MISSIO Bezinningsdag

Samen inzetten op de toekomst 

Bezinningsdag over gemeenschapsopbouw 

Inleiding: inhoudelijk 

Missio bezint zich deze oktobercampagne over de kracht van gemeenschappen. Niet alleen 

willen we als internationale kerkorganisatie de opbouw en ondersteuning van kerken in alle 

continenten bevorderen. Evenzeer is het ons doel om als kerk wereldwijd mee te werken aan 

rechtvaardige, vredevolle samenlevingen. In het bijzonder wil Missio dit jaar een voorbeeld 

nemen aan het bisdom Kaya in Burkina Faso. Elk van de negen parochies van dit bisdom 

ondersteunt de levensnoodzakelijke zorg voor wezen en andere kwetsbare kinderen van om 

het even welke religieuze achtergrond. Dankzij hen 

kunnen vele van deze kinderen ook naar school gaan, 

wat hun kans op een goede toekomst vergroot. 

Ondanks de vrijgevigheid van de lokale bevolking 

lijden veel kinderen echter nog tekort. 

De kerk van Burkina Faso kan onze steun dus 

gebruiken. Maar wij kunnen ook veel leren van hen. 

Zo beschouwt de Burkinese kerk zichzelf als één 

grote familie, een kerkfamilie als het ware. Iedereen 

leeft in nauwe verbondenheid met elkaar en vangt 

elkaar op waar nodig. Zoals het project van het 

bisdom Kaya aantoont, is de Burkinese kerk ook een 

open gemeenschap die zich inzet voor een betere 

toekomst voor iedereen. Een sterk contrast met onze 

westerse maatschappij waarin een ver doorgedreven 

individualisme ervoor zorgt dat steeds meer mensen 

zich eenzaam voelen? Zwart-wit antwoorden volstaan 

vaak niet om de vraag te beantwoorden. Toch hopen 

we met deze bezinningsdag aan het denken te zetten. 

Inleiding: praktisch 

- Deze volledig uitgewerkte bezinningsdag richt zich naar een groep jongeren van 12 

tot 18 jaar en hun begeleider(s). Het doel van de dag is na te denken over de 

verbondenheid met gemeenschappen uit de eigen omgeving. Hoe sterk voelen de 

jongeren zich verankerd in (een) gemeenschap(pen)? Hoe kunnen zij hun banden met 

anderen (nog) versterken? 

- Vertrekkend van de slogan en de focus van de Missio-oktobercampagne van 2013 is 

deze bezinningsdag een aanvulling op de jongerenkrant van Missio. Niettemin kunnen 

beide los van elkaar gebruikt worden en kan de bezinningsdag ook buiten de 

campagneperiode georganiseerd worden. 

- De bezinningsdag in zijn geheel beslaat ongeveer één volledige (school)dag. De dag 

is opgebouwd uit verschillende elementen (bezinnende activiteiten) die gemakkelijk 

van plaats verwisselbaar zijn. Het is dus niet noodzakelijk de planning chronologisch 

te volgen. Besteed je liever geen volledige dag? Een filmnamiddag of één van de 

bezinningsmomenten (‘We gaan ervoor’ of ‘Samen maken we het verschil’) kunnen 

bijvoorbeeld ook perfect apart gebruikt worden. 

- Ander materiaal voor jongeren rond de oktobercampagne van Missio 

(jongerenkrant, bezinningsboekje en/of campagnekaars) kun je bestellen of

downloaden via de website (www.missio.be). Informeer of bestel ook gerust bij jouw 

diocesane Missio-dienst (de contactadressen staan op dezelfde website). 

Mogelijke planning van de dag 

1. Openingsbezinning: ‘We gaan ervoor’ 

2. Samenwerkingsspelen met nabespreking 

3. Discoforum of poëziemuur 

4. Samen koken en eten 

5. Filmnamiddag 

6. Slotmoment: ‘Samen maken we het verschil’ 

1. Openingsbezinning: ‘We gaan ervoor’ 

Welkomstwoordje 

Als een gemeenschap van mensen zijn we hier samengekomen. Samen willen we de 

verdrietige en fijne dingen met elkaar delen. Teamwork is belangrijk, niet alleen in de 

klas/jeugdbeweging/…, maar ook in ons dagelijkse leven. We hebben elkaar nodig. Maar 

soms zijn we er ook niet voor elkaar. We laten elkaar links liggen en vinden geen steun bij 

elkaar. Even stil staan en nadenken over de sterke en minder sterke kanten van onze groep, 

dat is wat we vandaag willen doen. Zodat we er weer met frisse moed samen voor kunnen 

gaan. 

Verkennend gesprek 

- Wat verwacht je van deze groep? Deze dag? 

- Vraag de jongeren om hun ‘gemeenschapsboom’ mee te brengen (zie opdracht in de 

begeleidersgids bij de jongerenkrant). Met welke groepen en gemeenschappen voelen 

zij zich sterk verbonden? Hoort de klas- of jeugdgroep waarmee zij vandaag de 

bezinningsdag houden daarbij? 

- Wat vinden de jongeren goed aan deze groep? Wat willen ze graag veranderen? Kan 

deze dag daarbij helpen? 

Het verhaal van de bomen 

Lang geleden waren alle bomen heel kleine plantjes. Ze wiegden in de wind en wuifden naar 

elkaar. Het was een vrolijk gedoe. 

Allemaal zochten ze met hun wortels in de grond naar eten en drinken. Boven hun hoofden 

zorgde de zon ervoor dat ze het niet koud hadden en een beetje konden groeien. Maar op de 

duur hadden de bomen zoveel voedsel uit de grond gehaald dat alles opraakte. Ze begonnen 

honger te lijden. 

Op zekere dag staken al die kleine 

boompjes hun hoofden bij elkaar om een 

oplossing te vinden voor de 

hongersnood. 

Een stevig boompje zei: “We zijn hier 

met teveel. Enkelen zouden moeten 

verhuizen.” 

“Neen,” antwoordde een groene 

kastanje, “we houden zo van deze grond. 

Hier zijn we geboren en hier willen we 

blijven!” 

© Eric Montfort

“Ik wil wel verhuizen”, bood een dun dennenboompje aan. 

Maar een oude beukenboom wreef even onder zijn kruin en het werd heel stil op de 

vergadering. Toen opende hij zijn mond en sprak: “Vrienden, als we eens ieder jaar onze 

bladeren lieten vallen, voor we aan onze winterslaap begonnen. Dan zou er tegen de komende 

lente nieuw voedsel zijn voor iedereen.” 

Iedereen juichte dat voorstel toe en besloot om het te proberen. Sinds die dag lieten alle 

bomen hun bladeren vallen in de herfst. In enkele jaren werden ze allemaal groot en sterk, 

ieder naar zijn soort. 

“Zie je wel”, fluisterde de beuk tot de eik, “Als ieder deelt van wat hij heeft, dan is er genoeg 

voor iedereen.” 

Verwerkingsopdracht 

Elke jongere krijgt een blaadje. (Dit is een blad papier in de vorm van een boomblad, geprint 

op groen, rood, geel of bruin. Zie de bijlage voor een voorbeeld.) Hierop schrijft hij/zij een 

positieve eigenschap van zichzelf die zij/hij wil inzetten voor de groep. De blaadjes vormen 

samen een gezonde humus waarop iedereen kan groeien. 

Enkele voorbeelden van talenten: 

- Inlevingsvermogen 

- Initiatiefrijk 

- Respectvol 

- Zorgzaam, attent 

- Georganiseerd 

- Creatief 

- … 

© Eric Montfort 

2. Samenwerkingsspelen met nabespreking 

Bezinningstekst 

Laat ons geen vooruitgang noemen 

waar een ander aan ten onder gaat 

Laat ons geen groei noemen 

waar een ander minder van wordt 

Laat ons geen vrijheid noemen 

wat een ander het recht ontneemt 

zichzelf te zijn 

Laat ons geen gemeenschap noemen 

waar de minste niet 

de meeste aandacht krijgt 

Laat ons zelf de verandering zijn 

die we in de wereld willen zien 

(Mahatma Gandhi) 

Maak een selectie uit de onderstaande samenwerkingsspelletjes op basis van wat de groep 

graag doet, aankan of net uitdaagt. De spelen zijn niet alleen bewustmakend (ze helpen de

jongeren en de begeleider begrijpen hoe de groep in elkaar zit en hoe men zelf in die groep 

functioneert), maar ook groepsvormend (leren samenwerken, een plaats zoeken in de groep 

zijn vaardigheden die erin geoefend worden). Neem dus gerust de tijd voor de spelen zelf. 

De nabespreking is minstens even belangrijk: hier kunnen sommige jongeren dingen aan bod 

brengen die voor andere leden van de groep niet duidelijk waren. De groep kan ook nagaan 

welke groepseigenschappen zij willen vasthouden - wat goed is - en wat zij samen willen 

veranderen. (Deze vraag naar wat goed en minder goed is, werd al gesteld tijdens het 

verkennend gesprek in de openingsbezinning, maar het antwoord kan veranderd zijn.) 

