Beleggen voor Beginners - Praktische Gids - Roularta Media Group

De Nationale Beleggerscompetitie 2006 is een initiatief van Cash, Inside Beleggen en Kanaal Z in samenwerking met Fortis Bank 

Met dank aan Deelnemende bedrijven aan de Dag van het Aandeel 

BELEGGEN 

VOOR 

BEGINNERS 

PRAKTISCHE GIDS 

Nationale Beleggerscompetitie 2006 

ARTWORK SYSTEMS | CMB | COFINIMMO | COLRUYT | CUMERIO | DELHAIZE GROEP | DEVGEN | 

ELIA | EURONAV | FORTIS | GALAPAGOS | IBt | ICOS VISION SYSTEMS | KBC | KINEPOLIS | MELEXIS | 

OPTION | ROULARTA MEDIA GROUP | SOLVAY | TELENET | TER BEKE | UCB

Beleggen Voor Beginners : Praktische Gids Nationale Beleggerscompetitie 2006 

Inhoudsopgave 

Voorwoord 3 

Hoofdstuk 1: Rendement – Risico – Risicoprofiel – Risicotolerantietest 4 

Hoofdstuk 2: De depositorekening 19 

Hoofdstuk 3: Het spaarboekje, het depositoboekje, de spaarrekening 21 

Hoofdstuk 4: Kasbon en staatsbon 24 

Hoofdstuk 5: Obligaties 27 

Hoofdstuk 6: Aandelen 36 

Hoofdstuk 7: Evaluatie van aandelen 37 

Hoofdstuk 8: Instellingen voor collectieve belegging (ICB’s) 50 

Hoofdstuk 9: Tak 21 en Tak 23 63 

Hoofdstuk 10: Onrechtstreeks beleggen in vastgoed 66 

Hoofdstuk 11: De Beurs 73 

Hoofdstuk 12: Afgeleide Producten: Opties, Warrants en Futures 82 

Hoofdstuk 13: @dresboekje 98 

www.beleggerscompetitie.be © 2006 2


Voorwoord 

Dagelijks rapporteren pers, radio en televisie (vooral Kanaal Z) over het reilen en 

zeilen van de financiële wereld. Niet toevallig, als u beseft hoe diepgaand de impact 

van financiën op onze samenleving is. Ook de gevolgen voor uw privé-leven, zeker 

voor uw persoonlijke financiële toestand, moet u niet onderschatten. 

Een goed doorzicht in de financiële wereld is dus van groot belang en daarbij helpen 

we u met dit boek. Op een bevattelijke manier leiden we u rond en tonen de weg. 

In het eerste deel geven wij u inzicht in belangrijke begrippen als rendement (daar is 

het ons toch om te doen!) en risico en reiken wij u met een risicotolerantietest een 

hulpmiddel aan om uw persoonlijk risicoprofiel te onderkennen. Vervolgens 

beschrijven we de financiële instrumenten met hun specifieke eigenschappen, 

risico’s en mogelijkheden. Volgens de structuur van een beleggingspiramide 

bestrijken we nagenoeg het hele gamma: van het spaarboekje, over obligaties, 

aandelen, beleggingsfondsen, tot mini’s en ETF’s, warrants, futures en opties. We 

willen u leren hoe u op een vlotte manier de financiële toestand van een bedrijf kan 

doorlichten. 

In een tweede deel zullen we, gewapend met onze basiskennis over de financiële 

producten, meer te weten komen over de beurs. We zullen ter plaatse gaan kijken 

hoe men daar te werk gaat. We leren ook wat over indexen, mini’s, opties, futures en 

warrants. 

Voor de doorsnee burger lijkt de financiële wereld een zeer selecte club, met 

specifieke gebaren en een al even specifiek jargon. De marktenzalen zijn 

miniversies van Wall Street, waar stress en lawaai hoogtij vieren. Mogelijk is de 

karikatuur gewaagd, toch is het zo dat de financiële markten op het gebied van 

taalgebruik bulken van termen waarvan velen misschien intuïtief de betekenis 

vatten, maar waarvan de exacte betekenis hen ontgaat. Dit boek helpt u alvast een 

heel eind vooruit om een en ander te doorgronden. 

Ons rest niets meer dan u een aangename lectuur toe te wensen en veel succes als 

u daadwerkelijk belegt. U zal het merken: goede informatie rendeert. Wij hopen 

alvast dat u, na lezing, de nodige basiskennis verworven heeft zodat de wereld van 

beurs en beleggen voor u geen geheimen meer zal hebben. En, wie weet, 

ontmoeten we u als één van de laureaten van de Beleggerscompetitie. 



Hoofdstuk 1 

Rendement – Risico – Risicoprofiel – Risicotolerantietest 

Wat is beleggen? 

Geld dat belegd wordt, is geld dat niet direct nodig is voor consumptie. Met andere 

woorden, er wordt voor gekozen om een gedeelte van de consumptie uit te stellen, 

in de hoop dat het belegde bedrag in waarde zal toenemen en er dus financieel 

voordeel mee kan worden behaald. U kunt beleggen in alles wat waarde heeft en 

wat in waarde fluctueert. 

De bestanddelen van het rendement 

Bij beleggen spelen twee factoren een grote rol, namelijk risico en rendement. De 

samenstelling van het rendement van een belegging is uiteraard afhankelijk van het 

beleggingsobject. Zo zal het rendement van aandelen bestaan uit dividend, 

koerswinst of -verlies en – indien in de munten buiten euroland wordt belegd – ook 

valutawinst of -verlies. 

Bij een belegging in obligaties kan het rendement bestaan uit couponopbrengsten, 

koerswinst of –verlies en – indien buiten euroland wordt belegd – ook valutawinst of 

-verlies. Een kritische beschouwing van de componenten van het rendement op 

aandelen en obligaties leert ons dat die zowel positief als negatief kunnen zijn. Een 

logisch gevolg daarvan is dat het rendement per saldo ook negatief kan uitkomen. 

Daarmee komen we automatisch op het begrip risico uit. We zullen hierna eerst de 

verschillende risico’s behandelen waarmee een belegger te maken kan krijgen. 

Daarna zullen we ingaan op het verband tussen rendement en risico en het belang 

daarvan voor de belegger. 

Risico 

Het is belangrijk dat u zich realiseert dat beleggen altijd met risico gepaard gaat. De 

soort en de graad van risico kunnen verschillen en zijn afhankelijk van de 

voorwaarden op basis waarvan de belegger zijn geld ter beschikking stelt. We 

onderscheiden twee hoofdsoorten in de voorwaarden waarop gelden ter beschikking 

worden gesteld: 

- tijdelijk 

- permanent 

Risico’s bij “tijdelijk” ter beschikking stellen 

Het geld wordt voor langere tijd uit handen gegeven, maar er wordt wel een tijdstip 

afgesproken waarop het moet worden terugbetaald. In de tussentijd wordt een vaste 

vergoeding betaald, de rente. De voornaamste beleggingsvormen die daaruit 



voortvloeien zijn kasbons, termijnrekeningen (nvdr: spaarrekeningen hebben geen 

vaste vervaldag) en obligaties. Vooral op de laatste komen wij nog uitgebreid terug. 

Voorlopig is het voldoende te weten dat een obligatie een verhandelbaar deel is van 

een grotere lening. Op het eerste gezicht lijkt deze beleggingsvorm niet veel risico 

met zich mee te brengen. Men spreekt dan ook dikwijls van ‘risicoarme 

beleggingen’. Geheel vrij van risico zijn obligaties echter niet. 

De voornaamste soorten risico’s die de obligatiebelegger loopt zijn: 

- debiteurenrisico; 

- politiek risico; 

- renterisico; 

- koopkrachtrisico; 

- valutarisico. 

Debiteurenrisico en politiek risico 

Dit is het risico dat degene aan wie u het geld hebt uitgeleend – de debiteur – niet in 

staat zal zijn om de gemaakte afspraken na te komen. Dat wil zeggen dat hij de 

afgesproken rente niet kan betalen of zelfs niet in staat is om de hoofdsom terug te 

betalen. Het is voor de belegger zaak om tevoren in te schatten hoe groot die kans 

is, bijvoorbeeld door de financiële situatie van de aanstaande debiteur te 

onderzoeken. Geheel te vermijden is dit soort risico niet. 

Het politieke risico heeft betrekking op de invloed van het politieke klimaat. Een 

obligatiebelegger zal een land met een politiek stabiele reputatie verkiezen boven 

landen met grote politieke onrust of een grote kans daarop. 

Renterisico 

Dit is risico om kansen te missen. U verliest niet direct geld, maar u mist de kans om 

extra geld te verdienen. Immers, u hebt gedurende een lange periode een vaste 

rentevergoeding bedongen; stijgt de rente in die periode op de kapitaalmarkt, dan 

profiteert u daar niet van. Daar staat tegenover dat u in die periode ook geen nadeel 

ondervindt van een daling van de rente. Renterisico bestaat dus gedeeltelijk uit een 

herbeleggingsrisico. Renterisico heeft echter ook nog een andere component in zich: 

het koersrisico. Koersrisico bestaat uit fluctuaties in de prijs van obligaties op de 

effectenbeurs die ontstaan ten gevolge van veranderingen in de rentestand. Bij 

stijgende rente dalen de koersen en bij dalende rente stijgen de koersen van de 

obligaties. Bij verkoop hebt u dan een nadeel, respectievelijk een voordeel. Dat 

wordt ook wel apart benoemd als beursrisico. 

Koopkrachtrisico 

De jaren van inflatie liggen ons nog vers in het geheugen. Inflatie tast ongemerkt het 

rendement aan. Immers, u krijgt wel de afgesproken bedragen op de 

overeengekomen tijdstippen uitbetaald, zodat het lijkt dat u geen verlies lijdt. Echter, 



doordat de prijzen zijn gestegen, is de consumptieve waarde van het bedrag, de 

koopkracht, gedaald. 

Valutarisico 

Dit risico doet zich alleen voor wanneer u belegt in een andere munt dan de euro. 

De rente en de aflossingen ontvangt u dan in die andere munt zodat het uiteindelijke 

rendement afhangt van de prijs waartegen u die munt kunt omwisselen in euro. Met 

de huidige schommelingen in valutakoersen EUR/USD kan dat een behoorlijk 

verschil uitmaken, zowel positief als negatief. 

Dit kan bewust in het beleggingsbeleid opgenomen worden. Door de invoering van 

de euro is het mogelijk geworden om de portefeuille geografisch veel ruimer te 

spreiden dan voorheen, zonder wisselrisico. 

Risico’s bij “permanent” ter beschikking stellen 

In dit geval verstrekt u geen lening maar neemt u deel in het bedrijf; u wordt medeeigenaar. 

Er is geen sprake van terugbetaling op een vast tijdstip. Het bedrijf heeft 

permanent de beschikking over het geld. Wilt u het geld weer vrijmaken, dan kan dat 

alleen door uw deelneming – de aandelen – via de effectenbeurs te verkopen. Ook 

ontvangt u geen vaste vergoeding voor het ter beschikking stellen van het geld. 

Als mede-eigenaar hebt u recht op een deel van de winst. Als het bedrijf veel winst 

maakt, kan het een hoge vergoeding (het zogeheten dividend) uitkeren. Als het 

weinig winst maakt, ontvangt u een lage vergoeding of niets. Die relatie hoeft er 

overigens niet altijd te zijn. Er zijn bedrijven die ernaar streven om elk jaar een 

nagenoeg gelijk dividend uit te keren. Als er een hoge winst wordt gemaakt, kan dat 

betekenen dat een deel van de winst in het bedrijf blijft. Als er daarentegen weinig 

winst is gemaakt, zal men wellicht (een deel van) de reserves moeten aanspreken. 

Andere ondernemingen hebben als strategie om weinig dividend uit te keren. De 

resterende winst wordt dan benut om de groei van de onderneming te financieren. 

Aandelen van dergelijke ondernemingen noemt men groeiaandelen. 

De koersontwikkeling van een aandeel wordt niet zozeer beïnvloed door de grootte 

van de winst en de mate waarin die aan de aandeelhouders ter beschikking wordt 

gesteld maar vooral door het groeiritme en de vooruitzichten voor de groei. Die 

invloed vertaalt zich in een kans op (extra) financieel voordeel door koerswinsten, 

maar tevens op financieel nadeel door koersverliezen. 

Alle risico’s die voor obligaties gelden, zijn ook bij aandelen aanwezig, met dien 

verstande dat het beursrisico veel groter is en dat het debiteurenrisico een iets ander 

karakter heeft, zodat we het beter ondernemingsrisico kunnen noemen. 



Beursrisico 

Dit risico is bij aandelen groter dan bij obligaties omdat verkoop de enige manier is 

om het bezit weer in geld om te wisselen. De mogelijkheid om de eindvervaldag af te 

wachten zoals bij een obligatie of kasbon is er niet. Het beursrisico hangt nauw 

samen met het beursklimaat (ook wel het beurssentiment genoemd). Als dat positief 

of negatief is, zullen de meeste aandelenkoersen zich in dezelfde richting bewegen. 

Individuele aandelen kunnen dan een positieve of negatieve koersontwikkeling 

vertonen die niet rechtstreeks uit de bedrijfsresultaten valt af te leiden. Het 

beursklimaat wordt beïnvloed door tal van factoren. Denk bijvoorbeeld aan de 

boekhoudschandalen in de VS, de verwachtingen met betrekking tot de rentestand 

(wat gaat Ben Bernanke, voorzitter van de Amerikaanse centrale bank, beslissen?), 

de evolutie van de euro tegenover de dollar, de verwachte evolutie van de olieprijs 

en de impact daarvan op de industrie, de internationale politieke ontwikkelingen 

(krijgt het vredesproces in het Midden-Oosten een nieuwe kans?...), etc. 

Ondernemingsrisico 

Dit risico lijkt op het debiteurenrisico, maar het is uitgebreider. Niet alleen de grootte 

van de vergoeding is afhankelijk van de gang van zaken bij het bedrijf waarin u hebt 

belegd, maar ook de waarde van uw deelneming in dat bedrijf. Gaat het minder goed 

bij het bedrijf, dan loopt niet alleen uw inkomen terug maar ook de waarde van uw 

vermogen. Daar staat tegenover dat bij een goede gang van zaken uw inkomen en 

vermogen stijgen, zodat u een compensatie krijgt voor het koopkrachtrisico. Duidelijk 

is dat de bedrijven waarin u op deze manier belegt zorgvuldig dienen te worden 

uitgekozen. Op de technieken die hiervoor gebruikt worden, komen we later terug. 

In het dagelijkse leven roept het woord risico vaak uitsluitend negatieve associaties 

op. Bij beleggen moeten wij echter zowel aan kansen als bedreigingen denken. In 

het algemeen kan gesteld worden: hoe hoger het gewenste rendement, hoe hoger 

het risico dat de belegger moet accepteren. De mate van het risico dat een belegger 

wil lopen, is afhankelijk van zijn of haar houding ten aanzien van risico. Op die 

manier kan een onderscheid worden gemaakt tussen beleggers die meer of minder 

zekerheid willen ten aanzien van het rendement van hun belegging. 

Beleggen doen we met geld dat we niet onmiddellijk nodig hebben en we beogen er 

financieel voordeel mee te behalen. Bij beleggen in welke vorm ook horen risico’s en 

iedere belegger dient zich te realiseren dat hij die risico’s niet kan ontlopen, maar dat 

hij juist bewust moet kiezen welke risico’s hij kan en wil aanvaarden. In de praktijk is 

het verstandig om niet voor een enkele beleggingsvorm te kiezen, maar voor een 

combinatie, zodat een samenspel van risico’s en kansen ontstaat. 

Men kan in een beleggingsportefeuille namelijk optimaal gebruikmaken van de 

eigenschap dat de waarden van financiële activa soms tegengesteld fluctueren. Met 

andere woorden, het verlies van het ene wordt dan gecompenseerd met de winst 

van het andere. Zo vermindert men het risico van een portefeuille. Let wel, er zal 



altijd risico blijven bestaan. Het is voor een belegger van groot belang dat hij zich 

daarvan bewust is. 

Risicoprofiel 

Bij elk type belegger hoort een risicoprofiel, dit is een maatstaf voor zijn 

risicodraagkracht en risicobereidheid. Of nog: een graadmeter voor de mate waarin 

hij een bepaald risico kan of wil lopen. Aan de basis van dit risicoprofiel liggen zowel 

financiële als mentale achtergronden. Een belegger die het risico van een bepaalde 

belegging financieel aankan maar er vervolgens slapeloze nachten van krijgt, heeft 

geen goede keuze gemaakt. Maar ook het omgekeerde is waar: als een belegger 

een bepaalde belegging mentaal aankan, wil dat nog niet zeggen dat die belegging 

voor hem een goede keuze is. Het kan bijvoorbeeld zijn dat hij een uiterst risicovolle 

belegging aandurft, maar dat hij zijn basisvoorzieningen niet heeft veiliggesteld. Als 

het in die belegging geïnvesteerde vermogen dan verloren gaat, komen ook de 

elementaire levensbehoeften in gevaar. 

Tussen de uitersten van een vrijwel risicoloze belegging en een belegging met een 

zeer hoog risico komen verscheidene gradaties voor. Zoals gezegd hangt het af van 

het risiconiveau dat de belegger wil accepteren. De precieze samenstelling van een 

beleggingsportefeuille mag dan voor eenieder verschillend zijn, in de globale 

opbouw zit wel een vaste structuur. 

Beleggingspiramide 

We kennen allemaal de vorm van een piramide. De bedragen die in de verschillende 

beleggingsvormen gestoken worden, kunnen in volgorde van opklimmende 

risicograad in deze piramide worden geplaatst. De basis van de piramide is een 

tussenvorm tussen consumeren en beleggen: de belegging in de spaarsfeer. Daar 

zijn twee goede redenen voor: 

- een spaarrekening bij een grote bank levert een minimum aan debiteurenrisico op; 

- er kan een korte looptijd worden gekozen zodat, indien nodig, het geld toch voor 

consumptie beschikbaar is. 

Als vuistregel wordt gesteld dat, om te kunnen voorzien in onverwachte uitgaven of 

plotse derving van beroepsinkomsten, best een equivalent aan 6 maanden 

beroepsinkomen in dergelijke beleggingsformule geparkeerd blijft als “matras” van 

het persoonlijke vermogen. Tegenover de voordelen van veiligheid en liquiditeit 

staan ook nadelen. 

De voornaamste zijn: 

- een relatief lage vergoeding; 

- geen bescherming tegen koopkrachtrisico. 



Om die nadelen te compenseren, voegen we nog twee lagen aan de piramide toe. 

De tweede laag bestaat dan uit een vastrentende, risicoarme belegging in 

kwaliteitsobligaties. Het geld wordt lang vastgezet en is dus niet meer voor 

consumptie beschikbaar. Daartegenover staat dat de rentevergoeding hoger is dan 

op de spaarrekening. De vergoeding is hoger omdat de risico’s zijn toegenomen. 

Uiteraard is er in verhouding tot de kwaliteit van de debiteur meer debiteurenrisico. 

Maar ook het koopkrachtrisico en het renterisico zijn groter geworden omdat het geld 

voor een langere termijn vaststaat. Dit hogere risico kan geaccepteerd worden 

omdat aan de basis van de piramide de consumptie gewaarborgd is. Een 

onverhoopt slechte afloop tast niet het levenspeil van de belegger aan. Overigens is 

een belegger natuurlijk nooit verplicht om hogere risico’s te nemen. Wie zich het 

prettigst voelt met zijn geld op een spaarrekening en verdere risico’s niet aandurft, 

kan gerust sparen als enige beleggingsvorm kiezen. Ook al is dit financieeltechnisch 

niet de meest renderende "oplossing". 

De derde laag bestaat uit een belegging in aandelen. Het geld wordt permanent uit 

handen gegeven. De vergoeding is onzeker, want die is afhankelijk van de gang van 

zaken bij het betrokken bedrijf. Als die goed is, ontstaat een waardestijging van het 

bezit die compensatie geeft voor het koopkrachtrisico. Het risico is opnieuw hoger 

dan in de voorgaande laag. De belegger kan zich dat veroorloven omdat hij een 

buffer heeft door zijn belegging in de twee voorgaande lagen. Bovendien zijn op 

lange termijn de rendementen hoger dan in de onderste laag van de piramide. Ook 

hier geldt weer dat de belegger geen aandelen hoeft op te nemen als hij zich daar 

niet veilig bij voelt. 

Het kopen van aandelen zonder dat er een buffer in spaargelden en obligaties is, 

betekent dat bij een tegenslag de belegger wellicht zijn levenspeil moet verlagen. 

Een doordacht beleggingsbeleid is er altijd op gericht om dat te voorkomen. Op dat 

punt kan ook het meest zinvolle onderscheid tussen beleggen en speculeren 

gemaakt worden. Iemand die een riskante transactie aangaat, hoeft geen speculant 

te zijn. Als hij zijn beleggingen volgens de piramide opgebouwd heeft, is een 

speculatieve investering toch gewoon beleggen. Doet iemand dat echter zonder over 

de buffers te beschikken, dan spreken we van speculatie. 



De twee bovenste lagen kunnen ook weer onderverdeeld worden naar risicograad. 

U kunt in het obligatiedeel een stukje inruimen voor een hoger debiteurenrisico of 

voor een valutarisico als daar een hogere beloning tegenover staat. Ook bij de 

aandelen kan een scala van solide tot riskante bedrijven opgenomen worden. 

Ten slotte plaatsen we de top op de piramide: de beleggingsvorm met de hoogste 

risicograad,waar dus het kleinste deel van het vermogen ingestoken wordt. Dat zijn 

opties, futures en warrants. Zoals gezegd zijn de risico’s hier groot, maar bij een 

goede afloop zijn ook de winsten navenant. Dergelijke instrumenten zijn enkel 

weggelegd voor particulieren die minimaal dagelijks hun financiële portefeuille 

opvolgen. Later zullen we deze instrumenten meer in detail behandelen. 

De samenstelling van de portefeuille 

Ook hier is er een vuistregel. In functie van de leeftijd zou men zijn 

beleggingspiramide kunnen samenstellen: iemand van 30 jaar zou 70% mogen 

beleggen in aandelen en 30% in obligaties (men gaat er vanuit dat “bij leven en 

welzijn” de betrokkene nog voldoende jaren voor zich heeft om een eventuele crash 

te recupereren...). Anderzijds zou iemand van 60 jaar nog 40% mogen beleggen in 

aandelen en 60% in obligaties: een eventuele beurscrash moet dan niet onmiddellijk 

voor een hartinfarct zorgen of naar het OCMW verwijzen... Een vuistregel is wat hij 

is - zeker geen wetmatigheid -, maar hij maakt wel duidelijk dat iemand die geen 

beroepsinkomsten meer heeft, meer op “safe” dient te beleggen. 

U moet ook rekening houden met enkele individuele vragen: heb ik een onroerend 

patrimonium, een levensverzekering of een extra pensioenverzekering? In welke 

mate ben ik afhankelijk van de evolutie van mijn effectenportefeuille om mijn 

levensstandaard, mijn “train de vie”, niet te verstoren? 

Als u een beleggingsportefeuille gaat samenstellen, staat u voor het probleem van 

de vermogensallocatie, het verdelen van de voor belegging beschikbare middelen 

over de verschillende beleggingsvormen. U bepaalt vooraf welk risico u wilt 

aanvaarden. Als u bijvoorbeeld geen enkel risico wilt aanvaarden, dan hoeft u geen 

belegging in obligaties, aandelen of onroerend goed te overwegen. 

Stel, u hebt voor uzelf vastgesteld dat een laag risico voor u acceptabel is, mede 

omdat u een hoger rendement wenst dan op een spaarrekening. Op grond daarvan 

kiest u voor obligaties. U hebt echter niet bij uw overwegingen betrokken dat u 

volgend jaar weer over de middelen wilt beschikken. Als u de obligaties dan op de 

beurs moet verkopen, loopt u het risico van koersverlies. Tevens worden 

verkoopkosten in mindering gebracht. Het uiteindelijke rendement kan dan (fors) 

lager uitpakken dan u vooraf had verwacht. 

Het is ook logisch dat - naarmate de termijn van belegging korter is - het 

beleggingsresultaat sterker wordt beïnvloed door “toevalligheden”. Een 

optiebelegger kan bijvoorbeeld, als hij het goed heeft gezien, in korte tijd een flinke 

som verdienen. Het is echter ook mogelijk dat hij zijn totale inzet verliest. 



In de voorgaande paragraaf behandelden we aan de hand van de 

beleggingspiramide de verschillende risiconiveaus. De belegger die zijn 

beleggingsportefeuille volgens die systematiek samenstelt, heeft al een uitgedachte 

beleggingsstrategie voor ogen. De basis van die strategie is dat beleggingen met 

verschillende risicograden worden gecombineerd. Het verdelen van beleggingen 

over verschillende risicograden noemt men spreiding. Een tegenvallend resultaat op 

bijvoorbeeld aandelen kan dan gecompenseerd worden door een positief resultaat 

op bijvoorbeeld obligaties of onroerend goed. Op die wijze wordt een reductie van 

het risico bereikt. 

Het risico kan nog verder gereduceerd worden door binnen elke beleggingscategorie 

een spreiding aan te brengen. Bij aandelen bijvoorbeeld kan men dit bereiken door 

in de beleggingsportefeuille aandelen op te nemen uit de sector banken en 

verzekeringen, de farma, de biotechnologie, de chemische sector, de 

voedingssector, de energie, alternatieve energie, de bouwsector, de transportsector, 

de grafische sector, telecom, enz. Een tegenvallende gang van zaken in de ene 

sector kan dan gecompenseerd worden door een positieve ontwikkeling in een 

andere sector. 

Het aanbrengen van voldoende spreiding in een beleggingsportefeuille is van groot 

belang. Indien het te beleggen vermogen van onvoldoende omvang is, zal een 

spreiding over sectoren of beleggingsvormen een onrendabele versnippering in de 

portefeuille tot gevolg hebben. In een dergelijk geval is het verstandig om te 

beleggen in een beleggingsfonds (zie verder). Door de grote omvang van het te 

beleggen vermogen is zo’n beleggingsfonds wel in staat om voldoende spreiding in 

de beleggingen aan te brengen. 

Uiteindelijk zal een strategische afweging van alle voorgaande aspecten leiden tot 

een keuze, die het best bij uw persoonlijke situatie past. Een hulpmiddel dat wij u 

willen aanreiken, is de persoonlijke risicotolerantietest die wij met dank ontlenen aan 

Fortis Bank. Doet u mee? 

De test bestaat uit 2 delen. Deel 1 van de vragenlijst peilt naar het risico dat u 

redelijkerwijs kunt nemen in het licht van uw persoonlijke situatie. Deel 2 peilt naar 

de risicograad die u ook effectief wilt nemen. 

De combinatie van beide delen geeft u een aanwijzing van de beleggingsstrategie 

die het beste aansluit bij uw persoonlijke situatie, uw doelstellingen en uw 

risicoprofiel. In elk geval is deze test slechts een hulpmiddel om uw keuze te maken. 

Hij garandeert geenszins het succes van de strategie die u zult kiezen. 

De test is een momentopname. In de loop der tijd zal uw situatie evolueren. Daarom 

raden wij u aan de test te bewaren en regelmatig opnieuw te doen op basis van uw 

nieuwe gegevens. 



Deel 1: Vragenlijst met betrekking tot uw beleggingscontext en uw ervaring met 

financiële producten 

Vraag 1 

Over hoeveel tijd denkt u het geld nodig te hebben dat u nu belegt of belegd hebt? 

Minder dan 2 jaar A 

2 tot 3 jaar B 

4 tot 6 jaar C 

7 jaar of langer D 

Vraag 2 

De laatste jaren merkt u aan het einde van het jaar dat uw spaartegoed, zonder 

rekening te houden met de opbrengsten: 

Ononderbroken gestegen is A 

Constant blijft B 

Nul of bijna nul is C 

Lichtjes daalt D 

Uitgesproken daalt E 

Sterk wisselt van jaar tot jaar F 

Vraag 3 

Hoe ziet u uw inkomsten (beroeps- en andere) evolueren de komende 5 tot 7 jaar? 

Die zullen sterk stijgen. A 

Die zullen licht stijgen. B 

Die zullen onveranderd blijven. C 

Die zullen licht dalen. D 

Die zullen uitgesproken dalen. E 

Vraag 4 

Hebt u ervaring met beleggen? 

Neen A 

Ja, en wel met volgende formules (meerdere antwoorden zijn mogelijk) 

B Een spaarrekening 

C Staatslening en kasbons of obligaties in EUR 

D Obligaties in vreemde munten 

E Aandelen 

F Verzekeringsbons 

G Fondsen (sicavs of beveks) 

H Andere 

Vraag 5 

Hoe kijkt u terug op uw eerdere ervaringen met beleggen? 

Overwegend positief A 

Overwegend negatief B 

Geen duidelijke voorkeur C 



Vraag 6 

Welk deel van het maandelijks gezinsinkomen dient momenteel besteed aan 

kredietverplichtingen (aflossing hypothecaire lening(en) + leningen op afbetaling 

(autolening,…)? 

Minder dan 20% A 

Van 20% tot 25% B 

Van 26% tot 35% C 

Meer dan 35% D 

Vraag 7 

In welke uitspraak kunt u zich het beste herkennen als het gaat over de manier 

waarop u momenteel belegt? 

A. Ik hou me niet zo graag bezig met het beheer van mijn tegoeden en bovendien 

heb ik er onvoldoende tijd voor. 

B. Ik ben graag op de hoogte van de evolutie van mijn tegoeden maar eigenlijk 

kan ik er maar weinig tijd aan besteden. 

C. Ik wil de evolutie van mijn portefeuille van kortbij opvolgen en bekijk regelmatig 

de resultaten. 

D. Ik informeer mij terdege en ben vrij actief bezig met het beheer van mijn 

tegoeden. 

Vraag 8 

Kies bij elke mogelijkheid de belegging die naar uw inschatting het kleinste risico 

heeft: 

Obligatiebelegging in EUR A 

Obligatiebelegging in Canadese dollar B 

Franse aandelenbelegging C 

Japanse aandelenbelegging D 

Termijnrekening in USD E 

Termijnrekening in EUR F 

Vraag 9 

Hoeveel tijd besteedt u gemiddeld per week aan het lezen van de beleggingsrubriek 

in uw krant of tijdschrift? 

Minstens een uur per week A 

Van een halfuur tot een uur per week B 

Van 10 minuten tot een half uur per week C 

Minder dan 10 minuten per week D 

Vraag 10 

Welke uitspraak vindt u het beste van toepassing op uw huidige ervaring met 

beleggen (uitgesloten zijn beleggingen in een pensioenfonds) ? 

Dit zijn echt wel mijn eerste stappen in de wereld van beleggen. A 

Sinds enkele jaren beheer ik een portefeuille van minder dan 50.000 EUR. B 

Ik beheer al geruime jaren een portefeuille die zich situeert tussen 50.000 EUR 

tot 125.000 EUR. C 

Ik beheer al geruime jaren een portefeuille van meer dan 125.000 EUR met of 

zonder de hulp van een adviseur van mijn bank. D 



Totaalscore voor deel 1 

Vraag A B C D E F G H Score 

1 0 5 25 40 

2 15 10 5 1 0 5 

3 15 12 7 4 1 

4 * ** 0 0 1 1 4 6 2 4 

5 10 0 5 

6 15 10 73 

7 0 5 15 20 

8 * ** 4 0 4 0 0 4 

9 15 10 5 0 

10 5 10 15 20 

TOTAAL 

*** Op deze vraag waren meerdere antwoorden mogelijk. Schrijf onder ‘Score’ het 

totaal op van uw antwoorden. 

Interpretatie van de resultaten 

U totaliseerde meer dan 135 punten 

Uw ervaring met en kennis van de beleggingsformules geven in combinatie met uw 

persoonlijke situatie aan dat u een dynamische beleggingsstrategie kunt hanteren. 

U totaliseerde tussen 105 en 135 punten 

Uw antwoorden geven aan dat een hoger risico niet overeenstemt met uw 

persoonlijke situatie. U bent het beste gediend bent met een neutrale 

beleggingsstrategie. 

U totaliseerde minder dan 105 punten 

U scoorde eerder laag op een aantal parameters die toch wel belangrijk zijn als u 

enig risico wilt kunnen nemen. Wij adviseren een eerder defensieve 

beleggingsstrategie. 

Belangrijk: deze eerste evaluatie dient genuanceerd in het licht van de resultaten 

van deel 2. 



Deel 2: Vragenlijst met betrekking tot het beleggersprofiel 

Vraag 1 

Tot welke leeftijdsgroep behoort u? 


Van 46 tot 60 jaar B 

Van 61 jaar tot 75 jaar C 

Meer dan 75 jaar D 

Vraag 2 

Hoelang belegt u reeds actief? 


Langer dan 5 jaar B 

Vraag 3 

Hoe zou u uw kennis van beleggingen omschrijven? 

Erg goed A 

Gemiddeld B 

Eerder bescheiden C 

Uw doelstellingen 

Vraag 4 

Welke ambities wilt u met het geheel van uw beleggingen realiseren in de komende 

5 jaar? 

