Basiscursus NME - Natuurbeelden - Lne.be

Krist Tack 1
Basiscursus NME - Natuurbeelden
Beelden van en omgang met natuur.
Over het algemeen bestaat er een grote diversiteit aan natuurbeelden. Het is een complex
geheel van opvattingen, kennis, functies, belangen, gevoelens, belevingen en waarden van,
over en bij natuur.
Het natuurbeeld van elk individu is anders en wordt bepaald door de woonomgeving, het
gezin, de vrienden, culturele achtergrond, de persoonlijke interesses, de gemoedstoestand …
Het natuurbeeld verandert met de leeftijd, verandert door nieuwe ervaringen, door nieuwe
vrienden …
Over wat natuur is bestaan verschillende opvattingen. Die verscheidenheid beperkt zich niet
alleen tot een verschil in interpretatie tussen de leek en de deskundige, maar evenzeer
tussen deskundigen onderling. Zo zijn er voorstanders van 'echte' natuur, van natuur in het
door mensen onderhouden en historisch gegroeide cultuurlandschap en van natuur in het
moderne stadslandschap.
Al met al: 'de' natuur bestaat niet: het gaat om verschillende beelden en interpretaties van
de natuur die afhangen van het ingenomen standpunt. Wat je als natuur ervaart, is
afhankelijk van je perspectief, van je persoonlijke geschiedenis en opvatting.
Natuurbeelden staan niet op zich maar worden gevormd in wisselwerking met de concrete,
alledaagse woon- en werkomgeving van mensen. Mensen construeren als het ware steeds
hun 'ideale' natuur vanuit hun dagelijkse leven.
Theoretische natuurbeelden.
Met ‘natuurbeeld’ wordt verwezen naar de invulling die mensen geven aan
natuur. Een verschil in natuurbeelden bij diverse bij het natuurbeleid betrokken actoren kan
een belangrijk element zijn in het ontstaan van draagvlakproblemen.
In 1993 besloot de Nederlandse Natuurbeschermingsraad een overzicht van natuurbeelden
te ontwerpen omdat men had vastgesteld dat de bespreekbaarheid van natuur tussen
diverse sectoren (landbouw, natuur, recreatie, bosbouw, jacht) heel moeilijk was.
Op deze wijze hoopte men inzichten te verwerven die het optreden van draagvlakproblemen
zouden kunnen reduceren.
Op deze wijze kwam men tot een lijst van 11 theoretisch veronderstelde natuurbeelden.
Deze indeling werd binnen het Nederlandse project EENDD (Evaluatie Ex ante van
Natuurbeleid: Draagvlak en Doeltreffendheid) uitgewerkt en verder aangevuld met
achterliggende drijfveren of met functies die de natuur vervult voor de mens. ‘Volgende
natuur’ en ‘wilde natuur’ worden hier eerder als kwalificaties van een toestand beschouwd
waarop de natuurbeelden betrekking hebben.
Basiscursus Natuur- en Milieueducatie - Natuurbeelden

Krist Tack 2
Lijst van 11 theoretische natuurbeelden en drijfveren
Natuurbeeld Drijfveer
1. Productie-natuur
• leverancier van energie, grondstoffen
• leverancier van cultuurgewassen, vee
2. Gebruiksnatuur
• natuur waaruit niet-cultuurgewassen
en dieren kunnen worden geoogst
• natuur als voorraadschuur en
genenreservoir
• natuur als leverancier van fysieke
uitdaging voor de sportieve recreant
3. Gemodificeerde natuur
• basis voor gefokte, gedomesticeerde
dieren, gekweekte planten
• basis voor genetisch gemodificeerde
organismen
4. Bedreigende/hinderlijke natuur
• natuur als bron van overlast en schade
• natuur als bron van gevoel van
wanorde, onveiligheid en bedreiging
• natuur als bron van ergernis
5. Regulerende natuur
• stabilisering (klimaat, water, bodem)
• zuivering (lucht: afbraak/immobilisatie
[afval]stoffen)
• terug opnemen stoffen in kringlopen
6. Informatieve natuur
• indicatorfunctie toestand/verandering
milieu
7. Heilzame natuur
• natuur als bron van gezondheid
Basiscursus Natuur- en Milieueducatie - Natuurbeelden
• menselijk (over)leven
• economische bedrijvigheid
• oogst ( bv. land- en bosbouw), vangst
of jacht
• beleving en (ont)spanning (bv.
