Genres 1

Nederlands WIS
Fictie Middle School
Genres
Doel van de les. In deze les leer je over genres in fictie.
Inleiding
Boeken kun je indelen in verschillende categorieën. Deze categorieën
of genres kunnen volgens verschillende criteria worden ingedeeld. De
meest gebruikte indeling is op basis van de inhoud. Zo kun je
bijvoorbeeld onderscheiden: hier en nu verhalen, historische roman,
oorlogsverhalen, verhalen over andere culturen detective verhalen,
sprookjes, fantasieverhalen, griezelverhalen, sciencefiction,
dierenverhalen, avonturenverhalen, liefdesverhalen.....
Genres zijn vaak flexibel, waardoor een verhaal in meerdere genres
kan vallen.
Opdracht
1. Lees alle fragmenten en bepaal tot welk genre/ welke genres het behoort.
Beargumenteer je keuzes.
2. Welk boek zou je het liefst willen lezen en welk boek heeft je minste interesse.
Beargumenteer je antwoord.
3. Bespreek je antwoorden tenslotte in een groepje
Fragment 1
Of de jongens aan het werk werden gezet? Nee maar! Smeren, boenen, zwabberen
was het wachtwoord. En wanneer de bootsman hun een enkele maal eens een
ogenblikje had gelaten om uit te blazen, wisten de omes wel ‘een mooi werkje voor
een scheepsjongen’. Padde viel er natuurlijk buiten: die had een leventje als een
volwassen bottelier. Hij sliep een gat in de dag, at met toewijding, spoelde wel eens
een kruik om en babbelde urenlang met de brave bottelier. Het was van het begin af
aan gewoonte geweest dat de schele bottelier het werk deed en Padde zijn korte
beentjes liet schommelen, zittend op een leeg tonnetje als een koning op zijn troon.
‘Wil ik soms even helpen, Schele?’ vroeg Padde wel eens, wanneer de dikke
Deze leermiddelen zijn alleen voor gebruik op de WIS.
1

Nederlands WIS
Fictie Middle School
Genres
bottelier amechtig blies van 't lange bukken.
‘Blijf jij maar zitten, m'n jongen,’ was het antwoord. ‘'k Ben zó klaar.’
Maar Hajo moest voor alles opdraaien. Waar hij ook zijn vriendelijk gezicht
vertoonde, overal had men een werkje voor hem. Als hij de barbier tegen het lijf liep,
vroeg die: ‘Zeg er eens, vriendje, ben jij niet drogistenjongen geweest?’
‘In “De Gouden Gaper”, Vader Langjas.’
‘Och, help me dan even met het stampen van kruiden, wil je?’
En Hajo stampte. Maar buiten hoorde hij Zwarte Gijs al razen: ‘Waar zit me die
blikslagers smidsjongen! Hij moet krammetjes voor me slaan!’
Of Steven Duffel, de bakker, liet hem deeg kneden. Of Hajo moest planken zagen
voor Diede Doedes, de timmerman.
Zijn loon bestond meestal uit de woorden: ‘Je mag me nóg 'ns helpen!’ of uit een
draai om z'n oren wanneer hij iets verkeerd had gedaan.
Om de haverklap werd hij bij z'n kraag gegrepen en door een janmaat het
want ingestuurd om iets te ‘klaren’. En als hij dan bij het zware werk op de bovenste
fokke-ra stond te balanceren met negen kansen op de tien om te vallen, riep de
‘ome’
van beneden: ‘Ja, breek je nek maar: 't is morgen toch zondag!’
Maar wat veel goed maakte? Als Hajo, een paar emmers ijskoud water in de
verkleumde vingers en een zwabber onder de arm, met een echt zeemansloopje over
het dek sjouwde, of boende en schrobde dat alles wit van 't schuim zag, kon het zo
ineens gebeuren dat de schipper achter hem stond en vroeg: ‘Valt het nogal mee,
Peter?’
Dan kreeg Hajo het ondanks de decemberkoude warm onder z'n doorweekt baadje;
hij rukte z'n muts af en zei: ‘Vást wel, schipper.’
En de grote man knikte goedkeurend.
