201333 duurzaam no17 - Gemeente Dordrecht

In dit nummer
➤ De Catavent bestormt
windmolenland
➤ Evaluatie Dordt Duurzaam
➤ Natuur Wetenschappelijk
Centrum brengt Veldwerk uit
➤ Dordt op z’n best
- Milieumonitor
- Waterzigt op Weizigt
- Convenant Duurzaam
bouwen
De Catavent
17
november 2000
Dordt Duurzaam wil milieugroepen, bedrijven en gemeente dichter bij elkaar brengen. Deze nieuwsbrief
wordt gratis toegezonden.
De Catavent bestormt
windmolenland
Sinds kort is er een afwijkende, kleine Canadese windmolen op de markt, de Catavent. Het afwijkende
aan deze windturbine is dat hij - anders dan conventionele windmolens - een horizontaal
draaiend schoepenrad heeft. Door dit vernieuwend ontwerp en zijn bijzondere constructie kan de
Catavent een plaats krijgen tussen de bebouwing. Misschien volgend jaar al in Wielwijk.
De Catavent is geen vervanger voor grote windmolens.
Het is een alternatief voor de bebouwde
omgeving waar grote windmolens niet welkom
zijn. De verwachte kilowattuurprijs inclusief ecotax
van 40 cent moet in dat licht worden gezien.
Vergeleken met een zonneboilersysteem is de
Catavent de helft goedkoper en vergeleken met
een zonnestroomsysteem zelfs tien keer. Grote
windmolens zijn weliswaar de helft goedkoper,
maar mogen niet in de bebouwde omgeving worden
geplaatst. De Catavent kan met name in de
hoogbouw een aanvulling zijn op
bestaande duurzame energiesystemen.
Conventionele windmolens
hebben als groot nadeel de lange
vergunningprocedure. Grote
molens vergen in ons land een
voorbereidingstijd van circa vijf
jaar.
Leveranciers van eco-stroom moeten
veel eco-stroom opwekken
omdat de vraag toeneemt. Door de
lange wachttijden zijn zij gedwongen
uit te wijken naar het buitenland,
met name Duitsland. Daar is
de wachttijd één à twee jaar. Nu al
wordt ongeveer 30procent van de
windmolens t.b.v. ecostroom in
het buitenland geplaatst. Dat zal
naar verwachting toenemen tot 50
procent. Met de Catavent bestaat de
mogelijkheid om in ons land de
kennisontwikkeling en werkgelegenheid
te behouden.
Voordelen van de Catavent ten opzichte
van de windmolen:
Catavent
- Lichte vergunning
- Geen uitwendige, bewegende delen en daardoor
geen risico voor (trek-)vogels
- Geschikt voor gebouwde omgeving, kan in
een gebouw worden geïntegreerd en levert
geen horizonvervuiling
- Productie vanaf 5-8 km/u.
Conventionele windmolen
- Zware vergunning
- De uitwendige bewegende delen vormen een
risico voor (trek) vogels
- Niet geschikt in de gebouwde omgeving
horizonvervuiling.
- Productie vanaf 17-20 km/u.
Wetenschappelijke studies geven aan dat windenergie
de meest kansrijke vorm van duurzame
energieopwekking voor ons land is. Probleem is
wel dat Nederland dichtbevolkt is waar lang niet
overal conventionele windmolens gebouwd
mogen worden. Daarom ligt het voor de hand
om de Catavent, die wel past binnen de
gebouwde omgeving, verder te ontwikkelen en
toe te passen. Binnen de regio zijn er bedrijven
die ervaring hebben met fabricage van dit soort
producten.
Woondrecht bekijkt of er op het gebouw
Zilvervloot in Wielwijk, dat half 2001 wordt
opgeleverd, een Catavent geplaatst kan
➤

Dordt Duurzaam / november 2000 2
De Catavent (vervolg)
worden. Volgens Theo de Rooij van
Woondrecht richt het onderzoek zich vooral
op mogelijke bezwaren. Zo mag er geen hinder
door trillingen of geluid ontstaan. Ook visueel
mag de molen geen afbreuk doen aan het
woongenot. Verder moeten de opbrengsten
hoger zijn dan die van bijvoorbeeld een zonneboiler,
moet de molen architectonisch een
goed geheel met gebouw en omgeving vormen
en moeten er op voorhand geen onoverkomelijke
bezwaren van omwonenden zijn te verwachten.