mountainbike …)
• recreatie
• ervaring mens- dier/plant-relatie
• beheersing economische
afhankelijkheid
• menselijk welzijn
• (belemmering) bedrijfsvoering
• gevoel van onveiligheid, overlast
• leven van mens, dier en plant
• economie
• wetenschappelijke belangstelling
• (menselijk) leven en welzijn
• menselijke gezondheid en recreatie

Krist Tack 3
8. Intrigerende natuur
• natuur als bron van verwondering,
onderzoek, onderwijs en educatie
• natuur als uitdaging voor activiteiten
(avontuur, het onverwachte)
9. Decor(atieve)-natuur
• natuur als bron van ontspanning (stilte)
• esthetische natuur, als bron van
inspiratie (schoonheid)
10. Volgende natuur
• half-natuurlijke natuur
• aan huidige menselijke cultuur
gebonden natuurnatuur in agrarisch
cultuurlandschap, of in stedelijke
omgeving
11. Wilde natuur
• oernatuur, wilde fauna en flora in
oorspronkelijke vrije staat; natuur
zonder de mens(elijke beïnvloeding)
Basiscursus Natuur- en Milieueducatie - Natuurbeelden
• bevrediging (wetenschappelijke)
belangstelling
• beleving van immateriële vreugden
• ontspanning
• inspiratie
• economie (recreatie en toerisme)
• woon- en werkomgeving
• natuurbeleving
• cultuurhistorie
• eigenheid/identiteit van het landschap
• zekere mate economische productie
• erkenning intrinsieke waarde van de
natuur (los van de gebruikswaarde)
• existentiële beleving
Naast deze lijst geven ook andere auteurs overzichten van natuurbeelden met een min of
meer afwijkende indeling. Gemeenschappelijk aan deze indelingen is dat het telkens gaat om
een veelheid aan natuurbeelden.
Die veelheid aan natuurbeelden is van toepassing voor mensen onderling, maar zeker ook
binnen één individu. In de praktijk gaat het vaak om een mix van bovengenoemde
natuurbeelden bij één persoon en overlappende natuurbeelden tussen diverse personen.
De samengestelde natuurbeelden impliceren dat er tussen personen die vaak als tegenpolen
worden beschouwd, zoals landbouwers en natuurbeschermers, niet alleen sprake kan zijn
van uiteenlopende natuurbeelden, maar evenzeer van (gedeeltelijk) overlappende
natuurbeelden. Bovendien evolueert het natuurbeeld. Natuurbeelden zijn immers niet
statisch. Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat natuurbeelden evolueren naargelang de
leeftijd en naargelang kennis, kunde, ervaring, afstand tot en (on)afhankelijkheid van de
natuur enzovoort. (o.a. Margadant, 1990,1994),

Krist Tack 4
Empirische natuurbeelden.
In Nederland is veel kwalitatief proefondervindelijk onderzoek verricht naar natuurbeelden.
De resultaten verschillen nogal wat met de theoretische natuurbeelden.
Zo peilde men verschillende meningen over wat natuur is. Uiteindelijk kwamen de
onderzoekers tot 6 nieuwe natuurbeelden (Buijs, 1998)
• wildernis-natuurbeeld (natuur als grootschalige ongerepte gebieden)
• autonomie-natuurbeeld (natuur onafhankelijk van de mens, zowel klein- als grootschalig)
• decoratief natuurbeeld (natuur als recreatief groen)
• breed natuurbeeld (natuur is alles wat groeit en bloeit, inclusief de mens);
• functioneel natuurbeeld (natuur heeft primair functie voor de mens);
• diffuus natuurbeeld (geen duidelijk uitgekristalliseerd beeld van de natuur).
In het onderzoek naar natuurbeelden in Nederland is ook een evolutie te zien van
natuurbeeld als een loutere definitiekwestie (wat is natuur?) tot natuurbeeld als ideaalbeeld
van de natuur. Op deze basis onderscheidt men opnieuw 6 verschillende natuurbeelden bij
inwoners van Nederland. (de Boer, 2002)
• grootse natuur
• agrarische natuur
• stedelijke natuur
• mensarme natuur
• nette natuur
• ongewenste natuur
In Vlaanderen werd door een studiegroep onderzoek verricht (Mens en Ruimte,1999).
Aan 1.500 personen werd de vraag gesteld ‘wat is natuur?’
