Bootreis naar en overwintering aan de Mediterrannee - Brandsma ...

Bootreis naar Zuid - een Overwintering ‘en Méditerrannée’
Ter inleiding:
Van 2006 op 2007 woonden wij een vol jaar op onze toen juist verworven BrandsmaVlet 10.50
AK, de “HOOITE” (v/h ‘Sydsulver’). We brachten met haar de winter door aan de Middellandse
Zee. Hoewel e.e.a. dus al even geleden is, werd ons door de redactie van ons onvolprezen clubblad
gevraagd alsnog over onze ervaringen tijdens die reis te willen vertellen.
Hoewel er natuurlijk ook veel te vertellen valt over persoonlijke belevenissen en indrukken, lijkt
het me in het kader van onze vereniging zinvol om in dit verhaal voorál op de vaaromgeving en op
het varen zelf te focussen. Hierbij dus een oprechte poging om, wat voor ons een vol jaar reizen en
overwinteren was, voor jullie samen te vatten in een ‘Bootreis naar Zuid’:
Aflevering 1 “Zonder Vaste Woon- of Verblijfsplaats”
Op 1 september 2006 hadden wij Huis&Haard niet alleen verkocht, maar nu ook
daadwerkelijk overgedragen, en zo voeren wij twee dagen later dan toch écht weg uit de haven van
het Friese dorpje waar wij de laatste 11 jaar gewoond hadden. Het was al redelijk laat in het
seizoen, maar wij namen ons voor ons toch vooral niet te zullen haasten: de door ons (reeds op 55jarige
leeftijd) gekozen ‘volgende levensfase’ wilden we immers graag het karakter geven van
“clochards in eigen leven” - zwerven boven streven dus.
Hoewel we al vele jaren rondvoeren, binnengaats en op de Waddenzee, was dat met een zeiler;
onze Brandsmavlet kenden we nog slechts van één week varen. Zij heeft uiteraard een totaal
andere bewegingskarakteristiek, dus haar ‘vloeiend’ beheersen was vooralsnog toekomstmuziek.
Het aantal schuttingen valt in deze lage landen nogal mee, dus al doende …
Wij hadden ons vooral voorbereid op onze tocht met het (zeer bruikbare!) boekwerkje “Frankrijk
per Boot” [Duijndam & Westerweel, uitg. BZZTôH den Haag].
Daaruit haal je informatie over de benodigde papieren, kaartmogelijkheden, doorvaartprijzen,
routekeuzen, tunnellengtes, sluisvariaties, en zo meer.
In Roermond ontmoetten wij enkele ervaren ‘Frankrijk-gangers’.
Zij wisten ook nog te vermelden dat bij sommige sluisjes het waterpeil tot bovenop de sluismuur
stijgt, waarmee de (drijvende) stootwillen onbruikbaar worden. Oplossing: een paar stootwillen
deels met zand of water vullen zodat ze door de waterlijn hangen of een tweetal rubberdeurmatten
van lijntjes voorzien en laag in het water hangen. Wij kozen voor het laatste en kochten twee
1

ingmatten van 80 bij 60 cm voor dit doel. Ook besloten wij op grond van hun verhalen de lengten
van onze elektrakabel en waterslang te verdubbelen.
Verder waren we - ook op aanbeveling uit “Frankrijk per Boot”- al voorzien van een lichtgewicht
loopplank, die ook als ‘afstandhouder’ kon worden ingezet. (Dit om ook ligplaats te kunnen
vinden aan ondiepe of stenige kanaaloevers!)
Eenmaal in Maastricht kregen we het bericht door dat onze Vaarweg direct na Givet (de
Franse grens in de bovenmaas) voor drie weken gestremd bleef i.v.m. onderhoudswerkzaamheden.
We leerden dat wekenlange onderhoudsblokkeringen in de Franse kanalen schering en inslag zijn,
maar wel gebaseerd op een jaarplanning die vrij eenvoudig op te zoeken (en te downloaden) valt
via de website van de VNF: www.vnf.france. VNF staat voor Voies Navigables de France; de
semi-overheidsinstelling die verantwoordelijk is voor onderhoud en exploitatie van alle France
bevaarbare wateren, uitgezonderd de grote rivieren en zeearmen. Aan deze VNF betaalt u ook het
gebruikstarief voor de wateren via het ‘Carnet’. Dit kan bij invaren te Givet bijvoorbeeld (dan
verplicht in de eerste sluis). Kosten: ca. € 85 voor een maand, ca. € 150 voor 2 maanden en ca. €
220 voor 3 maanden. Praktischer kan zijn dit vooraf via internet te regelen; zo kost een jaarcarnet
ca. € 220 als het voor eind maart via de VNF site wordt aangeschaft. (NB: een jaarcarnet gaat wel
per kalenderjaar, dus niet 12 maanden na aanschaf.)
2

