Behandeling 1 - Nederlands Gereformeerde Kerken

Behandeling en besluitvorming LV 12 Akkoord voor Kerkelijk Samenleven
52. (Gewijzigd) Rapport Landelijke Vertrouwens- en Adviescommissie (LV2007.51.1)
Namens deze commissie zijn aanwezig de brs A. Wattèl en P. Blokland.
Br Wattel geeft de volgende toelichting op de rapportage van de VAC.
……………………………………
6. En volgend punt (maar slechts zijdelings) is dat wij het zouden toejuichen, als er door uw
vergadering of door een in te stellen commissie zou worden nagedacht over de instelling van een
onafhankelijk kerkelijk instituut, dat bindende uitspraken kan doen over rechtspositionele zaken die de
predikanten betreffen. Die bevoegdheid ligt thans bij de regionale vergaderingen, maar naar onze
mening heeft dit toch wel wat nadelen. Die nadelen liggen niet alleen op het vlak van de noodzakelijke
deskundigheid (die niet standaard in alle regionale vergaderingen aanwezig zal zijn), maar ook op het 10
terrein van de taakvermenging. Het kan nu zo zijn, dat een regionale vergadering in een haar
voorgelegde zaak moet oordelen, terwijl ze in een eerder stadium in dezelfde zaak heeft geadviseerd.
Een dergelijke vermenging van taken (ook al is er sprake van een andere personele samenstelling)
achten wij niet gewenst.
…………………………...............
Nu volgt de opiniërende besprekingsronde.
Ds G. de Lange onderschrijft de grote waardering voor het werk van de VAC, maar constateert dat zij
beperkt wordt in haar mogelijkheden, doordat de VAC te laat wordt ingeschakeld. Zijn er cijfers over
het aantal los-makingen? Hij deelt de zorg van de commissie over de verhouding predikant/gemeente
in onze kerken en voorziet meer problemen.
Op pagina 3 wordt melding gemaakt van de noodzaak zorgvuldig om te gaan met de onder ons
geldende regels. Hij merkt in de praktijk, dat het hieraan nogal eens schort. Hij acht het belangrijk, dat
er een commissie komt, die zich bezighoudt met de arbeidsrechtelijke positie van onze predikanten,
zodat zij ook uit dien hoofde bescherming genieten. Maar de vraag is wat de positie van de regio is.
De regio is ingeval van losmaking de bevoegde instantie en beslist over al of niet beroepbaarstelling
e.d. Hij vraagt zich af, of in zo’n situatie de WAP-commissie, de VAC e.a. de regio niet moeten
adviseren, zodat de regio op grond van die adviezen tot een afgewogen oordeel kan komen.
…………………………………………….
Het woord is aan br Wattèl om in te gaan op de opmerkingen en voorstellen.
Ingaande op de betekenis van artikel 37 AKS en het vaak in stilte, los van de regio opereren van de
VAC, stelt br Wattèl dat de verhouding tussen VAC enerzijds en regio anderzijds wat ingewikkeld is. 40
De kerken hebben daar zelf voor gekozen. De keuze voor de VAC heeft voordelen. Bij de VAC mag
men meer deskundigheid veronderstellen dan bij de regio. De VAC is meer onpartijdig dan de leden
van de regio (collega’s, vriendschapsbanden). Een derde argument is dat de regio ook een
adviesfunctie heeft. Bij de burgerlijke rechter kan dat problemen opleveren, als de regio eerst
adviseert en later beslist in dezelfde zaak. Hij is daarom voorstander van inschakeling van de VAC bij
conflicten e.d.
……………………………………………
Ten aanzien van de oplossing van arbeidsrechtelijke geschillen van predikanten geeft de VAC er de
voorkeur aan dit niet aan de regio over te laten, maar aan een onafhankelijke commissie die bindende
uitspraken doet, waarbij beroep op de LV mogelijk is. De GKV kennen zo’n regeling. Een voordeel is,
dat er meer deskundigheid aanwezig is en een hoge mate van onpartijdigheid. Bovendien voorkom je
zo, dat de regio zowel (eerst) adviseert als (later) besluit.
……………………………………………….
Het moderamen heeft een ontwerpbesluit aan de afgevaardigden verstrekt en stelt, gehoord de
opmerkingen uit de vergadering, een aanvulling op dit concept voor.
De VAC heeft een tweetal voorstellen aangedragen t.w. onderzoek naar de hoogte van de uitkeringen
bij losmaking van predikanten. Dit hoort naar de mening van het moderamen aan de orde te komen bij
de bespreking van de WAP-rapportage.
Het andere voorstel betreft het onderzoek naar het instellen van een onafhankelijke commissie

arbeidsrechtelijke geschillen van predikanten.
Het conceptbesluit ziet er dan als volgt uit:
De kerken, in Landelijke Vergadering te Zwolle bijeen, hebben dankbaar kennisgenomen van het
rapport van de Landelijke Vertrouwens- en Adviescommissie (VAC);
besluiten
………………………………………………
9. een commissie in te stellen met als opdracht de wenselijkheid en mogelijkheid te onderzoeken
van een onafhankelijke commissie, die - zoals die bevoegdheid nu bij de Regio berust -
bindende uitspraken doet in arbeidsgeschillen t.a.v. predikanten en over de uitvoering van
deze opdracht aan de kerken te rapporteren.
In de bespreking over dit concept komt het volgende naar voren:
………………………………………………………
Br J.E. van Dijk vraagt wat met arbeidsgeschillen wordt bedoeld. Het moet duidelijk zijn, dat
leergeschillen in eerste instantie door de regio worden beoordeeld en liefst ook opgelost. Voor andere
zaken kan het goed zijn een onafhankelijk instituut te hebben.