Het kapitaal en de opbrengsten blijven beleggen. A 

Het kapitaal belegd laten maar de opbrengsten geheel of gedeeltelijk gebruiken. B 

De opbrengsten en het kapitaal (of alvast een deel ervan) gebruiken. C 

Vraag 5 

Voor welk doel zou u in de komende 5 jaar uw beleggingsportefeuille geheel of 

gedeeltelijk te gelde moeten maken? Ziet u in onderstaand lijstje verschillende 

mogelijkheden, kies dan de belangrijkste: 

Pensioen A 

Studies van de kinderen B 

Aankoop of verbouwing van een huis C 

Andere belangrijke aankoop D 

Handelsinvestering E 

Reis/Vakantie F 

Andere G 

Geen H 

En als ik het voor het kiezen had… 

De hiernavolgende vragen geven theoretische beleggingsmogelijkheden weer. Zij 

staan dus niet noodzakelijk voor beleggingsproducten die momenteel op de markt 

zijn. Hou uw huidige doelstellingen voor ogen als u op de vragen antwoordt. Of 

anders gezegd, denk aan het bedrag, het doel en de duur die u voor uw volgende 



belegging of herbelegging in gedachten hebt. In de vragen 6 tot en met 9 moet u 

telkens kiezen tussen 2 theoretische beleggingsmogelijkheden A en B: 

– mogelijkheid A garandeert een jaarlijks rendement van 4% 

– het gamma jaarlijkse rendementen (variabel) van mogelijkheid B vindt u in de 

hiernavolgende tabellen. 

Zo heeft bijvoorbeeld de mogelijkheid B in vraag 6 een verwacht rendement van 7% 

per jaar. Uiteraard is dit rendement niet gegarandeerd en kan in werkelijkheid 

variëren van 1% tot 13% per jaar. 

Vraag 6 

Product Rendement Variabiliteit 

A Gegarandeerd 4% Geen 

B Verwacht 7% van 1% tot 13% 

Kiest u voor product A ga dan door naar vraag 7 

Kiest u voor product B ga dan meteen door naar vraag 10 

Vraag 7 






Vraag 8 






Vraag 9 




Ik kies voor product A ga dan door naar vraag 10 

Ik kies voor product B ga dan meteen door naar vraag 10 

Herkomst van het kapitaal 

Vraag 10 

Wat is de belangrijkste bron van het kapitaal dat u momenteel belegt? 

(slechts een enkele keuze aanduiden) 



Erfenis A 

Inkomsten uit arbeid (salaris of loon) B 

Inkomsten uit commerciële activiteiten (zakelijk) C 

Kapitaal afkomstig uit pensioen of levensverzekering D 

Opbrengsten uit beleggingen E 

Herbelegging of heroriëntatie van andere beleggingen (roerende of andere) F 

Houding tegenover beleggingen 

Vraag 11 

Omschrijf uw houding tegenover de volgende stelling: Ik streef er in de eerste plaats 

naar dat mijn kapitaal beveiligd is. Tegen het nemen van risico’s sta ik 

terughoudend. 

Helemaal mee akkoord A 

Min of meer akkoord B 

Eigenlijk eerder niet akkoord C 

Helemaal niet mee akkoord D 

Totaalscore 

Vul in de onderstaande tabel het resultaat in van uw antwoorden op de vragen 1 tot 

en met 11 van deel 2. Als u bijvoorbeeld A hebt geantwoord op vraag 1, dan is uw 

score 45. Het eindresultaat of de ‘eindscore’ laat u toe in deel 3 uw risicoprofiel te 

bepalen. 

Vragen A B C D E F G H Score 

1 45 41 34 0 

2 0 8 

3 14 1 0 

4 30 12 0 

5 25 22 1 10 37 25 0 8 

6 0 34 

7 0 16 

8 0 10 

9 0 12 

10 9 41 35 0 61 24 

11 0 9 23 24 

TOTAAL 

Uw risicoklasse voor beleggingen 

Hoe hoger uw totaalscore, hoe meer risico u geneigd bent te nemen. De 

onderstaande tabel geeft een indicatie van de risicoklasse van de beleggingen die 

voor u het meest geëigend zijn. 

TOTAALSCORE Van tot Uw risicoklasse 

0 150 A 

151 180 B 

181 en meer C 



Risicoklasse A: U houdt er niet van financiële risico’s te nemen. 

Risicoklasse B: U staat niet terughoudend tegenover risico’s op voorwaarde dat die 

binnen redelijke grenzen blijven. 

Risicoklasse C: U hebt geen angst om financiële risico’s te nemen. 

Synthese 

Vergelijk uw score van deel 1 en deel 2 van de test en lees in de hiernavolgende 

tabel welke beleggingsstrategie het beste bij u past. 

Tweede deel van de test 

Eerste deel Klasse A (0-150 Klasse B (van 151 Klasse C (meer 

van de test punten) 

tot 180 punten) dan 180 punten 

+135 punten Defensief Neutraal Dynamisch 

Van 105 tot 135 Defensief 

punten 

Neutraal Dynamisch 

Minder dan 105 

punten 

Defensief Defensief Defensief 

Toch nog een suggestie: indien u gehuwd bent en u belegt gelden uit het 

gezinspatrimonium, dan is het raadzaam om deze risicotolerantietest ook door uw 

partner te laten invullen. Hopelijk kan u na beider test een consensus over de 

beleggingsstrategie bereiken en zal de beursevolutie in het echte leven geen 

negatieve impact hebben op uw relatie... 

Voor uw persoonlijke punctuele beleggingen gaat u nu het risico afwegen tegen het 

door u beoogde rendement na belastingen. Daarnaast hebt u de in het verleden 

getoonde rendementen van de verschillende beleggingsvormen in overweging 

genomen. Uiteraard hebt u ook een visie op de toekomstige ontwikkelingen. 

Daarmee hebt u voor uzelf ook een referentiepunt gecreëerd. Na beëindiging van 

een belegging of na afloop van het jaar kunt u berekenen in hoeverre het behaalde 

rendement aansluit bij uw persoonlijke doelstelling. Het gerealiseerde rendement 

van een enkele belegging of in een bepaald jaar is daarvoor geen goede 

graadmeter. Het resultaat van een belegging moet over een termijn van ten minste 

vijf jaar beoordeeld worden. Wel kunt u de kortetermijnresultaten gebruiken om uw 

beleggingsbeleid aan te passen. Het is uiteraard ook denkbaar dat uw persoonlijke 

omstandigheden inmiddels zijn veranderd, waardoor de eerder gekozen beleggingen 

niet meer aansluiten bij uw persoonlijke situatie. Het is daarom verstandig om de 

beleggingsportefeuille enkele malen per jaar door te nemen, eventueel met de 

beleggingsadviseur van uw bank. 



Hoofdstuk 2 

De depositorekening 

De depositorekening of bankrekening is een verzamelterm van alle gebruikelijke 

bankrekeningen, met inbegrip van de zichtrekening en de termijnrekening. 

1. De zichtrekening 

Een dadelijk terugbetaalbaar tegoed, in euro of een andere munt, beheerd door een 

financieel tussenpersoon voor rekening van de klant. De zichtrekening wordt 

gebruikt om betalingen te verrichten, via overschrijvingen, cheques, wisselbrieven of 

betaalkaarten. Via een betaalautomaat kunt u geld voor dagelijkse uitgaven van de 

zichtrekening afhalen. Regelmatige kostenposten (telefoon, elektriciteit) worden 

makkelijk via de domiciliëring afgehandeld. Karakteristiek voor de zichtrekening: het 

beschikbare geld is op elk moment opvraagbaar. 

2. De termijnrekening 

Een tegoed dat terugbetaalbaar is op een vooraf afgesproken datum. Net als bij de 

zichtrekening kan het tegoed eender welke munteenheid betreffen. In euro wordt 

vaak een minimumbedrag (bv. 1.500 euro) vooropgesteld. In andere munten 

betonen de meeste instellingen pas interesse vanaf een tegenwaarde van circa 

10.000 euro. Dergelijke rekeningen slaan courant op 1, 3, 6 of 12 maanden, maar 

men kan ook totaal andere termijnen overeenkomen. Aan de opening en het beheer 

van een termijnrekening zijn doorgaans geen extra kosten verbonden. 

Op de termijnrekening kan men gelden tijdelijk “parkeren”, in afwachting van een 

latere, definitieve belegging. Het rendement is afhankelijk van de constant 

schommelende interbankenrente. Wie tijdelijk een aanzienlijk bedrag kwijt wil op een 

termijnrekening, loopt best vooraf even bij enkele financiële instellingen langs. Het 

rendement van de ene bank ligt vaak fors hoger dan de “bonus” van een andere 

bank. 

Vrijwel alle financiële instellingen beloven een hogere rente op de termijnrekening, 

naarmate het bedrag in kwestie oploopt. Bovendien varieert het rentepeil met de 

precieze termijn: hoe langer het geld geblokkeerd wordt, hoe hoger de interest. Gaat 

het om grote bedragen (meestal vanaf 250.000 euro), dan kunt u over de rente 

onderhandelen. 

Tegoeden op de zichtrekening zijn dadelijk opvraagbaar. Financiële instellingen 

houden echter uit veiligheidsoverwegingen een beperkte hoeveelheid contant geld in 

voorraad. Wie grote bedragen wil opvragen, waarschuwt de instelling bij voorkeur 

enkele dagen op voorhand. 

De houder van een termijnrekening kan pas na het verstrijken van de afgesproken 

termijn over het tegoed beschikken. Absoluut is deze regel niet, vooral indien u 



gegronde redenen aanvoert om de tegoeden voortijdig op te vragen. “Gegrond” is 

meestal overlijden of echtscheiding, definitief vertrek naar het buitenland, aankoop 

van een nieuwe wagen, ziekte,... Het spreekt vanzelf dat in deze veel, zoniet alles, 

afhangt van een degelijke relatie met de bankier. 

In de praktijk moet men 2 à 3 dagen voor het verstrijken van de overeengekomen 

termijn melden wat met het gedeponeerde geld zal gebeuren. Wordt geen contact 

opgenomen met de bank, dan verlengt die de termijn automatisch met een periode, 

gelijk aan de voorgaande. In dat geval wordt de vergaarde rente bij het basisbedrag 

gevoegd, en wordt de rente over de nieuwe termijn berekend op het globale bedrag. 

De geldende rentevoet over deze nieuwe termijn wijkt mogelijk af van de vorige 

rente. Ze hangt immers af van de marktrente. 



Hoofdstuk 3 

Het spaarboekje, het depositoboekje, de spaarrekening 

De financiële instelling verklaart op het spaar- of depositoboekje een bepaald bedrag 

te hebben ontvangen. Vroeger werd gewerkt met boekjes in de letterlijke zin. Later 

ruilde men het boekje voor uittreksels, naar het voorbeeld van de depositorekening. 

Sommigen zweren bij de term “spaarboekje”, anderen hanteren de benaming 

“depositoboekje” of “spaarrekening”. Bij spaarboekjes bestaat een onderscheid 

tussen het gewone spaarboekje (gereglementeerd sparen) en het nietgereglementeerd 

sparen. Die indeling is vooral om fiscale redenen relevant. 

Het gewone spaarboekje 

Voldoet aan alle wettelijke voorwaarden om belastingvrijstelling op de rente te 

genieten. Theoretisch kan men vreemde munten op een spaarboekje deponeren. In 

dat geval is er echter geen fiscale vrijstelling van interesten. 

Het niet-gereglementeerd sparen 

Genereert een hoger rendement, maar de houder komt niet in aanmerking voor een 

belastingvrijstelling op de interesten. Meestal is een minimumsaldo vereist. Dit is 

doorgaans niet zo bij het gewone spaarboekje. Het openen van een spaarboekje is 

gratis. De rentevergoeding van het gewone spaarboekje omvat twee elementen: een 

basisrente en een aangroei- of getrouwheidspremie. De maximumbasisrente wordt 

bij wet bepaald. Indien een financiële instelling beslist om een hogere rente te 

betalen de wettelijk toegelaten rente, dan verliest dit spaarmiddel zijn 

belastingvrijstelling op de rente. 

Sedert 1 januari 2001 wordt de basisrente berekend vanaf maximum de kalenderdag 

volgend op de dag van storting. Bij terugbetaling wordt de rente op dat bedrag 

vergoed tot maximum 7 kalenderdagen voorafgaand aan dag van terugbetaling. 

De aangroeipremie is de rente op het “vers geld”, d.i. het bedrag waarmee het 

uitstaande geld op een spaarboekje aangroeit en dat ten minste zes maanden 

behouden blijft op dat spaarboekje. Deze premie wordt echter niet toegekend op 

bedragen waarvoor reeds een getrouwheidspremie geldt. 

De getrouwheidspremie is de rente op bedragen die gedurende twaalf 

daaropvolgende maanden op één en hetzelfde spaarboekje / depositoboekje / 

spaarrekening stonden. Zowel voor de getrouwheids- als voor de aangroeipremie 

geldt de wettelijke bepaling dat die ieder op zich maximaal 50% van de wettelijke 

basisrente mogen bedragen. 

Het spaarboekje/depositoboekje/spaarrekening heeft als voordeel dat het geld 

onmiddellijk opvraagbaar is. Wie een belangrijke aankoop overweegt, kan het 

benodigde bedrag gewoon van de spaarrekening halen. Het opvragen van de 



gelden speelt een cruciale rol in de eventuele belastingvrijstelling. Om die vrijstelling 

te genieten, moet de opvraging gebeuren in speciën, dan wel via een transfer of 

overschrijving naar een andere rekening op naam van de titularis (doorlopende 

opdrachten zijn niet mogelijk). Bovendien kan men met het geld effecten aankopen, 

een safe huren of een verzekering betalen. Die verzekering diende aanvankelijk 

betrekking te hebben op het spaartegoed, later werd het toepassingsveld uitgebreid 

tot schuldsaldo- en levensverzekeringen gekoppeld aan een lening. 

De wetgever wilde via de vrijstelling het gezinsparen aanmoedigen. Er moest een 

merkbaar verschil bestaan tussen de spaarrekening en de zicht- of werkrekening, 

waarop de fiscale vrijstelling niet van toepassing is. Vandaar ook de beperkingen 

qua geldopvraging. De wet voorziet dat financiële instellingen voor afhalingen boven 

de 1.250 euro een termijn van ten minste 5 dagen kunnen opleggen. Ze kunnen 

tevens de opvraging beperken tot 2.500 euro per maand. Voorts mag elke instelling 

extra beperkingen opleggen, teneinde de opvraging te bemoeilijken. 

Fiscale voordelen 

In België zijn alle inkomsten uit geldsommen belastbaar als roerend inkomen, maar 

de rente op depositoboekjes vormt een uitzondering op die regel. De eerste schijf 

van 1.550 euro, anno 2005 opgebracht door een gewoon 

spaarboekje/depositoboekje of dito spaarrekening, wordt als “niet-belastbaar” 

beschouwd. Concreet: voor particulieren is de eerste schijf van 1.550 euro 

belastingvrij. Brengt het depositoboekje meer interest op, dan zal op het gedeelte 

boven 1.550 euro 15% roerende voorheffing aan de bron worden ingehouden. Is dat 

niet gebeurd, dan moet men het gedeelte boven 1.550 euro aangeven in de 

personenbelasting. 

De vrijstelling van roerende voorheffing geldt per boekje, zodat de bank geen 

roerende voorheffing inhoudt als de interest per boekje en per jaar niet hoger ligt dan 

1.550 euro. 

Slechts een beperkt aantal door de wet opgesomde instellingen mag 

depositoboekjes met vrijstelling van belasting uitgeven. Alle enigszins bekende 

banken en spaarbanken behoren tot dat clubje. Enkel spaargelden in euro komen in 

aanmerking voor de vrijstelling. Ook de uit te keren interest is aan zekere 

beperkingen onderworpen. De bank mag slechts een basisrente betalen, plus 

eventueel een getrouwheidspremie en/of een aangroeipremie. Het plafond van de 

basisrente, momenteel 4%, wordt van overheidswege vastgelegd. Overschrijding 

van dat plafond is niet toegelaten. Wel kan de bank een getrouwheidspremie 

(maximum 50 % van de basisrente) toekennen aan gelden die gedurende een jaar 

ononderbroken belegd worden op het depositoboekje. Bovendien biedt de bank 

mogelijk een bonus op de aangroei van het oorspronkelijk gespaarde bedrag. Die 

aangroeipremie moet ten minste 6 maanden op de rekening blijven. Aangroei- en 

getrouwheidspremie zijn niet cumuleerbaar voor eenzelfde storting. Als één van de 

vermelde voorwaarden niet is vervuld, zijn alle interesten op het gespaarde bedrag 

onderhevig aan de roerende voorheffing. 



Spaarboekjes die niet voldoen aan de wettelijk gestelde voorwaarden zijn toegelaten 

(cf. niet-gereglementeerd sparen). In dat geval is er geen fiscale vrijstelling. De 

roerende voorheffing (15%) is dan verschuldigd vanaf de eerste euro rente. 



Hoofdstuk 4 

Kasbon en staatsbon 

Kasbon 

Een kasbon is een schuldbekentenis, waarin een financiële instelling bevestigt een 

bepaalde som geld te hebben ontvangen en belooft die terug te geven na een 

welbepaalde termijn tegen betaling van een overeengekomen rente. 

De belegging in kasbons - alias spaarbonnen of spaarbrieven - gebeurt steeds in 

afgeronde bedragen (bv. 10.000 euro). Als bewijs van zijn deponering ontvangt de 

belegger een schuldbekentenis onder de vorm van een waardepapier aan toonder. 

Dit naamloze document kan men op elk moment en aan elke persoon vrij 

overdragen. De bezitter van de kasbon wordt geacht ook de eigenaar te zijn. Op 

vraag van de eigenaar kan de kasbon op naam worden geplaatst. 

De kasbon bestaat uit een mantel en een couponblad. De mantel vertegenwoordigt 

het kapitaal en vermeldt onder andere de naam van de financiële instelling, het 

bedrag en de rentevoet, de looptijd, de coupondatum en de eindvervaldag. De 

coupons op het couponblad vertegenwoordigen de interest. Jaarlijks knipt de 

belegger de overeenkomstige coupon en int die bij de bank. Op de eindvervaldag 

ontvangt de eigenaar zijn kapitaal tegen afgifte van de mantel. De laatste coupon is 

meestal in de mantel vervat. 

Kasbons worden uitgegeven door banken, spaarbanken en 

hypotheekmaatschappijen. U kan bij nagenoeg elke financiële instelling terecht voor 

het intekenen op kasbons. De uitgifte gebeurt steeds a pari, tegen 100% van de 

nominale waarde. Voor een kasbon van 10.000 euro moet u dus effectief 10.000 

euro betalen. Intekenen op een kasbon kan op elk moment. Grote banken 

beschikken over apparatuur die onmiddellijk de kasbon van uw wensen (looptijd, 

bedrag, enz.) produceert. 

De banken rekenen voor kasbons geen kosten bij couponinning of op vervaldag. Bij 

intekening is wel een beurstaks verschuldigd van 0,14% met een maximum van 250 

euro en bij sommige banken zijn er forfaitaire kosten voor de materiële levering. Men 

kan de kasbons ook in bewaring geven bij de financiële instelling. Zij zijn dan 

gevrijwaard tegen diefstal. De interesten worden automatisch op de rekening 

geplaatst. Voor zover de in bewaring gegeven kasbons door de betrokken financiële 

instelling werden uitgegeven, zijn deze diensten eveneens gratis. Ook op de 

staatsbon zijn – uitgezonderd de taks op materiële levering en beurstaks – geen 

kosten verschuldigd. 

De rente op kasbons varieert nauwelijks tussen de grootbanken. Sommige kleinere 

financiële instellingen afficheren traditioneel wel hogere tarieven. Tevens is er een 

renteverschil op grond van de looptijd. Een langere looptijd genereert bijna altijd een 

hogere rente. De koper kan kiezen uit kasbons op 1 tot 5 jaar, soms zelfs langer. 

Gebruikelijk zijn de termijnen 1, 2, 3 en 5 jaar. De kasbon is doorgaans verkrijgbaar 

in coupures van 250, 1.000, 2.500 en 10.000 euro. 



In de strijd om het marktaandeel lanceerden de financiële instellingen varianten op 

de klassieke kasbon. Bij de kapitalisatiebon wordt de jaarlijkse interest niet 

uitgekeerd, maar herbelegd (gekapitaliseerd) tegen de interestvoet van de kasbon. 

De kasbon bestaat dan enkel uit een mantel. Bij kasbons met facultatieve 

kapitalisatie heeft de eigenaar de keuze: kapitalisatie van de interest of uitkering van 

de interest tegen afgifte van de coupon. Ten gevolge van de keuzemogelijkheid 

gebeurt de kapitalisatie tegen een lagere interestvoet dan het rendement op de 

kasbon zelf. 

Een aanvullend inkomen biedt de kasbon met trimestrieel inkomen. De interest 

wordt driemaandelijks uitbetaald, zodat de houder periodiek over extra inkomsten 

beschikt: interessant voor gepensioneerde beleggers. Bij de kasbon met 

progressieve rente verhoogt de interest naarmate men de kasbon langer houdt. 

Meestal kan men reeds vanaf de eerste coupondatum het kapitaal terugvragen. De 

stijgende rente is een stimulans om de kasbon te bewaren tot de eindvervaldag. 

Wie eerder dan voorzien over het geld van een kasbon wil beschikken, kan op drie 

manieren geholpen worden. Eerste eenvoudige, maar reële mogelijkheid: zoek zelf 

een koper. Tweede mogelijkheid: verzoek de bank die de kasbons heeft uitgegeven, 

uw kasbons terug te kopen (prijs overeen te komen). Derde mogelijkheid: de 

kasbon(s) te koop aanbieden op de Openbare Veiling van Euronext Brussels. In dat 

geval legt u best een limiet vast, een minimumprijs waaronder u niet wil verkopen. 

De verkoop op de Openbare Veiling gebeurt via erkende beursvennootschappen. 

De verzekeringsmaatschappijen hebben met de verzekeringsbon hun variant op de 

kasbon gelanceerd (zie Hoofdstuk 9). 

Staatsbon 

Tot 1996 ontleende de Belgische Staat bij de particulieren via de uitgifte van 

obligaties, de zogenaamde “volksleningen”. Met de staatsbon bracht de Belgische 

Schatkist daarin verandering. De staatsbon sluit veel dichter aan bij het concept van 

een kasbon dan van een obligatie. 

De staatsbons worden viermaal per jaar (juni, september, december en maart) 

uitgegeven. Bij elke uitgifte worden twee varianten aangeboden. De Belgische 

Schatkist kiest daarbij uit 4 formules: 

- de staatsbon 5-7 heeft een looptijd van vijf jaar en geeft de houder een optie om 

twee jaar langer te beleggen tegen dezelfde voorwaarden. 

- de staatsbon 3-5-7 heeft een looptijd van drie jaar, met optie tot twee keer toe om 

voor twee jaar te verlengen. De eerste 3 jaar ligt de rente vast. Vanaf het vierde 

jaar wordt de rente veranderlijk en afhankelijk van de evolutie van de marktrente, 

maar waarborgt de Staat wel een minimumrente. 

- de staatsbon met jaarlijks in functie van de marktrente aanpasbaar rentetarief: de 

houder van deze variante van een staatsbon heeft echter de optie om jaarlijks op 

coupondatum dit type staatsbon om te ruilen tegen een andere staatsbon die op 

dat ogenblik wordt uitgegeven. 



- ten slotte de staatsbon op 8 jaar, vaste looptijd, vaste rente. 

De houder van een staatsbon krijgt de rente jaarlijks uitbetaald. Er is geen 

mogelijkheid tot kapitalisatie. Een staatsbon is makkelijker te verhandelen dan een 

kasbon. Het Rentefonds maakt immers niet alleen een markt voor staatsobligaties, 

maar ook voor staatsbons. In normale omstandigheden moet u dus op elk moment 

een eerlijke prijs voor uw staatsbon krijgen. 



Hoofdstuk 5 

Obligaties 

De obligatie is een schuldvordering van de obligatiehouder op een ontlener (emittent 

of debiteur) voor een bepaalde duur, tegen een overeengekomen rente. De ontlener 

belooft op vaste tijdstippen (meestal jaarlijks) de rente te betalen en - na afloop van 

de lening - het volledige kapitaal terug te betalen. De obligatie is meestal een effect 

aan toonder: bezitter is eigenaar. 

Zowel een onderneming als de overheid kan een lening aangaan, hetzij bij financiële 

instellingen, hetzij rechtstreeks bij de spaarders via de uitgifte van een 

obligatielening. Supranationale en internationale instellingen doen vaak een beroep 

op de kapitaalmarkt om bepaalde projecten te financieren. Bekende debiteuren van 

dit soort leningen zijn de Wereldbank en de Europese Investeringsbank. 

Kenmerken 

De obligatie bestaat meestal uit een mantel en een couponblad. De mantel bevat 

volgende gegevens: 

• de identiteit van debiteur of emittent 

• de verklaring van de emittent dat hij een bedrag moet aan de houder van dit effect 

• de nominale waarde van de obligatie (bv. 1.000 euro) 

• de looptijd van de lening (bv. 10 jaar) 

• het jaar van uitgifte 

• de nominale rente 

• de terugbetalingsdatum 

• de coupondatum: meestal eens per jaar op een vaste datum, gedurende de 

volledige looptijd van de lening 

• het nummer van de obligatie 

• het totale (nominaal) bedrag van de obligatielening (bv. 25 miljoen euro) 

• de vermelding of een obligatie al dan niet van het achtergestelde type is 

Op het couponblad vertegenwoordigt elk vakje (coupon) de jaarlijkse rente. Elke 

coupon vermeldt het bedrag en de datum waarop die rente betaalbaar is. De 

obligatiehouder knipt de coupon op vervaldag en levert hem in bij een financiële 

instelling. 

Obligaties worden uitgegeven tegen pari, onder of boven pari. Bij een emissie tegen 

pari wordt de volle prijs betaald, 100% van de uitgifteprijs. Onder pari betaalt u 

bijvoorbeeld 98,5%: voor een obligatie met nominale waarde van 2.500 euro wordt 

dan 2.462,50 euro aangerekend. Bij een uitgifte boven pari wordt meer dan de 

nominale waarde betaald. De notering van obligaties gebeurt in procenten van de 

nominale waarde. Sinds 2000 wordt nadrukkelijk gestreefd naar een 

dematerialisering van de effectenhandel. 



Obligatiemarkten 

1. De primaire obligatiemarkt omvat de handel in nieuwe emissies. Sommige 

kranten (bijvoorbeeld De Tijd) en vakbladen (Cash!, Inside Beleggen enz.) 

publiceren op geregelde tijdstippen de nieuw uitgegeven obligaties. 

2. Op de secundaire markt en “buiten-beursmarkt” worden leningen verhandeld die 

reeds eerder werden uitgegeven. De meeste beleggingsbladen publiceren 

wekelijks een selectie van bestaande obligaties, te koop bij banken en 

beursvennootschappen. 

Vaak voorkomende soorten obligaties 

• Aan gewone obligaties zijn geen bijzondere voorrechten verbonden. De 

obligatiehouder heeft dezelfde rechten als een gewone schuldeiser. Bij de 

vereffening van de vennootschap worden de obligatiehouders terugbetaald nadat 

de bevoorrechte schuldeisers hun vergoeding ontvingen maar voor de 

aandeelhouders. 

• Bevoorrechte obligaties: de terugbetaling van kapitaal en interesten wordt 

gewaarborgd door bepaalde activa van de onderneming. De obligatiehouder krijgt 

hierdoor meer zekerheid over de terugbetaling van zijn kapitaal. De bevoorrechte 

schuldeiser wordt in geval van faillissement prioritair behandeld. 

• Achtergestelde obligaties worden pas terugbetaald nadat de bevoorrechte en de 

gewone schuldeisers betaald zijn. De terugbetaling kan een probleem vormen als 

de debiteur in financiële moeilijkheden geraakt. Normaal bieden dergelijke 

obligaties een iets hogere rente. Volgens welbepaalde criteria mogen de banken 

voor de berekening van hun eigen vermogen hun achtergestelde obligaties in 

aanmerking nemen. 

• Bij de obligaties met variabele rente onderscheiden we “floating rate notes” (FRN) 

en “variable rate notes” (VRN). Bij FRN wordt de rente om de drie à zes maanden 

betaald én herzien, in functie van de rentevoet op de internationale geldmarkt 

(doorgaans de EURIBOR of Euro Inter Bank Offered Rate). De rente is gelijk aan 

die (variabele) rentevoet plus een opslag (spread) die gedurende de hele looptijd 

ongewijzigd blijft. Bij VRN is dat laatste niet het geval. Naast de rentevoet is ook de 

spread variabel, dat wil zeggen aanpasbaar aan een wijziging in de 

marktomstandigheden. 

• Obligaties met terugbetaling op vervaldag: obligaties hebben per definitie een 

beperkte levensduur, maar de looptijd kan variëren van 1 tot 30 jaar. Vooral in de 

VS worden op grote schaal langerlopende obligaties (“bonds”) uitgegeven, in 

contrast met de emissies op minder dan 10 jaar (“notes”). De voorbije jaren deden 

ook eeuwigdurende obligaties hun intrede. 

• Obligaties met vervroegde terugbetaling: leningen met een zeer lange looptijd zijn 

vaak “in schijven” terugbetaalbaar. Tot deze categorie behoren de obligaties met 



een optioneel vervroegde terugbetaling en de obligaties met een verplichte 

aflossing. 

• Als de debiteur-emittent de vervroegde terugbetaling kan vragen, spreekt men van 

een ‘call’-optie. Deze call is meestal pas uitoefenbaar na een bepaalde datum, 

enkele jaren na de emissie. De debiteur zal de calloptie uitoefenen indien de 

marktrente fors gedaald is sinds de uitgifte van de obligatie. Oude leningen kan 

men in zo’n scenario beter vervangen door nieuwe obligaties met een lagere rente, 

waardoor de obligatiehouder onaangename verrassing van een vervroegde 

terugbetaling vermijdt. 

• Bij sommige obligaties kan ook de obligatiehouder vervroegde terugbetaling 

vragen: de ‘put’-optie. De terugbetalingsprijs ligt dan steeds boven pari, alleen de 

houder haalt dus zijn voordeel uit de operatie. Diverse converteerbare obligaties 

zijn voorzien van een dergelijke putoptie. 

• De ‘reverse convertible’: begin 1998 maakten leningen van een nieuw type hun 

opwachting op de internationale kapitaalmarkten. De rentevoeten in de eurozone 

hadden toen historisch lage niveaus bereikt. Bij de speurtocht naar hogere 

rentevoeten ging men aan een klassieke obligatielening een beursrisico toevoegen 

dat de uiteindelijke terugbetalingsprijs beïnvloedt. De “reverse convertibles” op 

aandelen of aandelenkorven zagen het licht. Hoe geraakt de belegger dan aan die 

hoge coupon in vergelijking met bijvoorbeeld de rente op een staatsbon of een 

kasbon, zeg maar “risicovrije” producten? De belegger in een reverse convertible 

koopt niet alleen een hoogrentende obligatie, maar schrijft of verkoopt gelijktijdig 

ook een putoptie op de onderliggende aandelen of aandelenkorf. Hij gaat daarmee 

een verbintenis aan om, zodra de koper van de putoptie (dit is de emittent van de 

reverse convertible) hem dit vraagt, de aandelen/aandelenkorf te kopen tegen een 

vooraf vastgestelde prijs. Deze referentieprijs wordt ook 'strike price' genoemd. 

Voor het schrijven van die putoptie ontvangt de belegger in de reverse convertible 

een premie. Indien de koers van de betrokken aandelen of aandelenkorf zou dalen 

(het risico dat de belegger loopt), moet de belegger toch die aandelen tegen een 

hogere koers kopen. Bij een gewone optie op aandelen zou de schrijver van die 

optie de premie onmiddellijk incasseren, maar in het geval van een reverse 

convertible wordt deze betaling gespreid over de coupons. Elke jaarlijkse coupon 

van de reverse convertible omvat dus de gewone, risicovrije rente plus een 

gedeelte van de optiepremie. Het is evident dat de emittent zal terugbetalen in 

aandelen als dat voor hem het voordeligst uitkomt, met andere woorden, als de 

koers van het aandeel fors is gezakt. Indien de koers van het aandeel echter hoger 

is dan de referentiewaarde op moment van uitgifte, zal de terugbetaling van de 

reverse convertible in contanten en tegen 100% van de nominale waarde 

gebeuren, net zoals bij een gewone obligatie. Een variant op de reverse 

convertible is de “knock in”: de terugbetaling op de eindvervaldag wordt slechts 

gekoppeld aan de onderliggende waarde (aandeel of aandelenkorf) indien tijdens 

de looptijd de onderliggende waarde minstens met een op voorhand bepaald 

percentage daalt. Conclusie: reverse convertibles bieden een hoog rendement, 

maar richten zich tot de risicobewuste belegger en kennen een risico dat veel 

hoger ligt dan bij normale obligaties en meer vergelijkbaar is met dat van 

aandelen. 