Gezien het aantal sluizen - wij ‘deden’ er heen en terug tot Friesland 529! - én de ouderdom ervan
zijn natuurlijk ook ongeplande stremmingen mogelijk, maar die duren doorgaans wel veel korter.
In Maastricht lagen wij aan de kade midden in de rivier tussen de Maasbruggen. Leuk en stoer,
maar zeer onrustig ’s nachts: de golven van de nachtelijke doorrazende binnenvaart kaatsen stevig
rond. Feitelijk is het varen van Roermond naar Maastricht saai (hoge rechte oevers) en door
België tot Namen lelijk (reeksen vrij gore industriële complexen). Goede ligplaatsen zijn er echter
genoeg. In Namen lig je bijv. echt prachtig en met prima voorzieningen.
Van daar af kies je de
richting Dinant en vanaf dat
moment is alles ook
landschappelijk weer verbluffend
mooi. Vanwege de
stremming voor ons bleven we
10 dagen in Dinant liggen, aan
een steiger naast een ouderencomplex.
Gedurende die dagen
gooiden bewoners heen
eendjes-brood in hele
boterhammen over ons schip
heen de Maas in, maar zij
zwaaiden ons óók uit als echte
buren toen we weer van wal
staken! [Tip voor liefhebbers:
de piepkleine ‘Thai’ in Dinant
is een echte: zeer authentieke
smaken!] Bij de steiger daar zaten indrukkranen. Kortlopend water dus en géén schroefdraad aan
de kraan. Wij losten dit op met een stuk bromfietsbinnenband en bootelastiek: keer de binnenband
drie maal in elkaar (want enkelwandig houd’ie de waterdruk niet en knapt dus), schuif de slang in
het ene eind en de (gladde) kraanmond in de andere kant en trek met het bootelastiek eerst alles
strak rond deze koppeling en daarna rond de kraandrukker. Goed vastknopen - éh voilá! (Later in
Frankrijk ook nog regelmatig
beoefend.)
3
Te Givet wachten we
de laatste week (tot 15
oktober), inmiddels met
diverse anderen. Echter geheel
zonder voorzieningen, zodat
we het koffergeneratortje wat
we nu hebben toen goed
hadden kunnen gebruiken.
Maar zoals de meesten van u
wel zullen hebben ervaren
kom je ook een heel eind door
de koelkast uit te zetten en de
spullen daaruit op het vlak
onderin ’t schip te plaatsen.
Verrassend waren de
verschillen in boten van
‘Zuidvaarders’.

Onder degenen die overwinteren wilden waren ondermeer:
- Een Zeeuws echtpaar met een klein binnenvaartschip, waarin nog steeds werd om- en aangebouwd
(bijv. uitbreiding schoonwatertanks tot 1500 liter!),
- Een Hollands-Vlaams paar met een piepkleine motorboot met een tentdoek over de leefruimte,
- Een Luxemburgse man-alleen met een voormalige zeilboot (ca. 8 m), die zich
ook altijd op
tenminste 50 meter afstand van ieder ander mens bleek op te gaan houden.
- Een Duitse solo-heer met een kleine (roestige)stalen zeilboot (ca. 7 m) die hij geheel naar eigen
inzicht had volgebouwd met extra schotten en ter verdere isolatie bekleed
met pluizige
vloerbedekking; mast: opgebonden, motorisering: 8 pk Diesel éénpitter…
- En wij natuurlijk met de Brandsma (bouwjaar ’99,
Yanmar 85 pk), recent nog voorzien van o.m.
dubbel glas, ingebouwde wasmachine [de
‘platte’ Candy 1000T 3-liter wasautomaat past
in onze ‘natte kast’] en automatische satellietfinder
voor de LCD-tv; voorts met rubberboot
in de davits en allerlei extra veiligheidvoorzieningen
opgedragen door de verzekeraar
i.v.m. de uitbreiding van ons verzekerde vaargebied
met de Middellandse zee, en ga zo maar
door. Toch: allen naar zuid.
- En leuk - wij kwamen elkaar onderweg in wisselend
verband natuurlijk nogal eens weer tegen.
Duitse Dieter werd daarbij zelfs een ‘huis’vriend.
Doch daarover later meer.
Voor ons bleek, vooral natuurlijk door de duur van ons verblijf op het schip, vooral ook van
belang dat wij in Nederland al een internetverbinding hadden georganiseerd met de mobiele
telefoon als modem; dus via het GSM-netwerk. Ook op het Franse platteland bleken we daarmee
voldoende dekking over te houden. (Er was nog geen sprake van effectieve UMTS aansluitingen
of andere internationaal houdbare doorkoppeling - dat begint nu pas te komen). Voor goed begrip:
wij zijn géén grote internet gebruikers of computer kenners. Maar we wilden wel graag gewoon
onze bankzaken kunnen blijven regelen én mail kunnen verzenden en ontvangen, óók in deze
levens periode ‘zonder vaste woon- of verblijfplaats’. Verder waren we een maand of drie tevoren
(met starthulp) begonnen aan een eigen Website, juist omdat we vroegere collegae, Friese
kennissen, dorpsgenoten e.d. nogal abrupt achterlieten bij ’t wegvaren zonder vervolg adres. Op
deze wijze verzachtte de informatie en communicatie via ’t Net de breuk wat en bleek er ook bij
terugkeer beslist wat meer behouden te zijn gebleven van de voormalig omgang. (Met een vrije
variatie op een vaderlands gezegde: Niet helemaal uit het oog is niet helemaal uit het hart..)
Wel is het zaak bij dit net-gebruik scherp op je gebruik te letten: je betaalt per hoeveelheid
verzonden
en ontvangen bits en dit loopt ook bij zuinig gebruik al snel op tot een Euro of 100 per
maand!
H ierna volgt aflevering 2 Varen in Vissoep
4
Joop Bruins