Fragment 2
Zou hij zachtjes in de woonkamer de politie opbellen? Onzin. Als er een inbreker was
zou die het horen, als er geen was zou de politie hem uitlachen en zijn ouders
zouden hem nooit meer alleen thuis laten. Vooruit, lafbek. Doe die deur open.
Ineens resoluut deed hij de laatste stap naar de deur en gooide hem wijd open. Er
was wel degelijk een inbreker. De man stond gebogen over het bureau van Justus'
vader, een zaklamp in zijn hand.
Toen de deur openging, draaide hij zich om en rechtte zijn rug, in één beweging. De
zaklamp zwaaide omhoog, ging halverwege de zwaai uit. Justus kon nog net zien dat
Deze leermiddelen zijn alleen voor gebruik op de WIS.
2

Nederlands WIS
Fictie Middle School
Genres
de man een stap in zijn richting deed. Hij voelde de honkbalknuppel in zijn hand.
Automatisch nam hij de houding van de slagman aan. Hoe vaak had hij zo niet
gemikt op de bal van de werper. Hij haalde uit, in de richting waar hij de inbreker
vermoedde. Er kan veel door je hoofd gaan in een onderdeel van een seconde.
Sommige werpers zien kans de bal een effect mee te geven waardoor hij op het
laatste moment nog net wegdraait van de plaat, of er juist overheen gaat. Justus
was in staat op het laatste moment de richting van zijn slag nog bij te
stellen. Nu, in deze flits in de tijd, schoot door zijn hoofd dat hij de man
waarschijnlijk op zijn hoofd zou treffen en hem daarbij mogelijk zou doodslaan. Op
het laatste, beslissende moment liet hij de knuppel dalen, maar de kracht van de
slag was nog steeds formidabel.
Plop.
Fragment 3
Raaf zat hoog in een boom in het Wilgenbos en hield een stukje kaas in zijn snavel.
"Die ga ik lekker op mijn gemak opeten", dacht hij bij zichzelf. Reintje de vos die
door het bos liep rook de heerlijke geur van de kaas. Hij volgde zijn neus tot hij de
raaf in de boom zag zitten die net wilde gaan eten. Reintje had best wel trek in dat
lekkere stukje kaas en bedacht een list. "Gegroet mijnheer de Raaf!" riep hij naar
boven. "Wat bent u een mooi dier, zo'n schoonheid heb ik nog nooit gezien. Wat een
prachtige veren heeft u, ze glanzen als een spiegeltje in de zon. Het kan niet anders
of uw stem is ook prachtig om te horen. Zou u niet iets voor mij willen zingen?" De
raaf voelde zich gevleid en bloosde diep (hetgeen een gek gezicht is bij een raaf). Hij
wilde maar al te graag zingen voor deze aardige vos, en schraapte zijn keel. Een,
twee, drie; Raaf opende zijn snavel om te zingen, maar de kaas viel eruit. Reintje
opende zijn bek, en de kaas viel er zo in. HAP! SLIK!, en weg was het. De vos likte
tevreden zijn bek af en zei: "Weet wel vriendje, dat vleiers alleen maar vleien om
diegene die naar hun luisteren beet te nemen." De raaf was kwaad en teleurgesteld
tegelijk. Zijn kaas was weg, en hij was nog beetgenomen ook! Hij had een wijze les
geleerd en besloot zijn leven lang niet meer te luisteren naar het geslijm van
anderen.
Fragment 4
De dokter heeft geprobeerd ze te overhalen ons te laten waar we zijn. Hij heeft het
niet voor elkaar gekregen. We moeten verhuizen. Maar waarheen? In de wijk waar
ze honderdduizenden joden willen opsluiten, wonen er nu al
Deze leermiddelen zijn alleen voor gebruik op de WIS.
3

Nederlands WIS
Fictie Middle School
Genres
tweehonderdveertigduizend. En tachtigduizend Polen. Die moeten hun huis uit. De
joden uit het 'Arische deel' van Warschau ruilen huizen met de Polen in het getto. De
dokter is dag en nacht op pad om voor ons ruimte te vinden. In het internaat gaat
het leven voorlopig zijn gang. Overal in het gebouw zijn schoolklasjes. In de keuken
worden de uien en knoflook die wij geoogst hebben, in strengen gevlochten. De
paddenstoelen die we in het bos geplukt hebben, worden aan touwen geregen om te
drogen. De kool wordt gesneden en gezouten en in vaten gelegd. Boruch lapt de
schoenen op die in het kamp versleten zijn en Sabina verstelt jurken met repen stof
van versleten bloesjes en broeken. Zalewski gaat gewoon door met zijn werk.