• Bij een zerobond of nulcouponobligatie wordt geen coupon uitbetaald. Wel wordt 

op eindvervaldag een meerwaarde uitgekeerd. Daardoor ligt de uitgifteprijs ver 

beneden pari (bv. 40%). Op de eindvervaldag ontvangt men een hoger bedrag dan 

bij de uitgifte. Het verschil is de gekapitaliseerde rente over de looptijd van de 

lening. 

• De converteerbare obligatie of 'convertible' is een door een vennootschap 

uitgegeven obligatie die binnen een bepaalde termijn (de conversieperiode) en 

onder bepaalde voorwaarden (de conversievoorwaarden) inwisselbaar is tegen 

aandelen van dezelfde onderneming. Maar er bestaan ook converteerbare 

obligaties met mogelijkheid tot conversie in aandelen van een andere 

onderneming, die “exchangeables” worden genoemd. Bovendien kan de 

omwisseling gepaard gaan met een betaling in contanten. De convertible kan 

daarom worden beschouwd als een gewone obligatie met een ingebouwde 

calloptie op het onderliggende aandeel. Het obligatiedeel biedt de belegger 

bescherming indien de koers van het aandeel onder de conversieprijs uitkomt. 

Daarnaast kan de belegger profiteren van de stijging van de waarde van de 

ingebouwde calloptie als de koers van het onderliggende aandeel stijgt. Voor de 

onderneming die de convertible uitgeeft, heeft dit instrument het voordeel dat door 

de lagere couponrente op de convertible de financieringslasten worden verlaagd, 

en dat de toekomstige uitbreiding van het aandelenkapitaal niet tot onmiddellijke 

winstverwatering leidt. De voorwaarden om de obligatie om te zetten in aandelen 

worden bepaald bij uitgifte. De conversieprijs is de prijs die men voor de aandelen 

moet betalen. Het verschil tussen conversieprijs en aandelenkoers bij emissie 

noemt men de conversiepremie. Die kan variëren van 10 tot 50%. Het aandeel 

moet dus met dat percentage stijgen vooraleer het interessant wordt om de 

conversie door te voeren. De periode waarin de obligatiehouder de omwisseling 

kan vragen, is mogelijk beperkt. Men voegt dan een bepaalde conversieperiode 

toe aan de uitgiftevoorwaarden. Ten slotte wordt ook de conversieverhouding 

aangegeven: hoeveel aandelen kan men verkrijgen door omzetting van één 

obligatie? Meestal is de conversie niet verplicht. Er bestaan converteerbare 

obligaties waarbij dat wel het geval is. 

• Net als de converteerbare obligatie is de obligatie met warrant een lening met een 

aandeelgebonden opbrengst. De obligatie met warrant bestaat uit twee financiële 

beleggingsinstrumenten: de obligatie en de warrant. De warrant geeft het recht om 

tegen een vooraf bepaalde prijs aandelen van de onderliggende vennootschap te 

verwerven. De obligatie is een gewone lening met lage coupon. Anders dan bij de 

converteerbare obligatie blijft de obligatie na omruiling van de warrant behouden. 

De obligatie noteert dan ex-warrant. Zolang de warrant aan de obligatie hangt, 

noteert de obligatie cum warrant. De warrant krijgt op de beurs een aparte 

notering. De obligatie met warrant heeft bepaalde voordelen. De belegger is zeker 

van een bepaald rendement, maar kan ook profiteren van een stijging van de 

koers van het aandeel. Gezien de onderscheiden notering van warrant en lening 

kan men steeds een gedeelte verkopen. Noteert de warrant sterk, inclusief een 

hoge premie, dan kan men de warrant verkopen en de obligatie ex-warrant 

bijhouden. 



• Bij de 'dual currency'-obligatie heeft de emittent het recht om terug te betalen in 

een andere munt, tegen een op voorhand bepaalde wisselkoers. Voor de koper 

van de obligatie is het uiteindelijke rendement moeilijk te berekenen. Dat hangt 

immers in hoge mate af van de evolutie van de koers in beide munten. Beleggen in 

dual currency-obligaties vereist een goed inzicht in de toekomstige koersevolutie 

van de munten in kwestie. De hoge coupon van deze leningen is niet zelden een 

bron van misleiding gezien het hoge risico dat daartegenover staat. 

• Een aparte categorie van staatsleningen vormen de lineaire obligaties (OLO’s). Ze 

worden elke laatste maandag van de maand tegen dezelfde rente, met dezelfde 

vervaldag uitgegeven volgens een tendersysteem. Volgens deze 

aanbestedingsformule zullen de kandidaat-inschrijvers moeten bevestigen voor 

welk bedrag en tegen welke prijs ze op de OLO’s wensen in te tekenen. De 

intekenprijs verschilt echter naargelang de stand van de rente. Zo is het voor 

institutionele beleggers mogelijk om in te tekenen op een OLO die vervalt in 2006. 

Zes maanden later kan men dezelfde OLO kopen, met gelijke vervaldag en 

coupon, maar wellicht tegen een andere prijs. Door die handel ontstaat een steeds 

toenemende massa van obligaties die voor institutionele beleggers vlot 

verhandelbaar zijn. De effecten worden echter niet gedrukt, ze zijn niet 

gematerialiseerd. De OLO’s bestaan alleen op rekeningen bij de Nationale Bank. 

Particulieren kunnen niet deelnemen aan het tendersysteem bij uitgifte van de 

OLO’s, zij kunnen deze effecten echter wel aan- en verkopen op de beurs. OLO’s 

geven een iets lager rendement dan gewone staatsleningen en zijn dus voor de 

gemiddelde particulier minder interessant. Ook het feit dat de stukken niet 

leverbaar zijn, vermindert de aantrekkingskracht van de OLO’s voor privébeleggers. 

Particulieren die voor lange tijd (15 jaar of meer) in staatspapier willen 

beleggen, vinden in OLO’s wel een interessant beleggingsinstrument. 

Kosten 

Er zijn (behoudens de taks op materiële levering, indien daarvoor wordt gekozen) 

geen kosten verbonden aan de inschrijving op nieuwe obligaties. Die obligatie moet 

normaal te koop zijn tegen emissieprijs (bijvoorbeeld 100%). Het gebeurt echter dat 

nieuwe obligaties zeer snel uitverkocht zijn. Kopers van grote pakketten zullen 

daarom - nog vóór de officiële inschrijvingsperiode verstreken is - effecten te koop 

aanbieden tegen een hogere prijs. Het omgekeerde gebeurt ook: de rentemarkt kan 

tijdens de emissieperiode in die mate stijgen dat de initiële voorwaarden niet meer 

aantrekkelijk zijn en deze obligaties tegen een lagere prijs worden verhandeld. Voor 

de aankoop van bestaande obligaties vraagt de financiële tussenpersoon een 

commissie van 1 à 2%. Doorgaans drukken die kosten het jaarrendement met 

ruwweg 0,20%. 

Rendement van een obligatie 

Het rendement van een obligatie is het verschil tussen de opbrengst van de 

investering en het geïnvesteerde bedrag. Deze werkelijke opbrengst van het 

geïnvesteerde geld mag niet verward worden met de coupon (doorgaans een vast 



bedrag). Het rendement van een obligatie kan hoger of lager liggen dan de coupon, 

afhankelijk van de koers van de obligatie. Voor obligaties kunnen we twee 

rendementen berekenen: het coupon- of onmiddellijk rendement (current yield) en 

het actuarieel rendement of rendement op eindvervaldag (yield-to-maturity). 

Basisnoties voor het benaderen en begrijpen van de obligatiemarkt 

1. De prijs (koers) van een obligatie verandert omgekeerd evenredig met de 

marktrendementen (rentetarieven): wanneer de rendementen stijgen, dan dalen de 

prijzen en vice versa. De belegger die een obligatie koopt, in zijn koffer opbergt en 

jaarlijks zijn couponnetje incasseert en tot vervaldag bewaart, merkt daar weliswaar 

niets van tot de dag dat hij/zij die obligatie te gelde moet maken. 

2. Hoe verder de vervaldag van een obligatie in de tijd verwijderd is, hoe meer de 

waarde kan schommelen. Aldus reageert zij op de wijzigingen veroorzaakt door de 

rendementen op de markt. Immers, in het geval van een rentestijging zal de 

belegger, hoe langer de looptijd is, zijn kapitaal langer geblokkeerd zien, zonder 

mogelijkheid van herbelegging in een hoger renderende obligatie, tenzij hij overgaat 

tot een arbitrage. 

3. Op een stijgende (“bullish”of “à la hausse” georiënteerde) markt zullen de obligaties 

met een lage rente beter presteren dan de obligaties met een hoge coupon. Dat is te 

verklaren doordat de obligaties met een lage coupon gevoeliger zijn dan de 

obligaties met een hoge rente. In een dalende (“bearish” of “à la baisse” 

georiënteerde) markt zal de toestand net andersom zijn. 

Duration 

Even technisch. In die context vertoont de 'duration' van een obligatie een 

rechtstreeks verband met de gevoeligheid van de koers voor een gegeven 

renteverandering. Daarom wordt de duration aangegeven met een cijfer dat bij 

benadering het hefboomeffect aangeeft dat een renteverandering op de koers van 

een obligatie heeft. 

De koers van een obligatie met bijvoorbeeld een duration van 5 zal met ongeveer 5 

basispunten stijgen wanneer de rentetarieven met 1 basispunt (= 0,01%) dalen. Vice 

versa zal de koers met ongeveer 5 basispunten dalen wanneer de rente 1 basispunt 

stijgt. Uiteraard is in dit voorbeeld de toepassing van de duration eenvoudig 

gehouden. 

De duration van een obligatie kan dus lijken op de looptijd van de obligatie. Toch is 

deze interpretatie ontoereikend. Terwijl immers de (gemiddelde) looptijd enkel de 

nog resterende looptijd tot en met de eind- of de vervroegde vervaldag in 

aanmerking neemt, zitten in de duration eveneens de vervaldag én het gewicht van 

elke coupon vervat, met andere woorden: de duration is de gewogen gemiddelde 

looptijd van de toekomstige cashflow, dus de rente en aflossing. 



Beheer van een obligatieportefeuille 

De koersen van de obligaties waaruit een obligatieportefeuille is samengesteld, 

verlopen op grond van marktparameters enerzijds en de specifieke kenmerken van 

de gekozen effecten anderzijds. Het oogmerk van de duration zal er bijgevolg in 

bestaan een prestatie (= valorisatie van de obligatie + valorisatie van de 

wisselkoers) over een bepaalde termijn te optimaliseren. Hoe? Door te steunen op 

de stelling dat, bij gelijkblijvende omstandigheden, hoe korter de resterende looptijd 

van een obligatie, hoe lager het cijfer van de duration en hoe beperkter de 

koersreactie op een renteverandering zal zijn. 

Op grond van dit principe is het kennen van de duration van de obligaties 

onontbeerlijk om: 

• de gevoeligheid van een obligatie voor de rentewijzigingen te ramen 

Door de notie “duration” op een obligatieportefeuille toe te passen, zal het mogelijk 

zijn om de blootstelling aan het risico in geval van een rentestijging of de 

mogelijkheid van winst in geval van rentedaling te meten. De duration van een 

obligatieportefeuille zal dus overeenstemmen met het gemiddelde van de 

durations van de obligaties waaruit hij is samengesteld, gewogen naar het gewicht 

van elke obligatie in de portefeuille. Uiteraard geldt dit ook voor obligatiefondsen 

(cf. sicavs). 

• een portefeuille actief te beheren en van de verwachte rentewijzigingen te 

profiteren. 

In het kader van een dynamisch portefeuillebeheer maakt het kennen van de 

durations, samen met de rentevooruitzichten, het uiteindelijk mogelijk om - 

rekening houdend met de kosten – te weten tot welke arbitrages men moet 

overgaan om het verwachte rendement (prestatie) te maximaliseren. Wanneer 

men een rentestijging verwacht, zal men de duration van de portefeuille moeten 

verminderen om de koersdaling maximaal te beperken. De beslissing daarentegen 

om de duration te verlengen, berust op de omgekeerde redenering. Uiteraard geldt 

dit ook voor een obligatiefonds (cf. sicavs). 

Yieldcurve 

Via de yieldcurve wordt de rentestructuur voor beleggingen met verschillende 

looptijden visueel weergegeven. In normale omstandigheden is de curve stijgend, 

omdat de rentevergoeding op een kortere looptijd lager ligt dan de vergoeding op 

een langere looptijd. Men spreekt van een inverse yieldcurve, indien het rendement 

van beleggingen op korte termijn hoger ligt dan op lange termijn. 

De obligatiekoers: meer dan het effect van de marktrente 

De koers van een obligatie wordt, zoals we hierboven zagen, deels bepaald door de 

marktrente. Als de rente daalt en nieuwe obligaties worden uitgegeven tegen een 

lagere rente, stijgen de koersen van vroeger uitgegeven leningen. Indien de rente 

stijgt, dalen de koersen van vroeger uitgegeven obligaties. 



Daarnaast wordt de koers (het rendement) van een obligatie bepaald door de 

looptijd en de terugbetalingsprijs. Dan nog kunnen obligaties met dezelfde nominale 

rente, een identieke looptijd en dezelfde terugbetalingsprijs op hetzelfde ogenblik 

een verschillende koers (en dito rendement) genereren. In de obligatiekoers spelen 

dus nog andere elementen. Ze hebben betrekking op de aard van de debiteur en de 

omvang van de emissie. 

1. De debiteur/emittent 

Qua solvabiliteit en kwaliteit is de ene debiteur - land of bedrijf - de andere niet. 

Hoe groter het risico, hoe hoger de rente die de belegger mag verwachten. Bij 

een identieke rentevergoeding zal hij immers kiezen voor de lening met de 

kleinste kans op niet-terugbetaling of opschorting van interestbetalingen. Slechts 

indien de rente wordt aangedikt met een premie voor het hogere risico, zal de 

lening op de kapitaalmarkt succes kennen. In dat verband is de rating van de 

obligatie cruciaal (zie verder). 

Naast de kwaliteit speelt de bekendheid van de debiteur een rol. Een bedrijf dat 

voor het eerst de obligatiemarkt betreedt, moet een hoger rendement bieden dan 

een emittent die reeds jaren op de markt actief is. 

2. De omvang van de emissie 

Emissies van kleinere omvang moeten doorgaans een hoger rendement bieden. 

De grootte van de lening bepaalt immers de liquiditeit en de verhandelbaarheid. 

De beleggers geven de voorkeur aan een lening van een grote omvang, waarvan 

de koers niet of slechts marginaal beïnvloed wordt door het verrichten van grote 

transacties. Leningen van grote omvang worden “jumboleningen” genoemd. Zijn 

die leningen afkomstig van een zeer bekend debiteur, dan zal de obligatie door de 

markt vaak als referentie-obligatie gebruikt worden. Men spreekt dan van een 

“benchmark”. Een belangrijke benchmark is de 30-jarige Amerikaanse 

staatsobligatie. Het rendement van deze obligatie wordt dagelijks gevolgd door 

zowat iedereen die vertrouwd is met de beurs. Een andere belangrijke benchmark 

is de Dow Jones 20 Corporate Bonds index. Deze index bevat de koersen van 20 

obligaties, uitgegeven door Amerikaanse debiteuren van de hoogste kwaliteit. Het 

betreft in feite een index voor de obligatiemarkt, zoals de klassieke “Dow” er één 

is voor de Amerikaanse aandelenmarkt. 

Liquiditeit 

Obligaties zijn niet altijd even vlot verhandelbaar. In sommige leningen is de markt 

erg illiquide. Zowel koper als verkoper werken daarom beter met limieten. Bij interne 

leningen of leningen die op geen enkele beurs noteren, is het dikwijls erg moeilijk de 

koers te achterhalen. Zo zijn obligaties genoteerd in Luxemburg doorgaans bijzonder 

moeilijk verhandelbaar. Ook obligaties met bijzondere kenmerken, waarbij 

bijvoorbeeld de coupon gekoppeld is aan een index of de interbankenrente, zijn 

moeilijk(er) te verhandelen. 



Veiligheid: wat is de “rating” van de ontlener? 

De betrouwbaarheid van een debiteur - zijn kredietwaardigheid - wordt door 

gespecialiseerde huizen uitgedrukt via een rating. De bekendste ratings zijn die van 

de huizen Moody’s en Standard & Poor’s. Ratings bieden een houvast, maar zijn 

niet te interpreteren als een absolute waarheid. 

Minder bekende of niet bijster kredietwaardige debiteuren kunnen obligatieleningen 

uitgeven, maar ze zullen dan wel een hoger rendement moeten aanbieden. Typische 

voorbeelden van obligaties met een hoog risico zijn de obligaties van een aantal 

ontwikkelingslanden en de zogenaamde “junk bonds”. De junks waren erg populair 

in de tweede helft van de jaren tachtig. Michael Milken van Drexel Burnham Lambert 

bouwde rond de “junk bonds” een heel imperium uit. Toen Milken achter de tralies 

belandde, verminderde de populariteit van dit instrument. Toch kan nog steeds in 

“junk bonds” worden gehandeld. 

De courante ratings (in dalende volgorde van kredietwaardigheid) zijn: 

Moody’s: Aaa, Aa1, Aa2, Aa3, A1, A2, A3, Baa1, Baa2, Baa3, Ba1, Ba2, Ba3, B1, 

B2, B3, Caa, Ca, C, D. 

Standard & Poor’s: AAA, AA+, AA, AA-, A+, A, A-, BBB+, BBB, BB+, BB, BB-, B+, B, 

B-, CCC, CC, C, D. 

De A-categorie mag normaal geen terugbetalingsproblemen kennen. C en D zijn in 

principe niet geschikt voor particuliere beleggers. Bedenk ook dat ratings geen 

statisch, maar een dynamisch gegeven vormen. Ze kunnen immers worden 

aangepast tijdens de looptijd van de obligatie. Met de nodige gevolgen voor de 

obligatiekoers in kwestie. 



Hoofdstuk 6 

Aandelen 

Aandelen: de derde laag van de beleggingspiramide = risicokapitaal 

Een aandeel is een bewijs van deelneming in het kapitaal van een bedrijf. De 

aandeelhouder is dus voor een stukje mede-eigenaar van het bedrijf waarin hij 

investeert. 

Onze overgrootouders wisten reeds dat, als ze naar de markt gingen, ze niet alle 

eieren in dezelfde korf moesten leggen. Uw bankadviseur zal u wel reeds gezegd 

hebben dat men zijn risico dient te spreiden, te diversifiëren. Maar zelfs dan niet in 

om het even wat! 

In “learn to earn” (en daarmee zijn we net bezig, niet?) formuleren Peter Lynch & 

John Rotchild daarover een opmerkelijke waarschuwing die als advies meegenomen 

kan worden. “Wie in een aandeel wil beleggen, moet er het verhaal van kennen. 

Daar gaan de beleggers in de fout. Zonder het verhaal te kennen, kopen ze een 

aandeel en ze volgen de beurskoers, omdat die het enige detail is dat ze verstaan. 

Ze denken dat de onderneming in goede doen is wanneer de koers stijgt en 

wanneer de koers stagneert of daalt, verkopen ze het aandeel. De koers van een 

aandeel verwarren met het verhaal is de grootste fout die men als belegger kan 

maken.” Einde citaat. 

De aandeelhouder geniet bepaalde rechten. Op de jaarlijkse algemene 

aandeelhoudersvergadering kan hij tekst en uitleg eisen over de gang van zaken 

binnen het bedrijf. De aandeelhouder heeft bovendien een stem in de goedkeuring 

van de jaarrekening, de benoeming en het ontslag van bestuurders, de goedkeuring 

van het dividend, enz. 

Een “spraakmakend” verhaal in België en de talrijke Enrons en WorldComs in de 

Verenigde Staten hebben aangetoond voor welke catastrofe men komt te staan 

indien het verhaal dat de onderneming heeft gebracht, onjuist blijkt te zijn. De markt 

reageert in soortgelijke omstandigheden zonder mededogen. 

Uit veelvuldig onderzoek blijkt dat aandelen op langere termijn nog steeds een 

hogere opbrengst opleveren dan andere spaarvormen (obligaties, spaarboekjes, 

termijnrekeningen,...). In de VS wordt vaak verwezen naar de studie van Ibbotson en 

Sinquefield. Over een periode van vijfenzeventig jaar bekeken, gaven aandelen een 

gemiddelde jaarlijkse opbrengst vóór belastingen van 10,7%. De aandelen van 

kleine ondernemingen (small caps) deden het nog beter, met een gemiddelde 

jaarlijkse opbrengst van 12,5%. Bedrijfs- en overheidsobligaties scoorden beduidend 

minder goed. Ze brachten jaarlijks respectievelijk 5,8 en 5,3% op. De 

kortetermijnbelegger zat gemiddeld aan 3,8%, een rendement dat dan nog 

grotendeels werd uitgehold door de inflatie van gemiddeld 3,1%. Aandeelhouders 

hielden na de jaarlijkse prijsstijgingen gemiddeld 7,6% over. 



Ondanks deze gunstige cijfers moet de belegger omzichtig te werk gaan bij de 

keuze van een aandeel. Een foute beslissing kan veel geld kosten. Om die reden 

vergt beleggen in aandelen enige bedrijfseconomische kennis. Tevens is inzicht in 

de werking van de beurs vereist. Beide aspecten worden verder toegelicht in 

Hoofdstuk 7 (Evaluatie van aandelen) en Hoofdstuk 11 (De beurs). 

Bij de oprichting van een nieuwe vennootschap worden aandelen uitgegeven. Niet 

alle aandelen noteren op de beurs: een massa BVBA’s en NV’s kunnen of willen de 

overstap naar de beurs niet wagen. Opteert een vennootschap op zeker moment 

toch voor een beursnotering, dan wordt via een emissie een pakket aandelen aan 

het publiek verkocht. 

Indien een beursgenoteerde onderneming het eigen vermogen wil versterken, kan 

ze overgaan tot een kapitaalverhoging: de emissie van nieuwe aandelen. De reeds 

bestaande aandeelhouders genieten meestal het voorrecht met een bepaalde 

korting op de nieuwe aandelen in te schrijven. 

De emissie van aandelen impliceert de samenstelling van een “prospectus”, waarin 

de onderneming zich voorstelt en het belangrijkste cijfermateriaal (balans - 

resultatenrekening) verstrekt. Bij een kapitaalverhoging dient de prospectus de 

volgende zaken te vermelden: 

• het bedrag van de kapitaalverhoging 

• de uitgiftekoers 

• de data van inschrijving en betaling 

• een balans en resultatenrekening 

• een prognose over de toekomstige resultaten 

Een onderneming die winst maakt, kan een deel daarvan als dividend uitkeren aan 

de aandeelhouders. Als een boekjaar met verlies werd afgesloten, volgt mogelijk 

geen dividenduitkering. Toch zullen bedrijven “in het rood” soms een dividend 

betalen, als bewijs van vertrouwen in de toekomst. Ze putten dan voor de 

dividenduitkering uit de reserves van de onderneming. 

Het dividend wordt doorgaans contant uitgekeerd, maar in navolging van het 

buitenland wint het stock dividend, ook wel “keuzedividend” genaamd, aan belang. 

De aandeelhouder mag kiezen: geld of nieuwe aandelen in een vooraf bepaalde 

verhouding. Sommige bedrijven vergasten hun aandeelhouders eens om de zoveel 

jaar op een bonusaandeel. In principe gaat een aandeel “ex-dividend” de dag na de 

jaarvergadering. Deze datum valt niet altijd samen met het tijdstip van uitbetaling. 

Soms duurt het zelfs een tijdje eer het bedrag van het dividend - min de kosten – op 

de rekening van de aandeelhouder komt. 

Bij een aandelenavontuur op buitenlandse beurzen rijst een bijkomend probleem. De 

niet zo wakkere belegger zal twee keer roerende voorheffing (RV) moeten betalen. 

Met een aantal landen sloot België een overeenkomst, waardoor men in het 

thuisland van het aandeel minder RV moet betalen. Wie zich in de VS meldt als 

buitenlandse aandeelhouder, betaalt geen 25, maar 15%. 



In de VS wordt traditioneel een kwartaaldividend uitgekeerd. De Belgische belegger 

is niet gediend met een dergelijke periodiciteit. De financiële instelling zal dan 

immers vier keer kosten aanrekenen om de betaling van het dividend af te handelen, 

waardoor het in bepaalde gevallen niet eens de moeite is om het dividend te 

verzilveren. In verschillende Europese landen wordt eerst een interimdividend 

uitgekeerd, bijvoorbeeld als het boekjaar er voor de helft opzit. Later volgt het 

slotdividend. 

De meeste beleggers hebben een voorkeur voor “lichte” aandelen. Om 

psychologische redenen kopen zij liever 10 aandelen van 100 euro, dan 1 aandeel 

van 1.000 euro. Deze voorkeur kan de verhandelbaarheid van “dure” (“zware”) 

aandelen schade berokkenen. Heel wat bedrijven besluiten dan ook tot een stocksplit 

of aandelensplitsing wanneer de koers te sterk gestegen is. Op een bepaald 

moment wordt beslist om de oude aandelen in te ruilen tegen nieuwe aandelen, 

vaak in een verhouding 2 nieuwe voor 1 oud aandeel. 

De directie van een bedrijf kan de algemene aandeelhoudersvergadering de 

toestemming vragen om preferente of bevoorrechte aandelen uit te geven. Deze 

worden geplaatst bij een bevriende stichting, die op de algemene vergadering 

steevast de kant van de raad van bestuur zal kiezen. Preferente aandelen komen 

eerst aan bod bij een dividenduitkering, maar ook als het bedrijf in vereffening gaat. 

De gewone aandeelhouders komen pas na de bezitters van preferente aandelen. 

Een courante aanleiding voor de uitgifte van preferente aandelen is de vrees voor 

een vijandig overnamebod. De gewone aandeelhouder haalt veelal profijt uit een 

overname, omdat het bod mogelijk latente meerwaarden aan de oppervlakte brengt. 

Talrijke bedrijven werden overgenomen tegen een hogere prijs dan de 

aandelenkoers op de beurs. 



Hoofdstuk 7 

Evaluatie van aandelen 

De koers van een aandeel komt tot stand door vraag en aanbod. De bereikte 

evenwichtskoers hoeft niet gelijk te zijn aan de fundamentele waarde. Een 

fundamentele over- of onderwaardering kan zelfs jaren duren. 

Maar op lange termijn mogen we ervan uitgaan dat de koers rond de fundamentele 

waarde fluctueert. Elke belegger moet dus zijn huiswerk maken vooraleer hij de aan- 

of verkoop van een aandeel overweegt. Daarbij kan hij via financiële dagbladen, 

beleggingsbladen of het internet op zoek naar informatie op drie niveaus: macroeconomisch, 

sectorieel en bedrijfseconomisch (micro-economisch). 

Fundamentele gegevens 

Macro-economisch 

Elke verstandige belegger volgt de economische evolutie op de voet. Ieder bedrijf 

wordt immers op de een of andere manier beïnvloed door de economische gang van 

zaken. De invloed van de Amerikaanse economie op de globale economie is het 

belangrijkst. Men zegt wel eens: ‘Wanneer de VS niest, is Europa verkouden’. De 

Amerikaanse economie is de grootste, die via invoer ook de economieën van Japan 

en Europa op gang trekt. Op een gewone beursdag kunnen de koersen van 

Europese aandelen er in de namiddag volledig anders uitzien wanneer cijfers over 

de Amerikaanse economie worden gepubliceerd. 

De Amerikaanse cijfers kunnen opgedeeld worden in drie soorten: de 

vooruitlopende, de gelijklopende en de achterlopende indicatoren. De beurs 

anticipeert op goed of slecht nieuws en bijgevolg zijn de vooruitlopende indicatoren 

het belangrijkst. Voorbeelden zijn het vertrouwen onder consumenten en 

producenten. Zij geven een indicatie over hoe de economie er binnen enkele 

maanden zal uitzien. Toch mogen we de macro-economische cijfers in Europa niet 

uit het oog verliezen. Voor sommige bedrijven die enkel in één land actief zijn, is het 

trouwens raadzaam om de cijfers van dat land te bestuderen. Een van de bekendste 

Europese cijfers is de IFO-indicator, die het sentiment onder de Duitse directeuren 

opmeet. 

De invloed van de macro-economische cijfers op aandelen verschilt sterk. Dit wordt 

aangeduid door de term cyclisch. Heel cyclische aandelen zijn veelal bedrijven uit de 

basisindustrie. Staalondernemingen bijvoorbeeld kunnen in economisch mooie tijden 

reuzenwinsten boeken, maar wanneer het slecht gaat zijn rode cijfers niet 

uitgesloten. Dit is bijvoorbeeld het geval voor de staalgroep Arcelor. Bedrijven uit 

andere sectoren zoals engineering, de chemie- of interimsector, zijn ook cyclisch 

maar de evolutie van het resultaat is minder grillig. Voorbeelden hiervan zijn de 

chemiegroepen Tessenderlo en Solvay. 



De aandelen die het minst onderhevig zijn aan het economische plaatje, noemen we 

defensieve aandelen. Zij trachten elk jaar een mooie winst, en meestal ook dividend, 

voor te leggen die jaarlijks enkele procentpunten stijgt. De aandelen uit de 

nutssector behoren zeker tot deze categorie. Dit komt omdat veel stroom- of 

gasproducenten, ondanks de vrijmaking van de markt, nog altijd een 

marktdominante positie hebben in hun regio. In ons land was Electrabel, nu 

overgenomen door Suez, het meest voor de hand liggende voorbeeld. 

De macro-economische evolutie heeft ook een grote invloed op de 

langetermijnrente. Hoe drukker de economische activiteit, hoe groter de kans op 

inflatie en de daarmee gepaard gaande stijgende rente. Hoe zwakker de 

economische activiteit, hoe lager de inflatiedruk en hoe lager de rente. Er wordt wel 

eens gezegd dat de beurs bepaald wordt door twee zaken: de bedrijfswinsten en de 

rente. De rente heeft inderdaad een belangrijke invloed op het niveau van de beurs 

om verschillende redenen. 

Ten eerste wordt de huidige waarde van de toekomstige winsten van bedrijven 

kleiner bij een hogere rente. Dit zien we verder in dit hoofdstuk bij de 

waardebepaling van aandelen. Ten tweede leidt een hogere rente tot 

aantrekkelijkere alternatieve beleggingen zoals termijnrekeningen of obligaties. Ten 

derde zorgt een hogere rente voor een neerwaartse druk omdat ondernemingen dan 

kampen met hogere financieringslasten. De gevolgen bij een hogere rente kan men 

telkens omdraaien in geval van een lagere rente hetgeen dus – in principe – leidt tot 

een hogere stand van de beurzen. De positieve beursevolutie in de jaren ’90 is voor 

een groot deel het gevolg geweest van de constant dalende rentevoeten gedurende 

deze periode. 

Sectorieel 

Als het economisch voor de wind gaat, betekent dat nog niet dat dit in alle sectoren 

het geval is. Het is daarom essentieel om de evolutie in de sector waarin het 

aandeel zich bevindt op te volgen. De evolutie van het aantal interimkrachten is 

naast een mooie economische indicator, ook een belangrijk sectorgegeven voor 

uitzendkantoor Randstad. De maandelijkse auto-inschrijvingen zijn dan weer een 

belangrijk gegeven voor auto-invoerder D’Ieteren. Enzovoort. 

Het is ook belangrijk om bepaalde trends binnen een sector op te volgen. Zo kan er 

een wijziging komen in het niveau van concurrentie van een bepaalde sector. Hoe 

meer concurrenten, hoe moeilijker voor de onderneming om de winstmarges op peil 

te houden. Wanneer bioscoopgroepen de inplanting van een nieuw complex in 

België aankondigen, dan is dit belangrijk voor Kinepolis. Ook de technologische 

evolutie binnen een sector kan grote gevolgen hebben. De overgang van analoge 

naar digitale fotografie is belangrijk voor fotofinisher Spector. 



Bedrijfsspecifiek 

Als het op economisch en sectorieel vlak snor zit maar de onderneming zelf slechte 

resultaten boekt, dan moeten er knipperlichtjes branden. Bedrijfsspecifieke factoren 

hebben een grote invloed op de prestatie van een individueel aandeel. Wordt het 

bedrijf wel goed geleid? Heeft het bedrijf niet te veel schulden op zich genomen? Is 

het bedrijf in staat om voldoende winst uit verkopen te realiseren? 

De financiële ratio’s moeten op enkele van bovenstaande vragen een antwoord 

kunnen bieden. Vooraleer de aankoop van een aandeel te overwegen, kan het geen 

kwaad om deze ratio’s te overlopen. Financiële ratio’s kunnen op twee manieren 

worden aangewend. Ten eerste door de ratio’s over een bepaalde periode te 

vergelijken. Ten tweede door de vergelijking met ratio’s van andere bedrijven in 

dezelfde sector. 

