Van productie tot stopcontact - Eandis

Gevaarlijke elektrische stromen
Algemeen kun je stellen dat mensen een elektrische
stroom kunnen ‘voelen’ vanaf een waarde van 0,5 mA. Een
dergelijke stroom richt geen fysieke schade aan, je voelt
slechts een licht kriebelen.
Vanaf een stroomsterkte van 10 mA kunnen spieren die
in de stroombaan liggen krampachtig samentrekken.
Ontstaat de elektrocutie doordat je met een hand een
voorwerp onder spanning vasthoudt en zijn er geen automatische
veiligheidsvoorzieningen genomen, dan is het
mogelijk dat je het voorwerp door de krampen niet kunt
loslaten. In de volkstaal wordt dit ‘blijven plakken’ genoemd.
Je blijft onder spanning staan tot de stroom wordt
onderbroken. De lichamelijke gevolgen hangen nu vooral
af van de duur van de elektrocutie, en in de praktijk is dat
gewoonlijk tot iemand ingrijpt.
Stromen tot 500 mA hebben meestal geen schadelijke
fysieke gevolgen als ze niet langer duren dan 10 ms. Wordt
deze tijd overschreden, dan is een dergelijke stroomsterkte
dodelijk en is ogenblikkelijke reanimatie noodzakelijk.
Algemeen wordt aangenomen dat een stroom van
25 mA langer dan 5 seconden dodelijk is.
Bij ongevallen met hoogspanning kunnen stromen van
meerdere Ampères door het lichaam vloeien. Hierbij kunnen,
naast het stoppen van elementaire lichaamsfuncties,
ook ernstige uitwendige en inwendige brandwonden
worden veroorzaakt. Ook bij elektrocutie of elektrisering op
laagspanning is dit een mogelijkheid.
Bij hoogspanning kan een vlamboog ontstaan tussen het
materiaal onder hoogspanning en iemand in de omgeving.
Elektrocutie en elektrisering kunnen dus optreden vanaf
een zekere afstand, afhankelijk van de spanning, zonder
eigenlijke aanraking.
Dit maakt dat bij werken aan installaties in de nabijheid
van hoogspanning ook specifieke voorzieningen moeten
worden getroffen om de veiligheidsafstanden te bewaren,
zowel voor personen, als voor werktuigen zoals hoogwerkers
of kranen.
Algemeen worden volgende situaties en bovengrenzen
van spanningen als absoluut veilig beschouwd
• tot 50 V bij contact met een droge huid of vochtig
door transpiratie (gewone contactweerstand);
• tot 25 V bij contact met een natte huid (lagere contactweerstand
dan in vorige situatie);
• tot 12 V bij een in water ondergedompelde huid (zeer
lage contactweerstand).
Contactweerstand
Een belangrijk element bij elektrocutie is de waarde van de
contactweerstand, ook overgangsweerstand genoemd.
Dit is de weerstand die wordt gevormd op de plaats waar
we met ons lichaam een onder spanning staand metaal
raken. Deze weerstand hangt af van de oppervlakte die in
contact komt met de spanning en van de vochtigheidsgraad
van de huid. In geval van een wonde - als elektriciteit
dus direct in contact komt met de bloedbaan - of in water
is de contactweerstand zeer klein.
Hoe lager de contactweerstand, hoe hoger de stroom
doorheen de kring.
Het is dan ook logisch dat voor een vochtige omgeving
relatief strengere veiligheidsvereisten worden gesteld.