Complicaties CAPD - Protocollen

Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Nier- en blaaskatheterisatie 36
Complicaties CAPD
Het infectierisico is bij CAPD groot. Vooral buikvliesontsteking (peritonitis) en tunnelinfectie
(infectie langs de onderhuids getunnelde katheter) komen regelmatig voor.
Oorzaken van infectie zijn:
het gebruik van niet-steriel materiaal;
troebel dialysaat.
Om het infectierisico te beperken, wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van steriel materiaal
bij de verzorging en worden steriele handschoenen gedragen. De dialysepatiënt moet
beschouwd worden als een cliënt met een verminderde weerstand.
Via de spoelvloeistof treedt soms een aanzienlijk verlies van lichaamseiwitten op. Daarom
dienen CAPD-patiënten, in tegenstelling tot kunstnierpatiënten, veel eiwit te gebruiken (vlees,
vis enzovoort).
Overige (tekenen van mogelijke) complicaties zijn:
hypertensie;
buikpijn;
oppervlakkig ademen;
gewichtsverandering;
koorts;
duizeligheid.
Over het algemeen spreekt het dialysecentrum af hoe er gehandeld dient te worden bij
complicaties.
De verschillende complicaties die kunnen optreden zijn onderverdeeld in:
problemen met de huidpoort;
problemen met het systeem;
complicaties ten gevolge van de dialyse.
De complicaties, de mogelijke oorzaken en hoe te handelen zijn in het kort beschreven.
Problemen met de huidpoort CAPD
De problemen met de huidpoort zijn onder te verdelen in:
huidpoort is ontstoken;
onderhuidse verdikking bij de huidpoort;
tunnelinfectie.
Des te eerder een infectie wordt herkend, des te groter is de kans op herstel. Een ontstoken
huidpoort kan een buikvliesontsteking (peritonitis) tot gevolg hebben.
Huidpoort is ontstoken
Verschijnselen
De huidpoort is alleen rood en warm of is pijnlijk, rood, warm en pust.
Oorzaken/gevolgen
Infectie van de huidpoort is een ernstige complicatie.
onbewaakte kopie
Hoe te handelen
Overleg altijd met de arts (internist of nefroloog), dialysecentrum. De arts kan besluiten de
huidpoort zelf te willen inspecteren. Het is moeilijk de ernst van de ontsteking te bepalen
wanneer de huidpoort al verzorgd is. Bovendien heeft het geen zin meer een kweek af te
nemen wanneer de huidpoort al behandeld is met een desinfectans.
Wanneer de arts toestemming geeft om de huidpoort te verzorgen, volg dan de instructies van
de arts.
© Vilans 13-01-2008 Achtergrondinformatie
Complicaties CAPD: 1 (van 7)

Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Nier- en blaaskatheterisatie 37
Onderhuidse verdikking bij de huidpoort
Verschijnselen
verdikking onderhuids in de buurt van de huidpoort;
plaatselijk pijn;
eventueel koorts.
Oorzaken
De verschijnselen kunnen wijzen op een ontstekingsproces.
Hoe te handelen
Huidpoort niet schoonmaken.
Overleg altijd met arts/dialysecentrum. De arts zal de buik inspecteren. De arts kan besluiten
tot een behandeling met antibiotica.
Tunnelinfectie
Verschijnselen
Soms wordt een huidpoortinfectie niet tijdig onderkend. De ontsteking kan zich dan vanuit de
huidpoort verder verspreiden door de gehele tunnel (= tunnelinfectie). De symptomen zijn:
rode pussende, pijnlijke huidpoort;
verdikking rond de huidpoort;
pijn onderhuids in de tunnel;
koorts.
Oorzaken/gevolgen
Een tunnelinfectie is soms moeilijk te behandelen. Niet altijd heeft een behandeling met
antibiotica het gewenste effect. Een ernstige tunnelinfectie kan aanleiding geven tot een
buikvliesontsteking.
Indien de infectie niet goed te behandelen is, kan het noodzakelijk zijn om de katheter te
verwijderen. Arts/dialysecentrum zal beoordelen wanneer de cliënt een nieuwe katheter moet
hebben.
In de tussenliggende periode zal de cliënt hemodialyse dienen te ondergaan.
Hoe te handelen
De huidpoort niet schoonmaken.
Overleg altijd met de arts.
Wild vlees aan de huidpoort
Verschijnselen
Soort wratje naast de huidpoort.
Er is geen roodheid, uitvloed op pijn.
Mogelijke gevolgen
Wild vlees aan de huidpoort kan geen kwaad.
Het mag nooit zelfstandig verwijderd worden. Wild vlees dat beschadigt of verwijderd wordt kan
erg gaan bloeden. Bovendien kan beschadigd wild vlees een infectie veroorzaken.
Bron
A.M. de Vries. Zaans Medisch Centrum. 2006
onbewaakte kopie
© Vilans 13-01-2008 Achtergrondinformatie
Complicaties CAPD: 2 (van 7)

Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Nier- en blaaskatheterisatie 38
Problemen met het CAPD-systeem
Problemen met het systeem zijn onder te verdelen in:
systeem wordt onsteriel door aanraking
– aanraken van het systeem voor het aansluiten;
– aanraken van de punt van de katheter
lekkage van het systeem:
– lekkage van de inloopzak
– lekkage van de uitloopzak
– lekkage van de katheter of de lijn
– loslaten van de lijn of katheter
vloeistof loopt niet in of uit.
Aanraken van het systeem
Om infecties te voorkomen dienen de vloeistof steriel te worden toegediend. Aanraken van het
systeem moet voorkomen worden. Wanneer het systeem wel aangeraakt worden dient als volgt
gehandeld te worden:
a. Aanraken van het systeem voor het aansluiten
Hoe te handelen
een nieuwe MiniCap op de katheter plaatsen;
een nieuw systeem pakken en aansluiten;
opnieuw starten met de wisseling.
b. Aanraken van de punt van de katheter tijdens het aansluiten met een volle buik
Hoe te handelen
zet een nieuwe MiniCap op de katheter;
een nieuw systeem pakken en aansluiten. (Systeem eerst op lichaamstemperatuur brengen.
Dit mag niet in de magnetron);
opnieuw starten met de wisseling.
c. Aanraken van de punt van de katheter tijdens afsluiten met volle buik
Hoe te handelen
zet een nieuwe MiniCap op de katheter;
een nieuw systeem pakken en 200 ml uit laten lopen;
sluit af met een nieuwe MiniCap.
d. Aanraken van de punt van de katheter tijdens aan- en afsluiten met een lege buik
Hoe te handelen
nooit wisseling uitvoeren!
zet een nieuwe MiniCap op de katheter;
neem contact op met arts/dialysecentrum.
onbewaakte kopie
© Vilans 13-01-2008 Achtergrondinformatie
Complicaties CAPD: 3 (van 7)

Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Nier- en blaaskatheterisatie 39
Lekkage van de inloopzak en uitloopzak
a. Lekkage van de inloopzak voor het aansluiten
Hoe te handelen
Systeem weggooien en nieuw zak pakken. Eventueel het dialysaat verwarmen in wasbak met
warm water (20 minuten).
b. Lekkage van de inloopzak tijdens het inlopen
Hoe te handelen
Buik meteen weer leeg laten lopen!
Contact opnemen met arts/dialysecentrum.
c. Lekkage van de inloopzak tijdens het uitlopen
Hoe te handelen
uitloop afmaken;
nieuw systeem pakken en het lekke systeem afkoppelen en MiniCap op de katheter doen
alsof de wisseling klaar is;
wisseling na 5 minuten opnieuw beginnen met het nieuwe systeem (of na 20 minuten als
dialysaat nog niet warm was).
d. Lekkage van de uitloopzak
Lekkage van de uitloopzak kan geen kwaad.
Leg de uitloopzak in een emmer.
e. Lekkage van de katheter of lijn
Mogelijke gevolgen
Zodra er lekkage is uit de katheter of de lijn is er altijd een open verbinding met de buikholte en
neemt de kans op peritonitis toe.
Preventieve maatregelen
geen scherpe klemmen gebruiken
eventueel een gaasje tussen de klem en de katheter plaatsen
Hoe te handelen
nooit een wisseling uitvoeren!
plaats de klem op de katheter tussen de buik en de plaats van de lekkage;
neem contact op met arts/dialysecentrum.
f. Loslaten van de lijn van de katheter
Mogelijke gevolgen
Er is een open verbinding geweest met de buikholte dat de kans op een peritonitis verhoogt.
Hoe te handelen
nooit een wisseling uitvoeren!
lijn terugplaatsen op de katheter;
contact met arts/dialysecentrum
onbewaakte kopie
© Vilans 13-01-2008 Achtergrondinformatie
Complicaties CAPD: 4 (van 7)

Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Nier- en blaaskatheterisatie 40
Vloeistof loopt niet in of uit
Oorzaken
eiwitvlokken (treden regelmatig op en zijn niet gevaarlijk);
klemmen zijn niet geopend;
knik in de lijn;
vastzuigen van de katheter aan de wand;
te ver doordraaien van de rollerklem;
volle darmen
Hoe te handelen/oplossingen
kijk de lijnen na op knikken of klemmen
controleer de rollerklem;
veranderen van houding van de cliënt.
Als deze acties niet helpen arts/dialysecentrum waarschuwen.
Bron
A.M. de Vries. Zaans Medisch Centrum. 2006
Complicaties ten gevolge van de CAPD
Complicatie ten gevolge van de CAPD zijn onder te verdelen in:
peritonitis (buikvliesontsteking)
roze of rode uitloop.
ondervulling;
overvulling;
obstipatie;
buikpijn;
Verder dient gelet te worden op het medicijngebruik.
Peritonitis (buikvliesontsteking)
Verschijnselen
troebele uitloopvloeistof;
misselijkheid;
buikpijn;
koorts;
afname in ultrafiltratie;
loslaatpijn.
Hoe te handelen
tijdens de wisseling al contact opnemen met arts/dialysecentrum (dus niet eerst de wisseling
afronden);
troebele uitloopvloeistof in koelkast bewaren.
Arts/dialysecentrum bepaalt het vervolg, dit kan zijn:
controle van de eerste uitloop op bacteriën;
starten met antibiotica volgens behandelingsprotocol;
Tijdens een peritonitis moet een patiënt intensief gecontroleerd worden door
arts/dialysecentrum.
Roze of rode uitloop
Mogelijke oorzaken
menstruatie,
eisprong,
onbewaakte kopie
© Vilans 13-01-2008 Achtergrondinformatie
Complicaties CAPD: 5 (van 7)

Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Nier- en blaaskatheterisatie 41
te zwaar tillen. Een bloedvaatje kan door te zwaar tillen stuk gaan, waarna het bloed zich
vermengt met de uitloopvloeistof.
Gevolgen
Meestal verdwijnen de klachten vanzelf.
Als de klachten verergeren, de cliënt pijn heeft en als de uitloop niet meer doorschijnend is
contact opnemen met arts/dialysecentrum.
Ondervulling
Verschijnselen
droge huid;
dorst;
daling van de bloeddruk, lage bloeddruk;
duizeligheid;
gewichtsafname.
Hoe te handelen/oplossingen
gebruik lagere glucoseconcentratie voor de spoeling;
laat de cliënt tijdelijk meer drinken;
bouillon drinken;
Als acties niet helpen contact opnemen met arts/dialysecentrum.
Overvulling
Verschijnselen
oedeem:
– ’s ochtends vochtophoping rond de ogen;
– ’s avonds in de benen / rond enkels;
kortademigheid bij platliggen,
stijging bloeddruk, hoge bloeddruk;
gewichtstoename.
Hoe te handelen
vochtinname beperken;
controle op urineproductie;
tijdelijk (2 tot 3 dagen) spoelen met een hogere glucoseconcentratie;
Als beide acties niet helpen contact opnemen met arts/dialysecentrum.
Buikpijn
Oorzaken
Buikpijn kan veroorzaakt worden door peritonitis, maar kan ook andere oorzaken hebben.
Hoe te handelen
Doe een CAPD wisseling, is de uitloop troebel handel als bij peritonitis.
Roze of rode uitloop
Mogelijke oorzaken
menstruatie,
eisprong,
onbewaakte kopie
te zwaar tillen. Een bloedvaatje kan door te zwaar tillen stuk gaan, waarna het bloed zich
vermengt met de uitloopvloeistof.
© Vilans 13-01-2008 Achtergrondinformatie
Complicaties CAPD: 6 (van 7)

Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Nier- en blaaskatheterisatie 42
Gevolgen
Meestal verdwijnen de klachten vanzelf.
Als de klachten verergeren, de cliënt pijn heeft en als de uitloop niet meer doorschijnend is
contact opnemen met arts/dialysecentrum.
Bron
A.M. de Vries. Zaans Medisch Centrum. 2006
Medicijngebruik bij CAPD
Vele medicijnen worden door de nieren uitgescheiden. Wanneer de nieren niet meer werken,
vereist het gebruik van medicijnen extra aandacht. Veel voorkomende medicijnen bij CAPD
patiënten zijn:
Fosfaatverlagende middelen
Deze binden het fosfaat uit het voedsel in de darmen, zodat het via de ontlasting
uitgescheiden kan worden. Fosfaat kan namelijk niet voldoende door de dialyse verwijderd
worden, en daardoor kan het fosfaatgehalte in het bloed te hoog worden. Een te hoog
fosfaatgehalte kan botafwijkingen (ontkalking) veroorzaken.
Fosfaatverlagende middelen voor of tijdens de maaltijd innemen.
Calciumverhogende middelen
Deze houden het calciumgehalte in het bloed op peil, om de botstructuur zo normaal mogelijk
te houden. Vitamine-D-tabletten bevorderen opname van calcium uit het voedsel in het bloed.
Kaliumverlagende middelen
Deze worden gegeven bij een te hoog kaliumgehalte in het bloed. Kalium wordt dan met de
ontlasting uitgescheiden.
Bloeddrukverlagende middelen
Vitamine B-complex en vitamine C
Deze wateroplosbare vitaminen worden tijdens de dialyse uitgespoeld en worden daarom in
tabletvorm bijgegeven.
Foliumzuur (vitamine B 11)
Bevordert de aanmaak van rode bloedlichaampjes.
IJzerpreparaat
Laxantia
Erytropoëtine (Eprex)
Is een hormoon dat het beenmerg stimuleert bij de aanmaak van rode bloedlichaampjes. De
meeste nierpatiënten hebben een tekort aan dit hormoon, waardoor ze chronische
bloedarmoede hebben. Dit moet via injectie toegediend worden.
Bron
A.M. de Vries. Zaans Medisch Centrum. 2006.
onbewaakte kopie
© Vilans 13-01-2008 Achtergrondinformatie
Complicaties CAPD: 7 (van 7)