Van beleidswetenschap naar kennissamenleving.pdf - Prof. dr. AFA ...

en het eerste decennium van onze eeuw een belangrijke rol spelen. Toen immers ging het geloof
in de maakbaarheid van de samenleving niet alleen in liberaal-politieke kring, maar veel breder
in het politiek-intellectuele spectrum teloor.
Beleid in de bestuurskunde
We komen bij een derde ontwikkeling. Begin jaren negentig ontstaat in de driehoek van de Leidse,
Rotterdamse en Delftse universiteiten een beoefening van beleidswetenschap binnen de
bestuurskunde die, sterker dan de Twentse, gericht was op overstijging van disciplinaire scheidslijnen
en op de verbetering van het Nederlands openbaar bestuur zonder de 'omweg' van
beleidseffectevaluatie. Er ontwikkelden zich verschillende onderzoeksprogramma's:
a. het departementenproject;
b. onderzoek naar crisissituaties;
c. onderzoek naar beleidsnetwerken;
d. onderzoek naar procesmanagement;
e. onderzoek naar besluitvorming over infrastructuur en publiek-private relaties;
f. onderzoek naar zelfsturing;
g. onderzoek naar trajectmanagement en de lerende overheid;
h. onderzoek naar configuratiemanagement.
We gaan daar achtereenvolgens op in. We merken op dat een deel van dit onderzoek evenzeer
een weg vond naar het tijdschrift Beleidswetenschap, getuige publicaties van onder meer Ringeling,
Koppenjan, Ten Heuvelhof en Teisman.
Departementenproject
Het Rotterdams-Leids departementenproject was oorspronkelijk gericht op beschrijving, analyse
en verklaring van beleid gekoppeld aan een departement. In dat kader verschijnen studies van
onder andere Hakvoort, De Heer, Bagchus en Winsemius. Daardoor komen onder meer strategisch
beleid en veranderingsprocessen in beeld, gebieden die eerder niet erg belicht waren. De nadruk
valt op het beschrijvend en analyserend in kaart brengen van het Nederlandse openbaar bestuur,
met aanvankelijk veel aandacht voor beleidsinstrumenten, garbage can- en stromenmodellen van
het beleidsproces en bureaupolitiek op departementen.
Beleid onder bijzondere omstandigheden en crisisonderzoek
Het Leids onderzoek naar besluitvorming in crisissituaties en andere bijzondere omstandigheden
stond op zichzelf maar was ook nogal gericht op departementen (Rosenthal 1984; 1988). Dit
onderzoek naar crises, vanuit tal van theoretische perspectieven mogelijk, heeft zich geleidelijk
uitgebreid en is verzelfstandigd in het Crisis Onderzoeksteam (COT) onder leiding van Rosenthal
en Muller. Het COT publiceerde over het Heizeldrama, openbare orde, spanningen in wijken,
incidenten en ongeregeldheden, besmette gebieden, extreme regen en hoog water, gijzelingen,
een open drugsscene en institutionele crises. Kortom, tal van onderwerpen die in het denken in
termen van de risicomaatschappij (Beck) aan de orde zijn. Dissertaties verschenen van onder meer
't Hart (groepsdenken), Tuurenhout (parlementaire controle en ambtelijke verantwoordelijkheid),
Otten (besluitvorming over bouw van stadhuizen), Van Duin (rampen), Muller (veiligheid, terrorisme),
Boin (gevangenissen), Alink (crisis als kans?). Deze groep timmerde ook internationaal aan de
weg. Inmiddels heeft Rosenthal zich deels teruggetrokken uit het universitaire werk en is de basis
voor crisisonderzoek aan de Leidse universiteit versmald.
VAN BELEIDSWETENSCHAP NAAR KENNISSAMENLEVING
ARNO KORSTEN EN ROB HOPPE
41