Provinciaal Museum · Sterckshof-Zilve - Tento.be

50
Omdat het museum duidelijk te klein werd
voor de vele deelverzamelingen werd reeds in de jaren
zestig aan een uitbreiding door nieuwbouw gedacht.
In 1962- 1963 werd een wedstrijd georganiseerd, die
echter niet tot een bekroning leidde. Kort daarop werd
aan de jonge architect Yves van den Brande
(Lier/Meerle) een ontwerp voor het Kultureel Centrum
Sterckshof gevraagd. Na veel voor en tegen strandde
het project in 1966. Begin jaren zeventig tekenden de
architecten Georges Baines uit Antwerpen en
Paul Goossens uit Brasschaat de plannen voor de
bouw van een nieuwe museumvleugel in de achtertuin
aan de Cornelissenlaan. Het grootse complex met
onthaal- en tentoonstellingsruimten, een bibliotheek,
een prenten- en penningkabinet, auditorium, kantoren,
fotostudio, werkruimten, reserves, conciërgewoning en
garage was naar de toenmalige normen een
modelvoorbeeld van moderne museologie.
Het lastenboek was klaar in 1972, maar het hele
project bleef bij een droom met visie die stuitte op de
politieke realiteit.
Maquette van G. Baines en
P. Goossens voor de
geplande
museumuitbreiding in de
jaren zeventig. Het project
werd nooit uitgevoerd.
Onder conservator Jan Walgrave, die van 1973
tot 1992 de unitaire provinciale musea als conservator
leidde, kwamen het hedendaagse kunstambacht en de
design meer aan bod, al werden door het
inmiddels toegenomen aantal wetenschappelijke
medewerkers ook verschillende historische
tentoonstellingen opgezet. In het Rubensjaar 1977 trok
het publiek in groten getale naar het Sterckshof om er
de mode uit Rubens' tijd te bewonderen. De kostuums
werden niet alleen getoond, maar ook effectief met
een woordje uitleg geshowd. De tentoonstelling
Uit de sacristie, die in 1985 een overzicht bracht van
het textiel en de juwelen uit kerkelijk bezit in de
provincie Antwerpen, trok niet alleen een stroom van
bezoekers, zij overstroomde ook letterlijk. Het Groot
Schijn, dat de vijvers van het park voedt en waarmee
de slotgracht in verbinding staat, heeft van in den
beginne de opeenvolgende conservators er regelmatig
aan herinnerd dat hun museum een waterburcht is,
maar in dat jaar trad de rivier wel bijzonder sterk
buiten haar oevers. In 1987 werd het gildezilver uit het
oud-hertogdom Brabant geëxposeerd.
De jaren zeventig en tachtig werden vooral
gekenmerkt door een expansiedrang, waardoor diverse
deelcollecties uitgroeiden tot zelfstandige musea.
Sommige collecties kregen eerst elders een voorlopig
onderkomen. Nadien werden de verzamelingen textiel,
fotografie en diamant definitief in eigen museumgebouwen
ondergebracht. In 1976 verhuisde de
textielcollectie naar het kasteel Vrieselhof in Oelegem,
dat in jun 1974 door de provincie werd aangekocht.
Tien jaar later, in 1986, vond het Provinciaal Museum
voor Fotografie een onderkomen in het gerenoveerde
pakhuis Vlaanderen op de Waalse Kaai. Voor het
Provinciaal Diamantmuseum werd in 1972 ruimte
gevonden in de huidige Koningin Fabiolazaal in de
Jezusstraat In 1988 ging het nieuwe Provinciaal
Diamantmuseum open in de Lange Herentalsestraat
Zes jaar eerder, in 1982, verwierf de provincie
Antwerpen van de vzw Vrienden van het
Verhaerenmuseum het als monument beschermde
Veerhuis te Sint-Amands-aan-de-Schelde en de
collecties boeken en kunstwerken over de dichter
Emile Verhaeren ( 1855-1916). Tegelijkertijd bleef men
uitkijken naar andere lokaties om de diverse
deelcollecties, die vaak nog uit de tijd van conservator
de Beer stamden, onder te brengen. Met de
stadsbesturen van Mechelen en Turnhout werden
besprekingen gevoerd over de gezamelijke inrichting
van respectievelijk een Provinciaal Centrum voor
Grafiek en een Museum voor Volkskunde, die er
uiteindelijk niet kwamen. Ook voor het Sterckshof zelf
werd af en toe naar alternatieven gezocht. Uiteindelijk
besliste de Bestendigde Deputatie in 1992 om de
provinciale musea te herstructureren rond de materies
zilver, textiel, diamant en fotografie. Het centrale
beheer vanuit het Sterckshofmuseum werd opgeheven
en ieder provinciaal museum kreeg een eigen
beheerder en een aangepast personeelskader.
