download - Vereniging Hendrick de Keyser

22
vreemd als je bedenkt dat er destijds met elke pompslag een kracht
van 400 pk gemoeid was en er een massa van 86 ton in beweging
kwam. De grote stoommachine dreef, door op- en neergaande
bewegingen, acht balansarmen aan die op hun beurt acht pompzuigers
(met een doorsnee van 1,80 m) water lieten oppompen.
Per uur werd bijna 14.500 m 3 opgepompt; dat zijn 29.000 badkuipen
vol!
Het gemaal is in 1846-’49 opgetrokken in neogotische bouwtrant,
de populairste bouwstijl in de 19de eeuw waarin niet alleen veel
landhuizen en talloze katholieke kerken werden gebouwd, maar ook
gebouwen van techniek en industrie zoals bruggen, stationsgebouwen
en dus ook stoomgemalen.
Zoals wij in het vorig jaarverslag reeds meldden werden in 2010 al
veel bouwkundige problemen aangepakt: het harde cementvoeg- en
pleisterwerk werd vervangen door kalkhoudende mortels, de eiken
stortvloer werd vervangen door een vloer van Azobéhout en verrotte
balkkoppen werden aangegoten.
In 2011 lag de nadruk op het herstel van de gietijzeren onderdelen,
op schilderwerk en op de dakwerkzaamheden. De gietijzeren gebouwdelen
en ornamenten waren vrijwel allemaal gecorrodeerd,
waardoor ze het omliggende werk (baksteen, natuursteen of ander
gietijzer) kapot drukten. Daarom werden alle gietijzeren onderdelen
gedemonteerd en in de smederij schoongestraald, geschoppeerd
(d.w.z. onder grote druk en hitte voorzien van een aluminiumzinklaag).
Na terugplaatsing zijn zij vervolgens in hun oorspronkelijke
kleurstelling afgeschilderd. De restauratie van de gietijzeren
deuren van het Ketelhuis bracht een verrassende structuurverbete-
Cruquius, stoomgemaal de Cruquius, restauratie schoorsteen
Cruquius, de Cruquius, ketelhuis met
verborgen deuren achter voorzetwand
Cruquius, de Cruquius, ketelhuis
met open gietijzeren deuren
ring met zich mee. Voor de demontage van de deuren moest namelijk
een lange voorzetwand, aldaar geplaatst om tocht te weren en
om museum-objecten tegenaan te plaatsen, worden verwijderd.
Door de deuren na restauratie van degelijke tochtwering te voorzien,
konden de deuren in het zicht blijven en twee deurstellen
kunnen nu, door de plaatsing van hardglazen achterzetpuien, zelfs
permanent open staan. Daardoor is de oorspronkelijke relatie tussen
binnen (stookketels) en buiten (ringvaart waarover de kolen per
schip werden aangevoerd) weer hersteld.
Ook werd het dakbeschot van het Ketelhuis, conform de oorspronkelijke
19de eeuwse situatie weer zwart (!) geschilderd en de balustrade
van de buitenomloop wit en grijs. Bij de restauratie is de periode
1860-1888 als uitgangspunt gekozen, omdat in die periode
het gemaal tot zijn huidige omvang, met twee zijbeuken aan het
Ketelhuis, uitgroeide. Bij die fase hoorde echter ook een hogere
schoorsteen met een ‘kantelen’ bekroning. Met een extra vergunning
en een bijdrage van het Fonds Den Daas is het gelukt dit
kroontje terug te plaatsen, wat tevens gezien kan worden als kroon
op het werk van alle uitvoerende partijen: van hoofdaannemer
Konst & Van Polen en zijn 20 onderaannemers tot schoorsteenbouwbedrijf
Harm Meijer en begeleidend architectenbureau Tak.
De feestelijke opening vond plaats op 15 september door mr Pieter
van Vollenhoven in aanwezigheid van bestuurders van de vijf instanties
die deze restauratie financieel mogelijk maakten: de BankGiro
Loterij, het Hoogheemraadschap van Rijnland, de gemeente Haarlemmermeer,
de provincie Noord-Holland en de Rijksdienst voor
het Cultureel Erfgoed.
V E R S L A G V A N D E V E R E N I G I N G J A A R V E R S L A G 2 0 1 1 V E R E N I G I N G H E N D R I C K D E K E Y S E R
Dordrecht, Wijnstraat 153, ‘Rodenburch’ Al drie
jaar is de Vereniging bezig met de restauratie van huis ‘Rodenburch’:
in 2009 werd het casco van het voorhuis onder handen genomen,
in 2010 dat van het achterhuis. In 2011 is het werk grotendeels
stil komen te liggen omdat de vergunningprocedure voor de
herbestemming stagneerde. Wel kon worden doorgewerkt aan de
Dordrecht, ‘Rodenburch’,
schoonmaken stucwerk
Dordrecht, ‘Rodenburch’, hal tijdens
restauratie (foto Arjan Bronkhorst)
Dordrecht, Wijnstraat 153, ‘Rodenburch’ (foto Arjan Bronkhorst)
afwerking van het interieur op de verdieping, het trappenhuis en de
bel-etage. Het 18de-eeuwse stucwerk van de linker voor- en achterkamer
is schoongemaakt. Ook in de 18de-eeuwse hal werd het stucwerk
hersteld waarna de lambriseringen weer voorzien werden van
hun marmer-imitatie. Op de deuren in deze gang zal in 2012 door
decoratieschilder Jeroen Wilbrink de 18de-eeuwse notenhout-imitatie
weer worden aangebracht.
In de rechter kamer-en-suite op de bel-etage waren interieurschilderingen
aanwezig op plafonds en delen van de wandafwerking. In de
achterkamer is sprake van een volledig vlak, doch zwaar gescheurd,
stucplafond met ronde overgangen naar de wanden. Het vlakke plafond
was voorzien van een plafondschildering in neo-renaissancestijl;
deze is voorzichtig schoongemaakt en vastgezet. Daarbij bleek
dat het schilderwerk al uitgevoerd is in jugendstil kleuren, waarbij
een aantal ornamenten zelfs al het zwierige in zich hebben van de
jugendstil periode. Op de suite-deuren was een schildering aanwezig
in overeenstemming met deze plafondschildering; ook deze is
schoongemaakt en hersteld.
Het plafond in de voorkamer is door zwaar lijstwerk verdeeld in velden
die zijn opgevuld met panelen (spanramen met linnenbespanning).
Alle 17 panelen zijn verwijderd en schoongemaakt in het atelier
van schilder-restaurator Bert Jonker te Zwolle. Een bijzondere
vondst werd gedaan achter het paneel voor de schouw. Hier staan
in houtskool het jaartal 1889 en namen van schilders geschreven en
Dordrecht, ‘Rodenburch’, terugplaatsen
spanramen in voorkamer
23