Internationaal vergelijkend onderzoek kinderopvang - BredeSchool

Vlaanderen, Engeland en Frankrijk hebben zowel gesubsidieerde als niet-gesubsidieerde
voorzieningen.
In alle landen is de overheid op enige wijze betrokken bij de kinderopvang en altijd zowel op
centraal, als decentraal niveau. Centraal worden kaders gesteld, die decentraal verder worden
uitgewerkt en uitgevoerd. In Nederland en Vlaanderen is de rol van de lokale overheid in
vergelijking tot de andere landen beperkter, vooral omdat in bijna alle andere landen (met
uitzondering van South Carolina) de lokale overheid de verantwoordelijkheid heeft voldoende
passende opvang te realiseren. In Vlaanderen wordt de lokale betrokkenheid momenteel groter.
Ook hier gaat het om een rol van de lokale overheid en lokale partners in het afstemmen van
vraag en aanbod.
Met uitzondering van Engeland en South Carolina wordt in alle landen de hoogte van de
ouderbijdrage gereguleerd in wetgeving. Nederland, Frankrijk en Vlaanderen kennen (in de laatste
twee gevallen voor een deel van de kinderopvang) maximale prijzen waarop een vergoeding of
subsidie is gebaseerd.
In nationale wetgeving is altijd een minimum aan kwaliteitseisen vastgelegd, dan wel is
vastgelegd dat lokale overheden in wetgeving kwaliteitseisen opnemen of dat regelen in
subsidiecontracten. In drie van de acht landen zijn de eisen verder uitgewerkt door een nationaal
agentschap dat tevens verantwoordelijk is voor het toezicht (Ofsted in Engeland, Kind en Gezin in
Vlaanderen en Skolverket in Zweden). In Duitsland en Denemarken is de wijze waarop toezicht is
georganiseerd enigszins diffuus, wat deels te maken heeft met de grote lokale
verantwoordelijkheid waardoor verschillen tussen regio’s ontstaan. In Nederland en Frankrijk is
het toezicht eveneens lokaal belegd (respectievelijk bij de gemeenten en bij de departementen),
maar is het toetsingskader wel duidelijk. In Nederland zijn daarover landelijk afspraken gemaakt
tussen overheid en branches en in Frankrijk is een groot deel van de vereisten nationaal
vastgelegd. In South Carolina is de staat verantwoordelijk voor het toezicht.
Het motief van overheden om betrokken te zijn bij de kinderopvang is tweeledig, namelijk om:
• gezinnen en kinderen te ondersteunen in de opvoeding en ontwikkeling
• ouders betere mogelijkheden te bieden zorg en werk te combineren
In enkele landen ligt de nadruk meer op het ene dan op het andere motief. Zo ligt in Nederland de
focus op het laatste motief en in Zweden meer op het eerste. Overheidsbetrokkenheid in South
Carolina is nadrukkelijk gerelateerd aan achterstandenbeleid. De overheid creëert daar
programma’s en vooral mogelijkheden (via vouchers en andere financiële tegemoetkomingen
voor ouders) om te voorkomen dat kinderen in achterstandsposities in hun ontwikkeling worden
bedreigd. Ook in Engeland wordt extra geïnvesteerd om kinderen (en gezinnen) in
achterstandsposities gelijke kansen te bieden. Programma’s als Head Start in South Carolina en
20