; Etterbuilen;
Venerische ziekten; Alle soorten van wormen;
Zwakte enz. enz."
"De Geneesmiddelen worden in Engeland verkocht tegen
1 s. 1 1 /2 d, 2 s. 9 d, 4 s. 6 d, 11 s. 22 s. en 33 s. elk doosje
en potje. Het is voordeelig om de grootste te nemen.
N.B. Onderrigtingen voor de lyders in elke ziekte, zyn by
elk doosje en potje gevoegd".
Een "Copy van eenen brief van den Graaf van Aldborough,
gedateerd Villa Messina, Leghorn, 21 February
1845" aan "Professor Holloway" als getuigschrift moet
tot aanbeveling strekken, evenals een door Guy's, Metropolitan,
King's College en Charing Cross Hospital te
Londen opgegeven Wm. Brooke afgelegde bezworen verklaring.
Merkwaardig is, dat de opname plaats vond in
1845 en de verklaring 8 maart 1842 reeds werd bezworen
voor "my, Joh. Pirie, Mayor" in Mansionhouse. Van de
verkoopmethoden door een verkoophuis noteert Deufferwiel
achterop het recept voor een wrattenmiddel:
"Van een hooger licht omgeven, daalt een engel neer op
aard
Aan het ziekenheir vijandig, dat zoo vele jamren baart
Ouden op hun staf gebogen, geeft zijn adem nieuwe
kracht
Jongen stort hij sterkte in d'adren, Sterkte van het voorgeslacht,
Moeders legt hij 't kranke telgje, straks gezond weer in
den schoot
En vertwijfeld van haar werking deinst zelfs de onverbidbren
dood
Vraagt ge naar den naam des engels, die van zegen
vroeg en spâ
Uitgiet over 't lijdend menschdom? ...revalente Arabical
Hieraan kunnen nog bekende. kruidenmengels als de
Molken-kruiden en die van Sytske Mooy worden toegevoegd.
Als verdediging namen de apothekers de analyse
ter hand en steeg het aantal mededelingen betreffende
de samenstelling. Het "loco-preparaat" werd een bekende
figuur, dank zij de stijgende mogelijkheden der analyse.
De groothandel
Hoewel binnen de ontwikkeling van de handel het ontstaan
van ook farmaceutische groothandels voor de
hand lag werd het ontstaan ervan voor de apothekers
een ernstige slag. Collegae, die zich hierop en op de
vervaardiging van Galenische preparaten toelegden trokken
het debiet aan zich van de plattelandsartsen, die tot
nog toe door openbare apothekers uit de omgeving van
het nodige waren voorzien. Dit versterkte voor deze laatsten
de noodzaak uit te wijken naar andere bezigheden,
waardoor de bedrijvigheid in de randgebieden sterk toenam.
Het kwam mij intressant voor om de totalen der
door resp. Reêrshemius en Muller genoteerde recepten
eens te vergelijken met die, welke Deufferwiel belangrijk
en noodzakelijk schenen-.
Aard der farmacotherapeutische
(A)
en Parafarmaceutische
recepten (B)
A. Farmacotherap.v.
humaan gebruik 407
B. Parafarmaceutische recepten:
Cosmetica
Levensmiddelen,
11
alcoholhoudend
42
idem zonder alcohol
Farm-Fys-Chem-
18
Tchnologisch & anal.
4
Deklagen (verf, vernis, e.a.) 23
Vuurwerk
3
Veterinair
6
Land- en tuinbouw
4
Desinfectantia, pesticiden —
B. Parafarmaceutisch
Aantallen recepten vermeld in
libres prescribendi
Muller & Deufferwiel
Reêrshemius
11.1
(78%)
(22%)
365 (48%)
34
70
23
54
92
52
57
—
9
391 (52%)
De practijkvoering van Deufferwiel's voorgangers liep
van 1764 tot 1835, dus 71 jaren, zijn eigen practijk, voor
zover door zijn boekjes weergegeven, van 1835 tot 1865,
dus 30 jaren. Resultaat bij Deufferwiel relatief minder A
en enorm veel meer B-recepten.
De steun van de wetgever.
Voor regering en parlement is de farmacie van oudsher
een politiek weinig intressant onderwerp geweest en dan
ook overeenkomstig behandeld of, juister gezegd, vergeten.
Deze vooral commerciële instelling dateert niet
alleen van het begin der 20e eeuw. De wantoestanden
33