Meubels repareren, kolen sjouwen, de kippen verzorgen. Als hij tijd over heeft maakt
hij poppenbedjes en houten paardjes, van restjes hout die hij in een hoek van de
werkplaats opspaart.
“We kunnen beter bedden en kasten timmeren,” zeg ik. “Er komen steeds meer
kinderen bij en als we naar het getto verhuizen hebben we niet genoeg.”
“We mogen blij zijn als we een wagen met beddengoed en eetgerei mee kunnen
nemen, jongen. We krijgen pas een dag tevoren bericht en dan mogen we elk een
koffertje meenemen. De rest pikken ze in. Ze denken dat iedere arme jood een
geheime schat heeft.”
“Veel joden hebben sieraden,” zeg ik.
“Dat is omdat ze gewend zijn te verhuizen. Het is lastig vluchten met een ladekast
op je nek. Dus nemen ze sieraden mee. De Duitsers pakken ze af bij de ingang van
het getto. Maar speelgoed, daar zullen ze wel afblijven.”
Ik ben er niet zo zeker van. Ik sluit de voordeur uit en loop de straat af tot het getto.
De versperring loopt midden door de Krochmalnastraat. Fabrikanten van prikkel
draad zullen nu wel heel rijk worden. Of wordt het met de hand gemaakt? Kilometers
en kilometers van dat spul voor één getto in één stad in één land. Hoeveel kilometer
voor alle getto's in het bezette Europa? Nieuwe rekensommen voor Duitse scholieren.
Ik volg de drommen mensen en kom vanzelf bij de poort in de Grzybowskastraat. Er
staan SS'ers en politieagenten te controleren, maar in het gedrang en de chaos val ik
niet op. Als ik de poort door ben, blijf ik even staan kijken. Een SS'er duwt de kar
omver waarmee een gezin de poort door is gekomen. Te veel troep, schreeuwt hij.
Hij gooit de man en de vrouw twee koffers toe. Ze vallen open op straat. Haastig
stoppen ze hun spullen terug. “Mijn pop!” schreeuwt een klein meisje. Een agent
jaagt haar weg.
Deze leermiddelen zijn alleen voor gebruik op de WIS.
4

Nederlands WIS
Fictie Middle School
Genres
Fragment 5
Maar de kinderen begonnen aan te dringen op een rendier. Ze sloegen de folders van
Blokker en Gamma en Tuincentrum Osdorp erop na, ze gingen het internet op,
informeerden bij vriendinnen, zo’n rendier had je voor een prikkie. De oudste bood
zelf aan er eentje te gaan kopen, niet van haar eigen geld natuurlijk, nee ze wilde
wel even naar de Gamma fietsen en, bijzonder toch wel, want als ik haar vraag naar
de sigarenboer te lopen om het avondblad te kopen kan ik de pot op.
“We nemen geen rendier, “zei ik ferm. Het leek me typisch een kwestie waar ik mij
als gezinshoofd een lekker kon profileren. Een goede zaak ook, met twee weken
vakantie voor de boeg. Iemand moet het voortouw nemen in dit wonderland.
“waarom niet?’ schreeuwde de jeugd. “Het is gezellig, het is leuk, het is kerst en
iedereen heeft een rendier. Alleen wij hebben geen rendier.
“Jammer dan,” zei ik
“Oude lul!’ riep het kroost
Ik begreep ondertussen wel wat ze bedoelden, want op mijn avondlijke wandelingen
zag ik steeds meer rendieren in de buurt verschijnen: enorme gevaartes in
voortuinen en op balkons die zoveel licht gaven dat je er midden in de nacht een
krant bij kon lezen.
