De memorie van Gerard Pallant als kenbron voor de ...

vervolgens de 'huiselijke regeringe' , en tenslotte worden er enige opmerkingen gemaakt
over de ontwikkelingen die zich hebben voorgedaan sedert de inname van
Roermond in oktober 1702. 25
In het eerste deel van de memorie, waarin de bestuursinrichting en de rechterlijke
organisatie op gewestelijk niveau worden behandeld, heeft de momber nog een nadere
onderverdeling in zijn stof aangebracht. Zowel in het hoofdstuk over de 'ju risdictionele
regering', als in het hoofdstuk over de 'huyselicke regeringe' bespreekt hij
eerst enkele elementen uit de bestuurlijke en rechterlijke ontwikkeling van het hertogdom
Gelre van vóór 1580 en tendele zelfs nog van vóór 1543, als uitgangspunt
voor de zelfstandige ontwikkeling die het Overkwartier na 1580 als onderdeel van
de Zuidelijke Nederlanden heeft doorgemaakt. Eerst daarna stelt hij de bestuursinrichting
en de rechterlijke organisatie van het Overkwartier in de zeventiende eeuw
aan de orde. Deze vernuftige opbouw van zijn betoog stelt Gerard Pallant in de gelegenheid
een grote mate van materiële continuïteit te suggereren tussen het soevereine
bestuur van vóór 1543, via dat van de jaren 1543-1580, met het bestuur van het
Overkwartier in de zeventiende eeuw. Hierdoor slaagt hij erin de bestuurlijke onderschikking
aan Brussel goeddeels te verdoezelen en de autonomie van het Overkwartier
te benadrukken. In dit gedeelte van z'n betoog laat van Pallant vooral zien, wat
een goed functionerend intern bestuur voor Haar Hoog Mogenden zou kunnen
betekenen.
Vervolgens oefent hij forse kritiek op de onduidelijke houding van Haar Hoog
Mogenden ten aanzien van de Soevereine Raad. Deze is na de verovering van Roermond
in oktober 1702 weliswaar in z'n rechterlijke bevoegdheden hersteld, maar de
Staten-Generaal hebben in het midden gelaten of het hof nog wel bestuurlijke bevoegdheden
heeft, dan wel louter consultatief is geworden. Consequentie van het in
dezen gevoerde onduidelijke beleid is, dat de steden en dorpen van het Overkwartier
in bestuurlijke aangelegenheden niet langer aan het gezag van het hof willen 'obtempereren'
. Hierdoor worden de werkzaamheden van het hof en van het officie-fiscaal
ernstig bemoeilijkt.
Bovendien uit de momber zijn bezorgdheid over de wijze waarop de Staten­
Generaal via de Raad van State toezicht uitoefenen op de overheidsfinanciën van
het Overkwartier en via het College ter Admiraliteit op de Maze op de inning van
in- en uitgaande rechten. Hij doet in dit verband onder meer de aanbeveling om in
het Overkwartier een speciale commissie in te stellen voor het beheer van de over-
25 Schematische indeling van de memorie:
Inleiding
vóór 1580
1580-1702
na 1702
politie en
justitie
I 1-29
I 30-75
Landsregering Locale regering
huishoudelijk politie en
bestuur justitie
I 76-89
I 90-99 II 1-49
1 100-128 II 66-98
huishoudelijk
bestuur
II 50-65
111