Ramen dicht - De Pers

Ambitie Maandag
speelt Schans met Namibië
tegen Guinea
Spel Vooral tactisch
moet er nog veel gebeuren
Edwin Schoon
ACCRA
Arie Schans ziet het tafereel met een
glimlach aan. In de lobby wordt gediscussieerd
over het kleine aantal offi
ciële Namibische vlaggen dat in de
stad te zien is. De toernooi-organisatie
belooft beterschap. Waarschijnlijk
hebben ze na 28 januari geen last
meer van klagende Namibiërs, weet
ook Schans, sinds enkele weken de
bondscoach van Namibië. Dan speelt
het de laatste groepswedstrijd tegen
Guinee, in een groep waar ook gastland
Ghana en Marokko zitten. ‘De
meeste landen die hier meedoen
staan tussen plek twintig en vijftig op
de FIFA-ranking, wij staan op nummer
119.’
‘Ik ben trots dat ik hier mag zijn.
Zoveel Nederlanders zijn er niet op dit
toernooi.’ Schans (Veenendaal, 1951)
is coach van Namibië bij de 26ste editie
van de Afrika Cup, het toernooi dat
deze week van start ging. In de schaduw
van dit geweld resideert het nationale
team van Namibië, the Brave
Warriors, in het Novotel van Accra
(single room: 250 dollar per nacht).
Maandag speelt Schans in Accra met
Namibië tegen Guinea.
Schans is inmiddels een globetrotter.
Hij werkte al in Japan, China, Bhutan
en Mozambique. Maar de meeste
van zijn trainersjaren bracht de bescheiden
coach door in de ‘bible belt’
waar hij jarenlang coach was van amateurclubs
als GVVV, sv Putten en SKV.
Tot het – medio jaren negentig – begon
te kriebelen. Hij was toen al cursusleider
bij de KNVB. Het verzoek
kwam om voor zes maanden op een
sportuniversiteit in Japan de voetbalafdeling
te leiden. Het werd vijf jaar.
‘Andere coaches zeggen weleens: dat
wil ik ook, maar ik ben getrouwd of ik
heb een gezin. Nou, dat heb ik ook.
Het is een keuze.’
Rituelen
Schans heeft geen brandende ambitie
om carrière te maken als hoofdcoach
in de top. ‘Ik mis het in die
wereld gewenste haantjesgedrag.’ De
mooiste avonturen beleefde Schans
in Bhutan. Reclamebureau Kessels-
Kramer organiseerde tijdens het WK
2002 ‘The Other Final’, tussen de
twee landen met de laagste ranking
op de FIFA-lijst (nummer 203 en
204): Bhutan en het Caraïbische
Montserrat. Schans werd benaderd
Bhutan in zes weken voor te bereiden
op dit duel. Bhutan won met
4-0. ‘De rituelen maakten meer indruk.
Ik was de eerste buitenlander
die in de grootste boeddhistische
tempel van Bhutan bij de gebeden
mocht zijn, een prachtig moment.
Ze baden niet voor winst, maar voor
een goed verloop van het duel.’
Tot half november werkte Schans
nog in China, als assistent bij de kampioen
Changchun Yatai. ‘Een drama,
qua communicatie. Alles ging met een
tolk met symbolen op papier.’ Maar
hoe belandt een Venendaler van China
in Namibië? Het is te danken aan de
Zambiaanse ster Kalusha Bwalya, de
oud-PSV’er. Schans leidde ooit een
Sport
Bobby
Johan
Faber
„
Het klinkt waarschijnlijk
hopeloos pretentieus
(voor de sportpagina),
maar het nieuws van Bobby
Fischers dood bereikte me terwijl
ik was verdiept in het boek Reis
naar het einde van de nacht, van
Céline. ‘De Reis’ is in feite één
lange klaagzang van de hoofdpersoon,
een zekere Ferdinand Bardamu.