Volgens Gerard Lappee, energiecoördinator
van de gemeente Dordrecht, is het plaatsen van
een Catavent op bijvoorbeeld het Stadskantoor
niet zo eenvoudig als het lijkt.
”Aan de Catavent moet nog heel wat gesleuteld
worden. Toch lijkt het erop dat de Catavent in
bebouwd gebied kansrijk is als duurzame energiebron.
Belangrijke aspecten daarbij zijn de
kostprijs per kilowattuur, de hinderaspecten
en de plaatsingsmogelijkheden. Uit tests blijkt
de kostprijs van een kilowattuur inclusief ecotax
rond de 40 cent te liggen, twee keer zo duur
als van een grote windmolen, maar bijna tien
keer zo goedkoop als van zonnepanelen”.
Als voordelen noemt hij dat de Catavent weinig
geluid maakt en geen uitwendige bewegende
delen heeft. ”Daarom zijn de plaatsingsmogelijkheden
ruimer dan van grote windmolens.
Of het dak van het Stadskantoor in aanmerking
komt? Dat zouden we eens moeten bekijken,
samen met de gebouwbeheerder en Bouw- en
Woningtoezicht”.
Meer informatie:
- Tijdschrift Duurzame Energie, mei 1999,
p 28 e.v.
- Tijdschrift De Kleine Aarde, Lentenummer
2000, nr 112, p 13
- Jan Bourgonje 078 - 616 9039
Voor het bedrijfsleven:
- www.core-international.nl
- dick.sidler@core-international.nl
➤
Evaluatie Dordt Duurzaam
Het vorig nummer van Dordt Duurzaam bevatte een evaluatieformulier.
Het Sociaal Geografisch Bureau van de gemeente heeft de binnengekomen formulieren verwerkt.
Jan Schalk vertelt de uitkomsten:
“Dordt Duurzaam wordt door de lezers redelijk
tot goed gewaardeerd. Ruim driekwart vindt
het blad interessant en de meeste lezers geven
het blad een rapportcijfer 7. Er werden geen
onvoldoendes uitgedeeld. Wel gaf 16 procent
een 6. Teleurstellend was de geringe respons.
Slechts 15 procent stuurde een formulier terug.
Dordt Duurzaam wordt verstuurd aan 100 personen
die verbonden zijn aan de gemeente en
aan 200 mensen buiten de gemeente. Voor
beide groepen bedroeg de respons 15 procent”.
“De vorm waarin Dordt Duurzaam verschijnt,
spreekt de meerderheid aan. Qua inhoud deed
eenvijfde de suggestie om in het vervolg meer
in te gaan op behaalde resultaten en op ontwikkelingen
in de tijd. Enkele invullers wilden
meer aandacht voor natuur en ecologie of
duurzaam bouwen. Tot slot gaven enkele personen
aan dat Dordt Duurzaam projecten moet
beschrijven waar bewoners en ambtenaren zelf
invloed op kunnen hebben. En het meest aansprekend
is het om goede voorbeelden te
geven”.
De uitkomsten van dit evaluatie-onderzoek zijn
voor de redactie aanleiding om dit jaar door te
gaan met Dordt Duurzaam. Sander Uiterwijk:
‘De kracht van Dordt Duurzaam is dat het niet
alleen gaat om informatie-overdracht, maar
ook om de interactie tussen de ene en de
andere partij, bedrijfsleven en milieugroepen,
milieugroepen en ambtenaren, ambtenaren en
bedrijfsleven. De Dordt Duurzaamdiscussies
zijn ook een goed instrument om deze interactie
vorm te geven.’