Ds K. Muller vraagt zich af of punt 9 gecombineerd moet worden met het voorstel van de regio
Arnhem over de kerkelijke rechtsgang. Deze zaken kunnen wellicht door één commissie onderzocht
worden. Voorts stelt hij voor de commissie onder dankzegging décharge te verlenen.
Verder stelt hij dat de formulering van o.a. punt 4, 5 en 6 niet correct is: de LV kan niet de
……………………………………………..
De preses gaat in op de opmerkingen.
………………………………………………..
Het onderscheid arbeidsgeschillen en leergeschillen is in het verleden bij andere onderwerpen ook ter
discussie geweest (WAP o.a.) en daarover was toen geen verschil van mening. Het lijkt goed het aan
de commissie over te laten hier aandacht aan te geven.
…………………………………………………
De suggestie van ds Muller om het onderzoek naar arbeidsgeschillen te combineren met het voorstel
van de regio Arnhem is door het moderamen besproken met de voorzitter van de VAC. Hij adviseert
dat niet te doen, omdat het voorstel van de regio Arnhem over allerlei beroepszaken van welke aard 20
dan ook gaat, terwijl het hier gaat om arbeidsrechtelijke geschillen rond predikanten. Als de
commissies er komen, lijkt het wel nuttig dat die onderling contact met elkaar houden.
……………………………………………………..
In de besluitvormingsronde worden nog de volgende opmerkingen gemaakt bij de tekst van het ter
tafel zijnde voorstel.
……………………………………………………
Br S. Kadijk stelt voor arbeidsgeschillen te vervangen door arbeidsrechtelijke geschillen.
…………………………………………………….
Het voorstel van br Kadijk om in plaats van arbeidsgeschillen te spreken over arbeidsrechtelijke
geschillen wordt door het moderamen overgenomen.
……………………………………………………..
Na de besluitvorming over de amendementen legt de preses de definitieve tekst van het voorstel voor
aan de vergadering:
De kerken, in Landelijke Vergadering te Zwolle bijeen, hebben dankbaar kennisgenomen van
het rapport van de Landelijke Vertrouwens- en Adviescommissie (VAC);
……………………………………………………………
Besluiten
………………………………………………………………
6. een commissie in te stellen met als opdracht de wenselijkheid en mogelijkheid te
onderzoeken van een onafhankelijke commissie, die - zoals die bevoegdheid nu bij de
Regio berust - bindende uitspraken doet in arbeidsrechtelijke geschillen t.a.v.

predikanten en over de uitvoering van deze opdracht aan de kerken te rapporteren.
Dit besluit wordt met algemene stemmen genomen.
(In het bovenstaande zijn alleen die onderdelen uit de notulen van de 4 e zitting, art. 52 overgenomen die
betrekking hebben op de opdracht de wenselijkheid en mogelijkheid te onderzoeken van een
onafhankelijke commissie, die bindende uitspraken doet in arbeidsrechtelijke geschillen rond predikanten.
Het besluit om deze opdracht niet aan een aparte commissie te geven, maar onder te brengen bij de
Commissie Doorlichting Kerkrecht is op de laatste zitting genomen.
Het geheel van art. 52 notulen is te vinden onder LV 51 Vertrouwens- en Adviescommissie.)
53. Verzoek van de NGK Steenwijk inzake beroepbaarstelling (LV2007.12.3)
Het moderamen heeft naar aanleiding van dit verzoek, mede omdat niemand van de kerk van
Steenwijk ter vergadering is om een toelichting te geven, het volgende conceptbesluit voorbereid:
De kerken, in Landelijke Vergadering te Zwolle bijeen,
stellen vast,
dat de Landelijke Vergadering van Lelystad 2004 besloten heeft, dat wie het
toelatingsonderzoek met goed gevolg heeft afgelegd voor een termijn van twee jaren als
kandidaat beroepbaar gesteld wordt;
hebben kennis genomen
van de brief van de Nederlands Gereformeerde Kerk te Steenwijk, waarin deze aangeeft dat
niet duidelijk is of de genoemde termijn van kandidaatstelling ook geldt voor hen die vóór 2005
beroepbaar zijn gesteld:
overwegen
dat het om meerdere redenen gewenst is hierin duidelijkheid te scheppen;
dat een gelijke behandeling van kandidaten wenselijk is;
spreken uit
dat bovengenoemd besluit van de Landelijke Vergadering Lelystad 2004 ook zal gelden voor
hen die voor 2005 beroepbaar zijn gesteld, met dien verstande dat deze termijn voor hen
ingaat op de dag dat de Landelijke Vergadering Zwolle 2007 een besluit neemt;
besluiten
de regio’s te verzoeken zorgvuldig en pastoraal te handelen met degenen op wie dit besluit
van toepassing is, desgewenst het advies van de Vertrouwens- en Adviescommissie in te
roepen en tijdig voor het aflopen van genoemde termijn van twee jaar passende maatregelen
te nemen.
Ds K. Muller vraagt wat de rol van de regio Kampen in deze is geweest. Het is immers gebruikelijk, dat
een plaatselijke kerk een voorstel doet aan de regiovergadering, die dan een besluit neemt en een
eventueel voorstel aan de LV toezendt.
In de tweede plaats vraagt hij zich af, of je verworven rechten kunt ontnemen. De kandidaten zijn
immers destijds zonder beperking in de tijd beroepbaar gesteld. Is hier geen sprake van
rechtsongelijkheid?
Namens de regio Kampen zegt ds R. Venderbos dat het voorstel op de regiovergadering alleen
besproken is als onderdeel van de agenda voor de LV. De regio heeft toen met het voorstel
ingestemd.