Liquiditeit 

Liquiditeitsratio’s geven aan of een onderneming in staat is om de schulden op korte 

termijn af te betalen. 

Current ratio (Liquiditeit in ruime zin) 

= 

vlottende activa 

(activa die snel te gelde te maken zijn) / 

vreemd vermogen op korte termijn 

(minder dan 1 jaar) 

Deze ratio moet groter zijn dan 1. Als de vlottende activa nipt volstaan om de 

schulden op korte termijn te dekken, dan is de “current ratio” gelijk aan 1. Hoe hoger 

de current ratio, hoe liquider de onderneming. Een onderneming met een hoge 

current ratio is in staat om onder alle omstandigheden de verplichtingen op korte 

termijn na te komen. 

Quick ratio (Liquiditeit in enge zin) 

= 

vlottende activa – voorraden / 

vreemd vermogen op korte termijn 

De Quick ratio (of Acid test) is een strengere ratio dan de current ratio. Voorraden 

zijn in bepaalde tijden soms moeilijk meteen te realiseren. Bijgevolg wordt in de teller 

de voorraden in aftrek genomen van de vlottende activa. 

Solvabiliteit 

De solvabiliteit drukt uit of een onderneming in de toekomst in staat is om haar 

langer lopende schulden af te lossen en haar renteverplichtingen na te komen. We 

onderscheiden twee ratio’s: 



Schuldratio 

= 

Vreemd vermogen / 

eigen vermogen 

Hoe hoger deze ratio, hoe groter het gedeelte van de activa van een onderneming 

dat gefinancierd wordt door schuldeisers. 

Interestdekkingsratio 

= 

bedrijfsresultaat voor afschrijvingen / 

interestlasten 

Hoe hoger deze ratio, hoe gemakkelijker een onderneming in staat is om de jaarlijks 

terugkerende interestlasten te betalen. 

De kost van schulden ligt voor een onderneming lager dan de kost van het eigen 

vermogen (de door de aandeelhouders geëiste return). Bijgevolg kan een 

onderneming van deze financiële hefboom gebruikmaken om via bijkomende 

schulden de winst op te krikken en het rendement op het eigen vermogen daardoor 

op te trekken. Maar de keerzijde van de medaille is dat wanneer de schulden te 

hoog oplopen, het gevaar bestaat dat de onderneming de interestlasten niet meer 

kan betalen. Dan dreigt het faillissement voor de onderneming, en blijft er voor de 

aandeelhouders niets over. 

Vooral tijdens een economische crisis worden de liquiditeits- en solvabiliteitsratio’s 

met argusogen bekeken. Bij een te hoge schuldgraad is het mogelijk dat een bedrijf 

niet meer aan zijn betalingsverplichtingen kan voldoen. Zo zijn bedrijven uit de 

telecommunicatiesector failliet gegaan door een overmatige schuldenlast. Deze 

werd aangegaan uitgaande van een veel te hoog vooropgestelde groei. 

De ‘ideale’ solvabiliteitsratio hangt sterk af van de sector waarin de onderneming 

opereert. In sectoren waar veel cashflow wordt gegenereerd, bijvoorbeeld in de 

cementindustrie, wordt een minder gunstige solvabiliteitsratio meer toegestaan dan 

in een sector waar er veel cashflow wordt ‘verbrand’ zoals in sommige 

technologiesectoren. 

Rendabiliteit 

De rendabiliteit van een onderneming kan je op drie mogelijke manieren berekenen. 

Hoeveel winst puurt de onderneming uit elke euro omzet die ze genereert? 

Rendabiliteit op de omzet 

= 

winst na belastingen / omzet 

Hoeveel winst genereert de onderneming uit elke euro die door de aandeelhouders 

wordt ingebracht? 



Rendabiliteit op het eigen vermogen 

= 

winst na belastingen / eigen vermogen 

En tenslotte hoeveel winst maakt de onderneming uit elke euro die door 

aandeelhouders en schuldeisers worden ingebracht? 

Waardering 

Rendabiliteit op het totale vermogen 

= 

winst voor belastingen + financiële kosten / 

balanstotaal 

De fundamentele gegevens zijn één zaak, de koers is een andere. De link tussen 

beide is de waardering van een aandeel. Financiële analisten berekenen deze 

waardering en geven bijgevolg een koop-, verkoop- of neutraal advies. Als actief 

belegger moet je niettemin steeds je eigen huiswerk maken. Men hoeft trouwens 

geen wiskundig genie te zijn om zich een beeld te vormen over de waardering van 

een aandeel. Enkele simpele ratio’s brengen u reeds goed op weg. 

DCF en DDM 

Maar eerst staan we even stil bij een meer gesofisticeerd waarderingsmodel dat 

door financiële analisten wordt gebruikt. Via de methode van de discounted cashflow 

(DCF) berekent men de theoretische waarde van een aandeel. Volgens de theorie is 

die waarde gelijk aan de huidige waarde van de toekomstige kasstromen. 

Analisten maken eerst een voorspelling van de toekomstige kasstromen. Na een 

bepaald jaar gaat men uit van constante, meestal, lagere groei. Deze bedragen 

worden vervolgens verdisconteerd via het door de aandeelhouders vereiste 

rendement. De belangrijkste component is daarbij de rente. Hoe hoger de rente, hoe 

lager de huidige waarde van toekomstige bedragen. Hoe lager de rente, hoe hoger 

die bedragen en bijgevolg de theoretische waarde van een aandeel. Bij de rente 

wordt nog een risicopremie geteld naargelang het risicoprofiel van het aandeel. 

De DCF-methode is de meest aangewezen waarderingsmaatregel maar is 

tegelijkertijd moeilijk toepasbaar. Dit komt vooral omdat het moeilijk is om de juiste 

cijfers te achterhalen. Wie had de technologiehype voorspeld in de jaren 99-2000? 

Wie had de zware conjunctuuromslag in 2001 voorspeld? Bovendien moet je het 

bedrijf zeer grondig kennen om potentiële bedrijfsspecifieke factoren in te calculeren. 

Ook de verdisconteringsfactor is moeilijk te bepalen. Naast de rente maakt ook de 

risicopremie deel uit van die factor. De risicopremie is de premie die beleggers eisen 

boven op de risicovrije rente. Het vastleggen van de risicopremie is een vrij 

subjectieve berekening. Maar een verschil van een procentpunt heeft een grote 

invloed op de uiteindelijke DCF-waarde. 



Een belangrijke afgeleide van de DCF-methode is de methode van de 

verdisconteerde dividenden. Deze methode is uiteraard enkel bruikbaar bij bedrijven 

die jaarlijks een dividend uitkeren. Veel bedrijven hebben de jongste jaren 

alternatieven gezocht voor de uitkering van een dividend, zoals de inkoop van eigen 

aandelen. Dit bemoeilijkt dan weer de toepassing van dit waarderingsmodel. 

Koers/winst 

Een doorsnee belegger neemt best zijn toevlucht tot enkele handige ratio’s. De 

bekendste is ongetwijfeld de koerswinstverhouding (k/w) of price/earnings ratio (p/e): 

de verhouding tussen de koers en de winst per aandeel. Een voorbeeld: bedrijf X 

noteert tegen een koers van 25 euro en realiseerde een winst per aandeel van 2,5 

euro tijdens het laatste boekjaar. De koerswinstverhouding bedraagt dan 10. Hier 

gaat het om de historische koerswinstverhouding. Belangrijker is de prospectieve 

koerswinstverhouding waarbij we rekening houden met de verwachte winst. De 

verwachte winst is de gemiddelde winst die analisten verwachten. Indien dit jaar een 

winst per aandeel van 3,12 euro wordt verwacht, dan daalt de verwachte 

koerswinstverhouding tot 8. 

Het is belangrijk om eenmalige kosten of baten uit de berekening van de winst te 

lichten. Als een bedrijf een afdeling verkoopt, dan boekt het een eenmalige winst 

waardoor de koers/winst plots sterk daalt. Maar dit cijfer geeft niet de operationele 

prestaties van het bedrijf weer. Hoe lager de koerswinstverhouding, hoe 

interessanter het aandeel. Let wel: de ratio moet telkens vergeleken worden met 

gelijkaardige concurrenten binnen de sector. Wanneer er geen gelijkaardige 

concurrenten voorhanden zijn, neemt men best een staal van bedrijven die een 

ongeveer even groot zijn. 

Naast de vergelijking met sectorgenoten is ook een vergelijking met de beurs in het 

thuisland van het bedrijf aangewezen. Sommige kleinere beurzen zoals de 

Belgische, kunnen goedkoper gewaardeerd zijn dan de grotere beurzen. Bijv. de 

kleine brouwer Duvel-Moortgat vergelijkt men best met andere small caps uit een 

andere sector en niet met sectorgenoot InBev, die zoveel groter is. 

Als we de koerswinstratio omdraaien, dan bekomen we het winstrendement of 

'earnings yield'. De verhouding tussen het winstrendement en de rente op 

overheidsobligaties wordt vaak gebruikt als waarderingsparameter voor de beurs in 

het algemeen. Hoe hoger deze ratio, hoe goedkoper de aandelenmarkt en 

omgekeerd. 

Dividendrendement 

Het dividendrendement is de verhouding tussen het dividend en de koers van het 

aandeel. Hoe lager de koers van het aandeel, hoger het rendement en omgekeerd. 

De ratio is interessant voor bedrijven die zich in een mature levensfase bevinden en 

bijgevolg een groot deel van hun winst in de vorm van een dividend uitkeren. De 



verhouding tussen het dividend en de winst wordt aangeduid door de pay-outratio. 

De bedrijven streven ernaar om jaarlijks een dividend uit te keren dat enkele 

procentpunten hoger ligt dan het jaar voordien. Bijgevolg zal in een slecht jaar de 

pay-outratio stijgen, en omgekeerd. De belegger moet nagaan of het uitgekeerde 

dividend geen uitzonderlijk dividend is, bijvoorbeeld door de verkoop van een 

afdeling. Een uitzonderlijk dividend kan immers een verkeerd beeld geven van het 

jaarlijks dividendrendement dat de belegger mag verwachten. 

In de jaren 99-00 boette de populariteit van het dividend aan belang in. De 

redenering luidde dat dit geld beter werd geherinvesteerd in groei. Dit is ook fiscaal 

voordeliger: op het dividend berust een roerende voorheffing van 25 procent. Voor 

particuliere beleggers is dan ook het nettodividendrendement van belang. Als het 

economisch wat minder gaat, wordt een jaarlijks terugkerend dividend populair. Het 

zorgt ook voor een zekere buffer tegen extreme koersdalingen. Als het 

dividendrendement in de buurt komt van het rendement op overheidsobligaties, dan 

zullen beleggers hierdoor verleid worden en het aandeel oppikken. Hoge 

dividendrendementen wijzen doorgaans op meer defensieve aandelen. En 

tegenwoordig is dat terug 'in'… 

Koers / cashflow 

Recente financiële schandalen hebben aangetoond dat bedrijven in hun streven om 

de winstvoorspellingen te kloppen al eens knoeiden met de toepassing van 

afschrijvingen en waardeverminderingen. De afschrijvingen van materiële vaste 

activa en van goodwill (het bedrag dat een overnemer betaalt boven op de 

boekwaarde) zijn inderdaad voor enige manipulatie vatbaar. Om belastingredenen 

zijn bedrijven wanneer het goed gaat, geneigd om meer af te schrijven en 

omgekeerd. 

Met de cashflow (of kasstroom) kan veel minder worden geknoeid. Het is het geld 

dat binnen een bepaalde periode binnenkomt minus het geld dat tijdens dezelfde 

periode uitgegeven wordt. Niet-kaskosten – kosten die geen werkelijke kasuitgaven 

met zich meebrengen – worden in het cijfer verrekend. 

De berekeningsformule van de cashflow is als volgt: 

Cashflow = winst na belastingen + niet-kaskosten (afschrijvingen, 

waardeverminderingen, provisies) 

Een variante op de koerscashflowratio is de verhouding tussen de 

ondernemingswaarde (Entreprise Value) en de bedrijfskasstroom, EBITDA (earnings 

before interest, taxes, depreciation and amortization). In de teller wordt bij de 

marktwaarde van de onderneming (de marktkapitalisatie) de nettoschuldpositie 

bijgevoegd. De nettoschuldpositie is het verschil tussen het totaal aan financiële 

schulden op korte en lange termijn in de liquide middelen die het bedrijf bezit. Uit de 

noemer worden het financieel resultaat en de belastingen gelicht. De EV/EBITDA is 

een ratio die op korte tijd enorm populair is geworden. Vooral in sectoren waar 

weinig nettowinst wordt gemaakt, zoals de telecom- of technologiesector, gebruiken 



veel analisten EV/EBITDA. Toch is het opnieuw opletten geblazen dat bedrijven bij 

de berekening van de EBITDA bepaalde items bewust achterwege laten. Daarom de 

immer weerkerende boodschap: een belegger moet zijn huiswerk maken. Bekijk de 

resultaten en bereken zelf de ratio. 

Koers/boekwaarde 

De koers/boekwaarde is een ratio die populair is onder de zogenaamde 'value'beleggers. 

Dit zijn beleggers die op zoek zijn naar fundamenteel 

ondergewaardeerde aandelen en er niet voor terugdeinzen om aandelen te kopen 

die (tijdelijk) uit de gratie van de beleggers liggen. 

Wanneer de koers zich onder de boekwaarde bevindt, dan zegt de theorie dat het 

liquideren van het bedrijf meer zal opbrengen dan de huidige koers. Dit moet wel 

met een korrel zout genomen worden. De boekwaarde is niet per definitie gelijk aan 

de marktwaarde, zeker niet bij een economische crisis. 

Er valt nog meer op te letten met de boekwaarde indien een grote post goodwill op 

de balans staat. In het recente verleden hebben veel bedrijven hun goodwill zwaar 

moeten afschrijven omdat ze gewoon te veel betaalden voor overgenomen 

bedrijven. Meteen smelt dan de boekwaarde weg. Daarom is de ratio vooral aan te 

raden bij bedrijven uit de traditionele sectoren. 

Koers/intrinsieke waarde 

De intrinsieke waarde is een schatting van de reële marktwaarde van een aandeel 

en is dus het hetzelfde als de boekwaarde, wat eerder een boekhoudkundig begrip 

is. De koers/intrinsieke waarde is een ratio die behalve bij vastgoedbevaks (zie het 

hoofdstuk over beleggen in vastgoed), ook terugkomt bij holdings. Een holding 

oefent de controle uit op een aantal ‘werkmaatschappijen’. De holding heeft geen 

eigen bedrijfsactiviteit. 

Sommige holdings hebben geïnvesteerd in een verscheidenheid aan sectoren zoals 

GBL en Ackermans & van Haaren, terwijl andere zich specialiseren in één bepaalde 

sector, zoals retailholding Mitiska. Andere holdings oefenen gewoon de controle uit 

over één bepaalde onderneming. Zo controleert Tubize UCB, terwijl Solvac de 

controle heeft over Solvay. 

Als de koers lager is dan de intrinsieke waarde, dan spreken we over een korting 

(ook wel 'décote' of 'discount' genoemd). In het andere geval gaat het om een 

premie. De meeste holdings noteren onder hun intrinsieke waarde. Hiervoor zijn er 

een aantal redenen. De meeste holdings hebben een grote 

referentieaandeelhouder. Dit beperkt de liquiditeit van het aandeel. Bovendien kan 

dit problemen geven met betrekking tot de gelijke behandeling van alle 

aandeelhouders (corporate governance). Ten slotte is er een tanende belangstelling 

van de belegger voor complexe holdingstructuren. Ondernemingen met een gerichte 

focus genieten de voorkeur. 



De holdings publiceren regelmatig de intrinsieke waarde van hun portefeuille en het 

verschil met de beursnotering. 

Een onderwaardering tot 50 procent is niet uitgesloten. Dit betekent niet dat er een 

onmiddellijk opwaarts potentieel is. Een onderwaardering kan immers jaren 

aanslepen. Indien de holding echter een aantrekkelijke onderliggende portefeuille 

heeft, dan zal voor een belegger met een langetermijnhorizon de reële waarde van 

deze belegging vroeg of laat tot uiting komen. 

Koers/omzet 

De koers/omzetratio is om twee redenen populair. Ten eerste is de omzet 

boekhoudkundig weinig manipuleerbaar. Ten tweede kan de ratio over alle bedrijven 

berekend worden, ook de verlieslatende. Veel bedrijven noteren tegen ongeveer één 

keer de omzet. Een variante van koers/omzet is de ratio 

ondernemingswaarde/omzet. Deze ratio geeft weer hoeveel omzet een bedrijf 

genereert, in verhouding tot het ingezette kapitaal. De ratio is dus enkel zinvol bij 

een vergelijking tussen sectorgenoten en vooral in geval van een lage rendabiliteit. 

De ondernemingswaarde komt overeen met de marktkapitalisatie van het aandeel 

plus alle financiële schulden. 

PEG-factor 

De PEG-factor neemt de koerswinstratio in verhouding tot de verwachte winstgroei. 

Op zich is de ratio logisch. Bedrijven met een hogere verwachte winstgroei mogen 

tegen een hogere koers/winst noteren. Bedrijven die noteren tegen een 

koerswinstverhouding van 30 zijn niet noodzakelijk overdreven duur indien de 

onderliggende onderneming een jaarlijks groeiritme aanhoudt van 35 of 40%. De 

regel is dus dat de factor niet hoger mag zijn dan 1. 

De moeilijkheid van de ratio ligt in de verwachte winstgroei. Stel je die gelijk aan de 

historische winstgroei? Neem je de –soms overoptimistische- winstprognoses die 

het management vooropstelt? Bovendien is de invloed van het eerste jaar op de 

winstgroei zeer sterk. Hoe zwakker het eerste jaar, hoe gemakkelijker voor het 

bedrijf om winstgroei te realiseren. Doordat een uitbundige winstgroei vandaag de 

dag minder vaak voorkomt, is de PEG-factor wat in onbruik geraakt. 

Andere koersbepalende factoren 

Zoals gezegd kunnen koers en fundamentele waarde een lange tijd grondig van 

elkaar afwijken. De beurs kent tijden van fundamentele onderwaardering en tijden 

van fundamentele overwaardering. Ook de volgende factoren kunnen op de koersen 

een invloed hebben. 



Marktpsychologie 

De markten hebben de neiging om de fundamentele cijfers in positieve of negatieve 

zin te overdrijven. In de periode 1999-2000 bijvoorbeeld werd negatief nieuws 

genegeerd in de technologiesector en stegen de koers ver boven de fundamentele 

waarde uit. 

Stijgende koersen lokken nieuwe geïnteresseerden die voordien nog niet actief 

waren op de beurs. Zij hebben het gevoel ‘winst’ gemist te hebben en kopen 

aandelen. Dit zorgt voor bijkomende opwaartse druk op de koersen en verergert de 

overwaardering van aandelen. 

Vanaf 2001 ging de meeste aandacht naar het negatieve nieuws en kon positief 

nieuws nauwelijks inspireren. Hierdoor verminderde ook de interesse voor de beurs 

van particuliere beleggers. Ze trokken massaal weg waardoor de koersen nog meer 

daalden. Voor sommigen is dit juist het startsein om te kopen. 

Aanbod 

Zoals gezegd komt een evenwichtskoers tot stand door vraag en aanbod. De vraag 

naar aandelen stijgt wanneer de fundamentele vooruitzichten positief zijn en het 

beurssentiment verbetert. 

Het aanbod van aandelen kan ook sterk variëren en bepaalt dus ook de koers. 

Wanneer een onderneming aandelen inkoopt, vermindert het aanbod en stijgt de 

koers. Ook de winst per aandeel verhoogt, tenminste als de ingekochte aandelen 

worden vernietigd. 

Wanneer een sector populair wordt terwijl er weinig aandelen uit die sector 

voorhanden zijn (beperkt aanbod), dan kan dit tot spectaculaire koersstijgingen 

leiden. Dit is in het recente verleden gebeurd met aandelen uit de internetsector of 

de sector van alternatieve energie. 

Het aanbod kan ook verhoogd worden via een beursintroductie of een 

kapitaalverhoging. Dat laatste zet meestal de koers onder druk. De winst per 

aandeel verwatert, want de winst wordt verdeeld over een groter aantal aandelen. 

Een kapitaalverhoging vindt meestal plaats wanneer het beursklimaat verbetert. 

Liquiditeit 

In de markt onderscheiden we grote en kleine aandelen. Het onderscheid in grootte 

wordt in het jargon aangeduid door 'blue chips', 'mid caps', en 'small caps'. Er 

bestaan geen vaste criteria om de drie groepen te onderscheiden. De interesse voor 

de kleinere aandelen varieert over de jaren heen. In 1998 bestond nog een gezonde 

interesse voor kleine aandelen in België en werden talrijke bedrijven tegen ongeveer 

20 keer de winst naar de beurs gebracht. 



Vandaag is de status van 'small cap' erop achteruitgaan. Bedrijven die weinig 

communiceren of een lage 'free float' (het percentage vrij verhandelbare aandelen) 

hebben, worden afgestraft met een lagere waardering. Kleine bedrijven die tegen 

minder dan 10 keer de winst noteren, zijn geen uitzondering meer. Vaak ten 

onrechte. 

Technische analyse 

Alles wat we tot nog toe in dit hoofdstuk over de waardering van aandelen gezien 

hebben, stoelt op fundamentele gegevens van de bedrijven en wordt dan ook 

fundamentele analyse genoemd. Technische analyse vertrekt daarentegen vanuit 

een koersen/of volumegrafiek om vervolgens besluiten te trekken over het 

toekomstig verloop van de koersen. Technische analisten gaan in een gewone 

koersgrafiek op zoek naar trendlijnen, dubbele toppen (of bodems), hoofd- en 

schouderformaties, W-figuren, enzovoort. Daarnaast zijn er meer verfijnde 

technieken zoals verschillende soorten koers-volume grafieken of Japanse 

candlesticks. 

De meningen over technische analyse zijn verdeeld. Critici menen dat de beste 

patronen pas achteraf vast te stellen zijn, wanneer het te laat is. Toch is technische 

analyse een interessante aanvulling op fundamentele analyse. Voor de juiste timing 

voor de aankoop van een aandeel kan het geen kwaad om naar het technisch 

plaatje te kijken. Maar dan enkel indien die aandelen ook op fundamentele basis 

interessant zijn. 



Hoofdstuk 8 

Instellingen voor collectieve belegging (ICB’s) 

Collectieve beleggingsinstrumenten: een weelderige fauna! 

Beleggen in een “gemeenschappelijk” of “collectief“ beleggingsfonds houdt in dat de 

gelden die u daarin investeert met de kapitalen van een massa gelijkgezinde 

beleggers worden samengebracht in één enkele “beleggingsportefeuille” beheerd 

door een professionele beheerder. 

Via de openbare uitgifte van deelbewijzen of aandelen wordt het kapitaal vanuit het 

publiek aangetrokken. Tijdens het voorbije decennium is het belegd vermogen in 

beleggingsfondsen spectaculair gestegen. Eind 1991 bedroegen de netto-activa van 

de in België verspreide ICB’s naar Belgisch en buitenlands recht 23,92 miljard euro. 

Eind 2001 was dit belegd vermogen al opgelopen tot 143,7 miljard euro. Dit komt 

neer op een jaarlijkse gemiddelde stijging van bijna 18 procent. 

Beleggingsfondsen ontstonden in de Verenigde Staten. In de jaren vijftig en zestig 

waren het in de VS vooral de aandelenfondsen die een mooie groei kenden. De 

oliecrisis en de daaropvolgende terugval van de aandelenmarkten zorgden voor de 

opkomst van geldmarktfondsen. De hoge kortetermijnrente die de crisis met zich 

meebracht lokte heel wat spaarders. Het voordeel van een geldmarktfonds ten 

opzichte van een spaarboekje was dat grote sommen geld in hoogrentende 

schatkistcertificaten, die soms meer dan 20 procent per jaar opleverden, konden 

geïnvesteerd worden. De geldmarktfondsen namen niet alleen de rol over van de 

aandelenfondsen, ze werden begin de jaren tachtig ook nog eens de grootste 

fondsencategorie. 

Toen hadden deze fondsen echter hun beste dagen gehad, vooral omdat de 

aandelenbeurzen opnieuw de hoogte ingingen. Aandelen presteerden tussen 1982 

en 1990 (ondanks de befaamde ‘dip’ in 1987) beter dan welke beleggingsvorm ook. 

Het gemiddelde Amerikaanse aandelenfonds – Europese statistieken zijn schaars 

wegens het kleine aantal fondsen dat toen reeds actief was – verviervoudigde in 

deze periode in waarde. Het aantal fondsen klom snel. Begin jaren negentig ging het 

in de VS om zowat 3.500 fondsen: 1.300 aandelenfondsen, 1.400 obligatiefondsen 

en 800 geldmarktfondsen. In 1976 waren er slechts 452 beleggingsfondsen in de 

VS, waarvan 278 aandelenfondsen. 

Begin jaren negentig werd een historische mijlpaal bereikt: op de Amerikaanse 

aandelenmarkt stonden op dat ogenblik meer beleggingsfondsen dan individuele 

aandelen genoteerd. De voorbije jaren versnelde de groei van de fondsenindustrie 

verder. In de VS alleen al staan zowat 8.000 fondsen genoteerd, samen goed voor 

een belegd vermogen van ongeveer 5.500 miljard dollar. 

Maar ook Europa en België hebben er intussen een behoorlijke inhaalbeweging 

opzitten. De meer dan 5000 geregistreerde beleggingsfondsen in België 

vertegenwoordigden eind september 2004 een netto-actief van 144,35 miljard euro. 



Pro en contra 

Het is een vaak gehoorde uitspraak dat beleggers de hoogste rendementen kunnen 

behalen door zich goed te informeren en zelf actief hun spaargeld te beheren. 

Beleggingsfondsen brengen immers kosten mee. Beheerders moeten worden 

vergoed, de administratieve opvolging wordt betaald door de klant en ten slotte 

betaal je soms hoge toetredings- en uittredingskosten. Als het fonds er dan ook niet 

in slaagt naar behoren te presteren, dan lijken er alleen maar nadelen verbonden 

aan beleggingsfondsen. 

Toch bieden beleggingsfondsen heel wat voordelen die de particuliere belegger wel 

eens uit het oog verliest. Zo is er het ruime aanbod van beleggingsfondsen. Het 

aantal fondsen is schier oneindig, het aantal financiële instellingen en 

tussenpersonen die fondsen aanbieden nauwelijks nog te tellen. Men vindt ze in alle 

vormen en soorten, met en zonder kosten, met en zonder kapitaalbescherming, 

belegd in aandelen, vastrentende producten, geldmarktproducten en vastgoed, of 

een combinatie van meerdere van deze financiële instrumenten. Je kan ervoor 

terecht bij je bank, financiële tussenpersoon of verzekeraar, of men komt er 

desgewenst mee aan huis. 

Bovendien zijn de meeste fondsen van het open-end-type (later meer hierover), 

zodat de liquiditeit van het fonds gewaarborgd is. Dit betekent dat beleggers op elk 

moment kunnen kopen en verkopen. De intrinsieke waarde (de totale waarde van 

het fonds gedeeld door het aantal deelbewijzen, ook wel netto-inventariswaarde of 

NIW genoemd) wordt doorgaans elke bankwerkdag berekend. De financiële 

instelling achter het fonds verbindt zich ertoe tegen deze berekende waarde de 

deelbewijzen aan geïnteresseerden te verkopen of terug te kopen. De belegger kent 

echter de waarde van het deelbewijs niet op het moment dat hij zijn order doorgeeft. 

Hij koopt of verkoopt altijd tegen de volgende inventariswaarde. 

Focussen op de kosten van een beleggingsfonds als belangrijk nadeel is niet 

volledig terecht. Men mag immers niet vergeten dat andere soorten beleggingen 

eveneens kosten meebrengen. Kijk maar eens op het aankoopborderel van een 

pakket aandelen of obligaties. Om nog maar van opties en andere afgeleide 

producten te zwijgen. Bovendien vallen de kosten van beleggingsfondsen door de 

schaalvoordelen zeker mee. Ondanks de instapkosten, de beheersvergoeding en – 

in bepaalde gevallen – de uitstapkosten, betalen beleggers in fondsen minder kosten 

dan de particulier die dezelfde beleggingen zou doen als het fonds. 

Fondsbeheerders beleggen immers in één keer in grote aandelenpakketten en 

schroeven zo de transactiekosten terug. Bovendien geldt een fiscaal interessant 

stelsel voor beveks en sicavs, en ontwijken de kapitalisatiefondsen legaal de 

roerende voorheffing (later hierover meer). 

Ander voordeel van een beleggingsfonds is het makkelijk en goedkoop overstappen 

van het ene fonds naar het andere. In Europa was het enkele jaren geleden nog 

anders. Wie ontevreden was over het ene fonds en zijn vermogen naar een ander 

fonds wou overhevelen, kwam vaak op dat voornemen terug bij het bekijken van de 

kosten die een dergelijke operatie meebracht (uitstap- én instapkosten). De uit 

Amerika overgewaaide rage van de ‘paraplu’-fondsen veranderde dit. Fondsen 



behoren hoe langer hoe meer tot een bepaalde familie. En die familie beschikt over 

genoeg afstammelingen om een groot gedeelte van het financiële aanbod te dekken. 

Discipline is een ander toverwoord als we over beleggen in fondsen spreken. Elke 

amateur-belegger kent zogenaamde ‘bevliegingen’, perioden waarin hij de tijd en de 

zin heeft om volop met beleggen bezig te zijn. Hij pluist dan de financiële pagina’s 

van kranten en magazines uit, vraagt raad aan zijn financiële tussenpersoon, 

begeeft zich naar seminaries en lezingen en is een trouwe kijker van 

beursprogramma’s op tv. In een dergelijke periode stelt hij een mooi gewogen 

aandelen- en obligatieportefeuille samen, die hij aanvankelijk nauwgezet volgt. 

Na een tijdje nemen drukke beroepsbezigheden hun tijd weer geheel in beslag, is er 

sprake van een kwakkelperiode op de beurs en de langetermijnrente stijgt (waardoor 

de koersen van zijn obligaties zakken). Onze voorbeeldpersoon geraakt 

gedesillusioneerd en gedesinteresseerd. Het rendement op zijn beleggingen is 

bedroevend, hij komt te laat met het verkopen van aandelen die het minder goed 

doen en mist opportuniteiten in andere aandelen. 

Wie in fondsen belegt, heeft de keuze zijn winsten en dividenden automatisch te 

laten herbeleggen (geen kopzorgen over welke financiële instrumenten nu weer te 

kopen met de opbrengst van het jaar tevoren) of op gepaste tijdstippen uitkeringen 

te laten verrichten (interessant voor wie van de opbrengst van zijn geld wil leven). In 

de eerste plaats spreken we over fondsen met kapitalisatie van opbrengsten, in het 

andere geval van uitkerings- of distributievarianten. 

Zo komen we tot de belangrijkste troeven van de fondsenbusiness voor beleggers. 

Wie zich niet echt geroepen voelt zelf zijn portefeuille te volgen (wegens tijdgebrek, 

gebrek aan interesse of kennis van de financiële wereld), wordt via fondsen 

gespaard van veel studiewerk, maar hoeft eveneens geen tijdrovende administratie 

bij te houden. Hij ontvangt overzichten en uittreksels, voorstellen voor nieuwe 

investeringen en periodieke rapporten van fondsen. 

En dan hebben we het nog niet over de nood aan diversificatie gehad. Of over de 

mogelijkheid via fondsen te beleggen in sectoren en gebieden waar de particuliere 

belegger geen toegang heeft. Diversificatie betekent de spreiding van beleggingen 

over verschillende sectoren, geografische gebieden of beleggingsproducten. Wie 

voor een aandelenfonds kiest, weet dat de portefeuille van het fonds gespreid is 

over meer aandelen dan de gemiddelde particulier bezit, over meer sectoren en 

meer landen. Wie voor gemengde fondsen opteert, belegt in een spreiding van 

obligaties, aandelen én geldmarktproducten in één fonds. 

Spreiding zorgt ervoor dat de volatiliteit (zeg maar: de beweeglijkheid) van de 

portefeuille beperkt wordt. Dat kan het stijgingspotentieel lichtjes afblokken, maar het 

vermijdt wel slapeloze nachten en financiële opdoffers in moeilijkere tijden. 

Bovendien biedt een beleggingsfonds het voordeel dat je met een beperkt bedrag 

een portefeuille van aandelen kan kopen, terwijl je een groot bedrag nodig hebt om 

hetzelfde te doen via een directe investering in aandelen. 



Verder is het fondsenaanbod niet alleen groot, maar ook zo divers dat elke belegger 

er wel zijn gading in vindt en zelfs beleggingsmogelijkheden ontdekt die voor de 

particulier onbereikbaar zijn. Denk maar aan de landenfondsen die hun middelen 

investeren in de groeimarkten van Zuidoost-Azië, Latijns-Amerika of het voormalige 

Oostblok. 

Hoe kregen de banken de traditionele kasbonbelegger over de streep om te 

beleggen in een fonds? 