Tegelijkertijd leeft de wens om de boodschap
aan een breder publiek uit te dragen. In de
Stadskrant, die een groot verspreidingsgebied
heeft, hebben het afgelopen jaar meer artikelen
met aandacht voor milieuvraagstukken
gestaan. Dat aantal is licht toegenomen tot
gemiddeld 1 à 2 per keer. De redactie van Dordt
Duurzaam zal proberen dit aantal te verhogen
naar gemiddeld 3 per keer door meer artikelen
aan te dragen.
Artikelen zullen
- Dordtenaren en Dordtse instellingen/bedrijven
attenderen op interessante duurzame
projecten
- Aansprekend en herkenbaar ‘Dordt
Duurzaam’ moeten zijn
- Objectief of opiniërend zijn. Ook - of liever:
juist - bijdragen van milieugroepen of instellingen/bedrijven
kunnen een plaats krijgen.
Resteren de antwoorden op de extra quizvragen
die op het evaluatie-formulier waren
gesteld.
De eerste vraag: ‘Welke soort is in Nederland
sinds 1970 dankzij allerlei maatregelen met 70
procent toegenomen?’, leverde geen goede antwoorden
op. Wel één komische: de mens! Ook
de Ooievaar, Aalscholver en Buizerd scoorden
goed. En niet te vergeten de Bever, maar het
goede antwoord moest zijn: vleermuizen. In
dit verband is het aardig te weten dat er in 1999
een vleermuisbeschermingsplan voor het
Eiland van Dordrecht is opgesteld.
De tweede vraag luidde: ‘Begin 1900 waren er
hiervan nog 70 soorten in Nederland.
Inmiddels zijn er 17 uitgestorven en staan er 30
op de rode lijst van bedreigde diersoorten.
Waarover gaat het?”
Twaalf personen wisten het goede antwoord:
vlinders, meer specifiek: dagvlinders. Er zal -
zoals beloofd - een bescheiden bedrag aan de
Vlinderstichting worden overgemaakt, voldoende
om voor een jaar donateur van de
Vlinderstichting te kunnen zijn.
Meer informatie:
De Vlinderstichting,
www.vlinderstichting.nl
➤

Dordt Duurzaam / november 2000 3
Natuur Wetenschappelijk
Centrum brengt Veldwerk uit
Het Natuur-Wetenschappelijke Centrum (NWC) brengt vanaf dit jaar een eigen blad ‘Veldwerk’
uit. Daarin wordt verslag gedaan van de onderzoeken die het NWC onder andere in de regio heeft
uitgevoerd of nog uitvoert. Het onderzoek naar flora en fauna gebeurt met diverse methoden. Met
veldonderzoek worden gegevens verzameld bijvoorbeeld over het aantal kikkers en padden. Ook
kan zo worden nagegaan of beheermaatregelen effect hebben.
Al enige jaren is het NWC betrokken bij het
amfibieën-overzetproject op de Rijksstraatweg
in Dordrecht. Vrijwilligers van de Stichting
Natuur- en Vogelwacht plaatsen schermen en
emmers langs de weg om trekkende amfibieën
op te vangen, opdat ze de voortplantingspoelen
aan de andere kant veilig kunnen bereiken.
Het NWC onderzoekt de samenstelling van de
dieren, adviseert en rapporteert. Gegevens
worden in eigen en landelijke databanken
opgeslagen.
Rugstreeppad Foto: Rob Haan
De inventarisatie telde naast een paar kleine
watersalamanders en enkele tientallen bruine
kikkers, 1283 gewone padden. Ook leden van
het Groene kikker-complex, zoals de Grote
groene kikker (Meerkikker), de Middelste of
Kleine groene kikker (Poelkikker) laten zich
nog weleens in de poelen langs de Rijksstraatweg
zien. Andere soorten amfibieën waren nog
niet eerder op het Eiland van Dordrecht gezien.
Begin dit jaar is voor het eerst ook een
Rugstreeppad ontdekt, die helaas ter hoogte
van een uitrit was doodgereden. Vaak zijn dit
pioniers onder de amfibieën, wat erop kan duiden
dat het klimaat voor amfibieën verbetert.
