download - Vereniging Hendrick de Keyser

28
Midelburg, Vlasmarkt 51, ‘Huis ’s-Hertogenbosch’
Middelburg, Vlasmarkt 51,
‘Huis ’s-Hertogenbosch’ Direct na de verwerving van
dit monumentale huis in 1999 werd uit bouwtechnisch onderzoek
al duidelijk dat het pand een lange geschiedenis van funderingsproblemen
had. Het door Pieter Post ontworpen huis werd in 1665
namelijk gedeeltelijk gebouwd op fundamenten van drie laat-middeleeuwse
huizen. Definitief herstel van de problemen, door het
aanbrengen van een nieuwe fundering, zou niet alleen enorm kostbaar
zijn, maar vooral de resten van de oudere huizen vernietigen.
Bij de restauratie in 2000 werd dan ook gekozen voor plaatselijk
herstel, in de wetenschap dat dit ongetwijfeld niet de laatste herstellingen
zouden zijn. Onder andere in de achtergevel werden in het
metselwerk enkele grote scheuren hersteld en werd een deel van de
oude fundering opnieuw opgemetseld. De laatste tijd vond op diverse
plaatsen zodanige scheurvorming plaats, dat bij een recente
huurmutatie uitgebreid funderingsonderzoek is uitgevoerd. Hieruit
bleek dat de bodemopbouw aan de achterzijde van het huis niet geschikt
was voor een fundering ‘op staal’. Bovendien lag het grondwaterpeil
ruim onder de gemetselde fundering waardoor bodemlagen
van fijn zand en veen tot ongelijkmatige zettingen, scheurvorming
en scheefstand leidden. Opnieuw is besloten tot plaatselijk
herstel en verbetering van de fundering. Aan de linkerzijde van het
pand zijn hiertoe grote stalen buizen in de grond gebracht om de
instabiliteit van de bovenste anderhalve meter grond op te heffen.
Aan de rechterzijde van het huis was de achterzijde nu in orde,
doch de zijmuur bleek op die plaats over een afstand van tweeënhalve
meter geheel geen grond onder de fundering meer te hebben.
Middelburg, ‘Huis ’s-Hertogenbosch’,
linker achterkamer met gemetseld 17de-eeuws riool
Een ruimte van bijna een halve meter hoog is hier met beton opgevuld.
Ten behoeve van deze werkzaamheden moesten de vloeren uit
de beide achterkamers gedeeltelijk worden weggenomen om graafwerkzaamheden
van binnenuit mogelijk te maken.
Bij dit graafwerk kwamen indrukwekkende ondergrondse verrassingen
aan het licht: zo kwamen op ongeveer 80 cm onder het vloerniveau
muren, vloeren en een stookplaats tevoorschijn: de restanten
van de laat-middeleeuwse huizen. Al snel viel het besluit om deze
restanten geheel vrij te leggen en zichtbaar te maken. Daarbij is on-
‘Huis ’s-Hertogenbosch’, linkerachterkamer
met onder de vloer laat-middeleeuwse haardplaats
V E R S L A G V A N D E V E R E N I G I N G J A A R V E R S L A G 2 0 1 1
der de vloer van de linker achterkamer een 17de-eeuws rioolsysteem
aangetroffen, aangebracht op de vloer van het voorgaande huis. Het
betrof een gemetseld afvoerkanaal dat nog volledig intact was en
van de 17de-eeuwse binnenplaats naar de achtertuin liep. Onder de
rechter achterkamer bevonden zich eveneens plavuizen vloeren, een
gemetselde keldertrap met gewelf, een gangetje en een waterput: de
restanten van het andere voorgaande huisje. Alle onderdelen zijn
Schiedam, Proveniershuis, achtergevel
V E R E N I G I N G H E N D R I C K D E K E Y S E R
Middelburg, ‘Huis ’s-Hertogenbosch’, rechter achterkamer
met gemetselde laat-middeleeuwse keldertrap
waar nodig hersteld en zichtbaar gemaakt. Alleen ten aanzien van
de reeds volgestorte waterput is, in overleg met de Walcherse Archeologische
Dienst, besloten deze zo te laten en verder af te vullen
met zand. Alle verdere vondsten zijn geconserveerd en gedocumenteerd
voordat de vloeren weer zijn dichtgelegd. De bouwkundige
resten van deze twee oude huisjes blijven echter via een kelder in
het midden van het huis, de trapkast bij de voormalige binnenplaats
en een speciaal gemaakt vloerluik, zichtbaar. Hiertoe is verlichting
in de kruipruimten aangebracht.
De werkzaamheden zijn onder eigen directie uitgevoerd.
Schiedam, Proveniershuis 1-3 Het Proveniershuis in
Schiedam werd tussen 1756 en 1761 gebouwd door de stadsarchitect
Ary van Bol’Es en voorzien van stucwerk door Joseph
Bollina. Het complex bestaat uit een poortgebouw, een hof met
33 woninkjes en een hoofdgebouw aan het einde van het hof.
In 2005 kwam het Proveniershuis in bezit van ‘Hendrick de Keyser’
en sindsdien is, naast het reguliere onderhoud, groot onderhoud
uitgevoerd aan de voorgevel en zijgevels. Bovendien worden ieder
jaar één of twee hofwoninkjes gerestaureerd, waarvoor in 2006 een
standaard restauratieplan is opgesteld. Telkens wanneer een woning
vrijkomt door huurmutatie, wordt met kleine aanpassingen zo’n
plan uitgevoerd. Eind 2011 zijn 12 van de 33 woningen op deze
wijze hersteld.De restauratie van het achtergelegen hoofdgebouw
29