download pdf - Vlaams Instituut voor de Zee

BIJDRAGE TOT DE HISTORISCHE GEOGRAFIE RONDOM BRUGGE 23
"der steden teghelrie", dan bedoelde hij telkens een eigendom van zijn
eigen stad.
In paragraaf zes schreven we reeds dat Brugge een sluisje moet ingesteld
hebben, om te beletten dat te veel water naar de Leet en de Lisseweegse
Watergang afvloeide. Door in 1298 de Speipoort te bouwen had
de stad de kontrole op het waterpeil nog vaster in handen.
Nu hebben we het over de wateraanvoer van boven Brugge. Twee beken
stroomden de stad binnen vanuit het zuidoosten, de Boterbeek en de Brugse
Leie. Beide werden gekontroleerd door een sluis, even ten zuiden van het
Begijnhof. De rekeningen van Brugge van 1281-82, 1283-84 en 1287-88
noemen een "Huvaerds spoikin" 48 • Dit speike werd bewaakt door Rikaert
van de Ee, die voor zijn werk een jaarloon kreeg. Vermoedelijk was Huvaertsspeike
een naam voor de sluis op het Minnewater, die in 1292 "spoyke
ad Lacum" heette 49 •
De stad had de Leie en de Boterbeek van een sluis voorzien, omdat ze
reeds vroeg begrepen dat het water uit de Zandstreek voor tenminste drie
doeleinden kon dienen: 1. In de zomer de Reie met vaarwater spijzen;
2. In de winter de vaarweg doorspoelen; 3. De stad zelf met fris drinkwater
bevoorraden.
Voordat we in de volgende paragraaf door een groot aantal teksten aantonen
hoezeer Brugge naar het water van boven trachtte, geven we een
algemeen overzicht van het stroomgebied ten zuiden van Brugge. Het ligt
evenwel niet in onze bedoeling alle beken op te sommen, die in het behandelde
gebied vloeien. Het stroomgebied van de Boterbeek is niet groot.
Het beslaat slechts een deel van St.-Andries en van Varsenare. De belangrijkste
bijrivier is de Abdijbeek, die begint in de buurt van de abdij van
de Kartuizerinnen te Varsenare.
De Leie heeft veel bijrivieren. We bespreken eerst de westoever. Even
buiten het Minnewater komt al de Kerkebeek aan. Deze brengt water aan
vanuit St.-Michiels, Loppem, Zedelgem, Aartrijke en V eldegem. Ong. 2
km ten zuiden van de Kerkebeek mondt de Leiselebeek uit, die ten zuiden
van Loppem ontspringt.
Te Moerbrugge vloeit een belangrijke bijrivier, de Rivierbeek, in de
Leie. De Riviere ontspringt ten zuiden van Wingene en brengt water aan
vanuit Wingene, Egem, Zwevezele, Hertsberge en Oostkamp. De Waardammebeek,
die in de Rivierbeek uitmondt, ontwatert Waardamme, Ruddervoorde
en een deel van Torhout, Lichtervelde en Zwevezele. Verder
stroomopwaarts ontvangt de Leie het water van Beernem, St.-Joris-ten-Disdel
en Aalter. Op de linkeroever van de Leie ontmoeten we op ong. 1 km
ten zuiden van het Minnewater de monding van de St.-Trudoleet, die uit
Assebroek komt. Verder bevinden zich kleine beken, die het water van
Oedelem, en Knesselare aanvoeren.
Brugge heeft de bedding van de Leie en van haar voornaamste bijrivieren
veel verbeterd en gedeeltelijk gekanalizeerd. Zulke beken worden in
(48) Rek. Stad Brugge, 1281-82, rol; 1283-84, f 0 13 r 0 •
1287-88, fo 19r 0 •
(49) Rek. Stad Brugge, 1292, f 0 19 v 0 •