Chinese muur: Span een touw op schouderhoogte. De hele groep moet over het touw 

geraken, maar dit mag niet aangeraakt worden. 

Vliegend tapijt: iedereen gaat op een tapijt (of een zeil) staan. Nu moet het tapijt omgedraaid 

worden zonder dat iemand naast het tapijt stapt. 

Rangschikken: De hele groep staat op een rij stoelen. Ze moeten in alfabetische volgorde 

gaan staan, zonder met elkaar te spreken en zonder de grond te raken. 

Bezemsteel: de groepsleden staan op één rij en houden samen een bezem horizontaal in de 

lucht, op ooghoogte. Dit doen ze door elk één wijsvinger onder de bezemsteel te houden. 

Samen laten ze de bezemsteel zakken tot op de grond. Alle wijsvingers moeten de bezemsteel 

voortdurend blijven aanraken. 

Er kan nog altijd eentje bij: 

baken met een lint of een stuk 

krijt een klein terrein af voor de 

hele groep (1 m² per 10 à 15 

personen). De groep heeft zich 

op een tweetal meter rond dit 

terrein opgesteld. Op het signaal 

van de begeleider proberen zij zo 

snel mogelijk met z’n allen op 

het terrein te gaan staan. 

Niemand mag de grond buiten 

het terrein nog raken. 

© Dietmar Temps 

Luchtwandelen: één persoon uit 

de groep is luchtwandelaar en zet een stap in het ijle. Een andere persoon uit de groep speelt 

daar snel op in en gaat op handen en knieën zitten, met zijn rug onder de voet. De 

luchtwandelaar zet opnieuw een stap en een andere persoon biedt haar rug aan. Zo zorgt 

iedereen ervoor dat de luchtwandelaar stappen kan blijven zetten, in welke richting deze dat 

ook wil. Waar nodig geeft iemand van de groep een hand, zodat de luchtwandelaar zeker niet 

valt. 

Evenwichtskring: Alle deelnemers gaan schouder aan schouder staan in een kring. Ze staan 

afwisselend met het gezicht naar binnen en naar buiten. Iedereen neemt de polsen van zijn of 

haar buren stevig vast. Op een afgesproken teken leunt iedereen naar voor, steeds verder, 

zonder een stap te verzetten. Houdt de evenwichtscirkel stand? Op een teken van de 

begeleider kan iedereen weer recht gaan staan. Daarna kunnen ze hetzelfde eens in

omgekeerde richting proberen. (Tip voor de begeleider: zorg er aan het eind van het spel voor 

dat iedereen terug recht staat vooraleer ze elkaars polsen loslaten.) 

Opgenomen in de groep: Verdeel de klas in groepjes van 7 à 8 personen. Elk groepje gaat in 

een cirkel staan, met één persoon in het midden. Deze sluit de ogen, ontspant zich volledig en 

laat zich door de anderen steunen. De groep geeft haar door in de kring. Ze laten haar zachtjes 

vallen en vangen haar op, trekken en duwen hem voort, houden hem vast of omarmen hem. 

Groepsadem: De leden gaan in een kring staan, met ongeveer een meter afstand tussen hen 

in. Ze ademen rustig in en uit. Langzaam stappen ze naar voor tot ze schouder aan schouder 

staan. Stilaan doen ze hun ademhalingen samen lopen. Ze proberen dit zo lang mogelijk vol te 

houden. Wanneer het niet meer lukt, gaan ze weer uit elkaar. Deze oefening kan verschillende 

keren herhaald worden, waarbij iedereen probeert zo lang mogelijk samen te ademen. 

De indringer: De groep vormt een grote kring. Eén persoon staat buiten de kring en wil deze 

binnendringen, terwijl de anderen dit proberen te verhinderen. Als je minstens met 14 bent, 

kan je dit spel ook spelen met 2 groepen: waarbij iemand van de ene groep moet inbreken bij 

de andere groep. Om het groepsgevoel in de twee groepen te versterken, kan iedereen van 

dezelfde groep een muts (of een ander kledingstuk) in een gelijke kleur aandoen. Zorg dat 

zoveel mogelijk mensen eens ervaren wat het is om ‘buitenstaander’ te zijn. 

Vragen ter nabespreking: 

- Welke eigenschappen (van individuele personen) 

of waarden (in de groep) waren van belang om de 

opdrachten tot een goed eind te brengen? 

- Wat zorgde ervoor dat het niet altijd even goed 

ging? 

- Welk spel lag jou goed? Welk spel niet? 

- Heb je iets over jezelf en/of over de groep geleerd 

door deze opdrachten? 

- Hoe belangrijk vind jij het om samen te werken in 

een groep? Waarom? 

Het spel ‘de indringer’ kan je nog eens apart 

nabespreken: 

Vragen aan de mensen in de cirkel: 

- Hoe was het om deel uit te maken van de cirkel? 

- Welke strategieën gebruikte je om te verhinderen 

dat de buitenstaander in jouw groep terecht 

kwam? Hoe voelde je je daar bij? 

Vragen aan de buitenstaanders: 

- 

- 

Hoe was het om buiten de kring te staan? 

Vond je het een leuke opdracht? 

© Alfred Weidinger 

- Ben je blijven proberen om binnen te geraken of gaf je het op na een tijdje? 

Algemene vragen: 

- Heb je jezelf ooit al eens een buitenstaander gevoeld? Wat deed je toen? 

- Hoe sta jij tegenover buitenstaanders, mensen die niet tot de/een groep behoren? 

- Wat doe jij als iemand jouw groep probeert binnen te dringen?

3. Discoforum of poëziemuur 

a. Discoforum rond gemeenschap 

Een discoforum is een werkvorm waarbij de groep in gesprek gaat over enkele liederen. 

Hieronder staan zes liederen die te maken hebben met groepsvorming en gemeenschap, of net 

het gebrek hieraan. Als begeleider kun je er enkele uitkiezen waarvan je vermoedt dat ze een 

zeker herkenbaarheidsgehalte hebben voor de groep of net een uitdaging voor hen betekenen. 

De verwerkingsvragen bij elk lied kunnen helpen het gesprek op gang te brengen. 

Timshel - Mumford & Sons 

Cold is the water Koud is het water 

It freezes your already cold mind Het bevriest je geest die al koud was 

Already cold, cold mind Je al koude, koude geest 

And death is at your doorstep En de dood staat voor je deur 

And it will steal your innocence En het zal je onschuld stelen 

But it will not steal your substance Maar het zal je essentie niet wegnemen 

But you are not alone in this Maar je staat er niet alleen voor 

And you are not alone in this En je staat er niet alleen voor 

As brothers we will stand Als broeders zullen we standhouden 

and we'll hold your hand En we zullen je hand vasthouden 

Hold your hand Je hand vasthouden 

And you are the mother En jij bent de moeder 

The mother of your baby child De moeder van je baby’tje 

The one to whom you gave life Degene aan wie jij het leven schonk 

And you have your choices En je hebt je keuzes 

And these are what make man great En deze zijn wat de mens groots maakt 

His ladder to the stars Zijn ladder naar de sterren 

But you are not alone in this Maar je staat er niet alleen voor 

And you are not alone in this En je staat er niet alleen voor 

As brothers we will stand Als broeders zullen we standhouden 

and we'll hold your hand En we zullen je hand vasthouden 

Hold your hand Je hand vasthouden 

And I will tell the night En ik zal de nacht zeggen 

Whisper “Lose your sight” Fluisteren "Verlies je zicht" 

But I can't move Maar ik kan de bergen 

the mountains for you niet voor je verzetten 

Woordje uitleg bij de titel: Marcus Mumford verklaarde een grote fan te zijn van de 

Amerikaanse schrijver John Steinbeck. In diens roman ‘East of Eden’ (1952) is er een 

discussie over de betekenis van het Hebreeuwse woord ‘Timshel’. Dit in de context van het 

Bijbelse verhaal van Kaïn en Abel. Klassiek wordt Genesis 4,7 vertaald als een bevel (van

God aan het adres van Kaïn): ‘Je moet 

(sterker zijn dan de zonde)’. Het is echter 

ook mogelijk ‘Timshel’ te vertalen door 

‘Je kan’. Dit laat ruimte voor de 

keuzevrijheid van de mens en drukt 

bovendien Gods vertrouwen in de mens 

uit. 

Verwerkingsvragen: 

- Waarover gaat dit lied volgens 

- 

jou? 

Hoe staat men tegenover 

keuzevrijheid in dit lied? Ben je als mens alleen om keuzes te maken? 

© Dietmar Temps 

- In hoever bepaalt de verbondenheid met anderen hoe jij je keuzes maakt? 

Mijn gezelschap - Kommil Foo 

Het einde is zoek, het begin is vergeten. Hoe lang geleden trok jij bij me in. 

De datum, het jaar, ik zou het niet weten. Je stichtte met mij een soort van gezin. 

Je bent er altijd, je bent alom aanwezig, je wijkt niet van m'n zijde als ik weeklaag of vloek. 

Je zit op m’n schoot, al ben ik druk bezig. Het begin is vergeten, het einde is zoek. 

