Open Monumentendag brochure 07 - UiT in regio Kortrijk

open MonuMentendag 2007 / 4
alfred de taeye
de Man die zijn Volk leerde wonen
wie bouwt of verbouwt hoeft maar te surfen naar sites als www.bouwenenwonen.be, www.premiezoeker.be
of www.energiesparen.be om te vernemen welke premies de overheid toekent. er zijn er bij de vleet. zowel de
Vlaamse en de federale overheid als provincie en gemeenten voorzien een aantal financiële extraatjes. Vaak
zitten er zoveel voorwaarden aan vast dat je maar beter eerst de kleine lettertjes leest om er zeker van te zijn
dat je ervoor in aanmerking komt. Veelal moet je ook eerst zelf de hele factuur betalen vooraleer je er iets voor
in de plaats krijgt. in de zuid-west-Vlaamse regio zal alfred de taeye blijvend herinnnerd worden aan zijn
werk inzake de sociale huisvesting.
In het collectief geheugen van meerdere generaties
blijft de naam De Taeye hangen als de man
die voor de christelijke arbeidersbeweging een
inspirerend voorbeeld was.
Alfred De Taeye zou maar 53 jaar worden. Voldoende
om het van kajotter tot minister te bren-
gen. De erfenis die hij in alle dorpen en steden
van het land naliet was de naar hem genoemde
wet die de zwaksten uit deze maatschappij
moest toelaten een eigen woning te verwerven
met een minimum aan elementair comfort.
Volgend jaar, precies vijftig jaar na zijn overlijden
en zestig jaar na de Wet De Taeye, willen
Op 7 maart 1954 hanteerde Alfred De Taeye in Waregem
het truweel voor het inmetselen van de eerste steen van de
100.000-ste sociale woning. Hij deed dat in aanwezigheid
van minister Dries Dequae, gouverneur Pierre Van Outryve
d’Ydewalle, Palmer Rosseel en secretaris van het ACW-
Kortrijk Piet Monballyu.
we deze merkwaardige Kortrijkse figuur even
in herinnering te brengen. Meer dan wie ook
was hij de man die zijn volk leerde wonen.
Aan de toog van menig Gildecafé nam Alfred De
Taeye (1905-1958) ruimschoots de tijd om te
luisteren naar de beslommeringen van de gewone
man die daar zijn pint kwam drinken. Huisvesting
was voor deze politicus een essentieel onderdeel
van de sociale vooruitgang. Gekneed en gevormd
in de Centrale Hogeschool voor Christelijke
Arbeiders in Heverlee, zou hij eerst alle echelons
van de politieke verantwoordelijkheid doorlopen
vooraleer hij in mei 1947 als kamerlid het wetsvoorstel
indiende tot aanmoediging van het privaat
initiatief bij het oprichten van goedkope woningen
en het kopen van kleine landeigendommen.
nood aan goede woningen
Die wet kwam niet zomaar uit de lucht vallen.
Een jaar lang al had parlementslid De Taeye er
in de Kamer op gehamerd dat de maatregelen
tot herstel van de oorlogsschade ontoereikend
waren. Hij kon er zich vreselijk over opwinden
dat men te weinig rekening hield met het
werkelijke probleem: het schrijnende gebrek
aan kwalitatief goede woningen. Arbeiders en
bedienden met bescheiden inkomens beschikten
niet over de nodige financiële draagkracht om
zelf eigenaar van een huis te worden. Daarom
voorzag het wetsvoorstel De Taeye enerzijds
in een aanmoediging van het privé-initiatief
via premies die werden verhoogd per kind ten
laste. Daarnaast werden ook premies toegekend
aan de nationale Maatschappij voor Goedkope
Woningen en andere maatschappijen die deze
woningen zouden bouwen. Door die premies van
de verkoopprijs van de woningen af te trekken
moest de verkoop worden gestimuleerd. Het
toekennen van die premies was niet afhankelijk
van het inkomen maar van voorschriften over de
bewoonde oppervlakte. Zo mochten de woningen
geen garage hebben – dat werd toen nog door de
wetgever aanzien als een overbodige luxe – maar
de wet voorzag wel dat de overheid borg mocht
staan voor de terugbetaling van een deel van de
hypothecaire lening. na lange debatten, herzieningen
en amendementen werd het voorstel op
26 febuari 1948 met 98 stemmen voor en 80
tegen in het parlement goedgekeurd.