Het NWC heeft in 1999 in
opdracht van het gemeentebestuur
een vleermuisbeschermingsplan
‘Eiland van
Dordrecht’ opgesteld. Het
plan gaat in op de bedreigingen
van vleermuizen binnen
de gemeentegrenzen en doet
voorstellen voor de bescherming
van deze dieren, zowel
op het gebied van beleid als op
dat van beheer. In het rapport
zijn verspreidingskaarten
opgenomen. Er zijn drie soorten
die beperkt voorkomen,
Bomen zijn oriëntatiepunten voor vleermuizen
namelijk de Gewone baardvleermuis
(landgoed Dordwijk),
de Watervleermuis (zwerver op het Eiland van - De bunkers op het Eiland van Dordrecht
Dordrecht) en de Meervleermuis die eigenlijk zouden door een natuurbeschermingsorga-
uitsluitend in de Dordtse Biesbosch is te vinnisatie beheerd - en waar nodig aangepast -
den. Vier soorten kan men in het landelijk of moeten worden als vleermuizenverblijf.
stedelijk gebied tegenkomen: de Gewone - Het voorkomen van gebruik van bestrij-
grootoorvleermuis, de Laatvlieger, de Gewone dingsmiddelen en houtconserveringsmidde-
dwergvleermuis en de Ruige dwergvleermuis. len die nadelig zijn voor prooidieren en
Voor vleermuizen zijn zowel de jachtgebieden direct voor de vleermuizen zelf. Ook met
als de verblijfsmogelijkheden belangrijk. Ook mest moet zorgvuldig worden omgegaan,
kunnen ze niet zonder bomen. Die dienen hen omdat bemesting het voedselaanbod voor
om ze te geleiden op hun vliegroute en als ver- vleermuizen negatief beïnvloedt.
blijfsmogelijkheid.
Het NWC is de financieel onafhankelijke
Het rapport wordt binnenkort aan het college onderzoeksafdeling van de Natuur- en
van burgemeester en wethouders en de com- Vogelwacht en is te bereiken aan de
missie Milieu en Stadswerken aangeboden. Noorderelsweg 4A,
Het NWC doet in het rapport aanbevelingen 3329 KH DORDRECHT,
om het aantal vleermuizen en vleermuissoor- tel. 078 - 621 3921.
ten op het Eiland van Dordrecht te vergroten.
Drie hiervan lichten we er uit:
De artikelen uit Veldwerk zijn ook op internet
- Enkele bomen zou het NWC de status willen te lezen.
geven van ‘vleermuisreservaat’. Ook voor Http://home.planet.nl~nvd.strix
andere bomen geldt dat het vleermuizen- Meer informatie bij Lieselotte Veen.
belang altijd moet meewegen bij de aanvraag
voor een kapvergunning.
➤

Dordt Duurzaam / november 2000 4
Waterzigt
op Weizigt
Weizigt Natuur- en Milieucentrum gaat
beginnen met de aanleg van een Aquarama,
een gebouw met een groot raam waardoor
het onderwaterleven bekeken kan worden.
Het Aquarama is het meest opvallende
onderdeel van het project Waterzigt, waarin
allerlei nieuwe ontwikkelingen in het waterbeheer
aan bod komen. Het project
Waterzigt is totstandgekomen door samenwerking
van het Zuiveringsschap Hollandse
Eilanden en Waarden, Waterschap de
Groote Waard, Rijkswaterstaat,
Waterbedrijf Europoort en de gemeente
Dordrecht. Het project belicht aspecten als:
‘Waarom moet de rivier meer ruimte krijgen?’
‘Wat is het belang van het grondwaterpeil?’
‘Hoe werkt een Individuele
Behandeling van Afvalwater (IBA)?’
‘Waarom is het niet goed om regenwater zo
snel mogelijk via de riolering af te voeren?’
Al dit soort vragen maken Waterzigt op
Weizigt interessant, omdat de samenhang
(integraal waterbeheer) duidelijk wordt.
Halverwege 2001 gaat het Aquarama open.