Heel wat voormalige kasbonbeleggers twijfelden de afgelopen jaren over de 

overstap van vastrentende beleggingen naar beleggingsfondsen. De lagere 

rentevergoeding in vergelijking met pakweg begin de jaren 90 bracht hen wel in de 

verleiding, maar het risico een deel van hun investering te verliezen, schrikte hen af. 

Hun kasbon mocht dan niet veel meer opbrengen, ze waren tenminste zeker op de 

eindvervaldag hun begininvestering te recupereren. De koersen van fondsen 

daarentegen zijn onderhevig aan schommelingen, een kenmerk inherent aan 

financiële markten. Velen konden niet leven met de gedachte dat hun investering 

van dag A op dag B minder waard kon zijn. Wat immers bij een gedwongen verkoop 

van de stukken? Minder terugkrijgen dan aanvankelijk belegd? Een onhoudbare 

gedachte. 

De fondsen met kapitaalgarantie boden de oplossing. Enkele jaren geleden kwam in 

Europa de Amerikaanse modetrend van fondsen met een verzekerd uitstapbedrag 

overgewaaid. Algemeen gesproken (er bestaan tal van varianten op ditzelfde thema) 

garanderen deze fondsen het bedrag geïnvesteerd bij aanvang van het fonds op de 

eindvervaldag terug te betalen, op voorwaarde dat de belegger in kwestie het fonds 

de hele looptijd lang trouw blijft. 

Misvattingen 

De talrijke voordelen van een belegging via fondsen ten spijt bestaan er nog steeds 

tal van misvattingen over de zogenaamde ‘instellingen voor collectieve belegging’, 

de officiële overkoepelende naam voor alle soorten beleggingsfondsen, bevaks, 

beveks, sicavs en andere sicafs. 

De eerste misvatting is dat het succes van beleggers die met de ogen dicht het best 

presterende fonds van het afgelopen jaar kunnen kopen, verzekerd is. De lijst van 

topfondsen van het voorbije jaar overlopen, heeft zijn voordelen, maar is zeker lang 

niet alleen zaligmakend. Verschillende elementen kunnen immers leiden tot de 

toppositie van een fonds over een bepaalde, korte periode. De beurstrend 

bijvoorbeeld. In 1993 presteerden de zogenaamde groeilandfondsen 

(beleggingsfondsen die investeren in de opkomende economieën van Azië, Latijns- 

Amerika en recent ook Oost-Europa) beter dan welk ander beleggingsfonds ook. 

Vooral de fondsen uit de zogenaamde ‘Tijgerlanden’ van Zuidoost-Azië vielen in 

positieve zin op. 



Naar het einde van 1993 begonnen die fondsen de aandacht van het grote publiek 

te trekken. Returns van 50% en meer op enkele maanden tijd brachten de fantasie 

van beleggers op hol. Het geld stroomde naar de groeilandfondsen en het aantal 

nieuwe fondsen van dit type was nauwelijks nog te tellen. Maar 1994 met zijn 

obligatiecrisis en de groeilandcrashes van 1997 en 1998 zorgden ervoor dat dit soort 

fondsen de voorbije jaren achterbleven op de meer traditionele fondsen. Wie dus 

eind 1993 in volle hype instapte, likte lange tijd zijn wonden. Eenzelfde situatie deed 

zich voor begin 2000 toen de TMT-zeepbel zijn hoogtepunt bereikte. Probleem was 

in de eerste plaats dat beleggers de basisregel van de fondsenbusiness uit het oog 

verloren. ‘Kies fondsen die bij je beleggingsstrategie en je profiel passen’. 

Denken dat ‘beleggingsfondsen slechts in beperkte mate onderhevig zijn aan de 

grillen van de aandelenmarkten’, is een tweede misvatting. Wat met de 

groeilandfondsen in 1993 gebeurde, illustreert dit duidelijk. Kasbon- en 

staatsleningbeleggers maakten zonder verpinken de overstap van een veilige, 

vastrentende belegging naar een risicodragende, maar mogelijk hoger renderende 

investering. Over hun kasbons hoefden ze nooit na te denken en opeens daalde hun 

belegging in de groeilandfondsen op minder dan geen tijd met 30% en meer. 

Wat voor de ‘gewone’ beleggingswereld geldt, is dus in de fondsenwereld niet 

anders. Tegenover een potentiële hogere opbrengst staat een hoger risico. Vandaar 

de argwaan die elke belegger moet hebben ten overstaan van fondsenlijstjes die de 

prestaties van het voorbije jaar meten. Prestatie-overzichten die over een langere 

termijn meten zijn doorgaans veel relevanter. 

Fondsen kopen louter op aanraden van iemand anders is een andere veelgemaakte 

fout. Wie een wagen of een koelkast koopt, vergelijkt vaak verschillende modellen 

en weegt verschillende verdelers tegen elkaar af. Na rijp beraad wordt dan voor de 

aankoop van type A of merk B gekozen. In de beleggingswereld wordt al te vaak 

over enorme sommen geld beslist in een oogwenk, terwijl ook hier overleggen en 

vergelijken aangewezen is. Verzamel prospectussen van verschillende fondsen die 

bij je profiel passen. Vergelijk de kosten, de samenstelling van de portefeuille en de 

(geografische) spreiding van de activa. Net zoals je de mogelijke kleuruitvoeringen, 

de verschillende opties en de mogelijke typen van cilinderinhoud van een auto naast 

elkaar legt. Kies en beslis pas na rijp beraad. 

Om de belegger te begeleiden in het ruime aanbod van beleggingsfondsen, hebben 

enkele onafhankelijke organisaties een ratingsysteem ontwikkeld. Dat kunt u best 

eerst bekijken als u een keuze wilt maken. 

Laatste misvatting over de fondsenbusiness is de verwachting dat de prestatie van 

het ene jaar oneindig kan worden doorgetrokken. Neen, we herhalen niet de 

woorden van hierboven, maar doelen hier op de procentuele stijging die van een 

fonds mag worden verwacht. Het is niet omdat fonds A in jaar 1 een rendement 

behaalde van 12%, dat jaar 2 tot en met 10 eenzelfde resultaat opleveren. Fondsen 

zijn geen vastrentende beleggingen (al denken ex-kasbonbeleggers dat wel vaak) 

en garanderen dus geen vaste opbrengst (met uitzondering van de gegarandeerde 

begininleg bij fondsen met kapitaalgarantie). 



Juridische indeling van de collectieve beleggingen 

Op basis van hun juridische structuur kunnen de collectieve beleggingen worden 

ingedeeld in contractuele en statutaire ICB’s (Instellingen voor Collectieve 

Belegging). 

Contractuele fondsen bezitten geen rechtspersoonlijkheid en worden juridisch niet 

als een aparte entiteit beschouwd. Het vermogen van deze fondsen is onverdeeld. 

Zij zijn in feite de gewone beleggingsfondsen, een term die vroeger voor het gehele 

aanbod aan collectieve beleggingen werd gebruikt. Een soort korf van geld dat 

samen wordt belegd. 

De statutaire ICB’s hebben wel rechtspersoonlijkheid en dat in de vorm van een 

naamloze vennootschap (NV) of een commanditaire vennootschap (CV) op 

aandelen. Deze ICB’s zijn beter bekend onder de afkortingen sicav (Société 

d’Investissement à Capital Variable) of bevek (Beleggingsvennootschap met 

Veranderlijk Kapitaal). Een bijzonder kenmerk is dat zij hun kapitaal naar believen 

kunnen verhogen of verlagen door respectievelijk nieuwe aandelen uit te geven of 

oude aandelen terug te kopen. Dat is niet het geval bij de sicavs (Société 

d’Investissement à Capital Fixe) en de bevaks (Beleggingsvennootschap met Vast 

Kapitaal). Deze beleggingsvennootschappen worden in ons land quasi uitsluitend 

gebruikt om te beleggen in vastgoed. De oprichting van BEVEKS en SICAVS werd 

in België mogelijk gemaakt door de wet van 4 december 1990. 

De PRIVAK staat voor een beleggingsvennootschap die investeert in nietbeursgenoteerde 

ondernemingen. De aandelen van een PRIVAK moeten verplicht 

op de beurs genoteerd worden (bv. Quest for Growth). 

Op basis van de ‘gewone’ (dus niet-juridische) structuur kan nog een onderscheid 

worden gemaakt tussen ‘Open End’ en ‘Closed End’-fondsen. Een open fonds laat 

doorlopend nieuwe beleggers toe en de bestaande deelnemers kunnen op elk 

moment uit het fonds stappen (door hun stukken aan de uitgevende instelling te 

verkopen). Dat gebeurt op basis van een meestal dagelijks bepaalde intrinsieke 

waarde (inventariswaarde) van een fonds. Wanneer op een bepaald ogenblik meer 

nieuwe beleggers toetreden dan bestaande beleggers uittreden, krijgt het fonds vers 

kapitaal ter beschikking. Men zal dan ook nieuwe deelbewijzen creëren. 

Onderverdeling op basis van beleggingspolitiek 

Obligatiefondsen 

Deze fondsen beleggen in obligaties in één of verschillende munten, in 

staatsleningen of bedrijfsobligaties, in leningen van kwaliteitsdebiteurs of in 

zogenaamde junk bonds. Met 33,83 miljard euro vertegenwoordigde deze categorie 

per 30/09/2004 nog 23,44% van het totaal netto actief van de in België openbaar 

verdeelde fondsen. Hiermee waren de obligatie-ICB’s de op één na grootste 

beleggingscategorie. 



Aandelenfondsen 

Deze fondsen beleggen in aandelen. Dat kunnen uitsluitend Belgische aandelen zijn, 

maar ook internationaal gespreide. Dikwijls zijn aandelenfondsen gespecialiseerd in 

aandelen uit één of enkele landen van een bepaald gebied of in sommige 

economische sectoren. Met 26,89 miljard euro vertegenwoordigde deze categorie 

per 30/09/2004 iets minder dan 19% van het netto-actief van de in België openbaar 

verdeelde fondsen. 

Sinds de invoering van de euro zijn er steeds meer aandelenfondsen die uitsluitend 

beleggen in één economische sector. Door de invoering van de euro in 1999 werd 

het muntrisico voor de eurolanden in één klap tot nul herleid. Beleggen over de 

landsgrenzen heen werd meteen een stuk aantrekkelijker en tezelfdertijd werd 

beleggen op sectorniveau een steeds belangrijker thema in de financiële wereld. De 

opkomst van de “nieuwe economie”, gedreven door het internet, was daar zeker niet 

vreemd aan. De internationale leveranciers van aandelenindexen bieden een steeds 

ruimer gamma van sectorindexen aan. 

Het voordeel van een sectorale belegging is eenvoudig: u volgt de evolutie van een 

hele sector, zonder door geografische beperkingen gehinderd te worden. Geen 

enkel land ontsnapt immers aan de globalisering van de economie en de grote 

ondernemingen zijn in diverse landen en domeinen actief. Zo ontstonden op korte 

tijd aandelencompartimenten, elk belegd in een specifieke sector, bijvoorbeeld de 

basisindustrie, de consumptiegoederen, de wereld van financiën, de 

vrijetijdsbesteding en media, de farmaceutica, de distributie, technologie, telecom, 

nutsbedrijven, biotechnologie... In de aandelenmarkten reageren aandelen uit 

dezelfde sector steeds meer op dezelfde manier. Een schandaal in één bepaalde 

sector zorgt voor een gelijkaardige reactie van alle aandelen binnen die sector. 

Fondsen met kapitaalgarantie / Fixfondsen / Klikfondsen 

Fondsen met kapitaalbescherming, fondsen met een vaste looptijd (fix) en fondsen 

die tussentijdse opbrengsten vastklikken (klik of click) zijn dé rage van de 

fondsenbusiness van de voorbije jaren. Recente cijfers van de Belgische Vereniging 

van de Instellingen voor Collectieve Beleggingen (BVICB), die trouwens ook het 

interessante jaarlijkse overzicht ‘de collectieve beleggingen in België’ uitgeeft, 

illustreren de opmars van dit soort producten. Eind 1997 was een kleine 10 miljard 

euro in aandelenfondsen met kapitaalbescherming geïnvesteerd, goed voor 14% 

van de totale activa in beleggingsfondsen. Per 30/09/2004 was dit opgelopen tot 

39,6 miljard euro. Deze fondsen vertegenwoordigden hiermee 27,4% van de totale 

fondsenmarkt in België. Hiermee zijn deze fondsen de belangrijkste 

investeringscategorie geworden. 

Een fonds met kapitaalbescherming biedt de investeerder die deelbewijzen koopt bij 

de start van het fonds de garantie op de eindvervaldag de begininvestering terug te 

betalen. Inderdaad: zulke fondsen hebben een vooraf vastgestelde verval- of 

afloopdatum, vandaar de naam ‘fix’ (andere fondsen lopen door zolang de 

uitgevende instelling dat wil). 



Om de terugbetaling van de begininleg te kunnen garanderen, maken deze fondsen 

gebruik van een vastrentend product, bijvoorbeeld een nulcouponlening. Hoe hoger 

de rente, hoe minder kapitaal er geïnvesteerd moet worden om het kapitaal op de 

eindvervaldag opnieuw samen te stellen en hoe meer activa in een (winstgevende) 

aandelenconstructie belegd kunnen worden. 

Interessanter zijn de fondsen die naast de kapitaalbescherming een periodiek 

vastklikken van de meerwaarden aanbieden. Er bestaan bijvoorbeeld fondsen met 

een volledige kapitaalbescherming (100%), waarvan de opbrengst gekoppeld is aan 

een korf van aandelen uit een bepaalde sector. Vaak wordt dan per deelperiode (elk 

jaar, tweejaarlijks) het stijgingspercentage vastgeklikt (definitief verworven). 

Veronderstel dat het fonds na 1 jaar met 20% is gestegen, de opbrengst is 

vastgeklikt en de waarde daarna tot de eindvervaldag onafgebroken daalt. Dan krijgt 

de aandeelhouder op die eindvervaldag toch zijn begininleg plus 20%. 

Gemengde fondsen 

Deze fondsen beleggen zowel in aandelen als in obligaties, in liquiditeiten 

(kortetermijnproducten) en soms in andere beleggingsproducten. Dikwijls bestaat de 

strategie erin om een zo gunstig mogelijke mix van rendement en meerwaarde te 

bereiken. Met 31 miljard euro vertegenwoordigde deze categorie per 30/09/2004 

ongeveer 16% van het netto-actief van de in België openbaar verdeelde fondsen. 

Vastgoedfondsen 

Deze fondsen beleggen in onroerend goed. Meestal beschikken deze fondsen over 

een internationaal gespreide portefeuille. Veel vastgoedfondsen hebben de status 

van bevak. Van de in België openbaar verdeelde fondsen, vertegenwoordigde deze 

categorie per 30/09/2004 met 4,21 miljard euro een kleine 3% van het totaal. 

Thesauriefondsen 

Deze fondsen, ook wel monetaire of liquiditeitsfondsen genoemd, beleggen zo 

liquide mogelijk, dus op korte termijn. De portefeuille is samengesteld uit 

termijnrekeningen in diverse valuta. Ook in zerocoupons die heel dicht bij de 

vervaldatum komen, wordt belegd. Van de in België openbaar verdeelde fondsen 

vertegenwoordigden de thesauriefondsen per 30/09/2004, met 6,4 miljard euro, 

4,4% van het totaal. 



Venture capital-fondsen of risicokapitaalfondsen 

Deze fondsen beleggen in kapitaal met een hoog risico. Meestal betreft het jonge 

bedrijven met een sterk groeipotentieel. Omwille van de grotere risico’s zal ook het 

gevraagde rendement hoger moeten liggen. 

Opties- en futuresfondsen 

De fondsen beleggen in opties, termijncontracten en andere derivaten (afgeleide 

producten). 

Fondsen die in andere fondsen beleggen 

Deze fondsen worden ook “dakfondsen” of “funds of funds” genoemd. Met het 

enorme aanbod aan beleggingsfondsen kan het succes van fondsen die in andere 

fondsen beleggen toenemen. 

‘Hedge’-fondsen 

Deze fondsen waren erg populair in de VS in de eerste helft van de jaren negentig. 

Op het eerste gezicht zijn hedge funds erg ingewikkelde en ondoorzichtige 

beleggingsvehikels. Met beleggen, of wat de doorsnee burger daaronder verstaat, 

lijken ze bijna niets meer te maken te hebben. Ze werken met derivaten of afgeleide 

producten, ze combineren long en short posities, ze creëren hefboomeffecten, en ga 

zo maar door. Voor de particuliere belegger die al zijn best moet doen om een 

jaarrekening te verstaan, klinkt dat als Chinees in de oren. Toch is wat hedge funds 

doen in wezen terug te brengen tot heel elementaire dingen. Ze zoeken naar 

onevenwichten in de markt, en proberen daar winst uit puren. Niettegenstaande zijn 

ze door hun specifieke aard doorgaans erg risicovol. 

Pensioenspaarfondsen 

Deze fondsen vormen een geval apart omwille van het eigen fiscaal statuut. De 

pensioenspaarfondsen werden opgericht in het kader van het Koninklijk Besluit van 

22 december 1986 met betrekking tot de invoering van een stelsel van 

derdeleeftijds- of pensioensparen. Met 8,23 miljard euro vertegenwoordigt deze 

categorie 5,7% van het netto-actief van de in België openbaar verdeelde fondsen. 

Paraplufondsen 

Deze fondsen horen eigenlijk niet thuis in het rijtje van fondsen per 

investeringscategorie. Papaplufondsen zijn opgebouwd volgens het 

compartimentensysteem. Een fondsenbeheerder geeft verschillende fondsen uit, 

onder één gezamenlijke noemer. De verschillende compartimenten specialiseren 



zich elk in één deelgebied. Dat kunnen zowel landen, valuta als sectoren zijn. Het 

voordeel is dat de belegger tegen relatief geringe kosten of zelfs gratis kan 

overstappen van het ene compartiment naar het andere. 

Onderverdeling van de gemengde fondsen 

Alle beleggers zijn het over één enkele regel eens : al je eieren in één korf leggen, 

doe je niet. Wie begin 2000 een groot deel van zijn portefeuille had belegd in 

telecom-, media- en technologiewaarden, kreeg het hard te verduren. Voor wie 

daarentegen, naast de verguisde TMT-aandelen, ook had gekozen voor financiële 

en farma-aandelen, kwam de schok op de technologiebeurzen iets minder hard aan, 

hoewel 2001en de eerste helft van 2002 voor geen enkele sector een succes was. 

Een risicospreiding blijft dé pijler van elke uitgekiende strategie. 

Zo’n risicospreiding onderstelt evenwel dat je als belegger zowel kiest voor aandelen 

uit verschillende landen en economische sectoren als voor obligaties, uitgedrukt in 

euro en andere deviezen en liefst uitgegeven door verschillende emittenten. Een 

vrijwel onmogelijke opdracht voor wie over een beperkt beleggingskapitaal beschikt. 

Gemengde fondsen bieden hier een mooie uitweg. Reeds met een relatief beperkte 

inleg kan de belegger aandelen van zo’n fonds kopen, dat meteen zorgt voor een 

optimale risicospreiding. Ook in gemengde fondsen is er een ruim aanbod op de 

markt. De fondsen worden doorgaans ingedeeld volgens het risico, uitgedrukt in het 

percentage aandelen. 

Een fonds met een defensieve strategie: 75% belegd in obligaties, 25% in 

aandelen. Dergelijke strategie is gesneden koek voor de “goede huisvader” die 

veiligheid hoog in het vaandel draagt, maar tegelijk toch mikt op een hoger 

rendement dan wat de klassieke, vastrentende beleggingen bieden. 

Een fonds met een neutrale strategie: ongeveer 50% belegd in aandelen, 

waarmee de belegger voluit kan profiteren van de verwachte koersstijgingen op de 

beurzen. Om onverhoopte koersdalingen op te vangen, beleggen de 

fondsbeheerders 50% van de globale portefeuille in obligaties, uitgegeven door 

prima emittenten. 

Een fonds met een agressieve strategie of groeistrategie: de belegger in dit 

fonds gaat voluit voor een maximum rendement op lange termijn met een 

portefeuille die overwegend, voor zo’n 75% (!), in aandelen belegt. Dit fonds is op 

maat gesneden voor de belegger met een langetermijnhorizon die zich ervan bewust 

is dat aandelen op korte termijn behoorlijk risicovol zijn, maar op langere termijn 

bijna altijd meer opbrengen dan andere beleggingsvormen. 

Uiteraard kan elke strategie dan weer ingevuld worden, hetzij met aandelen uit 

Euroland en obligaties exclusief uitgedrukt in euro, hetzij met aandelen en obligaties 

die niet exclusief tot Euroland en euro beperkt blijven. 



Rendement en risico: twee kanten van één medaille! 

Elke belegger wil een zo hoog mogelijk rendement behalen en dat met een zo laag 

mogelijk risico. Ervaren beleggers weten evenwel dat return en risico onlosmakelijk 

met elkaar verbonden zijn, of dat hoe hoger het risico is, hoe hoger de mogelijke 

return wordt en omgekeerd. De return van een belegging berekenen is al bij al niet 

zo moeilijk: het volstaat om de koers op begin- en einddatum en de opbrengsten van 

de geïnde coupons te kennen. Veel moeilijker wordt het wanneer we het risico dat 

de belegger loopt, willen evalueren. 

Risicoklassen van de Belgische Vereniging van de Instellingen voor 

Collectieve Belegging 

(BVICB) 

In de uitgifteprospectus (voorstelling van het compartiment) van de in België 

openbaar verspreide fondsen wordt een aanduiding gegeven van het risico dat 

verbonden is aan een ICB of compartiment. De risico’s worden in klassen ingedeeld 

op basis van de standaardafwijking – de schommeling rond een gemiddelde – 

tussen de maandelijkse returns tijdens de voorbije 5 jaar, uitgedrukt in euro. Voor 

nieuwe ICB’s wordt de risicoklasse bepaald ten aanzien van een referentie-index 

(benchmark) die de beleggingen weerspiegelt zoals aangekondigd in de 

uitgifteprospectus. 

De risicoklassen worden als volgt gedefinieerd 

- klasse 0: de standaardafwijking ligt tussen 0 en 2,5% 

monetaire (thesaurie-) ICB’s in euro/euromunten situeren zich in deze 

beleggingscategorie 

- klasse 1: de standaardafwijking ligt tussen 2,5 en 5% 

monetaire (thesaurie-) ICB’s in niet-euromunten, ICB’s op middellange termijn, 

obligatie-ICB’s in euro/euromunten en in sterke deviezen 

- klasse 2: de standaardafwijking ligt tussen 5 en 10% 

ICB’s in internationale obligaties en bepaalde monetaire ICB’s in specifieke 

deviezen 


bepaalde obligatie-ICB’s (specifieke of exotische munten), aandelen-ICB’s 

(Belgische, Europese of Amerikaanse) 


ICB’s in aandelen van bepaalde specifieke markten 

- klasse 5: de standaardafwijking ligt boven 20% 

ICB’s in Japanse en andere Aziatische aandelen, aandelen van opkomende 

markten,... 



Voor obligatie-ICB’s is het ook nuttig om, naast de beoordeling van het risico, 

rekening te houden met de gevoeligheid van de waarde van de portefeuille voor 

renteschommelingen. Die gevoeligheid wordt in hoofdzaak bepaald door de duration 

van de portefeuille. Onder het hoofdstuk ‘Obligaties’ hebben we de duration, 

waarover wel eens onvoorzichtig wordt gesproken, gedetailleerd toegelicht. 

Kosten 

Bij vrijwel elk beleggingsfonds moeten instapkosten worden betaald. Die variëren bij 

gewone fondsen van 1 tot 3%. Soms moeten ook uitstapkosten worden betaald. En 

altijd zijn er beheerskosten, die variëren van instelling tot instelling en die doorgaans 

afhangen van het type fonds en de activa waarin ze beleggen. Gemiddeld ligt de 

beheerskost op 1 procent per jaar. Deze beheerskosten worden door de 

fondsbeheerder dagelijks in rekening gebracht in de netto inventariswaarde. De 

gewone belegger merkt daar dus niets van, maar hij betaalt ze wel. Bovendien eist 

ook de staat een deel op onder de vorm van beurstaksen (zie iets verder). 

Rendement 

Het rendement van beleggingsfondsen is afhankelijk van het type beleggingen 

waarin het geld is geïnvesteerd. Het is nooit vooraf gegarandeerd. Soms, bij de 

zogenaamde ‘fixfondsen’ geeft de instelling die het fonds uitgeeft een soort morele 

waarborg voor het rendement. 

Fondsen van het type ‘uitkering’ of ‘distributie’ betalen op regelmatige tijdstippen een 

couponrente uit. Van die uitkering wordt roerende voorheffing (15%, opgelet: 25% 

voor compartimenten van buitenlandse sicavs opgericht vóór 1/1/1994) afgehouden. 

Particulieren schrijven doorgaans in op kapitalisatiefondsen. Die voegen de 

ontvangen interesten en dividenden toe aan het kapitaal van het fonds. Daardoor 

stijgt de waarde van de portefeuille van het fonds en dus ook van elk deelbewijs (zie 

inleiding voor het effect van gecumuleerd sparen). 

Investering te gelde maken 

De instellingen die fondsen uitgeven, kopen en verkopen dagelijks certificaten of 

aandelen van hun fondsen. In principe is het dus op elk moment mogelijk de effecten 

te gelde te maken. Sommige instellingen rekenen wel een bepaalde kost aan: de 

uittredingsvergoeding. Het is mogelijk bepaalde fondsen te verhandelen op de 

beurs, al blijft dat in België tot op heden nog zeer beperkt. De spreiding van het 

aandelenbezit van deze fondsen is daardoor niet langer afhankelijk van het eigen 

kantorennet van de distributeur. Het internet dynamiseert momenteel zeer sterk de 

verkoop van fondsen via elektronische weg. 



Ethisch beleggen 

Ethisch of duurzaam beleggen wint steeds meer aan belang. Voor een individuele 

belegger is het niet eenvoudig te oordelen of een bedrijf al dan niet duurzaam te 

werk gaat. Ethisch beleggen is een vlag die vele ladingen dekt, maar ze is in een 

relatief korte periode geëvolueerd van een negatieve selectie vanuit een 

idealistische houding naar een meer omvattende analyse. Vaak wordt de evolutie 

van ethisch beleggen uitgesplitst in 3 fasen. 

De eerste fase betreft de negatieve selectie waarbij bedrijven uit bepaalde sectoren, 

zoals de wapensector, de tabaksindustrie, enz. gemeden worden. 

In een tweede fase worden bedrijven geselecteerd die goed presteerden in bepaalde 

deelgebieden van duurzaam ondernemen. Een beperkt aantal positieve factoren 

zoals milieu, jobcreatie, werknemersparticipatie werden in aanmerking genomen. 

In een derde fase, de fase waarin we ons nu bevinden, wordt voor de definitie 

meestal gebruik gemaakt van het triple bottom line-model: sociale, ecologische en 

economische duurzaamheid, rechtvaardigheid/ontwikkeling, communicatie met 

belanghebbenden van het bedrijf, mensenrechten, wieg-tot-graf-aanpak van 

producten, verantwoordelijkheid bedrijf in sociale gemeenschap. 

Buiten de kwaliteitsbeoordeling vanuit ethische invalshoek, blijven alle overige 

beleggingscriteria en evaluatiecriteria zoals we die in dit boekje hebben ontleed 

(aandelen, obligaties, collectieve beleggingen) onverminderd van toepassing. 



Hoofdstuk 9 

Tak 21 en Tak 23 

De Belgische verzekeraars wilden begin de jaren 90, net zoals de banken, een 

plaatsje veroveren op de bloeiende beleggingsmarkt. In 1993 lanceerden ze twee 

types levensverzekeringen die als beleggingen konden dienen: de verzekeringsbons 

en de tak 23-producten. 

Tak 21: de verzekeringsbon 

De tak 21-producten zijn levensverzekeringen met een vast rendement. De 

verzekeringsbon, als kopie van de kasbon, valt daaronder. Een verzekeringsbon is 

vrij van roerende voorheffing als er een verzekeringsrisico aan verbonden is en voor 

zover de belegger ook de verzekerde en de begunstigde bij leven is. 

De verzekeringsbon is voor de verzekeraars wat de kasbon is voor de banken. Een 

belegging met een vaste termijn en een gegarandeerd rendement, en dus geliefd bij 

de beleggers die risico willen vermijden. Maar de verzekeringsbon heeft wel een 

pluspunt tegenover zijn rivaal. Hij beschikt over een levensverzekering, die de 

nabestaanden van de belegger een vergoeding uitkeert als de belegger tijdens de 

looptijd van de belegging overlijdt. 

Wie een verzekeringsbon koopt, koopt soms een bon met een levensverzekering bij. 

De verzekering keert de nabestaanden van de belegger een vergoeding uit wanneer 

die overlijdt. De uitkering bedraagt ten minste 130 procent van het bedrag dat de 

belegger in de verzekeringsbon investeerde. Dat is mooi meegenomen. Maar daar 

hangt natuurlijk een prijskaartje aan. Voor deze overlijdensverzekering betaal je een 

premie. Wanneer je jong bent valt de prijs van verzekeringsbons nogal mee. Omdat 

de kans op overlijden veel kleiner is, betaal je immers veel minder voor de 

verzekeringspremie. Verzekeringsbons zijn eigenlijk interessanter voor jongeren dan 

voor senioren. 

De rente die de verzekeraars vandaag voorstellen hangt af van de marktrente en de 

maximale technische rentetarieven opgelegd door de CBFA. De CBFA bepaalt een 

maximumtarief per looptijd. Een verzekeringsbon loopt ten minste één jaar en 

hoogstens acht. 

Een verzekeringsbon is vrij van roerende voorheffing als de looptijd niet langer is 

dan acht jaar en als er een overlijdensverzekering in is opgenomen. De 

overlijdensdekking moet overigens ten minste 130 % bedragen van het initieel 

belegde kapitaal. Een voorbeeld: u investeert 10.000 euro in een verzekeringsbon 

op vijf jaar. Wanneer u voor de eindvervaldatum, dus tijdens die vijf jaar, overlijdt, 

dan krijgen uw nabestaanden ten minste 13.000 euro. Dat is een minimumbedrag; 

indien de waarde van de verzekeringsbon dankzij de jaarlijkse kapitalisatie van de 

rentevoet meer is dan 130 % van de waarde, ontvangt men dit laatste bedrag. 



De premie die u betaalt voor de overlijdensverzekering kunt u fiscaal niet aftrekken. 

De overlijdensdekking kan interessant zijn, vooral omdat wat men ervoor betaalt 

vaak minder is dan wat men aan roerende voorheffing moet betalen voor een 

kasbon. Bovendien kunnen de nabestaanden met deze bijkomende verzekering de 

successierechten geheel of gedeeltelijk betalen indien u voortijdig komt te overlijden. 

De verzekeraars eisen doorgaans wel dat u minimum 2.500 euro in een 

verzekeringsbon belegt. 

Het rendement van een verzekeringsbon hangt dus eigenlijk af van de rente die de 

verzekeraar biedt, de instapkosten en de verzekeringspremie. Omdat de marktrente 

de jongste maanden laag is, zijn de verzekeringsbons en de kasbons niet zo 

aantrekkelijk meer voor de beleggers. Velen zijn daarom overgestapt op tak 23. 

De realiteit wijst uit dat de kasbon nog altijd meer bijval geniet dan de 

verzekeringsbon. Een mogelijke verklaring is dat verzekeringsbons specifiek op 

naam staan terwijl kasbons gewoon aan toonder zijn. Ook het feit dat de 

verzekeringsbon, in tegenstelling tot de kasbon, een kapitalisatieformule is, speelt 

waarschijnlijk een rol. Talrijke beleggers opteren immers voor kasbons waarmee ze 

periodieke (per jaarlijk, per trimester,…) een interest ontvangen. Bankiers promoten 

misschien ook liever de eigen kasbons dan de verzekeringsbons van een 

verzekeringsfiliaal. Verzekeringsbons zijn vooral te vinden bij de 

verzekeringsagenten en –makelaars. 

Tak 23: ‘verzekerd beleggen’ 

De andere vorm van beleggingsverzekeringen, de tak 23-producten, zijn 

levensverzekeringen waarvan het rendement gekoppeld is aan één of meerdere 

beleggingsfondsen. Je kunt ze vergelijken met de bancaire beleggingsfondsen. In 

tegenstelling tot tak 21-producten bieden tak 23-fondsen dus geen vast rendement. 

Tak 23-producten, vooral wanneer ze aandelen bevatten, houden dus risico in. De 

jongste jaren waren ze niettemin zeer populair bij de Belgische belegger. 

