Militair Erfgoed - Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

M I L I T A I R E R F G O E D
Hoofdstuk 3 Mobilisatiecomplexen
3.1 ONTSTAAN EN ONTWIKKELING
INLEIDING
Door het sluiten van nieuwe bondgenootschappen na de Tweede Wereldoorlog
veranderde ook de verplichtingen van de Koninklijke Landmacht (KL). Men
besloot tot de oprichting van een parate en een aantal mobiele infanteriedivisies.
Voor een snelle bevoorrading en uitrusting van deze mobiele divisies
werd besloten om een soort magazijncomplexen op te richten, zogenaamde
mobilisatiecomplexen (MOB-complexen). In deze complexen werden
permanent voorraden op peil gehouden, zodat bij een eventuele oorlog er
voldoende munitie, medicijnen en voedsel voorhanden waren.
Er werd een commissie ingesteld met als opdracht om zo snel mogelijk met
voorstellen te komen ten aanzien van de verwerving van de benodigde
bouwterreinen en van de eisen waaraan de diverse elementen van een mobilisatiecomplex
moesten voldoen. De commissie telde drie leden: een vertegenwoordiger
van de Chef van de Generale Staf (CGS), een vertegenwoordiger van
de Directeur-Generaal (DG) en een vertegenwoordiger van de Dienst Vastgoed
Defensie (DVD). Het laatstgenoemde lid werd, hoewel de laagste in rang,
aangewezen als voorzitter, omdat de DVD zowel bij de voorbereiding als bij de
uitvoering een centrale rol zou spelen. Vergaderd werd er alleen als een van de
leden het nodig vond. Elk lid maakte zijn eigen aantekeningen; vergaderverslagen
werden niet gemaakt.
Uiteindelijk werden er naar schatting zo’n honderd mobilisatiecomplexen
gebouwd. 12 Door wijzigingen in de oorspronkelijke verhouding tussen parate en
mobiele onderdelen daalde al tijdens de bouw van de complexen de behoefte
aan opslagcapaciteit. De nagestreefde flexibiliteit in de gebruiksmogelijkheden
van de loodsen gaf echter de kans om de vrijgekomen ruimte zinvol te
benutten. De meeste complexen zijn tot ver in de jaren negentig in gebruik
geweest. Daarna zijn de meeste complexen door Defensie afgestoten of
geamoveerd. Het ministerie van LNV heeft 28 overtollig geworden MOBcomplexen
van Defensie over genomen, die tussen 2005 en 2012 een nieuwe
bestemming zullen krijgen. 13 De verwachting is dat het merendeel van alle
terreinen zal worden herbestemd tot natuurgebied.
12 Tot dusverre zijn er 89 complexen bekend (zie Bijlage 4). Gezien het feit dat er de afgelopen
jaren enkele complexen door Defensie zijn afgestoten, zal het totaal aantal mogelijk boven de 100
hebben gelegen. Sommige ramingen noemen zelfs het aantal van 150.
13 In totaal zijn 53 militaire complexen door Defensie aan het Ministerie van LNV overgedragen,
waaronder ook een groot aantal oefenterreinen. De meeste complexen liggen in de provincies
Brabant en Gelderland. Zie: Dienst Landelijk Gebied, Handboek Militaire terreinen. 53 Objecten
23