1
Bootreis naar Zuid - een Overwintering ‘en Méditerrannée’
Ter inleiding:
Hierbij aflevering 2 van een poging om, wat voor ons een vol jaar reizen en elders overwinteren was,
voor jullie korter samen te vatten.
Aflevering 2 Varen in Vissoep
Toen wij eindelijk - na drie weken wachten - op 15 oktober 2006 Frankrijk in konden varen was het ons
duidelijk dat onze oorspronkelijke planning, over het Canal des Vosges (via Toul) naar de Saône te
gaan, een haastklus zou worden aangezien het zuidelijk gedeelte i.v.m. werkzaamheden vijftien dagen
later al zou worden afgesloten. Nu past haast naar ons begrip niet bij varen en nog minder bij onze
nieuw verworven status als ‘vroegtijdig zélf gepensioneerde’, dus besloten we om verderop het Canal
des Ardenne naar het westen in te slaan om later via het Canal Lateral du Marne weer naar het zuiden
en op de Saône aan te varen.
Het tunneltje bij Givet, onze eerste
tunnel ooit, vond ik prachtig om te zien
maar doodeng om door te varen: de
schacht is weliswaar vijf meter breed
op de waterlijn, maar bij ‘zwalken’
zouden de raampjes van onze opbouw
(2.90 hoog en bovenaan zo’n 3 meter
breed) de ruw uitgehakte rots het eerst
raken - en uiteraard geheel aan
diggelen gaan… Alles verliep echter
voorspoedig, het tunneltje is ook maar
270 meter lang. Omdat het daarom ook
onverlicht is, raad ik ieder toch een
verstraler o.i.d. aan.
De Maas wordt al voor de
toegangssluis naar het Canal des
Ardennes aanzienlijk charmanter, dus
ook ondieper en langzaamaan van steeds meer sluizen voorzien. Die sluizen hebben inmiddels dan het
‘Spits’formaat: 35.80 x 5.30 meter. (Spitsen zijn kleine binnenvaartschepen die nog van Noord naar
Zuid v.v. door de kanalen kunnen en die zijn ‘dus’ 35.50 bij ca. 5.10 meter. Met een maximale
diepgang rond 1.80 zijn het echte slikopwoelers. Beladen maken ze een snelheid van zo’n 5 km/u en
dus kun je, als je er één inhaalt en je
kunt er niet langs wegens de “breedte”
van de vaarweg, maar beter meteen
afmeren en eerst de maaltijd gaan
voorbereiden…)
Langzaam veranderde het steeds
minder stromende water ook in een
dikke ‘vissoep’.
Na enige tijd merkten we dan ook op
dat er geen water meer uit onze uitlaat
kwam. Gestopt dus en de wierpot
bekeken. Daar bleek het niet aan te
liggen, wel aan de inlaatopening: de
gaatjes daarvan werden kompleet
afgedicht door prut zoals halfdrijvend
rottend blad e.d.

2
We probeerden ze van binnenuit
regelmatig open te prikken met een
stuk koperdraad (gesloopt uit een
restje stroomdraad) maar dat bood
weinig soelaas: enkele km. verder zat
de zaak alweer potdicht. Intussen
bleek wel dat onze motor tot een
toerental van zo’n 1800 (vaarsnelheid
dan ca. 8.5 km/u) ook bij een
verstopte inlaat niet oververhit
raakte. Mogelijk heeft dit te maken
met extra watercirculatie als gevolg
van het koelwater-geluidsreductiesysteem
dat bij ons is ingebouwd en
via eigen huiddoorlaten ook water
rondpompt(?)
Vele dagen later hebben we een tot op heden effectief gebleken ‘doorblaas’systeem bedacht: we sneden
twee meter van de waterslang af, monteerden aan de ene kant een Gardena-koppeling en draaiden aan
de andere zijde met overgebleven bromfietsbinnenband (zie gebruik in de vorige aflevering) een
tapstoelopende ‘prop’, bijeengehouden door een ty-string. Bij verstopping handelen we nu als volgt:
buitenwaterpomp aan, slang aan de buitenkraan klikken, motor uit, wierpot open, slangprop strak in de
uitlaatopening geperst houden terwijl scheepsmaat de kraan opent. Na één seconde hoor je “woesssh..”
en kan de boel weer uit en dicht (Tot verderop …)
De ‘Canalen’ blijken verrukkelijk: fraai meanderend lopen ze ‘hoog’ door lieflijk heuvellandschap.
Lijken de sluisjes qua formaat dus allemaal op elkaar, qua bouwwijze en bediening doen ze dat niet.
Het is dus zaak bij de eerste sluis van elke reeks het telefoonnummer dat steevast op het onbemande
bedieningshuisje staat in je GSM te
programmeren - zodat je hulp kan
inroepen als de boel vastloopt.
Bediening gaat soms via een op
sluis 1 aangereikte afstandbediening
(die je bijv. bij sluis 22 weer in moet
leveren), op andere trajecten via een
draaistang die ruim voor de sluis
midden boven de vaart hangt en in
weer andere gevallen via sensoren
op de wal. Zelfs (in 2007 nog een
stuk of 20 keer) via handbediening.
In dat geval komt er een VNF-er bij
te pas en is het wel elegant die een
handje te helpen, dat scheelt hem of
haar minstens twee keer omlopen.
Bij omhoog schutten moet je erom denken dat: de Fransen de onbegrijpelijke gewoonte hebben de
doorstromingsopening van het kanaal dwars op de vaart en vlák voor de invaart-deuren aan te
leggen…(opzij gezet juist bij ’t insturen dus) én dat een gemiddelde stijging van even boven de 3 meter
wel wat werp- of pikhaakwerk vergt, temeer daar de bolders bovenop doorgaans zo’n 0,70 meter van
de sluiswand af blijken te staan… (Met de Franse slag ontworpen zullen we maar zeggen.) Over de
VNF echter niets dan lof! Wij voeren zó laat in het seizoen - nov., dec. - dat dikwijls sprake bleek van