Je bent er in de lengte, maar ook in de breedte. Waar ik ook ga, ik bots tegen je aan. 

Geen meetlint volstaat om jouw taille te meten. Je hebt geen figuur om op de weegschaal te 

staan. 

Je ligt naast me in bed, aan weerszijden. Je leest met me mee in dezelfde roman. 

Je drukt je tegen me aan als ik brood sta te snijden. Je manifesteert je zo vaak je maar kan. 

Als ik onder de douche ga, sta jij onder de straal. Maar je houdt je verscholen voor het 

bezoek. 

Je zit mee aan tafel bij het kieskauwend maal. Het begin is vergeten, het einde is zoek. 

Je gaat mee naar buiten als ik uit wil gaan. Dan roep ik: “Terug! Af!”, als tegen een hond. 

Maar ik kan je niet trappen of schoppen of slaan, hoewel je al jaren m'n privacy schond. 

Van andere partners kun je nog scheiden, of je begaat in je woede een wanhoopsdaad. 

Maar eenzaamheid kun je de hals niet afsnijden. Al heb je nog zo'n scherp mes en al tril je van 

haat. 

Maar eenzaamheid kun je de hals niet afsnijden. Al heb je nog zo'n scherp mes en al tril je van 

haat. 


- Waarover dacht je dat het lied ging voor je de laatste strofe hoorde? 

- Is iets in het lied herkenbaar? (Wat? Waarom?) 

- Wat wordt bedoeld met de titel? 

- Denk je dat eenzaamheid veel of weinig voorkomt in onze maatschappij? Hoe komt 

dat, denk je?

Home again - Michael Kiwanuka 

Home again Weer thuis zijn 


One day I know Ik weet dat ik mij op een dag 

I'll feel home again weer thuis zal voelen 

Born again Herboren 



I'll feel strong again weer sterk zal voelen 

And lift my head en mijn hoofd zal opheffen 

Many times Vele keren 

I've been told hebben ze me verteld: 

All this talk ‘Al dit gepraat 

Will make you old zal je oud maken’ 

So I close my eyes Dus sluit ik mijn ogen 

Won’t look behind Ik zal niet achterom kijken 

Moving on en verder gaan 

Moving on verder gaan 




Lost again Weer verloren 

Lost again Weer verloren 

One day I know Ik weet dat op een dag 

Our paths will cross again onze wegen zich weer zullen kruisen 

Smile again Weer glimlachen 

Smile again Weer glimlachen 

One day I hope Ik hoop dat ik je op een dag 

To make you smile again weer zal doen glimlachen 

And I won't hide en ik zal me niet verbergen 


I've been told hebben ze me gezegd 

Speak your mind, just be bold Zeg wat je denkt, wees rechtuit 






And the tears will clear En de tranen zullen verdwijnen 

Then I'll feel no fear dan zal ik geen angst voelen 

Then I'd feel no way dan zal ik voelen: Nee, 

My paths will remain straight mijn paden zullen recht blijven




I'll feel home again weer thuis zal voelen 




I'll feel strong again weer sterk zal voelen 

And lift my head en mijn hoofd zal opheffen 


I've been told hebben ze me verteld: 

All this talk ‘Al dit gepraat 

Will make you old zal je oud maken’ 









- Wat betekent ‘Thuis zijn’ voor jou? 

- Voel je dat je op dit moment thuis gekomen bent? Of 

denk je zoals Michael Kiwanuka dat je ooit weer 

thuis zal komen? 

- Michael Kiwanuka vertelde in een interview over de 

betekenis die hij aan het lied geeft: “Het gaat over 

troost en vrede. Thuis is waar je het meest jezelf bent 

– je hebt niet veel remmingen, je voelt je gewoon vrij 

om te zijn wie je bent. Het lied gaat over teruggaan 

naar die plaats – niet letterlijk een huis of een plaats 

maar gewoon dat gevoel, weet je? Dat gevoel dat jou 

de dingen laat doen die je wilt doen en de dingen laat 

zeggen die je wilt zeggen.” 

Vragen hierbij: Waar ben jij het meest thuis? Waar 

kun jij het meest jezelf zijn? 

Ol de mens’n - Hannelore Bedert 

begint ier niet te screm’n Begin hier niet te huilen 

da pakk’n ze ier nie Dat pikken ze hier niet 

z'ent ier nie voor jankers Ze hebben het hier niet voor jankers 

en zeker nie voor iemand gelik gie En zeker niet voor iemand zoals jij 

begint ier nie te zegg’n Begin hier niet te zeggen 

wa da'j d'er zelve over peist wat je er zelf over denkt 

© Eric Montfort

d'er is ier en volgorde van klapp’n Hier is een volgorde van spreken 

en ge sta zelfs nie ip de lijst en je staat zelfs niet op de lijst 

ol de mens'n zin ier vriendelijk Alle mensen zijn hier vriendelijk 

mor in den bocht, Maar iedereen gaat hier 

gaat iedereen ier rechtdeur kort door de bocht 


mor 't e nie echt Maar het is niet echt 

en niemand e’t da deur en niemand heeft dat door 

geloof nie wa da ze zeggen Geloof niet wat ze zeggen 

oh, ze lieg'n gelik de pest Oh, ze liegen als de pest 

't is ier om ter meest en om ter snelst Het is hier om het meest en om het snelst 

't is ier nie alleen beter, 't is ier best Het is hier niet alleen beter, het is hier best 

ol de mens'n pakk'n ui eigen ier van u af Alle mensen nemen jezelf hier van je af 

en niemand geeft daar ne red’n veur En niemand geeft daar een reden voor 


mor 't e nie echt Maar het is niet echt 

en niemand e’t da deur en niemand heeft dat door 

niemand e’t da deur niemand heeft dat door 

ge slaat uw and'n voor uw ogen Je slaat je handen voor je ogen 

worde zo nen and're mens miskien? Word je zo een ander mens misschien? 

ge slaat uw and'n voor uw ogen Je slaat je handen voor je ogen 

en ge peist da niemand u kan zien En je denkt dat niemand je kan zien 

geloof nie wa da'k zegge Geloof niet wat ik zeg 

miskien lieg ik gelik de pest Misschien lieg ik als de pest 

houd u stil 't meeste van den tijd Hou je stil de meeste tijd 

dan is't ier wel gezellig voor de rest dan is het hier best wel gezellig 


- Welk soort groep wordt beschreven in dit lied? Ken je zo’n groep in jouw omgeving? 

- Gaat het om een echte gemeenschap volgens jou? Wanneer kun je van een echte 

gemeenschap spreken? 

- Welke zinnen uit het lied raken je, blijven je bij? 

Je kan chatten met een pinguïn op Antarctica 

Je kan mailen met de maan 

Zou er dan binnen de elektronica 

Niets tegen misverstaan bestaan 

Waarom kunnen wij 


Kunnen wij mekaar niet meer verstaan? 

Pinguïn op Antarctica – Bart Peeters

De wereld is een dorp 

Een dorp met kosten aan 

Vreemd dat we mekaar niet meer verstaan 

Er liggen lijnen met Havanna en Pretoria 

Er staan webcams op Venus en op Mars 

Maar tegen onbegrip doen de laboratoria 

Voorlopig nog geen snars 



Kunnen wij mekaar niet meer verstaan? 

De wereld is een dorp 

Een dorp met kosten aan 

Vreemd dat we mekaar niet meer verstaan 

Drie miljard kanalen 

en overal tv's 

Je kan digitaal vertalen 

en toch spreekt iedereen Chinees 


- Helpen de moderne communicatiemiddelen ons om een gemeenschap te vormen? 

- Verstaan wij elkaar niet meer? Waarom wel/niet? 

- Ervaar jij de wereld als een dorp? Voel je je verbonden met mensen aan de andere 

kant van de aardbol? 

This Is To Mother You - Sinead O’Connor 

This is to mother you Dit is je bemoederen 

To comfort you and get you through je troosten en je erdoor helpen 

Through when your nights are lonely erdoor wanneer je nachten eenzaam zijn 

Through when your dreams are only blue wanneer je alleen maar droevige dromen hebt 


This is to be with you Dit is bij je zijn 

To hold you and to kiss you too je vasthouden en je ook kussen 

For when you need me I will do want als je me nodig hebt, zal ik doen 

What your own mother didn't do wat je eigen moeder niet deed 

Which is to mother you en dat is jou bemoederen 

All the pain that you have known Al de pijn die je hebt gekend 

All the violence in your soul al het geweld in je ziel 

All the wrong things you have done alle verkeerde dingen die je hebt gedaan 

I will take from you when I come zal ik van je wegnemen wanneer ik kom 

All mistakes made in distress alle fouten die in pijn werden gemaakt 

All your unhappiness al je ongelukkig zijn 

I will take away with my kiss, yes zal ik wegnemen met mijn zoen, ja 

I will give you tenderness Ik zal je tederheid geven 

© Eric Montfort

For child I am so glad I've found you Want kind, ik ben zo blij dat ik je heb gevonden 

Although my arms alhoewel mijn armen 

have always been around you altijd al rond je zijn geweest 

Sweet bird although you did not see me lieve vogel, ook al zag je me niet 

I saw you ik zag jou 

And I'm here to mother you En ik ben hier om je te bemoederen 

To comfort you and get you through je te troosten en je erdoor te helpen 

Through when your nights are lonely erdoor wanneer je nachten eenzaam zijn 

Through when your dreams are only blue wanneer je alleen maar droevige dromen hebt 



- Neem jij wel eens de rol van moeder of vader op? Wanneer? 

