Kwaliteitsgids Gelderse Vallei - Provincie Utrecht

28
3. VerhaLend LandschaP
een landschap is een levend geheel. door de
jaren verandert het, soms geleidelijk soms met
grote sprongen. zo ook de Gelderse Vallei. de
kernkwaliteiten van het landschap dat wij zo
waarderen zijn geleidelijk in de loop der eeuwen
ontstaan. dit hoofdstuk vertelt in thematische
verhalen hoe het landschap van de Gelderse
Vallei zich ontwikkeld heeft. de verhalen
verklaren waarom het huidige landschap
eruit ziet zoals het eruit ziet. ze vertellen de
geschiedenis achter de kernkwaliteiten. ze
verrijken het begrip van de kernkwaliteiten en de
beleving van het landschap. bij elk verhaal is een
kaart getekend met de belangrijkste elementen
en structuren in dit landschap, die dit verhaal
beleefbaar maken.
het verhaal achter het landschap wordt verteld
aan de hand van drie thema’s. de thema’s zijn
zo gekozen dat ze karakteristiek zijn voor de
Gelderse Vallei.
‘vermaledijde water’ vertelt over de eeuwenlange
strijd die de bewoners hebben moeten leveren
tegen de wateroverlast in de Vallei. door een
natuurlijke samenloop van omstandigheden
fungeert de Vallei als een verzamelbekken
van water dat vaak slecht af te voeren was.
overstromingen waren een voortdurende plaag.
het water en de maatregelen om zich tegen de
Kwaliteitsgids utrechtse landschappen - gelderse vallei
wateroverlast te wapenen zijn nadrukkelijk in het
landschap aanwezig.
het tweede thema verhaalt over het
‘weerbarstig land’; over de ontginning van
de zand- en veengronden tot een landschap
met een sterk agrarisch karakter en over de
moeizame wijze waarop de bewoners hier in hun
bestaan trachtten te voorzien. ook dit verhaal
laat zich duidelijk in het landschap aflezen.
het derde thema, ‘innemen van stellingen’, gaat
in op de strategische betekenis van de Gelderse
Vallei. eerst als langbetwist grensgebied tussen
Utrecht en Gelre, later als de natuurlijke plaats
voor de inrichting van een verdedigingslinie als
onderdeel van ons nationale defensiesysteem.
dit militaire verhaal heeft een sterk stempel
gedrukt op het landschap.