Eisma's Schildersblad nr 5 pag 8 en 9 - SchildersVAK
Eisma's Schildersblad nr 5 pag 8 en 9 - SchildersVAK
Eisma's Schildersblad nr 5 pag 8 en 9 - SchildersVAK
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
KERKORGEL<br />
Br<strong>en</strong>g in de Burgwerder kerk de kas van het gerestaureerde Schwartzburg-orgel <strong>en</strong> het<br />
bijbehor<strong>en</strong>de wap<strong>en</strong>schild terug in de oorspronkelijke kleur<strong>en</strong> van het bouwjaar 1735.<br />
Deze bijzondere opdracht kreg<strong>en</strong> de schilders Auke Bloemhof <strong>en</strong> Laas Sijbesma. Waar<br />
monnik<strong>en</strong>werk, dat veel vakmanschap vereiste.<br />
Sijbesma schildert de<br />
orgelkas in de grijsgro<strong>en</strong>-<br />
blauwe kleur van 1735.<br />
De rijksmonum<strong>en</strong>tale Johanneskerk te<br />
Burgwerd is e<strong>en</strong> van de weinige kerkgebouw<strong>en</strong><br />
in Nederland waar nog e<strong>en</strong><br />
orgel is te vind<strong>en</strong> van de beroemde<br />
orgelbouwer Schwartzburg uit Leeuward<strong>en</strong>.<br />
Hij bouwde dit muziekinstrum<strong>en</strong>t in<br />
1736. Het monum<strong>en</strong>tale orgel onderging<br />
in 1948 e<strong>en</strong> grote onderhoudsbeurt.<br />
Enkele jar<strong>en</strong> geled<strong>en</strong> werd duidelijk dat<br />
het instrum<strong>en</strong>t, dat nog steeds volop<br />
8 | EISMA’S SCHILDERSBLAD 5|2012<br />
met uitstraling<br />
wordt gebruikt tijd<strong>en</strong>s kerkdi<strong>en</strong>st<strong>en</strong>,<br />
ingrijp<strong>en</strong>d moest word<strong>en</strong> gerestaureerd.<br />
Fl<strong>en</strong>trop Orgelbouw uit Zaandam nam<br />
deze klus op zich <strong>en</strong> werkte hier twee<br />
jaar aan. De oplevering vond medio 2011<br />
plaats.<br />
De schilderscombinatie Auke Bloemhof<br />
(uit Hartwerd) <strong>en</strong> Laas Sijbesma (uit Ooster<strong>en</strong>d),<br />
twee ozp’ers die al jar<strong>en</strong>lang<br />
sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong>, kreeg vervolg<strong>en</strong>s van de<br />
orgelrestauratiecommissie de opdracht de<br />
orgelkas terug te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> in de auth<strong>en</strong>tieke<br />
kleur<strong>en</strong> van 1735. “Aanvankelijk<br />
wilde m<strong>en</strong> dat wij dit project in het voorjaar<br />
van 2011 zoud<strong>en</strong> uitvoer<strong>en</strong>”, vertelt<br />
Bloemhof. “Wij war<strong>en</strong> echter bang dat<br />
we dan in de knoei zoud<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> met<br />
het vele buit<strong>en</strong>werk dat op onze ag<strong>en</strong>da<br />
stond <strong>en</strong> zag<strong>en</strong> het Burgwerder orgel<br />
juist als e<strong>en</strong> mooie binn<strong>en</strong>werkklus voor<br />
in de winterperiode. Gelukkig stemde<br />
onze opdrachtgever in met deze verschuiving<br />
in de planning.”<br />
BAROK<br />
In november vorig jaar ging<strong>en</strong> de twee<br />
schilders aan de slag in de kerk. “De<br />
gr<strong>en</strong><strong>en</strong>hout<strong>en</strong> orgelkas was tijd<strong>en</strong>s de<br />
onderhoudsbeurt in 1948 voor de laatste<br />
maal geschilderd. Er zat e<strong>en</strong> donkereik<strong>en</strong><br />
houtimitatie op”, aldus Bloemhof.<br />