- Kan iemand anders goed maken waarin je eigen moeder of vader tekort schoot? 

- Kan een moederfiguur ervoor zorgen dat alle pijn verdwijnt? 

b. Poëziemuur over familie 

Hang (een selectie uit) de onderstaande gedichten aan de muren of enkele panelen. Verspreid 

ze zoveel mogelijk. Zo kunnen de jongeren zich individueel door de ruimte bewegen en rustig 

de tijd nemen om elk gedicht te lezen. Tijdens hun tocht mogen zij smiley’s zetten bij de 

gedichten om uit te drukken welke gevoelens deze oproepen. Zo krijgt iedereen er een zicht 

op in hoever de gedichten gelijk- en/of uiteenlopende gevoelens teweeg brengen in de groep. 

Vraag de jongeren achteraf om enkele zinnen of gedachten neer te schrijven die hen zijn 

bijgebleven. Deze worden met de groep besproken. 

Tip: Meer gedichten vind je in de gedichtendatabank van de Thomaswebsite. (Zoek 

bijvoorbeeld op ‘gemeenschap’, ‘gezin’, ‘verbondenheid’, ‘samen’,…) 

*** 

Mijn moeder is mijn naam vergeten, 

mijn kind weet nog niet hoe ik heet. 

Hoe moet ik mij geborgen weten? 

Noem mij, bevestig mijn bestaan, 

laat mijn naam zijn als een keten. 

Noem mij, noem mij, spreek mij aan, 

o, noem mij bij mijn diepste naam. 

Voor wie ik liefheb, wil ik heten. 

(Neeltje Maria Min) 

© Anahitox

Thuis 

Het hoeft geen muur te zijn 

Met ruit en dak. 

Het mag van hout 

Of rots 

Of klei 

Of blad 

Of ijs 

Een boot op het water 

Ja, een wagen op reis. 

Een hutje mag, 

Een hol 

Of een paleis. 

Een schelp van slak, 

Een nest op tak. 

In Paramaribo 

Of Praag 

Of in Parijs. 

Als er maar iemand is 

Die roept: Kom thuis! 

Ik zal het wel verstaan. 

Elke taal bedoelt hetzelfde huis. 

(Ted van Lieshout) 

*** 

Je kinderen zijn je kinderen niet. 

Zij zijn de zonen en dochters van 's levens hunkering 

naar zichzelf. 

Zij komen door je, maar zijn niet van je, 

en hoewel ze bij je zijn, behoren ze je niet toe. 

Je mag hen je liefde geven, maar niet je gedachten, 

want zij hebben hun eigen gedachten. 

Je mag hun lichamen huisvesten, maar niet hun zielen, 

want hun zielen vertoeven in het huis van morgen 

dat je niet bezoeken kunt, zelfs niet in je dromen. 

Je mag proberen gelijk hen te worden, maar tracht niet 

hen aan jou gelijk te maken. 

Want het leven gaat niet terug, 

noch blijft het dralen bij gisteren. 

Jullie zijn de bogen, waarmee je kinderen als levende pijlen 

worden weggeschoten. 

De boogschutter ziet het doel op de weg van het oneindige, 

en hij buigt je met zijn kracht opdat zijn pijlen 

© Eric Montfort

snel en ver zullen gaan. 

Laat het gebogen worden door de hand van de boogschutter 

een vreugde voor je zijn: 

want zoals hij de vliegende pijl liefheeft, 

zo mint hij ook de boog die standvastig is. 

(Kahlil Gibran, De Profeet) 

Er was een tijd van overmoed 

Van brede schouders en een sterke rug. 

Een groot bos biedt veel beschutting. 

Maar toen één boom werd geveld, 

Stierf het hele bos een beetje. 

En groeit zo’n open plek ooit weer dicht? 

(Werner Storms) 

*** 

tussen boven en beneden 

is een trap met dertien treden 

en een wereld van verschil 

boven doe ik wat ik wil 

maar beneden 

hou ik me het liefst 

een beetje stil 

(Nannie Kuiper) 

© Rita Willaert 

*** 

Sion zegt: 

‘De HEER heeft mij verlaten, 

mijn Heer is mij vergeten.’ 

Maar kan een vrouw haar zuigeling vergeten 

of harteloos zijn tegen het kind dat zij droeg? 

Zelfs al zou zij het vergeten, 

ik vergeet jou nooit. 

Ik heb je in mijn handpalm gegrift. 

(Js, 49,14-16a) 

*** 

© Eric Montfort

Afscheid 

Zul je voorzichtig zijn? 

Ik weet wel dat je maar een boodschap doet 

hier om de hoek 

en dat je niet gekleed bent voor een lange reis. 

Je kus is licht, 

je blik gerust 

en vredig zijn je hand en je voet. 

Maar achter deze hoek 

een werelddeel, 

achter dit ogenblik 

een zee van tijd. 

Zul je voorzichtig zijn? 

(Adriaan Morriën) 

De jonge wolf 

Kom, laat mij los, laat mij maar lopen, 

ik vind de weg wel door het bos. 

Mijn hart is sterk, mijn oog is open. 

Kom, laat mij lopen, laat mij los. 

Vrees je dat ik de weg niet vind, 

mijn vrijheid al te duur zal kopen? 

Jij vader was ook eenmaal kind, 

en toch ben jij ook weggelopen. 

Kom, laat mij lopen, laat mij los. 

(Jan Van Nijlen) 

Weglopen 

Ik loop de weg steeds verder weg. 

Nu ben ik zonder huis. 

En ieder woord dat is gezegd 

duwt me vooruit. 

De avond doet gordijnen dicht. 

De wind trekt aan mijn haar. 

Het regent wat op mijn gezicht. 

Of huil ik nou? – Wat raar! 

© Eric Montfort

Er komt een fietser op de dijk. 

Wat doet die hier zo laat? 

Ik wil niet kijken maar ik kijk 

tot vader voor me staat. 

Ik wil niks zeggen maar ik praat. 

Zijn hand ligt op mijn haar. 

Kom, zegt hij, kom, het is al laat. 

Stil nu maar. 

Nu gaan we samen op de fiets. 

Ik denk aan niets. 

(Johanna Kruit) 

Vaders 

Gemaakt om heerlijk dichtbij te zitten 

zwijgen. Ze kunnen stralen 

als je iets fijns hebt gedaan. 

Maar zichzelf in woorden vertalen, 

lukt niet zo best. 

Hebben ze slecht opgelet op school? 

Vaders houden vast wedstrijden 

met andere vaders: wie spreekt het minst 

met kinderen? Mijn vader wint 

altijd. 

Als ik hem nu eens taalles geef? 

Elke avond zegt hij me na: 

was het leuk vandaag? 

Gaan we zaterdag zwemmen? 

Wanneer fietsen we weer samen? 

Als hij dan goed studeert, 

mag hij wat langer opblijven 

met mij. Heerlijk dicht bij mij 

samen zwijgen. 

(Daniël Billiet) 

*** 

postzegels 

mijn moeders hobby 

© Eric Montfort

ik een zeldzaam 

exemplaar 

eerste dag 

van uitgifte 

afgestempeld 

duidelijk 

door haar 

opgeborgen 

in haar album 

steeds opnieuw 

tentoongesteld 

enig in mijn soort 

gebleven 

nooit meer nabesteld 

(Nannie Kuiper) 

Afstand 

Wanneer wij botsen met elkaar is mij 

het harde van zijn schedel niet ontgaan. 

Hij was niet te verslaan. Bij gevaren 



Vader 

Als hij groot is, koop ik een auto. 

Kan hij die ’s zaterdagsmorgens 

wassen. 

En een gazon. Dat moet hij dan 

maaien. 

Oude vrouwtjes jaag ik de straat op. 

Kan hij die helpen oversteken. 

Knaapjes het wakke ijs. Die moet hij 

redden met levensgevaar. 

Eenmaal toch moet ik het 

meemaken, dat ik 

goedkeurend hem op de schouder 

kan kloppen, 

diep in de ogen kijk, verlegen 

mompel: 

Jongen, je vader is trots op je. 

(Anton Korteweg)

greep ik naar zijn hand. Ik beet. 

Hij liet begaan, hij aaide mij en zei mijn naam. 

De jaren legden ons een afstand op. 

Ik werd zijn zoon, een maat te groot: 

geen hand die om de mijne sloot. 

(Gwij Mandelinck) 

Sprookje 

Voor mijn moeder en dochtertje 

Zij luistren beiden naar haar oud verhaal, 

wondere dingen komen aangevlogen, 

zichtbaar in hun verwijde ogen, 

als bloemen, drijvend in een schaal. 

