Van beleidswetenschap naar kennissamenleving.pdf - Prof. dr. AFA ...

uitmaken van dit interactieve 'spel'. De processtijl sluit aan op de eerdergenoemde
procesmanagementbenadering. Volgens de processtijl is de kern van het bereiken van
overeenstemming niet gelegen in inhoudelijke overeenstemming zonder meer, maar in belangrijke
mate afhankelijk of medeafhankelijk van procedures in het omgaan met een beleidsprobleem
(Mayer, Van Daalen en Bots, 2002). Procedurele rechtvaardigheid kan de bereidheid om in te
schikken bevorderen. Een hulpmiddel is beschikbaar? Procesmanagement brengt kennis naar voren
over hoe onderzoek en overleg het best vorm kunnen krijgen. Diverse betrokkenen kunnen
verschillende perspectieven op een probleem hebben, perspectieven die allemaal aanspraken
maken op geldingskracht. Voortdurende interactie kan tot verrijking in de dialoog leiden.
Zijn methoden ontwikkeld die bij die stijlen passen? Een overzicht van 25 jaar dat in het
tijdschrift Beleidsanalyse verscheen, leert dat hierin aandacht is besteed aan de Delphimethode,
ex-ante-evaluatiemethoden en andere methoden. Binnen de universiteiten zijn het de hoogleraren
Geurts (Tilburg) en Vennix (Nijmegen) die samen en afzonderlijk hebben bijgedragen aan het
verkrijgen van een gereedschapskist aan methoden en hulpmiddelen voor participatieve
beleidsanalyse. Te wijzen is onder meer op groepsondersteunende systemen (Geurts et al. 1989;
De Caluwé et al. 1996; Vennix 1998; Bongers 2000; Van Zanten 1996). Geurts geldt als een
kenner op het gebied van gaming, simulatie, toekomstverkenningen, strategisch beleid en
veranderkunde. In zijn oratie gaat hij uitvoerig in op zogenoemde beleidsexercities, een vertaling
van de in de VS gebruikte term policy exercises (Geurts 1993). Daarbij gaat het om de toepassing
van methodieken die alle zijn bedoeld om een pluriform samengestelde groep van deelnemers op
een kwalitatief hoogwaardige manier te laten communiceren over de toekomst. Tegelijkertijd bieden
ze de mogelijkheid deelnemers te laten experimenteren met nieuw beleid in een veilige omgeving,
zonder dat bijdragen onder druk staan van marktmechanismen, de beoordeling door superieuren
of belangengroepen. Het bijzondere is dat dergelijke exercities met bepaalde technieken zowel
te gebruiken zijn bij de overheid als bij non-profitorganisaties en zowel bij oudere als bij nieuwere
vormen van beleidsontwikkeling. Geurts heeft daarbij oog voor de gevaren van methodenoptimisme.
Vanuitdezegroepverschenenookpublicatiesoverprobleemstructurering,toekomstgerichtheid
in beleid en strategisch beleid (Ester, Geurts en Vermeulen 1997; Joldersma et al. 2000). Geurts
trad op als promotor bij onder meer Bongers, Heyne, Mayer en de consultants (en later hoogleraren)
De Caluwé en Weggeman. Vennix droeg bij aan de ontwikkeling van een participatieve
onderzoeksmethodologie. Zijn oratie Kennis: geven en nemen (1998) handelt over de vraag hoe
de beleids- en bedrijfswetenschappen van nut kunnen zijn om 'messy problems', slecht
gestructureerde problemen, op te lossen. Hij ziet een belangrijke rol daarbij weggelegd voor een
procesmanager of facilitator bij de toepassing van participatieve methoden. Een andere invulling
voor de procesmanager dus dan die welke we tegenkwamen bij de adepten van
procesmanagement.
Deze methodisch ingestelde wetenschappers hebben internationaal naam gemaakt. Tot hun
verdiensten behoort het bijdragen aan de kennis op het gebied van methoden van participatieve
beleidsanalyse. Deze onderzoekers opereren in een gezelschap waartoe ook Brewer en Mason
en Mitroff beho(o)r(d)en, dat schrijft in geheel andere tijdschriften dan veel anderen uit de
Nederlandse beleidswetenschap, zoals in M&O, Gaming and Simulation, Journal of Policy Analysis
and Management en Knowledge. Er is overigens wel een link met het werk van Hoppe c.s. over
probleemdefiniëring. Separatisten zijn het dus niet. Hun werk kan zich ook in de belangstelling
van nationale overheidsorganisaties verheugen; ze treden incidenteel dan ook in opdracht op als
facilitator.
VAN BELEIDSWETENSCHAP NAAR KENNISSAMENLEVING
ARNO KORSTEN EN ROB HOPPE
51