3
“een boot met chauffeur”: dan voeren wij geheel solo de voor die dag afgesproken 8 tot 15 sluizen,
begeleid door een bestelwagentje met ‘eigen’ sluispersoneel !
Op ‘Allerzielen’ wordt er niet geschut en even later liggen we - wegens visite - nog wat langer stil.
Gelukkig komt Dieter (zie vorige aflevering) ook weer bij ons aanleggen; hij heeft een 800 watt
generator mee, waar hij maar 200 watt van gebruikt - het overschot verdwijnt dus in onze lichtaccu’s.
Op 10 november zijn we ‘boven’, dat wil zeggen: op de waterscheiding van het centraal massief nabij
Langres. Qua klimaat net op tijd: was tot dat moment sprake van een hele warme nazomer (nog 16
graden en veel zon in Noord Frankrijk), maar de afgelopen twee ochtenden lag er een fikse laag rijp op
’t spekgladde dek – we moesten het voor vertrektijd met gewoon keukenzout beloopbaar maken. Op
het hoogste punt voert de vaart, direct na Langres, door een tunnel van maar liefst 6800 meter (!).
Hoewel goed verlicht bleek de doorvaart toch zeer inspannend; je hebt gewoon zoveel alertheid nodig
om een vol uur lang zéér recht te blijven varen dat dit op zichzelf al tot bovengemiddelde vermoeidheid
bleek te leiden. Overigens wel een belevenis natuurlijk! Kort na de tunnel zijn wachtplekken voor de
eerste sluis omlaag, want dat is het begin van een reeks van 21 sluizen, elk zo’n 300 meter na de
andere. Je kunt deze alleen af (of op) door je voor 09.00 bij de eerste sluis te melden. Daarna ben je ca.
7.30 uur kwijt aan het afdalen (of stijgen). Hoewel we na deze dag hemelsbreed misschien maar zo’n
10 km. verderop en slechts rond de 75 meter lager waren gekomen, bleken temperatuur en wind vanaf
dat moment véél behaaglijker. (Of dat moet tussen de oren hebben gezeten natuurlijk, want vanaf dat
moment is nog uitsluitend sprake van afdalen tot de Middellandse zee…)
Op 13 november voeren we de Saône op en is sprake van (lichte) stroming mee. Als we drie dagen later
bij Chalon-sur-Saône afmeren blijkt dat een gewaardeerde plek voor Nederlandse boot‘overwinteraars’.
Niet onlogisch, want:
- je legt je boot in een enigszins beveiligde haven
- met de binnenstad op 200 meter rechts en de supermarkt op 100 meter links
- voor ca. € 1100 per winter inclusief 16 amp. stroom
- aan goede meebewegende steigers die goed tegen drijvende stammen e.d. beschermen
- op (nog net) één dag rijden van thuis, dus je kunt op en neer (bijv. de Kerstweek daar)
- én dit is het laatste punt van waaruit je nog meerdere vaarrichtingen kunt kiezen.

4
Van hier af begon voor ons “Zuid Europa”: je merkt het niet alleen aan klimaat en begroeiing, maar ziet
het ook terugin daklijnen, huiskleuren en dergelijke...
We hadden er nu 1030 km. en precies 240 sluizen(!) opzitten, vanaf Friesland dan wel.
Voor kaartminnenden en detailszoekers onder jullie nog even een opsomming:
Route (tot hier):
Vanuit Elahuizen (Fr.) via Kalenbergergracht en Zwartsluis de IJssel op, daarna via Nijmegen naar de
Maas. De Maas op tot na Charlesville-Mézières, dan rechts het Canal des Ardennes op. Dit kanaal loopt
min of meer Oost-West en komt bij Berry-au-Bac uit in het Canal de l’Aisne à la Marne, dat weer naar
het Zuiden gaat en op zijn beurt uitkomt op het Canal Lateral de (=’evenwijdig aan’) la Marne bij
Condé-sur-Marne. Verderop, bij Vitry-le-François gaan we verder op het Canal de la Marne á Saône,
waarbij we nabij Pontallier de Saône bereiken. Naar Chalon is dan nog maar een stukje - met stroom
mee inmiddels.
Plaatsen (waar we hebben overnacht - en soms meerdere dagen zijn gebleven):
Zwartsluis, Zwolle, Deventer, Zutphen, Doesburg, Arnhem, Nijmegen, Gennep, Wansum, Kessel,
Roermond, Maastricht, Luik, Huy, Namen, Dinant, Givet, Revin, Charlesville-Mézières, le Chesne,
Attigny, Rethel, Berry-au-Bac, Reims, Condé-sur-Marne, Châlons-en-Champagne, Vitry-le-François,
St.Dizier, Joinville, Froncles, Chaumont, Relampont, Langres, Cusey, Renève, Pontallier, St.Jean-de-
Losne, Châlon-sur-Saône.
Hierna volgt aflevering 3: Over”Winteren” Joop Bruins