Er is een zachte spanning in hun wezen, 

zij zijn verloren en verzonken in elkaar, 

– het witte en het blonde haar – 

geloof het maar, geloof het maar, 

alles wat zij vertelt is waar 

en nooit zal je iets mooiers lezen. 

(M. Vasalis) 

Ruzie 

Altijd zie je weer wat anders 

in de kleuren op ’t behang, 

het decor van al je dromen. 

Maar vanavond ben je bang. 

Want je luistert ondertussen 

naar de stemmen in het huis. 

Eerst heel zacht en dan weer luider, 

papa is dus eind’lijk thuis. 

Even denk je: Hoor ze lachen, 

maar dan lijkt het huilen weer. 

Is dat mama? Waar gaat het over? 

Ruzie! Slapen lukt niet meer. 

(André Sollie) 

Papa’s huis 

© Eric Montfort

Lege kamers geven onze namen terug 

en kaatsen ook de woorden van de wand. 

Maar in het behang staan littekens 

van voltooid verleden, waarin een vader was. 

Zijn letters worden bewaard; ik schroef ze 

later op mijn eigen deur. Mam gaat voortaan 

wonen achter haar eigen naam. Morgen 

slaan wij nieuwe wonden in een ander huis 

en roepen dapper verse muren vol. 

(Ted van Lieshout) 

Verdriet 

Mijn oma heeft geen tranen meer. 

Ze huilt nog. 

Maar haar gezicht is droog. 

Kom, zegt ze en wijst 


Afscheid 

Een keer in de veertien dagen 

neem ik afscheid 

van mijn vader. 

Een lange man op het perron 

geduldig wachtend bij het raam 

daarachter ik. 

Van afscheid nemen hou ik niet 

en van wachten nog veel minder 

maar door het glas 

raken mij 

zijn vermoeide ogen. 

En ik ben druk 

ik pak een boek 

doe of ik 

mijn kaartje zoek 

hij wuift en kijkt mij 

vragend aan. 

Ik mag graag in treinen zitten die op tijd vertrekken. 

Ik hou van vaders die hun hart toedekken. 

(Lidy Peters)

naar buiten waar de middag 

heel licht is en warm. 

Oma heeft geen tranen meer 

en nog maar weinig woorden. 

(Gil vander Heyden) 

4. Samen koken en eten 

Voor de middag kunnen de jongeren hun eigen potje koken, waarbij zij de kans krijgen elkaar 

en de West-Afrikaanse keuken beter te leren kennen. Hieronder staat een selectie van typisch 

West-Afrikaanse gerechten. Als laatste vind je een eenvoudig recept dat de jongeren kunnen 

maken als aperitiefhapje: gebrande pinda’s. Het kan ook dienen als versnapering tijdens de 

filmnamiddag. 

Bonensoep 

West-Afrika 

Ingrediënten (voor 4 personen) 

300 g gedroogde bonen, een nacht geweekt 

3 middelgrote uien, fijngehakt 

1 eetlepel olie 

1 liter groente- of runderbouillon 

2 grote tomaten, ontveld en kleingesneden 

2 middelgrote aubergines, 5 minuten voorgekookt en kleingesneden 

Zout en chilipoeder naar smaak 

Gare vis, in kleine stukjes (indien gewenst) 

Spoel de bonen af en laat ze uitlekken. Bak de 

uitjes en uitgelekte bonen in de olie. Voeg 

bouillon toe en kook de bonen zachtjes gaar. 

Voeg de kleingesneden tomaten en aubergines 

toe. Breng op smaak met zout en chilipoeder. 

Voeg eventueel de stukjes vis toe. Warm de 

soep goed door. 

Jollof-rijst 

West-Afrika 

Jollof rijst is ofwel genoemd naar het gebied Jollof, ofwel naar het Wolof-volk in Senegal. Bij 

dit gerecht wordt de rijst samen met de andere ingrediënten bereid, dus niet apart. Afhankelijk 

van de streek gebruikt men vis, kip of ander vlees. In Ghana (buurland van Burkina Faso) 

heeft kip de voorkeur. 


1 kilo stoofvlees, vis of kip (in blokjes) 

2 theelepels zout 

© Eric Montfort

½ theelepel tijm 

2 grote uien, fijngehakt 

Enkele zwarte peperkorrels 

7 ½ dl water 

450 g tomaten, kleingesneden 

4 eetlepels arachideolie, of 6 eetlepels palmolie (voor de typisch West-Afrikaanse smaak) 

2 theelepels chilipoeder 

175 g langkorrelige rijst 

Doe het vlees met zout, tijm, de helft van de uien, de peperkorrels en het water in een pan. 

Laat het vlees afgedekt zachtjes gaar sudderen. Pureer de resterende uien met de tomaten (of 

hak ze zeer fijn). Verhit de olie in een grote pan. Haal de stuikjes vlees uit de bouillon en bak 

ze lichtbruin in de olie. Houd ze apart. Bak de tomaten-uienpuree enkele minuten in de olie. 

Breng op smaak met chilipoeder en zwarte peper. Zeef de bouillon en voeg hem toe aan de 

tomaten-uienpuree. Breng hem aan de kook. Voeg rijst en vlees toe. Laat alles afgedekt 20-30 

minuten sudderen tot de rijst gaar is. 

Gehaktschotel met pinda’s 

West-Afrika 

Pinda’s of aardnoten, zoals men ze in Afrika noemt, zijn een belangrijke bron van eiwit voor 

veel mensen die in de tropische streken van onze aarde wonen. Pinda’s worden veel gegeten 

als snack of verwerkt in stoofschotels 

zoals deze, of worden gebruikt bij de 

bereiding van koekjes of snoepjes en 

worden tevens verwerkt tot pindaolie. 

In dit gerecht kun je verse gedopte, 

fijngemalen of gehakte pinda’s 

verwerken. Rooster ze eerst even om 

een betere smaak te krijgen. Of je kan 

gewoon pindakaas gebruiken – het 

liefst met stukjes pinda erin. 


100 g pinda’s of 60 g pindakaas 

1 eetlepel olie 


1 ui, fijngehakt 

1 eetlepel tomatenpuree 

½ theelepel chilipoeder of cayennepeper 

Stukje gemberwortel, geschild en in plakjes gesneden of ½ theelepel gemalen gember 

Evt. ½ theelepel gemengde specerijen 

Zout en peper 

1 blik tomaten, fijngehakt 

Het sap van ½ citroen 

Rooster verse pinda’s even onder een hete grill – schud de grillpan een paar keer heen en weer 

zodat ze rondom bruin worden. Laat de pinda’s afkoelen en wrijf de velletjes eraf met je 

vingertoppen. Hak de pinda’s fijn.

Verhit de olie in een grote pan en fruit de ui tot deze glazig ziet. Zet de warmtebron wat hoger 

en bak het gehakt tot het bruin en korrelig is geworden. 

Voeg de tomatenpuree, chilipoeder of cayennepeper, gember, specerijen en wat zout en peper 

toe. Roer de pinda’s of de pindakaas erdoor, dek de pan af en laat alles 5 minuten zachtjes 

doorkoken. 

Doe de tomaten erbij, dek de pan weer af en laat het gerecht nog 20 minuten doorkoken. Roer 

alles regelmatig door om aanbranden te voorkomen en voeg eventueel nog wat water toe. 

Roer het citroensap door het vleesmengsel en breng dit verder op smaak met wat extra 

citroensap, zout en peper of chilipoeder. Dien op met rijst en fufu. 

Fufu 

(puree van bakbananen) 

West-Afrika 

In plaats van bakbananen kun je ook 

yam of maniok gebruiken. 


6 rijpe bakbananen 

2 theelepels boter 

Zout naar smaak 

Pel de bananen en snijd ze in fijne 

stukken. Kook ze in water tot ze 

zacht zijn en bijna al het water 

verdampt is. Wrijf de stukken banaan 

fijn in een vijzel (als je de stamper eerst in koud water doopt, blijft hij niet aan de banaan 

kleven). Meng er boter en zout naar smaak door. Serveer de puree warm met groente- of 

vleesstoofschotels. 

Gebrande pinda’s 

Gebrande pinda’s worden in grote delen van West- en Centraal-Afrika gebruikt in 

hoofdgerechten, in sausen of als hapje tussendoor. De traditionele manier van roosteren vindt 

plaats in verhit zand. Hiervoor wordt per liter pinda’s 2 liter zand verhit in een zware pan. 

Vervolgens worden de pinda’s erdoor geschept tot ze goudbruin kleuren. Daarna gaat de 

inhoud van de pan in een vergiet: het zand loopt door de gaatjes, de gebrande pinda’s blijven 

achter. Ten slotte sprenkelt men wat zout water erover. 

De volgende manier is gemakkelijker: 

Ingrediënten: 

175 g rauwe (ongebrande), ongezouten pinda’s 

½ theelepel zout, opgelost in een beetje water 

Verhit een zware koekenpan, doe de pinda’s erin en schep ze voortdurend om met een houten 

pollepel tot ze gelijkmatig goudbruin kleuren. Spreid ze uit op een dienblad en besprenkel ze 

met gezouten water. Laat ze afkoelen en eet ze als borrelhapje of met gekookte maïs.