Fragment 6
Eens, lang geleden, zat een koningin voor haar open raam te naaien. Buiten was het
winter. Sneeuw daalde zacht uit de hemel neer. Terwijl ze zo zat te naaien, prikte ze
opeens in haar vinger en drie helderrode druppels bloed vielen in het blanke
sneeuwkleed op de vensterbank. "Och, had ik toch maar een klein meisje met een
huid zo blank als sneeuw, met lipjes zo rood als bloed en met haartjes zo zwart als
het ebbenhouten raamkozijn", zuchtte ze verlangend. Enige tijd later kreeg de
koningin een kindje, een meisje, en haar velletje was zo blank als sneeuw, haar
lipjes waren rood als bloed en haar lokjes waren zwart als ebbenhout. De koningin
noemde het dochtertje Sneeuwwitje
Fragment 7
We worden in groepjes heen en weer geschoven. (...) Dit is niemandsgebied.
“Maar in welk land zijn we dan?” vraagt een oude, grijze meneer. “De bottendragers
vertellen ons niks.” (…)
Deze leermiddelen zijn alleen voor gebruik op de WIS.
5

Nederlands WIS
Fictie Middle School
Genres
“vergeet de vragen. Vergeet al jullie ideeën over reizen en plannen en kalenders. Wij
zijn smokkelwaar. Onze chauffeurs zijn criminelen en wij zijn alleen maar ademende
pakketjes. Wat we hebben zijn verhalen en grappen en lucht en hoop en muziek. (…)
Die avond is de eerste van heel veel soortgelijke avonden. Het klopt wat Morteza
heeft gezegd: we vergeten de kalender. We wachten in vervallen huizen, soms met
een grote groep, soms met een kleine. We worden opgehaald en weggebracht, we
nemen afscheid van mensen die we gaan kennen en we zien ze nooit meer terug- of
een paar dagen later toch weer wel. We zijn net de ene bottendrager gewend of er is
alweer een andere. In de weken en maanden die komen doen we spelletjes, we
luisteren naar verhalen, we zingen mee met Morteza, of we slapen. Urenlang. We
zitten in bonkende auto’s of we lopen door nog meer bossen. We kunnen maar af en
toe douchen. In het grote huis was een badkamer, maar in andere, latere huizen niet,
en dan spetteren we wat onder druppelende kraantjes. Ik probeer om de paar dagen
een nieuw T-shirt aan te doen, maar we hebben onderweg al heel wat bagage achter
moeten laten: te veel, te zwaar, te weinig ruimte. De anderen houden het bij hun
vaste trui, of hun vaste overhemd- niet zo fris natuurlijk, maar ze zijn daardoor wel
makkelijk te herkennen. Sommige vrouwen hebben waspoeder meegenomen, maar
alles raakt op en de bottendragers vragen veel te hoge bedragen voor onze
boodschappen. Na een tijdje leg ik me erbij neer dat alles went: ook stank, ook stof,
ook eeuwig zwarte nagels.
Ik leer plassen op vuile wc’s. of achter bomen en bosjes. In een paar tellen tijd, en
met drie, vier mensen naast me. Poepen in moeilijker, maar we eten niet zoveel, dus
we hoeven ook minder vaak. (…) Als ik teveel aan vroeger denk word ik duizelig, en
als ik duizelig word zijn mijn tassen twee keer zo zwaar.
Fragment 8
De volgende dag hadden we het over de fietstocht.
'Ik weet nog niet of ik meega,' zei Rob. 'Iedereen die we tegenkomen lacht zich dood.
Een jongen met een kale kop, tussen al dat haar van jullie.'
'We laten ons allemaal kaal knippen,' zei ik.
'Je zuster,' zei Herman.
Mol zei tegen Rob: 'Volgens mij valt het niemand op, jongen. Net als bij een
verkeersongeluk. De getuigen hebben een gele Daf gezien met een non erin, maar
later blijkt het een Mercedes met een oude boer geweest te zijn.
'Je moet een pruik opzetten,' zei Annemieke. 'Dat doet mijn zuster ook wel eens als
ze met haar vriend uitgaat. 't Is een beetje zweterig, maar niemand ziet
het.' 'Een pruik,' zei Mol peinzend.
'Een pruik,' zei Rob. 'Jezus, dat is een goed idee. Een pruik.'
Deze leermiddelen zijn alleen voor gebruik op de WIS.
6

Nederlands WIS
Fictie Middle School
Genres
'Misschien wel verstandig,' zei Mol. 'Denk er eens over. En zullen we nu nog eens iets
gaan doen?'
'Gaat het nooit meer over?' riep Sjaak. 'Ik bedoel, komt het nooit meer goed, met je
haar?'