De preses concludeert, dat het voorstel door de regio wordt gesteund, zodat het op deze vergadering

ehandeld kan worden.
Op de vraag van ds Muller bevestigt de preses dat er inderdaad in het verleden geen termijn aan
beroepbaarstelling was verbonden. Je kunt echter toch altijd terugkomen op eerder genomen
besluiten. De LV Lelystad heeft gesteld, dat de beroepbaarstelling voor twee jaar geldt. Het
moderamen interpreteert dat zo, dat een regio, na ommekomst van die twee jaar, kan bekijken of de
beroepbaarstelling al dan niet verlengd wordt. Die mogelijkheid is er ook bij aanneming van het
huidige voorstel.
Achtergrond van het voorstel is, dat er per regio nu niet altijd hetzelfde beleid wordt gevoerd en
pastoraal is het niet verantwoord de beroepbaarstelling oneindig te laten voortduren.
Ds J. Winter meent, dat de intentie van het besluit van de LV Lelystad was, om te voorkomen dat
iemand voor altijd beroepbaar zou blijven. De regeling van twee jaar geldt ook voor predikanten die
losgemaakt zijn van hun gemeente.
Ds G. Lakerveld wijst erop, dat tegen de predikant gezegd is, dat hij beroepbaar is, zonder beperking
van de termijn. Anderzijds geldt dat er vacante gemeenten zijn, die de kandidaten niet geschikt achten
voor hen. Mede gezien in het licht van wat vanmorgen tijdens de rapportage van de VAC is
besproken, lijkt het hem goed ook voor eerder beroepbaar gestelde kandidaten een termijn aan te
geven.
De termijn van twee jaar acht hij verstandig, omdat er niet altijd voldoende vacante gemeentes zijn op
het moment dat de kandidaat beroepbaar wordt.
Ds Muller zou in het besluit willen opnemen, dat het voorstel door de regio Kampen wordt
ondersteund.
Ook wijst hij er nog op, dat niet besloten kan worden de kerken te verzoeken etc. Hij stelt een andere
redactie voor: en voorts uit te spreken, dat zorgvuldig en pastoraal gehandeld dient te worden met
degenen op wie dit besluit van toepassing is en desgewenst het advies van de VAC te vragen.
Het moderamen neemt deze voorstellen over.
Br S. Kadijk stelt voor het woordje ‘desgewenst’ weg te laten.
De indiening van dit amendement wordt door voldoende afgevaardigden ondersteund.
Het wordt verworpen met 8 stemmen voor en geen onthoudingen.
Na de besluitvorming over het amendement legt de preses de definitieve tekst van het voorstel voor
aan de vergadering:
De kerken, in Landelijke Vergadering te Zwolle bijeen,
stellen vast,
dat de Landelijke Vergadering van Lelystad 2004 besloten heeft, dat wie het
toelatingsonderzoek met goed gevolg heeft afgelegd voor een termijn van twee jaren
als kandidaat beroepbaar gesteld wordt;
hebben kennis genomen
van de door de regio Kampen ondersteunde brief van de Nederlands Gereformeerde
Kerk te Steenwijk, waarin deze aangeeft, dat niet duidelijk is of de genoemde termijn
van kandidaatstelling ook geldt voor hen die vóór 2005 beroepbaar zijn gesteld;
overwegen
dat het om meerdere redenen gewenst is hierin duidelijkheid te scheppen;
dat een gelijke behandeling van kandidaten wenselijk is;
spreken uit

dat bovengenoemd besluit van de Landelijke Vergadering Lelystad 2004 ook zal gelden
voor hen die voor 2005 beroepbaar zijn gesteld, met dien verstande dat deze termijn
voor hen ingaat op de dag dat de Landelijke Vergadering Zwolle 2007 het besluit neemt;
spreken voorts uit:
de regio’s te verzoeken zorgvuldig en pastoraal te handelen met degenen op wie dit
besluit van toepassing is en desgewenst het advies van de Vertrouwens- en
Adviescommissie in te roepen en tijdig voor het aflopen van de genoemde termijn van
twee jaar passende maatregelen te nemen.
Dit besluit wordt met algemene stemmen genomen.
69. Brief en Rapport Commissie Herziening Akkoord voor Kerkelijk Samenleven
(LV2007.12.4.1 en 12.4.2.
Namens de commissie zijn aanwezig: ds W. Smouter, zr. H.G. Bronsveld-Taute, ds W.H. Louwerse en
ds K. Muller. Zij worden welkom geheten door de preses.
Ds Smouter geeft de volgende toelichting.
Wat is het verschil tussen België en Nederland? Antwoord: Nederland bestaat. Je kunt daarom
hoogstens “koning der Belgen” zijn maar niet van België.
Wat is het verschil tussen de NGK en andere kerken? Antwoord: die andere kerken bestaan.
Althans als rechtspersoon in het burgerlijk verkeer. En daarover gaat ons rapport.
Is het erg dat de NGK niet bestaan als rechtspersoon? Nou, in principe niet. Voor de eer van God en
de verkondiging van het evangelie maakt het niet uit en dat is het belangrijkste. Zo bezien hangt er
weinig van af, net als bij de meeste onderwerpen op een LV. Toch hoort het onderwerp bij de kern van
waar een LV voor is, namelijk te bespreken wat “alle kerken gemeenschappelijk behoort”. Over de
aard van dat gemeenschappelijk hebben we het nu.