Bootreis naar Zuid - een Overwintering ‘en Méditerrannée’
Ter inleiding:
In ons vorige clubblad (maart 2010) heeft u kunnen lezen dat wij (de ‘Hooite’ van de fam. Bruins)
tot Chalon-sur-Saône gevorderd waren. We meldden al dat dit een geschikte haven is om ’t schip
voor een paar maanden achter te laten. (Wat veiliger, qua toezicht en beschutting, is de jachthaven
bij St. Jean-de-Losne, enige tientallen kilometers noordelijker.) Hierbij aflevering 3 van een poging
om, wat voor ons een vol jaar reizen en overwinteren was, voor jullie korter samen te vatten.
Aflevering 3 Over”Winteren”
De fraaie steeds breder wordende stromen van de
Saône en (na Lyon) de Rhône afvaren is natuurlijk een
makkie. De stroming varieert tussen 2 en 4 k., de
beroepsvaart is zeer te overzien en het landschap mooi
genoeg - een enkele elektriciteitsbunker niet meegerekend.
In Lyon blijkt nergens een ligplaats, dus strijken
we neer aan een onbezet vissersplekje. De volgende
morgen moesten we tot na twaalven wachten, want:
vlak nadat we losgooiden voeren we een mistbank
binnen die zó dicht werd dat we aan weerszijden alle
zicht op oevers of wat dan ook verloren; met
beroepsvaart én een sluis op drie kilometer geen
prettig idee. Dus: terug naar de stek vóór de bank en een paar uur wachten. De sluizen worden nu
steeds groter - we gaan verderop op de Rhône geheel alleen 23 meter omlaag - in een sluiskolk van
wel 200 bij 20meter! Toch gemakkelijk te nemen: mijn marifoon ’Frans’ is al wat meer getraind, er
wordt vlot geantwoord en desgevraagd langzamer of in
moeizaam Engels herhaald én alle bolders zijn
drijvend. [Die liggen wel zover uit elkaar dat altijd op
één moet worden belegd. Mij bevalt daarbij het best:
voorlijn én achterlijn beide beleggen ter hoogte van het
achterste salonraam - dus op driekwart van het schip.
Maatje - ten overvloede - naar voren met een pikhaak
en de bestuurder aan de knoppen met de motor stationair
vooruit en het roer iets richting sluiswand; alles
klaar voor ‘onverwachte stroom’.]
Eén middag trekt er plots een zeer straffe Zuidenwind
aan (de ‘Mistral’ kent dus ook een tegenhanger!) en
blijkt de Rhône met wind tegen stroom behoorlijk bokkig te worden. We stuiteren sommige stukken
over alsof we bij 5 Bf. W nog vanaf Zierikzee naar Neeltje Jans willen... (Niet doen) Het blijft
echter gelukkig bij deze ene middag. We bekijken nu Macon (NB: gewoon door de stad varen, niet
de beroeps -“Rondwegvaart” kiezen) en genieten zéér van Vivier (beslist bezichtigen!) Vervolgens
blijven we enkele dagen in Valence en daarna een hele week in Avignon. Direct achter de beroemde
Pont d’Avignon lig je prettig afgemeerd en dicht tegen het centrum!
Onderweg merk je niet alleen aan de vegetatie, maar ook aan allerlei bouwtechnische details het
Méditerrane karakter van de omgeving. Alleen al de verandering van steile bruine daken naar
plattere geknikte daken met veelkleurige lichte terracotta pannen spreekt boekdelen. De toename
van Yuca-achtigen en Palmen natuurlijk ook. [Tot hier zijn we overigens nog nergens meer dan 12
euro kwijt geweest voor een met stroom gefaciliteerde ligplaats en dat zal - behoudens de echte
Middellandse Zeehavens- in dit seizoen zo blijven]. Het is dan inmiddels 28 november ’06 en ik
lees in ons logboek: “korte mouwenweer in Avignon!”
Brandsma Vlet Clubblad 11-1 - 5 - nov 2010

Na Avignon moet je kiezen: plannen ‘richting Italië’
of ‘richting Spanje?’ De laatste groep, waartoe wij
behoren nu we uiteindelijk het Canal du Midi in
willen, gaat even vóór Arles rechts mee met de ‘Petit
Rhône’. Wij besluiten echter eerst tóch in Arles te
gaan liggen en de vijf kilometer ‘terug tegen de
stroom’ later voor lief te nemen. Als we twee dagen
later de pittoreske, zeer kronkelige Petit Rhône alsnog
bevaren, blijkt de geul te worden aangegeven door
zeer forse houten palen. Ik overweeg vaak zo’n paal
‘af te snijden’ en doe ’t dan toch ook maar weer niet.
Tot de dag van vandaag kan ik de dikke stalen staken
voor me zien zoals die, op de terugweg 4 maanden later, een decimeter boven water kwamen
(bedoeld als ‘takkenvangers’?) – maar die déze dag geheel onzichtbaar en onvermoed bleven…
[NB. Deze verwoestende obstakels staan NIET op de waterkaart aangegeven. Strikt de aangegeven
geul volgen dus op de Petit Rhône!]
Halverwege de Petit Rhône brengt een sluis van weer
recreatieve afmetingen je op Zeeniveau. Vanaf hier
vaar je op zo’n 3 tot 8 km parallel aan de Middellandse
Zee door de brakke vaarten en meren van de
Camarque. Niet voor niets bekend om wilde paarden
en flamingo’s: we voeren langs hele cohorten van
beiden ... en zagen al die tijd over la Méditerranée uit!
Een prachtige plaats om te zien, maar ook om te
overwinteren is Aigues Mortes: een kleine stad
waarvan de geheel gesloten ommuring er Anno nu nog
precies zo bijstaat als wat de kruisvaarders 800 jaar
geleden als laatste zagen toen ze van hieruit
wegvoeren…
Liefhebbers kunnen hier ook het zeegat uit - en verder langs de kust over zee varen. Wij zochten
daar al naar een overwinteringsplek, maar er bleek niets beschikbaar met stroom, zodat we verder
de Camarque invoeren. Onderweg waren ook weinig geschikte en al helemaal geen fraaie
ligplaatsen - niet voor máánden. We volgden het kanaal dus tot bij de vissersstad Sète, nu
geflankeerd door Flamigo’s en bomen vol zilverreigers.
Even voor Sète is het voor iedereen aan te raden Zee te
kiezen: je vermijdt stevige wachttijden bij de enige
slechtbediende (=gebrekkige) brug en bent al na een
mijl of twee weer beschut door een golfbrekende
havenmuur in Sète’s zeehavencomplex. In de
prachtige, maar zeer drukke buitenhaven van Sète zijn
we een week gebleven (23 euro/nacht in december
’06). Onze eerder genoemde mee-op-vaarder Dieter
troffen we hier tot onze vreugde ook weer aan; voor ’t
laatst zoals de tijd zou leren. Ná die week waren we
geheel geklutst, want de vissersboten varen dag en
nacht in en uit… Vrij naar James Bond voelden we
ons dus ”Shaken and Stirred”.
De doorvaart vanuit de zeehaven door Sète naar het reusachtige “Etang de (‘Zilt meer van’) Thau”
is spectaculair: twee werkelijk ENORME bruggen, constructiestijl Eifeltoren, draaien zich voor
jouw notendopje majestueus traag verticaal …ronduit onderdanig passeer je hen…
Brandsma Vlet Clubblad 11-1 - 6 - nov 2010