Het belangrijkste verschil tussen een tak 23-fonds en een beleggingsfonds is van 

juridische aard. Een beleggingsfonds is een bancair product. Juridisch gezien 

spreken we van een beleggingsfonds of een beleggingsvennootschap. Een tak 23fonds 

is een individuele levensverzekering gelinkt aan één of meerdere 

beleggingsfondsen zonder formele rendementsgarantie. Bij het 

levensverzekeringscontract wordt zowel een verzekerde, een verzekeringnemer en 

een begunstigde bepaald. Het contract wordt aangegaan op naam. Hieruit volgt dat 

een tak 23-fonds een ideaal product is voor vermogensoverdracht. Wanneer de 

verzekerde komt te overlijden, dan wordt de waarde van het contract zonder 

discussie uitgekeerd aan de aangeduide begunstigde. De constructie biedt op die 

manier ook een degelijke bescherming tegen diefstal en verlies. 

Het verschil in juridische structuur heeft tot rechtstreeks gevolg dat er ook verschillen 

zijn op fiscaal vlak. Waar beleggingsfondsen onderworpen zijn aan een beurstaks, 

zijn tak-23 fondsen daarvan vrijgesteld. Ook zijn tak 23-fondsen onder bepaalde 



voorwaarden vrijgesteld van roerende voorheffing, terwijl beleggingsfondsen van het 

distributietype die wel verschuldigd zijn. 



Hoofdstuk 10 

Onrechtstreeks beleggen in vastgoed 

Elke Belg is geboren met een baksteen in de maag. Voor de modale burger is de 

verwerving van een eigen huis de normaalste zaak van de wereld. Vanuit die 

invalshoek kan men de natuurlijke belangstelling voor een belegging in vastgoed 

verklaren. 

Beleggen in vastgoed is echter niet beperkt tot de rechtstreekse aankoop van 

gebouwen en gronden. De belegger kan ook via effecten in vastgoed beleggen met 

alle daaraan verbonden voordelen. Enkele daarvan zijn: 

- In tegenstelling tot klassieke vastgoedbeleggingen zijn effecten gemakkelijk te 

verhandelen. 

- Met een belegging in vastgoedeffecten zijn er geen kosten voorhanden die met 

een rechtstreekse aankoop van onroerend goed gepaard gaan: notariskosten, 

registratierechten, enz. 

- De belegger vermijdt de rompslomp die gepaard gaat met het verhuren van 

onroerende goederen zoals problemen met onderhoud en verhuur die een ware 

nachtmerrie kunnen worden. 

- Reeds met een bescheiden inleg van enkele honderden euro’s kan hij investeren 

in een mooi vastgoed terwijl voor de aankoop van een huis of appartement dat hij 

zou willen verhuren toch gauw vele tienduizenden euro’s op tafel moeten worden 

gelegd. 

- De eigendomsoverdracht van een onroerend goed (bv. bij een erfenis) valt in het 

algemeen veel ingewikkelder uit dan de overdracht van effecten. 

- Tenslotte kan de belegger via effecten beleggen in andere marktsegmenten dan 

het residentieel vastgoed zoals kantoren, winkels of semi-industrieel vastgoed. 

We onderscheiden drie soorten vastgoedbeleggingen: 

1. Vastgoedcertificaten 

2. Vastgoedbevaks 

3. Vastgoedaandelen 

Vastgoedcertificaten 

Definitie 

Een vastgoedcertificaat is een effect dat een schuldvordering vertegenwoordigt die 

de certificaathouder op de uitgevende vennootschap heeft. 

Modaliteiten 

Een gespecialiseerde vennootschap gaat op zoek naar interessante 

vastgoedbeleggingen: een bestaand gebouw of een nieuw project. De vennootschap 

verwerft de eigendom van het gebouw of de grond, of gaat een vereniging in 

deelneming met de bestaande eigenaar aan. Zij kan ook de verplichting op zich 

nemen in te staan voor het onderhoud en het beheer van het gebouw. Meestal wordt 



deze taak toevertrouwd aan een andere gespecialiseerde vennootschap: de 

beheersmaatschappij. 

De kostprijs van het totale project wordt verdeeld over een aantal certificaten met 

een vaste uitgifteprijs. Die worden onderschreven door particuliere en institutionele 

beleggers via een onderhandse of publieke plaatsing. 

Juridisch gesproken heeft de bezitter van een vastgoedcertificaat geen enkel 

eigendomsrecht op het gefinancierde gebouw. De financiële groep die het 

patrimonium beheert, blijft eigenaar. Bijgevolg heeft de certificaathouder geen 

stemrecht op de jaarlijks gehouden informatievergadering. Puur economisch bevindt 

de certificaathouder zich in dezelfde situatie als de eigenaar die een gebouw koopt 

of laat optrekken, het nadien in verhuring geeft en tenslotte verkoopt. Juridisch zijn 

vastgoedcertificaten roerende waarden die een schuldvordering op de financiële 

groep impliceren. Ze verliezen bijgevolg hun statuut van onroerende belegging. De 

overdracht van de certificaten is dus niet onderworpen aan bijkomende kosten, zoals 

registratierechten of notariskosten. 

Soorten certificaten 

Onroerende leasingcertificaten 

Dit zijn schuldvorderingen, uitgegeven met het doel de nodige fondsen te 

verzamelen voor de aankoop van een terrein of de bouw van een complex. Via een 

erfpacht van ten minste 27 en ten hoogste 99 jaar wordt het onroerend goed 

verhuurd. Meestal is de huurder een warenhuisketen. 

De houder van het vastgoedcertificaat heeft recht op een gedeelte van de nettoinkomsten 

van de jaarlijkse erfpacht en tevens op een gedeelte van de nettoopbrengst 

bij verkoop van het gebouw aan het einde van de periode. 

De huurder heeft recht op het volledige gebruik van het gebouw en draagt zelf alle 

kosten van onderhoud, herstelling en verzekering. Hij betaalt jaarlijks een huurprijs 

die gekoppeld is aan de index van de consumptieprijzen. Deze indexclausule, 

variërend van certificaat tot certificaat, beschermt de belegger tegen het 

inflatierisico. 

Aan het einde van de leasingperiode heeft de huurder vaak de mogelijkheid om een 

koopoptie uit te oefenen. De prijs waartegen die optie kan worden gelicht, hangt af 

van de waarde van – vooral – grond en gebouwen, die een tijd voor het ogenblik van 

de verkoop wordt bepaald. Indien de huurder zijn koopoptie niet uitoefent, zal het 

gebouw onderhands of openbaar worden verkocht. De opbrengst van de verkoop 

wordt verdeeld onder de certificaathouders. De meeste Belgische 

vastgoedcertificaten werden oorspronkelijk in deze vorm op de markt gebracht. 

De waarde van onroerende leasingcertificaten kan vrij vlot worden ingeschat. Indien 

aan de huurder een optie werd verleend om tegen een vastgestelde prijs het 



onroerend goed later te kopen, dan is de eventuele meerwaarde in het geval de 

optie wordt gelicht, perfect te berekenen. 

Huurcertificaten 

De verhuring van het gebouw geschiedt aan één of meerdere partijen die periodiek 

huur betalen. De huurcontracten zijn meestal van het klassieke 3-6-9 type. Dit 

betekent dat de huurovereenkomst in principe over 9 jaar loopt, maar zowel de 

huurder als de eigenaar hebben een opzegmogelijkheid na 3 en 6 jaar. Het 

certificaat zelf heeft een langere looptijd die in principe varieert van 15 tot 25 jaar. 

De huurprijs is meestal gekoppeld aan de gezondheidsindex, de index der 

consumptieprijzen waaruit enkele ‘ongezonde’ producten zoals brandstoffen zijn 

gelicht. De huurder betaalt meestal alleen de kosten van dagelijks onderhoud en 

gewone herstellingen, soms ook de onroerende voorheffing. Andere kosten 

(brandverzekering, grote herstellings- en onderhoudswerkzaamheden,...) zijn 

meestal ten laste van de eigenaar. Het nadeel van huurcertificaten in een zwakke 

vastgoedmarkt is het hogere risico op leegstand door de korte opzegtermijnen. Het 

voordeel van de certificaten in een sterke vastgoedmarkt is dat de huurprijzen om de 

drie jaar aan de eventueel hogere marktprijzen kunnen aangepast worden. De grote 

meerderheid van de dagelijks verhandelde vastgoedcertificaten zijn huurcertificaten. 

Lenditcertificaten 

Bij dit soort certificaten wordt er een opsplitsing gemaakt tussen het gebouw en de 

grond. De formule is het meest verwant met de leasingcertificaten, vermits ook hier 

de huurder meestal een grote distributieketen is. Wel verschilt de juridische 

structuur. Elke nieuwe emissie gaat gepaard met de oprichting van een nieuwe 

uitgevende maatschappij. Dit type vastgoedcertificaten komt nog zelden voor. 

Uitbatingscertificaten 

Bij dit certificaat zijn de opbrengsten gekoppeld aan het commercieel succes van het 

onderliggend goed. Er is slechts één uitbatingscertificaat opgericht, Park De Haan. 

In de praktijk komen de opbrengsten van het vakantiepark niet uit boven een op 

voorhand vastgelegd gegarandeerd rendement. 

Rendement 

De inkomsten van vastgoedcertificaten, de coupons gedurende de looptijd, en een 

gedeelte van de verkoopprijs op het einde van het certificaat zijn niet gegarandeerd. 

Het risico bij vastgoedcertificaten ligt dus hoger dan bij staatsleningen of bij 

obligaties van uitstekende debiteuren. Het rendement is onderhevig aan 

verschillende factoren. 



Bij huurcertificaten is er het risico van langdurige leegstand in een zwak 

vastgoedklimaat. Om de risico’s op leegstand in te schatten, speelt de ligging van 

het gebouw een cruciale rol. Verrassingen op het vlak van grote herstellingen of 

noodzakelijke renovaties zijn evenmin uit te sluiten. Dit alles kan leiden tot een 

sterke daling of zelfs een tijdelijke schorsing van de coupon. Bij leasingcertificaten is 

het risico beperkt tot de solvabiliteit van de huurder. 

Naast de specifieke risico’s is er een risico op een stijging van de langetermijnrente. 

Dit heeft in theorie een daling van de waarde van de gebouwen tot gevolg en zet de 

koersen onder druk. Omgekeerd zorgt een daling van de lange rente meestal voor 

stijgende koersen. 

Ten slotte verbindt een belegger in vastgoedcertificaten zijn lot met één enkel, of 

soms twee gebouwen. Dit maakt een belegging in vastgoedcertificaten ook 

risicovoller dan een belegging in vastgoedbevaks die een portfolio aan gebouwen 

hebben. Uiteraard wordt dit risico door de markt vergoed met een hoger 

dividendrendement. Een belegger in vastgoedcertificaten kan best zelf diversifiëren 

via de aankoop van verschillende vastgoedcertificaten. 

Fiscaliteit 

De huurgelden worden, na aftrek van de kosten, uitgekeerd in de vorm van een 

coupon die uit 2, en bij de verkoop van het gebouw, uit 3 delen is samengesteld: 

- een gedeelte dat de terugbetaling vertegenwoordigt van het kapitaal (dit komt 

overeen met de boekhoudkundige afschrijving van het gebouw) 

- een gedeelte dat de interesten vertegenwoordigt 

- een gedeelte dat de prijs bij de verkoop van onroerend goed vertegenwoordigt. 

De terugbetaling van het kapitaal wordt niet belast. Het interestgedeelte van de 

coupon en de meerwaarde bij verkoop of liquidatie van het vastgoedcertificaat wordt 

belast via de roerende voorheffing. Deze bedraagt 25 procent bij 

vastgoedcertificaten die uitgegeven zijn voor 1990, en 15 procent bij de 

vastgoedcertificaten die na 1990 zijn uitgegeven. 

Liquiditeit 

Er zijn 31 vastgoedcertificaten die dagelijks verhandeld worden op de tweede markt 

van Euronext Brussel. Daarnaast zijn er nog een reeks certificaten (o.a. de leasing- 

en Lenditcertificaten) die wekelijks verhandeld worden op de Openbare Veilingen 

van Euronext Brussel en die dus minder liquide zijn. 

De beperkte verhandelbaarheid van vastgoedcertificaten is vooral te wijten aan het 

beperkt aantal certificaten per emissie en soms ook aan de grote coupures. 

Bovendien is een belegging in een vastgoedcertificaat een belegging over een lange 

termijn hetgeen drukt op het verhandelde volume. De liquiditeit tussen de certificaten 



onderling kan sterk verschillen. Om onaangename verrassingen te vermijden, is het 

noodzakelijk met aan- en verkooplimieten te werken. 

Vastgoedbevaks 

Definitie 

Vastgoedbevaks zijn beleggingsvennootschappen met vast kapitaal die uitsluitend 

beleggen in onroerend goed. Het kan zowel gaan over gebouwen en gronden als om 

zakelijke rechten op onroerende goederen, deelnemingen in andere 

vastgoedbeleggingsinstellingen en publiek uitgegeven vastgoedcertificaten. 

In tegenstelling tot het vastgoedcertificaat is de houder van een vastgoedbevak een 

mede-eigenaar van de beleggingsvennootschap. De bevak is steeds samengesteld 

op basis van een vast kapitaal, dus met een vast aantal aandelen, in tegenstelling 

tot een bevek die een veranderlijk kapitaal heeft (en waarvan het aantal aandelen 

dus kan wijzigen). 

In vergelijking met de vastgoedcertificaten beschikken de vastgoedbevaks over een 

uitgebreide portfolio aan gebouwen waardoor het risico lager is. Bovendien voeren 

de meeste bevaks een nogal actieve aankoop- en verkooppolitiek. Sommige bevaks 

opereren zoals echte ondernemingen met een uitgebreid personeelsbestand. 

Kenmerken 

Een vastgoedbevak is een vrij jong product. Het wettelijk kader wordt geregeld door 

het KB van 10 april 1995. Vastgoedbevaks moeten voldoen aan een aantal strikte 

voorwaarden. In ruil hiervoor genieten de vastgoedbevaks van een voordelig fiscaal 

regime. De inkomsten van de bevak, die vooral voortvloeien uit de verhuur van 

gebouwen, zijn dan immers niet belastbaar. Vastgoedbevaks moeten aan de 

volgende voorwaarden voldoen: 

1. De bevak moet een vergunning krijgen van de Commissie voor Bank-, Financie- 

en Assurantiewezen. 

2. De bevak moet haar patrimonium voldoende diversifiëren. In principe mag geen 

enkel gebouw op zich meer dan 20% van de totale portefeuille uitmaken. 

3. De bevak moet de waarde van haar patrimonium elk kwartaal laten schatten door 

een onafhankelijk expert. In tegenstelling tot de houder van een 

vastgoedcertificaat heeft de belegger in vastgoedbevaks een duidelijk 

referentiepunt, de intrinsieke waarde, waarmee hij de beurskoers kan vergelijken. 

4. De bevak mag leningen aangaan om onroerende goederen te financieren, maar 

de totale schuldenlast mag niet hoger liggen dan 50 procent van het totaal van de 

activa. 

5. De bevak moet op de beurs noteren. 

6. De bevak moet minstens 80% van haar netto-inkomsten uitkeren aan haar 

aandeelhouders. 



Rendement 

Jaarlijks keert de vastgoedbevak een dividend uit. Op de uitgekeerde dividenden 

betaalt de belegger 15% roerende voorheffing. Dividenden die worden uitgekeerd 

door een vastgoedbevak die minstens voor 60% in residentieel vastgoed belegt, zijn 

vrijgesteld van roerende voorheffing. Dit is het geval met Home Invest Belgium en 

Serviceflats Invest. 

Waardering 

De belangrijkste waarderingsparameter is ongetwijfeld de intrinsieke waarde. De 

koers van vastgoedbevaks wordt echter bepaald door vraag en aanbod. De koers 

kan dus hoger (premie) of lager (korting) zijn dan de intrinsieke waarde. 

De reden van een bestaande korting (of premie) is niet altijd eenduidig te verklaren. 

De volgende factoren hebben een invloed: de bewezen prestaties van het 

management, de liquiditeit en grootte van het aandeel, de kwaliteit van het 

onderliggende vastgoedpatrimonium, de rentestand, de situatie in de directe 

vastgoedmarkt en het beursklimaat. Vastgoedbevaks hebben immers een functie 

van ‘veilige haven’ en worden opgezocht wanneer de beurs slecht presteert. 

Liquiditeit 

De meeste vastgoedbevaks noteren op de continumarkt van Euronext Brussel. Ze 

zijn meer liquide dan vastgoedcertificaten, maar minder liquide dan de meeste 

aandelen. Limietorders zijn dus ook bij vastgoedbevaks belangrijk. 

Vastgoedaandelen 

Definitie 

Vastgoedaandelen zijn aandelen van vennootschappen die actief zijn in de 

vastgoedsector. Naast het vastgoedpatrimonium zijn deze vennootschappen ook 

actief in andere domeinen zoals de promotie van vastgoed. 

Door het fiscaal voordelige statuut van vastgoedbevaks, is deze vorm van indirecte 

vastgoedbelegging uitgehold. Veel vastgoedondernemingen hebben hun 

patrimonium ondergebracht in een vastgoedbevak. 

Notering 

Er noteren nog maar enkele vastgoedaandelen op Euronext Brussel. Immobel legt 

zich volledig toe op de promotie van vastgoed. 



Atenor was een gediversifieerde holding maar vormt zich om tot promotor van 

vastgoed. 

Dividend 

Vastgoedaandelen zijn onderworpen aan de vennootschapsbelasting en aan de 

normale roerende voorheffing van 25 procent. 



Hoofdstuk 11 

De Beurs 

Oorsprong van de beurs 

Het verhaal van de beurs begint in de late middeleeuwen in de Noord-Italiaanse 

steden, dé grote financiële centra van die tijd. De Italianen brachten hun “knowhow” 

naar Brugge, dat in de veertiende eeuw het grote Europese handelscentrum was. 

De Italiaanse kooplui bouwden hun gildenhuizen rond het “beurs”plein in Brugge. 

Dat was genoemd naar de familie Van der Buerse, die op het plein twee herbergen 

uitbaatte. 

De etymologische oorsprong van de naam “beurs” is dan ook rechtstreeks 

verbonden met deze familie Van der Buerse, waarvan het wapenschild, bestaande 

uit “drie beurzen”, in het fronton van één van de twee herbergen was gebeeldhouwd. 

Dit vreemdsoortig uithangbord gaf dan ook zijn naam aan de vergaderplaats: men 

begaf zich “ter beurzen”. 

Twee eeuwen lang was “ter beurze gaan” voor de kooplieden in Brugge synoniem 

met handel drijven, ook in “papier”. In de zestiende eeuw nam Antwerpen de rol van 

Brugge over. De stad bouwde in 1531 een ontmoetingsplaats voor de kooplieden, de 

“beurs”. Er werd gewerkt met echte reglementen, openingsuren en dergelijke. In 

Antwerpen werd het financiële apparaat verder verfijnd. In die tijd legden de beurzen 

zich vooral toe op de goederenhandel en tegen het einde van de Middeleeuwen op 

documenten die deze goederen vertegenwoordigden. 

Ondertussen werden in Antwerpen eveneens de eerste door de stad uitgegeven 

obligaties genoteerd. De oprichting van de eerste vennootschap op aandelen in 

Nederland, meteen gevolgd door andere vennootschappen van dezelfde aard, wordt 

geleidelijk aan van steeds groter belang voor de handel in effecten. Dit zal, na een 

lange evolutie, leiden tot de splitsing tussen de goederenbeurzen en de beurzen 

voor privé- en staatsfondsen en deviezen. 

De geschiedenis van de Brusselse beurs start bij het begin van de 19de eeuw. De 

Openbare Fondsenbeurs van Brussel werd opgericht bij Besluit van 13 Messidor 

jaar IX (2 juli 1801). Voor de onderbrenging ervan wees de Franse regering het 

vroegere Augustijnenklooster op de Wolvengracht aan. 

Na de verkoop van de kloostergebouwen mochten de bijeenkomsten van de Beurs 

gehouden worden in de Munt. Vanaf 1858 drongen beurskringen bij de gemeente 

aan op de bouw van een nieuwe beurs. Op 15 juni 1868 werden de plannen 

goedgekeurd door het College. Het gebouw werd ingeplant op de plaats van het 

klooster van de Minderbroeders, dat dateerde van de 13de eeuw en waarvan de 

ruïnes nog te bezichtigen zijn in het ondergrondse museum in de Beursstraat. In 

oktober 1869 startten de bouwwerken en op 27 december 1873 werd het gebouw 

vervroegd ingehuldigd met een groot bal. 



Nadien werden de werken nog enkele maanden verder gezet, zodat de 

beursactiviteit pas kon worden uitgeoefend in de loop van het tweede trimester van 

1874. Intussen is uiteraard heel wat gebeurd. Het krijt waarmee aandelenkoersen op 

borden werd geschreven, is intussen verdwenen. Sinds de beursverrichtingen via 

een computernetwerk verlopen, is de circulatie en de verspreiding van financiële 

informatie niet langer gebonden aan geografische beperkingen. Hierdoor kunnen 

buitenlandse beleggers actief zijn op de Belgische beurs. 

Van Brussels Exchanges naar Euronext Brussels 

In het licht van een eengemaakte Europese markt met één munt is het eigenlijk niet 

meer dan logisch dat ook bij de beurzen een consolidatiebeweging op gang kwam. 

Deze consolidatie moet resulteren in pan-Europese handelsplatformen. De 

Europese beurzen die traditioneel nationaal georganiseerd waren, hebben echter 

nog een hele weg af te leggen. Brussel Exchanges stond mee aan de wieg van 

Euronext, dat tot op heden de belangrijkste stap is in de richting van een 

volwaardige Europese beurs. 

Op 22 september 2000 fuseerden de Brussels Exchanges, de Bourse de Paris en de 

Beurs van Amsterdam tot Euronext met 3 financiële centra: Brussel, Parijs en 

Amsterdam. Het is een geïntegreerde beurs die aan beleggers, tussenpersonen en 

emittenten het volledige scala van beursproducten aanbiedt: notering, één platform 

voor grensoverschrijdende effecten- en derivatenhandel, diensten op het gebied van 

afwikkeling van uitgevoerde beursorders, bewaring en verrekening van verhandelde 

effecten, verspreiding van gegevens, alsmede connectiviteit en IT-ondersteuning. 

Euronext wil verder uitbreiden door samenwerkingsverbanden met andere beurzen 

en handelsplatforms. Zo heeft Euronext, dat ondertussen ook zelf beursgenoteerd is, 

in januari 2001 de Britse derivatenbeurs Liffe overgenomen en begin 2002 is ook de 

Portugese beurs toegetreden tot het fusieproject. 

De werking van Euronext Brussels 

De effectenhandel op Euronext Brussels verloopt volledig elektronisch. De op de 

beurs genoteerde effecten worden op basis van hun profiel ingedeeld over 

verschillende markten en segmenten. 

De koersvorming of notering gebeurt op identiek dezelfde manier op de 

verschillende marktsegmenten. De koers ontstaat aan de hand van de totale vraag 

en het totale aanbod op de markt: de orders maken de prijs. 



De markten op Euronext Brussels 

De Eerste Markt 

Tot eind 2000 maakte men op de Brusselse beurs voor de “eerste markt” - goed 

voor 95% van de activiteit – het onderscheid tussen de termijnmarkt (de markt van 

de grote aandelen) en de contantmarkt (de markt voor de kleinere aandelen). 

Het verschil tussen beide groepen hield ook een verschil in bij de vereffeningsdatum 

van de transacties. Nu blijft er nog slechts één vereffeningsdatum over, nl. die van 

de vroegere contantmarkt, volgens de internationale standaard T+3 = vereffening 3 

dagen na de transactie. 

Nu spreken we over de continumarkt en de fixingmarkt. Continumarkt staat voor de 

waarden waarvoor continu koersvorming is. Het spreekt voor zich dat de grootste 

aandelen, die meestal ook de meest liquide en frequentst verhandelde aandelen 

zijn, de naam “continu” opgeplakt krijgen. De andere waarden noteren op de “Enkele 

Fixing” of “Dubbele Fixing”. De fixingmarkt staat voor de markt waarop hetzij twee 

koersen per beursdag (= dubbele fixing) hetzij één enkele koersvorming per 

beursdag is. De dubbele fixing vindt plaats om 10u30 en 16u00, de enkele fixing om 

15u00. 

Koersvorming 

De koersvorming op Euronext Brussel gebeurt via het elektronische trading systeem. 

Er wordt gewerkt met één centraal orderboek waarin alle koop- en verkooporders 

worden ingebracht. Het handelssysteem berekent vervolgens een evenwichtskoers 

waaraan het grootste aantal aandelen kan worden verhandeld. 

Een beursdag wordt ingedeeld in vier perioden: 

1) Gedurende “de vooropening” kan men orders doorgeven, wijzigen of annuleren. 

Elke financiële bemiddelaar die lid is van Euronext Brussel mag deze handelingen 

uitvoeren. Op basis van alle ingevoerde orders berekent het trading systeem 

voortdurend een theoretische openingsprijs waaraan echter nog niet effectief 

gehandeld kan worden. 

2) Dan volgt de periode van notering of “fixing” waarin een prijs tot stand komt. De 

beurscomputer berekent voor elk aandeel een koers waartegen zoveel mogelijk 

effecten kunnen worden verhandeld. De openingskoers is luttele seconden na de 

opening bekend, tenzij er helemaal geen koers kan worden gevonden omdat 

bijvoorbeeld de markt volledig uit evenwicht is. Dat is het geval wanneer zich 

schommelingen voordoen van meer dan 10% tegenover de vorige koers. Een 

dergelijke forse schommeling maakt dat niemand kan handelen (zie bieden 

laatkoersen). Op de continumarkt kan vanaf de opening om 9u00 voortdurend 

gehandeld worden. 

3) In de slotfase worden de aandelen op de continumarkt opnieuw in vooropening 

geplaatst gedurende vijf minuten, tussen 17u25 en 17u30. De slotkoers is de 

evenwichtskoers bepaald op basis van alle ingegeven orders in de slotfase. Op 



het dubbele fixingsegment is de slotkoers gewoon de laatste notering van de dag: 

de tweede notering. Op het enkele fixingsegment van de fixing-markt is er slechts 

één enkele notering. Die ene notering is dan ook tegelijkertijd de openings- en de 

slotkoers. 

4) Na de slotfixing bestaat op het continu segment nog de mogelijkheid om orders in 

te brengen tegen de laatst gevormde koers. Deze fase duurt 10 minuten tot 

17u40. Op het fixingsegment kan steeds 30 minuten gehandeld worden tegen de 

gevormde fixingprijs. Het spreekt voor zich dat steeds een tegenpartij aanwezig 

moet zijn die handel wil voeren tegen de fixingprijs. 

Soorten koersen 

Een biedkoers is een indicatieve koers die tot stand komt wanneer er zoveel meer 

kopers dan verkopers zijn dat het onmogelijk is om een effectieve koers te noteren 

die maximum 10% boven de vorige koers ligt. Tegen een biedkoers is er geen 

handel. Deze biedkoers wordt aangeduid door een “B” naast de koers. 

Een overtollig aanbod kan aanleiding geven tot een laatkoers (“L” naast de koers). 

Ook tegen een laatkoers is er geen handel mogelijk. De beurs zal telkens nagaan of 

het order dat tot de grote schommeling leidt correct is. Zo ja, dan wordt na een 

nieuwe fixing de limiet met 10% opgetrokken en getracht een nieuwe 

evenwichtskoers te vormen. 

Beursorders 

Particulieren kunnen niet rechtstreeks handelen op de beurs. Ze plaatsen hun orders 

via tussenpersonen: banken of beursvennootschappen. 

- Soorten orders 

Er bestaan verschillende soorten orders. De belangrijkste zijn: 

A. Marktorders: Marktorders zijn koop- of verkooporders zonder koerslimiet. Zij 

worden uitgevoerd tegen de eerstvolgende door het systeem bepaalde koers. De 

koper of verkoper heeft dus geen enkele zekerheid over de koers waartegen zijn 

order zal uitgevoerd worden. Een eventueel niet uitgevoerd gedeelte wordt aan 

het orderboek toegevoegd om zo snel mogelijk tegen de eerstvolgende koersen 

te worden uitgevoerd. 

B. Limietorders: Limietorders zijn koop- of verkooporders die enkel kunnen worden 

uitgevoerd tegen een opgegeven koers of een betere koers. De limiet order is 

veiliger omdat men op voorhand weet aan welke koers men het aandeel zal 

verhandelen. Nadeel is natuurlijk dat de effectieve uitvoering afhankelijk is van de 

koersevolutie van het aandeel en men dus op voorhand nooit weet of het order 

zal uitgevoerd worden. Bij illiquide aandelen is het toch aan te raden om steeds 

met limieten te werken. 



C. Stoporders: Stoporders zijn orders die pas in gang worden gezet wanneer een 

opgegeven koerslimiet wordt bereikt. Voor een kooporder moet dus een limiet 

boven de huidige koers worden bereikt, bij een verkooporder een limiet onder de 

huidige koers. Verder kan men nog kiezen of het order een marktorder of een 

limietorder wordt zodra de limiet bereikt wordt. Een voorbeeld: U heeft 100 

aandelen van 'Best Company' gekocht aan 15 euro. Het aandeel stijgt tot 18 euro. 

Op dat moment wil u de winst veilig stellen maar toch nog profiteren van een 

verdere koersstijging. Via een “stop-loss” order kan u de opdracht geven het 

aandeel te verkopen zodra het bijvoorbeeld onder 17 euro daalt. U kan dan op 

voorhand nog bepalen of u uw order een marktorder of een limietorder moet 

worden zodra de koers onder de 17 euro daalt. Stoporders stellen de belegger in 

staat om een bepaalde koerswinst veilig te stellen of een verlies te beperken tot 

een op voorhand bepaald niveau. 

- Bijzondere voorwaarden 

Het is mogelijk orders door te geven om onmiddellijk een bepaald aantal effecten 

(tegelijk) te verhandelen (“Fill or Kill Order”, “order met onmiddellijke minimale 

uitvoering”). Is het minimumaantal aanwezig, dan wordt het pakket onmiddellijk 

verhandeld. Is dat minimum er niet, dan wordt het totale order geannuleerd. 

Het is ook mogelijk orders door te geven met verborgen hoeveelheid. Dan wordt 

slechts een deel van het totaal aantal te verhandelen effecten getoond op de markt. 

Als dat eerste pakket is verhandeld, komt het volgende pakket aan de beurt. 

- Geldigheidsduur van een beursorder 

Als algemene regel geldt dat indien de ordergever geen geldigheidsduur vermeldt, 

de order één dag in de markt behouden blijft. Daarbij maakt het niet uit of een order 

tegen openingskoers, met of zonder limiet werd opgegeven. De maximale 

geldigheidsduur die men kan opgeven is 365 dagen. 

Ongeacht de geldigheidsduur kan elk order automatisch worden geannuleerd. Dit 

kan gebeuren naar aanleiding van een ‘technische’ of ‘financiële’ ingreep die wordt 

aangekondigd voor een bepaald aandeel. Dit kan onder meer gaan over: 

• een splitsing van het aandeel; 

• een hergroepering van het aandeel; 

• een onthechting van een coupon of van een ander recht. 

Rentemarkt 

Op deze markt worden obligaties uitgegeven door de Belgische openbare sector 

(Belgische staat, gemeenschappen, gewesten, provincies, agglomeraties of 

federaties van gemeenten) evenals leningen door internationale organisaties. Voor 

de overheidsobligaties treedt het Rentenfonds op als markthouder. 



De Tweede Markt 

Op de Tweede Markt worden hoofdzakelijk Belgische vastgoedcertificaten (cf 

hoofdstuk 10) genoteerd, naast enkele Belgische obligaties, aandelen en 

beleggingsfondsen evenals enkele buitenlandse aandelen en beleggingsfondsen. 

Openbare veilingen 

Op de openbare veiling worden 3 maal per week effecten verhandeld die noch op de 

Eerste Markt, noch op de Tweede Markt worden genoteerd. Dinsdag en donderdag 

worden voorbehouden aan de veiling van kasbons en niet-genoteerde obligaties die 

beleggers te gelde willen maken. 

Op vrijdag worden niet-genoteerde aandelen en niet-genoteerde 

vastgoedcertificaten geveild. 

Gespecialiseerde beurzen 

NASDAQ 

Nasdaq is een letterwoord dat staat voor National Association of Securities Dealers 

Automated Quotation. Nasdaq is een autonome beurs, net als de grotere en meer 

bekende NYSE (New York Stock Exchange), de beurs waar kleppers als Coca-Cola, 

IBM en General Motors genoteerd staan. 

De Amerikaanse Nasdaq-beurs begon haar activiteiten in 1971 als eerste 

elektronische aandelenmarkt. Nasdaq werd groot mede dankzij het grote succes van 

de technologie- en internetaandelen eind jaren 90. Sinds het uiteenspatten van de 

internetzeepbel heeft de beurs echter van haar pluimen verloren. 