Via analyse kwam men tot volgende natuurbeelden die mensen hanteren:
• elementen en spontane natuur: weidevogels, wild, wilde planten, grazende koeien, wind,
heuvels en duinen, mossen, heidevelden, beken en rivieren, rietvelden, meren en vijvers,
weiland, zee, landschap, bosjes, zon, moerassen, bossen, akkers/velden
• stedelijke natuur: volkstuinen, parken in steden, bomen in de straat, stadsvogels,
parktuinen, beplanting
• gedomesticeerde natuur: stallen met varkens, speelterreinen en honden en katten
• insecten
• verstoorde natuur: verwilderd braakland, zandpaden, akker-onkruiden, onkruid in de tuin
• gebouwen: oude landhuizen, ruïnes
• schimmels.
Uit dit onderzoek blijkt dat ook de Vlaamse bevolking een gevarieerd natuurbeeld hanteert.
Basiscursus Natuur- en Milieueducatie - Natuurbeelden

Krist Tack 5
Een overzicht van empirische natuurbeelden leert dus dat hét natuurbeeld niet bestaat.
Het begrip natuur blijkt heel verscheiden natuurbeelden te dekken die, naargelang het
onderzoek, op heel uiteenlopende wijze worden gecategoriseerd.
Net zoals bij de theoretisch ontwikkelde natuurbeelden, bestaat ook hier een veelheid aan
natuurbeelden.
Archetypische natuurbeelden.
Het hiervoor besproken theoretisch en empirisch natuurbeeldenonderzoek krijgt als kritiek
‘te functionalistisch’ te zijn (Keulartz, 2000).
Het gevaar dat hierin schuilt is een te sterke koppeling aan cognitieve elementen van
natuurbeelden, ten koste van normatieve (ethische) en expressieve (esthetische) elementen.
Natuurbeelden leggen uiteraard vast hoe we de natuur in cognitief opzicht beoordelen,
maar evenzeer welke waarden we aan de natuur geven (normatief) en welke natuur we al
dan niet mooi vinden (expressief). Een functionalistische benadering versterkt bovendien de
neiging van de overheid burgers aan te spreken vanuit hun specifiek belang (landbouwer,
natuurbeschermer…), waardoor men vrij gauw vastzit in bepaalde rolpatronen.
Vanuit een historisch perspectief worden de natuurbeelden verdicht tot drie archetypen :
• de wilde natuur
• de arcadische natuur
• de functionele natuur
De auteur praat over natuurarrangementen.
Het wildernis-arrangement (wilde natuur) wordt gekenmerkt door het streven natuurlijke
processen zoveel mogelijk ongestoord te laten verlopen. In deze visie ligt de blik op het
vinden van het sublieme in de natuur, op emoties als verbazing, angst, ruwheid en
duisternis. Ontzagwekkende aspecten van bergen, jungles, woestijnen en vulkanen staan
centraal.
Het arcadische arrangement (arcadische natuur) gericht is op het handhaven van patronen
die in de loop van de menselijke ontstaansgeschiedenis zijn ontstaan en die dus een zekere
cultuurhistorische betekenis hebben. Deze visie is gebaseerd op de idealisering van de
natuur en het landelijke leven waarbij de nadruk ligt op de harmonie tussen mens en natuur.
Deze visie omvat ook een aantal specifieke elementen. Allereerst legt het de nadruk op het
ervaren van de schoonheid van de natuur en de emoties die door de natuur worden
opgeroepen. Daarnaast benadrukt deze visie de intrinsieke waarde van de natuur, dat wil
zeggen het belang van het beschermen van de natuur als doel op zich, los van de waarde van
de natuur voor de mens.
In het functionele arrangement (functionele natuur) wordt de natuur grotendeels
ondergeschikt gemaakt aan de cultuur. Natuur wordt gezien als een bron voor economische
Basiscursus Natuur- en Milieueducatie - Natuurbeelden

Krist Tack 6
ontwikkeling, bijvoorbeeld voor landbouw of de mijnbouw. In zijn meest extreme vorm is de
natuur niets meer dan een voorraad grondstoffen die dient om de behoeften van de mens
te vervullen. De bescherming van de natuur is niet superieur aan het menselijk gebruik van
de natuur, maar er wordt naar een evenwicht gezocht tussen menselijke behoeften en
ecologische behoeften.
Deze drie natuurbeelden bevinden zich op een schaal van afnemende natuurlijkheid en
toenemende menselijke beïnvloeding en worden niet alleen gekenmerkt door cognitieve,
maar evenzeer door ethische en esthetische perspectieven.