Het Verhaerenmuseum werd ondergebracht in een
stichting. Deze nieuwe beleidsoptie had op de eerste
plaats verstrekkende gevolgen voor het
Sterckshofmuseum.
Een hoekje van de
tentoonstelling "Finland.
Kunstambacht en
vormgeving" (1976)
Het Museum voor
Kunstambachten besteedde ook
aandacht aan de hedendaagse
sierkunsten.
Zilvercentrum
Op Zilverzondag 12 juni 1994 opende het
vernieuwde Provinciaal Museum Sterckshof­
Zilvercentrum zijn deuren voor het publiek. Daarmee
werden de hervorming van het voormalige Museum
voor Kunstambachten en de renovatiewerken in
twintig maanden, volgens tijdschema, gerealiseerd en
werd het ongemak van de museumsluiting tot één jaar
beperkt. Concreet betekende dit dat op korte termijn
een aantal problemen tegelijk werden aangepakt.
Vooreerst moest het bijzonder pittoreske, maar naar
hedendaagse normen ongeriefiijke kasteel een face-lift
krijgen om het als museumgebouw beter te laten
functioneren. Dit hield onder meer in dat er ten
behoeve van de mindervaliden liften moesten komen
en alle publieksruimten verwarming kregen, zodat het
museum niet langer noodgedwongen gedurende de
ganse winter moest worden gesloten. De beveiliging
werd herzien en de bekabeling werd gelegd voor het
voorziene geïntegreerde computernetwerk ten dienste
van de administratie, de bibliotheek, de museuminventarisatie,
het wetenschappelijk onderzoek en de
museum bezoeker. Ten tweede moesten de
museumzalen worden herdacht in functie van een
ruimtelijk en inhoudelijk logisch circuit. Dit was niet
evident. Voor de vele kleine kamertjes, de enkele grote
zalen, de niveauverschillen en de beperkte
circulatiemogelijkheden via de traptorens, moest een
werkzaam alternatief worden gevonden dat de
oorspronkelijke interne verdeling respecteerde en zo
mogelijk terug in ere herstelde. Ten derde werd
hiermee samenhangend een nieuwe museumwerking,
in casu ook een nieuw aankoop- en tentoonstellingsbeleid,
uitgewerkt en het personeelskader aangepast.
Tenslotte moest het museum een nieuw imago krijgen
als Zilvercentrum.
Aan het architectenbureau D'Hoore-Peeters uit
Lier werd een herstructureringsplan voorgelegd met
een functionele herindeling van het museum. In de
vleugel van het kasteel, die gereserveerd werd voor de
administratie, werden· gelijkvloers een boekendepot
van 800 lopende meter en een leeszaal met zes
zitplaatsen ingericht, zodat de unieke boekenverzameling
voortaan als een openbare bibliotheek
voor sierkunsten ten dienste van het publiek staat.
Wat aanvankelijk een reeks handbibliotheekjes ten
behoeve van de wetenschappelijke medewerkers was,
groeide uit tot een unieke collectie van ruim 23.000
boekbanden, waaronder abonnementen op I I 0
kunsttijdschriften en veilingscatalogi. In tegenstelling tot
het museum blijft de bibliotheek zich specialiseren in
de toegepaste kunsten in het algemeen.
SI