Bronnen: 

- Tebereh Inquai, Afrika kookt 

- Troth Wells, Met liefde bereid. Recepten uit Afrika, Azië en Latijns-Amerika voor de 

Westerse keuken. 

5. Filmnamiddag 

Een film bekijken, wordt meestal niet als een erg sociale activiteit beschouwd. Iedereen wordt 

immers verondersteld te zwijgen en stil te zitten terwijl de film speelt. Toch zijn er maar 

weinig mensen die graag in hun eentje naar de film gaan. Film slaagt er vaak in mensen met 

elkaar te verbinden: omdat ze opgenomen worden in het verhaal dat zich voor iedereens ogen 

afspeelt. Bovendien verbindt een film ons in zekere zin ook met de mensen en verhalen uit 

een ander land (heel vaak de VS als het om populaire cinema gaat). De filmnamiddag kan een 

geschikt moment zijn om via film eens kennis te maken met een ander stukje van de wereld: 

dan kan er gekozen worden voor een Afrika film (a). Of je kan verder ingaan op het thema 

van de dag en kiezen voor een film die doet denken over gemeenschap (b). Een nabespreking 

in groep kan de filmervaring zeker verrijken. 

a. Enkele Afrika films 

The first grader (2011) 

De film is gebaseerd op het waar 

gebeurde verhaal van de man die in 

het Guinness Book of Records kwam 

te staan als oudste persoon ooit die 

aan het lager onderwijs begon. 

Wanneer de Keniaanse regering in 

2003 besluit dat onderwijs gratis 

moet zijn voor iedereen is een 84jarige 

man, Kimani Ng’ang’a 

Maruge, er rotsvast van overtuigd dat 

ook hij van dit recht mag genieten. 

Zijn doorzettingsvermogen en diepe 

verlangen te kunnen lezen en 

schrijven, halen onderwijzeres Jane 

Obinchu uiteindelijk over de streep. Maruge mag deel uitmaken van haar overbevolkte klas 

jonge kinderen. Dit wordt door velen uit hun omgeving spottend tot zelfs vijandelijk onthaald. 

Bovendien blijft Maruge’s donkere verleden hem achtervolgen. En dan is er nog die 

mysterieuze brief die Maruge al jaren bijhoudt en die hij per se zelf wil kunnen lezen ... 

Hoewel het basisverhaal uit Kenia komt, kan de film zelf niet helemaal Keniaans of Afrikaans 

genoemd worden. De film kwam tot stand door een Britse regisseur (Justin Chadwick) en een 

van oorsprong Zuid-Afrikaanse scenarioschrijfster die momenteel in Los Angeles woont (Ann 

Peacock). Ook de cast is gemengd. Jane Obinchu wordt gespeeld door de Britse actrice 

Naomie Harris (bekend van het personage Tia Dalma uit de tweede en derde film uit de reeks 

‘Pirates of the Caribbean’ en het personage Eve Moneypenny uit de Bondfilm ‘Skyfall’) en 

Maruge wordt vertolkt door Oliver Litondo (een Keniaans acteur die in de VS naar de 

universiteit ging). De opnames werden gemaakt in de Great Rift Valley van Kenia: met de 

kinderen die daar naar school gingen, de plaatselijke dorpelingen, … als acteurs en figuranten.

Deze mix van westers en Afrikaans maakt de film toegankelijk voor westerse jongeren. Maar 

‘The first grader’ is zeker niet zonder betekenis voor Kenia. Oliver Litondo verklaarde 

enthousiast dat er meer volwassenen naar school gaan in Kenia sinds de release van de film, 

omdat zij geïnspireerd worden door het voorbeeld van Kimani Maruge. 

Vragen voor nabespreking: 

- Is het mogelijk dat één persoon een hele gemeenschap (of zelfs een land) verandert? 

Zelfs als deze persoon een ongeletterde dorpeling is? 

- Waarom zijn veel mensen er zo tegen gekant dat Maruge ook van gratis onderwijs wil 

genieten? Begrijp je hun redenen? Zijn het geldige redenen? 

- Wat drijft Maruge om op zo’n late leeftijd nog te leren lezen en schrijven? Waarom 

steunt lerares Jane Obinchu hem hier (uiteindelijk) in? 

- Wat kunnen wij (westerlingen) leren uit deze film? 

Des hommes et des dieux (2010) 

Deze veelgeprezen film van Xavier Beauvois geeft 

een inkijk op de laatste levensjaren van een groep 

Franse monniken in Algerije tijdens de periode 1993- 

1996. We zien de Trappistijnen bidden, werken en 

studeren in nauwe verbondenheid met de islamitische 

bevolking van het Noord-Afrikaanse dorp Tibhirine. 

De broeders helpen de armen en zieken waar ze 

kunnen. Wanneer ze gevraagd worden om de 

besnijdenis van een jongetje bij te wonen, bidden ze 

de islamitische gebeden mee. 

De harmonie wordt verstoord door burgeroorlog en 

gewelddadige radicalisering in bepaalde islamistische 

groeperingen (die door de dorpsbewoners zelf als 

onislamitisch worden beschouwd). De broeders zijn 

bang en raken het niet eens over de vraag of ze best 

vertrekken of blijven. Met tijd en bezinning komen ze 

één voor één tot het besluit dat hun plaats in het dorp 

is, bij de mensen die niet de luxe hebben om te 

vluchten. In hun gebed en bij elkaar vinden zij 

daarvoor steun. Uiteindelijk wordt een groep van 

zeven monniken door een terroristische groepering ontvoerd en om het leven gebracht. Twee 

andere broeders kunnen zich op tijd verstoppen en overleven de oorlog. 


Voor veel jongeren zal deze twee uur durende film misschien als langdradig overkomen. De 

makers van de film wilden de kijker meenemen in de leefwereld van de monniken en 

bekommerden zich daarbij niet om vaart noch sensatie. Uiteindelijk leverde deze werkwijze 

een intiem portret van de gemeenschap van Tibhirine op. 

Al wat oudere jongeren zijn wel in staat door het trage tempo heen bijten om op zoek te gaan 

naar de drijfveren van de monniken. In veel gesprekken tussen de broeders, maar ook in hun 

keuze van gebeden en gezangen komen deze aan bod: 

- Waarom maakten de broeders een keuze die op het eerste zicht tegen het gezond 

verstand indruist?

- In hoever speelt hun begrip van ‘gemeenschap vormen’ hier een rol in? Welk soort 

gemeenschap willen de broeders? 

- Wat heeft het christelijk geloof met hun keuze te maken? 

Hotel Rwanda (2004) 

Deze film van Terry George 

wordt wel eens de Afrikaanse 

‘Schindler’s list’ genoemd. 

De prent is gebaseerd op het 

waargebeurde verhaal van 

een Hutu hotelmanager – 

Paul Rusesabagina – die 

1.268 (voornamelijk) Tutsi 

vluchtelingen herbergde in 

een hotel tijdens de 

Rwandese genocide van 

1994. Dankzij hem bleven 

deze mensen in leven. 

Ondanks de heldere inkijk die de film geeft op de oorzaken en aanleiding tot de genocide, en 

op de schokkende passiviteit van vele Europese politici tijdens deze periode, zijn er enkele 

verschillen met de werkelijkheid: 

- In de film beslist Paul op het allerlaatste moment dat hij niet mee zal gaan met de 

truck die enkele gezinnen uit het hotel evacueert. In werkelijkheid had hij die 

beslissing samen met zijn vrouw gemaakt de nacht voor de evacuatie. 

- Het gezin Rusesabagina (de twee geadopteerde nichtjes inbegrepen) vluchtte 

inderdaad naar België. Maar dat was pas twee jaar na de genocide. 

- Het belangrijkste verschil is wellicht dat de genocide in werkelijkheid veel gruwelijker 

was. Die gruwelijkheid wordt zelden expliciet in beeld gebracht in de film, wat er wel 

voor zorgt dat deze ook voor gevoelige kijkers geschikt blijft. De dreiging wordt 

bijvoorbeeld gesuggereerd wanneer Paul Rusesabagina per ongeluk een kist vol 

machetes te zien krijgt net voor het uitbreken van de genocide. Of de gruwel wordt 

verhaald in plaats van getoond: bijvoorbeeld wanneer een Rode Kruismedewerkster 

vertelt hoe ze gedwongen werd Tutsi kinderen te zien sterven. Eén van de meest 

schokkende scènes is die waarin Paul en zijn hotelmedewerker door de mist per 

ongeluk in een massagraf rijden. Paul valt uit de auto en kijkt recht in het gezicht van 

een dood kind waarop de verschrikking nog te lezen staat: de ogen zijn dichtgeknepen, 

de mond schreeuwt nog, de handen liggen op de oren. 


- Hoe worden twee groepen van mensen (Hutu’s en Tutsi’s) tegen elkaar op gezet? 

- Naar de Rwandese traditie mocht Rusesabagina zelf zijn voornaam kiezen bij zijn 

doopsel op 13-jarige leeftijd. Hij koos voor Paul, verwijzend naar de apostel Paulus 

die het evangelie verspreidde naar alle volkeren. In hoever zie je Pauls geloof een rol 

spelen in zijn beslissingen? 