Langs vele oesterrekken in het brakke Etang-water bereik je eerst het mooie Marseillant (ook een
denkbare overwinteringsplek!), 10 km. verderop is de toegangssluis tot het Canal du Midi.
Daar blijkt de sluis niet bemenst te zijn. Enige tijd na ons komt een - volstrekt uitgewoond - motorschip
afmeren. Desgevraagd weet de schipper ons te melden dat wij de kaartgegevens onvoldoende
tot ons hebben genomen: deze sluiswachter dient 24 uur voor je komst ‘verwittigd’. Gelukkig heeft
deze “Jean-Pierre Dupris, enchanté!” zulks wel gedaan en zal er morgenvroeg geschut kunnen
worden. Dit blijkt helemaal een zegenrijke ontmoeting: want onze Jean-Pierre roemt de
mogelijkheden om te overwinteren in Colombiers, een kilometer of 8 na Béziers. “Daar ga ik ook
heen. Ik lig er élke winter en zal bij aankomst vast een goed woordje voor jullie doen!”
De vaart (eerst zeer ondiep, 110 cm, later 130 cm) voert langs Agde (NB. Daar persé de grote
muurschildering met fantastisch misleidend perspectief bekijken!), daarna langs diverse idyllische
dorpjes en tenslotte langs de streekhoofdstad: Béziers. Daar vaar je eerst óver de rivier door het
eeuwen geleden gebouwde, prachtige aquaduct en
wordt je even later met veel kolkgebruis een fors stuk
omhoog geschut in de eveneens historische 7-traps
sluis!
Een prachtig stuk “Canal” volgt: smal (ca. 12 m),
ondiep (ca. 1,30 m), bruggetjes tot 3,50 m
(boogmidden!) aan weerszijden dicht omzoomt met
enorme Platanen, wier wortels tevens al eeuwen de
beschoeiing vormen. Als we - het is dan 22 december
’06 - het havenkommetje van Colombiers naderen
staat Jean-Pierre al op de kant te zwaaien! Een uurtje
later liggen we, met de bijboot te water en de davits
over de wal uitstekend, prachtig aangemeerd.
Het blijkt een perfecte overwinteringsplek:
- in een rustige hoek, de kade loopt eerst achter ons langs, gaat dan langs bakboord, en knikt vóór
onze boeg weer naar links, en dáár ligt
- Jacques, de havenmeester, die op zijn boot woont en later ons schip zal bewaken als we per TGV
kids, familie en vrienden ‘en Hollande’ 14 dagen lang afreizen; we liggen ook midden
- in de havenkom van het dorp, met enkele door de plaatselijke bevolking gebezigde restaurantjes
en terrasjes erlangs, waar bovendien ’s avonds en in ’t weekend geflaneerd wordt terwijl
- direct achter ons zich een (’s avonds fraai uitgelichte) historische wijnopslag bevindt: die iedere
vlaag “Mistral” de hele winter lang effectief in de weg zal blijken te staan.
Gewéldige plek dus. En er is nog meer:
Het Canal du Midi was vooral de droom van slechts één man (vergelijk hem maar met onze Lély).
Hij kreeg een kans om strategische reden: Napoleon wenste zwaar militair materieel van de Middellandse
Zee naar de Noordzee (en v.v.) te kunnen transporteren zónder het helemaal om Spanje heen
te hoeven varen. Het aantal sluizen moest zo klein mogelijk zijn en dus kronkelt het Canal tegen de
heuvelhellingen. Gevolg: vanuit de havenkom van Colombiers kijk je - ook vanaf je scheepsdek -
uit over een wijds dal dat zo’n 30 meter lager ligt…
Zó brachten wij dan ook de winter door: groots uitzicht en een glas witte wijn op ons achterdek…
Een winter die bovendien uitzonderlijk droog en warm bleek: zo was het 20 januari 20 0 Celsius!
Kostprijs: 230 euro per maand, incl. 16 amp. stroom; water voor 1 euro per ca. 300 liter…
Ach, onze voorouders wisten het al: de duivel schijt altijd …
(Wij waren er niet ongelukkig mee dat hij ons die winter kennelijk tot zijn hoop rekende.)
Volgende keer aflevering 4: “En nu nog terug” Joop Bruins
Brandsma Vlet Clubblad 11-1 - 7 - nov 2010

