Provinciaal Museum · Sterckshof-Zilve - Tento.be

De zalen werden in hun oorspronkelijke staat
hersteld en doelbewust neutraal wit geschilderd, zodat
ze ademruimte geven aan de materialen en
kunstwerken, die in contrasterende, zwartgelakte of
rustgevende houten vitrines worden tentoongesteld.
De oude nisvitrines werden aangepast en herbruikt.
Het museumverhaal wordt niet chronologisch, maar
logisch in functie van de maatschappelijke relevantie
van de materie zilver verteld. Van een staalkaart van
het zilvergebruik in het dagelijks leven en de industrie,
die 70 % van het totale zilververbruik voor haar
rekening neemt, gaat het via de ontginning, winning en
recyclage naar de zilversmidstechnieken. Veel aandacht
wordt besteed aan de voorbewerkingen, de bewerking
zelf, de afwerking en de versieringstechnieken; dit alles
ge'1llustreerd met oude werkinstrumenten en
toepassingen waarvan didactische voorbeelden werden
gemaakt op vraag van het museum. Ook het verschil
met verzilverde voorwerpen, met pleet, alpaca, gallia,
zilverlusterglas en andere zilverkleurige objecten wordt
hier aangekaart. De kunstvoorwerpen worden als het
ware ontdekt met de parameters van een expertise.
Als het object materieel goed is, stelt zich de vraag
naar de authenticiteit. Daarom komen in de volgende
zalen het stijlbegrip en de zilvermerken, inclusief valse
keuren, aan bod. Deze merken geven immers
informatie over de herkomst, de maker, de datering en
het gebruikte zilvergehalte. De keursystemen
verschilden per land, stad of regio en veranderden ook
in de loop der tijden. In het Zilvercentrum worden
met behulp van bestek enkel de keursystemen voor
het huidige grondgebied België uitgelegd, zij het
S4
voorlopig nog zeer summier: Op termijn is het wel de
bedoeling om niet alleen voorbeelden te hebben van
alle centra waar tijdens het Ancien Régime zilver werd
gemerkt, maar ook van de kleinere plaatsen, die hun
werk in grotere steden ter keuring moesten aanbieden.
In de volgende zalen wordt het edelsmeedwerk in zijn
context geplaatst. Uit de muren steken de witte
polyesterhanden van een hedendaagse edelsmid, die
met een typerend voorwerp de inhoud van de zaal
duiden: het pronkgerei en de curiosa, het zilver in de
diverse religies en de devotie, het zilver in de
slaapkamer en de juwelen. Vervolgens daalt de
bezoeker af naar de eetkamer, de fumoir met muziek-,
schrijf- en rookgerief en komt hij tenslotte via het salon
in het legaat Lunden, dat niet alleen als een
schitterende apotheose de rondgang afsluit, maar
tevens een goed beeld geeft van een private
zilververzameling.
Valse wanden, een veelvoud aan sokkeltjes en
tekstpanelen, die enkel het in zichzelf gekeerde
museumverhaal dienen, werden vermeden om
kijkkamers te creëren die op de eerste plaats het zilver
voor zich laten spreken. In elke zaal wordt het
edelsmeedwerk bovendien, hedendaags naast oud,
geconfronteerd met gelijkaardige of contextuele
voorwerpen in andere materialen. In dit verband staan
de chronologisch opgestelde, maar inhoudelijk
contrasterende éénpersoonstafeltjes of tables d'égoiste
in de eetzaal symbool voor de andere aanpak dan de
wellicht door eenieder verwachte gedekte tafel. In zijn
boek Tekens aan de wand noemt Willem Elias een
dergelijke nevenschikking in een logische context van
voorwerpen van verschillende geografische,
sociologische, stilistische en chronologische herkomst
een vorm van post-modernisme. Uit de reacties van de
bezoekers blijkt dat deze aanpak als bijzonder
aangenaam, didactisch en vooral als authentiek wordt
ervaren. De voorwerpen worden immers niet
ingekapseld in een dwingend verhaal dat als een open
boek aan de muur de bezoeker beleert, maar laat
ruimte voor persoonlijke interpretatie en appreciatie.