De aanleiding voor uw vergadering van 2005 om onze Cie in te stellen was helder: u hebt een
predikantsopleiding opgericht en merkte toen, dat de NGK samen onvoldoende rechtspersoonlijkheid
hebben om zo’n opleiding te besturen. Daarom hebt u een stichting NGP opgericht, maar dat voelde
toch als een noodgreep en daarom liet u ons uitzoeken hoe je het AKS moet aanpassen om de
opleiding een meer kerkelijke inbedding te geven. Dat hebben we graag gedaan en het resultaat vindt
u in ons rapport.
Eerlijk gezegd: ik had persoonlijk forse bedenkingen bij deze opdracht. Twee bedenkingen vooral:
raken we zo onze eigenheid niet kwijt, met de nadruk op plaatselijke gemeente. En: is het niet met
een kanon op een mug schieten om het AKS om te gooien voor één stichtinkje?
Eerste bedenking: ik geloof principieel in het primaat van de plaatselijke gemeente en ik vind die
rommelige ordening van onze kerken ook wel leuk. Ik heb me laten overhalen door bijlage 3 van uw
vorige vergadering, Zwolle 2005, studie van de zrs Bronsveld-Taute en Janssens-Boer. Die studie,
waarvan ik lezing in z’n geheel zeer aanbeveel (acht pagina’s), is als volgt samen te vatten. Iedere
kerk (plaatselijke kerk) is een rechtspersoon. Een centraal geleide kerk zoals RKK of PKN is dat
landelijk ook. Maar hoe zit het met een confederatie van zelfstandige kerken, zoals de Gereformeerde
Kerken zich steeds hebben gezien? Begin vorige eeuw hebben ze uitgezocht dat een synode of LV
van zulke kerken óók een zelfstandige rechtspersoon is, op twee voorwaarden: dat uit hun papieren
lijkt dat ze een rechtspersoon willen zijn én dat er geregeld is wie deze rechtspersoon
vertegenwoordigen. Om aan die voorwaarde te voldoen, hebben onze vaderen in 1933 een art. 84
opgenomen in de kerkorde dat dit regelt, en vijf jaar later heeft de Hoge Raad dat goedgekeurd in een
proefproces.
Na de Vrijmaking waren we natuurlijk vuurbang voor centralisme en de collega’s Meulink en De Wolff
hebben betoogd dat art. 84 “geheel gesloopt” moest worden (want zulke taal gebruikten we toen). Dat
is niet gebeurd, maar het artikel ging wel in de ijskast en daarom kwam er in de GKV toch een losse
Stichting voor de financiële verzorging van de opleiding, bemand met deputaten als bestuur. Het
grappige is nu dat de Vrijgemaakte kerken het betreffende artikel geleidelijk aan weer ontdooid

hebben en tien jaar geleden zelfs die hele stichting opgeheven hebben. Gewoon, op de nuchtere
redenering dat de kerken voor burgerlijk recht en bij vermogensrechtelijke zaken een centraal adres
moeten hebben. Dat kwam echt niet in mindering op het primaat van de plaatselijke kerk. Ook onze
Christelijke Gereformeerde zusterkerken gaan er zo mee om. Bij hen heeft het artikel als kop
“Rechtszekerheid” en dat dekt wat mij betreft precies de lading.
De ironie van de geschiedenis is nu dat wij als NGK intussen het goede model van zelfstandige
plaatselijke kerken het meest rigide en formalistisch toepassen van alle gereformeerden. Een
kerkelijke vergadering is tijdelijk, dus tussendoor is er niks. Alleen plaatselijke kerken bestaan, dus
samen bestaan we niet. Bij het openen de internet-site heeft dat ook de nodige problemen
opgeleverd. Dat is gewoon niet houdbaar en wij bepleiten nu niet om ons kerkmodel om te gooien
maar om ons principe minder rigide te hanteren: voor vermogensrechtelijke aangelegenheden hebben
wij netjes geregeld wie ons vertegenwoordigt. En verder blijven we als NGK zo eigenzinnig als we
altijd geweest zijn. Of althans, daar zal de cie AKS zich niet mee bemoeien.
De tweede bedenking waarmee ik zat is: is ’t hele verhaal niet een kwestie van met een kanon op een
mug schieten? Als die opleiding nou officieel een zelfstandige stichting is, maar in de praktijk zetten
we er nette NG bestuurders in – daar loopt toch ook geen bloed uit? Moet daar ons AKS nu voor
omgegooid worden?
En het antwoord is, u raadt het al: daar loopt inderdaad geen bloed uit, totdat er op een dag wel bloed
uit loopt, maar dan zou een andere bestuursvorm ons ook niet gered hebben. Wij zien evenwel goede
redenen om van de opleiding toch een kerkelijke instelling te maken en geen losse stichting.
Ten eerste hoort de predikantsopleiding zó wezenlijk tot de gezamenlijkheid van onze kerken, dat je
een vorm zoekt die aan deze gezamenlijke verantwoordelijkheid optimaal recht doet. Welnu, een
stichting is daar niet voor. Die is in beginsel autonoom en heeft niks met de kerken te maken. We
hebben natuurlijk wel kunstgrepen toegepast om die kerkelijke verantwoordelijkheid te borgen via de
achterdeur en er zo een soort kerkelijke instelling van te maken. Maar dat blijven kunstgrepen, we
willen liever het beestje bij de naam noemen.
Ook op financieel gebied is de huidige situatie niet chique. Als het erop aankomt zijn de bestuursleden
hoofdelijk aansprakelijk voor de aangegane verplichtingen, waaronder het in dienst nemen van
docenten. Dat moeten we zo niet willen en dat is méér dan een muggenkwestie.