- Hoe slagen de vluchtelingen in het hotel erin om hun hoop en menselijkheid te 

bewaren te midden van de barbaarse afslachtingen? Hoe doen Paul en zijn gezin dit 

bijvoorbeeld?

Tips: 

- Zie ook de bespreking van de Zuid-Afrikaanse Jezusfilm ‘Son 

of Man’ op de Thomaswebsite: 

http://www.kuleuven.be/thomas/page/son-of-man/ 

- Neem zeker eens een kijkje op de website van het filmfestival 

Mooov (www.mooov.be) waarop films met zicht op de wereld 

aan bod komen. O.a. volgende films brengen een stukje Afrika 

in beeld: ‘Africa United’, ‘Boy called Twist’, ‘Desert flower’, 

‘Life above all’, ‘Little Senegal’, ‘Moolaadé’ (van de Burkinese 

regisseur Ousmane Sembene), ‘Rebelle’, ‘Rize’, ‘Shooting 

dogs’ en ‘Skin’. Educatief materiaal rond deze films kan je 

downloaden via deze pagina: 

http://www.mooov.be/Filmeducatie/Lesmappen/Secundair_ond 

erwijs/ 

- Op volgende websites van festivals die de Afrikaanse film in de kijker zetten, vind je 

regelmatig nieuwe films en documentaires rond/uit het continent: 

o ‘Dockanema’ in Maputo, Mozambique: http://dockanema.wordpress.com/ 

o ‘Colours of the Nile’ in Addis Abeba, Ethiopië: 

http://www.coloursofthenile.net/ 

o ‘Rwanda Film Festival’ in Kigali, Rwanda: http://rwandafilmfestival.net/ 

o ‘Zanzibar International Film Festival’ in Zanzibar, Tanzania: 

http://www.ziff.or.tz/ 

o ‘Zimbabwe International Film Festival’ in Harare, Zimbabwe: 

http://www.zimfilmfest.co.zw/ 

o ‘Cape Winelands Film Festival’ in Kaapstad, Zuid-Afrika: http://films-forafrica.co.za/ 

o ‘Durban International Film Festival’ in Durban, Zuid-Afrika: 

http://www.durbanfilmfest.co.za/ 

o ‘Jozi Film Festival’ in Johannesburg, Zuid-Afrika: 

http://www.jozifilmfestival.co.za/ 

o ‘Carthage Film Festival’ in Carthago, Tunesië: http://www.jccarthage.com/ 

o ‘Cairo International Film Festival’ in Caïro, Egypte: http://www.ciff.org.eg/ 

o ‘Festival International du Film de Marrakech’ in Marrakech, Marokko: 

http://www.festivalmarrakech.info/ 

o ‘Festival de Cine du Sahara’ in de Sahrawi vluchtelingenkampen, Algerije: 

http://www.festivalsahara.com/ 

o ‘Africa in Motion’ in Edinburgh, Schotland: http://www.africa-inmotion.org.uk/ 

o ‘Film Africa’ in Londen, Verenigd Koninkrijk: http://www.filmafrica.org.uk 

o ‘Afrika Filmfestival’ in o.a. Leuven, België: www.afrikafilmfestival.be 

o Het grootste filmfestival van Afrika – Fespaco in Ouagadougou, Burkina Faso 

– lijkt op dit moment geen eigen website te hebben. Een zoektocht via google 

levert echter vele nieuwsberichten op. 

b. Enkele films rond gemeenschap 

Lars and the real girl (2007) 

Qua genre kan deze film van Craig Gillespie omschreven worden als een komedie met een 

dimensie meer. Hoofdpersonage Lars Lindstrom (Ryan Gosling) is erg verlegen en lijkt

contact met de andere mensen van het noordelijke dorp 

waarin hij woont vooral te vermijden. Zelfs zijn broer Gus 

en diens vrouw Karin slagen er met moeite in hem over de 

vloer te krijgen voor een maaltijd. Op een dag vertelt Lars 

hen dat hij de vrouw van zijn leven heeft ontmoet: Bianca. 

Deze vrouw blijkt een levensechte siliconen pop te zijn die 

Lars via een website heeft besteld. Alhoewel zo’n pop 

ontworpen is om te dienen als een surrogaat sekspartner 

staat Lars erop dat Bianca elke nacht in de logeerkamer in 

Gus en Karins huis slaapt. Bianca en hij zijn immers nog 

niet getrouwd en zijn beiden diepgelovig. Lars blijkt al een 

hele persoonlijkheid rond Bianca gecreëerd te hebben: ze is 

van Deens-Braziliaanse afkomst, zit in een rolstoel en heeft 

een verpleegopleiding genoten. 

Gus en Karin zijn verbluft en weten niet hoe te reageren. 

Daarom vraagt Karin raad aan Dagmar, de plaatselijke 

dokter-psycholoog die hen voorstelt het spel mee te spelen. 

Zij is er immers van overtuigd dat Lars’ ziekte (een waan diagnosticeert ze) een doel heeft. 

Met de smoes dat Bianca door haar zwakke gezondheid elke week eens bij haar langs moet 

komen, dringt ze beetje bij beetje tot Lars door. Ze ontdekt dat hij ongelofelijk bang is dat de 

zwangere Karin iets zal overkomen; Lars’ moeder stierf immers bij zijn geboorte. Lars heeft 

het ook moeilijk met intimiteit. De gewoonste aanraking doet hem fysiek pijn. Enkel bij 

Bianca heeft hij dit probleem niet, vertelt hij Dagmar. 

Ondertussen doet het nieuws van Lars’ imaginaire vriendin snel de ronde in het dorp. Omdat 

veel mensen een boon hebben voor de stille maar lieve Lars duurt het niet lang vooraleer het 

hele dorp met Karin en Gus meedoet. Zo wordt Bianca gevraagd als vrijwilligster in het 

ziekenhuis en mag ze zelfs deeltijds in een kledingzaak gaan werken (als model). Via Bianca 

worden Lars’ contacten met de dorpsgemeenschap langzaam maar zeker versterkt. Maar 

wanneer Lars zijn collega Margo beter leert kennen, krijgt hij problemen in zijn relatie met 

Bianca ... 


- De dokter en tevens psychologe van het dorp raadt Lars’ broer en schoonzus aan om 

Lars’ spel mee te spelen. Is dit een gewaagde zet? Of is het succes gegarandeerd? 

- In plaats van Lars uit te lachen, kiezen veel mensen ervoor om mee te gaan in zijn 

leefwereld. Waarom? Wat levert dit op? 

- Op welke manier helpt de imaginaire Bianca Lars in het echte leven om zijn 

verlegenheid te overwinnen? Waarom heeft Lars Bianca gecreëerd, denk je? 

- Wat vind je van Lars’ oplossing wanneer hij gevoelens begint te krijgen voor Margo 

(een echt meisje)? Is dit een gemakkelijke oplossing voor hem? 

As it is in heaven (2004) 

Zweedse film van Kay Pollak over een topdirigent, Daniel Daréus, die bij zijn terugkomst het 

leven op zijn kop zet in zijn geboortedorp. Aanvankelijk wil hij zich afzijdig houden; hij is 

immers enkel teruggekeerd om – door hartproblemen gedwongen – te bekomen van zijn 

jachtige bestaan. Maar het plaatselijke kerkkoor vraagt zijn hulp, waar hij schoorvoetend op in 

gaat. Beetje bij beetje raakt Daniel verknocht aan zijn koorgemeenschap en wordt hij een 

persoon die gedreven is het beste uit hen te halen. De figuur van Daniel toont hoe één persoon

een veranderingsproces in gang kan zetten bij anderen en 

samen met hen een eenvoudig dorpskoor kan omvormen 

tot een open, bloeiende gemeenschap. 


Het personage van Daniel Daréus en zijn manier van 

omgaan met de verantwoordelijkheid die hij draagt voor 

zijn koor, geven stof tot nadenken over de eigen 

verantwoordelijkheden: 

- Hoe zien de jongeren hun leiderschap in de 

vereniging(en) waarin zij zich engageren? 

- Welk soort leider willen zij later zijn in hun 

beroepsleven en/of gezin? 

- Hoe kunnen zij van de gemeenschappen waartoe 

zij behoren plaatsen maken waar iedereen zichzelf 

kan zijn? Kunnen ze hiervoor inspiratie vinden in 

de film? 

- Daniel ondervindt heel wat weerstand (o.a. bij de 

dominee van het dorp). Hoe verklaar je dit? 

(Zie ook de filmfiche op Thomas: http://www.kuleuven.be/thomas/page/as-it-is-in-heaven/) 

Die Welle (2008) 

Deze film van de Duitse cineast Dennis Gansel is 

gebaseerd op een experiment dat een 

geschiedenisleraar in 1967 begon. Zijn bedoeling was 

om zijn klas aan de lijve te doen ondervinden hoe het 

nazisme zoveel aanhang kon hebben in Duitsland. De 

film belicht vooral de gevaren van gemeenschappen: 

wanneer het individu ten koste van de gemeenschap 

gaat, kan het snel uit de hand lopen. 