Merkwaardig genoeg kwam veel tegenkanting
van socialistische mandatarissen. Elementen
De grootste erfenis
Die AlfreD De tAeye
nAliet is De wet Die
Zijn nAAm DrAAgt
die ze er tegenin brachten waren de kostprijs,
het gebrek aan standaardisering en een tekort
aan materialen en werkkrachten. Die kritiek
werd tijdens de debatten door De Taeye
zelf weerlegd maar hij zag ook wel in dat zijn
wetsvoorstel, zoals elke medaille, een keerzijde
had. Zo vreesde hij een gebrek aan spaarzaamheid,
een stijging van de levensduurte, een té
hoge kostprijs om te bouwen en de angst bij de
arbeidersbevolking om zo’n zware financiële last
op zich te nemen. De langverwachte wet werd
van kracht op 29 mei 1948, ruim één jaar na het
indienen van zijn voorstel.
50.000 nieuwe woningen
Eenmaal De Taeye op 8 juni 1950 in het homogene
CVP-kabinet Duvieusart minister van Volksgezondheid
en Gezin was, bevond hij zich in de
ideale positie om gedurende vier jaar zijn Wet De
Taeye toe te passen en te verfijnen. Om wie nog
geen eigen woning bezat spoedig tot handelen
aan te manen, werd de wet aanvankelijk beperkt
tot 5 jaar, of tot er 50.000 woningen zouden
worden gebouwd. Die beperking in de tijd veroorzaakte
echter een rush naar bouwaanvragen, wat
leidde tot een overbezetting van de bouwmarkt
en een stijging van de bouwprijzen. Bij latere
wetaanpassingen werd meer rekening gehouden
met de capaciteit van de bouwsector. In 1951
werd de wet verlengd om in 1964 definitief haar
tijdelijke karakter te verliezen. In 1952 werden
de premies verhoogd. Twee jaar later kwamen
er maatregelen, genomen door de socialistische
regering Van Acker, om te verhinderen dat door
meer welstellende gezinnen misbruik werd
gemaakt van het premiestelsel. In 1958 zou de
150.000ste premie worden gevierd, maar toen
was de socialistische minister Edmond Leburton
al vier jaar verantwoordelijk voor Volksgezondheid
en Gezin.
Bernard Vancraeynest
De strijD aanbinDen tegen
krotwoningen
Toen hij minister was bracht Alfred De
Taeye, die in Kortrijk een straatnaam kreeg,
veel aandacht op voor een ander element
van de woningnood: het probleem van
de krotwoningen. Begeleid door priester
Froidure die zich inzette voor de armsten
in de Brusselse samenleving, bezocht De
Taeye op 19 december 1952 samen met
koning Boudewijn incognito de Marollenwijk
in Brussel. Zijn zorg voor het saneren van
krotwoningen zou leiden tot de wet van
7 december 1953. Die wet machtigde de
nationale Maatschappij voor Goedkope
Woningen en de nationale Maatschappij
voor de Kleine Landeigendom om hun
activiteiten uit te breiden. Tijdens zijn laatste
publieke optreden op maandag 14 oktober
1957 ontving De Taeye in Kortrijk Abbé
Pierre, de Franse apostel van de daklozen.
Die kwam in Kortrijk een voordracht houden.
Oud-minister De Taeye stierf op 11 april
1958 in Leuven.
Een portret van de Kortrijkse politicus Alfred De Taeye,
geschilderd door Jan Van der Loo (collectie Stedelijke
Musea Kortrijk).