Zie daar is water... Zie daar is water... - Johannes

aan de idee van kerk als heilsbemiddelend instituut. Als een halfslachtig inhouden waar men
nu juist had moeten doortasten om zo de Reformatie van de kerk pas werkelijk radikaal door
te voeren.
Ondanks fanatieke vervolging zowel in Rooms-katholieke als in Protestante gebieden bleef
een niet gering percentage christenen de overtuiging toegedaan, dat kinderdoop niet hoort.
Zo’n onbijbelse handeling mogen gelovigen God niet aandoen. Die mogen zij ook kinderen
niet aandoen. Om een in kringen van de Pinkstergemeente bekend geworden spreuk te
citeren; ‘ heeft God wel kinderen maar geen kleinkinderen’. Mensen behoren de vrijheid te
hebben zelf te kunnen kiezen. Alleen op grond van hun eigen beslissing zouden zij de doop
als teken en zegel van nieuw leven, van wedergeboorte, mogen ondergaan. Kinderdoop wist
een essentieel verschil tussen geboorte en wedergeboorte uit.
De eerste wordt mensen aangedaan, voor de tweede dient men te kiezen. In de polemiek
tussen kinderdopers en kinderdoop bestrijders zijn gedurende de zestiende eeuw alle
argumenten vóór en tegen volop aan de orde geweest.
In later tijd werden hieraan geen nieuwe elementen toegevoegd.
Steeds weer wezen bestrijders van de kinderdoop erop, dat dit gebruik pas in een laat stadium,
in de tijd van Augustinus, meer algemeen ingang gevonden heeft. Steeds weer toonden zij
aan, hoe zwak de argumentatie was van de theologen die de kinderdoop al in het Nieuwe
Testament terug willen vinden. Inderdaad blijken voorstanders maar enkele teksten tot hun
beschikking te hebben, die zij dan ook voortdurend herhalen.
Zij wijzen op het zegenen van kinderen door Jezus, op de doop van hele ‘huizen’, op de
parallel met de besnijdenis.
Het viel hun bestrijders niet moeilijk aan te tonen, hoe wankel deze stutten zijn, zoals de lezer
in de voorafgaande hoofdstukken heeft kunnen constateren. Verdediging van de kinderdoop
dient dus op andere gronden dan op gegevens uit de Heilige Schrift gebaseerd te worden. En
in principe hadden de Reformatoren die mogelijkheid nu juist afgewezen. Van Zwingli is
dan ook bekend, dat hij aanvankelijk grote aarzelingen ten aanzien van de kinderdoop gekend
heeft. Meermalen is opgemerkt, dat ook in de theologie van Calvijn de kinderdoop een
vreemd element gebleven is. Dit blijkt ook uit de stijl die hij hanteert om de tegenstanders
hiervan in discrediet te brengen. Weliswaar is een laatdunkende toon niet ongebruikelijk in
de polemieken van de zestiende eeuw, maar het taalgebruik werd kwetsender naarmate
Calvijn minder argumenten tot zijn beschikking had. Zijn verdediging van de kinderdoop
luidde Calvijn in zijn Institutie dan ook in met de zin: ‘Aangezien in deze tijd sommige
krankzinnige geesten wegens de kinderdoop ernstige beroerten in de kerk verwekt hebben en
ook nu nog niet ophouden te woeden, kan ik niet nalaten tot het beteugelen van hun razernij
hier een aanhangsel aan toe te voegen.’
Deze toon verraadt de zwakte van de betoogtrant. Als de voorstanders toch een
rechtvaardiging van de kinderdoop willen vinden, zullen ze naar andere gegevens moeten
zoeken dan die de Bijbel te bieden heeft, en kunnen ze niet volstaan met een
krankzinnigheidsverklaring van allen die zich tegen de kinderdoop verzetten. (13)
Christenen breken met de Joden.
Bij een beoordeling van een verschijnsel als de kinderdoop zullen wij rekening moeten
houden met cultuur en accent verschillen in de geschiedenis. In het allereerste begin bestond
de kerk, uit mensen die of zelf uit het Jodendom afkomstig waren of sterk met het Jodendom
sympathiseerden. De drempel om werkelijk tot het Jodendom toe te treden bleef voor de
laatsten te hoog. Het christendom bood een aantrekkelijk alternatief. In de allereerste fase,
toen de bekeerlingen merendeels Joden waren, bleef het Joodse karakter nog lang bewaard.
Tot de kenmerken van dit oorspronkelijke, nog grotendeels tegen het Jodendom aanleunende
46