Hoofdstuk 2: Woordklassen - Faculteit der Letteren

Woordklassen 69
In het normale geval beschrijft een zin een feitelijke gebeurtenis, zoals in (71a). De
modus die dat uitdrukt noemen we INDICATIEF. In het Nederlands en in veel andere
talen is er geen speciale vorm voor de indicatief: dit is wat we noemen het
ONGEMARKEERDE geval. Ook een normale zin met het werkwoord in de verleden tijd,
zoals Kim ging vorig jaar naar Griekenland is indicatief. Maar in (71b) en (71c) is de
gebeurtenis slechts hypothetisch. Het werkwoord ging in (71b) lijkt een verleden
tijdsvorm, maar de verleden tijd kan niet samengaan met een bijwoord als morgen,
dat de handeling in de toekomst plaatst. Het effect dat dit heeft op de betekenis van
de zin is dat de handeling gezien wordt als niet reëel. De constructie in (71c), met
een vorm van het hulpwerkwoord zullen, heeft hetzelfde effect. Hulpwerkwoorden
die informatie geven over de modus (naast zullen zijn dat ook moeten, mogen,
kunnen, willen, hoeven) noemen we MODALE hulpwerkwoorden.
>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
Er zijn talen die een speciale werkwoordsvorm hebben voor hypothetische
gebeurtenissen. Deze vorm noemen we de CONJUNCTIEF (Engels ‘subjunctive’). Het
Nederlands heeft daar nog wat overblijfselen van, maar onderdeel van de dagelijkse
spreektaal is het niet. Kijk hieronder eens naar de vetgedrukte werkwoorden en
probeer te bepalen waarin deze zinnen verschillen van gewone indicatieve zinnen:
(72) a. Het ware mij natuurlijk veel eer en genoegen het aangenaam gezelschap
uwer dochter op de reis te genieten
b. Ter beoordeeling op staatkundig gebied van de vraag, wat die ordening
Gods is, worde gelet, niet alleen op de stellige uitspraken der H. Schrift
maar ook op het oordeel der Christelijke Kerk en op de leiding Gods
waargenomen in de geschiedenis der volken.