En tenslotte komt er nog iets bij dat nog niet bekend was toen we ons rapport schreven. Twee
ontwikkelingen op wettelijk terrein - die ik hier inbreng met goedkeuring van onze CCHO -. De eerste
ontwikkeling is dat de fiscale voorwaarden waaronder je giften aan de kerk mag aftrekken voor de
belastingen, zijn gewijzigd. Vanaf 1 januari a.s. mag dat alleen als je kerk een officiële erkenning heeft
als “Algemeen nut beogende instelling”, waar een heel aantal eisen en formulieren aan verbonden is.
Hoe wenselijk en rechtvaardig dat allemaal is, daar kunnen we uren over praten, maar het is gewoon
zo vanaf 1 januari. Als we niks doen dan zal elke plaatselijke kerk, groot of klein, zo’n aanvraag
moeten indienen met alle rompslomp daaraan verbonden. Nu kun je zo’n aanvraag ook gezamenlijk
laten doen door, zoals de regels het stellen, de “koepel van een kerkgenootschap”. Zo willen
bijvoorbeeld de PKN, de CGK en de GKV het gaan doen. Maar wie is bij ons de koepel? Daar is exact
diezelfde aanpassing voor nodig die wij in ons rapport bepleiten: centrale vertegenwoordiging in
vermogensrechtelijke aangelegenheden. Doen we dat niet, dan moet óf elke plaatselijke kerk het zelf
doen en dan wens ik u sterkte, óf je moet een sluiproute creëren met een handtekeningenlijst en
incidentele machtigingen en zo meer.
Twee ontwikkelingen zei ik; de tweede is dat de overheid de Kamer van Koophandel ombouwt tot een
basisregister van ondernemingen en rechtspersonen, waarbij ook kerken zich apart moeten
registreren. Daarover is nog discussie gaande en ik weet nog niet zeker of daarbij uiteindelijk een
centrale of decentrale registratie het beste zal zijn, maar echt: het is heel wenselijk dat onze NGK
voortaan zullen bestaan. Al was het maar om Belgische toestanden te voorkomen.
Nogmaals maakt ds Smouter duidelijk dat het niet gaat om het instellen van een centraal bestuur voor
onze kerken. Het gaat om centrale vertegenwoordiging in vermogensrechtelijke aangelegenheden op
punten die wij als LV hebben afgesproken.
Resumerend stelt hij, dat het gaat om een viertal zaken in de besluitvorming:
- wijziging AKS op onderdelen
- regeling te maken voor commissies en kerkelijke instellingen
- herzien reglement voor de NGP

- ontbinding stichting NGP en vorming kerkelijk instituut
De preses dankt ds Smouter voor zijn toelichting en geeft het woord aan de volgende afgevaardigden.
Br G.S. van der Bijl is de commissie erkentelijk voor het werk, dat verricht is. De oplossing die de
commissie aandraagt, tast het wezen van de plaatselijke kerk niet aan. Toch heeft de regio wel enkele
vragen. Lukt het als kerken die hechten aan een losvast kerkverband te komen tot vorming van een
kerkgenootschap? Als regio willen wij instemmen, maar zouden graag zien, dat dan alle kerken de
gezamenlijke financiële last en verantwoording voor hun rekening nemen. Wanneer de voorstellen
aangenomen worden, is het dan niet gewenst dit besluit in een voortgezette LV, waarin alle kerken
vertegenwoordigd zijn, te bekrachtigen? Betekent dit dan ook niet, dat alle NGK het AKS moeten
aanvaarden?
Ds P. Krol vraagt aandacht voor de uitgebreidere bevoegdheid van het moderamen tussen twee
Landelijke Vergaderingen in.
Br S. Kadijk merkt op, dat hij in de Schrift geen duidelijke aanwijzingen vindt voor het primaat van de
plaatselijke kerk. Wel wordt de eenheid heel sterk benadrukt. Naar zijn mening betekent het
instemmen met de voorstellen van de commissie helemaal niet, dat een eventueel primaat van de
plaatselijke kerk wordt opgeheven. Immers het is aan de kerken zelve, welke bevoegdheid men wil
geven aan de zelfstandige rechtspersonen.
Voorts noemt hij enkele aspecten, die bij het verzekeren van risico’s (o.a.
bestuurdersaansprakelijkheid), waarmee de kerken en bijv. de NGP te maken hebben, een rol kunnen
spelen, speciaal ook wat de financiële consequenties betreft.
Hij stelt een viertal vragen:
a. Waarom is het nodig, dat ook de regiovergaderingen rechtspersoonlijkheid krijgen?
b. In hoeverre is het nuttig het moderamen aan te vullen met een of twee leden, bijv. met een
penningmeester?
c. Waarom zijn deze zaken niet eerder aan de orde gesteld, d.w.z. bij de oprichting van de
NGP?
d. Op grond van het voorstel in art. 31 om de LV te laten vertegenwoordigen door het
moderamen vraagt hij zich af, of het dan niet handiger is een volgende LV bijeen te laten
roepen door het moderamen in plaats van door een roepende kerk.
Ds T. Viezee onderschrijft wat ds Smouter heeft gezegd. Hij heeft duidelijk aangegeven waar het om
gaat. Hij vindt het jammer, dat dit voorstel voorvloeit uit de oprichting van de NGP. Het is echter een
halve oplossing. Dezelfde problematiek kan zich voordoen bij arbeidsrechtelijke zaken, bij sociale
voorzieningen, bij zendingsprojecten e.d. Hij pleit voor de vorming van een rechtspersoon voor alle
materiële zaken van de kerken. Daarmee offeren we de vrijheid van de plaatselijke kerken niet op.