Natuurbeelden bij Kinderen
Kleuters
Kleuters houden er hun eigen natuurbeelden op na, ze denken en handelen volgens een
voor ons soms onverwachte logica. Zo gebruiken ze de begrippen leven en dood op een
eigen wijze: wat niet beweegt is dood, wat wel beweegt leeft. Een stilzittende sprinkhaan
roept meteen de vraag op ’Is hij dood?’ Bomen bewegen niet uit zichzelf, althans niet voor
ongeduldige kinderogen. Voor jonge kinderen is de ‘groene’ natuur dus niet levend.
Daartegenover staat dat kleuters vaak menselijke eigenschappen toekennen aan niet
levende dingen. Een kastanjebolster is een ‘prikkeding’, en wanneer ze zich verwonden aan
een tak, dan is die tak ‘stout’. Kleurrijke objecten krijgen hun aandacht: een kastanje of een
bloem kan mooi zijn, een panorama vanop een heuveltop nog niet. Een mooie vijver is pas
interessant als er eenden op zitten of als ze erin kunnen ploeteren uiteraard… Kleuters zijn
verzot op dieren; contact met dieren is belangrijk in deze levensfase.
Kinderen van 6 tot 8 jaar
Bij kinderen van 6 tot 8 jaar gaan fantasie en werkelijkheid steeds meer in elkaar lopen. De
eigen beleving staat nog steeds centraal. Kinderen zijn daardoor meer geïnteresseerd in
verklaringen die bij de eigen beleving aansluiten dan in werkelijke oorzaken van iets.
Oorzaak en gevolg zien ze vanuit hun eigen logica. Fantasieverklaringen zullen voor hen
soms meer ‘waar’ zijn dan echte. Zo kan het bijvoorbeeld heel moeilijk zijn zo’n kind ervan te
overtuigen dat een witte kip ook bruine eieren kan leggen.
De kinderen krijgen interesse voor wetmatigheden en zoeken naar de regelmaat van dingen.
Ze zijn volop bezig hun nabije omgeving te verkennen en te ontdekken. Kinderen moeten op
deze leeftijd de kans krijgen om buiten in de natuur te spelen en van alles te beleven. Het
verkennen van de wereld dichtbij en verderop, het ontdekken van de samenhangerin en zelf
ervaringen opdoen.
Basiscursus Natuur- en Milieueducatie - Natuurbeelden

Krist Tack 7
Kinderen van 8 tot 10 jaar
Deze kinderen zijn behoorlijk nieuwsgierig De nadruk komt te liggen op het ontdekken van
samenhang, het zoeken naar wetmatigheden en het geven van verklaringen. Ze gaan zelf
verklaringen zoeken voor de dingen die ze om zich heen zien, toch blijft de eigen ervaring
centraal staan. De kinderen kunnen nog geen algemene zaken naar concrete situaties
vertalen. Zo zal een uitleg over de werking van een composthoop waarschijnlijk aan hen
voorbijgaan als ze zich er niets bij kunnen voorstellen. Nadat ze zelf in potjes hebben gezien
hoe verschillende soorten afval worden afgebroken, zullen ze het veel beter begrijpen.
De individuele verschillen tussen de kinderen komt steeds duidelijker naar voor. Dit is de
leeftijd waarop kinderen vaak zeer uiteenlopende hobby’s ontwikkelen. Het aanbieden van
‘de natuur’ of een aspect uit de natuur als mogelijk interessepunt, is dan ook zinvol.
In het algemeen zijn deze kinderen erg begaan met het lot van de natuur. Meer dan op het
ontdekken van de natuur ligt de nadruk nu op het verklaren van verschijnselen en het belang
van de natuur voor de mens. Vooral dieren zijn populair.
Kenmerkend is ook dat ieder kind wel iets verzamelt op deze leeftijd. Deze verzamelwoede is
een uiting van de behoefte aan systematiek, de wil om de wereld te ordenen en de grenzen
van de werkelijkheid te ontdekken.
De werkelijkheid wordt veel interessanter dan de fantasie. Fantasieverhalen boeien hen nog
wel, zolang de schijn maar opgehouden kan worden dat het vertelde toch waar zou kunnen
zijn.
Kinderen van 10 tot 12 jaar
Kinderen van deze leeftijd willen graag meedoen in de volwassen wereld. Het abstracte
denkvermogen ontwikkelt zich. Het kind raakt geïnteresseerd in dingen waar het in het
dagelijks leven weinig mee te maken heeft, zoals bijvoorbeeld tropische dieren en de
Noordpool. Daarvoor moet het kind zich kunnen verplaatsen in een andere situatie en moet
het een beetje kunnen filosoferen.
