Hoofdstuk 2: Woordklassen - Faculteit der Letteren

(19) (Daan zei...) dat Teun thee dronk
Woordklassen 43
In onafhankelijke zinnen staat het werkwoord in de tweede positie, direct achter het
subject (onderwerp):
(20) Teun dronk thee
In vraagzinnen staat het werkwoord direct vóór het subject. Dat kan de tweede positie
van de zin zijn (21a), of zelfs de eerste positie (21b):
(21) a. Wanneer dronk Teun thee ?
b. Dronk Teun thee ?
Zo zijn er dus drie posities: a) helemaal achteraan, b) direct na het subject, en c) direct
voor het subject.
Het werkwoord is het enige element in het Nederlands dat een dergelijk gedrag
vertoont. Dat betekent dat we een keiharde test in handen hebben om te bepalen of iets
een werkwoord is. Als we vermoeden dat een element een werkwoord is, dan moeten
we zinnen kunnen maken waaruit blijkt dat het in de drie werkwoordsposities kan
voorkomen.
Deze test werkt niet in alle talen: het Engels bijvoorbeeld heeft voor de meeste
werkwoorden maar één positie, direct voor de tweede participant (het object of ‘lijdend
voorwerp’):
(22) a. ..that Tony drank tea
b. Tony drank tea
c. Did Tony drink tea ?
When did Tony drink tea ?
Voor het Engels zijn we dus aangewezen op andere tests, die gebruik maken van de
vormeigenschappen van werkwoorden (paragraaf 2.3.2.2).
In (23) en (24) staan voorbeelden uit nog twee andere talen van werkwoorden die in
verschillende posities opduiken. In (23), uit het Frans, is de positie van het werkwoord
in mededelende zinnen (23a) anders dan in vraagzinnen (23b): in het ene geval volgt
het werkwoord op het subject, in het andere komt het er direct vóór. Dit verschijnsel, dat
we inversie noemen (Engels ‘SUBJECT/VERB INVERSION’) komt in zeer veel talen voor, en