Kleure<strong>nr</strong>estaurator Bert Jonker uit Zwolle<br />
werd door de restauratiecommissie inge-<br />
schakeld om de oorspronkelijke kleur<strong>en</strong><br />
van het orgel te reconstruer<strong>en</strong>.<br />
“Hij kwam op de orgelkas diverse verflag<strong>en</strong><br />
teg<strong>en</strong> <strong>en</strong> ontdekte uiteindelijk,<br />
onder e<strong>en</strong> mahonie-imitatie uit 1828, de<br />
auth<strong>en</strong>tieke kleur<strong>en</strong>: grijsgro<strong>en</strong>blauw<br />
met oker biez<strong>en</strong>. Daarnaast bleek het<br />
orgel vroeger rijkelijk te zijn verguld<br />
met bladgoud. Volg<strong>en</strong>s Jonker was deze<br />
<strong>en</strong>igszins kermisachtige look e<strong>en</strong> uitvloeisel<br />
van het feit dat het orgel uit de<br />
baroktijd dateert”, zegt Sijbesma.<br />
KLEURENPLAN<br />
Op basis van het onderzoek van Jonker<br />
werd het restauratiekleur<strong>en</strong>plan uitgewerkt.<br />
Het handgesned<strong>en</strong> lofwerk (van<br />
onder andere <strong>en</strong>geltjes met trompett<strong>en</strong>)<br />
<strong>en</strong> de consoles werd<strong>en</strong> eerst grondig<br />
door de schilders schoongemaakt met<br />
Universol, daarna in de grondverf gezet<br />
<strong>en</strong> vervolg<strong>en</strong>s, daar waar nodig, gerestaureerd<br />
met e<strong>en</strong> 2-compon<strong>en</strong>t<strong>en</strong> houtvuller<br />
op basis van gips/polymeerdispersie<br />
van Polyfilla Pro. “Er moest<strong>en</strong> met name<br />
veel houtwormgaatjes word<strong>en</strong> dicht<br />
geplamuurd. Vervolg<strong>en</strong>s hebb<strong>en</strong> we<br />
het lofwerk <strong>en</strong> de consoles in de primer<br />
gezet”, vertelt Sijbesma.<br />
De orgelkas werd door het duo flink<br />
geschraapt <strong>en</strong> geschuurd <strong>en</strong> twee keer in<br />
de grondverf gezet. Bloemhof: “De vereiste,<br />
auth<strong>en</strong>tieke grijsgro<strong>en</strong>blauwe kleur<br />
voor de afwerking van het geheel <strong>en</strong> de<br />
okerkleur van de biez<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> we zelf<br />
met de hand gemaakt door middel van<br />
e<strong>en</strong> mix van e<strong>en</strong> universele m<strong>en</strong>gkleur,<br />
olieverf <strong>en</strong> verschill<strong>en</strong>de kleurverv<strong>en</strong>. Het<br />
had heel wat voet<strong>en</strong> in de aarde voordat<br />
we eindelijk tot de gew<strong>en</strong>ste kleur kwam<strong>en</strong>.<br />
Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> moest de verf, net als
vroeger, ge<strong>en</strong> hoog- of zijdeglans, maar<br />
e<strong>en</strong> matte olieverflook hebb<strong>en</strong>.”<br />
VERGULDEN<br />
Het vele lofwerk van het orgel moest<br />
opnieuw word<strong>en</strong> verguld. “Voor dit specialistische<br />
werk, dat precisie <strong>en</strong> geduld<br />
vereist, beslot<strong>en</strong> we extra mankracht in<br />
te schakel<strong>en</strong> in de persoon van Stev<strong>en</strong><br />
Voshart uit Gro<strong>en</strong>lo. Hij is e<strong>en</strong> goede<br />
k<strong>en</strong>nis van ons <strong>en</strong> met zijn bedrijf Reinaert<br />
Vergulders e<strong>en</strong> ware specialist”,<br />
vertelt Bloemhof. “Alle lofwerk dat<br />
