Bijlage 7

More documents

Recommendations

Info

Project : Bureauonderzoek plangebied voormalige drukkerij Boom te Meppel Kenmerk : EKU/DIR/HAMA/2011229 4 Historische ontwikkeling en historische geografie Aan de hand van de bestudering van beschikbare historische bronnen en historisch kaartmateriaal kan inzicht worden verkregen in de meer recente bewoningsgeschiedenis van (de omgeving van) het plangebied. In deze paragraaf worden achtereenvolgens de geschiedenis van Meppel en het plangebied behandeld. 4.1 Beknopte bewoningsgeschiedenis van Meppel en de omgeving van het Boom complex Van oorsprong is Meppel een landbouwers- en verveningsdorp. Zijn opkomst dankt het aan de gunstige ligging aan vaarwegen. Meppel wordt voor het eerst vermeld in 1141 in de oorkonde (de “Blafferd”) van Dicninge, het Cartularium van de Abdij. Bisschop Harbertus legt daarin op verzoek van Otto van Ruinen vast dat hij aan het klooster te Ruinen de kerk te Steenwijk met al haar tienden zal afstaan. Tevens staan Otto en zijn broers een ‘marrisg’ (moerassig) stuk land af dat lag tussen Ruinen en ‘Meppele’. Enkele van die goederen liggen in Meppel. In 1422 werd het kerspel Meppel kerkelijk afgescheiden van Kolderveen. Het kerspel bestond uit de plaats Meppel en het gehucht de Oosterboer (Beekhuis-Snieders, 1985). In 1422 wordt de kapel verheven tot parochiekerk die dan gescheiden wordt van de kerk te Kolderveen. In 1437 wordt de marke van Meppel afgescheiden. In 1437 waren er in Meppel 45 hoeven of huizen met inbegrip van Oosterboer. In 1460 gaf bisschop David van Bourgondië toestemming tot instelling van 2 nieuwe jaarmarkten. Het oudste hart van de stad bestaat uit de hoofdstraten en de Kruisstraat tussen de A en de verlegde Echtense Wetering (tegenwoordig de kanaalarm langs de Grote Oeverstraat en het kanaal van De Tip langs de Zuiderbrug naar de Meppeler Sluis). Verder was er de Papenstege, ook wel Grote Kerkstraat genoemd, de Wildemansstege en de Woldstraat. De Wetering lag met het centrum bij de Kerkhofsbrug en de Kerk. Over de A voorbij de Kruisstraat lagen de domeinmaten van de vroegere bezittingen van Roelof van Münster, de Kinkhorsterlanderijen. Deze lagen ingeklemd tussen de Kruisstraat-Molenstraat-Noordeinde-Meppelerdiep tot de Meppelersluis en vandaar langs de Sluisgracht naar de Kruisstraat. De oude markt is de tegenwoordige Wheem (Poortman, 1952). In de 16e eeuw groeit Meppel. Meppel was destijds in 11 roten of wijken verdeeld. Oosterboer was het 12e rot. De inwoners van elk rot kozen 1 persoon die hen in het kerspelbestuur vertegenwoordigden. Deze 12 personen heten de Twaalven. Later worden de Twaalven gecommitteerden genoemd. Tijdens de Tachtigjarige oorlog vinden er veel verwoestingen plaats in Meppel. Na 1621 zijn veel militairen ingekwartierd bij burgers van Meppel. Vermoedelijk werd Meppel op 13 maart 1809 door Koning Lodewijk Napoleon tot ‘stad’ verheven (Poortman, 1937). In 1811 had Meppel een bevolking van 4285 zielen. In 1813 had het 4400 inwoners. Op 18 en 19 november waren er na de Slag bij Waterloo 5.000 Kozakken ingekwartierd bij de burgerbevolking van Meppel. Ruimtelijke ontwikkeling van het plangebied De aanbouw van huizen aan de Herengracht en de Prinsengracht begon na 1726. Toen had men een vonder om in de Muzelaars- of Kosterhof te komen (dit is de tegenwoordige Groenmarkt.). De Muzelaars waren van geslacht op geslacht schoolmeester, kosters en organisten