De kinderen willen de ‘pas ontdekte wereld’ begrijpen. Ze worden zich ervan bewust dat
alles met elkaar samenhangt ook als dat niet onmiddellijk zichtbaar is. Deze kinderen willen
graag tonen hoeveel ze al weten. De kinderen zijn volop bezig met het vormen van eigen
waarden en langzamerhand verdwijnt het zwart-witte beeld van goed en slecht. Met de
interesse voor de problemen van de volwassen wereld en het begrijpen van de oorzaken van
die problemen komt ook de kritiek op de volwassenen.
Oudere kinderen vragen om meer avontuur en spanning. Naast individuele competitie speelt
ook het groepsgevoel een belangrijke rol.
Basiscursus Natuur- en Milieueducatie - Natuurbeelden

Krist Tack 8
Natuurbeelden bij allochtonen
In Nederland heeft men een verkennend onderzoek gevoerd om een zicht te krijgen op de
beelden van allochtonen over natuur en hun omgang met natuur. Door een beter begrip van
natuurbeelden van allochtonen krijgen natuurorganisaties mogelijk handvatten om deze
mensen bij de organisatie te betrekken. Het resultaat zou enerzijds kunnen bijdragen tot een
dialoog tussen de natuurverenigingen en de allochtone gemeenschap. Anderzijds kan de
overheid een beleidskader ontwikkelen om tegemoet te komen aan de ‘natuurwensen’ die
er leven bij de allochtonen.
Uit de literatuurstudie en diepte-interviews met allochtonen uit verschillende groepen blijkt
dat deze mensen vooral de natuur opzoeken om er met vrienden en familie samen te zijn.
Het sociale aspect staat centraal niet de natuur zelf. De natuur is een gebruiksruimte voor de
mens. Stadsparken en overig stedelijk groen worden druk bezocht. Voor sommigen blijkt dat
de natuur een economische waarde heeft. Voorbeelden hiervan zijn het bos voor de
houtproductie, de openbare ruimte voor voedselproductie en geneeskrachtige planten. Voor
een aantal deelnemers van het onderzoek geldt dat zij zelden of nooit in verder gelegen
natuurgebieden komen. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat men vooral wil overleven in
de samenleving, natuur beleven is daar ondergeschikt aan. Alle energie gaat naar het zich
thuis voelen, het werken en zorgen voor het gezin.
Uit interviews blijkt dat niet alle respondenten zelf natuurervaringen hadden in hun
geboorteland. Anderen refereren aan natuur als onderdeel van vaak prettige
jeugdherinneringen, waarbij natuur niet altijd bewust beleefd werd. Door de zorg voor de
natuur in Nederland, ontdekken sommigen de natuur in hun geboorteland tijdens vakanties.
Er ontstaat zo een nieuwe waardering voor de natuur in het geboorteland. De natuur in
Nederland komt op veel mensen kunstmatig over ten opzichte van de ‘wilde’ natuur in het
land van herkomst. Ondanks dit beeld wordt de natuur in veel gevallen wel gewaardeerd,
omdat zij georganiseerd en toegankelijk is.
Samenvattend ontstaat de indruk dat het migratieproces een belangrijke rol speelt in de
waardering en beleving van natuur in Nederland. Men heeft niet alleen een vertrouwde
sociale omgeving achter zich gelaten maar ook een natuurlijke omgeving die belangrijker
wordt naarmate de afstand toeneemt.
Een ander gevolg van het migratieproces voor natuurbeleving is dat de kennis en het
vertrouwd zijn met natuur niet langer van de oudere op de jongere generatie wordt
overgedragen. Er is een breuk in de overdracht van natuurbeleving. Omdat veel Turkse en
Marokkaanse migranten kiezen voor een partner uit het land van herkomst blijven deze
verschillen bestaan. Daarom moet natuur- en milieu-educatie niet alleen gericht zijn op
kinderen maar ook op hun ouders. Omdat in bepaalde grote steden heel veel kinderen van
allochtone afkomst zijn, moet de basisschool een plaats zijn waar daadwerkelijke ervaringen
met de natuur kunnen gebeuren. Andere aanbevelingen die uit de studie komen zijn erop
gericht om het draagvlak voor natuur en de participatie van allochtonen daarin te vergroten.
Basiscursus Natuur- en Milieueducatie - Natuurbeelden

Krist Tack 9
Natuur kan ook op het terrein van inburgering een sterkere rol spelen, zeker in het beleid
voor duurzaamheid en onderwijs.