Het is in het verleden niet misgegaan door de structuur. De synode was slechts een middel, waardoor
de scheiding ontstond. Gezien veel ontwikkelingen is het niet altijd verantwoord telkens drie jaar te
wachten met het nemen van beslissingen.
Ds Viezee verwijst nog naar de brief over de besluitvorming rond de NGP, die namens zijn gemeente
aan het moderamen is overhandigd, maar die om procedurele redenen (terecht) hier niet in
behandeling kan komen. Hij geeft nogmaals ernstig in overweging te onderzoeken voor de NGK een
rechtspersoon te vormen.
Br J.W. Verheij zegt dat ds Smouter al veel vragen heeft beantwoord, die bij de kerk van Oegstgeest
leefden. Als argument voor een kerkelijke instelling boven de stichting wordt de aansprakelijkheid van
de bestuurders genoemd. Op blz. 10 van het voorstel komt die aansprakelijkheid echter weer terug!
Ook vraagt hij hoe het moderamen verantwoording aflegt over zaken, die zij tussen twee LV regelt.
De beantwoording van ds Smouter luidt als volgt:
Br Van der Bijl heeft gesproken over de omvorming tot kerkgenootschap. Ds Smouter acht dit te sterk
gezegd. Wij waren al een kerkgenootschap, maar het gaat nu om de publiekrechtelijke kant daarvan.
Naar aanleiding van de vraag of er voldoende draagkracht binnen onze kerken is om de wijziging te

ealiseren en of nu alle kerken moeten instemmen met het AKS, wijst ds Smouter erop, dat formeel
geen enkele kerk het AKS heeft ondertekend. Wij hebben ook wel getracht dit aan te duiden met “de
kerken die in de jaren zeventig niet voor het totale AKS hebben gestemd” en dat was een veel groter
aantal dan u zo op het eerste gezicht denkt. Maar dat is geen vast groep en inmiddels zijn er heel wat
kerken uit de oorspronkelijke groep, die in alle opzichten meedraaien in het kerkverband, het AKS
naleven en niet eens meer weten dat ze er ooit tegen hebben gestemd. Wel zijn er enkele kerken, die
zich niet via het getrapte systeem op de LV willen laten vertegenwoordigen. In de afgelopen jaren is er
nooit discussie geweest over de vraag, of deze kerken wel of niet deel uitmaken van ons kerkverband,
of dat zij niet bereid zijn de lasten van het kerkverband te dragen.
De vraag of de voorgestelde wijzigingen door een voortgezette LV van de kerken moet worden
bekrachtigd ligt ter beoordeling bij deze LV. De commissie ziet de wijzigingen niet als zo gewichtig, dat
een voortgezette LV noodzakelijk is.
Het punt over de positie van het moderamen verdient zeker alle aandacht.
Over de noodzaak verzekeringen af te sluiten, acht ds Smouter het verstandig voor de kerken de
mogelijkheid tot het collectief afsluiten van WA-verzekeringen te creëren, uiteraard alleen als de LV
een commissie daartoe mandateert.
Dat in de commissievoorstellen ook regiovergaderingen rechtspersoonlijkheid kunnen krijgen, is
enerzijds ingegeven door het feit, dat zulks ook bij onze zusterkerken het geval is. Anderzijds meent
de commissie dat er geen redenen zijn regiovergaderingen daarvan uit te sluiten. De keuze is aan
henzelf.
Uitbreiding van het moderamen met een penningmeester is denkbaar, maar nu niet aan de orde.
Financiële zaken zouden aan de FC kunnen worden opgedragen.
Ds Smouter adviseert nu geen besluit te nemen over het bijeenroepen van een volgende LV door het
moderamen, maar ons te beperken tot wat de commissie voorstelt.
Hij is het in zekere mate eens met ds Viezee, dat wij nu alleen besluiten ten behoeve van de NGP,
hoewel er door recente ontwikkelingen (giftenaftrek en inschrijving in KvK register) meer aanleiding is
te komen tot omvorming van de NGK tot een kerkelijke instelling. Het is zeker een mogelijkheid om in
de toekomst na te denken, of het ook voor andere zaken zou moeten gelden (Zending, Jeugdwerk
e.d.). Maar de commissie denkt niet aan een doorlopend bestuur voor de NGK. Dat is niet de cultuur
van onze kerken.
Ook in de nieuwe situatie zijn bestuurders aansprakelijk, echter alleen als er sprake is van verwijtbaar
handelen. Daarop ziet artikel 11 waar br Verheij naar vroeg.
De verantwoordingsplicht van het moderamen is gelijk aan die van commissies, d.w.z. rapportage aan
de LV.
De preses geeft gelegenheid voor de tweede besprekingsronde.
Ds B. Eikelboom zegt blij te zijn namens de regio Schiedam dat de “centralisatie” beperkt blijft tot de
vermogensrechtelijke zaken.
Heeft de inschrijving in het KvK-register ook consequenties voor de rechtspositie van predikanten?
Ds Viezee maakt duidelijk, dat hij geenszins bedoeld heeft te pleiten voor een centraal geleide kerk.
Het gaat hem om een rechtspersoon voor materiele zaken. Voorts wijst hij er op, dat het primaat van
de plaatselijke kerk niet altijd Bijbels beargumenteerd kan worden.
Wat de instemming met het AKS betreft, zegt br J. Verburg, dat tegenstemmen tegen een concrete
(herzienings)tekst nog niet betekent, dat je het dan ook niet aanvaardt.
Terugkomend op wat br Kadijk gezegd heeft over het feit, dat eerst een stichting voor de NGP is
opgericht en nu de vorm van de kerkelijke instelling wordt voorgesteld, zegt ds Smouter dat hierover
gesproken is op de LV Zwolle 2005.Toen was al duidelijk dat de stichting geen elegante oplossing
was.
