You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Babylon</strong> Bestudeert<br />
Harlem Shake<br />
Het moderne carnaval<br />
Als u ondertussen nog niet gehoord hebt van de Harlem<br />
Shake, dan wil dat zeggen dat u de afgelopen weken in een<br />
grot hebt geleefd.* De absurde dansfilmpjes van de Harlem<br />
Shake veroverden de afgelopen weken stormenderhand het<br />
internet, al zal de rage al wel weer over zijn eens dit stuk gepubliceerd<br />
wordt. Maar wat verklaart nu het succes van deze<br />
toch wat ongewone rage? Wat bezielt mensen om zichzelf en<br />
plein public zo compleet belachelijk te maken? Het lijkt enigs-<br />
zins op planken, al kan je het volgens mij veel beter vergelijken<br />
met de eeuwenoude traditie van, jawel, carnaval.<br />
Waar zit de link met planken? Het grappige van planken is ook<br />
dat je iets doet dat eigenlijk compleet absurd is. Tegelijk ziet<br />
het er visueel heel goed uit. Dat nodigt ertoe uit het massaal<br />
zelf te doen en de foto’s dan wel filmpjes ervan met iedereen<br />
te delen. Maar er is meer. In een vorige jaargang van B-<strong>magazine</strong><br />
analyseerde ik planken als de deconstructie van de moderne,<br />
op efficiëntie ingestelde ruimte. Je kan echter moeilijk<br />
volhouden dat dit ook het geval is bij de Harlem Shake, want<br />
ruimtegebruik speelt niet echt een rol in de dansjes.<br />
Maar wat zit er dan wel achter de Harlem Shake? Laten we om<br />
te beginnen de structuur van de filmpjes aan een close reading<br />
onderwerpen. Laten we meer in het bijzonder kijken naar<br />
het verwachtingspatroon ervan. De filmpjes beginnen zoals<br />
gezegd met iemand die op zijn eentje een beetje vreemd staat<br />
te dansen terwijl de andere mensen met serieuze zaken bezig<br />
zijn en het niet lijken te merken. Normaal verwacht je dan dat<br />
iemand de dansende persoon op zijn minst vreemd gaat bekijken.<br />
Dat gebeurt echter niet. Wat wel gebeurt, is daarentegen<br />
het laatste wat je verwacht: dat iedereen plots meedoet.<br />
Dus niet alleen het absurde dansen zelf doorbreekt normale<br />
verwachtingspatronen, de structuur van het filmpje versterkt<br />
dat nog eens.<br />
En het wordt nog beter, als we kijken naar de locaties van de<br />
Shakes. Zeker de meer populaire filmpjes spelen zich af op<br />
plekken waar je het het minste verwacht. Zeer populair zijn<br />
de capriolen van het Noorse leger, of van het wielerteam van<br />
Quick Step. Zowel het leger als een wielerteam zouden normaal<br />
een schoolvoorbeeld moeten zijn van een no nonsense<br />
geoliede machine. Ook opvallend zijn de Harlem Shakes in<br />
kantoorruimtes of op de metro, de laatste plekken waar je eraan<br />
denkt om gek te gaan dansen. Ook de locatie draagt er<br />
dus toe bij dat ons normale verwachtingspatroon volledig op<br />
zijn kop wordt gezet. Kortom, een Harlem Shake is dus niet zo-<br />
maar gek doen, het is gek doen op een moment dat je het het<br />
minst verwacht, waar je het het minst verwacht.<br />
Wat heeft dit nu te maken met carnaval? Laat verwachtingspatronen<br />
doorbreken nu juist hetgene zijn waar carnaval oorspronkelijk<br />
rond draaide. Carnaval was die ene dag in het jaar<br />
dat niet de echte prinsen het voor het zeggen hadden, maar<br />
prins carnaval. En prins carnaval was het absolute tegengestelde<br />
van een prototypische vorst, hij was een brassend feestbeest.<br />
Zij die goed hebben opgelet in de lessen Vroegmoderne<br />
Literatuur van prof. Van Vaeck, weten dat de essentie<br />
van carnaval de omkeer is van de normale morele waarden en<br />
verwachtingen. Eén dag in het jaar golden die niet en kon je je<br />
eens goed laten gaan. Carnaval is dus een moment van escapisme<br />
uit de maatschappij.<br />
En zo zou je ook de Harlem Shake kunnen zien. Het gaat om de<br />
volledige – evenwel eenmalige – omkering van de maatschappelijke<br />
verwachtingspatronen. En kijk, het heeft toch al een<br />
uitlaatklep kunnen bieden aan duizenden mensen wereldwijd<br />
in klaslokalen, vergaderzalen, legerpelotons, wielerpelotons<br />
enzovoort.<br />
Als je vanuit dit opzicht het verwachtingspatroon van het<br />
filmpje herbekijkt, dan zie je trouwens dat er wel degelijk logica<br />
inzit. De danser aan het begin, die niet opgemerkt wordt<br />
door de omstaanders, symboliseert in zekere zin al dit escapisme.<br />
Hij laat zich even gaan zonder dat iemand zich eraan<br />
lijkt te storen. In de tweede helft van het filmpje wordt dit gewoon<br />
doorgetrokken, maar dan in het extreme. Iedereen laat<br />
zich gaan, en laat zich zo volledig gaan dat duidelijk niemand<br />
er twijfels bij heeft, laat staan dat iemand zich eraan stoort.<br />
We kunnen dus besluiten dat de Harlem Shake niet het<br />
equivalent is van iemand die stokstijf op zijn keukentafel<br />
ligt. Tom Boonen, het Noorse leger en de gekke danser op<br />
zijn stokpaard bieden eerder een moderne variant van een<br />
breugheliaans tafereel met een schare bonte, maatschappelijk<br />
onverantwoorde carnavalsgangers. Het heeft niks te<br />
maken met paarden, planken of stokken, maar veeleer met<br />
escapisme, het escapisme van even de normale verwachtingspatronen<br />
en maatschappelijke stokpaardjes op hun kop te<br />
kunnen zetten.<br />
Gijs Van den Broeck<br />
* Voor zij die de afgelopen weken effectief in een grot hebben geleefd, toch nog even het fenomeen uitleggen. Hoe ziet de Harlem Shake eruit? De filmpjes beginnen<br />
telkens met iemand die rustig staat te dansen op de tonen van het liedje Harlem Shake van een zekere DJ Baauer. De mensen rondom hem negeren hem volledig en<br />
zijn bezig met hun normale, alledaagse taken. Wanneer de muziek zijn climax bereikt, gaat het filmpje over naar een volgend shot, waarop plots iedereen in de ruimte<br />
op een zo gek mogelijke manier, liefst nog met zo gek mogelijke attributen, staat te dansen.<br />
16 B-Magazine 2012-<strong>2013</strong> nr:3