Elektrische velden, magnetische velden, en ... - Elia

Waarneming
van velden
A. ELEKTrIscHE vELDEn
Directe waarneming van de elektrische velden
Een sterk elektrisch veld kan je waarnemen. Het gevoel is te vergelijken met een lichte kriebeling en
wordt veroorzaakt door een trilling van hoofd- of lichaamshaar.
Studies tonen aan dat de meeste mensen elektrische velden van 50-60 Hz met een sterkte van meer
dan 20 kV/m kunnen waarnemen, terwijl slechts een beperkt aantal mensen elektrische velden onder
de 5 kV/m kan voelen.
Indirecte waarneming
• Lichte elektrische schokken: Elektrische velden kunnen ladingen (elektronen) verplaatsen in een
metalen voorwerp, waardoor je lichte schokken voelt als je dit voorwerp aanraakt. Je kan ze vergelijken
met elektrostatische ontladingen bij droog weer, wanneer je een metalen voorwerp aanraakt (auto,
deurklink, …). Deze schokjes zijn onaangenaam, maar niet gevaarlijk. Het probleem kan worden
opgelost door de metalen voorwerpen te aarden.
Op dezelfde manier kan een fietser die onder een zeerhogespanningslijn rijdt (380 kV) soms tintelingen
voelen wanneer hij zijn fietskader of stuur aanraakt. Fiets en fietser zijn geïsoleerd van de grond, maar
de tintelingen worden veroorzaakt doordat de ladingen weer in evenwicht komen bij het onderlinge
contact (de fietser is van de fiets geïsoleerd door het zadel, de handgrepen en zijn schoenen). Om dit
ongemak te vermijden, volstaat het om het stuur vast te houden bij het metalen gedeelte en niet bij
de handgrepen, en om zo te blijven rijden tot je de hoogspanningslijn voorbij bent.
• TL-buizen: Wanneer je een TL-buis vasthoudt en in de richting van een hoogspanningslijn houdt,
gaat die lamp branden. Ook dit is een gevolg van het elektrisch veld. De lamp geeft wel maar een zwak
licht, dat enkel zichtbaar is in een duistere omgeving. Dat komt omdat de stroomsterkte erg laag is.
• Geluid: Het geluid dat je soms hoort in de nabijheid van een zeerhogespanningslijn, wordt veroorzaakt
door de aanwezigheid van een zeer sterk elektrisch veld rondom de geleiders. Dat veroorzaakt het
zogenaamde “corona-effect“ (rondom het veld met een zeer hoge veldsterkte): een knetterend geluid.
Deze vorm van geluidshinder treedt vooral op bij vochtig weer (regen, mist of sneeuw). In bepaalde
extreme gevallen kan dit radio-elektrische storingen veroorzaken.
B. MAgnETIscHE vELDEn
(Oudere) pacemakers
Sommige oudere pacemakers waren gevoelig voor magnetische velden veroorzaakt door
hoogspanningslijnen. Deze toestellen gaven soms onverwachts impulsen aan het hart, terwijl het
normaal functioneerde. Dit zorgde voor een kortstondig ongemak bij de patiënt, evenwel zonder
gevaar voor de gezondheid. De fabrikanten van pacemakers hebben hiermee rekening gehouden en
brengen pacemakers op de markt die ongevoelig zijn voor dit soort storingen. We raden dragers van
pacemakers aan om de gevoeligheid van hun apparaat te laten nakijken door hun arts.
computerschermen
Sterke magnetische velden kunnen een invloed hebben op oudere computerschermen met
kathodestraalbuizen (CRT). In de meeste gevallen kan dit euvel worden verholpen door het
beeldscherm te verplaatsen. Om dit soort problemen op te lossen, heeft Elia bovendien een procedure
om schermen met vloeibare kristallen (LCD-schermen) ter beschikking te stellen aan mensen die
dichtbij hoogspanningsinstallaties wonen. De regionale technische diensten staan in voor de uitvoering
(hun gegevens vind je verder in deze brochure).
17