De inschrijving in het KvK register heeft geen gevolgen voor de predikanten.

Ds Smouter biedt excuses aan voor het door hem verkeerd begrijpen van ds Viezee t.a.v. een
centraal bestuurde kerk.
De bespreking wordt afgesloten. Het volgende voorstel komt in stemming:
De kerken, in Landelijke Vergadering te Zwolle bijeen,
hebben dankbaar kennisgenomen van het rapport van de Commissie AKS
besluiten
1. het door de commissie gevoerde beleid goed te keuren;
2. de door de commissie in haar rapport gedane voorstellen onder Besluit I, II, III en IV
conform vast te stellen;
3. de commissie décharge te verlenen voor de verrichte werkzaamheden gedurende de
verslagperiode.
Dit besluit wordt met algemene stemmen genomen.
De preses dankt de commissie voor het intensieve werk dat verzet is
70. Voorstel doorlichting beroepsprocedures (LV2007.12.1)
De regio’s Arnhem en Amsterdam-Haarlem hebben dit voorstel voorbereid.
Ds P. Weij wijst erop, dat deze zaken op dit ogenblik in ons AKS niet goed zijn geregeld. Ingeval de
burgerlijke rechter bij een geschil betrokken wordt, maakt dat onze positie zwak.
Br L.J. Drent vraagt namens de regio ook te rade te gaan bij de CGK en GKV. Voorts merkt hij op, dat
in punt a van het eerste concept van de regio Arnhem vermeld is, ‘te inventariseren welke beginselen
van behoorlijk bestuur gewaarborgd dienen te worden’. In het volgende concept is dat gewijzigd in
‘inventariseren van welke beginselen van behoorlijke procesorde gewaarborgd dienen te worden’.
Als er sprake is van behoorlijk bestuur dan impliceert het, dat er rekening gehouden wordt met de
geldende regels. Als dat niet het geval is, is er toch geen sprake van behoorlijk bestuur?
Br G.S. van der Bijl deelt mede, dat het voorstel al in april 2006 is geformuleerd. Daarna is advies
gevraagd aan juridisch deskundigen. Daaruit is duidelijk geworden, dat het van belang is goede
procedures te hebben, want de burgerlijke rechter is kritisch over onvolkomenheden in de kerkelijke
rechtsgang. De strekking van ons voorstel betrof vooral beroepszaken en niet de gehele rechtsgang.
Dit heeft geleid tot aanpassing van de tekst. Daarna is het waardevol overleg met de regio
Amsterdam-Haarlem gevoerd en daaruit is een nog scherpere formulering voortgevloeid.
De preses wijst erop, dat de term behoorlijk bestuur vooral uit de publiekrechtelijke sfeer stamt. Waar
het civiel recht betreft, is het een minder passende term. Vandaar is (vermoedelijk) gekozen voor de
term behoorlijke procesorde.
In de tweede besprekingsronde wordt niets naar voren gebracht.
Het volgende voorstel wordt aan de vergadering voorgelegd ter besluitvorming:
De kerken, in Landelijke Vergadering te Zwolle bijeen
besluiten een Commissie Doorlichting Beroepsprocedures te benoemen met als opdracht:
a. te inventariseren welke beginselen van behoorlijke procesorde gewaarborgd dienen te
worden in de kerkelijke rechtsgang bij beroepszaken, rekening houdend met de bijzondere
aard van de kerkelijke rechtsgang;

. te bestuderen welke vormen en wegen daarvoor in verwante kerken worden gebruikt;
c. te adviseren welke richtlijnen en procedures onze kerken en kerkelijke vergaderingen
zouden moeten of kunnen hanteren binnen de grondslagen van het AKS en voornoemde
rechtsbeginselen;
d. en daarbij in elk geval te betrekken de mogelijkheid van (permanente dan wel ad-hoc
benoemde) commissies met deskundigen (uit de regio dan wel breder) die in een
appélprocedure advies uitbrengen aan de betreffende kerkelijke vergadering;
e. alsmede te adviseren over de in het licht van het voorgaande eventueel noodzakelijke (of
wenselijke) aanpassing van het AKS en de concrete tekst van aanvullende reglementen,
inclusief een voorstel over de vraag of dergelijke reglementen verplicht toegepast moeten
worden dan wel als een mogelijkheid aan de onderscheiden kerkelijke vergaderingen
aangereikt worden;
f. om op die manier over dit geheel tot een gemotiveerd en concreet uitgewerkt voorstel voor
de eerstvolgende Landelijke Vergadering te komen, en
g. om in de tijd tot de komende Landelijke Vergadering voor advies beschikbaar te zijn.
Dit besluit wordt met algemene stemmen genomen.
De preses dankt de beide regio’s voor de voorbereiding van dit besluit.
71. Verzoek Nederlands Gereformeerde Kerk Steenwijk inzake AKS (LV2007.12.2)
De kerk van Steenwijk is niet aanwezig om vragen te beantwoorden. Wel kunnen vertegenwoordigers
uit de regio Kampen wellicht reageren op vragen.
Br H. de Jonge deelt mee, dat bij bespreking van deze brief op een vergadering van de regio Kampen
gebleken is, dat het gevoelen van de kerk van Steenwijk door meer kerken wordt gedeeld. Daarom is
besloten het verzoek te ondersteunen.
Br De Jonge verwijst naar de Acta van de LV Lelystad 2004 (pag.107) over de instemming met het
AKS. Vanuit de opvatting die daar door een van de kerken wordt weergegeven, ontstaat het gevoelen,
dat het AKS in twee categorieën wordt verdeeld: een deel voor het samenleven van kerken als geheel
en een deel voor de plaatselijke gemeente. Dat wordt als kunstmatig ervaren en strookt niet met de
geest van het AKS.