In het onderzoek was de overheersende vraag wat autochtonen kunnen doen om
allochtonen bij de natuur te betrekken. Toch wil men ook de mogelijkheid laten om vanuit
de andere richting te denken. Autochtonen moeten zich openstellen voor de manieren
waarop allochtonen naar de natuur in Nederland kijken. Wanneer allochtonen vanuit een
ander perspectief naar de natuur kijken, biedt dat wellicht een contrast met de wijze waarop
autochtonen de natuur benaderen. Mogelijk legt het contrast leemten in het eigen blikveld
bloot. Als allochtonen hun visie zouden geven hoe zij met natuur kunnen omgaan, dan zou
er een rijk geschakeerd beeld naar voren kunnen komen met ongedachte en creatieve
oplossingen.
Natuurbeelden als draagvlak voor natuur
Bewustwording van de verschillende natuurbeelden en interpretaties van de natuur kunnen
deskundigen helpen om meer aansluiting te vinden bij de wensen van burgers. De
natuurbeelden fungeren dan als een soort prisma, een ‘denkmodel’ om verschillende visies
op tafel te krijgen en te benoemen. Door het aanbieden van een gemeenschappelijk
discussiekader kunnen natuurbeelden helpen de verschillende visies te benoemen. Op basis
van de diversiteit van natuurbeelden kan discussie gevoerd worden. Deze methodiek kan
aangewend worden om bepaalde natuurgebieden te beheren volgens een bepaald
natuurbeeld.
Een dergelijke aanpak kan ook nuttig zijn voor het bespreekbaar maken van
milieuproblemen.
Daarnaast kunnen natuurbeelden ook behulpzaam zijn in de communicatie en educatie.
Succesvolle communicatie is immers afhankelijk van kennis over de doelgroepen waarop de
communicatie gericht is. De diversiteit in natuurbeelden suggereert hierbij ook een
diversiteit in communicatie en educatie. Zo zullen sommige mensen geraakt worden door de
schoonheid van de zonnedauw. Anderen kunnen beter benaderd worden door een
historisch verhaal over een oude eik of door een schildercursus op een mooi plekje.
Op termijn is het essentieel dat het natuurbeleid nog nauwer verbonden wordt met de visies
van het publiek. De natuurlijke leefomgeving wordt gewaarborgd als grotere groepen in de
samenleving zich het belang van de natuur aantrekken en er misschien een steentje aan
bijdragen. In Nederland merkt men dat het draagvlak op nationaal niveau nog groot is maar
het natuurbeleid op lokaal niveau kan verbeterd worden. De negatieve reacties worden niet
veroorzaakt door een ontkenning van het belang van natuurbehoud of door een gebrek aan
kennis. Protest ontstaat vaker door afwijkende visies op het natuurbeheer, waarbij leken een
andere visie hebben dan professionals. De nieuwe uitdaging voor beleidsmakers en
terreinbeheerders is dan ook niet alleen de kennis van de fysieke plaatsen maar ook de
Basiscursus Natuur- en Milieueducatie - Natuurbeelden

Krist Tack 10
kennis van de sociale aspecten. Het komt er op neer dat de natuurbeheerders in de
toekomst veel meer rekening zullen moeten houden met de mening van de gewone burgers.
Bronnen
Margadant-van Arcken, M. (1994), Natuur en milieu uit de eerste hand. Den Haag
Buijs, A. (2009), Natuurbeelden. Publieke visies op natuur en de consequenties voor het
natuurbeheer. Samenvatting PhD Thesis Wageningen Universiteit.
ISBN 978-90-327-0369-1
Buijs, AE. (1998), Natuurbeelden in de praktijk. De invloed van natuurbeelden en
natuurvisies op gedrag en mening over het beleid. DLO-IBN/DLO-SC, rapport 623,
Wageningen.
Buijs, A.E. (1997), Publiek draagvlak voor natuur en natuurbeleid. SC-DLO rapport 546,
Wageningen
Bogaert, D. (2004), Natuurbeleid in Vlaanderen. Natuurontwikkeling en draagvlak als
vernieuwingen. Instituut voor Natuurbehoud, Brussel. ISBN90-403-0207-3
Somers, N. (2004), Hoe vreemd is natuur in Nederland? Natuurbeelden van allochtonen.
Den Haag, Lei. Rapport 7.04.02
Basiscursus Natuur- en Milieueducatie - Natuurbeelden