7. Bootreis naar Zuid - een Overwintering ‘en Méditerrannée’
Ter inleiding:
In het clubblad 11-1 van nov. 2010 heeft u in aflevering 3 kunnen lezen hoe onze HOOITE tenslotte
in de haven van Colombiers, aan het Canal du Midi, belandt. Vanaf 22 dec. 2006 overwinterden wij
daar; slechts onderbroken door een veertiendaagse ‘rondreis’ langs kinderen, familie en vrienden in
ons koude thuisland in januari. (Die winter ontvingen we ook nog twee keer een logé op ons schip.)
Hierbij de laatste aflevering van onze poging om, wat voor ons een vol jaar reizen en overwinteren
was, voor jullie korter samen te vatten.
Aflevering 4: “En nu nog terug”
Onze ‘terugtocht’ begint eigenlijk al op 19 maart 2007 en
wel eerst de verkeerde kant uit: we varen met onze
oudste zoon als opstapper nog een stukje verder het
Canal du Midi op en daarna ten zuiden uit tot Narbonne.
(Zie op pag. 1 van dit blad hoe onze Brandsma Vlet de
nacht doorbrengt onder de Palmen!) We bezichtigen de
stad en zijn dan tevens op het Zuidelijkste punt van onze
reis. Als we een dag of wat later weer voor de sluizentrap
van Béziers liggen, blijkt deze onbegaanbaar: voor enig
herstelwerk heeft men de sluizen én het achterliggende
vaarwater tot aan de grote sluis van Béziers zelf helemaal
drooggelegd. Als we vervolgens langs de drooggevallen
vaart wandelen, blijken daar onder meer twee autowrakken
in te liggen. Aan één auto dak is heel duidelijk
te zien hoe daar ooit krachtdadig een kiel overheen is
geschuurd!
Op 1 april kunnen we uiteindelijk onze thuisreis inzetten
en belanden we al gauw weer op het zoute water van het
Etang de Thau. In het fraaie Marseillan liggen we zo
prachtig dat we er meteen maar een volle week blijven.
(Wie haast heeft koopt wel een motor zonder schip er om
heen!) Inmiddels zijn we bedreven geraakt in het onderscheiden
van prettige restaurantjes met nog betere
menu’s. Ook nu - bijna vier jaar later - blijken we blijvend ‘bekeerd’ tot de Mediterrane etenswijze:
meerdere smaken in kleinere hoeveelheden tegelijk opgediend… Meer vis, minder vlees, vaker
pasta’s, enzovoorts (Uit het Weblog, dat we voor familie en vrienden bijhielden, blijkt onze belang-
Brandsma Vlet Clubblad 11-2 - 10 - maart 2011

stelling in dezen o.m. uit een tekst met de titel “Causerie Culinaire”.)
Voorafgaand aan een reis als deze krijg je naast vele tips ook nogal eens wat waarschuwingen te
horen. Naar onze ondervinding geldt dat wie zich te veel laat leiden door alles wat mis zou kunnen
gaan nooit iets meemaakt omdat hij of zij praktisch niets onderneemt. Gouden regel is: wel luisteren
- omdat een voorbereid mens nu eenmaal voor twéé telt, maar vervolgens gewoon je plannen
uitvoeren. Zo waren wij er van meerdere kanten
ook nadrukkelijk op gewezen dat de Rhône, als
typische afwateringsrivier, in het voorjaar
praktisch onbevaarbaar zou zijn wegens stroomsnelheden
tot 12 km per uur. Daarom moest je in
elk geval niet stroomopwaarts willen varen voor 1
mei en het kon ook wel véél later worden… Wij
voeren echter vanaf half april de Rhône op - en
hadden in de weken daarna te maken met een
tegenstroom variërend van 1,5 tot maximaal
3,5 km per uur. Gaandeweg leerden we van
Rhône-ervarenden dat zeer hoge stroomsnelheden
zich inderdaad regelmatig voordoen, met name in
het voorjaar, maar dat zulks duidelijk aangekondigd
wordt (in haventjes onderweg, op radio en bijv. op de nieuwssite van het VNF) en dat
het doorgaans maximaal een week stilliggen betekent. (Bij stroomsnelheden v.a. 8 km per uur is
recreatievaart op de Rhône ook niet meer toegestaan) De geringe stroomsnelheden die wij tegenkwamen,
mede als gevolg van de relatieve droogte
dat voorjaar, maakten het ook minder een
probleem dat er relatief weinig aanleggelegenheid
is aan de Rhône. Wel hebben we toch nog één
keer een dag en een nacht afgemeerd gelegen aan
een daarvoor niet bestemde gemetselde oevermuur,
maar dat was wegens een optredende
Mistral. Een meter of twee uit die muur stonden
twee grote palen waar een binnenvaartschip tegen
af kon meren, aan de achterste daarvan
bevestigden wij onze voortros die nu de harde
wind opving, terwijl we het schip met twee
zijtrossen ‘ruim’ langszij de kademuur konden houden. Zo deinden we die middag onbezorgd de
Mistral uit, waarna het ’s nachts weer kalm werd - en bleef. (Door de centraleligging in het
MidFrance massief en met name ook de Noord-Zuid richting van het Rhônedal ontstaat een
Windtunneleffect: Noordelijke winden zullen na vrij korte tijd flink doorzetten - en dat kan tot een
dag of twee aanhouden.)
Op de thuisreis verstikte onze Webasto heteluchtkachel zich weer een enkele keer, net als op de
heenreis: tijdens het stoken wordt je eerst een diesellucht gewaar, dan zie je buiten een vettige,
grijswitte rook uit het pijpje komen en vervolgens valt de kachel uit. De remedie blijkt dan:
uitzetten en na een minuut of tien weer opstarten. Dan loopt ie weer prima tot….. hetzelfde weer
gebeurd. (Wordt eindeloos herhaald) Inmiddels weten we dat dit een effect is van de mindere
kwaliteit diesel die nogal eens in Frankrijk geleverd wordt. Onze kachel bleek hierin gevoeliger dan
de motor: aan de Yanmar (85 pk. in ons geval) hebben we nooit iets gemerkt. (De 8 pk. éénpitter
van Dieter - zie beschrijving heenreis) sloeg echter regelmatig af en moest dan echt worden
gereinigd, zo herinnerden we ons met terugwerkende kracht alsnog)Hoewel we ook nu weer her en
der (Vivier, Valence, Maçon) een dagje extra bleven, lagen we op 30 april al weer op de Saône in
Chalon en op 10 mei hadden we de 300 km lange Rhône én de 400 km van de Saône alweer
Brandsma Vlet Clubblad 11-2 - 11 - maart 2011