Meer informatie:
Weizigt Natuur- en Milieucentrum
Henk Klein
Van Baerleplantsoen 30a
3314 BH Dordrecht
tel: 078 - 614 1900
Colofon
Redactie: Jan Schalk, Jan Bourgonje,
Sander Uiterwijk, Gemeente
Dordrecht, SGB, Postbus 8,
3300 AA Dordrecht,
Tel. (078) 639 62 37
Eindredactie
en productie: Afdeling Voorlichting en
Externe Betrekkingen,
gemeente Dordrecht
Drukwerk: Drukkerij Brinkman BV,
Rotterdam
Duurzaam Bouwen
regio Zuid-Holland Zuid krijgt
stimulans met convenant
Met de ondertekening van een convenant krijgt
duurzaam bouwen in de regio Zuid-Holland
Zuid een stimulans. Op 16 november verklaarden
gemeenten, woningbouwcoporaties,
ENECO, Zuiveringsschap Hollandse Eilanden
en Waarden, bouwbedrijven en projectontwikkelaars,
de afdeling van het NVOB regio
Dordrecht en architecten dat zij voortaan duurzame
materialen zullen gebruiken en energiebesparende
voorzieningen zullen toepassen.
De bedoeling van het convenant is om in de
hele regio een geaccepteerd basisniveau van
duurzaam bouwen te bereiken. De milieu-
De gemeente voert op diverse terreinen
milieubeleid: afval, energie, groen, duurzaam
bouwen, geluid, bodem. Er ligt nu een voorstel
om de resultaten van dit beleid jaarlijks te
volgen in een publicatie ‘Milieumonitoring’.
Deze milieumonitor volgt of het beleid het
gewenste effect heeft en signaleert nieuwe
knelpunten. Eind 2000 zal de eerste meting
worden uitgebracht.
De doelstellingen van het Dordtse beleid zijn
uitgangspunt voor de Milieumonitoring. Op
gebied van geluid is dat bijvoorbeeld het
zodanig terugdringen van de geluidsbelasting
dat alle woningen binnen de geluidsnormen
blijven. Alle 251 woningen die een veel te
hoge geluidsbelasting hebben, moeten in
2005 gesaneerd zijn. Uit deze doelstelling
kan afgeleid worden welke gegevens in de
checklisten van de regio Zuid-Holland Zuid
stellen de eisen waaraan moet worden voldaan.
De ondertekenaars maken naast deze milieuchecklisten
ook gebruik van de basispakketten
“Duurzame stedenbouw” en “Grond-, weg- en
waterwerken” die het Nationaal DuBo
Centrum uitgeeft, en van de “Leidraad aan- en
afkoppelen verharde oppervlakten”.
In samenwerking met het Platform Duurzaam
Bouwen zijn overigens al diverse duurzame
bouwprojecten in de regio Zuid-Holland Zuid
uitgevoerd. Voorbeelden zijn “Het Crescend”
Rietlanden en “Biezenlanden” in de wijk Stadspolders
te Dordrecht. Het Platform Duurzaam
Bouwen van de Regio Zuid-Holland Zuid evalueert
jaarlijks de werking van het convenant.
Meer informatie:
Milieudienst Zuid-Holland Zuid
Kees Dijkman 078 - 648 0595
Henk Visser 078 - 648 0568
De tekst van het convenant en de checklisten
staan op de internetsite van de gemeente
Zwijndrecht: www.zwijndrecht.nl
Milieumonitor opgenomen moeten worden.
Zo zal van woningen waar maatregelen genomen
zijn, worden nagegaan of die hebben
geholpen. Verder zal aan de hand van meldingen
die binnenkomen bij de Milieudienst,
worden nagegaan in welke wijken
Dordtenaren overlast van geluid ervaren.
De Milieumonitor bevat niet alleen gegevens
die van belang zijn voor het gemeentelijk
beleid, maar ook gemeentelijke gegevens
waar het regionale en het landelijke beleid
om vragen. Stadsontwikkeling ontwikkelt de
Milieumonitor samen met het Sociaal
Geografisch Bureau.
Meer informatie:
Jan Schalk 078 - 639 6237
Martijn van den Bosch 078 - 639 6075
➤
➤
De Rietlanden in Oudelandshoek
Foto: Ary van der Stelt
Dordt op z’n best
Milieumonitor: hulpmiddel
voor een duurzamere stad
➤