In tegenstelling tot de klassieke beurzen zoals Euronext werkt Nasdaq volgens het 

‘price driven’-systeem. Het komt erop neer dat kopers hun Nasdaq-aandelen niet 

rechtstreeks van verkopers kopen, maar van een tussenpersoon, een zogenaamde 

market maker. Hetzelfde geldt trouwens voor de verkoper, die zijn stukken alleen 

kwijt kan aan de market maker. Die tussenpersoon verkoopt ze dan verder aan een 

koper. De market makers zijn verplicht voor de aandelen waarin ze de handel 

waarborgen ‘bid’- en ‘ask’-prijzen te afficheren. De ‘bid’- of koopprijs is de prijs 

waartegen de market maker wil kopen, de ‘ask’- of verkoopprijs de prijs waartegen 

de tussenpersoon wil verkopen. Tussen ‘bid’ en ‘ask’ zit steeds een verschil, de 

zogenaamde marge of ‘spread’. Eenvoudig uitgedrukt: de vergoeding voor de 

market maker. 

Een voorbeeld zal veel verduidelijken. Stel dat Merrill Lynch markthouder (market 

maker) is in ABC-aandelen. Dan zal Merrill Lynch op elk moment tijdens de 

beurssessie een ‘koop’- en een ‘verkoop’-prijs afficheren. Op de koerstabellen zal 

dan bijvoorbeeld achter aandeel ABC de vermelding ‘bid 25,37 dollar, ask 25,43 

dollar' staan. Of vertaald: Merrill Lynch is bereid 25,37 dollar te betalen aan wie 

ABC-aandelen ter verkoop aanbiedt. En de instelling vraagt 25,43 dollar aan wie 



ABC-aandelen wil kopen. Die 0,06 dollar is de spread, de commissie die Merrill 

Lynch opstrijkt. 

In ruil voor de commissie doet de markthouder meer dan gewoon prijzen afficheren. 

De markthouder garandeert immers handel (en moet dus kopen tegen zijn ‘bid’-prijs, 

ook al duiken er voor zijn ‘ask’-prijs geen kopers op) en publiceert rapporten en 

studies over de Nasdaq-aandelen die hij volgt. 

Voor elk Nasdaq-aandeel zijn er minstens twee markthouders. De meeste Nasdaqaandelen 

hebben een tiental markthouders, de groten als Microsoft en Intel een 

vijftigtal. De Nasdaq-redenering achter het grote aantal market makers per aandeel 

is dat dit de prijzen scherp en de concurrentie levendig houdt. 

Aandelenindexen 

Een beursindex of aandelenindex is het gewogen gemiddelde van de koersen van 

een bepaald aantal aandelen. De index kan op regionale basis samengesteld zijn of 

allemaal aandelen uit dezelfde sector bevatten. 

Aandelindexen bieden de belegger de mogelijkheid om in één oogopslag een indruk 

te krijgen van de prestaties van een bepaalde regio of een bepaalde sector en dit te 

vergelijken met de prestatie van individuele aandelen. 

Soorten indexen 

- een referentie-index: uit de koersen van een beperkt aantal aandelen leiden we de 

globale evolutie van een bepaalde beurs af. 

Voor België: de BEL20 

Voor Duitsland: de DAX 

Voor Engeland: de FTSE 100 

Voor Frankrijk: de CAC 40 

Voor Japan: de NIKKEI 225 

Voor Nederland: de AEX 

Voor VSA: de DOW JONES, S&P 500 en Nasdaq Composite 

- een koersindex (of “prijsindex”) houdt geen rekening met de uitgekeerde 

dividenden; alleen de aandelenkoersen spelen hierin mee. 

- een returnindex (of “herbeleggingsindex”) houdt niet alleen rekening met de 

aandelenkoers zoals de koersindex, maar houdt ook rekening met de dividenden. 

De returnindex veronderstelt dus dat u de ontvangen dividenden in de index 

herinvesteert. 

- “returnindex (privé)” versus “returnindex (institutioneel)”: het verschil tussen beide 

indexen bestaat erin dat een particulier op dividenden 15 of 25% roerende 

voorheffing moet betalen, terwijl institutionele beleggers geen roerende voorheffing 

betalen en dus de niet-betaalde R.V. rustig mee kunnen herbeleggen. Zo kunnen 



institutionelen de rentabiliteit van hun eigen aandelenportefeuille (opgesplitst naar 

beurs, sector enz.) best vergelijken met de respectievelijke returnindex! 

- “Free float”-index versus “Market Cap”-index: vroeger werd de weging van 

aandelen in een index meestal bepaald op basis van de volledige 

marktkapitalisatie van de aandelen. Indien een groot aantal van die aandelen 

echter in handen is van “vaste” aandeelhouders, wordt het voor institutionele 

beleggers moeilijk om een voldoende grote participatie op te bouwen zonder de 

koers te verstoren. Om dit te vermijden wordt bij de weging van aandelen in een 

index vaak enkel rekening gehouden met de vrij verhandelbare aandelen. 

Indexen worden berekend door de aandelenbeurzen zelf of door gespecialiseerde 

indexproviders zoals Standard & Poor’s en Dow Jones. 

Trackers 

Trackers zijn beleggingsfondsen met variabel kapitaal, die een index zo dicht 

mogelijk schaduwen. Eenvoudig gesteld koopt de uitgevende instelling alle aandelen 

in een index in dezelfde verhouding waarin die in de index aanwezig zijn. Dan brengt 

ze daarvan certificaten naar de markt. In tegenstelling tot gewone 

beleggingsfondsen noteren trackers doorlopend op de beurs en kunnen zij 

verhandeld worden net als aandelen. De transactiekosten zijn dezelfde als voor 

aandelen. Trackers zijn interessant voor zowel een professioneel als een particulier 

publiek. 

De belangrijkste voordelen van een tracker zijn: 

- met een beperkt bedrag beleggen in een index, die gebaseerd is op een korf van 

aandelen. De prijs van een tracker is vergelijkbaar met de prijs van een aandeel. 

- met een tracker verwerft de koper in één transactie een gediversifieerde 

portefeuille. 

- de belegger kan op ieder ogenblik gedurende de handelsuren op een heel 

gemakkelijke manier rechtstreeks de index kopen of verkopen, net zoals hij 

aandelen verhandelt. 

- de koers van de tracker volgt de koers van de index. 

- de meeste trackers geven de houder ervan het recht om een dividend te 

ontvangen 

- doordat trackers een index spiegelen, zijn de beheerskosten voor dergelijke 

fondsen slechts een fractie van die van gewone beleggingsfondsen. 

Trackers ontstonden in de VS onder de naam Exchange Traded Funds (ETFs), 

fondsen die verhandeld worden op de beurs. In 1993 werden op de AMEX-beurs in 

de VS de eerste ETF’s gelanceerd, de SPDR of Spiders (Standard & Poors 

Depository Receipt) op de S&P500-index. Het grote succes kwam echter pas na de 

lancering van het Nasdaq100 Index Tracking Fund, beter bekend onder zijn 

tickersymbool QQQQ, in oktober 1999. Inmiddels noteren in de VS meer dan 100 

trackers. Sinds januari 2001 bestaat ook op Euronext een segment voor 



beleggingsfondsen van dit type: NextTrack. Eind 2001 was NextTrack al uitgegroeid 

tot de leidende Europese trackersmarkt. 



Hoofdstuk 12 

Afgeleide Producten: Opties, Warrants en Futures 

Via “afgeleide producten” of “derivaten” kan men met een relatief geringe inzet 

inspelen op bewegingen in de koers van een onderliggende waarde. Momenteel zijn 

ze als beleggingsinstrumenten niet meer weg te denken uit de financiële wereld. Ze 

vragen echter om een oordeelkundig gebruik. Wie wil handelen in afgeleide 

producten, moet zich terdege van hun risico’s bewust zijn. 

In de beleggingspiramide plaatsen we deze producten aan de top van de piramide. 

Wie hoog klimt, kan diep vallen. In essentie zijn het producten om risico uit te sluiten. 

Bij goed en succesvol gebruik zal de belegger die zich vertrouwd maakt met deze 

producten er zijn/haar voordeel mee doen. 

Warrants 

Een warrant geeft iemand het recht, maar niet de verplichting om, vóór of op een 

bepaalde datum (de vervaldatum), financiële activa te kopen (call) dan wel te 

verkopen (put) tegen een vooraf vastgestelde prijs (de uitoefenprijs). De houder van 

een warrant is dus vrij om dit (ver)kooprecht al dan niet uit te oefenen. Hij betaalt 

hiervoor een premie, die maar een deel van de onderliggende waarde is. Het recht is 

slechts gedurende een vooraf bepaalde periode geldig. Na de vervaldag vervalt het 

recht en verliest de warrant dus zijn waarde. 

Modaliteiten 

Tot aan het midden van de jaren tachtig werden de meeste warrants uitgegeven 

door ondernemingen. Deze geven warrants uit op hun eigen aandelen om extra 

kapitaal aan te trekken. Dit zijn de ongedekte warrants. Tegenwoordig bestaat het 

grootste deel van de warranthandel uit gedekte warrants: deze warrants zijn 

uitgegeven door financiële instellingen, maar zijn uitoefenbaar in aandelen van een 

andere onderneming. 

Er bestaan zowel call- als put-warrants. Met de call-warrant mikt de koper op een 

stijgende beweging in de koers van de onderliggende waarde. De put-warrant zal 

geld opleveren wanneer de onderliggende waarde goedkoper wordt. Beleggers 

kunnen posities in aandelen afdekken door de aankoop van put-warrants. Uiteraard 

vinden ook speculanten hun gading in call- en put-warrants. Er kan actief worden 

ingespeeld op verwachte bewegingen in de koers van een onderliggende waarde. 

Waardebepaling van warrants 

De koers van een warrant is op te delen in twee componenten: de intrinsieke waarde 

en de verwachtingswaarde: 



- De intrinsieke waarde van een call-warrant is het positieve verschil tussen de 

koers van de onderliggende waarde en de uitoefenprijs van de warrant. Bij een 

put-warrant moet de koers van de onderliggende waarde worden afgetrokken van 

de uitoefenprijs. 

- Een warrant is altijd meer waard dan zijn intrinsieke waarde, behalve op de 

vervaldag. Zelfs als de intrinsieke waarde nul is, heeft de warrant een prijs. Deze 

prijsverschillen geven de verwachtingswaarde van de warrant weer. De 

verwachtingswaarde wordt verkregen door het verschil tussen de koers van de 

warrant en zijn intrinsieke waarde en weerspiegelt de toekomstverwachtingen van 

de warrant. Hoe meer kans op een gunstige koersontwikkeling, hoe hoger de 

verwachtingswaarde zal zijn. 

Als een warrant intrinsieke waarde bezit, dan is hij in the money (ITM). Als de 

intrinsieke waarde van de warrant nul is, dan zijn er twee mogelijkheden: ofwel is de 

koers van de onderliggende waarde gelijk aan de uitoefenprijs: de warrant is at the 

money (ATM); ofwel is de koers van de onderliggende waarde lager (call) of hoger 

(put) dan de uitoefenprijs: de warrants is out of the money (OTM). 

De verwachtingswaarde vloeit doorgaans snel weg naarmate de expiratiedatum 

nadert. Warrants die nog ver verwijderd zijn van de uitoefendatum kunnen relatief 

duur zijn. Zij bevatten nog heel wat verwachtingswaarde. 

Via een aantal formules is het mogelijk de theoretische waarde van een warrant te 

bepalen. Bruikbaar in de evaluatie van een warrant is de formule om de 

warrantpremie te berekenen. Die premie drukt uit hoeveel men meer moet betalen 

voor een aandeel indien het via de warrant en niet rechtstreeks op de beurs wordt 

gekocht. De premie is dus het percentage dat een indirecte investering in de 

onderliggende waarde (via koop en uitoefening van de warrant) duurder is dan de 

directe aanschaf van de onderliggende waarden (OW). De formule luidt: 

• Call: ((Uitoefenprijs + warrantprijs – beurskoers OW) / beurskoers OW)*100 

• Put: ((Uitoefenprijs – warrantprijs – beurskoers OW) / beurskoers OW)*100 

Uiteraard bestaan nog andere formules om een warrant te waarderen, bijvoorbeeld 

het Black & Scholes-model, dat ook voor de waardering van opties gebruikt wordt. 

Wie in warrants wil handelen, moet allereerst de evolutie van de koers van de 

onderliggende waarde op de voet volgen. Het heeft weinig zin warrants te kopen en 

er vervolgens op te blijven zitten. In het ergste geval kan de volledige inzet verloren 

gaan. 

“U VRAAGT, WIJ DRAAIEN”: ANTWOORD OP VEEL GESTELDE VRAGEN (uit: 

Cash) 

Wat is het verschil tussen een warrant en een optie? 

Een niet-gedekte warrant heeft gewoonlijk betrekking op een aandeel en wordt door 

de onderneming zelf uitgegeven. De uitoefening van een warrant geeft aanleiding tot 



de creatie van nieuwe aandelen, terwijl een verhandelbare optie altijd betrekking 

heeft op bestaande aandelen. 

Een gedekte of covered warrant lijkt op een optie, maar kan alleen worden gekocht 

(en niet geschreven) door een particulier. Een warrant die wordt genoteerd, wordt 

altijd uitgegeven door een instelling die haar financiële soliditeit en de goede afloop 

van de uitgifte garandeert. Een optie kan wel door een particulier worden 

geschreven. 

De kenmerken van een gedekte warrant (uitoefenprijs, looptijd) zijn, in tegenstelling 

tot opties, niet gestandaardiseerd. Bovendien gelden voor de notering van warrants 

alleen de regels die ook voor aandelen gelden, terwijl de Optiebeurs voor opties 

specifieke regels oplegt. Om coherente koersen te garanderen en transacties te 

vereenvoudigen wordt een actieve aanwezigheid van een of meer „market makers” 

verplicht. In de praktijk neemt de uitgever van de warrant de functie van „market 

maker” op zich, zonder enige officiële verplichting. Voor gedekte warrants gebeurt 

dat steeds vaker. 

Moet ik een speciale rekening openen om indexwarrants te kopen? 

Nee. Dat is een van de voordelen die warrants hebben ten opzichte van opties. Om 

warrants te kopen, is het niet nodig om een speciale rekening te openen en bent u 

zelfs niet verplicht om ze op dezelfde plaats te kopen en verkopen. 

Zijn de transactiekosten even hoog voor warrants als voor opties? 

Bij transacties met opties zijn de kosten relatief hoog omdat de werkingskosten van 

optiebeurzen even hoog zijn als op een gewone aandelenmarkt. Warrants zijn op de 

aandelenbeurs genoteerd: de kosten zijn, afhankelijk van uw financiële 

tussenpersoon, te vergelijken met die bij aandelen. 

Wat gebeurt er met een aandelenwarrant bij een split of bonus? 

Wanneer een aandeel wordt gesplitst, houdt de warrant daar rekening mee. 

Wanneer de vennootschap bijvoorbeeld zou beslissen om haar aandeel in vijf te 

splitsen, ontvangt elke houder van een warrant vier bijkomende warrants. De 

uitoefenprijs van de warrants wordt automatisch aangepast: de uitoefenprijs wordt 

dan door 5 gedeeld. 

Moet ik een warrant in of out of the money kopen? 

Zoals gewoonlijk zijn er geen vaste regels. De keuze van een warrant hangt 

voornamelijk af van de strategie die men wil ontwikkelen. Een warrant „in the money” 

is heel wat duurder dan een warrant „out of the money”, ook al hebben ze dezelfde 

nog lopende levensduur. Een minder hoge premie geeft de indruk dat men minder 

risico neemt... op voorwaarde dat men niet meer koopt! In dat geval is het risico 

inderdaad kleiner omdat men minder geld investeert. 



Maar ook de winstkansen zijn kleiner: de ontwikkeling van de onderliggende waarde 

moet groot zijn. „Out of the money” –warrants hebben een kleine delta. Deze ratio 

(uit de evaluatieformule van Black & Scholes) geeft de prijsschommeling van de 

warrant tegenover de schommeling van de prijs van de onderliggende waarde met 

een eenheid weer. Wanneer een call-warrant een delta van 0,2 heeft, wil dat zeggen 

dat de warrantpremie met 0,2 euro zal stijgen of dalen wanneer de prijs van de 

onderliggende waarde 1 euro stijgt of daalt. Er is dus een sterke wijziging van de 

onderliggende waarde nodig om een grote schommeling van de warrant te 

veroorzaken. 

Een call-warrant „in the money” heeft een delta tussen 0,5 en 1. Wanneer hij sterk 

„in the money” is, zal de waarde van de warrant bijna even sterk stijgen of dalen als 

de onderliggende waarde. Bovendien heeft hij een hoge intrinsieke waarde en een 

lage tijdswaarde : hij is minder afhankelijk van de volatiliteit van de onderliggende 

waarde en de waarde zal in de tijd maar beetje bij beetje afbrokkelen. 

Conclusie: de aankoop van een warrant „out of the money” (met een kleine 

deltawaarde) is aan te raden wanneer de onderliggende waarde sterk schommelt. 

Zonder het risico op het vlak van volatiliteit en tijdswaarde evenwel te vergeten. 

Warrants „out of the money” zijn dus beter geschikt als tradinginstrument. De 

waarde van warrants „in the money” (met een hoge delta) schommelt minder, 

daarom zijn die warrants geschikter in een trendoptiek. De hefboom van warrants „in 

the money” is ook veel kleiner. 

Wat gebeurt met een indexwarrant wanneer de berekeningswijze of de 

samenstelling van die index wordt gewijzigd? 

Wanneer de bevoegde beursautoriteit voor de vervaldag de berekeningswijze van 

de index wijzigt op een manier die een invloed kan hebben op de continuïteit en 

relevantie van die index als permanente indicator van de trends op die beurs, dan 

maakt de uitgever zelf zijn berekeningen, eventueel gecontroleerd door een 

onafhankelijke partij. Op die manier tracht men op de vervaldag een koers te 

bepalen die het niveau zo dicht mogelijk benadert als dat van toepassing zou zijn 

geweest zonder de verandering. In dat geval zal de koers van de index uiteraard niet 

meer zo gemakkelijk te achterhalen zijn. Maar het gebeurt vrij zelden dat een beurs 

radicale veranderingen doorvoert die de transparantie in gevaar kunnen brengen. 

Moet ik een waarborg storten voor een warrant, zoals dat soms voor opties moet? 

Als particulier kan u een optie schrijven, maar geen warrant uitgeven. Dat hebben 

we gezien bij de kenmerken van de warrant. En alleen bij een uitgifte, of, anders 

gezegd, bij een ongedekte verkoop, vragen de optiebeurzen een garantie. Net als bij 

een optie, moet bij de aankoop van een warrant nooit een waarborg worden 

gegeven. Door de premie te betalen, heeft de koper een aankooprecht (call) of 

verkooprecht (put). 

Wordt bij de uitgifte van een nieuwe warrant een prospectus uitgegeven en is er 

informatie over bestaande warrants? 



Zodra een nieuwe uitgifte in de financiële pers wordt aangekondigd, is het 

prospectus met de beschrijving bij de uitgever beschikbaar. Maar bij andere 

financiële tussenpersonen, banken of beursvennootschappen die niet aan de uitgifte 

deelnemen, is dat vaak veel moeilijker te vinden. Sommige uitgevers, die zich 

bewust zijn van de obstakels die „Jan-met-de-beleggingsportefeuille” op zijn weg 

kan vinden, doen een inspanning om te communiceren met de beleggers die dat 

wensen. Op aanvraag sturen ze niet alleen documentatie, maar ze hebben ook een 

groen nummer opengesteld, waarop geïnteresseerden terecht kunnen met allerlei 

vragen over de door hen uitgegeven warrants. 

Kan een warrant verdwijnen met zijn uitgever? 

Een faillissement van een uitgever van warrants is in theorie niet uit te sluiten. In dat 

laatste geval heeft de houder van een warrant geen enkele garantie meer om die te 

kunnen uitoefenen of verkopen. Maar het risico is zeker niet groter dan de kans op 

een schrapping van een aandeel vanwege het faillissement van de onderneming. 

Voordat de beursautoriteiten de introductie van een nieuwe warrant aanvaarden, 

worden de voorwaarden van de warrant en de financiële solvabiliteit van de uitgever 

grondig onderzocht. Financiële instellingen die op onze beursmarkt actief zijn, 

voldoen in principe aan alle voorwaarden. 

Opties 

Wat zijn opties? 

In het dagelijkse leven komen opties vaak voor. Zo gebeurt het bij vastgoed 

regelmatig dat een potentiële koper een optie neemt op een woning. De verkoper 

geeft dan aan de geïnteresseerde koper gedurende een bepaalde periode het recht 

om de woning te kopen tegen een vooraf afgesproken prijs. De verkoper neemt de 

plicht op zich om de woning gedurende die periode aan niemand anders te 

verkopen. Een optie is dus een overeenkomst tussen twee partijen die voor een 

partij een recht meebrengt en voor de tegenpartij een plicht. 

Opties op aandelen 

In het voorbeeld van het huis was er sprake van een optiecontract tussen een koper 

en een verkoper. Op de beurzen zijn er ook beleggers die aandelen wensen te 

kopen en andere beleggers die aandelen wensen te verkopen. Het verschil met de 

optie op het huis is dat u op een optiebeurs ook het recht kunt bekomen om iets te 

verkopen. De tegenpartij heeft hier dan de plicht om aan te kopen. 

Daaruit volgt dat op de optiebeurzen twee verschillende soorten optiecontracten 

bestaan. Callopties geven de koper het recht om te kopen en putopties geven de 

koper het recht om te verkopen. 



Calls en puts zijn twee aparte optiecontracten die los van elkaar verhandeld worden. 

Per contract zal er steeds iemand zijn die een verplichting heeft. Bij de calloptie is 

dat een plicht tot verkoop en bij de putoptie een plicht tot aankoop. 

De partij die het recht bezit, noemt men de houder van het optiecontract. In het 

vakjargon spreekt men ook wel van de koper van de optie. De tegenpartij is de 

schrijver van de optie. Dat is diegene die de verplichting op zich neemt om in het 

geval van een calloptie te verkopen en in het geval van een putoptie te kopen. 

De optie uitoefenen 

Als koper(houder) van een aandelenoptie verwerft u een recht waarvan u gedurende 

een bepaalde periode gebruik kunt maken. Wanneer u effectief van dat recht gebruik 

maakt en de aandelen dus aankoopt of verkoopt, zegt men dat u de optie uitoefent. 

De schrijver verleent de houder van de optie een recht en neemt zelf de verplichting 

op zich om de aandelen ook effectief te verhandelen wanneer de houder van de 

optie daarom vraagt. Gebeurt dat, dan zegt men dat de schrijver aangewezen wordt. 

Aankoop- en verkooprechten 

Het Delhaize-aandeel noteert bijvoorbeeld 55 euro. U bent overtuigd van het 

stijgingspotentieel van dat aandeel en wil graag een pakket aandelen kopen. Maar 

op dit moment kunt u niet genoeg geld vrijmaken om bijvoorbeeld 200 Delhaizeaandelen 

te kopen. Moet u die verwachte koersstijging dan aan uw neus laten 

voorbijgaan? Niet als u met opties werkt. 

U neemt eenvoudig een optie op het Delhaize-aandeel om 100 aandelen aan te 

kopen tegen een vaste prijs van 55 euro per stuk. Stijgt de aandelenkoers intussen 

naar 65 euro, dan kunt u te allen tijde de optie uitoefenen en de aandelen aankopen 

tegen 55 euro per stuk. Zo koopt u de aandelen toch nog goedkoper en kunt u een 

meerwaarde realiseren van 10 euro per aandeel. Als de aandelenkoers evenwel zou 

dalen naar 45 euro, dan hoeft u de optie niet uit te oefenen. U kunt ze immers ook 

laten aflopen. De besproken optie om aandelen te kopen, noemen we een 

aankoopoptie of calloptie. 

Een calloptie is een aankooprecht dat de houder ervan het recht verleent om 

gedurende een bepaalde periode een pakket aandelen aan te kopen. Wanneer de 

houder zijn call-optie uitoefent en dus van zijn aankooprecht gebruik maakt, is de 

schrijver verplicht de aandelen te leveren tegen de vooraf overeengekomen prijs 

(bijvoorbeeld 55 euro per aandeel). 

Met een calloptie legt u als houder de aankoopprijs van de aandelen definitief vast. 

Stel dat u 100 Delhaize-aandelen bezit die nu elk 55 euro waard zijn. U verwacht 

een stijging van de aandelenkoers, maar iedereen zegt u dat de koersen in elkaar 

zullen stuiken. U twijfelt tussen de aandelen verkopen of ze bijhouden. U kunt de 

onzekerheid wegnemen door, analoog aan wat hierboven is gezegd over call-opties, 

een recht te nemen om de aandelen te verkopen, bijvoorbeeld tegen 55 euro het 

stuk. Daalt de koers van Delhaize, dan hoeft u zich geen zorgen te maken. U oefent 



gewoon uw recht uit en verkoopt de aandelen tegen de overeengekomen prijs van 

55 euro per aandeel. 

Het recht om aandelen tegen een vaste prijs te kunnen verkopen, heet een putoptie. 

Een put-optie is een verkooprecht. Als de houder van een put-optie van zijn 

verkooprecht gebruikmaakt en het uitoefent, verkoopt hij de aandelen aan de 

schrijver van de optie. De schrijver is dan verplicht de aandelen aan te kopen tegen 

een vooraf overeengekomen prijs (bijvoorbeeld 55 euro). Met put-opties legt u als 

houder de verkoopprijs van de aandelen definitief vast. Zoals bij call-opties is de 

periode waarbinnen de houder van zijn recht gebruik kan maken, beperkt in de tijd. 

Uit bovenstaand schema blijkt duidelijk dat call-opties en put-opties twee 

verschillende soorten contracten zijn. Voor beide opties zijn er steeds twee partijen, 

de houder en de schrijver. De koper heeft steeds een recht. De schrijver heeft altijd 

een verplichting. 

Kenmerken van een call- en put-optie 

Wie een call-optie koopt, heeft een aankooprecht. Een put-optie geeft het recht om 

te verkopen. De modaliteiten daarvan zijn vastgelegd in het optiecontract en zijn de 

volgende: 

De onderliggende waarde 

Een optie op een huis kennen we. Een optie op aandelen kwam ook reeds ter 

sprake. Maar opties zijn niet beperkt tot vastgoed of tot aandelen. Zo bestaan er 

opties op beursindexen (bijvoorbeeld op de Bel20-index), opties op wisselkoersen 

(bijvoorbeeld op de wisselkoers dollar/euro), opties op obligaties, op edele metalen 

zoals goud en zilver, op grondstoffen (bijvoorbeeld graan of olie). Het goed waarop 

de optie betrekking heeft, noemen we de onderliggende waarde. De onderliggende 

waarde van een aandelenoptie is dus een aandeel. 

De hoeveelheid onderliggende waarde 

In de inleiding hadden we het over een optie op één welbepaalde woning. 

Aandelenopties hebben daarentegen steeds betrekking op meerdere aandelen. Eén 

optie geeft u het recht om een pakket aandelen aan te kopen (call) of te verkopen 

(put). 

De hoeveelheid van de onderliggende waarde is de contractgrootte van een optie. 

Die is van in het begin vast bepaald. 

De notering van een optie heeft steeds betrekking op één eenheid onderliggende 

waarde, omdat de notering van het onderliggend goed, bv. aandelen, ook steeds in 

één eenheid wordt weergegeven. Dat vergemakkelijkt de leesbaarheid en de 

vergelijkingsbasis. 



De looptijd van een optie 

Zoals een optie op een huis, is ook een optie op aandelen beperkt in de tijd. 

Gedurende een bepaalde tijd, de looptijd genoemd, heeft u het recht om de 

aandelen aan te kopen of te verkopen. Na die looptijd houdt de optie op te bestaan 

en kunt u van het recht geen gebruik meer maken. Alle rechten en verplichtingen 

vervallen. 

Het einde van de looptijd wordt aangegeven met een vervalmaand. Dat is de maand 

waarin de optie vervalt of ophoudt te bestaan. Binnen die maand is ook altijd een 

precieze datum vastgesteld, de afloopdatum of expiratiedatum. Voor elke 

vervalmaand is die, behoudens uitzonderingen, de derde vrijdag van de 

vervalmaand. Is de vervalmaand bijvoorbeeld september 2006, dan heeft u tot en 

met de derde vrijdag van de maand september 2006 de tijd om de optie uit te 

oefenen. 

De uitoefenprijs 

Wanneer u een optie uitoefent, dan koopt (of verkoopt) u een pakket aandelen. De 

prijs waartegen dat gebeurt, heet de uitoefenprijs. Die uitoefenprijs ligt van in het 

begin vast en zal gedurende de looptijd niet meer veranderen. In feite bevriest u de 

beurskoers voor uzelf. 

De uitoefenprijs is ook de prijs waartegen de schrijver van de optie de aandelen zal 

moeten leveren (bij een calloptie) of afnemen (bij een putoptie). Let wel, hij zal enkel 

de verplichting hebben om dat te doen als de houder daarom vraagt (uitoefent). 

De optieseries 

De combinatie van de hierboven beschreven elementen (call- of putoptie, 

onderliggende waarde, vervalmaand en uitoefenprijs) vormt samen de optieserie. 

Een voorbeeld van een optieserie is: 

Delhaize C dec 06 55 

Dit is een typische voorstellingswijze van een optieserie zoals u ze ook in de krant, 

op teletekst of Internet kunt terugvinden. Bent u houder van deze optieserie, dan 

hebt u tot en met de derde vrijdag van de maand december 2006 het recht om 100 

Delhaize-aandelen aan te kopen tegen 55 euro per aandeel. Als schrijver van deze 

optie kunt u elke dag aangewezen worden om 100 aandelen Delhaize te leveren. 

Wat kunt u met een optie doen? 

De premie van de optie is, in tegenstelling met de uitoefenprijs, niet vast gedurende 

de looptijd van de optie. De premie kan dagelijks variëren. Dat is erg belangrijk. Wie 

een optie koopt, hoopt dat de optiepremie zal stijgen zodat de optie later met winst 

kan worden verkocht. Dat is volledig analoog met aandelen die u ook koopt om ze 



later duurder te kunnen verkopen. Schrijvers van opties hopen daarentegen dat de 

optiepremie daalt. Ze kunnen de optie dan goedkoper terugkopen en op die manier 

ook winst maken. 

Koper of houder Verkoper of schrijver 

Niets doen = laten aflopen Ontheven van elke verplichting 

Uitoefenen Aanwijzing = verplichting nakomen 

Verkopen = actie die de betrokken partij Terugkopen = actie die de betrokken 

partij zelf kan ondernemen partij zelf kan ondernemen 

Evolutie optiepremie en prijsvorming van opties 

Call Put 

Aandelenkoers stijgt Wordt meer waard Wordt minder waard 

Aandelenkoers daalt Wordt minder waard Wordt meer waard 

Optiepremies variëren vrijwel dagelijks, net zoals aandelenkoersen trouwens. Maar 

hoe komt de optiepremie tot stand en welke factoren beïnvloeden de optiepremie? 

Vraag en aanbod hebben geen invloed, maar er zijn uiteraard andere factoren die 

spelen. 

De optiepremie heeft slechts twee bestanddelen, nl: 

- de intrinsieke waarde 

- de tijds- en verwachtingswaarde. 

Intrinsieke waarde 

U heeft een calloptie gekocht met als uitoefenprijs 80 euro terwijl het aandeel 75 

euro noteert op de beurs. Uitoefening van die optie is niet interessant omdat de 

uitoefenprijs hoger ligt dan de aandelenkoers. De optie heeft bijgevolg geen 

intrinsieke waarde. 

Stel dat de aandelenkoers stijgt naar 85 euro. Uitoefenen is nu wel interessant want 

u kunt hierdoor onmiddellijk een winst van 5 euro maken door de aandelen via de 

optie aan te kopen tegen 80 euro en op de aandelenbeurs te verkopen tegen 85 

euro. Dat verschil noemen we de intrinsieke waarde van een optie. 

Het valt op dat de optiepremie steeds hoger is dan de intrinsieke waarde. Hoe kan 

dat? Waarom zou een koper van een optie meer betalen voor een optie dan de 

intrinsieke waarde? Een koper betaalt meer en een schrijver vraagt meer dan de 

intrinsieke waarde omdat er ook een tijds- en verwachtingswaarde in de premie van 

een optie zit. 



Tijds- en verwachtingswaarde 

Het verschil tussen de intrinsieke waarde en de optiepremie noemen we de tijds- en 

verwachtingswaarde, of kortweg de tijdswaarde. Als het aandeel aan 75 euro 

noteert, loopt de schrijver geen risico op aanwijzing. Niemand zal de optie willen 

uitoefenen. Maar als de aandelenkoers naar 85 euro stijgt, is de kans groot dat de 

schrijver wel aangewezen wordt. Als dat gebeurt, moet hij de aandelen leveren aan 

80 euro. 

Initieel loopt de schrijver geen risico op aanwijzing. Toch bestaat er een kans op een 

koersstijging van het aandeel. De kans dat de schrijver wordt aangewezen, bestaat 

eveneens. Voor die kans, dat risico, vraagt de schrijver een extra vergoeding, 

namelijk de tijds- en verwachtingswaarde. 

