De memorie van Gerard Pallant als kenbron voor de ...

Nederlanden met eigen bestuur en een relatief grote mate van autonomie. Daarna
wordt het staats bezette gedeelte van het Overkwartier gedurende de Spaanse Successieoorlog
als generaliteitsland bestuurd. Het lot van het Staatse Overkwartier dat,
krachtens het Barrièretractaat van 1715, in februari 1716 in het leven wordt geroepen,
werpt in dezen zijn schaduw vooruit.
Als generaliteitsland staat het bezette Overkwartier van deze interimperiode in een
geheel andere verhouding tot het centrale bestuur van de Republiek, dan de verhouding
staat/ boven staat die kenmerkend was voor de relatie Roermond-Brussel in de
voorafgaande periode. Ten gevolge van de capitulatie van Roermond wordt het contact
van het gewestelijk bestuur in het Overkwartier met de bovenste bestuurslagen
van de Zuidelijke Nederlanden verbroken. De Soevereine Raad van Roermond, het
hoogste bestuurs- en rechtscollege van het Overkwartier, is niet langer in bestuurlijk
opzicht ondergeschikt aan de Koninklijke Raad van Philips V, die eerst sinds kort
voor de aloude Collaterale Raden in de plaats was getreden. 3 Ook andere bovengewestelijke
instellingen, zoals de 'Brabantse' Rekenkamer en de in 1683 opgerichte
Hoge Kamer der Douane, oefenen in het Overkwartier niet langer hun bevoegdheden
uit. 4 In hun plaats treden uiteraard de overeenkomstige generaliteitsorganen:
de functie van de Koninklijke Raad wordt er overgenomen door de Staten-Generaal,
voor wat betreft 'politie en justitie' en door de Raad van State, voor wat betreft de
financiën. De Generaliteitsrekenkamer treedt er in de plaats van de 'Brabantse' Rekenkamer.
De taak van de Hoge Kamer der Douane valt toe aan het College ter Admiraliteit
op de Maze, dat voortaan instaat voor het toezicht op de inning van inen
uitgaande rechten en de berechting van overtredingen terzake.
Op zich zouden al deze veranderingen, die immers de externe betrekkingen van
het Over kwartier met het centrale bestuur betreffen, geen gevolgen hoeven te hebben
voor het inwendige bestuur van het gewest. Zowel de Soevereine Raad als de
Staten van het Overkwartier zouden ook in deze gewijzigde constellatie hebben kunnen
functioneren, ware het niet dat het bezette Overkwartier als generaliteitsland
zou worden bestuurd. In de generaliteitslanden fungeren de Staten-Generaal tegelijkertijd
als soeverein en vertegenwoordiging. Zij vaardigen er wetten uit, leggen er
belastingen op, hebben er het opperste rechtsgebied en reviseren er de vonnissen der
justitieraden. 5 Toepassing van deze beginselen op het bezette Overkwartier betekent
ten aanzien van de bestuurlijke organisatie, dat de Soevereine Raad van zijn
bestuurlijke autonomie wordt beroofd en dat de Staten van het Overkwartier buiten
3 Diploma van 2 juni 1702 in: ROPBa, 3e serie, I, 231-239.
4 Bij patent van 7 januari 1684 werd de Roermondse Rekenkamer, die eerder in 1681 reeds
bij die van Vlaanderen was gevoegd, daar weer uit losgemaakt en bij die van Brabant gevoegd,
die dientengevolge ophoudt een zuiver Brabantse instelling te zijn. (RAL, HvG, KDB
1, fol. 3-4); De Chambre Suprême des Douanes werd opgericht krachtens de admodiatievoorwaarden
van tollen, licenten en convooien van 10 februari 1683 (PV IV, 846-862).
5 Fruin, R., Geschiedenis der staatsinstellingen in Nederland tot den val der Republiek,
tweede bijgewerkte druk van 1922, uitgegeven door H.T. Colenbrander en ingeleid door 1.
Schöffer, 's-Gravenhage 1980, 194.
105