- Hoe wordt er een sterk groepsgevoel gecreëerd 

in de klas- en later schoolgemeenschap? Wat zijn de 

positieve en negatieve punten hieraan? Welke punten 

wegen het meest door volgens jou? (M.a.w.: helt de 

balans over naar positief of negatief?) 

- Is er een gemeenschap mogelijk waarin die 

positieve punten (zie vraag hierboven) behouden 

worden zonder in de valkuilen te trappen? 

- Vormt het ontbreken van een hechte, open gemeenschap (waar iedereen kansen krijgt 

en beschermd wordt) een risicofactor voor het ontstaan van gesloten of zelfs 

fascistische groepen (waar je enkel kansen en bescherming krijgt wanneer je 

gehoorzaamt aan het gezag)? 

(Zie ook de filmfiche op Thomas: http://www.kuleuven.be/thomas/page/die-welle/ en de 

lesmap op de website van Moov.)

6. Slotmoment: ‘Samen maken we het verschil’ 

Openingstekst 

Samen op weg 

Heb jij dat gevoel ook wel eens? 

Dat gevoel dat je samen mag gaan. 

Dat gevoel dat je niet alleen moet zoeken. 

Op weg 

Heb jij dat gevoel ook wel eens? 

Dat gevoel dat je verwacht wordt. 

Dat gevoel dat er een einddoel is. 

Samen 

Heb je dat gevoel wel eens? 

Dat gevoel dat er nog iemand is. 

Dat gevoel dat 'samen' deugd doet. 

© Nyhao 

Muziekvideo: Força – Nelly Furtado 

‘Força’ (Portugees voor kracht) gaat over de kracht die in elk van ons leeft en die we met de 

krachten van anderen kunnen bundelen. Samen kunnen we doen wat alleen niet mogelijk is. 

De officiële muziekvideo brengt dit mooi in beeld. We zien een jongetje voetballen in een 

steeg. Op een gegeven moment blijft zijn bal op een afvoerbuis liggen. Een grote man hijst 

hem omhoog, maar dat is lang niet hoog genoeg. Uiteindelijk vormen alle passanten samen 

een grote mensenpiramide waarlangs de jongen zijn bal kan gaan halen. 

(De officiële clip vind je hier: http://www.youtube.com/watch?v=Gk1v9s5s7YI) 

It is the passion flowing right on through your veins Het is de passie die door je aderen stroomt 

And it's the feeling that you're oh so glad you came En het is het gevoel blij te zijn dat je bent gekomen 

And it's the moment you remember you're alive Het is het moment dat je je herinnert dat je leeft 

It is the air you breathe, the element of fire Het is de lucht die je inademt, het element van vuur 

It is the flower that you took the time to smell Het is de bloem waar je tijd voor nam om te ruiken 

It is the power that you know you got as well de kracht waarvan je weet dat jij hem ook hebt 

It is the fear inside that you can overcome Het is de angst binnenin die je kan overwinnen 

This is the orchestra, the rhythm and the drum Dit is het orkest, het ritme en de drum 

Com’ una força, com’ una força Als een kracht, als een kracht 

Com’ una força que ninguém pode parar Als een kracht die niemand kan tegenhouden 


Com’ una fome que ninguém pode matar Als een verlangen dat niemand kan stillen 

It is the soundtrack of your ever flowing life Het is de soundtrack van je altijd stromende leven 

It is the wind beneath your feet that makes you fly Het is de wind onder je voeten die je doet vliegen 

It is the beautiful game that you choose to play Het is het prachtige spel dat je kiest om te spelen 

When you step out into the world to start your day Als je de wereld instapt om je dag te beginnen 

You show your face and take it in and scream and pray Je laat je zien, geniet en schreeuwt en bidt 

You're gonna win it for yourself and us today Je gaat winnen vandaag voor jezelf en voor ons 

It is the gold, the green, the yellow and the grey Het is het goud, het groen, het geel en het grijs 

The red and sweat and tears, the love you got. Hey! Het rood en zweet en tranen, de liefde je hebt.





Força! Força! Kracht! Kracht! 

Closer to the sky, closer way up high, oh Dichter bij de hemel. Dichter, helemaal omhoog 

Mais perto do céu, mais perto do céu! Dichter bij de hemel. Dichter bij de hemel. 





Ritueel & symbolisch aandenken 

Het eigene van een hechte groep is dat iedereen zichzelf kan blijven, maar toch verbonden is. 

Mensen staan niet los van elkaar, maar geven elkaar een stukje van hun eigen kleur mee. Dit 

willen we ook uitdrukken met het volgende ritueel. 

Elke jongere kiest een stukje touw (lang genoeg om rond een pols te kunnen worden 

gebonden) in een kleur die haar/hem aanspreekt. Iemand neemt het woord en spreekt een 

wens uit voor de groep. Daarna bindt hij/zij het eigen touwtje vast aan dat van een ander. Dat 

is de volgende die een wens mag uitspreken. De persoon die laatst gesproken heeft, bindt het 

touw vast aan dat van de eerste spreker. Zo ontstaat een cirkel. 

Tot slot krijgt iedereen een stukje van dit groepstouw. Knip het touw telkens door in het 

midden tussen twee knopen en bind het rond de pols van één van de jongeren. De jongeren 

die al een polsbandje gekregen hebben, kunnen je hierbij helpen. 

Suggestie: 

(her)beluister ‘Força’ of een geschikt lied uit het discoforum tijdens het knopen van de 

armbandjes. 

Slotgedachte 

Wie zal zeggen 

of dat wat wij hopen 

bestaat? 

Het is ermee 

als met de wegen op aarde: 

eerst zijn er geen wegen, 

maar ze ontstaan 

als vele mensen 

in dezelfde richting gaan 

(Lee Sjuun) 

7. Enkele lectuurtips 

a. Boeken: 


- Nicholas Christakis & James Fowler, Connected! Waarom geluk besmettelijk is en je 

vrienden je dik kunnen maken. Hoe sociale netwerken bijna elk aspect van ons leven 

vorm kunnen geven, Amsterdam, Balans, 2010.

Flaptekst 

Wist u dat geluk besmettelijk is? Dat uw vrienden u dik kunnen maken? Dat genen 

bepalen wie uw vrienden zijn? Hoe we ons voelen, wat we weten, met wie we 

trouwen, of we ziek worden, hoeveel geld we verdienen en op welke partijen we 

stemmen: het hangt allemaal af van ons sociale netwerk onze vrienden, hun vrienden, 

enzovoort. 

Met deze verbazingwekkende conclusies over hoe sterk we elkaar beïnvloeden, 

haalden Nicholas Christakis en James Fowler de voorpagina van kranten over de hele 

wereld. Het vermaarde wetenschappelijke tijdschrift Science was al vroeg 

geïnteresseerd in het werk van deze beide auteurs. In Connected! laten zij zien waarom 

gevoelens besmettelijk zijn, waarom de rijken steeds rijker worden, en zelfs hoe we 

onze partners vinden en kiezen. Fascinerend, provocatief en onderhoudend. 

Connected! maakt korte metten met de notie van individualiteit en geeft een nieuw, 

revolutionair paradigma: dat sociale netwerken ten grondslag liggen en vorm geven 

aan bijna elk aspect van ons leven. Dit boek zal onze kijk op vrienden en onszelf 

voorgoed veranderen. 

- Peter Adriaenssens en Wouter Rawoens, Nesten. Hoe gezinnen echt leven, Tielt, 

Lannoo, 2012. 

Flaptekst 

Wat maakt een huis tot een echte thuis? Twaalf gezinnen nodigen je in dit boek uit 

even deel te worden van hun leven. Je schuift mee aan tafel op feestjes, maakt de 

ochtend- en avondspits vanop de eerste rij mee en bent bevoorrechte getuige van 

zusterliefde en broedertwisten. De bekende kinderpsychiater Peter Adriaenssens en 

fotograaf Wouter Rawoens tonen in dit boek hoe ouders - elk op hun eigen manier - 

een warm nest voor hun gezin creëren. Je ziet hoe hun huizen ruimte laten voor 

ontwikkeling, voor creativiteit en spel. Hoe ze bruisen van leven en voortdurend 

transformeren. Maar ook hoe ze een veilige haven zijn, waar ouders zich kunnen 

ontspannen en kinderen echt thuis kunnen komen. 

b. Het net: 

- Op de website van Missio vind je meer informatie rond de campagne en extra 

didactisch materiaal: www.missio.be. 

- Op de website van het tijdschrift MO* vind je enkele kritische artikels over Afrikaanse 

film en het Afrika filmfestival: 

http://www.mo.be/artikel/sharon-stone-abuja-tarantino-kinshasa 

http://www.mo.be/artikel/afrikaanse-film-zonder-publiek 

- De resultaten van een enquête van de Jeugddienst In Petto over eenzaamheid bij 

jongeren en o.a. een methodiekenmap hierrond vind je via deze link: 

http://www.inpetto-jeugddienst.be/Onzethemas/Connected/tabid/7843/Default.aspx

Bijlage

MISSIO Bezinningsdag

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?