demontabel was, hebb<strong>en</strong> we naar zijn<br />
atelier gebracht. De temperatuur is daar<br />
standaard 20 grad<strong>en</strong> Celsius <strong>en</strong> daarmee<br />
ideaal voor het verguld<strong>en</strong>. Het niet<br />
demontabele lofwerk hebb<strong>en</strong> we uiteraard<br />
ter plaatse in de kerk verguld.”<br />
De schilders gebruikt<strong>en</strong> voor het verguld<strong>en</strong><br />
23,75 karaat ros<strong>en</strong>obel Noris dubbel<br />
bladgoud van de firma Linova. “Omdat<br />
bladgoud relatief duur is, heb je als schilder<br />
snel de neiging heel zuinig te zijn<br />
met blaadjes. Stev<strong>en</strong> drukte ons echter<br />
op het hart dat je bij verguld<strong>en</strong> juist<br />
nooit moet bezuinig<strong>en</strong> op bladgoud, wil<br />
je hoogwaardige kwaliteit lever<strong>en</strong>. We<br />
hebb<strong>en</strong> zijn advies ter harte g<strong>en</strong>om<strong>en</strong>.<br />
In dit project hebb<strong>en</strong> we maar liefst 92<br />
boekjes bladgoud gebruikt”, glimlacht<br />
Bloemhof. “Qua arbeidsur<strong>en</strong> kwam<strong>en</strong> we<br />
bij dit project lager uit dan aanvankelijk<br />
begroot. Dat comp<strong>en</strong>seerde weer mooi<br />
de kost<strong>en</strong> van het extra bladgoud.”<br />
BOEIEND<br />
Bloemhof <strong>en</strong> Sijbesma bracht<strong>en</strong> ook nog<br />
het wap<strong>en</strong>schild van twee plaatselijke<br />
families, in 1735 geschonk<strong>en</strong> ter ere van<br />
het orgel, terug in de auth<strong>en</strong>tieke kleu-<br />
r<strong>en</strong>. “De tekst onderaan het wap<strong>en</strong>schild<br />
was op sommige plekk<strong>en</strong> beschadigd <strong>en</strong><br />
daardoor moeilijk leesbaar geword<strong>en</strong>. Na<br />
het wegwerk<strong>en</strong> van de beschadiging<strong>en</strong>,<br />
hebb<strong>en</strong> we e<strong>en</strong> aantal letters opnieuw<br />
aangebracht”, zegt Sijbesma.<br />
De twee vaklied<strong>en</strong> werkt<strong>en</strong> in totaal<br />
neg<strong>en</strong> wek<strong>en</strong> aan het project in de<br />
Johanneskerk <strong>en</strong> zijn <strong>en</strong>thousiast over<br />
het eindresultaat. Ook de restauratiecommissie<br />
is vol lof. “Vaak moet op e<strong>en</strong><br />
orgelkas e<strong>en</strong> traditionele houtimitatie<br />
word<strong>en</strong> aangebracht. Hier in Burgwerd<br />
werd heel iets anders van ons gevraagd<br />
<strong>en</strong> dat maakte dit project extra boei<strong>en</strong>d”,<br />
vindt Sijbesma. “Persoonlijk vond ik het<br />
dan ook e<strong>en</strong> van de leukste <strong>en</strong> leerzaamste<br />
opdracht<strong>en</strong> ooit. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> was het<br />
prettig werk<strong>en</strong> in de ser<strong>en</strong>e rust die er in<br />
het kerkgebouw heerst.” Op 11 mei aanstaande<br />
wordt het gerestaureerde orgel<br />
officieel op feestelijke wijze in gebruik<br />
g<strong>en</strong>om<strong>en</strong>. •<br />
IN BEELD | RESTAURATIE | DOOR BROER FEENSTRA<br />
??<br />
Het fraai gerestaureerde<br />
Burgwerder orgel.<br />
Sijbesma aan het<br />
verguld<strong>en</strong>.<br />
Bloemhof br<strong>en</strong>gt oker<br />
biez<strong>en</strong> aan.<br />
WWW.SCHILDERSVAK.NL | 9