Ondanks het glashelder parcours beklemtonen
doorkijkgaten en gedraaide wanden het labyrintisch
karakter van de ruimten, een wezenskenmerk van dit
neorenaissance-kasteel, dat terecht mag worden
beschouwd als het gebouwd architectuurtractaat van
de Oud-Belgiëstijl die eertijds furore maakte op de
Antwerpse wereldtentoonstelling. Het kasteel en de
omgeving werden om die reden dan ook terecht op
17 februari 1994 als monument geklasseerd
De eerste zalen van de
museumrondgang tonen de
ontginning, winning en
recyclage van zilver en de
diverse
zilversmidstechnieken.
De nieuwe tuin werd in
1993 ontworpen door
tuinarchitect D. Wauters
van de dienst Provinciale
Domeinen.
Het Zilvercentrum is, zoals de naam reeds zelf
aangeeft, meer dan een museum. Het wil door de
coördinatie van het wetenschappelijk onderzoek over
de edelsmeedkunst in België, de organisatie van
tentoonstellingen en de terbeschikkingstelling van een
atelier, waarin projectmatig edelsmeedwerk gemaakt of
gerestaureerd kan worden, een forum creëren waar
het brede publiek, de kenner, de edelsmid, de
zilverhandelaar en -industrie elkaar ontmoeten.
Het Zilvercentrum moet op termijn ook de moderne
Belgische edelsmeedkunst een nieuw elan geven.
Het baat immers niet om, zoals Ledeganek schreef. een
schat aan juwelen te tonen als de kunst zelve de grond
niet meer bewoont. Daarom werd in het museum een
stavel ij of zilversmidsatelier geïntegreerd, dat
projectmatig ter beschikking wordt gesteld van
edelsmeden en restaurateurs om hedendaagse creaties
te maken of om museumvoorwerpen zo mogelijk ter
plaatse te restaureren.
De museumhervorming van het Sterckshof had
uiteraard ook gevolgen voor het verzamelbeleid.
Enkele restcollecties, die niet in het nieuwe concept
pasten, werden aan de eigenaars terugbezorgd of
geheel of gedeeltelijk in langdurige bruikleen gegeven
aan andere instellingen of musea, waar ze beter
kunnen worden getoond of bewaard. Het Sterckshof
kreeg in enkele gevallen zilver uit andere
museumreserves of van kerken, kloosters en privépersonen
ten geschenke of in bruikleen. Voor de
aankoop van kunstwerken werd een verzamelbeleidsplan
opgesteld. Voor het Ancien Régime wordt
enkel Belgisch zilver gekocht, waarbij de klemtoon ligt
op het edelsmidscentrum Antwerpen. Gezien de
industrialisering van de ateliers en de toenemende
commercialisering in de 19de en 20ste eeuw, wordt
voor de nieuwste tijd internationaal gekocht.
De aankopen gebeuren steeds in functie van de
thematische zalen, waarbij de voorkeur uitgaat naar
objecten, steden en landen die niet of nauwelijks in de
collectie aanwezig zijn.
Tenslotte is het niet onbelangrijk dat het
Sterckshofproject ingebed werd in de groene long van
het Provinciaal Domein Rivierenhof Het grasveld
achter het museum wordt naar plannen van
tuinarchitect Den is Wauters omgetoverd tot een deels
formele, deels speelse tuin met buxushaagjes,
bloemperken, waterpartijen en lei linden. Tevoren was
dit stukje park, dat enkel via de binnenkoer van het
kasteel kon worden betreden, zowat letterlijk de
achtertuin van het museum. Door de nieuwe
museumingang wordt deze groene plek ontsloten.
De wandelaar heeft vrije toegang tot de cafetaria en
de tuin, waardoor het museum zich beter integreert in
het Provinciaal Domein Rivierenhof
ss