Het leven is Ferdinand
ongunstig gezind – voortdurend
wordt hij opgejaagd van het ene
hellegat naar het andere. Het begint
er mee dat hij min of meer
per ongeluk dienst neemt in het
Franse leger, en mee moet vechten
in de Eerste Wereldoorlog. Na de
oorlog belandt hij in Afrika, en
vervolgens in de Verenigde Staten,
waarna hij uiteindelijk terugkeert
naar Parijs.
Ferdinand is niet bepaald het
zonnetje in huis; je zou hem zelfs
een nihilistische zwartkijker kunnen
noemen. Leven is voor hem
overleven, en de mensen die hij
tegenkomt tijdens zijn gedoemde
reis vindt hij bijna zonder uitzondering
leugenachtig, onbetrouwbaar,
hebzuchtig en dom. Zijn
enige liefde is Molly, een prostitué
uit Detroit. Maar hij verlaat
haar, als het ware gedreven door
het noodlot.
Bobby Fischers gedoemde reis
begon in 1972, het jaar waarin hij
Boris Spasski versloeg. Er rustte
geen zegen op de nieuwe wereldkampioen
schaken – hij leek, net
Sport
Voetbal Arie Schans als coach van Namibië bij de Afrika Cup
‘Ik mis het haantjesgedrag’
Goede prestatie,
geen punten
Arie Schans kan weer met zijn hoofd
omhoog door Accra lopen. Zijn team
leverde tegen Ghana een uitstekende
prestatie. Het speelde gepassioneerd,
hard en zeer geconcentreerd. Het
verdiende de complimenten van
Claude Le Roi, coach van Ghana.
Het stal de harten van het publiek.
Maar uiteindelijk bleef het met
Blijdschap bij Marokko, Namibië verloor uiteindelijk met 5-1. AP
Zambiaans jeugelftal met Kalusha in
Akersloot. Er ontstond een band. Toen
de coach van Namibië Ben Bamfuchile
begin december ineens ziek werd,
vroeg hij Kalusha – zijn mentor – om
raad. Ook Bamfuchile had goede ervaringen
met de KNVB. Kalusha raadde
hem Schans aan. Bamfuchile overleed
eind december. De Namibische voetbalbond
moest snel handelen. En opeens
was Schans bondscoach van
Namibië. Hij zag het grootste deel van
de selectie voor het eerst op 3 januari
in Caïro, waar de bond een oefenwedstrijd
had geregeld tegen Egypte. ‘Het
is allemaal heel basaal. ‘Wat te doen
als wij de bal hebben en wat te doen
Ze verwachten echt
dat we kans maken
op de twee ronde,
dat lijkt me een
kansloze bevalling
als de tegenstander de bal heeft. Als ik
dat er een beetje in krijg ben ik al
blij.’
Schans is niet iemand die urenlang
praat over 4-2-2 of 3-5-2. ‘De invloed
van de coach is relatief. Als jij op de
bank zit bij Ajax, eindigen ze ook bij
de eerste drie. Als Van Basten daar zit
ook.’ Hij gelooft in het beter maken
van voetballers. En die tijd heeft hij
niet met Namibië.
Drie spelers voetballen in Europa,
waarvan Collin Benjamin van HSV
de bekendste is. ‘Vijf jongens spelen
in Zuid-Afrika, een aardige competitie.
Maar de rest speelt in Namibië,
dat zijn semi-profs. Mijn aanvoerder
Michael Pienaar is gewoon accoun-
lege handen achter, want Ghana
won met 1-0. ‘Ghana had de betere
spelers vanavond’, zei Schans na het
duel. ‘Maar wij waren als ploeg beter
georganiseerd. Mijn spelers verdienen
een compliment.’ Eén moment van
onachtzaamheid was fataal. Quincy
Owusu-Abeyie kreeg de bal vier
minuten voor rust in de voeten, op
de rechterfl ank. Vanaf de achterlijn
bediende hij de logge spits Manuel
Agogo, die deze kans echter onmogelijk
kon missen: 1-0. Het tempo van Ghana
tant, die werkt elke dag van acht tot
half vier.’
In Namibië schreef hij elk mogelijk
succes toe aan de overleden Bamfuchile.