moeiteloos ‘achter de kiel’ en voeren we de
gekanaliseerde wateren achter Corre op. Dit
keer de ‘rechtste weg’ naar het Noorden
nemend (hoewel we ook even hebben
overwogen via Moezel en Rijn af te dalen).
Commentaar op de kwaliteit en de eigen-
aardigheden van kanalen, sluisjes, waterkwaliteit
en dergelijke kunt u gevoeglijk
terugvinden
in de afleveringen 1 en 2
(clubblad 10-1 van november 2009 en 10-2
van maart
2010).
Commentaar
op enkele onderweg-steden in
dit deel van
de route volgt hieronder; in kort
bestek:
Epinal: even Oostelijk uit, beslist naar toe varen.
Leuke haven, al in Moezelwater hoewel die rivier
hier nog niet bevaarbaar is.
Wij ‘vluchtten’ er weg
toen bij het ontwaken bleek dat we plots omringd
waren door zo’n honderd crossauto’s… Bleek er
een bekende autorally gepland te zijn!
Toul: haven vol waterplanten, waar echter prima -
langzaam - doorheen te varen valt; hier kán men
nog voor de Moezel-afvaart kiezen. Wij leverden er
de Franse (13 kg.) gasfles in die we aan de reling
hadden gesjord naast de gasbun - onze gasslang
met een meter verlengd en de bun klep op een kier.
(Franse flessen passen niet in onze bun, maar de
flesaansluiting is dezelfde).
Verdun: werkelijk práchtig liggen midden
in een stad met indrukwekkende herinneringen aan de
‘Grote’ Oorlog. Wij bezochten er o.m. een tentoonstelling van driedimensionale (zwart-wit)
fotografie met vele beelden vanuit de loopgraven van destijds.
Charleville-Mézières: als de drijvende steiger langs de rivier
vol lijkt, gewoon even doorvaren - er
is een grote nieuwe havenkom tweehonderd meter verderop.
Het hoofdplein in deze stad is zeker
ook een bezoek in het donker waard!
Natuurlijk zijn er nog veel meer (kleinere) leuke dorpen en stadjes onderweg: een feest voor de
avonturier met oog voor natuur- en cultuurschoon.
Naarmate we dichter bij Nederland kwamen, kregen we ook meer bezoekers aan boord - maar we
waren dan ook zeer lang uit ’t zicht geweest natuurlijk. Zo voeren we gestaag, moeiteloos en in
Brandsma Vlet Clubblad 11-2 - 12 - maart 2011

escheiden etappes al afdalend (de Maas af) ‘omhoog’ (naar ’t Noorden dus) en kwamen via Maas-
Waalkanaal en Rijn als onze eerste nieuwe verblijfplaats in Nederland terecht in de haven van
Wageningen.
In afwachting van de overdracht - op 15 augustus - van een Recreatief Chaletje tegen de Lunterse
Berg aan (dat we tijdens onze winter-14-daagse in januari snel even hadden aangeschaft…),
‘woonden’ we de maand juli in Wageningen-haven én we kochten er weer een autootje.
Onze huisgoederen stonden nog opgeslagen in Friesland en mede daarom gingen we via de
Utrechtse grachten en de Vecht, natuurlijk uitgebreid toevend in plaatsen als Weesp en Muiden,
door naar een Jachthaven boven Nijkerk, waar we gelegen hebben tot we ons ‘huisje’ in Lunteren
bewoonbaar hadden aangekleed en bevoorraad.
In diezelfde tijd konden we aan een prettig en betaalbaar schiphuis komen bij jachthaven
“Oksewiel” in Terhorne (prima in te zoomen op Google Maps) en dus is de HOOITE sedert
september 2007 daar “onder de pannen”.
Dat wil zeggen: Als we er niet mee weg zijn, zoals vorig voorjaar
rond Vorpommern, Berlijn e.d.
… maar dat is weer een heel ander verhaal, dat u (en mij) bovendien al werd voorgeschoteld vanuit
geheel andere zijde (fam. Pols e.a.).
Dit verhaal is uit - al leeft het prettig voort in onze herinnering!
Tips:
• alles over kaarten, vaarvignet, geplande onderhoudsstremmingen
e.d. in Frankrijk vindt u bij
VNF (Voies Navigable de France); www.vnf.fr
• handig, lezenswaardig en bevorderend voor de voorpret
t.a.v. varen in Frankrijk is het boek
“Frankrijk per Boot”; uitgeverij BZZTôH te Den Haag
• er zijn verder diverse aardige sites te bezoeken voor foto’s en beschrijvingen van het varen
in Frankrijk, zoals: www.varendoorfrankrijk.nl
• wilt u tenslotte meer en/of gedetailleerdere informatie over onze reis? Laat ons het dan
even weten per mail (zie ledenlijst): aan die wens is eenvoudig tegemoet te komen….
Joop Bruins, ‘Hooite’
Brandsma Vlet Clubblad 11-2 - 13 - maart 2011