De tijdswaarde is dus de extra vergoeding die de schrijver vraagt voor het risico dat 

hij loopt. Hoe groter dat risico, hoe groter de tijdswaarde en dus hoe groter de 

optiepremie. Aangezien de tijdswaarde altijd positief is, zal u bij de verkoop steeds 

meer ontvangen dan bij de uitoefening van een optie. Vóór de vervaldag is het altijd 

winstgevender een optie te verhandelen dan uit te oefenen. 

Enkele praktische toepassingen van opties: 

- de aankoopprijs van een aandeel definitief vastleggen; 

- profiteren van een koersstijging van het aandeel; 

- de verkoopprijs van een aandeel definitief vastleggen; 

- aandeel beschermen tegen koersdaling; 

- profiteren van een koersdaling van het aandeel; 

- portefeuille beschermen tegen koersdaling; 

- aandeel goedkoper aankopen dan op de aandelenbeurs; 

- extra rendement op aandelen in bezit; 

- aandeel duurder verkopen dan op de aandelenbeurs. 

Als u de aankoopprijs van een aandeel definitief wil vastleggen 

U heeft wat geld gespaard en u overweegt nu op lange termijn te beleggen in een 

aandeel. Uw voorkeur gaat uit naar het Delhaize-aandeel, dat bijvoorbeeld 55 euro 

noteert. U kunt nu al de aankoopprijs van de aandelen vastleggen door een calloptie 

te kopen met als uitoefenprijs bijvoorbeeld 55 euro. Deze geeft u als houder het 

recht om elke dag tijdens de looptijd de optie uit te oefenen en van het aankooprecht 

gebruik te maken. Als de nodige fondsen vrijkomen, dan kunt u nog steeds de 

aandelen tegen 55 euro per stuk aankopen. 

Als u wil profiteren van een koersstijging van een aandeel 

In plaats van rechtstreeks 200 Delhaize-aandelen (die 55 euro kosten) te kopen, 

koopt u callopties met uitoefenprijs 55 euro. Dit kost u, bijvoorbeeld, 5 euro aan 

optiepremie, of in totaal 1.000 euro (200 x 5). Dit is veel minder dan de rechtstreekse 

investering. Stel dat de gewenste verwachting uitkomt en de aandelenkoers tijdens 

de looptijd stijgt naar 70 euro. Door de koersstijging is de call-optie nu veel meer 



waard geworden. Die noteert tegen een premie van pakweg 17 euro (15 euro 

intrinsieke waarde + 2 euro tijdswaarde). Verkoop levert u 3.400 euro op (200 x 17 

euro). Na aftrek van uw inzet, realiseert u een winst van 2.400 euro (3.400 euro 

ontvangen bij verkoop, 1.000 euro betaald bij aankoop). Uw rendement bedraagt 

240% tegenover ‘slechts’ 27% bij een rechtstreekse belegging in aandelen. 

Als u de verkoopprijs van uw aandelen definitief wil vastleggen 

Stel dat u 200 Solvay-aandelen bezit en de beurskoers bedraagt 91,90 euro per 

aandeel. Als u te vroeg verkoopt, loopt u misschien een verdere koersstijging mis. 

Wacht u te lang, dan kan een daling u verrassen. U neemt het zekere voor het 

onzekere en koopt een 2 putopties. De uitoefenprijs legt u vast op 90 euro. Voor die 

put betaalt u de tegenpartij, de schrijver, een premie van bijvoorbeeld 4 euro. Voor 

een totale inzet van 200 x 4 euro = 800 euro heeft u nu de verkoopprijs van uw 

aandelen definitief vastgelegd. 

Als u aandelen wil beschermen tegen een koersdaling 

Laten we even voortbouwen op het vorige voorbeeld. U bezit 200 Solvay-aandelen, 

geprijsd tegen 91,90 euro per stuk. U verwacht nog een koersdaling maar wenst 

onder geen beding de aandelen te verkopen. 

Bij een koersdaling zal u een minwaarde realiseren op de aandelen in portefeuille. 

Maar dit verlies kan u eenvoudig compenseren door iets te kopen waarmee u juist 

profiteert bij een koersval. Een putoptie is de geknipte oplossing. Een put zal immers 

meer waard worden bij een dalende koers van de onderliggende waarde. 

Als u wil profiteren van een koersdaling van een aandeel 

Door putopties aan te kopen, kan u winst behalen wanneer de koers van de 

onderliggende waarde daalt. 

U meent dat de koers van Umicore zal dalen. Als uitoefenprijs neemt u 115 euro en 

u betaalt daarvoor een premie van bijvoorbeeld 4 euro, of een totale investering van 

400 euro (= de contractgrootte van 100 x de premie van 4 euro). U hebt het bij het 

rechte eind en de volgende maand daalt Umicore tot 105 euro. Door de koersdaling 

is de optiepremie gestegen naar 12 euro (10 euro intrinsieke waarde en 2 euro tijds- 

en verwachtingswaarde). Verkoop levert u 1200 euro op (100 x 12). Uiteindelijk heeft 

u een winst behaald van 1200 euro verminderd met de inzet van 400 euro, of 800 

euro. 

Als u een gehele aandelenportefeuille wil beschermen tegen een koersval 

Stel: u heeft al een mooie portefeuille kwaliteitsaandelen opgebouwd. U wil die 

aandelen nog een tijdje in portefeuille houden, maar intussen verwacht u een sterke 

correctie van de aandelenkoersen. 

Indien u verschillende aandelen in portefeuille hebt, dan zou u voor elk aandeel 

afzonderlijk een put-optie kunnen nemen. Maar dit is niet altijd mogelijk of 



opportuun. Een oplossing bestaat erin opties te nemen op een beursindex. Een 

beursindex is een waarde die het koersverloop van verschillende aandelen 

weergeeft. Zo is de BEL 20-index representatief voor het koersverloop van de 20 

grootste Belgische aandelen. 

Indien uw portefeuille (bijna) hetzelfde koersverloop kent als de BEL 20-index, dan 

kan u eenvoudig een optie op de BEL 20 nemen om uw gehele aandelenportefeuille 

te beschermen tegen een correctie. 

Maar hoeveel put-opties heeft u nodig? Dat is eenvoudig te berekenen: de 

onderliggende waarde van één BEL 20-indexoptie is de actuele koers van de BEL 

20 vermenigvuldigd met 2 euro. Stel dat de BEL 20 tegen 3.822 punten noteert, dan 

heeft één BEL 20-optie betrekking op 2 x 3.822 = 7.644 euro. Met één put-optie kan 

u dan een waarde van 7.644 euro beschermen. Indien uw portefeuille een hogere 

waarde heeft, dan past u gewoon de regel van drie toe. 

Als u aandelen goedkoper wil aankopen dan op de aandelenmarkt 

In plaats van de aandelen rechtstreeks aan te kopen, kan u ook een putoptie 

schrijven. Als schrijver van een putoptie gaat u zelf het engagement aan om de 

aandelen gedurende een bepaalde periode aan te kopen tegen een vaste prijs. Voor 

de verplichting die u aangaat, ontvangt u als schrijver een premie. 

Als u extra rendement wil behalen op aandelen in portefeuille 

U heeft 500 Fortis-aandelen aangekocht tegen 25 euro per aandeel en de koers is 

nu 28 euro. Hoewel u overtuigd bent van het stijgingspotentieel van het Fortisaandeel 

wil u toch nog extra rendement uit uw investering halen. Dit doet u als volgt: 

u schrijft 5 callopties op Fortis met als uitoefenprijs 30 euro. Daarvoor ontvangt u 

een premie van bijvoorbeeld 1,5 euro. Die premie kan u dadelijk op zak steken. U 

ontvangt in totaal 500 x 1,5 euro = 750 euro. 

Als u aandelen duurder wil verkopen dan op de aandelenmarkt 

Stel dat u 200 aandelen Fortis in portefeuille hebt die u aangekocht hebt tegen 21 

euro per aandeel. De koers is intussen gestegen naar 28 euro. In plaats van 

rechtstreeks een verkooplimiet op de aandelenmarkt op te geven, kan u ook via 

opties een verkooplimiet stellen. Wanneer u een verkooplimiet stelt, dan bent u in 

feite bereid om de aandelen tegen een bepaalde koers te verkopen. Dat komt neer 

op het schrijven van een call-optie met een uitoefenprijs gelijk aan uw verkooplimiet. 

De call-schrijver gaat immers het engagement aan om de aandelen tegen een 

bepaalde prijs te verkopen. De uitoefenprijs van de geschreven call legt u dan op 30 

euro. 

Als de koers van Fortis op de laatste handelsdag van de call-optie gestegen is tot 

boven 30 euro, dan zal u zeer waarschijnlijk aangewezen worden om 200 aandelen 

te leveren tegen 30 euro het stuk. Precies gelijk aan uw verkooplimiet, want u was 

bereid de aandelen tegen deze koers te verkopen. 



Maar de nettoverkoopprijs ligt hoger. U heeft immers als schrijver van 2 call-opties 

nog een premie ontvangen van 2 euro per aandeel. U heeft in feite de aandelen 

verkocht tegen 32 euro (= 30 euro + 2 euro). 

Verder heeft 1 call Fortis betrekking op 100 aandelen, zodat u, om 200 aandelen te 

verkopen, precies twee calls moet schrijven. Daarvoor ontvangt u bijvoorbeeld een 

premie van 2 euro. In totaal krijgt u dadelijk 400 euro (= 2 calls x 100 aandelen x 2 

euro) op de rekening gestort. 

Overzicht toepassingen van opties 

Zoals de voorbeelden op de vorige bladzijden aantonen, zijn de 

toepassingsmogelijkheden van opties zeer uitgebreid. In bijgaande tabel vindt u een 

overzicht van de meest gebruikte toepassingen en van de eenvoudige optiestrategie 

die u daarvoor kan opzetten. 

Wat wil u doen? Dan kan u een … 

Aankoopprijs aandeel vastleggen Call optie kopen 

Verkoopprijs aandeel vastleggen Put optie kopen 

Aandeel goedkoper aankopen Put optie schrijven 

Aandeel duurder verkopen Call optie schrijven 

Profiteren van koersstijging Call optie kopen 

Profiteren van koersdaling Put optie kopen 

Extra inkomen verwerven op aandeel in (Gedekte) call schrijven 

portefeuille 

Aandeel beschermen tegen koersdaling Put optie kopen 

Portefeuille beschermen tegen koersdaling Put optie BEL20 kopen 

Behaalde winst portefeuille vastleggen Put optie BEL20 kopen en call optie 

BEL20 schrijven 

Wisselkoersrisico indekken Putoptie kopen op wisselkoers USD/EUR 

Hoe kunt u de optiepremies volgen? 

De premies van de op EuroNext Brussel Derivaten genoteerde opties kan u op vier 

manieren raadplegen: 

- Kranten: De Tijd en L’Echo bevatten dagelijks de officiële koerslijst van EuroNext 

Brussel Derivaten, met de slot- en openingskoers, de hoogste en laagste koers en 

het aantal verhandelde opties. Deze koerslijst geeft u ook een overzicht van alle 

verhandelbare opties. 

- Teletekst: Kanaal 2, Canvas en Kanaal Z. Ze tonen alle optiepremies en aan- en 

verkoopprijzen tijdens de handelsdag zelf. Alle koersen worden om de 15 minuten 

bijgewerkt. 

- Internet: http://www.euronext.com 



Waar kan u terecht voor vragen en inlichtingen? 

Hebt u specifieke vragen over opties, wenst u meer inlichtingen, of wil u gewoon uw 

mening kwijt, dan kan u steeds emailen naar info@euronext.be. Bij uw financiële 

tussenpersoon kan u ook steeds terecht voor vragen en inlichtingen. 

Een gouden advies: begin met droogzwemmen 

U hebt begrepen dat opties, qua risico aan de top van onze piramide, meer kennis 

vergen dan een spaarboekje, obligatie of aandeel. Zonder dat u er zich goed en wel 

rekenschap van hebt gegeven, bent u echter – als één van de duizenden bezitters 

van een “klikfonds met kapitaalbescherming” of “fixfonds” – wel niet zo allergisch 

voor het product “opties”, zij het dan als deel van een totaalpakket uitgedacht en 

beheerd door professionele beheerders. En wie weet bent u of iemand uit uw gezin 

toegetreden tot het optieplan van de werkgever? Dus toch nog niet zo gek... 

En als u een optie gebruikt om uw aandelenportefeuille tegen een koersdaling te 

beschermen, dan is het eigenlijk niet correct om van een high risk-toepassing te 

spreken. Iemand die bij de aanschaf van een nieuwe personenwagen een 

omniumverzekering afsluit, gedraagt zich toch voorzichtiger dan de man/vrouw die 

zich in een casino waagt, niet?! 

Het is echter het geheel van technieken en het gebruik ervan in totaal tegengestelde 

scenario’s en belangen die de “opties” onbemind hebben gemaakt. Dat verklaart ook 

waarom voorzichtigheidshalve in het Belgisch banklandschap de distributie van 

opties binnen de financiële instellingen gecentraliseerd blijft in een beperkt aantal 

agentschappen of call centers. Bij deze laatste komt u terecht bij daartoe 

hooggekwalificeerde mensen. 

Misschien wil u nu wel met opties beleggen, maar ontbreekt het u aan ervaring en 

inzicht. Dan kan u eerst één of andere optiestrategie op papier zetten, de 

optiepremie opvolgen en uw optiebelegging aanpassen aan de veranderende 

omstandigheden. Gaandeweg zal u meer inzicht in opties verwerven. De praktijk is 

trouwens de beste leermeester. Wanneer u dan daadwerkelijk een optie wil kopen of 

schrijven, kan u de vergaarde kennis met succes toepassen. 

Futures 

Definitie 

Een future is een verbintenis tussen twee partijen om op een latere datum, maar 

tegen een overeengekomen prijs, een bepaalde hoeveelheid van een welbepaald 

goed te kopen of te verkopen. In tegenstelling tot de optie hebben de beide partijen 

bij een future een verplichting. 

Men spreekt van commodity futures indien de onderliggende waarden goederen zijn 

zoals goud, olie, metalen, koffie, thee, graan, aardappelen, enz. Wat ons als 



belegger het meest interesseert, zijn de financiële futures met als onderliggende 

waarde financiële activa zoals: 

- interestrate-futures (rentefutures) 

- currency-futures (valutafutures) 

- futures op aandelenindex (beursindex-futures) 

Interestrate-futures zijn gestandaardiseerde termijncontracten met als onderliggende 

waarde een product dat rente oplevert, zoals een obligatie. Zij zijn vooral interessant 

voor financiële instellingen en institutionelen en professionelen. 

Currency-futures zijn gestandaardiseerde termijncontracten met als onderliggende 

waarde een valuta waarbij beide partijen overeenkomen om een bepaald bedrag te 

kopen of te verkopen op een op voorhand vastgelegde datum en tegen een op 

voorhand vastgelegde wisselkoers. 

Futures op een aandelenindex zijn gestandaardiseerde termijncontracten met als 

onderliggende waarde een korf aandelen waarbij beide partijen overeenkomen om 

op een bepaalde datum tegen een afgesproken prijs de contracthoeveelheid te 

kopen of te verkopen. 

Wij vermelden de voornaamste indexen: 

- BEL 20: korf van 20 Belgische aandelen 

- CAC 40: korf van 40 Franse aandelen 

- AEX: korf van 25 Nederlandse aandelen 

- DAX: korf van 30 Duitse aandelen 

- S&P500: korf van 500 Amerikaanse aandelen 

- FTSE 100: korf van 100 Britse aandelen 

- NIKKEI 225: korf van 225 Japanse aandelen. 

We beperken ons voor de contractspecificaties tot de future op de BEL20. 

BEL20 future 

De BEL20-future heeft betrekking op 20 eenheden van de BEL20 index. De waarde 

van 1 indexpunt is voor de BEL 20 gelijk aan 20. Let wel: de waarde van één 

indexpunt is per index verschillend. Stel waarde BEL 20 is 3.812 en de index stijgt 

naar 3.861 of een stijging met 49 punten. Deze stijging brengt 20 x 49 = 980 op. De 

koper van deze BXF future deed dus een goede zaak want de onderliggende index 

is gestegen. De verkoper lijdt in dit scenario echter verlies. Zowel verlies als winst op 

een future stemmen overeen met de waarde van één indexpunt x aantal punten 

koersverschil. 

Waarborg 

Indien de BEL 20 3.812 noteert, is de waarde van 1 contract met 20 eenheden BEL 

20 dus 76.240 euro. Voor iemand die 3 contracten koopt, betekent dat een globale 



waarde van 228.720 euro. Dat zijn aanzienlijke bedragen en het is dan ook niet 

onlogisch dat u een waarborg dient te storten, margin genoemd en dit zowel bij 

aankoop als bij verkoop. 

De waarborg (margin) die moet worden gestort, verschilt van beurs tot beurs. Bij het 

sluiten van het contract (close sell of close buy) komt deze margin weer vrij. 

Naargelang de koersontwikkeling van de onderliggende activa kan men als koper of 

verkoper van een future winst of verlies lijden. Op basis van de slotkoers, de 

“settlement price” wordt iedere dag de waarde van de futurescontracten vastgesteld 

en wordt de eventuele winst op de ‘margin account’ gestort. Wanneer de positie een 

verlies aangeeft, moet de ‘variation margin’ worden aangevuld tot de margin terug 

op initieel niveau is hersteld. De ‘margin account’ wordt dan aangevuld en die 

beleefde vraag vanwege uw bankier noemt men een ‘margin call’. 

Bij Barings weten ze er alles van. Een zekere Nick Leeson zorgde immers anno 

1994 voor wereldbekendheid toen zijn werkgever door de Beurs van Singapore werd 

aangezocht de niet onaardige som van 742 miljoen GBP als marginverhoging bij te 

storten. Elke margin call is een alarmbel, maar van iemand die werkt met futures 

mag worden verwacht dat hij of zij DAGELIJKS en zelfs intraday de evolutie van de 

onderliggende waarde opvolgt. 

Wie zijn de spelers op de futures-markt? 

Er zijn uiteraard de kopers en verkopers, maar die opdeling is niet voldoende om de 

activiteit van de heer Leeson voornoemd te kwalificeren. We onderscheiden : 

a. De hedgers, die aan “hedging” doen, beleggers die hun risicoposities willen 

afdekken: zij zoeken door de aan- of verkoop van een future geen winst, maar 

willen zich in tegenstelling tot de traders gewoon beschermen tegen een 

koersfluctuatie. 

b. De traders, ook wel eens “speculanten” genoemd: zij willen echt risico’s nemen 

om winst te realiseren, rotsvast overtuigd als ze zijn van de juistheid van hun visie 

op de markt (bearish of bullish). 

c. De arbitrageur: deze beleggers volgen zeer stipt de reële waarde van de future, 

de “fair value” waarbij rekening gehouden wordt met de looptijd, de rente en de 

mogelijke dividenden. Zij gaan deze vergelijken met de koers van de indexfuture 

en zullen zeer snel op een afwijking reageren om winst te maken door aankoop of 

verkoop van een indexfuture. 



Hoofdstuk 13 

@dresboekje 

Interessante links, sites en vindplaatsen van informatie: een selectie. 

Euronext100-index 

ABN AMRO Holding: http://www.abnamro.com 

Accor: http://www.accor.com 

Aegon: http://www.aegon.com 

AGF: http://www.agf.fr 

Agfa-Gevaert: http://www.agfa.com 

Ahold: http://www.ahold.nl 

Air France-KLM: http://www.airfrance.net 

Air Liquide: http://www.airliquide.com 

Akzo Nobel: http://www.akzonobel.com 

Alcatel: http://www.alcatel.com 

Alstom: http://www.alstom.com 

Arcelor: http://www.arcelor.com 

ASML Lithography: http://www.asml.com 

Atos Origin: http://www.atosorigin.com 

Autoroutes du Sud de la France: http://www.asf.fr 

Axa: http://www.axa.com 

Banco BPI: http://www.bancobpi.pt 

Banco Comercial Portugues: http://www.bcp.pt 

Banco Espirito Santo: http://www.bes.pt 

Belgacom: http://www.belgacom.be 

BNP Paribas: http://bnpparibas.com 

Bouygues: http://www.bouygues.com 

Brisa-Auto Estrades de Portugal: http://www.brisa.pt 

Cap Gemini: http://www.capgemini.fr 

Carrefour: http://www.carrefour.com 

Casino Guichard: http://www.c-online.fr 

Christian Dior: http://www.dior.com 

Colruyt: http://www.colruyt.be 

Corio: http://www.corio-eu.com 

Corus: http//:www.corus.com 

Crédit Agricole: http://www.creditagricole.com 

Danone: http://www.groupedanone.fr 

Dassault Systèmes: http://www.3ds.com 

Delhaize Group: http://www.delhaize-de-leeuw.be 

Dexia: http://www.dexia.com 

DSM: http://www.dsm.nl 

EADS: http://www.eads.com 

Electricité de France: http://www.edf.com 

Energias de Portugal: http://www.edp.pt 

Essilor International: http://www.essilor.fr 

Euronext: http://www.euronext.com 

Fortis: http://www.fortis.com 



France Telecom: http://www.francetelecom.com 

Gaz de France: http://www.gazdefrance.fr 

GBL: http://www.gbl.be 

Heineken: http://www.heinekeninternational.com 

Hermes International: http://www.hermes.com 

Imerys: http://www.imerys.com 

InBev: http://www.inbev.com 

ING Groep: http://www.ing.nl 

JC Decaux: http://www.jdecaux.com 

KBC: http://www.kbc.be 

Klépierre: http://www.klepierre.com 

KPN: http://www.kpn.nl 

L'Oréal: http://www.loreal.fr 

Lafarge: http://www.lafarge.fr 

Lagardère: http://www.lagardere.fr 

LVMH: http://www.lvmh.fr 

M6-Metropole TV: http://www.m6.fr 

Michelin: http://www.michelin.fr 

Mobistar: http://www.mobistar.be 

Numico: http://www.numico.com 

Pages Jaunes: http://www.pagesjaunes.fr 

Pernod-Ricard: http://www.pernod-ricard.fr 

Peugeot SA: http://www.psa-peugeot-citroen.com 

Philips: http://www.philips.com 

Pinault Printemps: http://www.pprgroup.com 

Portugal Telecom: http://www.telecom.pt 

Publicis Groupe: http://www.publicis.fr 

Randstad: http://www.randstad.com 

Reed Elsevier: http://www.reed-elsevier.com 

Renault: http://www.renault.com 

Rodamco Europe: http://www.rodamco-eu.com 

Royal Dutch Shell: http://www.shell.com 

Safran: http://www.safran.com 

Saint-Gobain: http://www.saint-gobain.com 

Sanef: http://www.sanef.com 

Sanofi-Aventis: http://www.sanofi-aventis.fr 

Schneider Electric: http://www.schneider.fr 

SES Global: http://www.sesgloabal.com 

Société des Autoroutes Paris-Rhin-Rhone: http://www.parisrhinrhone.fr 

Société Générale: http://www.socgen.com 

Sodexho Alliance: http://www.sodexho.com 

Solvay: http://www.solvay.com 

St. Micr. Electr.: http://www.eu.st.com 

Suez: http://www.suez.fr 

Technip: http://www.technip.com 

TF1: http://www.tf1.fr 

Thales: http://www.thalesgroup.com 

Thomson/ex-TMM: http://www.thomson.net 



TNT: http://www.tnt.com 

Total: http://www.total.com 

UCB: http://www.ucb.be 

Unibail: http://www.unibail.com 

Unilever: http://www.unilever.com 

Veolia Environnement: http://www.veoliaenvironnement.com 

Vinci: http://www.vinci.com 

Vivendi Universal: http://www.vivendiuniversal.com/vu/en/home/index.cfm 

VNU: http://www.vnu.com 

Wolters-Kluwer: http://www.wolters-kluwer.com 

Andere Belgische aandelen 

Barco: http://www.barco.com 

Bekaert: http://www.bekaert.com 

D'Ieteren: http://www.dieteren.be 

Omega Pharma: http://www.omegapharma.com 

Tessenderlo: http://www.tessenderlo.com 

Umicore: http://www.umicore.com 

Andere Nederlandse aandelen 

Océ: http://www.oce.nl 

USG People: http://www.usgpeople.nl 

Vedior: http://www.vedior.nl 

Duitse aandelen 

Adidas Salomon: http://www.adidas.com 

Allianz: http://www.allianz.com 

Altana: http://www.altana.de 

BASF: http://www.basf.de 

Bayer: http://www.bayer.com 

BMW: http://www.bmw.com 

Commerzbank: http://www.commerzbank.de 

Continental: http://www.continental.de 

Daimler-Chrysler: http://www.daimlerchrysler.de 

Deutsche Bank: http://www.deutsche-bank.de 

Deutsche Boerse: http://www.deutscheboerse.de 

Deutsche Post: http://www.deutschepost.com 

Deutsche Telekom: http://www.dtag.de 

E.ON: http://www.eon.com 

Fresenius Medical Care: http://www.fmc-ag.com 

Henkel: http://www.henkel.de 

Hypo Real Estate Holding: http://www.hyporealestate.com 

Infineon: http://www.infineon.de 

Linde: http://www.linde.de 

Lufthansa: http://www.lufthansa.de 

MAN: http://www.man.de 

Metro: http://www.metro.de 

Munich Re: http://www.munichre.com 



RWE: http://www.rwe.com 

SAP: http://www.sap-ag.de 

Schering: http://www.schering.de 

Siemens: http://www.siemens.de 

Thyssen Krupp: http://www.thyssenkrupp.com 

TUI: http://www.tui.com 

Volkswagen: http://www.vw.com 

Amerikaanse aandelen (Dow Jones) 

3M: http://www.mmm.com 

Alcoa: http://www.alcoa.com 

Altria Group: http://www.altria.com 

American Express: http://www.americanexpress.com 

American International Group: http://www.aig.com 

AT&T: http://www.att.com 

Boeing: http://www.boeing.com 

Caterpillar: http://www.caterpillar.com 

Citigroup: http://www.citigroup.com 

Coca-Cola: http://www.cocacola.com 

Disney: http://www.disney.com 

Du Pont: http://www.dupont.com 

Eastman Kodak: http://www.kodak.com 

ExxonMobil: http://www.exxon.com 

General Electric: http://www.ge.com 

General Motors: http://www.gm.com 

Hewlett-Packard: http://www.hp.com 

Home Depot: http://www.homedepot.com 

Honeywell: http://www.honeywell.com 

IBM: http://www.ibm.com 

Intel: http://www.intel.com 

Johnson & Johnson: http://www.jnj.com 

JP Morgan Chase: http://www.jpmorgan.com 

McDonald's: http://www.mcdonalds.com 

Merck: http://www.merck.com 

Microsoft: http://www.microsoft.com 

Pfizer: http://www.pfizer.com 

Procter & Gamble: http://www.pg.com 

United Technologies: http://www.utc.com 

Verizon Communications: http://www.verizon.com 

Wal-Mart Stores: http://www.wal-mart.com 

Andere populaire Belgische aandelen 

Brederode: http://www.brederode.be 

GIMV: http://www.gimv.be 

Icos Vision Systems: http://www.icos.be 

Innogenetics: http://www.innogenetics.be 

Kinepolis: http://www.kinepolis.be 

Melexis: http://www.melexis.com 



Option International: http://www.option.com 

Roularta: http://www.roularta.be 

Spector: http://www.spector.be 

Systemat: http://www.systemat.be 

Telindus: http://www.telindus.be 

Internationale beurzen 

Amsterdam (Nederland): http://www.aex.nl 

Athene (Griekenland): http://www.ase.gr/default_en.asp 

Bangkok (Thailand): http://www.set.or.th 

Boedapest (Hongarije): http://www.bse.hu 

Boekarest (Roemenië: http://www.bvb.ro 

Bombay (India): http://www.bseindia.com 

Brussel (België): http://www.bxs.be 

Buenos Aires (Argentinië): http://www.bcba.sba.com.ar 

Chicago (Verenigde Staten) 

Chicago Board of Trade: http://www.cbot.com 

Chicago Mercantile Exchange: http://www.cme.com 

Colombo (Sri Lanka): http://www.cse.lk 

Dublin (Ierland): http://www.ise.ie 

Frankfurt (Duitsland): http://www.exchange.de 

Harare (Zimbabwe): http://www.zse.co.zw 

Helsinki (Finland): http://www.hex.fi 

Hong Kong (China): http://www.hkex.com.hk 

Istanboel (Turkije): http://www.ise.org 

Djakarta (Indonesië): http://www.jsx.co.id 

Johannesburg (Zuid-Afrika): http://www.jse.co.za 

Kopenhagen (Denemarken): http://www.xcse.dk 

Kuala Lumpur (Maleisië): http://www.klse.com.my 

Lima (Peru): http://www.bvl.com.pe 

Lissabon (Portugal): http://www.bvl.pt 

Ljubljana (Slovenië): http://www.ljse.si 

Londen (Groot-Brittannië): http://www.londonstockexchange.com 

London International Financial Futures and Options Exchange: http://www.liffe.com 

Securities and Investment Board: http://www.fsa.gov.uk 

Luxemburg (Luxemburg): http://www.bourse.lu 

Macedonia (Macedonia: http://www.mse.org.mk 

Madrid (Spanje): http://www.bolsamadrid.es 

Mexico (Mexico): http://www.bmv.com.mx 

Milaan (Italië): http://www.borsaitalia.it 

Montréal (Canada): http://www.bdm.org 

Moskou (Rusland): http://www.re.ru 

New York (Verenigde Staten) 

New York Stock Exchange: http://www.nyse.com 

American Stock Exchange: http://www.amex.com 

Nasdaq: http://www.nasdaq.com 

Securities and Exchange Commission: http://www.sec.gov 

Oslo (Noorwegen): http://www.ose.no 



Parijs (Frankrijk): http://www.bourse-de-paris.fr 

Commission des opérations de Bourse: http://www.cob.fr 

Praag (Tsjechië): http://www.pse.cz/default.asp?language=english 

Riga (Letland): http://www.rfb.lv 

Rio de Janeiro (Brazilië): http://www.bvrj.com.br 

Santiago (Chili): http://www.bolsadesantiago.com 

Sao Paulo (Brazilië): http://www.bovespa.com.br 

Seoul (Zuid-Korea): http://www.kse.or.kr 

Singapore (Singapore): http://www.ses.com.sg 

Stockholm (Zweden): http://www.stockholmsborsen.se 

Sydney (Australië): http://www.asx.com.au 

Taipei (Taiwan): http://www.tse.com.tw 

Tallinn (Estland): http://www.tse.ee 

Teheran (Iran): http://www.neda.net/tse 

Tel Aviv (Israël): http://www.tase.co.il 

Tokio (Japan): http://www.tse.or.jp 

Wenen (Oostenrijk): http://www.wbag.at 

Wellington (Nieuw-Zeeland): http://www.nzx.com 

Zagreb (Kroatië): http://www.zse.hr 

Zurich (Zwitserland): http://www.swx.com 

Financiële sites 

Bank Corluy: http://www.corluy.com 

Bank Degroof: http://www.degroof.be 

Bank Delen: http://www.delen.be 

Bank Puilaetco: http://www.puilaetco.be 

Dierickx, Leys & Co Effectenbank: http://www.dierickx.be 

Fortis Bank: www.fortisbank.be/beleggen/ 

ING: http://homebank.ing.be 

KBC Securities: http://www.research.kbcsecurities.be 

Leleux & Cie: http://www.leleux.be 

Morgan Stanley: http://www.ms.com 

SG Bank De Maertelaere: http://www.de-maertelaere.be 

SmithBarney: http://www.smithbarney.com 

UBS: http://www.ubs.com 

Interessante informatiesites 

Askresearch: http://www.askresearch.com 

Belgisch Staatsblad: http://www.staatsblad.be 

Bigcharts: http://www.bigcharts.com 

Bloomberg: http://www.bloomberg.com 

Business Week: http://www.businessweek.com 

Cash: http://www.cash.be 

CBS Marketwatch: http://www.cbsmarketwatch.com 

Clearstation: http://www.clearstation.com 

Dow Jones: http://www.dowjones.com 

Financial Times: http://www.ft.com 

Financialpicks.com: http://www.financialpicks.com 

Financieel Economische Tijd: http://www.tijd.be 



Fortune: http://www.pathfinder.com/fortune 

Individual Investor Online: http://www.iionline.com 

Inside Beleggen: http://www.insidebeleggen.be 

L'Echo: http://www.echonet.be 

Money: http://www.pathfinder.com/money 

Moneycentral: http://www.moneycentral.com 

Morningstar: http://www.morningstar.com 

NAIC Home Page: http://www.better-investing.org 

Reuters: http://www.reuters.com 

Silicon Investor: http://www.siliconinvestor.com 

Smartmoney: http://www.smartmoney.com 

The Street: http://www.thestreet.com 

Tijd: http://www.tijd.be 

Value Line: http://www.valueline.com 

Wall Street Journal: http://www.wsj.com 

Yahoo!: http://www.finance.yahoo.com 

Zacks: http://www.zacks.com

Beleggen voor Beginners - Praktische Gids - Roularta Media Group

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?