van Meppel. Zij hadden hun school in de Kerkstraat. In 1765 werd de genoemde vonder veranderd in een houten ophaalbrug die met de demping van het Kerhofsdiep verwenen is, nadat zij eerder al door een draaibrug vervangen was. Na die tijd hoefden de bewoners van De Wijk niet meer over het Zuideinde naar de markt. Het gehele gebied bij elkaar werd ‘Nieuwe Uitleg’ genoemd. Aan de volgebouwde Keizersgracht was de Weverhoek, waar de meeste wevers woonden. De Groenmarkt heette aanvankelijk Nije Markt of Nieuwe Markt. Op het tegenwoordige Zuideinde woonden in de 18e eeuw een paar huurboeren, die oorspronkelijk ‘katers’, ‘coters’ of ‘keuters’ werden genoemd. Daarnaar heette het Zuideinde ook wel ‘Katenende’ en de brug ‘Katenendigerbrogge’. Aan de overkant van de Keizersgracht, een naam die wijst op Meppeler connecties met Amsterdam. Aan de Keizersgracht woonden de bouwververs en wevers, vandaar de naam Wevershoek. Er achter lag een groot weiland – kraaienkolonie genaamd. In de volksmond gold destijds de aanduiding ‘het kraaiennest’ als ironische naamgeving voor de Kromme Elleboog (Poortman, 1967, 218). Op de kadastrale minuut van 1811 grenst het plangebied aan de oude loop van de Hoogeveensche Vaart’ (afb. 10). Direct ten zuiden van deze vaart wordt een aantal kleine percelen in de OAT vermeld als ‘wal’ of ‘bleek’. In de noordwestelijke punt van het plangebied wordt bebouwing afgebeeld, bestaande uit een stal een deel van een pakhuis en een deel van een woning. Aan de noordgrens ter hoogte van het midden van het plangebied en in het uiterste oosten van het plangebied wordt een brug aangegeven. De Hoogeveensche Vaart is vermoedelijk aan het einde van de 17 e eeuw aangelegd. Bij de aanleg is zoveel mogelijk gebruik gemaakt van bestaande waterlopen die gekanaliseerd werden, waaronder de Echtinger Grift. Dit water wordt in 1634 voor het eerst op de kaart van Pijnacker vermeldt, maar is feitelijk een voortzetting van De Wetering die al in de15e eeuw vanuit Meppel in oostelijke richting liep. In 1774 wordt de Hoofdvaart aangelegd. © Hamaland Advies, Ambachtsweg 9b, 7021 BT Zelhem 16 van 30
Project : Bureauonderzoek plangebied voormalige drukkerij Boom te Meppel Kenmerk : EKU/DIR/HAMA/2011229 Op de kaart van Kraijenhoff die bij deze gelegenheid is vervaardigd, ligt ten zuiden van het Echter Diep, in de bocht naar het Meppelerdiep een blok met bebouwing dat nu nog goed te herkennen is in de huidige situatie. Langs de straat die de zuidgrens van dit blok vormt, ligt tegenwoordig de Herengracht. De bebouwing loopt volgens deze kaart nog niet helemaal door tot in de meest oostelijke punt (De Boer en Van der A, 2010). De loop van de Hoogeveensche Vaart werd in 1851 naar het zuiden verlegd, naar de huidige locatie. Het westelijke deel van de voorgaande loop werd gedempt tussen 1908 en 1941. Tussen 1941 en 1956 is ten slotte het meest oostelijke deel gedempt. Afb. 9; Militaire topografische kaart van 1851 met de globale situering van het plangebied binnen het rode kader (bron: watwaswaar.nl). © Hamaland Advies, Ambachtsweg 9b, 7021 BT Zelhem 17 van 30
Page 1 and 2: Bureauonderzoek Archeologie Plangeb
Page 3 and 4: Project : Bureauonderzoek plangebie
Page 15: Project : Bureauonderzoek plangebie
Page 31 and 32: Bijlagen
Page 34: Bijlage 2: Archiskaartje van het pl
Page 38: Bijlage 4: Dwarsdoorsnede van de ge

Bijlage 7

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?