En probeerde hij de verwachtingen
te temperen. Niet dat Schans dat tegen
de spelers zegt: ‘Ik zeg: geniet ervan, er
zitten scouts op de tribune. En ze verdienen
hier in twee weken meer dan
in een heel jaar in Namibië, met voetbal:
zo’n 9.000 dollar per speler.’
Uiterst vriendelijk en bescheiden
lijkt Schans zich op te stellen. ‘Maar ik
heb ook regels hoor. Een sigaret is 100
dollar boete. Als ik een speler met alcohol
aantref dan geef ik hem een enkele
reis Namibië. Het nadeel is: als
het dan je sterspeler is, moet je het wel
echt doen.’
Over dames van lichte zeden, die
duidelijk aanwezig zijn in de hotellobby,
heeft Schans niets met zijn spelers
afgesproken. ‘Dat vind ik niet mijn
zaak.’ Schans kijkt uit naar de wedstrijd
van vanavond. Hij wil er vooral van
genieten. ‘Ik heb weleens in een stadion
gezeten met 45.000 mensen. Maar
nooit op de bank. Als mens vond ik die
tempel in Bhutan het meest speciaal.
Als voetbaltrainer
wordt dit mijn
mooiste
moment.’ P
lag te laag om Namibië te verrassen.
Dat was zeker ook de verdienste van
het team van Schans, die verbetering
van het spel ten opzichte van het duel
met Marokko (1-5) zag. Aan het einde
van de tweede helft had Namibië
kansen. Twee schoten gingen net
naast. Schans: ‘Ons doel van vandaag,
de voetbalwereld laten zien dat
Namibië best goed kan voetballen,
hebben we gehaald. Het doel tegen
Guinee is drie punten te halen. Maar
dan hebben we wel wat geluk nodig.’
7
als Ferdinand, veroordeeld tot
een ellendig bestaan in de marge.
De verhalen die ik las in de week
na Fischers overlijden waren zo
rijk aan prozaïsche details, dat ze
een schrijver zouden kunnen inspireren
tot een tragisch
meesterwerk.
Voort moest Bobby Fischer, van
het ene onwaarschijnlijke oord
naar het andere, alsof een onzichtbaar
spook hem op de hielen
zat. In de jaren zeventig woonde
hij in goedkope hotels in Los Angeles
en Pasadena, waar hij lid
was van een obscure sekte. Soms
werd hij gezien in de bus, partijen
naspelend op een handschaakbordje.
Begin jaren tachtig arresteerde
de politie hem per abuis
voor een bankoverval.
Daarna verdween Fischer helemaal
uit beeld, wat op zich een
prestatie is voor zo’n beroemdheid.
In 1992 dook hij weer op
voor een bizarre reprise van zijn
tweekamp met Spasski, op een
Joegoslavisch eiland tijdens de
Balkanoorlog.
Naar verluidt was Fischer destijds
in de ban van een 19-jarig
Hongaars meisje, Zita Raiczanyi.
Ze schijnt de liefde van zijn leven
te zijn geweest, maar ze trouwde
met een ander. Ik vond na enig
speurwerk een vaag portret: Zita
had lang, donkerblond haar en
droeg een dikke bril.
Fischer haalde daarna alleen
nog het nieuws met zijn antisemitische
uitbarstingen. Het genie,
volgens velen de grootste schaker
aller tijden, was gedegenereerd
tot een soort mondiale zwerver,
onsamenhangend scheldend, en
op het laatst zelfs getooid met een
woeste Ti-ta-tovenaarbaard.
In de jaren negentig verbleef
Fischer voornamelijk in hotels in
Boedapest. Daarna kwam hij terecht
op de Filippijnen en in Tokyo.
Zijn reis eindigde op IJsland,
wat me een passend decor leek
voor de laatste etappe. Ik
„
zag een
foto van zijn graf, niet meer dan
een hoop aarde, en moest denken
aan Zita. Was zij voor
Fischer wat Molly was
voor Ferdinand?