Volgens br J.W. Verheij beoogt de brief een einde te maken aan een onduidelijke situatie, maar de
brief zelf is naar zijn mening niet helder. In de brief wordt niet aangegeven welke kerken zich niet
voegen naar alle in het AKS vastgelegde regels.
Hij wijst er voorts op, dat de stemming in Lelystad ging over de wijzigingen in het AKS en niet over het
al of niet aanvaarden van het AKS.
Ds K. Muller sluit zich bij de vorige spreker aan. Het is niet duidelijk wat precies bedoeld wordt. Hij
vindt het vreemd, dat er een brief van een kerk ter tafel komt zonder schriftelijke ondersteuning van de
betrokken regiovergadering. Voorts is het in de brief van Steenwijk onduidelijk welke kerk(en) het
betreft en wat er aan de hand is. Als dergelijke problemen gesignaleerd worden, dan is het gebruikelijk
daarop de betrokken kerk aan te spreken en vervolgens eventueel via de regio de zaak op de
Landelijke Vergadering aanhangig te maken.
Br S.Kadijk sluit zich aan bij hetgeen br Verheij opmerkte. Voorzover het kerken binnen de regio
Dordrecht-Gorinchem betreft zegt hij, dat het op de LV Lelystad niet ging om instemming met het
AKS, maar om het stemmen voor de wijzigingen in het AKS.
Br. B. Versteeg constateert ook de onduidelijkheden in de brief en acht het niet zinnig een discussie
over het AKS te openen, zoals op de LV Doorn het geval was.
Het moderamen heeft een besluit voorbereid luidend:

De kerken, in Landelijke Vergadering in Zwolle bijeen,
hebben kennisgenomen van het verzoek van de NGK Steenwijk om een eind te maken aan
de situatie, dat kerken die in Lelystad wel voor het AKS hebben gestemd, zich toch niet kunnen
voegen naar alle in het AKS vastgelegde regels,
overwegen
1. dat door de kerk van Steenwijk niet concreet wordt aangegeven op welke kerken en op
welke situaties wordt gedoeld;
2. dat door de kerk van Steenwijk niet duidelijk wordt gemaakt, dat haar verzoek een zaak
betreft, die niet door haarzelf en door de regionale vergadering kan worden
afgehandeld (art. 32 AKS;
besluiten
1. om bovenstaande redenen niet aan het verzoek van de kerk van Steenwijk te voldoen;
2. de kerk van Steenwijk te adviseren zich in de kerkelijke weg eerst tot de betrokken
kerken, en zonodig de betrokken regio’s te wenden.
Ds T. Viezee wijst erop, dat dit alleen een formele afwijzing van behandeling is.
De preses zegt, dat het aan de kerk van Steenwijk is af te wegen, hoe men met deze reactie omgaat.
De afgevaardigden stemmen in met het besluit; er zijn 3 onthoudingen.
119a. Conceptbesluit herziening AKS
De preses herinnert aan het eerder genomen besluit om het besluit over het op non actiefstellen van
een predikant (zoals nu opgenomen in de WAP-regeling) te borgen in het AKS. Dit moet opgenomen
worden in de opdracht aan de commissie die zich met kerkrechtelijke zaken gaat bezighouden.
Tevens moeten we iets afhechten wat nog niet afgehecht was n.l. dat het ontslag van een predikant
op eigen verzoek wel in de WAP-regeling is opgenomen, maar niet in het AKS. Het AKS moet op dat
punt aangepast worden. Het zijn dus twee aanpassingen die tot de opdracht van de commissie
behoren.
Op de vraag van br S. Kadijk onder welk hoofd de eerste drie punten van het conceptbesluit moeten
worden gelezen, antwoordt de preses, dat daar vermeld moet worden: stellen vast.
De kerken, in Landelijke Vergadering in Zwolle bijeen,
stellen vast:
1. dat zij op 13 april 2007 hebben besloten aan de WAP-regeling artikel 13a over het op
non actief stellen van predikanten toe te voegen;
2. dat zij tevens besloten hebben deze wijziging van de WAP-regeling in het AKS te
borgen;
3. dat in de bespreking op 13 april 2007 is gesignaleerd, dat ontslag van een predikant op
eigen verzoek wel in de WAP-regeling voorkomt, maar niet in het AKS geregeld is,
terwijl dat laatste wel gewenst is;
besluiten:
aan de commissie die door deze Landelijke Vergadering belast wordt met diverse opdrachten
op kerkrechtelijk gebied, tevens op te dragen voorstellen aan de kerken te doen om het AKS
zodanig te herzien, dat
1. de nieuwe bepalingen in de WAP-regeling over het op non actief stellen van
predikanten daarin worden geborgd;
2. het ontslag van een predikant op eigen verzoek daarin een plaats krijgt;
3. daarover te rapporteren aan de volgende Landelijke Vergadering.
Ds K. Muller zegt, dat hij meewerkt aan de website kerkrecht.nl. Omdat hij destijds in het moderamen

van de LV zat, is hij daarbij betrokken geraakt namens de NGK. Hij geeft in overweging deze taak
onder te brengen bij de commissie kerkrecht. De vergadering neemt deze suggestie over.
Het volgende besluit wordt met algemene stemmen genomen:
De kerken, in Landelijke Vergadering in Zwolle bijeen,
besluiten
aan de commissie kerkrecht de participatie namens de kerken in de website www.kerkrecht.nl
op te dragen.