1979-059 geschiedenis/histoire pharmacie - Kringgeschiedenis

Het handschrift van Apotheker J. G. Deuffer-Wiel
moeten wel erg de pan uit rijzen, wil de wetgever in beweging
komen. In Deufferwiel's tijd bleek dit het geval te
zijn. In 1841 wordt een Commissie benoemd tot herzieningsvoorstellen
der verouderde farmaceutische wetgeving.
Apothekers maken er geen deel van uit. Na protesten
tegen deze dwaze opzet wordt een apothekersdelegatie
gehoord. Het wetsontwerp van 1844 wordt in 1845
verworpen. In 1846 wordt gerequestreerd tegen de uitbreiding
der ziekenbussen, in 1848 tegen het uitblijven
van wettelijke maatregelen tot bescherming van patiënt
en apotheker. Een nieuw benoemde commissie bevat
wederom geen apotheker, wel de bekende hoogleraar
G. J. Mulder, onvermoeid pleitbezorger voor de Nederlandse
farmacie. Inmiddels is als eerste apotheker in de
farmacopee-commissie A. J. d'Ailly benoemd, zeer actief
ondanks de amputatie van de rechterarm tot boven de
elleboog na een knalkwikexplosie in het laboratorium van
zijn apotheek in 1809. Deze benoeming, naast wederom
die van Mulder, heeft plaats bij Koninklijk Besluit van
26-9-1842.
In 1850 worden advies en wetsontwerp voor de examina
verworpen en volgt in 1853 een request voor spoedige
afdoening. Een nieuw ontwerp van wet wordt 1857 verworpen,
waarna in 1862 een nieuw stel ontwerpen wordt
ingediend en in 1863 gewijzigd. In het binnenland pleit
o.a. Mulder voor farmaceutisch onderwijs aan de Hooge
Schooien, ook in het buitenland leeft dit streven en geeft
Liebig reeds in 1840 het voorbeeld door practisch scheikundig
onderwijs te geven. Maar inmiddels ploegt de
landman voort, de apotheker niet minder.
Bundeling van krachten.
In Amsterdam (o.a.) hebben een aantal apothekers zich
verenigd in leesgezelschappen, waar men theoretische
en practische ervaringen uitwisselt en waarin ook de
maatschappelijke toestanden ter sprake komen. Zo is er
een chemisch-pharmaceutisch leesgezelschap onder
voorzitterschap van Prof. W. S. Swart, waarvan ook andere
geïntresseerden dan apothekers deel uitmaken, zoals
Dr. Sarphati, de zeer bekende en in Amsterdam voor
openbaar welzijn zeer actieve geneesheer. Van het Chemisch
leesgezelschap, onder voorzitterschap van apo­
34
theker D. Pas uit de Kalverstraat is Deufferwiel lid. Wanneer
in 1842 wederom zonder zelfs inspraak van apothekers
een farmaceutische wet zal worden behandeld
sluiten beide gezelschappen zich aaneen en stichten op
initiatief van Dr. Sarphati op 23 april 1842 de Nederlandsche
Maatschappij ter bevordering der Pharmacie,
waaraan van de gezelschappen resp. 16 en 13 dus 29
apothekers deelnemen. Per die datum treden echter nog
8 anderen toe: 37 leden-oprichters waaronder Deufferwiel.
Snel groeit dit gezelschap uit tot een landelijke
organisatie, zoals het doel is geweest en zal men andere
vergaderplaatsen moeten vinden dan het café aan de
Nieuwendijk, onder het genot van een enkel kopje koffie,
soms een enkel glaasje wijn, waar op kosten van het
gezelschap een zuurkast is gebouwd voor demonstratie
van scheikundige proeven. Subsidie is er niet bij. Maatschappelijk
en wetenschappelijk is de krachtenbundeling
gelukt.
De farmacie en haar hulpwetenschappen.
De grote vlucht, diè de farmacie zal nemen kan niet los
gezien worden van die van haar hulpwetenschappen. Dit
geldt in het bijzonder voor de scheikunde, zowel de
preparatieve als de analytische afdelingen daarvan. In
1791 komt Soda uit steenzout bereid voor de apotheker
beschikbaar als grondstof, in 1799 Chloorkalk (Thénard).
Het verschil tussen organische en anorganische chemie,
dat Bergmann omstreeks 1780 aanwijst verliest met Wöhler
(1828) aan invloed. Zowel het isoleren van "werkzame
bestanddelen" uit plantaardig materiaal als het langs
analytisch-chemische- en fysische weg toetsen van de
chemische zuiverheid daarvan verschaffen de apotheker
zijn grondslag voor een meer exacte geneesmiddelenen
grondstoffencontrôle. De chemische symboliek, door
Berzelius ontworpen in aansluiting aan Lavoisier, Guyton
de Morveau en Berthollet opent wegen tot ideeën- en
ervarings-overdracht op eenduidige wijze. G. J. Mulder
neemt het initiatief tot de vertaling van Berzelius's leerboek
in het Nederlandsch. De enorme toename op dit
gebied aan recepten in de boekjes van Deufferwiel t.o.v.
zijn voorgangers komt op deze rekening. In overeenstemming
hiermede is ook het toenemend aantal boekenen
tijdschriften op chemisch- en farmaceutisch gebied. Sinds
1832 verschijnen in Dutschland Liebig's Annalen der
Chemie und Pharmazie, vanaf 1835 Annalen der Chemie.
Poggendorf's Annalen der Physik und Chemie verschijnen
dan reeds sinds 1824. In Frankrijk zien de eerste
Comptes rendus de l'Académie des Sciences in 1835
het licht, in Engeland verschijnt vanaf 1848 het Journal
of the Chemical Society. In Nederland wordt vanaf 1835
de Nieuwe Schei-, artsennijmeng- en Natuurkundige Bibliotheek
van Dr. B. Meijlink (Deventer) uitgegeven.
De apotheker en de waterleiding.
De apotheker heeft zich van oudsher bemoeid met water.
Niet slechts werd en wordt mineraal water als geneesmiddel
toegepast maar ook is water een voor de
mens onontbeerlijk "voedings en genotmiddel", en dit
liefst in zuivere en smakelijke toestand. Voor de apothe-