'Ze weten het niet,' zei Rob. 'Ze onderzoeken van alles. Misschien komt het terug.
Misschien niet.' Hij zag er weer terneergeslagen uit.
'Je bent zo ook mooi,' zei Annemieke. 'Bijzonder.'
'Kom zeg, aan het werk,' zei Mol. 'Liefdesverklaringen leg je maar in je vrije tijd af.'
'Mispunt,' zei Annemieke.
Op de ochtend van de fietstocht werd Rob door zijn moeder gebracht. Dat wil zeggen:
er stopte een grote lichtblauwe Buick voor ons schooltje, en daar stapten
een mal geblondeerd mens met een bontjas (terwijl het hartstikke warm was) uit en
een lange jongen met idioot sluik, oranjerood haar. Samen begonnen ze een
racefiets achter uit de auto te halen.
'Wat een belachelijke slee,' riep Sjaak. 'Die verpest evenveel lucht als drie kleintjes.'
Toen pas zag ik dat de jongen een ouderwetse cameratas over zijn schouder
had hangen.
'Krijg nou alles, het is Rob,' zei Herman.
Rob dus. Hij kwam verlegen aan zijn pruik voelend naar ons toe, maar hij was nu wel
zover dat hij het niet meer erg vond dat we over elkaar rolden van het lachen.
'Rooie!' riep Sjaak. De vrouw bleef geschokt bij de auto staan kijken.
'Is ie heel idioot?' vroeg Rob. 'Het was de enige die we zo gauw konden krijgen.'
'Welnee, het gaat best,' zei Herman. 'Mooie meid ben je zo.' .
Fragment 9
Zondag, 14 Juni 1942
Vrijdag 12 Juni was ik al om 6 uur wakker en dat is heel begrijpelijk, daar ik jarig
was. Maar om 6 uur mocht ik toch nog niet opstaan, dus moest ik mijn
nieuwsgierigheid bedwingen tot kwart voor zeven. Toen ging het niet langer, ik ging
naar de eetkamer, waar ik door Moortje (de kat) met kopjes verwelkomd werd.
Om even na zevenen ging ik naar papa en mama en dan naar de huiskamer, om
mijn cadeautjes uit te pakken. Het was in de eerste plaats jou die ik te zien kreeg,
wat misschien wel een van mijn fijnste cadeaus is. Dan een bos rozen, een plantje,
twee takken pinksterrozen, dat waren die ochtend de kinderen van Flora, die op mijn
tafel stonden, maar er kwam nog veel meer.
Van papa en mama heb ik een heleboel gekregen en ook door onze vele kennissen
Deze leermiddelen zijn alleen voor gebruik op de WIS.
7

Nederlands WIS
Fictie Middle School
Genres
ben ik erg verwend. Zo ontving ik o.a. de Camera Obscura, een gezelschapsspel,
veel snoep, chocola, een puzzel, een broche, Nederlandse Sagen en Legenden door
Joseph Cohen, Daisy's Bergvacantie, een enig boek, en wat geld, zodat ik me Mythen
van Griekenland en Rome kan kopen, fijn!
Fragment 10
De dementors konden niet alle gelukkige gedachten bij me wegzuigen omdat ik
onschuldig was. Daardoor bleef ik wel bij mijn verstand en wist ik nog steeds wie ik
was....Dat hielp me om mijn toverkracht te behouden, zodat ik ... als het me
allemaal te... te veel werd ... in mijn cel van gedaante kon veranderen.... een hond
kon worden (...)
Toen de dementors op een avond mijn celdeur opendeden om eten te brengen,
glipte ik in de gedaante van een hond langs ze heen... de emoties van dieren kunnen
ze veel moeilijker voelen, zodat ze in de war raakten... ik was mager, broodmager...
zo mager dat ik me tussen de tralies door kon wurmen... ik zwom als een hond terug
naar het vasteland... trok als een hond naar het noorden en glipte het terrein van
Zweinstein op. Sindsdien heb ik in het Bos gewoond, behalve die keren dat ik naar
je Zwerkbalwedstrijden ben komen kijken... je vliegt net zo goed als je vader,
Harry...’
Deze leermiddelen zijn alleen voor gebruik op de WIS.
8