Van productie tot stopcontact - Eandis

Het transmissienet vormt als het ware het autostradenet
van de elektriciteit in Europa.
Het verkeer op deze autostrades verloopt volgens
strikte, technische richtlijnen, die voor alle transmissienetbeheerders
bindend zijn.
De technische eisen liggen zeer hoog en worden
bepaald in technische reglementen. Er mogen immers
geen files ontstaan, het verkeer moet 24 uur op 24 in
goede banen worden geleid. Het evenwicht tussen
productie en verbruik wordt permanent geregeld door
elk van de Europese transmissienetbeheerders.
Ontstaan van het
hoogspanningstransmissienet
De eerste centrales leverden elektriciteit aan een gebied
in hun directe omgeving. Om aan elke piekbelasting te
kunnen voldoen, was reservecapaciteit vereist en moest
steeds een bepaald aantal turbines in dit gebied in standby
staan. Een defect of onderhoud van een centrale was
een ernstige bedreiging van de bevoorradingszekerheid.
Door centrales met elkaar te verbinden werd reservecapaciteit
uitgespaard en verhoogde de betrouwbaarheid van
de bevoorrading aanzienlijk. De eerste connecties werden
uitgevoerd in 1911 op 70 kV.
In de decennia erna nam de vraag naar vermogen steeds
toe. Dit maakte het noodzakelijk om centrales te bouwen
met een groter vermogen en het elektrisch vermogen op
een nog hogere spanning te vervoeren, met name 150 en
220 kV. Begin jaren 70 was de eerste 380 kV-verbinding
een feit. In die periode werden de eerste kerncentrales en
de pompcentrale van Coo gebouwd, die op het 380 kVnet
werden aangesloten.
De 380 kV-netten zijn momenteel de belangrijkste verbindingen
tussen de Europese landen. In de huidige geliberaliseerde
energiemarkt maken zij het mogelijk om grote
hoeveelheden elektriciteit van verschillende leveranciers, in
binnen- en buitenland, naar geografisch gespreide afnemers,
in binnen- en buitenland, te transporteren.
Samenwerking en concentratie
De behoefte aan een gecoördineerde werking leidde in
1937 tot de oprichting van CPTE, voluit de ‘Maatschappij
voor de Coördinatie van de Productie en het Transport van
Elektrische Energie’. De klemtoon lag op coördinatie. De
verschillende producenten bleven instaan voor het beheer
en het onderhoud van hun netten.
In 1951 kwam er samenwerking op Europees vlak tussen
de transmissienetbeheerders van continentaal Europa,
met de oprichting van UCTE (Union for the Coördination
of Transmission of Electricity, Unie voor de Coördinatie van
Transport van Elektriciteit). Zij zorgde voor de technische
exploitatie, coördinatie van activiteiten, efficiëntie en operationele
veiligheid van het Europese koppelnet (380 kV).
UCTE groeide uit tot een technisch samenwerkingsverband
tussen de transmissienetbeheerders van 24 landen
van het Europese continent, waaronder Elia.
De transmissienetten van deze landen worden geëxploiteerd
als één groot geheel waarbinnen de energie vrij
rondstroomt. Dit UCTE-net wordt synchroon uitgebaat:
de frequentie over heel het net is gelijk en elke schommeling,
tengevolge van een onevenwicht tussen productie en
verbruik, is op dezelfde wijze voelbaar. Alle netbeheerders
dragen op equivalente wijze bij tot de goede werking van
dit Europese net en passen dezelfde technische exploitatiecriteria
toe.
Naast UCTE ontstonden er nog andere synchrone netten
in Europa. Om de coördinatie binnen één groot Europees
elektriciteitsnet te bevorderen, hebben 42 transmissienetbeheerders
uit 34 landen ENTSO-E (European Network of
Transmission System Operators for Electricity) opgericht.
Doel is een verder doorgedreven coördinatie en versterkte
samenwerking van de transmissienetbeheerders, met
name in de ontwikkeling van een economisch, duurzaam
en bedrijfszeker netwerk in Europa in het kader van het
Europese energiebeleid en de integratie van de Europese
elektriciteitsmarkt.
Eind juni 2009 werden UCTE en ETSO ontbonden.
ENTSO-E vervangt UCTE en de andere synchrone netassociaties
NORDEL (Scandinavische landen), BALTSO
(Estland, Letland, Litouwen), UKTSOA (Verenigd Koninkrijk),
TSOI (Ierland) en ETSO (European Transmission
System Operators).
Door concentratie van de privé-elektriciteitsmaatschappijen
bleven er eind jaren 70 in België nog drie privé-ondernemingen
over die als producent/verdeler van elektriciteit
actief waren: Ebes, Unerg en Intercom. Zij smolten in 1990
samen tot Electrabel. In de openbare sector hadden de
producenten zich in 1978 gegroepeerd binnen SPE.
De hoogspanningsinfrastructuur van 150 kV tot 380 kV
werd ondergebracht in CPTE met een participatie van
Electrabel voor 91,5 % en SPE voor 8,5 %. De eigendomsrechten
van de netten 70 kV tot en met 30 kV werden
overgedragen naar CPTE.